o Aysan Sinanlıoğlu ile Söyleşi : Kendi İçimizde Dayanışmayı Yayabilirsek, Ne Mutlu Bana!

Transkript

1 K R Y D Bülten Mayıs 2015 Sayı : 1 Bülten dekiler : o Aysan Sinanlıoğlu ile Söyleşi : Kendi İçimizde Dayanışmayı Yayabilirsek, Ne Mutlu Bana! o Gündemimiz : - Kurumsal Risk Yönetimi (KRY) - Risk Yönetimi & Sürdürülebilirlik - KRY, Çevik Firmalar & İddialı Sözcükler o Kurumsal İtibarınız Risk Altında Olabilir mi? o Yeni Bir Finansal Yönetim Platformu : FİNDEKS o FED, ECB & TCMB Hareketleri ve Kur Riski Yönetimi o Günlük Yaşamdan Risk Yönetimi Notları: Ev Kazaları!

2 KURUMSAL ÜYELERİMİZ KRYD Kurumsal Risk Yönetimi Derneği

3 Yeni Bir Paylaşım Platformu Sevgili okuyucularımız, Kurumsal Risk Yönetimi Derneği (KRYD) bünyesinde bir araya gelerek, gönüllülük esasına dayalı çalışmalar yürüten, Kurumsal Risk Yönetimi (KRY) kavramının ülkemizde özellikle reel sektörde faaliyet gösteren kurumlarda daha iyi anlaşılması ve yaygınlaşması için fikir mesaisinde bulunan değerli üyelerimizin katkılarıyla derlediğimiz KRYD Bülten in ilk sayısını, sizlerle buluşturmanın mutluluğunu yaşıyoruz yılında çalışmalarına başlayan derneğimiz, 1974 yılında kurulan ve 4000 i aşkın bireysel üyesi olan Avrupa Risk Yönetimi Dernekleri Federasyonu na (FERMA) katılarak, her ülkeden yalnızca bir derneğin yer aldığı uluslararası bir platformda da, risk yönetimi konusunda ülkemizi temsil etme imkanını elde etmiştir. Bu vesileyle KRYD, hem ülkemizde hem de Avrupa da, Kurumsal Risk Yönetimi ve paralelinde yer alan Sigorta gibi faaliyetlere yönelik uygulamaların geliştirilmesi ve yaygınlaşmasını sağlarken, profesyoneller için de bu alanda bir referans merkezi olmayı amaçlamaktadır. Derneğimiz, küreselleşen dünyamızda çeşitliliği her geçen gün artan risklere karşı, finans dışı sektörlerde faaliyet gösteren firmalara destek olabilecek çalışmalar yürütmektedir. Bu amaçla KRYD, Kurumsal Risk Yönetimi kavramının finans dışı tüm sektörlerde yaygınlaşmasını sağlayarak, sadece finansal değil; operasyonel, hukuksal, itibar, bilişim riskleri gibi finansal olmayan konularda da en güncel olayları takip ederek, elde edilen risk ve fırsatların iyileştirilmesi konusunda bilgi paylaşımı yaratacak bir platform oluşturmayı temel misyonu olarak benimsemiştir. 1 KRYD Bülten, bahsi geçen platformu yaygınlaştırmak üzere derneğimizin hedeflerinden yalnızca biri. Derneğimiz, risk yönetimi şemsiyesi altına giren konulara yönelik düzenlediği konferans ve seminerlerin yanı sıra, ülkemizin en saygın üniversitelerinden biri olan Boğaziçi Üniversitesi işbirliği ile hayata geçirdiği eğitimler ve bu alanda çalışan profesyonellerin tecrübelerinden derlenerek hayata geçirilecek yeni yayınları ile hedeflerini tek tek gerçekleştirmeye devam etmektedir. Dernek olarak ulaştığımız her hedefin, bizlere ulaşılması gereken yeni hedefler getireceğinin farkında olarak çıktığımız bu yolculukta, çalışmalarımıza hız kesmeden devam ediyor olacağız. KRYD Bülten in, risk yöneticileri için keyifle takip edecekleri faydalı bir paylaşım platformu yaratmasını temenni ediyor, riskleri fırsatlara dönüştüreceğiniz yarınlar diliyoruz. Esin RODOPLU KABLAN Kurumsal Risk Yönetimi Derneği (KRYD) Genel Sekreter

4 SÖYLEŞİ 2 KRYD Başkanı Aysan Sinanlıoğlu: Risk yönetimi zor bir konu. Uzun soluklu düşünen bir üst yönetiminiz ve dirençli bir risk yöneticiniz olmalı! Kurumsal risk yönetimi uygulamalarının finans dışı sektörlerde de yerleşmesi ve yaygınlaşması için çalışmalar yürüten Kurumsal Risk Yönetimi Derneği nin (KRYD) Başkanı Aysan Sinanlıoğlu, Risk Yönetimi, devamlılığın esas olduğu bir yönetim sistemidir diyor. Reel sektördeki firmaların henüz bu alanda kat etmeleri gereken çok yol olduğunu belirten Sinanlıoğlu ile, derneğin faaliyetleri ve hedefleri üzerine hoş bir sohbet gerçekleştirdik

5 SÖYLEŞİ KRYD nasıl ve ne zaman kuruldu, bize biraz bilgi verebilir misiniz? KRYD, Türkiye de risk yönetimi konusunda finans dışı sektörlerde faaliyet gösteren tüm profesyonelleri aynı çatı altında toplamak üzere kurulmuştur. Risk yönetimi, sigorta ve ilgili kavramların etkin ve yaygın bir şekilde uygulanabilir hale gelmesini sağlayarak, kurumların performansını güçlendirmek ve mesleki işbirliği ile bilinirliğini arttırmayı hedeflemektedir. Bu hedeften yola çıkarak, risk yönetimine gönül vermiş arkadaşlarımızın emek ve vizyonu ile TUSİAD in Şirket İşleri Komisyonu altında Risk Yönetimi çalışma grubu oluşturulmuş ve 28 Nisan 2009 da derneğimiz kurulmuştur. Genç bir derneğiz, 6 yıldır varız ve kurulduğumuz yıldan itibaren FERMA nın (Federation of European Risk Management Associations) yani 20 den fazla ülkedeki risk yönetimi derneğini (KRYD gibi) buluşturan Avrupa Birliği düzeyinde bir çatı federasyonun üyesiyiz. Bizim için çok da yol gösterici oluyor, kimi çalışmalarımıza bizzat buraya gelerek destek oluyorlar ve gerek kendi yaptıkları eğitim programları gerekse çalışmalar ile Türkiye deki özel sektör şirketlerimizin yöneticilerin de görüşlerini alarak yola devam ediyorlar. FERMA ile geliştirdiğimiz ilişkilerimize çok önem veriyorum çünkü Türkiye deki risk yöneticilerimize sağladığı olanaklardan öte, ülkemizdeki insan kaynağının Avrupa düzeyinde tanınması, bilinmesi mutluluk verici. KRYD nin amacı ve hedefleri nelerdir? Amacımız, Kurumsal Risk Yönetimi olgusunun tüm finans dışı sektörlerde oluşturulmasını, sürekliliğini ve sürdürülebilirliğini sağlayarak, globalleşen ve sürekli değişim içerisinde bulunduğumuz ortamda yalnızca finansal değil, finansal olmayan (hukuk, itibar, insan kaynakları vb.) konularda da en güncel olayların araştırılarak risk ve fırsatların iyileştirilmesi konusunda elde edilen bilgilerin paylaşımını sağlayacak bir platform oluşturmak. Ayrıca FERMA üyeliğimiz ile de Avrupa da Risk Yönetimi ve Sigorta faaliyetlerine yönelik ortak bir kültürün oluşturulmasını, risk yönetimine yönelik uygulamaların geliştirilmesini ve profesyoneller için bu alanda uluslararası bir referans olmayı amaçlıyoruz. Özünde reel sektörde, risk yönetimi yapmak için yola çıkmış yöneticileri bir araya getirip onları o mesleki çatı altında toparlayıp bir görüş alışverişi, bilgi alışverişi alanı sağlamak. Başkan olarak en çok ele alıp ileri götürmek istediğim husus, risk yöneticileri arasındaki dayanışma ve iş birliği hususu. Kendi içimizde dayanışmayı yayabilirsek, ne mutlu bana. Hepimiz aslında sadece bir telefon uzaktayız, herhangi bir konuda sen ne yaptın, ben şöyle düşünüyorum, sen ne dersin? samimiyeti ve güveni içinde soru sorup, cevap verebildiğimiz bir network yaratabilmek amaç. Ayrıca örnek raporlar, bu isin A- B-C si gibi uygulanabilir yaklaşımları dokümante edip yayımlamak istiyoruz. Risk Yönetimi zor bir konu. Uzun soluklu düşünen bir üst yönetiminiz ve dirençli bir risk yöneticiniz olacak! Çünkü risk yönetimi dediğimiz yerde bizim bugün hâlâ en büyük sıkıntımız farkındalık. Özellikle reel sektörde, hem Yönetim Kurulu düzeyinde hem de CEO ve İcra Kurulu düzeyinde kimi zaman risk yöneticisinden nasıl en iyi faydanın alınacağı konusunda farklı görüşler var; kimisi kısıtları olan, dar bakış açılı görüşler. Neler yapabileceğimizi Yönetim ve İcra Kuruluna anlatmak, orada derin ve kalıcı bir farkındalık yaratmak da hedeflerimizden biri. Ayrıca konu hakkında gelişen regülasyon, 3

6 SÖYLEŞİ yönetmelik gibi çalışmalara da katkıda bulunmak istiyoruz. Zira bir finansal servis şirketi ile reel sektör şirketinin dinamikleri çok farklı. Kural koyucular ile bu çok önemli farkların konuşulması ve iş ritmi kendi içinde dahi gündüz ve gece kadar değişkenlik gösteren reel sektörün anlatılması, anlaşılmasını sağlamak gerekiyor. 4 Derneğe kimler, nasıl üye olabilir? Üyeler arsında kimleri görmek istiyorsunuz? Derneğimize isteyen herkes üye olabilir. Üyelik ile ilgili herhangi bir kısıtımız yok. Burada önemli olan risk yönetiminin önemini kavramak ve bu konuda gelişime açık olmak. Finans çalışanı, İç Denetim çalışanı, Operasyon çalışanı, İş Sağlığı ve Güvenliği çalışanı, Hukuk çalışanı, her disiplinden çalışan, akademisyen, öğrenci derneğimizin çalışmalarından fayda görecektir. Bizler de üyelerimizin getirdiği çeşitlilik sayesinde daha zenginleşiyor olacağız. Derneğin üyelere sağladığı katkı nedir? En başta sektörde iyi bir network oluşturuyoruz. Farklı sektörlerden, farklı yapılardan, farklı tecrübelerden birçok risk yöneticisini aynı çatı altında toplayarak dayanışma, iş birliği ve bilgi paylaşımı sağlıyoruz. Ayrıca Türkiye de risk ve sigorta yönetimi ile ilgili faaliyetlerin düzenlenmesine, niteliklerinin yükseltilerek belirli bir standarda kavuşturulmasına ve pratikte uygulanmasını sağlamaya yönelik çalışmalar yapıyoruz. Üyelerimizin mesleki gelişimleri ile ilgili eğitim programları, kurslar, seminerler, sempozyumlar ve konferanslar düzenliyor veya bu tür girişimlere katkıda bulunuyoruz. Dernek içinde oluşturulacak alt komiteler ya da gruplar aracılığıyla amaç ve çalışma konularında araştırma, inceleme ve BAŞKAN OLARAK EN ÇOK ELE ALIP İLERİ GÖTÜRMEK İSTEDİĞİM HUSUS, RİSK YÖNETİCİLERİ ARASINDAKİ DAYANIŞMA VE İŞ BİRLİĞİ HUSUSU. KENDİ İÇİMİZDE DAYANIŞMAYI YAYABİLİRSEK, NE MUTLU BANA etütler yapma, öneri ve dilekleri saptama, araştırma ve geliştirme merkezleri kurma, bilgi bankası oluşturma, amaç ve hizmet konuları ile ilgili gelir getirici projeler hazırlama ve uygulama gibi çalışmalarımız da bulunuyor. Diğer yandan eğitim programları düzenliyoruz. Akademik çalışmaların yanında, konunun (risk başlığının) uzmanını bulup, iş dünyasında pratik olarak riskleri yöneten kişilerin eğitim vermesini sağlıyoruz. Geçen Kasım ayında BUYEM ile işbirliği içinde hazırladığımız program güzel geri bildirimler aldı. Büyüterek, geliştirerek devam edeceğiz. Ama hâlâ bence en büyük katkısı; tanıştığınız, arkadaş olduğunuz, akıl danıştığınız network. Şahsen ben derneğimiz sayesinde çok değerli profesyoneller ile tanıştım, arkadaşlıklar kurdum. Ülkemizdeki şirketler ve üniversitelerin yanı sıra FERMA aracılığı ile Avrupa daki şirketlerden, üniversitelerden, Avrupa Birliği çevresinden risk yönetimi ve sigorta konusunda çalışan önem verdiğim, sevdiğim, saydığım profesyonel ve akademisyenler ile tanışma fırsatı buldum.

7 SÖYLEŞİ Kurumsal Risk Yönetimi uygulamaları sizce şirketlere ne sağlıyor? Uygulayan ve uygulamayan firmalar arasında ölçülebilir bir fark var mı? Risk yönetimi, devamlılığın esas olduğu bir yönetim sistemidir. O devamlılığın esası da riskin tanımlanması, adının konulması ve ölçülmesi ile olabilir. Ölçülmesi çok önemlidir. Ölçemediğiniz şeyi iyileştiremiyorsunuz. Ayrıca risk yönetimi, şirketlere daha geniş bir perspektiften süreçlerini değerlendirme fırsatı sunuyor. Bu bakış açısı da aslında şirketinize sürdürülebilirliği sağlıyor. Tabi ki risklerini iyi yöneten bir şirkete baktığınızda uzun vadede istikrarlı ve başarılı performansı ile rakiplerinden ayrıştığını göreceksiniz. Buradaki en önemli nokta risk yönetiminin şirket iş yapısına, iş kültürüne yerleşmesidir. Ölçülebilir bir fark var mı güzel bir soru. Evet var, risk yönetimini konu ettiğiniz, talep ettiğiniz, ısrarcı olduğunuz şirketlerde şirket departmanlarının yöneticileri kendi operasyonları içindeki risklerin yönetimi konusunda aktif çalışmalar yapıyorlar. Limitleri aşıp aşmadıklarına bakıyorlar, herhangi bir karar almadan önce (belirlenen) limitler aşılır mı aşılmaz mı bunun egzersizini yapıyorlar ve zamanla yöneticiler, risk data sı oluşturmaya ve raporlamaya başlıyorlar. Bakın, bugün en büyük sıkıntılarımızdan biri (biz risk yöneticilerinin) hali hazırda sistematik olarak ve düzenli olarak bölümümüze iletilen risk datasının olmayışıdır. Bizler, risk yöneticileri olarak, risk datasını oluşturmanın derdindeyiz. Oysa risk datasını oluşturacak olan 1st line of defense dediğimiz şirket yöneticileridir, icra kurulu üyeleridir. Mesela, önemli farklardan biri buradadır. RİSK YÖNETİMİ, DEVAMLILIĞIN ESAS OLDUĞU BİR YÖNETİM SİSTEMİDİR Yurtdışındaki KRY uygulamaları ile Türkiye deki uygulamaları karşılaştırdığınızda, ülke olarak sizce neredeyiz? Yine güzel ve zor bir soru. Kimi açıdan arada kapatılması gereken çok büyük bir fark yok, ancak kimi açıdan evet bizlerin kapatması gereken bir boşluk var. Orada görüştüğüm bazı risk yöneticileri de KRY uygulamalarını halen karar verme noktalarına penetre edememiş olmak, icra kurullarında üye olamamak gibi benzer dertlerden muzdarip. Açıkçası bu noktada, şirkette Risk Yönetiminin ne düzeyde temsil edildiği farkı getiriyor. Ve bizdeki gibi, risk yönetiminin konumu bazen CEO altında, bazen CFO altında, bazen CFO ya raporlayan birimin içinde. Orada bu temsiliyet yine de bizdeki ortalamadan bir çıta yukarıda. Risk dediğimizde kimi risklerimiz tüm dünyada aynı. Mesela kur riski, faiz riski, ama kimi risklerimiz çok bizlere özel, sadece Türkiye içinde değil, şirketimiz içinde. Reel sektör uygulamalarında kişilerden bağımsız, komiteler, tüzükler üzerinden risk yönetimini icra etmek Avrupa da daha yaygın. Risk iştahları, limit ve toleransların takibi konusunda mesela. Ancak bizde de, hem Avrupa hem de Türkiye de finansal servis sektörünü tümüyle dışarıda tutarak reel sektör için konuşuyorum, bu şekilde çalışan rekabetçi şirketlerimiz mevcut. Globalde risk yönetimine baktığımızda örneğin sigorta konusunda onların daha ileride olduğunu söylemek mümkün ancak biz de Türkiye de bu konuda önemli adımlar atıyoruz bir süredir. Eğer siz ne istediğinizi bilir şekilde talepkar olursanız aynı hizmeti burada da alabilirsiniz ve global tecrübelerden faydalanabilirsiniz. Şirket içi KRY uygulamalarına baktığımızda Türkiye de de çok iyi örneklerini görebiliyoruz. DEVAMLILIĞIN ESASI DA RİSKİN TANIMLANMASI, ADININ KONULMASI VE ÖLÇÜLMESİ İLE OLABİLİR 5

8 SÖYLEŞİ 6 Kurumsal Risk Yönetimi uygulamaları şirketler için bir zorunluluk mu yoksa tercih mi? Yasal düzenlemeler var biliyorsunuz, TTK daki 378 inci madde. Bir şekilde hani ayağımızı kapının eşiğine sokup kapının kapanmamasını sağlamamız gibi oldu. Kimi şirketler bu komiteleri kurdular, kimi yerde daha etkin çalışıyor ama mevzuat açısından çok da önemli bir adımdı, gerekliydi. Yasal düzenlemeler tek başına size risk yönetimi yaptırmıyor ama yapılacak yerlerde de size iyi bir altyapı hazırlamış oluyor. Kurulan sistemlerin çalışması da aslında tamamen şirketlerin tercihi olmuş oluyor ve ilerleyen dönemde kazanılan fayda görüldükçe, risk yönetiminin değeri ortaya çıkıyor. KRY fonksiyonunu kurmaya karar vermiş, henüz yolun başındaki şirketlere neler önerirsiniz? KRY uygulamaları sırasında karşılaşılabilecek zorlukların aşılması için neler yapılabilir? Risk yönetimi dediğimiz yerde bizim bugün hâlâ en büyük sıkıntımız farkındalık. Tanımlarda hâlâ sıkıntı yaşıyoruz, risk kültüründe hâlâ sıkıntılar yaşıyoruz. Risk bazlı karar bu yönetim biçiminin en önemli çıktısı ve süreklilik esas. Başladığımız sürecin devam ediyor olması çok önemli, bu yüzden de bir süreç dâhilinde çok az da olsa, küçük aktiviteler de olsa devam ediyor olması çok çok önemli. Bir risk yöneticisine en başta azimli olması, çıkan zorluklara karşı güçlü duran bir yapıda olmasını öneririm. Burada en önemli beslenme kaynağı yaptığımız araştırmalar. Devamlı, dünyada bu nasıl gelişmiş, daha önce böyle bir olay olmuş mu, böyle bir vukuat olmuş mu, olduğunda ne olmuş, böyle bir literatür var mı diye araştırmacı kimlikler içinde olmak gerekiyor. Bunların başarının en büyük faktörlerinden olduğunu düşünüyorum. Risk bazlı karar verme noktaları ve danışmanlık kültürümüzün gelişmesi, aktarılması için dokunabileceğimiz yerler açıkçası bunlar. Çalıştaylar ile fonksiyon fonksiyon, bölüm bölüm, risk envanteri çıkaran çalışmalar halen yaygın. Açıkçası bu çalışma muhakkak çok değerli ancak bence üzerinden konuşma ortamı yaratması kolay olmayabiliyor. Şahsi görüşüm, her bölüm için ilk 3, bilemediniz ilk 5 riski belirleyin ve oradan başlayın. Hatta belki şirket genelinde ilk 5 i konuşun. Ama bu ilk ezber işi olmasın, düşünülmüş, İcra Kurulu düzeyinde değer bulacak bir çalışma olsun. Ancak bunu söylerken dikkatli olmam gerekiyor, çeşit çeşit risk çalışması yapan şirketlerimiz, yönetici arkadaşlarımız var. Tercihim biraz daha ISO31000 üzerinden risk bazlı karar verme penetrasyonuna varmaktan yana. Senelik bütçe ve yatırım çalışmalarına dâhil olunması yönünde. Bu ikisi örneğin, karar noktasıdır. Bir önceki sorunun cevabı da biraz bu sanırım, şirket yönetimleri risk yönetimini bu noktalarda tercih etmeli, risk yöneticileri karar noktalarında fark yaratmalı.

9 GÜNDEM Gündemimiz : Kurumsal Risk Yönetimi (KRY) Pek çok sektörde kurumsal risk yönetimi ve yönetim danışmanlığı konularında çeşitli projelerin yönetiminde görev alan Bilge Gürhan, dergimizin ilk sayısında Kurumsal risk yönetimine dair firmalara ışık tutacak konular üzerine yazdı. iskleri yönetmek, küçük büyük R her şirketin öyle ya da böyle a- jandasında yer etmiş, gündelik faaliyetlerinde sıklıkla kullandığı bir kavram. Şimdilerde onlarca şirketin aynı zamanda zorunlu olarak gündeminde. Yeni Türk Ticaret Kanunu (TTK) ve Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) düzenlemeleri özellikle halka açık şirketler için önemli yaptırımlar içeriyor; riskin erken tespiti, yönetilmesi ve özellikle raporlanması, düzenlemelerde yer alan zorunluluklar kapsamında. Üstelik 2014 yılı itibariyle Riskin Erken Saptanması Sistemi ve Komitesi hakkında Kamu Gözetimi Kurumu tarafından açıkça ortaya konmuş ve denetimin usul ve esaslarını belirleyen, yeni düzenlemeler var. Bu düzenlemeler de OECD Kurumsal Yönetim İlkeleri, ISO ve COSO gibi uluslararası standartlar ve global en iyi uygulamaları baz alır nitelikteler. RİSK YÖNETİMİ OLGUNLUK SEVİYE- Sİ HÂLÂ OLDUKÇA DÜŞÜK... Peki, halka açık kurumsal şirketler Risk Yönetimi faaliyetlerinde ne kadar mesafe kat ettiler? Dönüp baktığımız zaman aslında halka açık, açılmaya hazırlanan ya da kurumsallaşmaya gönül vermiş çoğu şirketin Riskin Erken Saptanması Komitesi ve düzenlemelere uygun bağımsız komite üyeleriyle kitabına uygun çözümler konusunda sıkıntı çekmediği aşikâr. Maalesef sorun risk yönetiminin görünür işleyişinin yalnızca teoride kalması ve stratejik bir yaklaşımdan öteye geçememesi. KAP a yapılan açıklamalar, faaliyet raporlarındaki risk yönetimi özetleri ve organizasyon şemalarına eklenen pozisyonlar her ne kadar risk yönetimi alanında hareketliliğe işaret etse de, risk yönetiminin omurgasını oluşturan riskin analizi ve çözüm üretme alanlarında fazla mesafe alamadık. Şimdilerde büyük bir heves ve kararlılıkla başlanan risk yönetimi projeleri zaman içerisinde desteğini yitiriyor ve uzun dönemli yüksek maliyetli projeler ile çıkılan çoğu yolda, şirketlerin elinde yalnızca güncelliğini yitirmiş risk listeleri ve süslü risk haritaları kalıyor. SORUN ASLINDA NEREDE? Mevcut duruma baktığımızda sorunların iki kaynağı olduğu görülebilir. Bunlardan ilki, risk yönetiminin katma değerini yanlış yorumlamakta. Finansal getiri elbette ki bir projenin tamam veya devam kararını etkileyen en belirleyici unsur olarak öne çıkıyor ancak unutulmaması gereken, risk yönetiminin kısa vadeli bir finansal getiriden ziyade orta ve uzun Bilge GÜRHAN ERA Management Consultancy vadede stratejik ve operasyonel iyileştirmeleri barındıran proaktif bir yönetim yaklaşımı olduğudur. İkinci önemli konu ise şirketlerin yapılarına ve kültürlerine uygun risk yönetimi yapısının tasarlanamaması. Global risk yönetimi standartlarının küçük büyük tüm şirketlere aynı çerçevede uygulanacağını öngören yüksek maliyetli ve kalıplaşmış yaklaşımlar, doğal olarak her şirketin bünyesinde aynı tesiri bırakmamakta ve risk yönetiminin imajını zedelemektedir. Şirketlerin faaliyet alanları, kaynakları, beklentileri ve ihtiyaçları için yeterli ön inceleme yapılmadan girişilen 7

10 GÜNDEM 8 dev projeler, Organizasyon Yorgunluğu olarak adlandırılan ve projeye inancı zayıflatan sonuçlara sebep oluyor. Zira şirketlerin temel risklerini listelemek için aylarca süren bir tanımlama sürecine ihtiyacı olmadığı gibi kritik risklerini ve olası etkilerini minimize etmek için o kadar vakitleri de yok. Özellikle büyük şirketlerde karar alma süreçlerinin ne kadar uzun sürebileceğini ve birimler arasında yaşanan devlerin savaşı yüzünden sürecin nasıl sekteye uğrayabileceğini de unutmamak gerekiyor tabi. BÜYÜYEN ŞİRKETLERDE RİSK YÖNETİMİNE BAŞLARKEN Her şirkette risklerin öyle ya da böyle anlık/periyodik olarak değerlendirildiği ve yönetildiği bir gerçek; ancak henüz büyümekte olan şirketlerde stratejik bir risk yönetimi oluşumundan bahsetmek, hele de bunun departman düzeyinde yönetilmesini beklemek oldukça zor. Henüz kurumsallaşma sürecinin başında olan şirketlerde yaklaşımın çok daha basit çok daha uygulanabilir olması gerekiyor. Öte yandan risklerin transfer edilmesi ve azaltılması adına atılacak küçük adımların yaratacağı katma değeri göstermek çok daha kolay. Bu nedenle her şeyden önce risk yönetiminden beklentiyle, hedeflenen katma değerin birbirini dengelemesi ve nihai amacın net bir şekilde ortaya çıkarılması şart. Ne eksik ne fazla bir yaklaşımla şirket ihtiyaçlarının belirlenmesi, risk yönetim faaliyetlerinin beklenenin altında bir fayda sağlamasını engellerken aynı zamanda atıl hale gelecek gereksiz yatırımların da önüne geçebilir. Projenin sağlayacağı faydaya inanan bir sorumlu belirlenmesi bu işe doğru ayakla başlamak açısından önemli, fakat yeterli yetkinlik seviyesinin bulunmaması halinde sürecin danışmanlar ile birlikte yürütülmesi de söz konusu olabilir. Riskin tanımlanması, ölçümlenmesi (önceliklendirilmesi) ve yönetilmesi aşamasında öncelikli hedef risk in ve riski tetikleyen alt unsurlar ın (kök sebep) tanımının doğru yapılması olmalı. Hali hazırda risk yönetimi kapsamında yapılan çalışmalar risk yönetiminden daha çok yaşanmış, realize olmuş tehditlerin yönetilmesi amacıyla alınan reaksiyonel aksiyonlardan oluşuyor, yani yapılan şey aslen kriz yönetimi. Riskin yönetiminde tarihsel verinin ve edinilmiş tecrübelerin elbette ki önemi büyük ancak tehdit ve fırsatların tanımlanmasında gelecek odaklı bir yaklaşım da şart. Yapılan çalışmaların şirket içerisinde iletişilmesi ve sürecin tamamına sahip çıkılması da kritik

11 GÜNDEM bir başarı faktörü. Burada üst yönetime önemli bir rol düşüyor, hem bu işe başlamak hem de sürdürülebilirliğini sağlamak açısından üst yönetim desteği son derece önemli. BÖLEREK İLERLEMEK İşe başlarken gidilecek yolun küçük adımlara bölünmesi yaşanacak değişimlere karşı sürecin esneklik kazanması ve çıktıların somut olarak gösterilebilmesi açısından önemli. Riskin yönetilmesi sürecinde öncelikli olarak şirketin yapılacak çalışmalardan haberdar olması ve bu amaçla farkındalık/ başlangıç eğitiminin verilmesi fayda sağlayabilir. Riskleri tanımlamak ve değerlendirmek için şirket büyüklüğü/amaçlanan olgunluk seviyesi, sektör ve şirket yapısı gibi etmenlerin değerlendirilmesi ve risk tanımlama çalışmalarında inilmesi gereken derinlik seviyesinin belirlenmesi kritik bir aşama olmalıdır. Beklentinin yönetilmesi, iş yoğunluğunun dengelenmesi, projenin ekonomik hale getirilmesi için kimi şirketlerde departman bazında değerlendirme toplantıları yapılması yeterli iken, kimi şirketlerde birebir mülakatların yapılması ve her bir sürecin detaylı incelenmesi gerekebilir. Yine de bu sürecin, risklerin temel hatlarıyla belirlenmesi ve kurum enerjisinin sonraki adımlarda risklere ilişkin iyileştirme çalışmalarında kullanılması açısından gereğinden uzun olmaması önerilebilir. Risklerin belirlenmesi aşamasından sonra ise çözüm üretmek, çalışmanın katma değerinin so- HER ŞİRKETTE RİSKLERİN ÖYLE YA DA BÖYLE ANLIK/PERİYODİK OLARAK DEĞERLENDİRİLDİĞİ VE YÖNETİLDİĞİ BİR GERÇEK; ANCAK HENÜZ BÜYÜMEKTE OLAN ŞİRKETLERDE STRATEJİK BİR RİSK YÖNETİMİ OLUŞUMUNDAN BAHSETMEK, HELE DE BUNUN DEPARTMAN DÜZEYİNDE YÖNETİLMESİNİ BEKLEMEK OLDUKÇA ZOR mutlaştığı alan olacaktır. Bu amaçla kritik başlıklar için riskin sahibi ve riskten etkilenen birimlerin bir araya geleceği çalışma alanları yaratılabilir. SOMUT FAYDANIN GÖSTERİLE- BİLMESİ Literatürde de sıklıkla üzerinde durulduğu gibi risk yönetiminin kısa vadede finansal getirisini göstermek o kadar da kolay değil. Günün sonunda orta ve uzun vadede stratejik ve finansal kazanımların yanı sıra bilançodaki somut getirilerin de gösterilebilmesi için finansal riskler, sözleşme yönetimi, tedarikçi/satın alma yönetimi, sigorta optimizasyonu gibi daha operasyonel alanların iyileştirilmesi gündeme alınabilir. Kritik risklerin periyodik takibi için ayrıca kilit risk göstergeleri belirlenerek şirketin risk alma isteğiyle tutarlı alt/üst limitler belirlenebilir, her bir kritik risk için raporlama sistematikleri oluşturulabilir. Bu hem sürecin sahiplenilmesi hem de riske ilişkin değişimlerin kolaylıkla takip edilmesi açısından fayda sağlayacaktır. Burada da en önemli performans göstergesi, mevcut yapıya yük yaratacak toplantılar ve mükerrer raporlardan uzak durmaya çalışmak olmalıdır. BİZ DANIŞMANLARIN ROLÜ Türkiye de hızla büyüyen, bir yandan ülke ekonomisini sırtlanırken bir yandan kurumsallaşmanın sancısını hisseden birçok şirket mevcut. Risk Yönetimi adı altında, risk yöneticisi ve risk yönetim departmanı gibi organizasyonel yatırımları olmaksızın risklerinin farkında oldukları da bir gerçek. Bir çoğunun yeni risk çözümleri hakkında bilgilendirilmeye, yurtiçi ve yurtdışındaki rakiplerinin risklerini nasıl yönettiğine dair örnekler duymaya ihtiyacı var. Burada biz danışmanlara düşen sorumluluk, öncelikle bu ihtiyacı anlamak, jenerik ve kitabi uygulamalardan kaçınmak, risk yönetimini bir zorunluluktan çıkarıp gönüllü ve yatırım yapılması gereken bir alan olduğuna inandırmak. Bu anlamda bütünsel bir yaklaşımın yanı sıra bölünmüş risk yönetim çözümlerinin de geliştirilmesi ve anlatılması gerekiyor. Ayrıca uygulama sürecinde destek şirketlerin belirli konularda yetkinliğe en çok gereksinimi olan alan. Şirketlere yol gösterme sürecinde aynı zamanda da yol arkadaşı olabilen risk yönetim gönüllülerine ihtiyaç duyulduğu bir gerçek. 9

12 GÜNDEM Risk Yönetimi & Sürdürülebilirlik Global Risk Ödülleri 2014 organizasyonunda Yılın Risk Yönetimi Profesyoneli kategorisinde ödüle layık görülen Dr. Cumhur Bilgili, risk yönetimi çalışmalarının sürdürülebilirlik kavramı ile ilişkisini bizlere açıkladı. 10 Son bir kaç yıldır, katıldığım pek çok konferansta konuşmacıların dillerinden düşürmediği, en fazla duyduğum üç kavramın risk yönetimi, sürdürülebilirlik ve inovasyon olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. Bu kavramların ne kadar önemli oldukları ve mutlaka dikkate alınmaları gerekliliği her platformda kolaylıkla vurgulansa da, asıl zor olan; neden yapılmaları gerektiğini ve nasıl hayata geçirilebileceklerini aktarabilmek. Birbirleri arasındaki bağlantıyı ne kadar fazla kurabilir ve somut olaylarla ilişkilendirebilirsek; içselleştirmek ve süreçlerimize entegre etmek de o kadar kolay olacak. Şu gerçekle başlayalım: Eğer risklerin bilincinde olmazsak, büyümemiz ve kalkınmamız sürdürülebilir olmayacak. Bilincine vardığımız riskler içinse şimdiden önlem alıp, bunları dikkate alarak geleceğimizi planlayamazsak, kaybedenlerden olacağız. Risk yönetimini çevresel, ekonomik ve sosyal sürdürülebilirlik ile ilişkilendirebilmek için son on yılda global ölçekte yaşadığımız tecrübelere bakmamız ve analiz etmemiz yararlı olur. The United Nations Office for Disaster Risk Reduction ın kısa bir süre önce yayınladığı istatistiklere göre son on yılda yaşanan afetlerin parasal maliyetinin USD 1.4 trilyon, olumsuz etkilediği insan sayı-sının 1.7 milyar ve ölüm sayısının 70 milyon olduğunu öğreniyoruz. Çalışmada ifade edilen çarpıcı bir nokta; yaşanan afetlerin %87 sinin iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinden kaynaklanması. Bir yandan; ülkeler ve ülkelerde faaliyet gösteren şirketlerin, BM ve diğer sivil insiyatiflerin öncülüğünde karbon salı- nımlarını azaltması ve iklim değişikliğinin kök nedenleriyle mücadele etmesi kaçınılmaz hale gelirken, diğer taraftan; iklimle ilgili kötüye gidişin, geri dönülemez kabul ettiğimiz her aşamasında, afet yönetimine çok daha fazla odaklanmamız gerekiyor. Afet yönetiminin bileşenleri arasında ise; erken uyarı sistemleri, dayanıklı binalar, eğitim, uygun coğrafik yaşam alanlarının tasarımı ve insanların dayanıklı varlık / kaliteli ikamet koşullarını sağlamak adına yoksullukla mücadele var. Tüm bunlar, iklim değişikliği ve afet yönetimi kavramlarının ne kadar iç içe olduğunu; her ikisinin de çevresel, ekonomik ve sosyal boyutlarıyla yönetilmesi gereken ve inovatif risk yönetimi çözümleri gerektiren problemler olduklarını net bir şekilde ortaya koyuyor. Şirketler açısından da varlığını devam ettirmenin ve sağlıklı büyümenin yolu; iş süreçlerinde kullanılan kaynakların gelecekte tükenebileceğini, onlara ulaşmanın zorlaşabileceğini ve maliyetlerinin yükselebileceğini şimdiden öngörerek; oluşabilecek bu riskler için şimdiden çözüm üretmekten ve şirketin rotasını doğru tayin etmekten geçiyor. Şirketin sürdürülebilirlik yolculuğunda yanlış a- dımlar atmaması için, planlanan stratejilerin risklerini ve fırsatlarını dikkatli belirlemek ve çok iyi analiz etmek gerekiyor. Sürdürülebilirliğin bileşenlerine baktığımızda aslında Kurumsal Risk Yönetimi nin bu kavramlarla güçlü şekilde ilişkili olduğunu görüyoruz. Risk yönetiminin kapsamı içerisinde yer alan iş sürekliliği, uyumluluk, itibar, likidite Dr. Cumhur BİLGİLİ Brisa Bridgestone Sabancı karlılık ve büyüme gibi kavramların aynı zamanda sürdürülebilir büyümenin de gereklilikleri olduğunu söyleyebiliriz. Sürdürülebilirlik bugün pek çok şirket tarafından bir tür fırsat olarak değerlendirilmekle beraber, yakın gelecekte konunun yasal boyutu da ortaya çıkacak ve bu gerçekleştiğinde fırsatın yanı sıra risk faktörü de oluşacak. Ayrıca, sürdürülebilirliği bir yönetim sistemi ve hatta daha öteye gidip kurumun DNA sına nüfuz etmiş kurumsal bir değer olarak konumlandıramayan şirketler rekabette ciddi anlamda geride kalma ve yok olma riskiyle karşı karşıya kalacaklar. Kurumsal Risk Yönetimi sisteminin şirket içerisinde sorumlusu olan kişiler, hem sürdürülebilirlik çerçevesi içerisinde kurumsal tehdit ve fırsatlara konsolide bir şekilde bakabilirler, hem de bu bakış açısıyla sürdürülebilirlik anlamında atılacak stratejik adımların belirleyicilerinden ve karar vericilerinden olabilirler.

13 GÜNDEM Kurumsal Risk Yönetimi, Çevik Firmalar & İddialı Sözcükler Reel sektördeki Kurumsal Risk Yönetimi (KRY) uygulamalarının mevcut durumunu, çok güzel ancak potansiyelini yakalayamamış bir şarkıya benzeten KRYD Genel Koordinatörü Erol Ulukutlu, eğlenceli bir dille kaleme aldığı yazısında, Çeviklik odaklı yaklaşım, risk yönetimi dünyasında yeni bir sihirli formül olarak işe yarar mı? sorusuna yanıt arıyor B ir fikri ifade etmek ve yaygınlaştırmak istiyorsak, en az kullandığımız önermeler kadar anlatım yöntemi, sözcükler ve hatta seçtiğimiz örneklerin dahi oldukça önemli olduğunu söyleyebilir miyiz? Şayet söyleseydik, herhalde Aristo bile 2000 küsur yıl öncesinden hoş bir gülümsemeyle bizlere bakarak "günaydın dostum" derdi. Peki hareket, ışık ve fantezi bombardımanı altında yaşayan biz 21. yüzyıllılar söz konusu olduğundaysa, ilkokul çocuklarına bile değişik ve ilginç gelmeyecek bu söylemi bugün niçin gündeme getirmek istiyorum? Aslında çok basit. Risk Yönetimi'nin günümüzde kendini ortaya koyuş ve ifade ediş biçimi ile ilgili bazı küçük kaygılarım var da ondan; ve bu kaygılarda yalnız olmadığımı düşünüyorum. Temel argümanlarına büyük bir inanç beslediğim Kurumsal Risk Yönetimi-KRY (Enterprise Risk Management-ERM) anlayışı, bazen sanki güzel başlayan ancak sonra uzayıp uzayıp sonunda nereye bağlandığı tam da belli olmayan bir hikâye gibi duruyor. 11

14 GÜNDEM 12 Fizikçilerin "basit ve şık bir model kuramıyorsan herhalde bir yerlerde bir yanlışın vardır" düsturuna biraz fazla inanıyorum galiba. KRY çok güzel ama potansiyelini tam yakalayamamış bir şarkı gibi. Sanki bir iki nota değişse, şarkıcı bir yerlerde tonlamayı, vurguyu hafif değiştirse şarkı bir anda patlayacak ve bir hit oluverecek. Bugünkü "göbek attırmayan" haliyle, KRY'nin Türkiye iş çevrelerinde olması gereken ilgi ve heyecanı henüz yaratamadığını düşünüyorum. Batıda ise genelde gayet önemli ve popüler gözüken ancak sırtını fazlasıyla regülasyonlara dayamış ve fena halde can sıkıcı hale geldiğini düşündüğüm bir başka risk yönetimi dünyası oluşmuş durumda. Sanki risk yönetimi biraz daha "iddialı" hale gelmeyi hak ediyor gibi. Bir temel düşünceyi daha iddialı hale getirmek genellikle yüzeye atılan bir kaç fırça darbesi ile yapılamıyor ne yazık ki. Çoğunlukla temel bakış açısını değiştirmek gibi radikal bir yaklaşım gerekebiliyor. Anladığım kadarıyla risk yönetimi dünyasında bu konudaki çabalar hiç de az değil. 17 Mart 2015 tarihinde Kurumsal Risk Yönetimi Derneği nin İstanbul da düzenlediği "Kadın ve Liderlik, Risk Yönetiminde Çeşitlilik" adlı konferansta açılış konuşmasını yapan FERMA 1 Başkanı Julia Graham, prezantasyonunda "Resilient Company 2 " kavramına önemli bir yer ayırdı. Bu aslında çok şaşırtıcı da değil, zira "resilience", (Türkçe'ye esneklik, dayanıklık, çeviklik diye çevirmek yanlış olmaz herhalde) Graham'ın da vatandaşı olduğu İngiltere'nin risk yönetimi derneği AIRMIC tarafından son yıllarda hararetle desteklenen bir kavram. Esnek, dayanıklı, çevik bir organizasyon olma hedefinin kurum- sal risk yönetiminin nihai hedefi olarak tanımlandığı bu yeni kurgu aslında kısmen yeni bir şey. Açıkçası benim gibi klasik kurgu hakkında kaygıları olan ve yeni bir şeyler duymaya ihtiyacı olan birisini heyecanlandırdığını itiraf etmeliyim. Günün sonunda "resilience" (çeviklik 2 ) odaklı yaklaşım risk yönetimi dünyasında yeni bir sihirli formül olarak işe yarar mı? Bu konuda bir şey söylemek için erken olabilir. Ancak bu yeni yaklaşımın incelenmeyi fazlasıyla hak ettiğini düşünüyorum. Burada heyecanlı olan, bu yeni yaklaşımın risk terminolojisine basit bir sözcük SANKİ RİSK eklemekten çok fazlasını içermesi ve YÖNETİMİ BİRAZ konuya bakış açımızı önemli ölçüde DAHA "İDDİALI" değiştirme iddiasında olması. Üstelik HALE GELMEYİ bu iddia benim yakıştırmam da değil. HAK EDİYOR GİBİ. AIRMIC'in yayınladığı "Roads to Resilience" (Çevikliğe Giden Yollar) BİR TEMEL adlı çalışmada bakış açısı farkı oldukça DÜŞÜNCEYİ net bir şekilde ifade edilmiş. DAHA İDDİALI "Çevik Firma" yaklaşımı, özetle her HALE GETİRMEK şeyin (ürünler, pazarlar, ekonomik ve GENELLİKLE politik koşullar, üretim teknolojileri YÜZEYE ATILAN vb.) sürekli ve hızla değiştiği ve piyasalarda kırılmaların (krizlerin) BİR KAÇ FIRÇA istisna değil kural olduğu bu yeni DARBESİ İLE dünyada, kalıcı olmayı arzulayan YAPILAMIYOR NE firmaların daha ilk günden esneklik, YAZIK Kİ. dayanıklılık ve çeviklik prensiplerine ÇOĞUNLUKLA göre kurgulanmaları gerektiğini savlıyor. Bu şekliyle risk yönteminin TEMEL BAKIŞ adeta firmanın içkin ve görünmez bir AÇISINI parçası haline geldiği ve stratejik karar DEĞİŞTİRMEK alma süreçlerine entegre eden çevik GİBİ RADİKAL BİR firmalar; risk yönetiminin fonksiyonel, YAKLAŞIM departman bazlı ve adeta stratejinin GEREKEBİLİYOR içinde değil de, azıcık kenarında durduğu klasik firma formatından ayrılıyorlar. 1 FERMA (Federation of European Risk Management Associations) Avrupa'da risk yönetimi derneklerini birleştiren Erol ULUKUTLU KRYD Genel Koordinatörü federasyon. 2 Bu yazıda basit bir tercüme olarak "resilient company" için "çevik firma" kavramı tercih edilmiştir. "Resilient" esnek, dayanıklı, elastik gibi anlamlara denk gelmekte olup, tek kelime ile tercüme için "çevik" kelimesi anlatım için daha uygun bulunmuştur.

15 GÜNDEM Örneğin AIRMIC çalışmasında yer alan şu cümleler gayet açık ve anlamlı: "Bu (çevik) firmalardaki yöneticiler risk yönetimini firma itibarının korunması ve esnek, çevik organizasyonun yaratılmasına ilişkin bir konu olarak görürler. Bu tür organizasyonlar sürekli yeni duruma adapte olabilme özelliğine sahiptir. Yöneticiler daha ağır ve daha sağlam korunma mekanizmaları yaratma gayreti içinde değildirler. Firmanın beklenen veya beklenmeyen krizlerle başa çıkma kabiliyetini geliştirmeye çalışırken, firmanın ana amaçlarını, itibar ve iç tutarlılığını gözden kaçırmazlar." Yine "Çevik firmalardaki risk profesyonelleri her riskin tahmin edilemeyeceğini, engellenemeyeceğini veya azaltılamayacağını, dolayısıyla risk yönetimi prosedür ve organizasyonunu her gün biraz daha artırmanın bir çözüm olamayacağını bilirler". Ya da "Yapılan araştırma bu firmaların geleneksel risk yönetimi olarak adlandırabileceğimiz yaklaşımın ötesine geçtiğini gösteriyor. Bu firmalar iş dünyasındaki dinamik koşulların aynı şekilde dinamik bir risk yönetimi tarzı gerektirdiğini düşünüyor. Risk yönetiminin geleneksel araçları, teknikleri ve yapıları gerekli ama yetersiz olarak görülüyor 3." Görüldüğü gibi "Çevik Firma" yaklaşımında, gizli ve biraz da açık olarak risk yönetiminin klasik formalizmini aşmaya, risk yönetiminin özünü diriltmeye ve risk yönetimin ana sahipleri olan üst yöneticilerin / patronların kalplerini yeniden kazanmaya yönelik bir çaba var gibi. Giderek daha bürokratik, daha formel, (aslında hiç olmadığı) daha iç denetim vari bir yapıya bürünen ve üst yönetim ve patronların hayatlarının ayrılmaz bir parçası değil de biraz daha ayak bağı olarak algılama eğiliminde olduğu bir çeşit yabancılaşmış risk yönetimi yaklaşımına bir alternatif. Bu anlamda "çevik firma" yaklaşımı ile "İş Sürekliliği Yönetimi" (Business Continuity Management) yaklaşımları arasındaki rota benzerlikleri de dikkat çekmiyor değil. Aslında risk yönetiminin fazlasıyla yakın bir akrabası olan ancak soruyu farklı soruş biçimi nedeniyle risk yönetiminin tersine reel sektörde yöneticilerin çok daha anlaşılır ve sevecen bulduğu İSY (İş Sürekliliği Yönetimi) yaklaşımı risk yönetimi camiasında bir "göz açılması"na yol açmış olabilir mi? AIRMIC modelinde Çevik Firmaları tanımlayan 5 ana kriter sayılmış. Bu noktada bunları da kısaca hatırlamamızda fayda var: 1. Çevik firmaların iç ve dış ortamdaki değişimleri çok etkin ve sürekli olarak takip etmelerini mümkün kılan bir izleme kabiliyetleri (risk radarı) bulunuyor, 2. Çevik firmaların zengin bir kaynak ve varlık çeşitliliği bulunuyor, bunlar değişiklikler karşısında alternatif yollara geçmeyi ve yeni duruma adaptasyonu çok kolaylaştırıyor, 3. Çevik firmalarda hem firma içinde, hem de dış dünyayla çok kuvvetli iletişim ve network ilişkileri sağlanmış durumda, 4. Çevik firmalar ortaya çıkan krizlere çok hızlı, kararlı ve etkin bir şekilde cevap verme kabiliyetine sahipler, 5. Çevik firmalar sürekli pozisyonlarını yeniden gözden geçiriyorlar ve değişen koşullar ve artan tecrübelerine uygun olarak kolayca yeni duruma adapte olabiliyorlar. 3-4 "Roads to Resilience: Building Dynamic Approaches to Risk"2014 AIRMIC Executive Summary. Serbest üslupta çeviriyi yapan Erol Ulukutlu. 13

16 GÜNDEM 14 "Bu tür firmalar kurumda yer alan herkesin ve diğer paydaşların kabiliyetlerini bir araya getirerek kurumda daha içkin ve bütünsel bir risk yönetimi anlayışı yaratıyor, herkesin risklerin farkında olduğu ve bir risk şampiyonu gibi davrandığı bir firma kültürünü teşvik ediyorlar. Risk farkındalığının zirve yaptığı kurumlar bunlar 4 Bu abartılı ifadeler insanı ister istemez biraz da gülümsetiyor. Bir risk yöneticisinin rüyalarından fırlamış gibi duran bu firmaların, ulvi hedefi tanımlayan fiktif kurgular olduğu düşüncesine kapılabiliyoruz. Ancak bu durum argümanın özünü kaçırmamıza yol açmamalı. Eğer çevik firmalar sadece risk yöneticilerinin kafalarında kurduğu hayali "ideal" firmalar olsaydı, geleneksel risk yönetiminin hedefini daha iddialı tanımlamaktan ibaret hale gelirlerdi. Ortada önemli ve gerçek bir farklılık da kalmazdı. (Tabi bu hala bir olasılık) Ancak durum biraz daha ilginç olabilir. Basit bir düşünce deneyi olarak firmalara yönelik bir tane "risk yönetimi seviyesi", bir tane de "çeviklik seviyesi" check-up testleri dizayn ettiğimizi ve birçok firmayı bu testlerden geçirdiğimizi varsayalım. İki testin ürettiği listeler çok benzer çıkar mıydı acaba? İçgüdülerim bana çok benzer çıkmayabileceğini söylüyor. Geleneksel risk yönetimi bakışıyla hazırlanacak test, doğal olarak firmanın önemli risk hassasiyetlerini gözetmenin yanı sıra firmadaki risk yönetimi organizasyonel faaliyetlerinin (analizler, raporlar, komiteler vb.) aktifliğini de gözetecektir. Firmanın fiili risk duyarlılıklarına da, firmanın genel adaptasyon kabiliyetinden bağımsız olarak konjektürel risk seviyeleri açısından bakacaktır. Yukardaki açıklamalar ışığında "çeviklik seviyesi" testinin şampiyonlarının oldukça farklı firmalar çıkması gayet mümkün. Örneğin büyük ölçüde katı ve bürokratikleşmiş iş süreçleri mantığı ile çalışan ve aynı şekilde bürokratikleşmiş (ama kuvvetli) bir risk yönetimi organizasyonuna sahip bir firma ilk listede tepelerde çıkarken, ikinci listede oldukça gerilerde kalabilir. Bu durumda, aslında tercih edilmesi gereken yolun ne olması gerektiği konusu gündeme gelecektir. Cevap olarak tabi ki ikincisi demek için henüz çok erken. "Çevik Firma" modelini enine boyuna incelemeden, geleneksel risk yönetimi araçlarının bu model içindeki kaçınılmaz rolünü ve entegrasyonunu irdelemeden ve en önemlisi bunun yeni iş fikri modalarından biri (business hype) olup olmadığını anlamadan erken sonuçlara varmak doğru olmaz. Bu nedenle şimdilik ancak şunları söyleyebilirim: Kanımca geleneksel KRY yaklaşımında yerine tam oturmayan bir şeyler var gibi, "Çevik Firma" modeli incelenmeyi hak ediyor, Bu inceleme KRY'de yerine oturmayan şeyin ne olduğu hakkında da bayağı bir fikir verebilir. Genel olarak şöyle bir inancım var: Bir fikri ilerletmek istiyorsanız, onu testlerden geçirmeye ve zorlamaya hazır olmalısınız. Sonuçta uzun vadede bu zorlama ve tartışmalar sadece Kurumsal Risk Yönetimi nin (şu ya da bu formatta) güçlenmesine ve gelişmesine destek olacaktır. Bitirirken aklıma takılan ilginç bir soruya da değinmeden geçemeyeceğim. Acaba Kurumsal Risk Yönetimi'ne olan uzaklıkları nedeniyle eleştirdiğimiz bazı Türk Firmaları (örneğin bazı Anadolu Kaplanları), konuya "Çevik Firma" bakış açısıyla bakıldığında çok farklı bir noktada değerlendirilebilir mi? Kesinlikle hepsi değil. Ama bazıları? EĞER ÇEVİK FİRMALAR SADECE RİSK YÖNETİCİLERİNİN KAFALARINDA KURDUĞU HAYALİ "İDEAL" FİRMALAR OLSAYDI, GELENEKSEL RİSK YÖNETİMİNİN HEDEFİNİ DAHA İDDİALI TANIMLAMAKTAN İBARET HALE GELİRLERDİ

17 MAKALE 15 Kurumsal İtibarınız Risk Altında Olabilir mi? Manifesto İletişim Grubu Başkanı Ozan Özkan, sosyal medyanın artan gücü neticesinde firmaların kurumsal itibarlarının artık daha fazla risk altında olduğunu söylüyor F inans ve sigorta sektörlerinde faaliyet gösteren şirketlerin çalışanları kurumsal risk yönetimi tanımına aşinadırlar. Yakın geçmişe kadar risk denince maddi değerler ve maddiyata ilişkin sözcükler ilk akla gelirdi. Çünkü finansal riskler, ticari bir kuruluşun varlığını sürdürebilmesi için en yaşamsal kavramlardı. Teknolojik gelişmeler, bize çok daha hızlı ve çok daha yaygın iletişim kurabilme yetenekleri kazandırdı. Mobil telefonlarınızdan kainatın tüm bilgilerine ulaşmak, arama motorları sayesinde bir saniyenin altındaki zaman dilimlerine sığar oldu.

18 MAKALE 16 Kurumsal itibar kelimesinin en basit tanımı, kurum veya markanın ne kadar tanındığı ve tanıyanların ise ne kadar beğendiği arasında kurulan bir denklemdir. Aynı, bireylerin itibarında olduğu gibi. İtibar denince ön plana çıkan kavramlar devamlılık, süreklilik, şeffaflık ve saygınlıktır. Diğer bir deyişle itibar değer yaratmaktır. Bilgiye ulaşmak bu kadar hızlı ve kolay olunca kurumsal itibar yönetimi son 10 yılda daha çok önemsenmeye ve talep edilmeye başladı. Sosyal medya programları, bloglar, bireysel web siteleri kişisel deneyimlerin, tecrübelerin, ihtiyaçların, şikâyetlerin veya memnuniyetlerin özgürce dile getirildiği platformlar oldu. Söyleyecek sözü veya fikri olan herkesin bireysel yayıncılık yaptığı, hem de hiçbir kurala ve ilkeye bağlı olmayan platformlar. Hukuksal regülasyonlar ve müeyyideler olmadığı için yıllar boyunca internet kullanımı sınırsız özgürlük kelimesiyle beraber anıldı. Örneğin, talebi kabul görmeyen bir tüketici, önemli bir markayı sosyal medya hesabında yargılayıp idama mahkûm edebiliyor. Zincirleme bir reaksiyonun tetikleyicisi olabiliyor, tepkiler birleşerek kartopunu büyük bir hızla çığa dönüştürebiliyor. Öyle ki, Arap Baharı nda deneyimlendiği üzere bazı ülkelerin diktatörleri bile bu çığ etkisinin altında kalmaktan kurtulamadılar. Hal böyle olunca, modern yöneticiler ve karar vericiler iletişim süreçlerinin yönetilmesinin ne kadar önemli olduğunu kavradılar. Finans, üretim, pazarlama, IT ve İK prosesleri nasıl ehemmiyetle yönetiliyorsa, şirketin çalışanları, bayileri, tedarikçileri, müşterileri, medya, sivil toplum örgütleri, devletin ilgili kurumları kısacası kurumun varlığını sürdürebilmek için temasta olduğu tüm paydaşlarının o şirket hakkında ne düşündüğü iletişim disiplinlerinin uzmanlık alanına giriyor. Marka veya kurum itibarı açısından her zaman bir fırsat olan iletişimin gücü, doğru yönetilmediği zaman artık bir tehdit olabiliyor. Yapılan araştırmalara göre, itibar planınız insanların sizi destekleyip desteklemeyeceğini gösterir. İtibarınız arttıkça insanların size olan desteği artar. Ayrıca araştırmalar sonucunda, itibarın finansal performans ile doğrudan ilişkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. İtibarı yüksek şirketlerin yüzde 37 si daha iyi finansal performans sergiliyor. Yüzde 27 si de daha iyi bir ticari performansa sahip. Dijital dünyadaki değişim, kitlesel ve bireysel davranışlarımızda da değişikliğe neden oldu. Hatta bazen kültür ve değerlerimizin erozyonuna Yediğimiz yemeği, bulunduğumuz mekânı, başlayan veya biten ilişkimizi, acılarımızı, mutluluklarımızı, ihtiyaçlarımızı, beklentilerimizi kısacası arzu ettiğimiz her şeyi takipçilerimizle paylaşır olduk. Bazen iş ve eş kaybetmeye, bazen ise yeni iş ve eş bulmaya olanak tanıdı. Özçekim (selfie) görselini sosyal hesaplarından paylaşmamak adeta ayıp olarak algılanmaya başladı. Görsellerinizi veya videonuzu en hızlı şekilde paylaşmanıza olanak tanıyan mobil telefonlar ve uygulamalar satış rekorları kırıyor. Hepimiz kendimizin senaristi, kameramanı, yönetmeni, montajcısı ve yayıncısı olduk. Yeni normal artık maalesef bu kadar paylaşımcı olmayı gerektiriyor. Hedef kitlesine yakın olduğunu hissettirmek isteyen kurumsal kurum ve kuruluşlar da bu değişime paralel olarak iletişimin stratejilerini ve daha önemlisi iletişim harcamalarını revize ettiler. İletişimin dinamikleri de değişti. Mass medya aracılığıyla kitlelere ulaşmaya yönelik iletişim modelleri, uzmanlık veya ilgi alanlarına göre web, blog ve sosyal ağlarda gerçek kitleyi yakalayan mikro modellere yerini bırakıyor. Kişi başı erişim maliyetleri de elektronik dünyada oldukça düştü ama öte yandan pazarlama ve tanıtım bütçelerinden dijital mecraların aldığı pay her yıl katlanarak artmakta. Kanımca dijital dünyanın hızlı faaliyet göstermesinin yanı sıra en önemli nimetlerinden biri de eş zamanlı ve ücretsiz ölçümlenebilmesi. Yaptığınız her yatırım, attığınız her adım dijital dünyada anında ölçülebilir özellikte, hem de inanılmaz bir hassasiyet ve detayda

19 MAKALE İtibarı Koruyacak Savunma Mekanizmaları : Bilginin gerçekliği araştırılmaksızın paylaşılma hızı ve yaygınlığı kurumsal itibarı için kaygılanan kurum ve markalar için fırsat olduğu kadar tehditleri de bünyesinde barındırıyor. İletişim süreçlerinde ele alınan risk, şirketin bütün yaşamsal faaliyetlerini olumsuz etkileyebilecek nitelikte olabilir. Zamanında alınan tedbirler ve yapılacak yatırımlarla bu riski minimize etmek mümkün, ama tamamen yok etmek neredeyse imkânsız. İletişimcilerin iş yapış şekilleri de yukarıda betimlemeye çalıştığım bu değişimden nasibini aldı. Kurumsal itibar hizmeti veren şirketlerinde görev yapan danışmanların telefonu artık doktorlar gibi 7/24 çalabiliyor. Örneğin, gece evinde otururken eşine kızan twitter kullanıcısı bir müşterimizin markasını hedefe yerleştirip, takipçileriyle paylaşabiliyor. Daha vahimi markanızın itibarını karalamaya çalışan hesabın takma adla yönetilmesi veya sahte olması. Bu noktada en önemli husus, robot yazılımların internet bulutunda markanızın adının geçtiğini yakalayıp, sizi ve iletişim danışmanınızı mümkün olan en kısa sürede haberdar etmesi. Müdahale etmek için saniyelerin değerli olduğu bu aşama, hasarı tespit edip karşı atağa geçmeniz için kritik öneme haizdir. Bazen bilgiyi yayan kişi veya kaynakla kurulan diyalog sayesinde konsensüs sağlanabiliyor, yazdığı ve paylaştığı içeriği geri çekebiliyor, sözün ve hoşgörünün bittiği yerde ise konu, iletişim departmanından hukuk departmanına havale olabiliyor. PR ın (Public Relations) dijital dünyadaki karşılığı: Page Rank Dijital dünyanın kural koyucusu hiç şüphesiz arama motorları. Arama motorlarında uzak ara pazar lideri yüzde 90 pazar payı ile Google. Baş rakipleri Yandex ve Bing toplamda yüzde 8 lik bir paya sahipler. Bu büyük üstünlük Google a internet dünyasını regüle etme, denetleme ve değerlendirme fırsatı sunuyor. İnsanoğlunun geliştirdiği tüm bilgilere ulaşmak saliselere sığıyor. Hayatının son 6 ayını Google ı tanımaya ve anlamaya çalışan biri olarak şunu belirtebilirim; Google efendiyi memnun edip gözüne girmenin iki temel kuralı var, ilki düzenli içerik üretmek ama özgün olmak kaydıyla, ikincisi de ürettiğiniz özgün içeriğin internet kullanıcılarına fayda sağlayacak ve değer katacak bilgiler olması. İşte bu iki kurala uyarsanız Google sizi fark ediyor ve yavaş yavaş ilk sayfalara doğru taşıyor. Web sitenizin veya bloğunuzun ilk sayfalarda gösterilmesi Page Rank inize bağlı. Diğer bir ifadeyle dijital dünyadaki itibarınıza... Google ın Page Rank i 10 üzerinden 10, yani tam not Diğer milyonlarca siteyi kendine göre değerlendiriyor, kıyaslıyor ve 10 üzerinden not veriyor. Gelişen teknoloji ile pek çok iş kolu ve meslek tarihe karışırken, yeni normal, kendi iş kollarını ve meslekleri doğurdu. Onlar da kendi arz ve taleplerini... Arama motorları tarafından internet bulutsusunda fark edilip üst sıralara markanızı taşımak için pek çok program, ürün veya hizmet bulunuyor. Yeni dünya düzeninde kurumsal itibarınız daha fazla risk altında, ama bu riskleri minimize etmek veya bertaraf etmek mümkün. İtibarınızı yönetebilmeniz için size gerekli olanlar biraz zaman, biraz yatırım, biraz sabır ve tabi ki biraz da şans 17

20 TANITIM 18 Findeks Alacak Riskinin Yönetimi Konusunda Firmalara Destek Sağlıyor Findeks hizmet platformu sayesinde, reel sektördeki firmalar finansal anlamda birbirlerini daha iyi tanırken, risk alma ve yönetme yeteneklerini de geliştirecekler. Satışlarını daha güvenli bir ortamda yapacak olan firmaların sermaye ve itibarları korunurken, rekabet güçleri de artacak. A lacak riskleri, reel sektör şirketlerinin kendi arasında ya da tüketicilerle çek, senet veya açık hesap gibi yöntemlerle ortaya çıkan aynî kredi riskleridir ve yönetilmesi, finans sektöründe olduğu gibi reel sektörde de son derece önemli bir husustur. Zira şirketler alacaklarını zamanında tahsil edemezler ise borçlarını da zamanında ödeyemeyeceklerdir. Bu durumda da ticari itibarları riske girecektir. RİSK RAPORU VE ÇEK RAPORLARI NDA YER ALAN KREDİ NOTLARI İLE TİCARİ VE FİNANSAL RİSK, TEK BİR NOT İLE TAKİP EDİLEBİLİYOR

21 TANITIM Ticari itibarı riske giren şirketlerin küresel ekonomideki durgunluk ve para politikaları sonucundaki dalgalanmalar karşısında ayakta durması oldukça zor olup, ticari alacak sigortası sektöründe küresel olarak faaliyet gösteren sigorta firması Euler Hermes; 2015 yılında Türkiye de iflas edecek şirket sayısını olarak öngördüklerini açıklanmıştır.* Bugün Türkiye nin ticari hayatına baktığımızda, reel sektör firmalarının, vadeli işlemler ve çekler aracılığı ile ciddi büyüklükte bir krediyi birbirlerine açtıkları tartışılmaz bir gerçektir yılında ülkemizde keşide edilen çeklerin toplam büyüklüğü 595 Milyar TL ye ulaşmıştır. Senetlerin toplam büyüklüğü-nün de yaklaşık bu seviyede olduğu varsayılırsa, reel sektörün yalnızca çek ve senetler aracılığı ile birbirine açmış olduğu kredilerin toplam büyüklüğü, neredeyse bankacılık sektörünün 2014 yılında açmış olduğu toplam 1,2 Trilyon TL tutarına ulaşıyor. Açık hesaplar ise net olarak hesaplanamadığı için maalesef bu tutara dahil değildir. Bankacılık sektörü, alacak riskinin doğru yönetilmesini sağlamak amacıyla 1995 yılında KKB Kredi Kayıt Bürosu nu kurmuş ve kredi limiti tahsis ederken KKB den aldığı raporlarla hareket etmiştir yılında bankalar bu sistemden 30 Milyon kişi için 387 Milyon rapor almışlardır yılının başından itibaren ise KKB reel sektördeki alacak riskinin yönetilmesine yönelik hizmetler konusunda kendine önemli hedefler koymuş ve 2014 yılında tüketiciler ile reel sektöre yönelik yeni markası olan Findeks in lansmanını gerçekleştirmiştir. Findeks in ana ürünleri olan Risk ve Çek Raporları kişi ve kurumların bankalardaki kredi ödeme alışkanlıkları ile çek ödeme alışkanlıklarına yönelik önemli bilgiler vermekte ve reel sektörde bu raporlar sayesinde tıpkı bankalar gibi risklerini yönetme şansına kavuşmaktadır. Findeks tarafından sunulmakta olan Risk Raporları nda kişi ve kurumların bankalardaki limitleri, risklerinin yanı sıra gecikmeli bir kredisinin olup olmadığı, varsa bakiyesi, takipte bir kredisinin olup olmadığı, varsa takibe giriş ve çıkış tarihleri, tutarları, en son kredi açılış tarihi, ilk kredi açılış tarihi gibi pek çok bilgi detaylı bir şekilde yer almaktadır. Ayrıca bireyler adına düzenlenen Risk Raporları nda kişiye ait Bireysel Kredi Notu da yer almaktadır. Bu not kişinin gelecek 12 ay içerisindeki borcunu ödememe olasılığını ölçen bir analitik modeldir. Çek Raporları ise çek keşide eden kişi ve kurumların piyasaya çek ile olan borçlarını ödeme alışkanlıkları konusunda bilgi vermektedir. Çek Raporları nda hem pozitif bilgiler (ödenmiş çeklere ilişkin) hem de negatif bilgiler ( ödenmemiş veya gecik- Serkan SİYASAL KKB Kredi Kayıt Bürosu A.Ş. - Findeks meli ödenmiş çeklere ilişkin) yer almaktadır. Birkaç örnek vermek gerekirse; ilk çek keşide tarihi, son çek keşide tarihi, yıllar itibariyle keşide edilen minimum, maksimum ve ortalama çek tutarları, ileri vadeli çekler ve tutarları, son aylık dönemler için toplam keşide edilen çek tutarları ile gecikmeli ve hiç ödenmemiş çek adet/tutarları bu raporda yer alır. Türkiye deki ticari hayatın güvenle ilerlemesini hedefleyen Findeks, sağlıklı risk yönetimine katkıda bulunacak araçlar sunmaktadır. 19 * Kasım2014 tarihinde Euler Hermes firmasının Uluslararası Ticarete Global Bakış 2014 konulu toplantısında kamuoyuyla paylaşılan bilgidir

22 20 Güneş SARI FED, ECB & TCMB Hareketleri ve Kur Riski Yönetimi G ün geçmiyor ki kurda dramatik bir değişiklik beklemeyelim. Eskiden sadece kurun seviyesi ile ilgilenirken artık artan belirsizlikle beraber kurun oynaklığı da hayatımızda önemli yer teşkil etmeye başladı. Bu makalede her ne kadar konu kur olsa da faiz oranlarının aslında ne kadar kurları etkilediğini göreceğiz. Hem kurun alacağı değer hem de bu riski bertaraf etmek için kullanılan ürünlerin fiyatlaması direkt olarak faiz oranları ile alâkalı. Dolayısıyla aradaki ilişkiyi anlar isek, hem önümüzü daha iyi görürüz hem de daha doğru zamanlarda ve daha iyi şekilde aksiyon almış oluruz. Kimi şirketler kur riskini alıyor kimileri ise kendilerini %100 oranda hedge ediyor. Bunların hepsi bilinçli verildiği sürece bir karardır. Bu kararları sorgulamak doğru olmaz. Ancak kur riski taşıyan şirketlerin herhangi bir hedge pozisyonu almamasının, herhangi bir spekülatif pozisyon almaktan farksız olduğunu vurgulamam lazım. Başka bir ifade ile şirketin operasyonlarından elde ettiği kazancın belirli bir kısmını kurun artması veya azalması üzerine bahis oynayarak riske etmesi ile kur riskine karşı kendini hedge etmemesi temelde aynı şey. Bilinçli bir şekilde herhangi bir aksiyon almamak da bir risk yönetimi kararıdır. MAKALE Beğeniyle takip edilen www. finansrisk.com sitesinin yaratıcısı Güneş Sarı, son dönemde firmaları oldukça zorlayan kur riski konusundaki görüşlerini, KRYD Bülten okuyucuları için derledi Ancak sonuçlarını değerlendirmeden verilen bu karar şirketleri zor durumda bırakabilir. Burada Risk Yönetiminin yapması gereken en kötü senaryoda olabilecekleri belirlemek, hesaplamak ve hiçbir aksiyon almamak ile tam koruma sağlamak arasındaki tüm alternatifleri (hem hedge oranı hem de türev enstrüman seçimi) değerlendirerek aksiyonların finansallara olan etkilerini şeffaf bir şekilde üst yönetime sunmak olmalıdır. FED, ECB ve Kur Hareketlerinin Nedenleri: Kur hareketlerini tarihsel olarak değerlendirdiğimizde kurların sert bir şekilde belirli paradigmalar ile hareket ettiğini görebiliyoruz. Tabi ki TL nin dolar karşısında kaderini belirleyen ABD tarafı oluyor. Türkiye tarafında sadece alınacak aksiyonla şiddetini hafifletebiliyoruz. ABD tarafında da malumunuz ana oyuncu FED. Eskiden dünya bankası, IMF gibi uluslararası kuruluşların ne söylediği veya söyleyeceği konuşularken, artık onlarla ilgilenmiyoruz bile. Varsa yoksa FED ne yaptı, ne yapacak, sabırlı ibaresini çıkaracaklar mı diye gece gündüz analistlerden, yorumculardan veya ekonomistlerden bilgilenmeye çalışıyoruz.

23 MAKALE Grafikten de görüleceği üzere 2008 krizinden sonra USD -TRY kuru tam 4 defa sıçrama yaşamış. Genellikle ilk tepkiler çok sert olmakla beraber kurun her sıçrama yapması sonrasında bir miktar aşağı gevşediğini ve belirli bir oynaklıkta o seviyede devam ettiğini görüyoruz. Bu hareketin dinamiğinin değişmeyeceği varsayımı ile kurların artık eski günlerdeki gibi tekrar 2,2 seviyelerine gelmesi biraz hayal olacaktır. Hatta kurun tarihsel hareketi ve FED faiz artışı zamanlaması düşünüldüğünde faiz artışı tarihine kadar oynak bir şekilde 2,7 seviyelerinde hareket edip sonra yeniden sıçrama yapma olasılığı var gibi. Her ne kadar yönü konusunda burada tahmin belirtiyor gibi olsam da, unutmayalım ki risk yönetimi beklentiye göre değil en kötü senaryoya göre hareke eder ve burada aslında kötü senaryodan bahsediyorum. Dolayısıyla FED faiz artışları ile beraber yukarı yönlü yeni bir sert hareket ve yeni bir kalıcı seviye olma olasılığı her zaman mevcut. Tablo 1: Paradigma Değişiklikleri ve Kur Hareketleri Peki, FED e gelecek olursak FED ne yapar? Hepimizin haber sitelerinde okuduğu gibi FED in faiz artırım zamanı Haziran veya Eylül olarak bekleniyor. Bu fiyatlandı zaten. Fiyatlanmayan ise ne kadar hızlı ve sert artırım yapacağı Avrupa Merkez Bankası yeni bir parasal genişlemeye giderken ve dünya ekonomisi yavaşlama trendine girerken FED in çok hızlı ve sert bir artırım yapacağını beklemiyorum. Peki, FED üyeleri bu konuda ne tahminde bulunuyor. Şuanda FED faizleri %0,25 civarında. Her bir FED üyesinin tahmini yansıtan «dot» grafiği bize gösteriyor ki, 2015 yılsonu tahminlerinin medyanı 1,125%. Kötü senaryo ( % 95 inci percentile) ise %1,75 civarında. Uzun vadede tahminlerin ortalaması kriz öncesi seviye olan %4 civarında olacak şekilde. Artık gelişmekte olan ülkeler hikâyesi son bulmakta ve getiri seviyeleri ABD de u- zun vadede artacak gibi görünüyor. Fonların her zaman riske göre getiri peşinde koştuğu varsayımında yeni bir hikâye yaratılmadığı sürece aynı iştahla fonların ABD topraklarına doğru yola çıkması oldukça normal görünüyor. 21 Tablo 2: FED üyelerinin faiz tahminleri

24 MAKALE 22 Bunun aksine Avrupa Merkez Tablo 3: Tarihsel Kur Hareketleri Bankası (ECB), Ocak 2015 tarihinde Avrupa bölgesinde deflasyon ile mücadele amacı ile 2016 Eylül ayına kadar yaklaşık 1,1 trilyon EUR değerinde bir parasal genişleme (quantitativ easing-qe) programını duyurdu. Bu program aylık olarak 45 milyar EUR değerinde yardım alma-yan ülke bonoları, 5 milyar EUR değerinde özel sektör tahvilleri ve 10 milyar değerinde varlığa dayalı menkul kıymetler (ABS- Asset Backed Securities) alımı içeriyor. Bu programın olacağı beklentisi zaten 2014 sonlarında kesinlik kazandığı için EUR dolar karşısında değer yitirmeye başlamıştı. Parite etkisi ile TRY, USD karşısında değer yitirmeye başladığını görüyoruz zaten. Sonuç olarak, bir yandan FED in parasal sıkılaşmaya gitmesi, diğer yandan ECB in parasal genişleme hamleleri yapması USD nin global anlamda değer kazanmasındaki temel neden. TL de bundan fazlasıyla nasibini alıyor ve peki TCBM bu durumda nasıl pozisyon alıyor? TCMB Hareketleri ve Dolar Kuruna olan Etkisi: Merkez Bankasının elindeki en büyük silah faiz oranları Merkez Bankasının iki tane temel hedefi bulunmakta Bir tanesi fiyat istikrarı ki bunu enflasyon ile ölçüyoruz, diğeri ise finansal istikrar. Finansal istikrarın en önemli yansımasını ise kurlarda görüyoruz. Aşağıdaki grafikte görüleceği üzere finansal istikrarı korumak adına en sert hareket 2014 başında yaşanmıştı. Kurların 2 seviyelerinden 2,33 seviyelerine yükselmesinden sonra Merkez bankası 550 baz puanlık bir faiz artışı gerçekleştirmişti ve bu hareket sonrası kurlar tekrar 2,1 seviyelerine gevşemişti. Merkez bankası genelde iki şekilde piyasayı fonluyor, gecelik borç verme veya haftalık repo ihaleleri ile Grafikten görüleceği üzere TCMB daha çok haftalık repo ile piyasaları fonlamış. Bunu nereden anlıyoruz, ortalama fonlama maliyeti (açık gri renk) haftalık repo faizleri (turuncu renk) ile beraber hareket ediyor. Yani miktarsal anlamda merkez bankası fazla sıkılaştırıcı bir politika izlememiş son dönemde ve alt banttan piyasayı fonlamış. Şuanda haftalık repo seviyesi %7,5 iken ortalama fonlama maliyeti %7,75 seviyesinde ve politik nedenlerden Tablo 4: FED üyelerinin faiz tahminleri dolayı faiz artımı kolay görünmüyor. Parasal sıkılaştırmanın olmadığı ve alt banttan fonlamanın yapıldığı bir ortamda da kurun zaten yukarı yönlü hareketini koruması gaye normal Mayıs itibariyle kademeli olarak faiz indirimleri sonrası kurların yeniden yukarı yönlü hareket ettiğini görebiliyoruz.

25 MAKALE Gelişmekte Olan Ülke Faiz Oranları Farkı ve Hedge Maliyeti: Kurların tepe seviyeleri zorladığı bir ortamda hedge yapma kararı da giderek zorlaşıyor. Maalesef ki her şeyin iyi gittiği yerde hedge yapma ihtiyacı gündeme gelmiyor. Aslında hedge yapmak için en uygun zaman piyasaların en sakin olduğu zaman olmalı. Piyasaların türbülansa girdiği veya yukarı yönlü yeniden fiyatlamaların olduğu ortamlarda maliyetler de otomatikten yükseliyor. Hedge etmek veya etmemek veya hangi oranda hedge etmek gerektiği kararını, piyasaların durumundan bağımsız olarak şu 3 sorunun cevabını vererek almalıyız. Hesaplanan risk ne kadar? Kaybetmeye razı olacağım miktar yani risk limitim ne? Hedge maliyetim ne kadar Yapılması gereken yukarıdaki soruların cevaplarını vererek risk iştahına göre limitin üzerinde kalan ve bertaraf edilmek istenen risk tutarı ile bu işlemin yani hedge maliyetinin karşılaştırılması ve karar verilmesidir. Hedge maliyetini oluşturan ana unsur mevcut spot fiyatın seviyesi ve iki ülke arasındaki faiz oranları farkıdır. En çok kullanılan kur türev ürünü olan forward fiyatlamasının formülü aşağıdaki gibidir. F=Forward fiyatı S= Spot fiyat R=Yerel faiz oranı Rf=Yabancı para faiz oranı Tablo 5: Ülke Faiz Oranları farkları Yandaki tabloda 3 ülkenin fiyatlamada kullanılacak olan faiz oranlarını bulabilirsiniz. Türkiye nin de içinde bulunduğu gelişmekte olan ülkelerin faiz haddeleri gelişmiş ülke faiz haddelerine göre göreceli olarak daha yüksek olması Türkiye gibi ülkelerde hedge maliyetini artırmaktadır. 23 Tablo 6: TL faiz oranları Peki, TCMB faiz politikası hedge maliyetini nasıl etkiliyor? Bunu da aşağıdaki grafik ile anlayabiliriz. FX Forward fiyatlamasında kullanılan TL swap oranı, benchmark alınan bono yani piyasa faiz oranı ve TCMB sının ortalama fonlama maliyeti arasındaki ilişki net bir şekilde ortada. TCMB fonlama araçları ile piyasadaki faiz oranlarını düzenliyor. Dolayısıyla TCMB sını faiz kararları satın alınacak türev ürünün fiyatında direk olarak etkili.

26 RİSKOLOJİ 24 Günlük Yaşamdan Risk Yönetimi Notları: Ev Kazaları Sigorta dünyasına entegre risk kontrolü, risk yönetimi ve risk mühendislik hizmetleri sağlamaya odaklanmış olan FPC Risk Danışmanlık Hizmetleri nden Özlem Emgen in, evlerimizde geçirdiğimiz keyifli dakikaları kabusa çevirebilecek ev kazaları konusundaki derlemesi, küçük ama etkili ipuçları veriyor K AZA NEDİR? Avrupa Birliği ve Dünya Sağlık Örgütü ve- rilerine göre ev kazalarında en çok çocuklar zarar görmektedir. İngiltere de tutulan istatistiklere göre her yıl kişi ev kazaları sonucu hayatını kaybetmekte, yaklaşık 2,7 milyon kişi ev kazaları sonucu hastanede tedavi görmektedir. Tanım olarak, önlenebilir nedenlere bağlı olarak gelişen ve kötü sonuçlanan olaylara kaza denmektedir. Dolayısıyla ev kazaları da önlenebilir.ev kazalarını önlemenin yolu, planlayarak ve acele etmeden iş yapmaktan, evimizi tertipli ve düzenli tutmaktan, yerleşim düzeninde evimizde yaşayanları (özellikle çocuk, engelli, yaşlı) düşünerek düzenleme yapmaktan geçmektedir. Yapamayacağımız, bizi zorlayacak tamirat gibi işleri yapmayı denemek yerine bu tarz işleri, işin profesyoneline bırakmak en doğrusudur. Kullandığımız gereçlerin, ekipmanların ve aletlerin sağlam ve iyi durumda olduklarından emin olmalıyız. Güvenliğinden şüphe duyduğumuz hiçbir aleti kullanmamalıyız.

27 RİSKOLOJİ EV KAZALARI En güvenli yer olarak gördüğümüz evlerimiz de bizler için pek çok farklı tehlikeyi barındırmaktadır. Bu tehlikelerin gerçekleşmesi sonucu çeşitli kazalar olmakta, insanlar yaralanmakta hatta maalesef vefat etmektedir. Bu konuya yönelik düzenli bir kayıt tutulmadığı için sağlıklı bir istatistik çalışmasına ülkemiz için ulaşılamamıştır. Farklı Türkçe kaynaklarda bulunan veriler şöyledir¹: Sağlık Bakanlığı istatistiklerine göre, ölüm nedeni sıralamasında kaza sonucu ölümler 5. sırada yer almaktadır. TÜİK nin 2001 yılı kayıtlarına göre 1-4 yaş grubu çocuk ölüm nedenleri arasında kazalar 4. sırada yer almaktadır. Sağlık Bakanlığı nca yapılan araştırmaya göre 5 yılda yaşanan ev kazaları sonucu çocuk hastaneye müracaat etmiş ve 2000 i hayatını kaybetmiştir. EVİMİZDE OLABİLECEK KAZALAR& ÖNLEMLER Gözlerinizi kapatıp bir iki dakika düşünün. Son bir ay içinde, son altı ay içinde ya da son bir yıl zarfında evinizde başınıza bir kaza geldi mi? Elinizi kestiniz mi? Elinizi yaktınız mı? Kolunuzu bacağınızı eşyalara çarptınız mı? Düştünüz mü? Pek çoğumuz başımıza gelen bu olayları önemsemediğimiz için hatırlamıyoruzdur bile. Hafızamızı zorladığımızda aklımıza gelen Aaa doğru böyle böyle olmuştu yanıtları aslında başımıza gelebilecek büyük bir kaza ile ilgili bize uyarıdır. Evimizde neler ters gidebilir? Ters gidebilecek bu hususların ne kadar farkındayız? Bunları önlemek için bir şeyler yapabilir miyiz? İşte birkaç önerimiz²: 1. Boğulma Cisimlerin boyna dolanması Suda boğulma Yiyeceklerin nefes borusuna kaçması ya da yabancı cisim yutulması Önleme: Küçük lokmalar yemek ve iyi çiğnemek Acele etmeden yemek Kuruyemiş gibi boğazımıza kaçabilecek yiyecekleri tüketirken dikkatli olmak İlaç içerken dikkatli olmak Çocuklu Evlerde Perde, stor gibi ipi bulunan eşyaların iplerinin bebekler ve küçük çocuklar için tehlike oluşturmasına engel olmak ve bunlarla oyun oynanmasına izin vermemek Bebek ve çocukları banyoda yalnız bırakmamak Plastik torba ve poşetleri bebek ve çocukların erişemeyeceği yerlerde tutmak Temizlik yaparken su dolu kova ve diğer kapları kontrolsüz bırakmamak Kovada/küvette su tutmamak Klozetleri kapalı tutmak Bebek ve çocukların yaşlarına uygun oyuncak seçmek ve imalatçının yaş tavsiyelerine uymak Küçük cisimleri bebek ve küçük çocukların erişemeyeceği Özlem EMGEN FPC Risk yerlerde tutmak Takıları, bebek ve çocuklara oynamaları için vermemek ve erişemeyecekleri yerlerde tutmak Dolaplarda çocukların açamayacağı emniyet sistemi kullanmak Havuz (yüzme ve/veya süs havuzu) varsa çocukların giriş çıkışını kontrol altına almak Çocuklara küçük yaşta yüzme öğretmek Bebeğin ve küçük çocukların boynuna emzik, kolye, incik boncuk, çengelli iğne ya da buna benzer eşyalar asmamak Katı gıdaya geçişte dikkatli olmak Bebek ve küçük çocukları yiyecek ve içecekle yalnız bırakmamak Çekirdekli gıdaların ve çerezlerin tüketiminde dikkatli olmak Tabakta çerez bırakmamak Saksı topraklarına dikkat etmek 25

28 RİSKOLOJİ Düşme /Çarpma Zeminde bulunan eşyalara takılma Yüksekte yapılan işler Eşya düşmesi Eşyalara çarpma Önleme: Zemini temiz, düzenli ve kuru tutmak Evde kullanılan seyyar merdivenlerin sağlam ve iyi durumda olduğundan emin olmak Ev merdivenliyse şayet, basamaklarında kaydırmaz bant kullanmak Ağır eşyaları alçak yerlerde tutmak Sık kullandığımız eşyaları kolay erişilebilecek yerlerde tutmak Dolap kapaklarını ve çekmeceleri kapalı tutmak Halı, kilim vb. için kaydırmaz kullanmak Yürüme yollarında varsa takılıp düşmeye neden olabilecek dekoratif eşyaları kaldırmak Küvete ayak kaymasını önleyici tabanlık koymak Büyük mobilyaları, televizyonları deprem güvenliğini de göz önüne alarak sabitlemek Evde yalnızken yüksekte iş (ampul değiştirmek, perde asmak vb.) yapmamak Balkondan sarkarak konuşmamak Balkondan sarkarak halı, kilim vb. silkelememek (modern hayatta alt katlarda yaşayanları da düşünerek bu tarz hareketlerin hiç yapılmaması gerekmektedir), çamaşır asmamak Çocuklu Evlerde... Bebek ve küçük çocukları gözetim altında tutmak Bebek ve küçük çocuk yataklarında korkuluk bulundurmak ve kullanmak (korkuluklar, aralıkları ve yapıları dolayısıyla farklı tehlikeler oluşturmamalıdır) Kapı ve pencerelerde çocukların açamayacağı emniyet sistemi kullanmak Pencerelerin önünde bebek ve çocukların çıkabileceği puf, sandalye, koltuk vb. bırakmamak Bebekleri mama sandalyesinde gözetimsiz bırakmamak Balkon ve merdivenlerin tırabzanlarının, çocuklar için emniyetli (araya sıkışma ya da merdiven gibi kullanmanın engellenmesi) hale getirilmesi Ev merdivenliyse şayet, merdivenlerin başına emniyet kapısı taktırtmak Merdivenlerde oyun oynanmasına izin vermemek Oyuncakları düzenli tutmak 3.Elektrik Elektrik çarpması Yangın çıkması Önleme: Kaçak akım rölesi kullanmak Topraklı prizler kullanmak Hasarlı kablo, priz ve fişleri kullanmamak Prizlere fazla elektrikli ekipman takmamak Uzatma kablolarının hasarlanmasına engel olmak Kullanmadığımız elektrikli aletleri prizde bırakmamak Elektrikli battaniye kullanmamak Aldığınız elektrikli aletlerin ve elektrik ekipmanlarının CE onayı olduğundan emin olmak Tamirat sırasında elektriği sigortadan kapatmak Elektrikli aletleri sudan uzak tutmak Önemli Not: Elektrikçinin işini elektrikçiye bırakın! Çocuklu Evlerde Prizlere koruyucu takmak Çocukların elektrikli aletlerle oynamasına izin vermemek DİPNOT: 1 Verilerin doğruluğu ilgili orijinal kaynaklara ulaşılamadığı için teyit edilememiştir. 2 Bu dokümanda kapsanan konular ve verilen öneriler tam ve/veya eksiksiz olmayabilir. Doküman ev kazalarının öneminin altını çizmek, konuyla ilgili bilinç oluşturmak amacıyla genel bilgileri içerir şekilde oluşturulmuştur. Konular alfabetik sıraya göre ele alınmıştır.

29 RİSKOLOJİ 4. Kesikler ve Ezikler Sivri cisimler Kesici cisimler Kırılan objeler Hareketli objeler Önleme: Kapıların ve camların çarpmasını engelleyecek mekanizmalar kullanmak ve çocukların bunlarla oynamasına izin vermemek Temperli cam kullanmak Kırılan cisimleri temizlerken dikkatli olmak Vantilatör gibi hareketli aletleri sabitlemek Bıçak, makas vb. kesici, delici aletlerle çalışırken dikkatli ve yavaş olmak El aletleri ile çalışırken dikkatli ve yavaş olmak Duş alanının çevresindeki duş kabininin güvenlikli temperli cam veya plastik malzeme olmasına dikkat etmek Kırılan cam eşyaları, konserve kutularını ve kesici cisimleri ambalajlayarak çöpe atmak Çocuklu Evlerde Evde değişiklik yapılacaksa camlı kapı kullanmamak Cam masa ve sehpa kullanmamak Sivri köşeleri bulunan mobilyalara koruyucu takmak Çekmecelere ve dolaplara emniyet kilidi takmak Kesici ve delici aletleri, blender, mikser gibi mutfak araçlarını ve banyoda jilet vb. kesici başka aletleri çocukların erişemeyeceği yerlerde tutmak Çocukların eline bardak, şişe gibi cam eşyalar vermemek ve ellerinde bunlarla dolaşmalarına izin vermemek 5. Yangın Elektrik Gaz Isıtıcı ve açık ateş Çakmak ve kibrit Sigara Ocak Önleme: Ütü ve su ısıtıcısını, kullanılmadıkları zaman prizde bırakmamak Kullanılan seyyar ısıtıcıları sabitlemek ve kullanılmadıkları zaman kapatmak (yatmadan önce kapatmak) Elektrik tesisatını kontrol ettirmek Uzatma kablosu kullanmamak Mumları boyutlarına uygun kaplarda yakmak ve yanabilecek cisimlerden uzak tutmak, yatmadan önce söndürmek Sigaranın nerede tüketildiğine dikkat etmek ve izmaritlerin söndüğünden emin olmak Açık ateşe yakın kıyafet kurutmamak Kızartma tavasını kontrolsüz bırakmamak, altındaki ateşe dikkat etmek Duman ve gaz algılama detektörleri bulundurmak ve bakımlarını yaptırmak Yemeği ocakta bırakarak başka işler yapmamak Evden çıkmadan soba, ısıtıcı, ocak, ütü vb. kapalı olup olmadıkları kontrol etmek Önemli Not: Dekoratif amaçlı kullanılan kandil, jel yakıtlı aparatlar, vb. hem yangın hem de yanık tehlikesi taşımaktadır. Üreticilerin kılavuzlarında belirtilen hususlar özenle okunmalı ve uygulanmalıdır. Ayrıca bunları hiçbir zaman yakıp kontrolsüz bırakmamak gerekmektedir. Çocuklu Evlerde Kibritleri ve çakmakları çocukların erişemeyeceği yerde tutmak 6. Yanık Sıcak su ve yemekler sonucu yanma Sıcak mutfak eşyaları dolayısıyla yanma Soba, ısıtıcı ile temas sonucu yanma Önleme: Sıcak aletleri (ütü, su ısıtıcısı vb.) tezgâh ve masaların kenarlarına koymamak Sıcak mutfak eşyalarını (tencere vb.) çalışma alanında uygun yere koymak Sıcak mutfak eşyalarını (tencere vb.) kulplarını içeriye doğru tutmak Seyyar ısıtıcıları çarpma ve devrilme tehlikesi oluşturmayacak şekilde tutmak Çocuklu Evlerde Sıcak su ve yemekleri çocukların erişebileceği yerden uzak tutmak Kulplu tencere, tava, çaydanlık, su ısıtıcısı vb. çocukların erişemeyeceği şekilde tutmak Saç şekillendirici, düzleştirici gibi sıcak ev aletlerini çocuklardan uzak tutmak 27

30 RİSKOLOJİ 28 Yanınızda ve/veya kucağınızda bebek ya da çocuk varsa elinizde sıcak yiyecek ve içecek tutmamak Bebek ve çocuklara vermeden önce yiyecek ve içeceklerin sıcaklığını kontrol etmek Mutfağa giriş çıkışı kontrol altında tutmak Ocaklarda koruyucu bulundurmak Bebek ve çocukları yıkamadan önce suyun sıcaklığını kontrol etmek Sobalı ve/veya şömineli mekânlarda soba ve/veya şöminenin çevresine koruyucu koymak Çocuk giysilerini çabuk yanan (alev alan) naylon gibi sentetik kumaş cinsinden seçmemek Yemek masasında örtü kullanmamak 7. Zehirlenme Gıda Yanlışlıkla deterjan vb. kimyasalın içilmesi Tüp gaz Bitkiler Önleme: Kimyasalları orijinal kaplarında ve kilit altında tutmak Kimyasalların etiketlerini okumak Aldığımız gıdaların ve içeceklerin son kullanma tarihlerine dikkat etmek ve son kullanma tarihi geçmiş gıdaları ve içecekleri kullanmamak İlaçların son kullanma tarihini kontrol ederek son kullanma tarihi geçmiş ilaçları kullanmamak Gıdaları saklama şartlarına uygun şekilde depolamak ve saklamak Tüp gaz kullandığımız alanda havalandırmaya özen göstermek ve havalandırma menfezlerini, kapaklarını kapatmamak Tüp gaz sistemlerinin kontrolünü yaptırmak Bazı ev bitkileri zehirli olabildiğinden, bitki almadan önce araştırmak Boya sonrasında yapılan temizlikte kimyasal kullanımına ve havalandırmaya dikkat etmek Önemli Not 1: Başkasına iyi gelen ilaç size iyi gelmeyecektir. Başkasının ilacını almayın, kimseye kendi ilacınızı vermeyin! Önemli Not 2: Gaz kaçağı olduğundan şüpheleniyorsanız asla elektrikli aletleri çalıştırmayın, lambaları yakmayın. Camları açarak içeriyi havalandırın. Çocuklu Evlerde İlaçları ve kimyasalları bebek ve çocukların erişemeyeceği yerlerde kontrol altında tutmak Bebek ve çocuklara ilaç içirirken ne içirdiğinizi kontrol etmek İlaçları çocuklara cazip gösterebilecek şeker gibi ifadeler kullanmamak Böcek ilaçlarını, bebek ve çocukların erişebileceği yerlere yerleştirmemek Aldığınız oyuncakların ve kıyafetlerin etiketlerini kontrol ederek kullanılan boyaların güvenli olduğundan emin olmak Misafir geldiğinde onların ilaçlarını güvenli yerde tutmalarını sağlamak Makalede Yer Verilen Referanslar: 1. rmation/ Children_home_accident.html ions/info/product-safety-guide.pdf

31 RİSKOLOJİ Yaşanılan ev kazalarından bir diğeri de evde bulunan ateşli silahlar dolayısıyla olmaktadır. Ateşli silahlar, kontrol altında çocukların alamayacağı yerlerde, boş ve emniyeti kapalı olarak tutulmalıdır! Yaşlı ve/veya engelli kişilerin bulunduğu evlerde, bebek ve çocukların bulunduğu evlerde alınması gereken tedbirlere benzer pek çok önlem alınması gereklidir! Evde olabilecek yaralanmalı kazalara doğru müdahalede bulunabilmek için ilk yardım yapmayı öğrenmek önemlidir. Gerekli ilkyardım malzemesini bulundurarak paniklemeden müdahale edilmelidir. Yardıma ihtiyaç duyduğumuz noktada 112 İl Ambulans Servisi Komuta Kontrol Merkezi ni aramak önemlidir! Çıkabilecek yangınları karşı evlerimizde yangın battaniyesi ve yangın söndürme tüpü bulundurmalıyız. Yangın söndürme tüpleriyle ilgili olarak bu tüplerin içindeki tozların bir ömrü olduğunu ve nasıl kullanıldığını öğrenmemiz gerektiğini unutmamalıyız. Yangın anında paniklemeden çıkan yangının tipine uygun olarak müdahale etmek ve nasıl müdahale edeceğimizi bilmiyorsak, müdahale etmeden alandan uzaklaşmak can güvenliğimiz açısından önemlidir. İtfaiye nin telefonu 110 dur. Ev kazaları alınabilecek basit tedbirlerle ve aceleci davranmayarak engellenebilir. Tehlikeleri ortadan kaldırmak için tedbir alırken yeni tehlikelere yol açmamak önemlidir. Bununla birlikte tehlikeleri kontrol altına alırken modern şehir hayatında zaten apartmanlarda yaşayan çocuklara kendilerini geliştirecek, özgüven kazanacakları bir ortam yaratmayı da unutmamalıyız. KRYD Bülten in sonraki sayılarında okumak istediğiniz makale önerileri için bize mail atabilirsiniz. 29 Gelecek, riskleri bugünden görenlerin elindedir

32 Risk Gözüyle İnovasyon ve Kurumsal Girişimcilik Paneli Düzenlendi 5 Mayıs 2015 Salı günü Sabancı Center da KRYD ve BRİSA işbirliğiyle gerçekleştirilen Risk Gözüyle İnovasyon ve Kurumsal Girişimcilik seminerinde, BRİSA İnovasyon Takım Lideri Yavuz Çingitaş, oldukça eğlenceli ve bir o kadarda bilgilendirici bir sunum gerçekleştirdi. Çingitaş, inovasyon ve kurumsal girişimciliği ve bu kavramların risk yönetimiyle ilişkisini interaktif, ufuk açıcı ve ilham verici bir performansla katılımcılarla paylaştı. Seminere ilgi gösteren katılımcılar arasında geçekleştirilen lokum yarışması etkinliğe renk katarken, edinilen bilgileri bir nebze pratiğe dökebilme konusunda da katılımcılara yol gösterici nitelikteydi. İnovatif bir yaklaşımın nasıl sergilene-bileceği konusuyla ilişkilendirilen yarışmada, katılımcılar son derece keyifli anlar yaşadı. KRYD ETKİNLİK Kadın, Liderlik ve Risk Yönetiminde Çeşitlilik Programı Gerçekleşti Mart 2015 Salı günü Sabancı Center da gerçekleşen programda, çeşitliliğin karar kalitesine ve performansa yönelik olumlu katkısını konuşarak, farklı fikirlerin özellikle yönetim kademesinde dile getirilebilmesinin risk yönetimi açısından önemini irdelemeye çalıştık. Program, FERMA Başkanı Julia Graham ın Risk Yönetimi için Çeşitlilik ve Flow Koçluk ve Liderlik Direktörü Talyaa Vardar ın Geçmişten Günümüze Lider Kadınlar sunumları ile baş ladı. Devamında, Egon Zehnder Yönetici Ortağı Murat Yeşildere nin moderatörlüğünde Sabancı Grubu İnsan Kaynakları Bölüm Başkanı Neriman Ülsever, CNN Türk Genel Yayın Yönetmeni Ahu Özyurt, Koç Üniversitesi nden Prof. Dr. Zeynep Aycan, İstanbul Bilgi Üniversitesi nden ADIM ADIM Oluşumu nun Kurucusu Dr. Itır Erhart, Galatasaray Spor Kulübü Yönetim Kurulu Üyesi Ebru Köksal ile Finansbank Yönetim Kurulu Başkanı ve Grup CEO su Ömer Aras ın katılımlarıyla gerçekleşen panelde katılımcıların soruları yanıtlandı. İnteraktif bir seyir izleyen programa, kurumsal firmalarda görev alan üst düzey yöneticilerimiz de katılım gösterdiler.

33 Küresel Riskleri, Yabancı Uzman Konuklarımız ve Prof. Saltoğlu ile Konuştuk 140 dan fazla katılımcıyla 2 Eylül 2014 tarihinde Milli Reasürans Konferans Salonunda buluşturduğumuz Prof. Dr. Burak Saltoğlu, Dr. Wolfango Piccoli, Harold Dorbin ve FERMA Başkanı Julia Graham ile Küresel Riskler konusunda etraflıca konuştuk. Prof. Saltoğlu'nun Reel sektörde finansal riskler ile girizgâh yaptığı toplantımız, Teneo Intelligence ortaklarından Dr. Wolfango Piccoli'nin Jeopolitik Riskler i anlatmasının ardından, Mega Projeleri etkileyen Küresel Riskler hakkında konuşan Harold Dorbin ile devam etti. FERMA Başkanı Julia Graham'ın, FERMA'nın Risk Mesleği üzerine çalışmaları ve WEF in (World Economic Forum) Küresel Riskler çalışması ile reel sektördeki Yönetim Kurulu toplantılarının gündemleri arasında köprü kurduğu konuşması, keyifli bir panel ile son buldu. KRYD ETKİNLİK Başkanımız Aysan Sinanlıoğlu CNBC-e'de Finans Cafe Programına Konuk Oldu 31 Başkanımız Aysan Sinanlıoğlu 2 Eylül Küresel Riskler etkinliği öncesinde Prof. Dr Sn. Burak Saltoğlu ile Finans Cafe programına konuk olmuştur. Reel sektörde Kurumsal Risk Yönetimi kurulumu nasıl olur? ve Neden gereklidir? sorularını Prof. Saltoğlu ile yanıtlayan Sn. Sinanlıoğlu ayrıca KRYD'nin FERMA (Federation of European Risk Management Associations) üyeliğinden bahsederek, buradan aldığı destek ile 2 Eylül'de KRYD tarafından Milli Reasürans Konferans Salonunda gerçekleştirilen Küresel Riskler konulu etkinliğimizin haberini de aktarmıştır.

34 KRYD ETKİNLİK 32 Kurumsal Risk Yönetimi Yasal Düzenlemeler ve Özel Sektör Uygulamaları Paneli Kurumsal Risk Yönetimi ne olan farkındalığı artırıp, örnek uygulamaları paylaşarak şirket ve ülke ekonomisine olumlu katkı sağlamak amacıyla Kurumsal Risk Yönetimi Derneği tarafından Sermaye Piyasası Kurulu desteğiyle düzenlenen Kurumsal Risk Yönetimi Yasal Düzenlemeler ve Özel Sektör Uygulamaları Paneli, 21 Kasım 2013 tarihinde, Borsa İstanbul Konferans Salonu nda kamu ve özel sektör temsilcilerinin katılımı ile gerçekleşti. Türkiye de kurumsal risk ve sigorta yönetimi konusunda faaliyet gösteren tüm profesyonelleri aynı çatı altında toplamak amacıyla Nisan 2009 da kurulan Kurumsal Risk Yönetimi Derneği nin Başkanı Aysan Sinanlıoğlu, panelin açılış konuşmasında Türkiye nin gelişiminde risk yönetiminin önemi, kurumsal risk yönetiminin gelişmesi, uygulanabilirliğinin arttırılması ve KRYD nin mesleki gelişim için bilgi paylaşılan bir platform olması konusundaki hedeflerinden bahsetti. Açılış konuşmasının ardından moderatörlüğü Dr. Artunç Kocabalkan tarafından yapılan panelde, Sermaye Piyasası Kurulu Ortaklıklar Finansman Dairesi Grup Başkanı Sibel Ulusoy Tokgöz, Brisa Kurumsal Risk Yönetimi Müdürü Dr. Cumhur Bilgili ve TAV Havalimanları Holding Risk Yönetimi ve Araştırma Müdürü Esin Rodoplu Kablan yaptıkları sunumların ardından katılımcıların sorularını yanıtladı. KRYD Reel Sektörde Risk Raporlaması Seminerini Gerçekleştirdi Firmalar bulundukları sektör ve icra ettikleri faaliyet alanları nedeniyle farklı risklere maruz kalabildiğinden, bu risklerin firmaları etkileme derecesi, başka bir ifade ile firma özelindeki önem derecesi de birbirinden farklı olabilmektedir. Bu nedenle riskler, farklı firmalarda farklı olgunluk seviyelerinde yönetilmektedir. Söz konusu farklı olgunluk seviyesine sahip bu alanı olabildiğince geliştirmeyi amaç edinen KRYD, 2013 yılında bu konudaki ilk etkinliğini hayata geçirdi. 24 Temmuz 2013 tarihinde geçmiş dönemlere nazaran daha yoğun bir katılımla, İstanbul da Reel Sektörde Risk Raporlama Semineri gerçekleştirildi. İstanbul un yanı sıra İzmir ve çevre illerdeki firma profesyonellerinin de ilgisiyle seminerin amacına ulaştığını söyleyebiliriz. Seminerde, TAV Havalimanları Holding, Akenerji ve Brisa firmalarından yöneticiler, firmalarının kurumsal risk yönetimine bakışı hakkında sunum yaptılar. Şirket bünyelerindeki risk aktiviteleri, bunların sonucunda yapılan periyodik raporlar ve diğer ad-hoc faaliyetler, üzerinde durulan ve tartışılan diğer konular arasında yer aldı.

35 HABER KÖŞESİ Risk Dünyasından Haberler Her gün pek çok farklı risk içeren onlarca haber okuyoruz. Kimileri sadece Türkiye özelinde olsa da, artık günümüz dünyasında yerel riskler de küresel bir etki yaratabilecek potansiyelde. Kelebek etkisi gibi hızla büyüyen risklerin çeşitliliği de her geçen gün artmakta. Biz de okurlarımız için gündemdeki çeşitli risklerden bir derleme hazırladık yılının Nisan ayında aralarında Türkiye'nin de bulunduğu Avrupa ve Asya'nın büyük bir kısmını etkisi altına alan Çernobil kâbusu tekrar hortladı. Betonla kapatılarak mühürlenen santral çevresinde çıkan orman yangının rüzgârın da etkisiyle santrala doğru ilerlemesi korkuya neden oldu. Avrupa Radyasyon Riski Komitesi Sekreteri, Asıl tehlike, yere çökmüş ve ağaçlarca emilmiş radyoaktif kalıntıların yanıp tekrar havaya karışması dedi. Komşu ülke Gürcistan'da siyasi kriz derinleşiyor: Gürcistan'da Spor Bakanı Davit Kipiyani'nin istifası ve daha önce 6 bakanın değişmesiyle kabine üyelerinin 3'te 1'i değişen hükümet, Gürcistan yasalarına göre düştü. Yirmi bakan ve başbakandan oluşan kabine üyelerinin yedisinin değişmesiyle Gürcistan hükümetinin Başbakanı Irakli Garibaşvili, yeni bir bakan seçemeyecek duruma geldi. 33 IMF'den gelişen ülkelere "finansal risk artabilir" uyarısı: Doların son 9 ayda 1981'den bu yana en yüksek artışı gösterdiğini vurgulayan IMF raporunda, artışın, yabancı para cinsinden borçlu ülkelere yönelik baskıyı artırabileceği belirtildi. IMF'nin yılda iki kez yayımladığı Küresel Mali İstikrar Raporu'nun Nisan 2015 sayısı, ABD'nin başkenti Washington'da yapılan basın toplantısıyla kamuoyuna sunuldu. Uluslararası Para Fonu (IMF) artan küresel finansal risklerin, gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere kaydığı uyarısında bulundu. Çin in 800 milyar dolarlık ikilemi: Çin Merkez Bankası, finansal riskleri alevlendirmeden büyümeyi destekleyebilecek arayışlar içine girerek, bankalara 800 milyar dolar tutarında fon sağlamaya hazırlanıyor. Dünyanın en büyük ikinci ekonomisindeki toparlanmanın bozulduğu yönündeki sinyallere dikkat çeken Çin'in üst düzey liderleri, ülkenin finansal risklere karşı kendini koruması ve tüketimi desteklemesinin gerektiğini söyledi.

36 HABER KÖŞESİ Risk Dünyasından Haberler Küresel jeopolitik riskler ekonomik sorunların önüne geçti: Dünya Ekonomik Forumu'nun (WEF) Küresel Riskler 2015 raporunda, önceki senelere göre radikal bir değişim yaşandı ve ekonomik riskler ilk 5 içinde kendine en küçük yeri buldu, ülkelerin çökmesi, çatışmalar gibi jeopolitik riskler ise öne çıktı. Raporda dünyanın gelecek 18 ay ile 10 yıllık süre zarfında yaşayabileceği 28 önemli risk ve bu risklere yol açan 13 trend ortaya kondu. Yaratacağı etki açısından en büyük riskler şöyle sıralanıyor: Su krizi, salgın hastalıklar, kitle imha silahları, iklim değişikliği, enerji fiyatı şoku, altyapı çöküşü, mali kriz, işsizlik ve eko sistemin çöküşü. Batı Afrika'yı şimdi de "menenjit" tehdit ediyor: Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürü Hüsem Hatipoğlu yaptığı açıklamada, Batı Afrika'nın 1,5 yıldır verilen büyük uğraştan sonra Ebola salgınını nispeten kontrol altına almayı başardığı ancak şimdi de menenjit riski altına girdiğini belirtti. Sadece Nijer'de son 4 ayda gelişen bin 543 şüpheli vakadan 147'sinin ölümle sonuçlanması ise, bu yöndeki endişelerin daha da artmasına sebep olmakta. Hudut ve Sahiller Genel Müdürlüğü ayrıca, Suudi Arabistan'a hac veya diğer nedenlerle seyahat edeceklere de hareket tarihlerinden en az 10 gün önce menenjit aşısı yaptırmaları çağrısında bulundu. 34 Zurich'ten siber risk poliçesi: Siber dünya beraberinde birçok sorunu da getiriyor. Şirketlerin en büyük riskleri arasına son yıllarda siber riskler de girmeye başlayınca, sigorta dünyası da bu yönde çalışmalarını hızlandırdı. Dünya sigorta devlerinden Zurich Insurance, siber risklere karşı poliçe çıkarmaya hazırlanıyor. 7 gün 24 saat hizmet verecek Digital Resolve adında bir birim kuran şirket, söz konusu risklere karşı yoğun bir çalışma yönetiyor. Risk Yönetimi Türkiye 2015 Konferansı Nisan 2015 tarihlerinde Shareton Maslak İstanbul da gerçekleştirildi. Risk yöneticilerini, bankacıları ve finansçıları bir araya getiren etkinlik için Operasyonel Risk Enstitüsü, Gerek dünya gerekse ülkemizin geçmekte olduğu son derece karmaşık ve zorlu süreçteki gelişmeler karşısında uzmanları dinlemek, fikir jimnastiği yapmak, ufkumuzu açmak ve bu alanda çalışanların bir network oluşturması için Risk Yönetimi Türkiye 2015 Konferansını düzenliyoruz ifadelerine yer verdi. International of Risk Management (IRM) tarafından verilen 2015 yılı Global Risk Ödülleri 19 Şubat ta Londra da yapılan törenle sahiplerini buldu. Törene yaklaşık 20 ülkeden 400 risk yöneticisi katıldı.

37 BİLGİ KÖŞESİ ~ MAKALE ÖNERİLERİ ~ Avrupa Risk Yönetimi Dernekleri Federasyonu FERMA nın yayınladığı son bültene bu linkten ulaşabilirsiniz. Treasury & Risk Magazine isimli yayının geçmiş ve güncel sayılarına aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz. Climate Change s Role in Disaster Risk Reduction s Future: Beyond Vulnerability and Resilience başlıklı makaleye linkten ulaşabilirsiniz. Compliance of multi-national insurance programs başlıklı makaleye aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz. Indirect taxation on insurance contracts in Europe başlıklı rapora aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz Mart tarihlerinde gerçekleştirilen Benchmarking and exchange of good practices in OSH adlı programın detaylarına linkten ulaşabilirsiniz The changing face of terrorism başlıklı makaleye aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz. New study reveals benefits of prevention programmes to the botttom line başlıklı makaleye aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz. Mayıs 2015 itibariyle Airmic ailesine katılacak olan Julia Graham ile yapılan I m a huge admirer of Airmic başlıklı röportajın detaylarına linkten ulaşabilirsiniz. **. Bu bölümde önerilen içerikler, FERMA Newsletter 64 den referans alınmıştır. Belçika Risk Yönetimi Derneği nin geçmiş ve güncel etkinlik içeriklerine aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.