Kabın dolması için gereken süre (dakika)

Transkript

1 SU TASARRUFU DUŞ BAŞLIKLARININ MAKSİMUM SU AKIŞ HIZI 10 litre/dakika OLMALI Otelde misafir odaları, personel odaları ve ortak kullanım alanlarındaki duş başlıklarının maksimum su akış hızı dakikada 10 litreyi geçmemelidir. Daha yüksek akış hızına sahip duş başlıkları su ve enerji israfına neden olur: bunlar, ya tasarruflu (düşük akış hızına sahip) duş başlıkları ile değiştirilmeli, ya da su akış hızını sınırlayan aletlerle birlikte kullanılmalıdır. Tasarruflu (düşük akış hızına sahip) duş başlıkları yeterli bir duş akış hızı sağlamak için özel olarak tasarlanmıştır, dakikada 8-10 litre su harcar. Çok sayıda kalite, malzeme ve tasarım çeşidiyle piyasada mevcutdur, birim fiyatı genellikle arasında değişir. Su ve enerji israfına neden olan bir duş başlığı, tasarruflu olanla değiştirildiğinde, verilen para 2-6 ay içinde amorti edilir. Akış hızı sınırlayıcıları bakır, paslanmaz çelik veya sert plastikten yapılmış küçük delikli disklerdir. Duş başlığında su girişine yerleştirilir ve akış hızını 10 lt/dk'nın altına düşürür. Akış sınırlayıcıları su tesisat malzemeleri satan dükkanlardan tanesi 0,25-1 arasında değişen bir fiyata satın alınabilir, ya da çok düşük bir maliyetle özel olarak imal edilebilir. Duş akış kontrolörü su borusu girişi ile duş başlığı arasında bir yere monte edilen bir su tasarruf aletidir. Akış kontrolörleri, akış hızı sınırlayıcılarından daha karmaşık bir yapıda ve genellikle daha verimlidir. Örn. bazıları basınç düşürücü özelliğe de sahiptir, böylece su basıncındaki anormal değişimleri de düşük bir seviyede tutar. Tanesi 5 civarındadır, verilen para 1-3 ay içinde amorti edilir. Yukarıdaki su tasarruf önlemlerinden herhangi biri uygulanmadan önce, otel yöneticileri önerilen sistemi ya da aleti test ederek iyi çalıştığı ve yeterli duş akış hızı sağladığından emin olmalıdır. BİR DUŞ BAŞLIĞI NE KADAR SU HARCAR? Bir duş başlığının maksimum su akış hızını ölçmek için aşağıdaki yöntem kullanılır: 1) Duş musluklarını (hem sıcak, hem soğuk) sonuna kadar açın. 2) Duş başlığının altına uygun bir kap yerleştirin (genellikle 5 litrelik bir kap yeterli olur) ve kabın ne kadar zamanda tamamen suyla dolduğunu kaydedin. 3) Eğer su akışı sabit ya da düzenli değilse, bu ölçümü üç kez tekrarlayın ve bu sürelerin ortalamasını alın. 4) Akış oranını aşağıdaki formüle göre hesaplayın: Akış oranı (litre/dakika) = Kapta toplanan suyun miktarı (litre) Kabın dolması için gereken süre (dakika) Bu metod aynı zamanda musluktan, su hortumudan ya da su sağlayan herhangi bir araçtan su akış hızını ölçmek için de kullanılabilir. 1

2 100 ODALI BİR OTELİN TÜM ODALARINDAKİ DUŞ BAŞLIKLARININ SU AKIŞ HIZINI AZALTMANIN ETKİSİ; Tipik bir 100 odalı otelde odaların duş başlıklarına takılan kontrolörler sayesinde, maksimum su akış hızının 15 lt/dk dan 10 lt/dk ya düşürülmesi sonucunda: Otelin su tüketimi yılda 2700 m 3 azalır; Su ısıtmada kullanılan LPG tüketimi yılda 6520 kg azalır; Buna bağlı olarak, otelin yıllık su ve LPG maliyeti 7300 ya düşer; ve Otelin sera gazı (karbondioksit) salınımı yılda 9800 kg azalır. Böyle bir su tasarruf önlemi, 500 gibi bir yatırım gerektirir, ancak verilen para 1 ayda amorti edilir, bu da %1400 gibi bir yatırım kârı demektir. Yukarıdaki örnekte verilen tasarruf maliyetinin açıklamaları: a) Duş başlıklarındaki su akış hızının azaltılmasıyla elde edilen su ve enerji tasarrufu maliyetleri: - Bu hesaplamalarda, tipik bir 100 odalı otelin doluluk oranı misafir/yıl olarak kabul edilmiştir (%75 doluluk oranı, her odada 2 misafir). - Her misafir günde toplam 10 dakika duşu kullanır. - Duş başlıklarına akış kontrolörlerinin takılması, su akış hızını 15 lt/dk dan 10 lt/dk ya düşürür. - Suyun yoğunluğu = 1000 kg/m 3 - Suyun özgül ısısı = 1 kcal/kg C - Otel musluklarından akan suyun ortalama sıcaklığı = 20 C - Duşlarda kullanılan suyun ortalama sıcaklığı = 41 C - Sıcak su için kullanılan LPG li su ısıtıcısı % 80 gibi bir randımanla çalışır. - LPG nin enerji kapasitesi (düşük ısıtma değeri) = kcal/kg Su tasarrufu = ( misafir/yıl) x (10 dk/misafir) x (15-10) lt/dk = 2740 m 3 /yıl Enerji tasarrufu = (2740 m 3 /yıl) (1000 kg/m 3 ) x (41 C - 20 C) x (1 kcal/kg C) / (%80) = 7,19 x 10 7 kcal/yıl LPG tasarrufu = (7,19 x 10 7 kcal/yıl) / ( kcal/kg) = 6540 kg/yıl b) Duş başlıklarının su akış hızının azaltılmasına bağlı olarak, karbondioksit (CO 2 ) salınımındaki azalma: - LPG kullanımıyla atmosfere karışan CO 2 miktarı = 1,51 kg CO 2 /kg LPG (Kaynak: İngiltere Ulusal Enerji Vakfı) - İngiltere de tipik bir otomobilin CO 2 salınımı = 0,36 kg CO 2 /mil ya da 0,22 kg CO 2 /km (Kaynak: İngiltere Ulusal Enerji Vakfı) CO 2 salınımında azalma = 6540 kg/yıl x 1,51 kg CO 2 /kg = 9870 kg/yıl ~ km yapan bir otomobilin atmosfere verdiği CO 2 miktarına eşittir. 2

3 c) Duş başlıklarının su akış hızının azaltılmasıyla elde edilen mali tasarruf: - Tahmini su maliyeti = 1 /m 3 - Tahmini LPG maliyeti = 0,70 /kg Toplam mali tasarruf = (2740 m 3 /yıl x 1 /m 3 ) + (6540 kg/yıl x 0,70 /kg) = 7320 /yıl d) Uygulama maliyeti, amortisman süresi ve yatırım kârı: - Tipik bir duş akış kontrolörü birim fiyatı = 5 - Satın alınan duş akış kontrolörü sayısı = 100 Uygulama maliyeti Amortisman süresi = (100 birim) x (5 /birim) = 500 = 500 / 7320 /yıl = 1 ay Yatırım kârı = (7320 /yıl) / (500 ) = % 1460 MUSLUKLAR GEREĞİNDEN FAZLA SU AKITMAMALI Otellerdeki musluklar genellikle dakikada litre arasında su akıtır. Böyle yüksek su sarfiyatı yapan musluklar, çok geçerli nedenler dışında, kullanılmamalıdır. Kaynakları korumak ve işletme maliyetlerini azaltmak için, genellikle tavsiye edilen maksimum musluk akış hızı; - odalar, ortak kullanım alanları ve personelin kullandığı banyolarda 6 lt/dk ve - yüksek akış hızına ihtiyaç duyulmayan bar, mutfak ve çamaşırhane lavabolarında ise genellikle 10 lt/dk dır. Su sarfiyatı yüksek muslukların akış hızı aşağıdaki gibi azaltılabilir: - Akış hızını istenildiği gibi ayarlayan su havalandırıcıları takılır (benzer şekilde, çok yüksek akış hızı olan su havalandırıcıları da değiştirilir). Tipik bir musluk su havalandırıcının fiyatı 3-5 civarındadır ve verilen para 2-6 ay içinde amorti edilir. - Bir akış hızı sınırlayıcı, su havalandırıcı ile musluk arasına ya da musluğa bağlı su borusuna takılır. - Musluğa bağlı su borusu üzerindeki vana kısılır. Ancak bu önlem yukarıdakiler kadar etkili değildir ve daha az tasarruf sağlar. 100 ODALI BİR OTELİN TÜM ODALARINDAKİ YÜKSEK SU SARFİYATLI MUSLUKLARIN SU AKIŞ HIZINI AZALTMANIN ETKİSİ Tipik bir 100 odalı otelde, musluklara takılan su havalandırıcıları ile maksimum akış hızının 15 lt/dk dan 6 lt/dk ya azaltılması sonucunda; Otelin su tüketimi yılda 1850 m 3 azalır; Su ısıtmada kullanılan LPG tüketimi yılda 1050 kg azalır; ve Buna bağlı olarak, otelin yıllık su ve LPG maliyeti 2600 ya kadar düşer. Böyle bir su tasarrufu önlemi, 400 gibi bir yatırım gerektirir, verilen para 2 ayda amorti edilir, bu da % 650 gibi bir 3

4 yatırım kârı demektir. Yukarıdaki örnekte verilen tasarruf maliyetinin açıklamaları: a) Musluk lara havalandırıcı takılmasıyla elde edilen su ve enerji tasarrufu maliyetleri: - Bu hesaplamalarda, tipik bir 100 odalı otelin doluluk oranı misafir/ yıl olarak kabul edilmiştir (%75 doluluk oranı, her odada 2 misafir). - Her misafir günde toplam 5 dakika musluğu kullanır. - Musluklara su havalandırıcıların takılması, su akış hızını 15 lt/dk dan 6 lt/dk ya düşürür. - Misafirlerin odalarındaki muslukları % 75 oranında bir maksimum akış hızı ile kullandıkları varsayılır. Su tasarrufu = (54750 misafir/yıl) x (5 dk/misafir) x %75 x (15-6) lt/dk = 1850 m 3 /yıl - Misafirlerin muslukları %25 oranında sıcak su (40 C) için kullandıkları varsayılır. - Su yoğunluğu = 1000 kg/m 3 - Suyun özgül ısısı = 1 kcal/kg C - Otel musluklarından akan suyun ortalama sıcaklığı = 20 C - Duşlarda kullanılan suyun ortalama sıcaklığı = 41 C - Sıcak su için kullanılan LPG li su ısıtıcısı % 80 gibi bir randımanla çalışır. - LPG nin enerji kapasitesi (düşük ısıtma değeri) = kcal/kg Enerji tasarrufu = (%25 x 1850 m 3 /yıl) (1000 kg/m 3 ) x (40 C - 20 C) x (1 kcal/kg/ C) / (80%) = 1,16 x 10 7 kcal/yıl LPG tasarrufu = (1,16 x 10 7 kcal/yıl) / ( kcal/kg) = 1050 kg/yıl b) Su havalandırıcıların takılmasıyla elde edilen mali tasarruf: - Tahmini su maliyeti = 1 /m 3 - Tahmini LPG maliyeti = 0,70 /kg Toplam mali tasarruf = (1850 m 3 /yıl x 1 /m 3 ) + (1050 kg/yıl x 0,70 /kg) = 2580 /yıl - Su havalandırıcı birim fiyatı = 4 - Satın alınan su havalandırıcı miktarı = 100 Uygulama maliyeti Amortisman süresi = (100 birim) x (4 /birim) = 400 = 400 / 2580 /yıl = 2 ay Yatırım kârı = (2580 /yıl) / (400 ) = % 645 4

5 SU SIZINTI VE KAYIPLARINI ÖNLEMEK İÇİN TUVALETLERE DÜZENLİ BAKIM YAPTIRIN Düzenli bakım yaptırmayan otellerde, tuvaletlerdeki su sızıntı ve kayıpları, otel binası içinde harcanan toplam su miktarının %10-50 kadarını bulabilir. Dünyanın her yerinde, otellerde yürütülen suyla ilgili denetimlerde, tüm odalar ve ortak kullanım alanlarındaki tuvaletlerin en az dörtte birinde su sızıntı ve kayıplarının meydana geldiği saptanmıştır. Bu tip sorunlar, her ne kadar önemsenmez/bakım ve onarım yapan işçiler tarafından dikkate alınmazsa da, bir otelin su tüketimi ve maliyetine çok ciddi bir yük getirebilir. Örneğin; Dakikada 0,5 litre sızdıran bir tuvalet ayda 22 m 3 su israfına sebep olur. Metreküpünün 1 olduğu kabul edilirse, 5 ayda boşa harcanan suyun maliyeti ile yeni bir tuvalet satın alınabilir. Sifon mekanizması çalışmayan arızalı bir tuvalet, dakikada en az 10 litre/günde 14 m 3 su israf eder: buna göre, bir haftada boşa harcanan suyun maliyeti ile yeni bir tuvalet satın alınabilir. Bir otelde tuvalet bakım/onarım eksikliğinden kaynaklanan su israfını en aza indirmek için; Arızalı ve sızdıran tuvaletlerin belirlemek için tüm çalışanlar ve özellikle kat görevlileri eğitilmelidir. Görevli ve tamircilerin arızalı ve sızdıran tuvaletlerin ne kadar çok su sarfiyatı yaptığının bilincinde olarak arızanın kaynağını buldukları ve giderdiklerinden emin olunmalıdır. Mümkün olduğu kadar, oteldeki tüm tuvalet çeşitleri, su ve sifon vanalarını standardize ederek tuvalet bakım işlemleri kolaylaştırılmalıdır. Tuvalet sızıntı ve diğer sık rastlanan arızaların tamiri için gerekli yedek parçalar stokta bulundurulmalıdır. Piyasada bilinen, kendini ispat etmiş firmaların ürünlerinden satın alınmalıdır. Tüm tuvaletlerde en az üç ayda bir düzenli bakım çalışması yapılmasına özen gösterilmelidir. Gravite sifonlu tuvaletlerin bakımlarında kontrol edilmesi gerekenler aşağıda listelenmiştir: - Sifonun düzgün bir şekilde çekilebildiği ve bir defada atığı tahliye edebildiğinden emin olunmalıdır. Sifonun düzgün çekilememesinin en çok rastlanan nedenleri: Tuvalet rezervuarında sifonu çekmek için yeterli su bulunmuyor. Kapakçık contası çabuk kapanıyor. Rezervuardaki su seviyesi çok düşük, sifonu harekete geçirmek için yeterli değil. - Rezervuardan klozet içine sürekli bir su sızıntısı ya da akışı olmadığından emin olunmalıdır. Tuvalet sızıntılarının en çok rastlanan nedenleri: Kapakçık contası ile rezervuar çıkışı (conta yatağı) arasında su sızıntısı var. Rezervuarda su seviyesi çok yüksek ve bu suyun tahliye borusunun üzerinden akmasına neden oluyor. - Tuvalet sifon mekanizmasının tutukluk yapmasına ya da tam olarak kapanmasına engel olacak arızalar/diğer sorunlar kontrol edilmelidir. Arızalı sifon mekanizmalarının en çok rastlanan nedenleri: Kaldıraç zinciri çok uzun, kapakçık contası altına takılıyor. Kaldıraç mekanizması çok sıkı, sifon kolu çekilip bırakıldıktan sonra da, kol yukarıda kalıyor. Kaldıraç kolunun ucu sifon çekilip bırakıldıktan sonra rezervuarın dibine düşüyor, ya şamandıranın kapanmasına engel oluyor ya da adaptör bağlantı zincirinin şamandıra altına takılmasına neden oluyor. Şamandıra kolu fazlasıyla aşağıya bükülmüş/ rezervuarın dibine iniyor ve kapakçık 5

6 contasının tam olarak kapanmasını engelliyor. Kapakçık contası deforme olmuş ya da rezervuarın çıkış yeriyle aynı hizada durmuyor. - Suyun vanadan rezervuar içine çok hızlı akmadığından emin olunmalıdır. Yüksek su akış hızı, hava boşluğu oluşmasına neden olur, bu da kapakçık contasının (tuvalet sifonu çekildikten bir kaç dakika sonra) kapanmasını engeller. Rezervuara su akış hızı, gerekirse su vanası kısılarak düşürülebilir. - Tuvalete takılı su tasarruf aletlerinin doğru bir şekilde monte edildiği ve sifon mekanizmasının çalışmasını engellemediğinden emin olunmalıdır. 6

7 SU VE ENERJİ TASARRUFU BİR HAVLU KULLANIM PROGRAMI UYGULAYIN Otellerde yıkanan çamaşırların % 40 ı bir kez kullanılan ve aslında temiz olan banyo ve havuz havlularından oluşur. Bunları yıkamak için büyük miktarda çaba, su, enerji ve deterjan kullanılır ve çamaşır suyu, deterjan vb. kimyasalların karıştığı atık su üretilir. Oteller, kaynakları korumak ve gereksiz atık üretimini engellemek amacıyla misafirlerini havluları bir günden fazla kullanmaya teşvik eden bir havlu kullanım programı uygulamalıdır. Bu program oldukça kolaydır: misafirlerden tekrar kullanmak istedikleri banyo/el/yüz havlularını havluluk, duş kabini veya askılıkta bırakmaları; değiştirmek istediklerini ise bir sepete veya küvetin içine atmaları istenir. Bir havlu kullanım programı uygulayan ya da uygulamak isteyen oteller aşağıdaki konulara dikkat etmelidir: Misafirler bilgilendirilmelidir: Havlu kullanım programından haberdar olmayan misafirler işbirliği yapamaz, hatta dikkatsizce havlulukta bıraktıkları havlunun yenisiyle değiştirilmemesinden şikayetçi dahi olabilirler. Misafirlere otelde uygulanan havlu kullanım programı hakkında banyolara duyurular asarak ya da resepsiyondakiler, komiler veya tur operatörü temsilcileri tarafından bilgi verilebilir. Kat görevlileri eğitilmelidir: Misafirlerin havlularını tekrar kullanma tercihlerine, kat görevlilerinin dikkat edip/etmediği denetlenmelidir. Çoğu otelde, bir havlu kullanım programı uygulanmasına rağmen, kat görevlilerinin işin kolayına kaçarak, misafirlerin asılı bıraktıkları da dahil olmak üzere, tüm banyo havlularını rutin olarak değiştirdikleri görülmüştür. Havlu kullanım programları, otelcilerin yaygın olarak düşündükleri gibi, misafirlerin programa katılmamalarından değil, genellikle kat görevlilerinin bu konuda iyi eğitilmemelerinden dolayı sonuç vermemektedir. Havlular iyi kurutulmalıdır: Kat görevlileri bir odayı düzenlerken, tekrar kullanılacak havluları hotelin standartlarına uygun olarak katlamak yerine, kurumaya bırakmalıdır. Bu uygulama düzenlenen banyonun görüntüsünü biraz bozsa da, bu programa katılan misafirler, havluların ancak iyi kurursa tekrar kullanabileceği bilinciyle buna pek itiraz etmezler. Misafirlerin tekrar kullanmayı tercih ettikleri havluları kolayca asabilmeleri için banyolarda yeteri kadar askılık ve/veya havluluk olmalıdır. Havuz ve plaj havluları da dahil edilmelidir: Oteller, yıkanan çamaşırın büyük bir kısmını oluşturabilen havuz ve plaj havlularının da, bir günden fazla kullanılmasını teşvik etmek amacıyla bir uygulama geliştirmelidir. Programın etkinliği izlenmelidir: Kat görevlileri yöneticisi, havlu kullanım programından verimli bir sonuç alabilmek için, otelin doluluk oranı ile haftalık/aylık havlu kullanım rakamlarını düzenli olarak karşılaştırmalı ve misafir başına kullanılan havlu sayısını kontrol etmelidir. 7

8 100 ODALI BİR OTELDE UYGULANAN BİR HAVLU KULLANIM PROGRAMININ ETKİSİ Tipik bir 100 odalı otelde bir havlu kullanım programının uygulanması sonucunda: Çamaşırhanede yıkanan havluların miktarı yılda kg azalır; 20 kg kapasiteli çamaşır makinelerinde yılda 610 kez daha az çamaşır yıkanır; 10 kg kapasiteli çamaşır kurutucularında yılda 1220 kez daha az kurutma işlemi yapılır; Deterjan vb. kimyasalların tüketimi % 7,5 oranında azalır; ve Su ve enerji maliyetleri yılda 1650 düşer. Ayrıca, havlu kullanım programı sayesinde, çamaşırhanede kullanılan makinelerin ömrü uzar ve bakım/onarım maliyeti düşer, havluların yıpranması/eskimesi yavaşlar ve çamaşırhanede işgücü ihtiyacı azalır. Yukarıdaki örnekte verilen tasarruf maliyetinin açıklamaları: a) Havlu kullanım programıyla kirli çamaşır miktarında azalma: - Bu hesaplamalarda tipik bir 100 odalı otelin doluluk oranı misafir/yıl olarak kabul edilmiştir (%75 doluluk oranı, her odada 2 misafir). - Bir havlu kullanım programı olmadan, her misafir günde 1 banyo ve 1 yüz havlusu kullanır. - İyi uygulanan bir havlu kullanım programıyla çamaşırhanede yıkanan banyo ve yüz havlularının sayısında % 25 oranında bir azalma olacağı tahmin edilir. - Bir banyo havlusunun ağırlığı 0,6 kg ve bir yüz havlusunun ise 0,3 kg dır. Çamaşır yükünde azalma = % 25 x (0,6 kg/kişi + 0,3 kg/kişi) x ( kişi/yıl) = kg/yıl - Çamaşırhanedeki çamaşır makinelerinin kapasitesi = 20 kg/yük - Çamaşırhanedeki çamaşır kurutucularının kapasitesi = 10 kg/yük Çamaşır yükünde azalma Kurutulacak çamaşır yükünde azalma = ( kg/yıl) / (20 kg/yük) = 616 çamaşır makinesi yükü/yıl = ( kg/yıl) / (10 kg/yük) = 1232 kurutucu yükü/yıl b) Çamaşır temizlik malzemeleri kullanımında azalma: - Bu hesaplamalarda banyo ve yüz havlularının çamaşırhanede yıkanan toplam çamaşırın % 30 unu oluşturduğu kabul edilmiştir. Temizlik malzemeleri kullanımında azalma oranı = % 25 x % 30 = % 7,5 c) Havlu kullanım programıyla elde edilen su tasarruf maliyeti: - Bir sanayi tipi çamaşır makinesinin su tüketimi = 20 lt/kg - Tahmini su maliyeti = 1 /m 3 Su tasarrufu = kg/yıl x 20 lt/kg = 246 m 3 /yıl Mali tasarruf = 246 m 3 /yıl x 1 /m 3 = 246 /yıl 8

9 d) Havlu kulllanım programıyla elde edilen LPG tasarruf maliyeti: - Çamaşır makinesi % 30 oranında sıcak su (60 C) kullanır. - Otel musluklarından akan suyun ortalama sıcaklığı = 20 C - Sıcak su için kullanılan LPG li su ısıtıcısı % 80 gibi bir randımanla çalışır. - LPG nin enerji kapasitesi (düşük ısıtma değeri) = kcal/kg - Tahmini LPG maliyeti = 0,70 /kg Enerji tasarrufu = (%30 x 246 m 3 /yıl) (1000 kg/m 3 ) x (60 C - 20 C) x (1 kcal/kg/ C) / (80%) = 3,69 x 10 6 kcal/yıl LPG tasarrufu Mali tasarruf = (3,69 x 10 6 kcal/yıl) / ( kcal/kg) = 335 kg/yıl = (335 kg/yıl) x (0,70 /kg) = 230 /yıl e) Havlu kulllanım programıyla elde edilen elektrik tasarruf maliyeti: - 20 kg kapasiteli bir çamaşır makinesinin enerji tüketimi = 0,20 kwh/kg - 10 kg kapasiteli bir çamaşır kurutucunun enerji tüketimi = 1 kwh/kg - Tahmini elektrik maliyeti = 0,08 /kwh Elektrik tasarrufu Mali tasarruf = kg/yıl x (0,2 kwh/kg + 1 kwh/kg) = kwh/yıl = ( kwh/yıl) x (0,08 /kwh) = 1180 /yıl YATAK ÇARŞAFLARININ HER GÜN DEĞİŞTİRİLMEMESİ İÇİN BİR PROGRAM UYGULAYIN Yatak çarşaflarının her gün değiştirildiği otellerde, yıkanan çamaşırın yaklaşık % 30 u yalnızca bir kez kullanılmış yatak çarşafları ve yastık kılıflarından oluşur. Bunları yıkamak için büyük miktarda çaba, su, enerji ve deterjan kullanılır ve çamaşır suyu, deterjan vb. kimyasalların karıştığı atık su üretilir. Kaynakları korumak ve gereksiz atık üretimini engellemek amacıyla, 5 yıldızlı olanlar da dahil, birçok otelde daha çevreci bir yaklaşım benimsenerek yatak çarşafları iki-üç günde bir değiştirilmektedir. Bir yatak çarşafı kullanım programı uygulamak için üç standart yol söz konusudur: - Çarşafları iki-üç günde bir değiştirme programı uygulayan bir otelde, misafirlere giriş yaptıklarında veya odalarına duyuru asarak bu konuda herhangi bir bilgi verilmez. Eğer misafir yatak çarşaflarının değiştirilme sıklığını sorgularsa, otelde atıkların azaltılması ve kaynakların korunması amacıyla uygulanan program hakkında bir açıklama yapılır. Misafir bu uygulamaya itiraz ederse, yatak çarşafı her gün değiştirilir. Bir çarşaf kullanım programı uygulamasında en etkili ve kolay yol budur. - Otel misafirlerinin isteğine bağlı olarak bir çarşaf kullanım programı uygular. Misafirlerden kat görevlisine o gün çarşafların değiştirilmesini istemediğini bir şekilde bildirmesi (örn. yatağın üzerine bir çarşaf kullanım kartı bırakması) istenir. Bu standart uygulama işe yaramakla birlikte, çevreye duyarlı olanlar da dahil misafirlerin çoğu çarşaf kullanım kartı bırakmayı unutur, bu nedenle programa katılım oranı çoğunlukla düşük olur. - Otel, misafirlerine isteğe bağlı olarak bir yatak çarşafı kullanım programı uyguladığını ve çarşafların iki-üç 9

10 günde bir değiştirileceğini bildirir. Misafirlerden çarşafların her gün değiştirilmesini isteyen olursa, bir şekilde bildirmesi (örn. yatağın üzerine bir çarşaf değiştirme kartı bırakması ya da kat görevlilerine haber vermesi) istenir. Bu standart uygulamada, çarşaflarının her gün değiştirilmesini isteyen misafirden bir girişim beklendiği için, yukarıdaki diğer isteğe bağlı programa kıyasla daha iyi sonuç alınır. BİR ÇARŞAF KULLANIM KARTI ÖRNEĞİ Dünya çapında, otellerde yatak çarşaflarını her gün yıkamak için büyük miktarlarda su, enerji ve deterjan kullanılır. Sorumluluğunun bilincinde bir kuruluş olarak, biz daha az su ve enerji harcamaya, daha az atık üretmeye, böylece çevreye daha az zarar vermeye çalışıyor ve bu amaçla size bir çözüm sunuyoruz: Otelimizde kaldığınız sürece odanızı her gün temizlemeye devam ederken, yatak çarşaflarınızı üç günde bir değiştireceğiz. Bu çarşaf kullanım programına katılmak istemezseniz, çarşaflarınız her gün değiştirilmesi için lütfen otel işletmesine haber verin. İşbirliğiniz için teşekkür ediyoruz. Birlikte bir fark yaratabiliriz. Bir başka alternatif yol da, bir çarşaf rotasyon programı uygulamaktır. Bu uygulamada tüm çarşafları bir seferde değiştirmek yerine; alttaki çarşaf yıkamak için çıkartılır, üstteki çarşaf alta ve yeni çarşaf da en üste serilir. Böylece, iki çarşaf birden değiştirmek yerine, tek çarşaf değiştirilmiş ve yıkanacak çamaşır miktarı da yarı yarıya azalmış olur. Havlu kullanım programında olduğu gibi, bir otelde çarşaf kullanım programının başarısı da otelin kat görevlilerinin işbirliğine bağlıdır. Bu nedenle, böyle bir program uygulanacaksa, tüm kat görevlilerine rolleri ve sorumlulukları net bir şekilde anlatılmalıdır. Otelin, çarşaf kullanım programından mümkün olduğu kadar çok yararlanabilmesi için yapılması gerekenler: - Kat görevlilerine çarşaf değiştirme usul ve yöntemleri hakkında düzenli eğitim verilmelidir; - Dolu (misafir olan) odalardaki çarşafların değiştirilme zamanını kat görevlilerine bildirmek için özel bir yöntem geliştirilmelidir; ve - Misafir başına kullanılan çarşaf sayısı takip edilerek çarşaf kullanım programının etkinliği kontrol etmelidir (örn. otelin doluluk oranı ile haftalık/aylık çarşaf kullanım rakamları düzenli olarak karşılaştırılmalıdır). 100 ODALI BİR OTELDE UYGULANAN 3 GÜNDE BİR YATAK ÇARŞAFI DEĞİŞTİRME PROGRAMININ ETKİSİ Tipik bir 100 odalı otelde 3 günde bir çarşaf değiştirme programının uygulanması sonucunda: Çamaşırhanede yıkanan çarşafların miktarı yılda kg azalır; 20 kg çamaşır makinelerinde yılda 1360 kez daha az çamaşır yıkanır; 10 kg kapasiteli çamaşır kurutucularında yılda 2720 kez daha az kurutma işlemi yapılır; Deterjan vb. kimyasalların tüketimi % 15 oranında azalır; ve Su ve enerji maliyetleri yılda 3700 ya kadar düşer. Ayrıca, çarşaf kullanım programı sayesinde, çamaşırhanede kullanılan makinelerin ömrü uzar ve bakım/onarım maliyeti düşer, çarşafların yıpranması/eskimesi yavaşlar ve çamaşırhanede işgücü ihtiyacı azalır. Yukarıdaki örnekte verilen tasarruf maliyetinin açıklamaları: a) 3 günde bir çarşaf değiştirme programı sayesinde yıkanacak çamaşır miktarında azalma: - Bu hesaplamalarda tipik bir 100 odalı otelin doluluk oranı misafir/yıl olarak kabul edilmiştir (%75 doluluk 10

11 oranı, her odada 2 misafir). - Her gün çarşaf değiştirildiğinde, her misafir günde 1 battal boy yatak çarşafı ve 1 yastık kılıfı kullanır. - 3 günde bir çarşaf değiştirme programı uygulamasıyla çamaşırhanede yıkanan çarşaf ve yastık kılıfı sayısı % 50 oranında azalabilir. - Battal boy bir çarşafın ağırlığı 0,9 kg ve bir yastık kılıfının ise 0,1 kg dır. Çamaşır yükünde azalma = %50 x (0,9 kg/kişi kg/kişi) x ( kişi/yıl) = kg/yıl - Çamaşırhanedeki çamaşır makinelerinin kapasitesi = 20 kg/yük - Çamaşırhanedeki çamaşır kurutucularının kapasitesi = 10 kg/yük Çamaşır yükünde azalma Kurutucu yükünde azalma = ( kg/yıl) / (20 kg/yük) = 1369 çamaşır makinesi yükü/yıl = ( kg/yıl) / (10 kg/yük) = 2738 kurutucu yükü/yıl b) Çamaşır temizlik malzemeleri kullanımında azalma: - Bu hesaplamalarda, çarşaf ve yastık kılıflarının çamaşırhanede yıkanan toplam çamaşırın % 30 unu oluşturduğu kabul edilmiştir. Temizlik malzemeleri kullanımında azalma oranı = % 50 x % 30 = % 15 c) 3 günde bir çarşaf değiştirme programıyla elde edilen su tasarruf maliyeti: - Bir sanayi tipi çamaşır makinesinin su tüketimi = 20 lt/kg - Tahmini su maliyeti = 1 /m 3 Su tasarrufu = kg/yıl x 20 lt/kg = 547 m 3 /yıl Mali tasarruf = 547 m 3 /yıl x 1 /m 3 = 550 /yıl d) 3 günde bir çarşaf değiştirme programıyla elde edilen LPG tasarruf maliyeti: - Çamaşır makinesi % 30 oranında sıcak su (60 C) kullanır. - Otel musluklarından akan suyun ortalama sıcaklığı = 20 C - Sıcak su için kullanılan LPG li bir su ısıtıcısı % 80 randımanla çalışır. - LPG nin enerji kapasitesi (düşük ısıtma değeri) = kcal/kg - Tahmini LPG maliyeti = 0,70 /kg Enerji tasarrufu = (% 30 x 547 m 3 /yıl) (1000 kg/m 3 ) x (60 C - 20 C) x (1 kcal/kg/ C) / (80%) = 8,21 x 10 6 kcal/yıl LPG tasarrufu = (8,21 x 10 6 kcal/yıl) / (11000 kcal/kg) 11

12 Mali tasarruf = 746 kg/yıl = (746 kg/yıl) x (0,70 /kg) = 520 /yıl e) 3 günde bir çarşaf değiştirme programıyla elde edilen elektrik tasarruf maliyeti: - 20 kg kapsiteli bir çamaşır makinesinin enerji tüketimi = 0,20 kwh/kg - 10 kg kapsiteli bir çamaşır kurutucunun enerji tüketimi = 1 kwh/kg - Tahmini elektrik maliyeti = 0,08 /kwh Elektrik tasarrufu = kg/yıl x (0.2 kwh/kg + 1 kwh/kg) = kwh/yıl Mali tasarruf = ( kwh/yıl) x (0.08 /kwh) = 2630 /yıl 12