CERN: Bilim ve Teknolojinin Hızlandırıcısı. Türkiye ve CERN / Aralık

Transkript

1 CERN: Bilim ve Teknolojinin Hızlandırıcısı Türkiye ve CERN / Aralık

2 CERNʼün Amaçları Türkiye ve CERN / Aralık

3 CERNʼün Amaçları Bilginin sınırlarını zorlamak " Evrenin başlangıcı Madde ve enerji evrenin başlangıcında nasıldı, nasıl etkileşiyordu? Türkiye ve CERN / Aralık

4 CERNʼün Amaçları Bilginin sınırlarını zorlamak " Evrenin başlangıcı Madde ve enerji evrenin başlangıcında nasıldı, nasıl etkileşiyordu? Hızlandırıcı ve dedektör teknolojilerinin geliştirilmesi " Bilişim teknolojileri - Web ve GRID Türkiye ve CERN / Aralık

5 CERNʼün Amaçları Bilginin sınırlarını zorlamak " Evrenin başlangıcı Madde ve enerji evrenin başlangıcında nasıldı, nasıl etkileşiyordu? Hızlandırıcı ve dedektör teknolojilerinin geliştirilmesi " Bilişim teknolojileri - Web ve GRID " Tıp - tanı ve tedavi Türkiye ve CERN / Aralık

6 CERNʼün Amaçları Bilginin sınırlarını zorlamak " Evrenin başlangıcı Madde ve enerji evrenin başlangıcında nasıldı, nasıl etkileşiyordu? Hızlandırıcı ve dedektör teknolojilerinin geliştirilmesi " Bilişim teknolojileri - Web ve GRID " Tıp - tanı ve tedavi Türkiye ve CERN / Aralık

7 CERNʼün Amaçları Bilginin sınırlarını zorlamak " Evrenin başlangıcı Madde ve enerji evrenin başlangıcında nasıldı, nasıl etkileşiyordu? Hızlandırıcı ve dedektör teknolojilerinin geliştirilmesi " Bilişim teknolojileri - Web ve GRID " Tıp - tanı ve tedavi Yarının bilim insanları ve mühendislerini yetiştirmek Türkiye ve CERN / Aralık

8 CERNʼün Amaçları Bilginin sınırlarını zorlamak " Evrenin başlangıcı Madde ve enerji evrenin başlangıcında nasıldı, nasıl etkileşiyordu? Hızlandırıcı ve dedektör teknolojilerinin geliştirilmesi " Bilişim teknolojileri - Web ve GRID " Tıp - tanı ve tedavi Yarının bilim insanları ve mühendislerini yetiştirmek Türkiye ve CERN / Aralık

9 CERNʼün Amaçları Bilginin sınırlarını zorlamak " Evrenin başlangıcı Madde ve enerji evrenin başlangıcında nasıldı, nasıl etkileşiyordu? Hızlandırıcı ve dedektör teknolojilerinin geliştirilmesi " Bilişim teknolojileri - Web ve GRID " Tıp - tanı ve tedavi Yarının bilim insanları ve mühendislerini yetiştirmek Farklı kültür ve ülkelerden insanları bir araya getirmek Türkiye ve CERN / Aralık

10 Evrenin Evrimi Büyük Patlama Türkiye ve CERN / Aralık

11 Evrenin Evrimi Büyük Patlama 13.7 Milyar Yıl cm Bugün Türkiye ve CERN / Aralık

12 Büyük Patlama Proton Atom Dünyanın Yarıçapı Dünya-Güneş Uzaklığı Galaksilerin Çapı LHC Evrenin Boyutu Dünyanın en büyük mikroskobu Evrenin ilk anlarını açıklayan fizik kanunlarını anlamak Parçacık fiziği, astrofizik ve kozmoloji arasındaki bağlantıları kurmak Türkiye ve CERN / Aralık cm

13 Büyük Patlama Proton Atom Dünyanın Yarıçapı Dünya-Güneş Uzaklığı Galaksilerin Çapı LHC Evrenin Boyutu Dünyanın en büyük mikroskobu Evrenin ilk anlarını açıklayan fizik kanunlarını anlamak Parçacık fiziği, astrofizik ve kozmoloji arasındaki bağlantıları kurmak Hubble WMAP ALMA Türkiye ve CERN / Aralık VLT cm

14 Büyük Patlama Proton Atom Dünyanın Yarıçapı Dünya-Güneş Uzaklığı Galaksilerin Çapı LHC Evrenin Boyutu Dünyanın en büyük mikroskobu Evrenin ilk anlarını açıklayan fizik kanunlarını anlamak Parçacık fiziği, astrofizik ve kozmoloji arasındaki bağlantıları kurmak Hubble WMAP ALMA Türkiye ve CERN / Aralık VLT cm

15 Temel Bilimlerde Yeni Bir Başlangıç Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC), dünya tarihinin en büyük uluslararası bilimsel projelerinden birisi ve parçacık fiziği için bir dönüm noktası. LHC halkası: 27 km Türkiye ve CERN / Aralık

16 Temel Bilimlerde Yeni Bir Başlangıç Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC), dünya tarihinin en büyük uluslararası bilimsel projelerinden birisi ve parçacık fiziği için bir dönüm noktası. Yeni enerji diyarlarının keşfi 14 TeV enerjide proton-proton çarpışmaları LHC halkası: 27 km Türkiye ve CERN / Aralık

17 Temel Bilimlerde Yeni Bir Başlangıç Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC), dünya tarihinin en büyük uluslararası bilimsel projelerinden birisi ve parçacık fiziği için bir dönüm noktası. CMS LHCb Yeni enerji diyarlarının keşfi 14 TeV enerjide proton-proton çarpışmaları ALICE LHC halkası: 27 km ATLAS Türkiye ve CERN / Aralık

18 Sayılarla CERN 20 üye ülke: Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, Macaristan, Norveç, Polonya, Portekiz, Slovakya, Yunanistan. 2 Başvuruları kabul edilmiş üye adayı of CERN: Hırvatistan, Romanya 8 Gözlemci: Amerika Birleşik Devletleri, Hindistan, İsrail, Japonya, Rusya Federasyonu, Türkiye, Avrupa Komisyonu, UNESCO Türkiye ve CERN / Aralık

19 Sayılarla CERN 2256 daimi çalışan ~ 700 sözleşmeli personel ~ 9500 kullanıcı Bütçe (2009) 1100 MCHF 20 üye ülke: Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, Macaristan, Norveç, Polonya, Portekiz, Slovakya, Yunanistan. 2 Başvuruları kabul edilmiş üye adayı of CERN: Hırvatistan, Romanya 8 Gözlemci: Amerika Birleşik Devletleri, Hindistan, İsrail, Japonya, Rusya Federasyonu, Türkiye, Avrupa Komisyonu, UNESCO Türkiye ve CERN / Aralık

20 Sayılarla CERN 89 (64 ü Türk üniversitelerinden) 7

21 Türkiye ve CERN Türkiye 1961 den beri CERN Konseyi nde Gözlemci 2008: İşbirliği anlaşması 2009: Üyelik başvurusu Türkiye ve CERN / Aralık

22 Türkiye ve CERN Türkiye 1961 den beri CERN Konseyi nde Gözlemci 2008: İşbirliği anlaşması 2009: Üyelik başvurusu CERN deki deneyler katkılar: LHC: ATLAS ve CMS Daha önceden Chorus, ve şimdi CAST Türkiye ve CERN / Aralık

23 Türkiye ve CERN Türkiye 1961 den beri CERN Konseyi nde Gözlemci 2008: İşbirliği anlaşması 2009: Üyelik başvurusu CERN deki deneyler katkılar: LHC: ATLAS ve CMS Daha önceden Chorus, ve şimdi CAST CLIC için hızlandırıcı Ar-Ge si Türkiye ve CERN / Aralık

24 Türkiye ve CERN Türkiye 1961 den beri CERN Konseyi nde Gözlemci 2008: İşbirliği anlaşması 2009: Üyelik başvurusu Türk bilim insanlarının CERN deki faaliyetleri CERN deki deneyler katkılar: LHC: ATLAS ve CMS Daha önceden Chorus, ve şimdi CAST CLIC için hızlandırıcı Ar-Ge si Türkiye ve CERN / Aralık

25 Türkiye ve CERN ATLAS ve CMS deneyleri çatısında LHC çalışmalarına katılım Türkiye ve CERN / Aralık

26 Türkiye ve CERN ATLAS ve CMS deneyleri çatısında LHC çalışmalarına katılım ATLAS: 2 Üniversite Boğaziçi Ankara CMS: 3 Üniversite Cukurova ODTÜ Bogazici 16 doktoralı bilim insanı 34 aktif katılımcı Türkiye ve CERN / Aralık

27 Türkiye ve CERN ATLAS ve CMS deneyleri çatısında LHC çalışmalarına katılım ATLAS: 2 Üniversite Boğaziçi Ankara CMS: 3 Üniversite Cukurova ODTÜ Bogazici 16 doktoralı bilim insanı 34 aktif katılımcı Yeni teknolojilerin geliştirilmesi Türkiye ve CERN / Aralık

28 Türkiye ve CERN Dedektör İnşaasına Katkılar Hadron kalorimetresi CMS ALTIN ÖDÜLÜ EAE Istanbul ve MFK of Bursa 2003 de CMS Altın Ödülü ne layık görüldüler. (HF kalorimetresine üstün katkılarından dolayı.) Dayanaklar Türkiye ve CERN / Aralık

29 Deney Özetleri Türkiye ve CERN / Aralık

30 CMS İlk Çarpışmalar

31 2.36 TeV enerjide bir çarpışma 12

32 First Di-photon Distribution in CMS Evening Fill CMS 2009 Preliminary Uncorrected Distribution CMS 2009 preliminary Events/25 MeV/c 2 M(π 0 ) is lower in both data and MC Analysis Mostly 1: due based to the on readout E T selections threshold (100 Analysis MeV/Crystal). 2: based on E selections Conversions: part of the energy is deposited upstream of ECAL. (tighter Event cuts timing in black) is consistent I. Mikulec - CMS 21

33 First Di-photon Distribution in CMS Evening Fill CMS 2009 Preliminary Uncorrected Distribution CMS 2009 preliminary Events/25 MeV/c 2 MC (MinBias 900 GeV no B) M(π 0 ) is lower in both data and MC Analysis Mostly 1: due based to the on readout E T selections threshold (100 Analysis MeV/Crystal). 2: based on E selections Conversions: part of the energy is deposited upstream of ECAL. (tighter Event cuts timing in black) is consistent I. Mikulec - CMS 21

34 Kontrol Odasındaki Kutlamalar 15

35 CERN Nov 26, 2009 ATLAS Beams and first collisions

36 ATLAS İlk Çarpışmalar

37 CERN Nov 26, 2009 ATLAS Beams and first collisions

38 CERN Nov 26, 2009 ATLAS Beams and first collisions

39 Online BeamSpot from Run ATLAS Preliminary ATLAS Preliminary The track impact parameter varia5on as a func5on of the azimuthal angle, phi, for tracks with p T > 500 MeV. From a sinusoidal fit, we extract the center of the interac5on region as X = 241 3μm and Y = 844 3μm. The distribu5on of primary ver5ces in the transverse plane reconstructed by the online beam spot algorithm for run Ver5ces are fided from 2 or more tracks with a p T > 500 MeV.

40 CERN Nov 26, 2009 ATLAS Beams and first collisions

41 + cryogenics!

42 3

43 Beam is circulating and stable magnets power supplies vacuum RF cryogenics all infrastructure optics injection 12/17/09 7