ÜN TE: 1 VÜCUDUMUZDAK S STEMLER S ND R M S STEM

Transkript

1 ÜN TE: 1 VÜCUDUMUZDAK S STEMLER S ND R M S STEM Besinler hücreler taraf ndan do rudan kullan lamaz. Bunlar n hücreler taraf ndan kullan labilecek hâle dönüfltürülmesine sindirim, bunu sa layan sisteme de sindirim sistemi denir. Sindirim sistemi, besinleri kana geçebilecek kadar küçük moleküllere parçalar. Bu parçalama iflleminde su ve enzim denilen özel proteinler görev yapar. Sindirimle karbonhidratlar, glikoz, fruktoz, galaktoz gibi basit flekerlere; proteinler, amino asitlere; ya lar, ya asitleri ve gliserine ayr flt r l r. 7

2 Fen ve Teknoloji VÜCUDUMUZDAK S STEMLER Ünite 1 Su, madensel tuzlar ve vitaminler sindirime u ramadan do rudan kana kar flabilir. nsanda sindirim sistemi s ras ile flu k s mlardan meydana gelmifltir. a. A z, dil ve difller b. Yutak c. Yemek borusu ç. Mide d. nce ba rsaklar e. Kal n ba rsaklar f. Anüs g. Sindirim kanal na ba l yard mc bezler (tükürük bezleri, pankreas ve karaci er) tükürük bezleri a z ve difller dil g rtlak yemek borusu karaci er safra kesesi oniki parmak ba rsa pankreas ince ba rsak kör ba rsak kal n ba rsak apandis rektum anüs Sindirim sisteminin bölümleri 1. Sindirim Sistemini Oluflturan Organlar n Yap lar ve Görevleri a. A z, Dil ve Difller A z: Diflleri tafl yan, alt - üst çene ile yanaklarla dama n ve dilin çevreledi- i boflluktur. Sindirim olay a zda bafllar. Besinlerin çi neme sonucu küçük parçalara ayr lmas (mekanik ya da fiziksel sindirim) a zda gerçekleflir. Besinler, a zda yer alan difller ve yanak kaslar, çene ve dil yard m ile parçalan r. Dil: A z n içinde, ön k sm serbest, arka k sm çene kemi i ve dil kemi ine ba l d r. Çizgili kaslardan meydana gelmifltir. Dil, besinlerin a zda çevrilerek lokma hâline dönüfltürülmesini sa lar. Difller: Difller besinleri parçalay p ö üterek mekanik sindirimi bafllat r. Yetiflkin bir insanda 32 tane difl vard r. Bir difle d fltan bak ld nda taç, boyun, kök olmak üzere üç k s mdan olufltu u görülür. Taç: Diflin a z içinde görülen parlak, beyaz k sm d r. Boyun: Kök ile taç k sm aras ndaki difl etlerinin sar ld yerdir. Kök: Diflin çene kemi i içerisinde yer alan k sm d r. Difl sert bir madde (çimento) ve fildifli zar ile çene kemi ine ba lanm flt r. Diflin enine kesiti incelenirse de iflik k s mlardan olufltu u görülür. 1. Mine tabakas : Taç k sm n d flardan örten sert ve beyaz renkli tabakad r. Mine tabakas i ne gibi sert cisimler ile kar flt r lmas hâlinde zedelenebilir. Ayr - ca s cak ve so uk yiyecek ve içeceklerin ard ard na yenilmesi ani s de iflikli ine neden oldu undan difl minesi çatlamalar meydana gelebilir. 2. Fildifli (Dentin): Mine tabakas n n alt nda yer al r, kemi e benzer yap gösterir. mine fil difli (dentin) difl özü odac difl eti çimento çene kemi i kan damarlar ve sinirler Diflin yap s taç boyun kök 8

3 Fen ve Teknoloji VÜCUDUMUZDAK S STEMLER Ünite 1 3. Difl özü: En iç k sm nda yer al r. Bu k s mda sinirler, kan damarlar ve yumuflak ba dokusu bulunur. Difller görevlerine göre kesici kesici difller (4) difller, köpek diflleri ve az diflleri olmak üzere üçe ayr l r. Kesici difller: A z n hemen ön k sm nda yer al r. Alt ve üst çenede dörder tane olmak üzere toplam sekiz tane kesici difl vard r. Kesici difller köpek difli (1) küçük az difli (2) büyük az difli (3) köpek difli (1) küçük az difli (2) büyük az difli (3) besinleri kesmeye ve koparmaya Üst çenede difllerin dizilifli yarar. Köpek diflleri: Her çenede kesici difllerin sa nda ve solunda birer tane köpek difli vard r. Taç k s mlar koni fleklinde sivridir. Besinleri kopar p parçalamaya yarar. Az diflleri: Köpek difllerinden sonra gelen taç k s mlar genifl difllerdir. Büyük az ve küçük az diflleri olmak üzere iki çeflittir. Besinleri ö ütmeye yarar. Difl sa l n korumak için; Difller her yemekten sonra ve özellikle yatmadan önce mutlaka f rçalanmal d r. Difl çürüklerinin oluflmas çok uzun süre al r. Çürükler difl özüne eriflmeden tedavi ettirilmelidir. Çürükler difl özüne ulaflt zaman buradaki sinirleri etkileyip a r yapar. Difllerin geliflimi için kalsiyum, flor, fosfor elementleri içeren yiyecekler yeterince al nmal d r. Yemek aralar nda flekerli yiyecekler yenilmemelidir. Yenilirse difller mutlaka f rçalanmal d r. F nd k, ceviz gibi sert yiyecekler difllerle k r lmamal d r. Sigara, difllerin sararmas na neden olarak kötü bir görünüme neden olur. Tükürük bezleri: Tükürük bezleri kulak alt, çene alt ve dil alt olmak üzere üç çifttir. Bunlar salg lad klar salg y kanal vas tas ile a za boflalt rlar. Bunlar n salg s na tükürük denir.tükürük, amilaz enzimi (pityalin), mukus, su, sodyum ve kalsiyum iyonlar içerir. Tükürük, besinlerin slat lmas n ve lokman n yutulabilir hâle gelmesini sa lar. Amilaz enzimi, niflastal (karbonhidratl ) besinlerin küçük parçalara ayr lmas n sa lar. Karbonhidratlar n kimyasal sindirimi amilaz enzimi yard m ile a zda bafllat l r. b. Yutak A z bofllu undan sonra gelen k sma yutak denir. Yutak üst taraftan burun bofllu una, alt taraftan yemek borusu ve g rtla a aç l r. Besinler a zda yumuflat l p, lokma hâline dönüfltükten sonra dil yard m ile yuta a iletilir. Yuta n görevi lokman n yemek borusuna iletilmesidir. Yutkunma an nda g rtlak yukar ç kar ve g rtlak kapa soluk borusunu kapat r. Böylece lokman n soluk borusuna kaçmas önlenir. A zda lokma varken konuflmak lokman n soluk borusuna kaçmas na neden olabilece inden tehlikelidir. 9

4 Fen ve Teknoloji VÜCUDUMUZDAK S STEMLER Ünite 1 c. Yemek Borusu Yemek borusu, yutak ile mideyi birbirine ba layan cm uzunlu unda ve 1,5-2 cm çap nda esnek bir borudur. Soluk borusunun arkas nda ve ona paralel uzan r. Görevi lokman n mideye iletilmesini sa lamakt r Yemek borusunun yap s nda bulunan kaslar n kas l p gevflemesi (peristaltik hareketler) lokman n yemek borusunda ilerlemesine neden olur. Yemek borusunun iç yüzeyini kaplayan epitel doku mukus s v s n salg lar. Bu s v yemek borusunun iç yüzeyini kayganlaflt r r. Böylece lokma daha kolay hareket eder. ç. Mide Mide, sindirim kanal n n genifllemifl k sm d r. Kar n bofllu unun sol taraf nda diyafram n alt nda yer al r. Genifl torba fleklindedir. Mide üst taraftan mide a z (kardia) ile yemek borusuna, alt taraftan mide kap s (pilor) ile onikiparmak ba rsa na ba lan r. Üç katmandan oluflur. Midenin en d fl periton (kar n zar ) denilen zarla çevrilmifltir. Orta tabakada ise kaslar bulunur. Kaslar enine, boyuna ve e ik olarak s ralanm flt r. En içte ise mukoza tabakas yer alm flt r. yemek borusu mide a z (kardia) mide kap s (pilor bölgesi) onikiparmak ba rsa Midenin yap s Midenin iç duvar nda sindirim öz suyu salg layan mide bezleri bulunur. Bu bezler hidroklorik asit ve sindirim öz suyu (pepsin, lap enzimleri) salg lar. Hidroklorik asit hem enzimlerin etkinli ini art r r hem de besinlerle gelen mikroplar öldürür. Midenin iç duvar n örten mukus tabakas mideyi asidin zararl etkilerine karfl korur. Mide, yap s ndaki kaslar n hareketi ile al nan besinleri mekanik olarak parçalar. Ayr ca bezler taraf ndan salg lanan sindirim özsuyu (pepsin enzimi) proteinleri yap tafllar na parçalar (kimyasal sindirim). Böylece bulamaç (kimus) hâline gelen besinler ince ba rsa a geçmeye haz rd r. Midede görülen hastal klar genelde insan n sinir sisteminin dengesiz çal flmas, bozulan ruhsal durum ile yak ndan ilgilidir. ba dokusu çok katl yass epitel doku uzunlamas na kas katman dairesel kas katman çapraz kas katman a. Gastrit: Mide mukozas n n yang lanmas d r. Kendini; midede yanma, ekflime, ifltahs zl k, bulant ve kusma fleklinde hissettirir. S k nt ve üzüntü nedeni ile sindirim öz suyunun gereksiz salg lanmas, tahrifl edici yiyecek ve içecek, bozuk yiyecek, ilaç, alkollü içki ve sigara gastrit nedenleri aras ndad r. b. Ülser: Ülser çeflitli nedenlerle mide veya onikiparmak ba rsa nda meydana gelen bir yarad r. A r yemeklerden sonra ve aç kal nd nda yanma, ekflime ve a r oluflturur. Ülser çok kere nedensiz yere ortaya ç kar. Sinir gerginli i yaflayan, hiç dinlenmeden çal flan, alkolik kiflilerde daha fazla görülür. Mide ülserlerinin kanserleflme olas l vard r. Bu nedenle ivedilikle tedavisi gerekir. 10

5 Fen ve Teknoloji VÜCUDUMUZDAK S STEMLER Ünite 1 Mide sa l n korumak için dikkat edilmesi gereken hususlar flunlard r. Afl r fizik ve zihin yorgunlu u, ruhsal floklar, sinir bozukluklar sindirim sistemine zarar verir. Ülsere ve gastrite neden olur. Baharatl yiyecekler, alkol, sigara, fazla çay ve kahve sindirim sistemi sa l aç s ndan sak ncal - d r. Bu konuda özellikle ülser ve gastritli kiflilerin çok dikkatli olmalar gerekir. Gelifligüzel yemek yenilmemeli ve yemek yerken acele edilmemelidir. Yeme in üstüne içilen su sindirimi bozar, bu nedenle su yemek esnas nda içilmelidir. Çürük difllerin tedavisi zaman nda yapt r lmal, yemekler iyi çi nendikten sonra yutulmal d r. Bozuk veya nas l üretildi i bilinmeyen yiyecek ve içeceklerin tifo, kolera gibi hastal klara ve çeflitli besin zehirlenmelerine neden olabilece i unutulmamal d r. d. nce Ba rsak Mide kap s ndan bafllayarak, anüse kadar uzanan sindirim kanal na ba rsak denir. Mide kap s nda bafllayan ve 6-8 metre uzunlu unda olan ba rsak k sm na ince ba rsak ad verilir. nce ba rsa n mide kap s ndan sonra gelen cm lik bölümüne onikiparmak ba rsa ad verilir. Buraya karaci erin safra salg s ve pankreas n sindirim enzimleri boflalt l r. Onikiparmak ba rsa nda protein, karbonhidrat ve ya lar n sindirimi gerçekleflir. Ya lar, safra salg s n n yard m ile onikiparmak ba rsa nda sindirilir. Onikiparmak ba rsa ndan sonra gelen, ince ba rsak k s mlar k vr mlar yaparak uzan r. nce ba rsa n iç yüzeyinde salg bezleri vard r. Salg lar, mukus, karbonhidrat, ya ve protein sindirimini sona erdirecek enzimleri içerir. Kimyasal sindirim ince ba rsakta son bulur. nsan ince ba rsa n n iç yüzeyi, say lar yaklafl k 5 milyonu bulan tümürler (villus) ile kapl d r. Tümürler oluflturduklar genifl yüzey ile sindirimi tamamlanm fl besinlerin emilmesini kolaylaflt r r. Protein, karbonhidrat ve ya lar n sindirimi ince ba rsa n bafllang ç k sm nda tamamlan r. Geri kalan ince ba rsak k s mlar nda ise sindirilmifl besinlerin emilimi gerçeklefltirilir. Emilerek kana kar flan besinler önce karaci ere, sonra kalbe gelir, buradan tüm vücuda da t l r. nce Ba rsa n Görevi ve Sa l nce ba rsa n ilk bölümü olan onikiparmak ba rsa nda pankreas salg s ve karaci er salg s olan safra ile protein, karbonhidrat ve ya lar n sindirimi yap l r. nce ba rsak bezleri taraf ndan salg lanan salg lar ile sindirim sona erer. Sindirilen besinler ince ba rsakta bulunan tümürlerden emilerek kana ve lenf yoluna kat l r. Bozulmufl yiyeceklerin yenmesi ishale neden olabilir. shalli hastan n ishalini kesmek için s v g dalar verilmemesi özellikle çocuklarda, ölümle sonuçlanabilir. Bu durumda hastaya alabilece i kadar s v ve kaybetti i mineralleri içeren maddeler verilmelidir. 11

6 Fen ve Teknoloji VÜCUDUMUZDAK S STEMLER Ünite 1 e. Kal n Ba rsak Kal n ba rsak ince ba rsaktan anüse kadar uzanan yaklafl k 6 cm çap nda 1,5 m uzunlu unda bir borudur. nce ba rsakla, kal n ba rsa n birleflti i yerde kör ba rsak bulunur. Kör ba rsaktan ç kan parmak fleklindeki ince uzant ya apandis denir. Kal n ba rsa n son k sm rektum olarak adland r l r. Rektumun d flar ya aç lan k sm na ise anüs denir. Kal n ba rsakta tümür yoktur. Kal n ba rsak yüzeyindeki hücrelerin salg lad kaygan mukus s v s at klar n ba rsak içindeki hareketini kolaylaflt r r. onikiparmak ba rsa rektum Ba rsaklar n görünümü Kal n Ba rsa n Görevi ve Sa l nce ba rsakta sindirilemeyen art k maddeler kal n ba rsa a geçer. Art klar n içindeki su, büyük oranda emilerek kana geri verilir. Posal maddeler ise rektum bölgesinde bekletilir ve daha sonra anüsten d flar at l r. Rektum bölgesinde, özellikle selülozlu besinlerin parçalanmas n sa layan yararl bakteriler bulunur. Bu bakteriler B ve K vitaminlerini sentezler. Apandisit: Apandis yang lanmas d r. Apandisit karn n sa alt bölgesinde fliddetli a r larla bafllar. Bulant ve kusma olabilir. Tedavi edilmezse iltihapl bölüm patlayarak mikroplar kana kar flabilir. Apandisit kab zl k çeken, ba rsak paraziti olan, kiraz ve zeytin gibi yiyeceklerin çekirdeklerini dikkat etmeyerek yutan kiflilerde daha s k gözlenir. anüs kal n ba rsak ince ba rsak kör ba rsak apandis Kal n ba rsa n sa l kl çal flabilmesi için; 1. Düzenli yemek yeme al flkanl edinilmelidir. 2. Ba rsaklar doldurmak ba rsak tembelli ini engelledi inden, posal yiyecekler yenilmelidir. Posal yiyecekler ba rsak hareketlerine neden oldu undan kab zl önler. g. Sindirim Sistemine Yard mc Bezler Pankreas Pankreas hem hormon, hem de enzim salg layan karma bir bezdir. Pankreas n salg lad lipaz, amilaz ve tripsinojen enzimleri; protein, karbonhidrat ve ya sindirimi üzerinde etkilidir. Pankreas, ayr ca insülin ve glukagon hormonlar n salg lar. Bu hormonlar do rudan kana verilir. nsülin kandaki fleker oran n azalt c, glukagon art r c rol oynar. nsülin hormonunun çeflitli sebeplerle yeterince salg lanamamas fleker hastal na neden olur. 12

7 Fen ve Teknoloji VÜCUDUMUZDAK S STEMLER Ünite 1 Karaci er nsan vücudunun deriden sonra en büyük organ d r. Karaci er sa ve sol lop denilen 2 bölmeye ayr l r. Loplarda alt gen fleklinde lopçuk denilen parçalara ayr l rlar. Karaci erden ayr lan bir kanal loplarda yap lan öd s v s n öd kesesine tafl r. Öd kesesinden ç kan kanal ise (koledok kanal ) öd salg s n (safra) onikiparmak ba rsa na götürür. Öd kesesindeki safra yavafl yavafl suyunu kaybederse safra tafllar oluflur. Bu durumda safra kanal t kanabilir. Safra geri emilerek kana kar fl r ve kan yoluyla dokulara tafl n r. Böylece sar l k hastal meydana gelir. Karaci er insan vücudunun en önemli organlar ndan biri olup görevleri flu flekilde özetlenebilir. Karaci er; Ya sindiriminde, ya lar n sindirim yüzeyinin genifllemesini sa layan ve rektumda zararl bakterilerin üremesini engelleyen safra salg s n üretir. A, D, E ve K gibi ya da eriyen vitaminleri depolar. Enerji kayna m z olan glikoz k sa süre için karaci erde glikojen fleklinde depolanarak, insülin hormonu kontrolünde kana verilir. Proteinlerin parçalanmas nda aç a ç kan amonya, daha az zehirli olan üre hâline dönüfltürür. Yafll alyuvarlar n parçalanmas ile aç a ç kan demirin depolanmas n sa lar. Kan n p ht laflmas nda görev alan trombojen sentezlenmesini gerçeklefltirir. Baz zararl maddelerin zarars z hâle getirilmesi karaci erin görevidir. Karaci erin ayr ca protein ve ya metabolizmalar nda da görevi vard r. Ya sindirimi için gerekli safra salg s n oluflturur. Proteinlerin parçalanmas ndan aç a ç kan amonya daha az zararl üreye dönüfltürür. Damarlarda kan n p ht laflmas n önleyen salg oluflturur. Baz zararl maddeleri zarars z hale getirir. Yafll alyuvarlar parçalar ve içindeki demiri depolar. Protein ve ya metabolizmas n düzenler. Ya da eriyen vitaminleri (A, D, E, K) depolar. Kan n p ht laflmas için gerekli maddeleri sentezler. Karaci erin görevleri Glikozu, glikojen fleklinde depolar, gerekti inde kana geri verir. Karaci er hastaland nda ya da ameliyatla bir k sm al nd nda kendini yenileme özelli i olan organlar m zdan biridir. Ancak fliddetli rahats zl klarda bunu yapamaz ve hastal k ortaya ç kar. Karaci erde görülen hastal klardan baz lar flunlard r: 13

8 Fen ve Teknoloji VÜCUDUMUZDAK S STEMLER Ünite 1 1. Siroz: Karaci erin afl r yorulmas (alkol, afl r yorgunlu a neden olan h zl bir yaflam temposu gibi nedenlerle) sonucu ortaya ç kan bir hastal kt r. 2. Hepatit: Karaci er, bulafl c virüs ile yang lanabilir. Bulafl c hepatit a z ve d flk yoluyla, kan nakilleri ve hasta kiflilerle temas yolu ile veya yiyeceklerin ve içme sular n n mikroplanmas ile bulaflabilir. Karaci er sa l n korumada dikkat edilmesi gereken hususlar flöyle özetlenebilir. Alkol kullan lmamal veya kullan m s n rland r lmal d r. Bulafl c sar l olan kiflilerle temas edilmemelidir. Yiyecekler iyi piflirilerek yenilmeli, böylelikle baz parazitlerin karaci ere yerleflmesi önlenmelidir. Afl r yorgunluk, üzüntü ve s k nt lar n da karaci eri yorarak siroza neden olabilece i unutulmamal d r. Sindirim organlar ve görevleri S ND R M S STEM N N KISIMLARI A IZ TÜKÜRÜK BEZLER YEMEK BORUSU M DE NCE BA IRSAK KALIN BA IRSAK ANÜS ENZ M KAYNA I ENZ MLER GÖREV S ND R LEN MADDE S ND R M ÜRÜNÜ Tükürük bezleri Amilaz Besin alma, niflasta sindirimini bafllatma Piflmifl niflasta maltoz dekstrin Mide bezleri Pepsin Lokmay Protein mideye sindirimini tafl ma bafllatma Proteinler Yar parçalanm fl proteinler ve baz amino asitler Pankreas Tripsin, lipaz Yar parçalanm fl proteinlerin ve ya lar n sindirimi, sindirilmifl besinlerin emilimi Proteinler, ya lar, karbonhidratlar Ya asitleri, gliserin basit flekerler, amino asitler Tuzlar n ve fazla suyun geri emilimi, sindirim art klar n n depolanmas, B ve K vitamini sentezi Art klar n vücuttan d flar at lmas 14

9 Fen ve Teknoloji VÜCUDUMUZDAK S STEMLER Ünite 1 KONU TARAMA TEST Sindirimin as l amac afla dakilerden hangisi ya da hangileridir? I. Besinlerin kana geçebilecek hâle gelmesi II. Sindirim öz sular n n salg lanmas III. Besin maddelerinin ince ba rsaktan kana geçmesi A) Yaln z l B) Yaln z II C) I ve III D) I, II ve III 2. Afla dakilerden hangisi sindirim sistemine yard mc organd r? A) Akci er B) Karaci er C) Böbrek D) Kalp 3. Afla dakilerden hangisi pankreasa ait bir özellik de ildir? A) Kan flekerini düzenleyen hormonlar salg lamak B) Ya sindirimine yard mc olmak C) Protein sindiriminde görev almak D) B ve K vitaminlerini sentezlemek 4 Tükürükte bulunan pityalin enzimi hangi besinin kimyasal sindirimini bafllat r? A) Niflastan n B) fiekerin C) Proteinin D) Ya n 5. Afla dakilerden hangisi yanl flt r? A) Ya lar sindirildikten sonra tümürlerdeki lenf k lcallar taraf ndan emilir. B) Tükürük salg s nda bulunan pityalin enzimi ya lar n sindiriminde etkilidir. C) Böbreklerde süzülmenin gerçekleflti i malpigi cisimleri, malpigi piramitleri içinde bulunur. D) Kan m zda alyuvarlar n görevi oksijen ve karbon dioksit tafl makt r. 6. Sindirilen besin maddelerinin tümürlerle emilip kana kar flt ktan sonra izledi i yol s ras yla afla dakilerden hangisinde do ru gösterilmifltir? A) Karaci er Kalp Hücreler B) Kalp Karaci er Hücreler C) Hücreler Kalp Karaci er D) Karaci er Hücreler Kalp 7. Sindirim bezleri taraf ndan salg lanan öz sulardan, I. Protein II. Selüloz III. Niflasta maddelerinden hangileri etkilenmez? A) Yaln z II B) I ve II C) I ve III D) I, II ve III 8. Afla dakilerden hangisi sindirilmeden do rudan kana geçer? A) Niflasta B) Ya C) Madensel tuzlar D) Protein 9. Yedi imiz proteinli besinler, sindirim sonunda hangi madde hâline dönüflerek kana geçer? A) Aminoasit B) Glikoz C) Gliserin D) Ya asidi 10. nsanda besin maddelerinin en son sindirim yeri afla dakilerden hangisidir? A) nce ba rsak B) Kal n ba rsak C) Mide D) Onikiparmak ba rsa 11. Pankreas ve karaci er oluflturduklar sindirim suyu salg lar n, afla daki sindirim organlar ndan hangisine boflalt r? A) Mideye B) Yemek borusuna C) Kal n ba rsa a D) Onikiparmak ba rsa na 15

10 Fen ve Teknoloji VÜCUDUMUZDAK S STEMLER Ünite Kal n ba rsa n n büyük bir k sm ameliyatla ç kar lan bir insanda, afla daki olaylardan hangisinde aksama görülür? A) Proteinlerin sindirimi B) Suyun emilmesi C) Ya lar n sindirimi D) Glikozun emilmesi 13. Afla dakilerden hangisi, ince ba rsakta bulunan tümürlerin görevidir? A) Ba rsa n hareketini kontrol etmek B) Besinlerin sindirimine yard mc olmak C) Ba rsa n iç çeperlerini korumak D) Sindirilmifl besinlerin emilerek kana geçiflini sa lamak 14. Çeflitli besinleri kapsayan bir yeme in sindirimi sonunda, sa l kl bir kiflinin ince ba rsaklar nda hangi sindirim ürünleri bulunur? A) Glikoz, proteinler, ya lar, gliserin B) Glikoz, amino asitler, ya asitleri, gliserin C) Glikoz, ya lar, amino asitler, proteinler D) Glikoz, proteinler, ya asitleri, karbonhidratlar 15. nsan vücudunda karbonhidratlar n sindirimi nerede tamamlan r? A) Midede B) Onikiparmak ba rsa nda C) Kal n ba rsakta D) nce ba rsakta 16. nsan n ince ba rsa nda çok say da tümür bulunur. Bunlar n sa lad yarar afla dakilerden hangisidir? A) Ba rsa n hareketini sa lamak B) Emilme yüzeyini artt rmak D) Enzim salg lamak E) Sindirimi h zland rmak 17. Proteinlerle pepsin aras nda bir iliflki vard r. Benzer iliflki hangi madde ile amilaz aras nda vard r? A) Niflasta B) Ya C) Selüloz D) Glikoz 18. Öd (safra) kesesi ameliyatla ç kar lan bir insan n sindirim sistemiyle ilgili afla dakilerden hangisi do ru de ildir? A) Ya lar n sindirimi zorlafl r. B) Ya asitlerinin ba rsaklardan emilimi zorlafl r. C) Lipaz enziminin etkinli i azal r. D) Gliserinin lenf damarlar na emilimi zorlafl r. 19. Afla dakilerden hangisi karaci erin görevlerinden biri de ildir? A) Ya lar n sindirimi için etkili olan öd suyunu salg lamak B) Kan flekerini düzenlemek için gerekli hormonlar salg lamak C) Zararl maddelerden daha az zararl maddeler sentezlemek D) Besinlerin mekanik sindirimine yard mc olmak 20. Afla dakilerden hangisi midenin görevlerinden biri de ildir? A) Yutulan besinleri bir süre depolamak B) Baz besin maddelerinin sindirimi için gerekli mide öz suyunu salg lamak C) K smen sindirilmifl besin maddelerini kontrollü olarak ba rsa a göndermek D) Ya küçük parçalara ayr flt rmak 1. A 2. B 3. D 4. A 5. B 6. A 7. A 8. C 9. A 11. D 13. D 15. D 10. A 12. B 14. B 16. B 17. A 19. D 18. A 20. D Tarih:.../.../ Do ru:... Yanl fl:... Net:... 16