n. EnfeksiyonIann seyrine vitanıinierin etkisi *

Transkript

1 Ankara Dniversitesi Veteriner Fakültesi Yem Maddeleri ve Hayvan Besleme Kürsüsü Prr!f Dr. S. Dilmen BESLENMENİN RESİsT ANS VE İMMüNİTE ÜZERİNE ETKİsİ HÜlneyra Özgen n. EnfeksiyonIann seyrine vitanıinierin etkisi * Genel metabolizmada çok önemli fonksiyonları bulunan vitaminierin resistans ve bağışıklık mekanizması üzerine yaptıkları etki geniş ölçüde araştırılmış ve vitamin A, vitamin C, pyridoxin, pantothenic asid ve thiamin gibi çeşitli vitaminierin enfeksiyonlara etkili oldukları tesbit edilmiştir. VitaminIerin organizmanın sellüler müdafaa sistemini etki lediğine ait çeşitli çalışmalar mevcuttur. Sıçanlarda vitamin A eksikliğine paralel olarak düşen opsonin endeksi rasyonlara vitamin A katılmasıyla yeniden yükselir. (53). Sellüler müdafaa sistemi ile vitamin C arasında da buna benzer bir korrclasyon bulunmaktadır. Kobaylarda vitamin C eksikliği granulosit sayısını ve fagositoz gücünü azalttığı gibi (57) rasyonlara vitamin C ilavesi de farclerde makrofajların fagositoz aktivitesini arttırmaktadır (yı). Vitaminler humoral müdafaa sistemine de etki yaparlar (45). Sürekli vitamin A ve vitamin D eksikliği kan serumunun bakterisid özelliğini zayıflatır. B grubu vitaminierin eksikliği işe daha çok organizmanın antikor yapma gücünü etkiler.' Rasyondaki pantothenic asid, pyridoxin ve riboflavin noksanlığının domuzlarda S. pullorum antijenine ve insan eritrositlerine karşı (29), pantothenic asid ve pyridoxin noksanlığının farelerde PR-8 influenza virusuna karşı (2) ve pyridoxin noksanlığının kobaylarda difteri toxoidine karşı (3) antikor teşekkülünü azalttığı teshit edilmiştir. Birinci kısım bundan önceki sayıda yayınlanmıştır.

2 lle,leıımelıilı Re,i,taıı, ye Immııııiteye Etki,i 117 Vitaminierin bakteri enfekri.j'oniarına etkisi: Bakteri enfeksiyonlarına karşı organizmanın resistansını vitaminler çoğunlukla synergetik şekilde etkilerler. Humoral bağışıklıkta spesifik antitoksinlerin husule gelmesi vitaminierin meveudiyeti ile yakından ilgilidir. Örneğin; vitamin A bakımından fakir rasyonlarla beslenen sıçanlar kqntrol hayvanlara nazaran difteri toksinine daha hassastırlar (53). Vitaminierin bakteri toksinlerini kimyasalolarak inaktive edebilmeleri enfeksiyonlara karşı vüeut müdafaasında önemli bir olaydır. Özellikle vitamin C kuvvetli redükte ediei etkisinden dolayı bir çok bakteri toksinlerini in vitro olarak organizma için zararsız bir hale sokmaktadır. Örneğin; Difteri toksini, Cl. welchii alfa-toksini ve Staphyloeoe toksinieri ile yapılan araştırmalardan bu şekilde sonuçlar alınmıştır. Thiamin'den noksan gıdalarla beslenen sıçanlar lepros'a (4), yine yemlerinde thiamin ve pyridoxin eksikliği bulunan sıçanlar (62) ile minimalden düşük miktarda thiamin ve riboflavin alan fareler (86) pneumoeoe enfeksiyonuna karşı kontrol. hayv.mlardan daha hassastırlar. (20, 62).' Rasyonlarında riboflavin, biotin (42, 43) ve thiamin (27) eksikliği bulunan fare ve sıçanlar hem eksperimental, hem de spontan S. typhi murium enfeksiyonuna bu vitaminieri yeterli miktarda alan hayvanlardan daha az dayanıklıdırlar. Vitaminierin virusi enfekr~j'oniara etkisi: Virusi enfeksiyonların seyri üzerine vitaminierin etkisi değişik şekillerde ol.ur. Genellikle vitamin A ve vitamin D eksikliği virusi enfeksiyonları synergetik (8ı), B grubu vitaminler ise antagonistik şekilde etkilerle~ (16, 39, 60, 61). Vitamin C herpes, çiçek ve influnenza viruslarını in vitro olarak inaktive eder (4ı). Thiamin eksikliği farelerde Lansing, Theiler ve polio virusları ile (2;), ı 6, 6 ı) batı at eneephalomyelitis virusuna (39) karşı resistansı yükseltir. Bu vitaminden noksan, rasyonla beslenen deneme hayvanlarında inkubasyon süresi uzar, paraliz vakaları azalır ve ölüm nisbeti düşer. Bu gibi hayvanlara ad. lib. verilen thiamin tipik paraliz belirtilerinin meydana gelmesine sebeb olur. Bu durum, thiamin eksikliğinde virusun tahrib olmadığını, ane ak bazı interferens olaylarının meydana gelmesiyle hastalığın seyrinin değiştiğini göstermektedir. Thiamin'den noksan yemle beslenen ve batı at eneephalomyelitis virusu ile enfekte edildikleri halde hastalık b~lirtisi göstermeyen farelerde etkenin harab olmadığı, hatta tipik paraliz belirtileri gösteren kontrol hayvanlardakine eşit miktarda çoğaldığı tesbit edilmiştir (39). B grubu vitaminler-

3 11 II Hümevra Özgen den pyridoxin poeumoni virusunun optimal çoğalabilmesi ıçın gerekli bir faktör olarak görülmektedir. Pneumoni virusu inokule edildikten sonra pyridoxin bakımından eksik rasyon la beslenen hayvanlar enfeksiyona normal beslenen hayvanlardan daha dayanıklıdırlar (48). Ancak eksik beslenen hayvanlardaki bu resistansın pyridoxin eksikliğinin süresine bağlı olarak değiştiği tesbit edilmi~tir (56). Thiamin, pan tothenic asid, pyridoxin, biotin ve niacin gibi B vitaminierinin rasyonlara katılması newcastle virusu ilc enfekte tavuklarda mortaliteyi % 3 den % i 5 ekadar yükselttıği halde riboflavin katılması mortaliyeti % i 7 den % i o a düşürmüştür (78). Bir kısım virusi enfeksiyonlar üzerine H grupu vitaminierin yaptığı etki ise önemsizdir. Pantothenic asid Theiler virusu ile enfekte farelerde tipik paraliz olaylarının çıkışını azalttığı halde Lansing virusuna karşı resistansı değiştirmez. Bu durum Theiler.ve Lansing suşlarının beslenme ihtiyaçlarının farklı oluşundan ileri gelmektedir (49, 60, 6 ı). Riboflavin eksikliği Theiler encephalomyelitis' ını hiç etkilemez, fakat Lansing encephalomyeltis'i üzerinde zayıf bir etki yapar. Vitaminlerin riketsia enfeksiyonlanna etkisi: Vitaminierin bu enfeksiyonlara etkisi genellikle synergetik şekildedir. İlerlemiş derecede vitamin A noksanlığı fare tifusunun seyı ını etkilemediği halde bir çok B vitaminieri fare tifusuna karşı organ izmanın mukav~mctini önemli derecede düşürürleı (58). Optimal dozun i /10 i kadar B-kompleks, i /20 i kadar riboflavin, pantothenic asid veya thiamin sıçanlarda fare tifusuna karşı rcsistansı azaltmaktadır. Buna karşılık optimal dozun i /40 i kadar pyridoxin, niacin, cholin ve para-amino-benzoik-acid (= PAHA) sıçanların. bu enfeksiyona karşı hassasiyetlerini etkileı;nez (23). Sıçanlarda riboflavin eksikliğinin deneysel fare tifusuna karşı resistansı düşürdüğü ve 3-4 gün içinde ölüme sebeb oldugu tesbit edilmiştir (58). Bu gibi hayvanlara ölüm halinde bile ı iboflavin verilmesi 24 saat içinde iyileşmeyi sağlar. Vitaminlerin protozoa erı:feksi)'onlanna etkisi: Vitamin A, vitamin C, riboflavin, pantothenic asid ve para-amino-benzoik-acid noksa~lığı malaria invazyonlarının seyı inde antagonistik biı etki yapmaktadır. Pantothenic asidden noksan rasyonla beslenen hayvanlarda genel olarak malaı ia etkenleı i gelişmemektediı (ı o, 80). Yeterli

4 Beslenmeııin Re~istans \"C IJIımuniteye Etki i 419 pantothenie asid alan tavuklarda al yuvarların % 5 si Plasmodium gallinaeeum ile enfekte olduğu halde pantothenie asid noksanlığı bulunan tavuklarda bu oran % 3 ü geçmemektedir. Riboflavin bazı kuş malaria etkenlerinin gelişmesi için pantothenie aside nazaran daha ekzojen nitelikte görülmektedir. (69). Bu vitaminden noksan rasyonla beslenen tavuklarda Plasmodium lophurae'ye karşı resistans yükselir. Bir kısım B gubu vitaminler ise malaıia invazyonlaıı üzeıine synergetik etki yapmaktadır. Bu vitaminierin rasyonlarda noksan oluşu protozoaların dalıa iyi gelişmelerini sağlamak suretiyle organizmanın ı esi.stansını düşüı ür. Örneğin; biotin (7, 79), folik asid (71) ve thiamin (63) noksanlığında Plasmodium lophurae daha iyi gelişebildiği için bu vitaminlerden eksik rasyonlarla beslenen kanatlılarda malaria enfeksiyonuna karşı resistans azalır. Diğer taraftan B grubu vitaminierin trypanosoma enfeksiyon- Ian üzerine de etkili oldukları bildirilmektedir. Biotih (13, 14) ve pantothenie mid (7, 33) bakımından noksan gıdalarla beslenen hayvanlarda Trypanosoma 1ewisi'ye karşı resistans önemli derecede azalmıştır. Kan protozalarında olduğu gibi barsak protozoalarında da çeşitli vitaminierin etkileri araştırılmış ve thiamin, niaein, biotin ile folic asid noksanlığının barsak protazoalarını çoğunlukla synergetik şekilde etkiledikleıi görülmüştür. Buna karşılık ısıtılmış rasyonla beslenmiş ve Eimeria niesehulzi ile enfekte edilmiş sıçanların gaitalarında ooeyst miktarı ısıtılmanuş rasyonla beslenenlerdekinden daha az bulunmuştur. ısıtılmamış rasyona pantothenie asid katılması ise çıkarılan ooeyst miktaı ını yükseltmek suretiyle invazyonu' antagonistik şekilde etkilemiştir (6). III. Mineral maddelerin enfeksiyonların seyrine etkisi Mineral madde metabolizmasının resistans ve bağışıklık faktörleri üzerine etkisi henüz bütün ayrıntıları ile etüd edilmemiştir. Ancak mineral madde bilançosunda meydana gelen değişikliklerin barsak florasını etkilediği genellikle kabul edilmektedir. Rasyondaki total mineral madde miktarı % 75 ve kalsiyum miktarı % 80 oranında azaltılmak sul etiyle genç farelerin S. enteriditis'e karşı resistansı önemli derecede düşürülmüştür (ıs). Diğeı taraftan Coeeus grubu mikıoorganizmalar için bir üreme fak-

5 420 Hiimeyra Özgen tönl olan mangan'ın rasyonlara katılması ilc farelerde pneıımococ enfeksiyonlarına karşı resistansı zayıflatmak mümkündür (36). Mineral madde noksanlığının virusi enfeksiyonlara karşı resistansı bazan synergetik, bazan da antagonistik şekilde etkilediği tesbit edilmişrir. Theiler CDVII virusuna karşı organizmanın resistansı üzerinde bir kısım mi_neral maddelerin etkisi araştırmıştır (50). Rasyonlara değişik yoğunlukta kalsiyum, magnezyum ve klor ilavesi hastalığın seyrini belirli bir. şekilde etkilemediği halde sodyum noksanlığı -paraliz olaylarının sayısını biraz azaltmış, potasyum ve fosfor noksanlıkları ise bu miktarı çok düşürmüştür. Literatür J- Asirvadham, M. (1948): j. InfCct. Dis., 83, 8i [Alınmıştır; Benditt, E.P., Wissler, R.W., Wodridgc, R.L., Rowlcy, D.A. and Steffee, C.H. (J 94-9): Proc. Sac. Exp. Bio!. Med., io, ] 2- Axelrod, A. E. and Hopper, S. (I 960): n1fects of pantothenic acid, pyridoxine and thiamine deficiencies upon antibody formation to influenza virus PR-8 in rats. J. Nutr. i2, Axelrod, A. E., Hopper, S. and Long, D. A. (1961): Eifecls of pyridoxine deficiency upon circulating antibody formation and skin hypersensitivity reactions to diphteria toxoid in guinea pigs. J. N urt., i4, Badger, L. F. (1942): The possible refation of nutrition to leprosy. Sixth Pacific Sci, Cong. Proc., 5, 96S-9i i [Alınmıştır; McClung L.S.(1949): Bac. Rev., 13, ] 5- Balch, H. H. (I 95 ): Refation of nutritional deficiency in man to antibody production. J. Immuno!., 64, 39i-41o 6- Becker, E. R. (I 942): The effect of Dry- Heating the ration on 0- öcyst production in Eimeria nieschul;;:i infections..l. Parasito!., 28, (Supplement) Becker, E. R., Manresa, M. and Johnson, E. M. (1943): Reduction in the efficiency of ablm-tic action in Tı)'panoJOma lewisi infection by withholding pantothenic acid from the host's diet. Iowa State Col!..l. Sci., ii, 43[442 [Alınmıştır; Trager, W. (1949): Bac. Rev., 13, 105-,-1ıo] 8- Benditt, E. P., Wis~ler, R. W., Wodridge, R. L., Rowley, D. A. and Steffee, C. H. ([ 949): Loss of body protein and antibody production by rats on low protein diets. Proc. Sac. Exp. Biol. Med., 70,

6 llcslenmcnin Resistan, ve Inununitcye Etkisi Boyd, F. M. and Edwards, M. H. (1963): The effect of dietary protein on tlze course of various infections in tlze chick..j. InfecL Dis., 112, Brackett, St., Waletzky, E. and Baker, M. (1946): Tlze relation beteween pantothenic acid and Plasmodium gallinaceum infections in tlze chicken and tlze antimalarial activity oj analoques of pantotlzenic acid. J. ParasitoL., 32, Bresnahan, M.. R. and Newberne, P. M. (1968): Interaction ~fdiet and distemper virus infection on lipid metabolism in the dog. Br. J. Exp. Path., 49, Brüggeınann, J., Drepper, K., Zucker, H. (1962): Eirifluss unterschidlicher Energie-und Rohproteingelzalte im Filtter auf Gewichtszunahmen, Rohverwertung und Körperzusammensetzung von' Masthahnehen. Arch. Gcfiügclkd., 26, i i 13- Caldwell, F. E., and György, P; (1943): Effect of biotin deficiency on duration of infection with Tıypanosoma lewisi in the rat. Proc. Soc. Exp. Biol., Med., 53, Ca1dwell, F. E. and György, P. (1947): The irifluenee of biotin deficiency on the course of infection with T rypanosoma lewisi in the albino rat..j. InfecL Dis., 8I, Church, C. F. (1939): Am. J. Publ. Hlth., 29, 215 [Alınmıştır; Topley and Wilson's Principlcs of Bacteriology and Immunity. 5 th cd., Vol. II, , London, Edward Arnold LTD] i 6- Clark, P. F" Waisınan, H. A., Lichstein, H. C., and Jones, E. S. (1945): Influence of tlziamine deficiency in Alacaca mulatta on susceptibility. to experimental poliom)'elitis. Proc. Soc. Exp. Biol. Med., 58, Cottingham, E. and Mills, C. A. (I 945): Timing of phagocytic changes in malnutrition. J. Lab. elin. Med., 30, Crasemann, E, (1962): Einige Beitrage zum Problem der Nahrund Wirkstoffversorgung des Haushuhnes. Der Förderungsdienst, i i, I-I i 19- Davies, W. L., Pond, W. L., Sınith, S. C., Rasmussen, A. F., Elvehjeın, C. A. and Clark, P. F. (1952): The effect of certain aminoasid deficiencies on Lansing poliomyelitis in mice. J. BacL, 64, Day, H. G. and McClung, L. S.(1945): Inflnence of panlothenic acid deficiency on resistance of mice and rats to experimental pneumococcal infection. Proc. Soc. Exp. Biol. Med., 59, 37-39

7 422 Hüıneyra Özgen 21- Dubos, R. J. and Sehaedler, R. W. (1958): Eifect of dietmy proteins and aminoacids on the susceptibilil)' of mice to bacterial i,!fectiolıf. J. Exp. Med., 108, Dubos, R. J. and Sehaedler, R. W. (1959): Eifect of nutrition on the resistance ofr mice to endotoxin and on the bactericidaıpower of their tissues, J. Exp. Med., i i o, Fitzpatriek, F. K. (1948): Susceptibility to typhus of rats on deficient diets. Am. J. Pub!' Health, 38, Formol, S. B., Baron, L. S., Spilman, W. (1954): Studies on the virulence of a naturally occuring mutant of Salmonella typhosa. J. BacL, 68, F.oster, C. Jones,J, H., Henle, W., and Dorfman, F. (1942): Respoııse to mu/-ine poliom)'elitis virus (Lansing strain) of mice on different levels of thiamin intake. Proc. Sac. Exp. Bio!. Med., 51, Gemeroy, D, G., and Koffler, A. H. (1949): The production of antibodies in protein depleted and repleted rabbits. J. Nutr., 39, Guggenheim, K., and Bueehler, E. (1946): Thiamin deficiency and susceptibility of rats and mice to infection with Salmonella typhimurium. Proc. Sac. Exp. Bio!. Med., 61, Guggenheim, K., Buechler, E. and Halevy S. (1951): The ejfect of protein d~ficiency on the resistance of rats to infection with Spirochetes of relapsing fever. J. InfeeL Dis., 88, Harmon, B. G., Miller, E. R., Hoffer, J. A., OOrey, D. E., and Lueeke, R. W. (1963): Relationship of specific nutrient deficiencies to antiboriy production in swine. II. Pontothenic acid, pyridoxine or riboflavin, J. Nutr., 79, '- Hardey, P. (1943): Proc. Ray. Sac. Med., 36, [Alınmışthr; Hartley, P., Hartley, O. M. (1949): Lancet, i, ] 31- Hartley, P., Harrley, O. M. (1949): Factors aifectingthe respolıre of immunised guinea pigs to antigenic stimulus. Lancet, i, Hekimoğlu, H. ve Dilmen, S. (1967): Newhampshire civcivlerinde büyüme ve yemden )ıararlanma üzerine" rasyondaki protein-enerji oranının etkisi. A. O. Veteriner Fakültesi Dergisi, 14, '- Herrick, C. A., and Cross, S. X. (1936): The development of natural and artificial resi"stance of young rats to the pathogenic effeets ~f the parasite Tıypanosoma lewisi. J. ParasitoL, 22,

8 Beslenmenin Resistans ve Immuniteye Etkisi Hill, F. W., Dansky, L. M. (1950): Studies on the protein requirements of chicks and its relation to dietmy energy level. Pou1try Sei., 29, Hill, Ch. H. and Garren, H. W. (1961:) Protein levels and survival time of chicks infected Salmonella gallinarum. J. Nutr., 73, Hitcmngs, G. H. (1949): Fed, Proe., 8, 2 7 [Alınml~tır; Topley ~nd Wilson'!' Principlcs of Bacteriology and Immunity, 5 th ed. 1964, Vol, II, , London, Edward Arnold LTD] 37- Howard, A., Schneider, H. A. (1960) : N urtritional factors in host n'sistance., Bact., Rev., 24, Jones, J. H., Foster, C., HenIe, W., and Alexander, D. (1946): Dietmy deficiencies and poliomyelitis. Effect of low protein and of low ıryptophan diets on the response of mice to the Lansing strain of poliomyelitis virus. Arch. Biochem., ii, Kea~ey, E. B., Pond, W. L., Plass, B. A., Maddy, K. H., E1vehjenı, C. A., and Clark, P. F, (1948): Effect of thiamine deficiency on western equine encephalomyelitis in mice. J. Infect. Dis., 82, Kearney, ~. B., Pond, W. L., Plass, B. A., Maddy, K. 'H., E1vehjenı, C. A. and Clark, P. F. (1948): The influence of varied protein intake and of tryptophane deficifflcy on Theiler' s encephalomyelitis Qf mice. J. BacL, 55, Klein, M. (1945): The mechanism of the virucidal action of ascorbic acid. Science, i o i, K1igler I. J., Guggenheinı, K. and Buechler, E. (1944): Relation of riboflavin deficiency to spontaneous epidemics of Salmonella in mice. Proc. Soc. Exp. BioL. Med., 57, K1igler, I. J., Guggenheinı, K., and Hermheiser, H. (1946): Nutritional deficiency and resistance to irifection. The effect of biotin deficiency on the susceptibility of rats and mice to inflction with S. typhi murium. J. InfeeL Dis., 78, Koerner, T. A., Getz, H. R., and Long, E. R. (1949): Experimental studies on nutrition in tuberculosis. The role of protein in resistance to tuberculosis. Proc. Soc. Exp. BioL. Med., 71, 154- i Kolb, E. (1965): Ernührung und Abwehrbereitschaft des Organismus. Der Praktİsche Tierarzt, i, 5-8

9 424 Hümeyra Özgen, 46- Kuna, A., Blattberg, B. and Reiman, J. (1951): Effeet of starvation on phagocytosis in Vivo. Proc. Soc. Exp. Biol. Med., 77, Larson, D. L. and Tomlinson, L. J. (1952): Quantitative antibody studies in man. II. The relation on the leve! of serum proteins to antibody production. J. Lah. and. elin. Med., 39, Leftwieh, W. B., and Miriek, G. S. (1949): The ~ffeet of diet on the susceptibiliy of the mouse to pneumonia vims of miee (PVM). J. Exp. Med., 89, Vehstein, H. C., Waisman, H. A., Elvehjem, C. A., and Clark, P. F. (I 944): lrifluenee ~rpantothenie acid deficiency on resistance of mice to experimental poliomyelitis. Proc. Soc. Exp. Biol., Med., 56, Liehstein, H. C. et al. (1946): J. Bact., 52, 105 [Alınmıştır; Topley and Wilson's Principles of Bacteriology and Immunity, 5 th cd., 1964, Vol. II, '480-'486, London, Edward Arnold LTD] 51- Löliger, H. Ch., Sehubert, H. J., und Vogt, H. (1967): Einfluss der Emahrung aııf die Entwieklung experimenteller - Tumoren und Leueosen des Huhnes. Tierart!. Umschau, 22, '52- 'Mareus, S., Espiin, D. W., Hill, G. A. (1953): Effects of cortisone, ascorbic acid and piromen on phagocytosis in miee. Proc. Soc. Exp. Biol. Med. 84, Mayr, A. und Busehmann, H. (1967): Bedehungen zwischen Emahrung, Resisten::: und immunitat bei lnfeetionskrankheiten. Tierarzt!. Umschau, 22, : Melniek, J. L. [1951): Nutrition Symoposium Series No. 3, New York. [Alınmıştır; Mayr, A. und Buschmann, H. (1967): Tierarztl. Umschau, 22, Mills, C. A., and Cottingham, E. (1943): Phagocytic aetivity as affected by protein intake in heat and cold. J. Immuno!., 47, Miriek, G. S., and Leftwieh, W. B. (1949): Tlze effect of diet on the suseeptibility of the pneumonia virus of mice (PVM). J. Exp. Med., 89, Nungester, W. J. (1951): Mechanisms oj Man's resistance to infectioııs diseases. Bact. Rev" 15,

10 Reslenmenin Re~istaııs ve Immıınit.eye Etkisi Pinkerton, H. (1949): Influenee of nutrition in resistanee to experimental rieketlsial irifeetion. Bael. Rev., 13, 11'2-1 ı Pond, W. L., Davies,W. L., Smith, S. C., Elvehjem, C. A., Rasmussen, A. F., and Clark, P. F. (195'2): The influence of amino acid defieieneies on Theiler's CDVII eneephalomyelitis in miee. J. Bael. 64, ' Rasmussen, A. F., Waisman, H. A., and Lichstein, H. C. (1944): Influel/ee of riboflavin on suseeptibility of miee to experimental poliomyelitis. Proe. Soe. Exp. BioL.Med., 57, 9' Rasmussen, A. F., Waisman, H. A., Elvehjem, C. A., and Clark, P. F. (I 944): lnfluenee of the level Qf thiamine intake on the suseeptibility of miee to poliomyelitis virus. J. Infeel. Dis., 74, '2- Robinson, H. J., and Siegel, A. (1944): The iıifluenee of B vitamins on the resistanee of rats to indueed pneumoeoeeal lobar pneumonia. J. InfeeL Dis., 75, 1' Roos, A., Hegsted, D. M., and Stare, F. J. (1946): Nu~ritional studies with the duek. IV. The ifteet of vitamin defieieneies on the eourse of PL. lophurae infeetion in the duek and the ehiek..1. Nutr., 3'2, Sehaedler, R. W. and Dubos, R. J. (1959): Eifeet of dietary proteins and amino acid on the suseeptibility Qf miee to baeterial infeetions..1. Exp. Med., 1ıo, 9' Schneider, H. A. (I 946): Nutrition of the host and natural resistance to iıifeetion. II. Dietary iffee; as eonditioned by tlze heterogeneeity of tlze test pathogen population. J. Exp. Med., 84, 305-3'2' Schneider, H. A. (1951): Nutrition and resistanee-suseeptibility to infeetion. Am..l. Trop. Med., 31, '2 67- Serimschow, N. S., Taylor, C. E., and Gordon, J. E. (1959): lnteraetions of nutrition and infeetion. Am. J. Med. Sei., '237, Seekles, L. (1966): Nutritionand İmmunity a review, 16th i. V. C. Meeting [Alınmıştır; Mayr, A. und Busehmann, H. (1967): Tierarztl. T.Jmsehau, '2'2, ] 69 - Seeler, A. O., and Ott, W. H. (i 944): Erfeet of riboflavin deficiency on the eourse of Pla~modium lophurae ın ehieks. J. Infeel. Dis., 75, Seeler, A. O., Ott, W. H. and Gundel, M. E. (1944): Effeet of biotin deficiency on the eourse Qf Plasmodium loplzurae infeetion in ehieks. Proe. Soe. Exp. Biol. Med., 55, ~

11 426 Hümeyra Özgen 71- Seeler, A. O., and Ott, W. H. (1945): Studies on nutrition and avian malaria. III. Deficiency of folic acid and other unidentified factors. J. InfeeL Dis., 77, Seeler, O., and Ott, W. H. (1945): Studies on nutrition and avian malaria. VI. Protein deficiency. J. Infeet. Dis., 77, Schmidt, S. et Nielsen, F. (1934): Sur L'importance de la nourriture pour le Developpement de L'immunite Antidiphtlrique chez le cabaye. Aeta Path. Microbiol. Scand., i i, Smith, H. W., and Chubb, L. C. (1957): The ejfect of feeding different levels of protein concentrates on the susceptibility of clıickens to S. gallinarum. J.. Comp. Path. Therap., 67, Sprunt, D. H. (I 942): The effect of undernourishment on the susceptibility of the rabbit to infectian with vaccinia..j. Exp. Med., 75, Sprunt, D. H., and Sands, S. (I 953): Effect of law protein diet on Rous sarcoma in chickens. Fed. Proe., i 2, i [Alınmıştır; Sprunt, D. H., and Flanigan, C. C. (1956): J. Exp. Med., 104, ] 77- Sprunt, D. H., and Flanigan, C. C. (1956): The ejfect of malnutrition on the susceptibility of the host to viral irıfection. J. Exp. Med. 104, Squibb, R. L. (I 963): Avian disease virus and nutrition relationships. 4. Eifect of B complex. vitamins on growth and mortality of white leghom chicks irıfected with newcastle disease virus. PouItry Seİ., 42, Trager, W. (I 943): The irıfluence of biotin upon susceptibili~y to malaria..j. Exp. Med., 77, Trager, W. (1949): The influence qf nutrition on resistance to experimental infections with helminth and with protozoan parasites. Baet. Re~. 13, ıo 81- Weaver, H. M. (I 946): J. Pediat., 28, 14 [Alınmıştır; Mayr, A. und Busehmann, H. (1967): Tierarztl. Umsehau, 22, ] 82- Wiesner, E. und Berschneider, F. (1966): Betrachtungen <:ur Frage der Emiihrungsschiiden der' Tiere. Monatshefte für Veterinarmedizin, 2 I, Wissler, R. W. (1947): The e,;fects of protein-depletion and subsequent immunization upon the response ol animals to pneumococcal inlection. J. Infeet. Dis., 30,

12 Beslenmenin Resistnns ve Immuniteye Eıki.i Wissler, R. W. (1947): The effects of protein-dep letion and subsequent immunization ZIPOIl the response of animals to pneumococcal infection; experiments with male albino rats..1. Infeet. Dis., 80, Wohl, M. G., Reinhold, J. G. and Rose, S. B. (1952): Antibody respome in patieııts with I~ypoproteinemia. Areh. Int. Med., 83, Wooley, J. G., and SebreIl, W. H. (1942): lnjluence of riboflavin or thiamine deficien')' Oıı fatal experimental pneumococcal infection in white mice. J. Baet., 44, 148