TÜBERKÜLOZ. Şeref Özkara 1. TÜBERKÜLOZ KONTROL (VEREM SAVAŞI) PROGRAMI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "TÜBERKÜLOZ. Şeref Özkara 1. TÜBERKÜLOZ KONTROL (VEREM SAVAŞI) PROGRAMI"

Transkript

1 TÜBERKÜLOZ Şeref Özkara BAŞLIKLAR 1. TB kontrol (verem savaşı) programı 2. TB tanısı 3. TB bildirimi, temaslı muayenesi, koruyucu tedavi 4. TB tedavisi 5. TB tedavisinin takibi, sonlandırılması 6. İlaç direnci gelişimi ve tedavisi 7. Kayıt, raporlama ve analiz 8. Kaynaklar 1. TÜBERKÜLOZ KONTROL (VEREM SAVAŞI) PROGRAMI Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen doğrudan gözetimli tedavi stratejisi (DGTS) (1, 2) i. Hükümetin kararlılık göstermesi ii. Mikroskopik tanı, pasif vaka bulma iii. Kısa süreli tedavi, doğrudan gözetimli tedavi (DGT) iv. İlaç ikmalinin düzenli ve sürekli olması v. Kayıt, raporlama ve kohort analiz Ekonomik ve sosyal koşulları iyi ve çok ilaca dirençli tüberküloz (ÇİD-TB) sorunu olan ülkeler için TB kontrol programı: DGTS-Artı dır (3). (Türkiye nin bu grup içinde ele alınması gereklidir. Fakat DGTS bütün unsurları ile ülke çapında uygulanmamaktadır.) i. Hükümetin kararlılık göstermesi ii. Tanının mikroskopik yöntemle konulması, pasif vaka bulma Kültür ve ilaç duyarlılık testi Risk gruplarında aktif vaka bulma iii. Kısa süreli tedavi, doğrudan gözetimli tedavi ÇİD-TB olgularında minör ilaçlarla tedavi, doğrudan gözetimli tedavi Tedavi kararlarında ilaç direnç testlerinin kullanılması TB hastalığı gelişmesi riski olan kişilere koruyucu İNH tedavisi iv. İlaç ikmalinin düzenli ve sürekli olması v. Kayıt, raporlama ve kohort analiz NEDEN TÜBERKÜLOZ KONTROL PROGRAMI? Tüberküloz, hava yolu ile bulaşan bir hastalıktır. Basil kaynağı hasta kişilerdir. Hastalığın toplumda bulaşmasının ve yayılmasının önlenmesi için ülke çapında ortak bir mücadele programı uygulamak gerekir. Bu nedenle, hastalara erken tanı konulması, doğru tanı konulması, doğru tedavi başlanması, tedavinin düzenli verilmesi, tedavinin kür sağlanarak tamamlanması çok önemlidir. Bu bir hükümet politikası olmak zorundadır (1). Hastalanma riski yüksek kişilere koruyucu tedavi verilmesi ve BCG aşısı uygulaması önemlidir (2). Kurumlarda bulaşmanın önlenmesi de ulusal programın bir unsurudur (3). Böyle bir programın olması ve işlemesi için, politik kararlılık yanında merkezde ve periferde sorumlulukları belirlenmiş bir yapılanma olması, tanı ve tedavi için birinci basamakta bir sistemin olması gereklidir (1). Bu çerçevede uygulanan bir program ile tek tek bireylerin sağlığı korunduğu gibi, toplum sağlığı açısından, hasta sayılarının düşmesi, toplumda bulaşmanın azalması ve giderek infeksiyondan ve hastalıktan daha fazla arınmış bir topluma doğru yol almamız mümkün olacaktır. Kayıt, bildirim ve kohort analiz ile durumu ve yapılanları görmek, değerlendirmek ve bunları yeni planlamaları yaparken kullanmak mümkün olacaktır.

2 Ulusal bir kontrol programının uygulanmasında her bir sağlık çalışanı, üstüne düşen görevi yapmalıdır. Göğüs hastalıkları uzmanlarının da görevi, tanı, tedavi, takip, koruyucu tedavi, bildirim, kayıt, raporlama ve kohort analiz açısından ülke standartlarının en iyi şekilde uygulanmasını sağlamaktır. Bu uygulama sırasında ortaya çıkacak sorunları ve yeni önerileri, ülkenin uygulamakta olduğu programın geliştirilmesi ve yenilenmesinde kullanmalıyız. Günümüzde, DGTS nin, HIV ve TB konusu ile dirençli olgulara yönelik DGTS-Artı politikasını da kapsayacak şekilde genişletilmesi ve hasta merkezli bir yaklaşımın esas alınması düşünülmektedir (4). 2. TÜBERKÜLOZ TANISI Semptomlar: öksürük, balgam, hemoptizi, göğüs-sırt-yan ağrısı, nefes darlığı akciğerlere ait semptomlardır. Halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı (çocuklarda kilo alamama), ateş, gece terlemesi sistemik semptomlardır. Larinks tüberkülozunda ses kısıklığı, diğer organ tüberkülozlarında da ilgili organa ait semptomlar olabilir. Semptomlar yavaş gelişir, sinsidir. En önemli semptom, taramalarda da kriter olarak alınan 2-3 haftadan uzun süren öksürüktür. Fizik Bulgular: nabız, solunum sayısı, kaşeksi hastalığın şiddeti konusunda bilgi verir. Akciğer tüberkülozunda genellikle akciğerde bulgu yoktur ya da azdır. Ek hastalık varlığı, diğer sistemlerin durumu ve tedaviyi etkileyebilecek diğer bulgular fizik muayene ile anlaşılabilir. Seyrek olarak raller, plevra sıvısı ya da konsolidasyon varsa, bulguları olabilir. Radyolojik Bulgular: Primer tüberkülozda, genellikle orta ve alt zonlardaki infiltrasyon ve o taraf hilusunda lenf bezi büyümesi olabilir. Lenf bezi basısı ile atelektazi; konsolidasyon, plevra sıvısı olabilir. Erişkin tipi tüberküloz tipik olarak üst lopların apikal ve posterioru ile alt lopların superior segmentini tutar. Yan akciğer filmi, lezyonların segment yerleşimini daha iyi gösterir. İnfiltrasyon, kavite ve fibrozis olabilir. AIDS, diyabet, böbrek yetmezliği ve diğer bağışıklığın baskılandığı hastalarda, bazan bayanlarda tüberkülozun radyolojik bulguları atipik olabilir. Alt loplarda, üst lop anterior segmentte tutulum olabilir. Plevra sıvısı, milier tutulum, kitle lezyonları, lenf bezi büyümeleri olabilir. Tüberkülozda çok değişik radyolojik bulgular da görülebilir. Radyolojik olarak (bilgisayarlı tomografi bulguları da dahil) tüberküloz tanısı yanıltıcı olabilir. Tüberkülin cilt testi (TCT): saflaştırılmış protein türevi (PPD) ile uygulanır. Test yapılan kişinin tüberküloz basili ile infekte olduğunu gösterir. BCG aşısı da, TCT ölçümünü etkiler. Bu nedenle TCT, tanıda sadece yardımcı olabilir (1,5). Bakteriyolojik Bulgular: Hastanın klinik ve radyolojik bulguları ile tüberküloz hastalığından şüphelenilebilir. Fakat kesin tanı için bakteriyolojik olarak tüberküloz basilinin gösterilmesi gerekir. Sabah yataktan kalkınca alınan ve üç gün tekrarlanan balgam en değerli tanı materyalidir. Balgam çıkaramazsa, uyarılmış balgam, açlık mide suyu ya da bronkoskopik lavaj alınabilir. Tüberküloz için yapılan mikroskopik incelemeye ek olarak kültür ve ilaç duyarlılık testi (İDT) ni de rutin olarak yapmakta yarar vardır. Kültür, tanıda altın standarttır. İlaç direnci oranlarının yüksek olduğu ülkemizde, İDT nin yapılması önemlidir. Başlangıçta İDT yapılmamış hastalar, eğer tedavinin üçüncü ayında ya da daha sonra yayma pozitif ise, kültür ve duyarlılık testine gönderilmelidir. Nüks, tedavi başarısızlığından dönen, tedaviyi terkten dönen ve kronik hastalara da İDT yapılmalıdır. Ülkemizde balgam yaymaları negatif bulunan hastaların, göğüs hastalıkları ayırıcı tanısı yapabilen merkezlere sevki önerilmektedir. Diğer Tanı Testleri: Moleküler biyolojik ve serolojik tetkikler son yıllarda önemli gelişmeler göstermiştir. Polimeraz zincir reaksiyonu ve diğer moleküler testlerin kullanımı konusunda, laboratuvarların güvenilirliği sorun oluşturabilmektedir. Ayrıca yalancı pozitifliklerin olması bu tetkiklerin rutin kullanımının sakıncalar doğuracağını düşündürmektedir. Halen tanıda kabul görmüş bir serolojik test yoktur. Kesin tanı/ şüpheli tanı: Bakteriyolojik olarak doğrulanan tanılar kesin tanıdır. Klinik ve radyolojik bulguları uyumlu bir hastada ancak tüberküloz şüphesi olduğu söylenebilir.

3 Tanıda hastanın olgu tanımı: Tanı konulan her TB hastası, üç özelliği ile adlandırılır. Akciğerakciğer dışı, yayma pozitif-negatif ve eski tedavi almış-almamış oluşu ile. Sonuçta, hastanın özellikleri tanımlanmış olmaktadır: örneğin, yayma pozitif, yeni olgu, akciğer TB (2). Akciğer parankimini tutan hastalığına akciğer tüberkülozu (AC-TB) denilirken, akciğer parankimi dışındaki diğer organlarda (plevrada, mediasten lenf bezleri tutulumu da dahil) görülen tüberküloza akciğer dışı tüberküloz (AD-TB) denilmektedir. Akciğer ve akciğer dışı tüberküloz birlikte ise, tutulan organları tek tek belirtmekte yarar vardır. Yayma pozitifliği için ya iki kez yayma pozitif olmalı ya bir kez yayma pozitif ve klinik/radyolojik olarak TB ile uyumlu olmalı ya da bir kez yayma pozitif ve kültürü de pozitif olmalıdır. Yayma pozitif olmayan hastalar, yayma negatif kabul edilir. Eski tedaviye göre adlandırmada ise, yeni olgu: hiç tedavi almamış ya da bir aydan az tedavi almış hastadır. Bir aydan uzun süre tedavi almış hastaları, nüks, tedaviyi terkten dönen, tedavi başarısızlığından gelen ve kronik olgular olarak adlandırıyoruz. SORU: Çalıştığınız il/ilçede tüberküloz mikroskopisi yapılan ve her hastanızı rahatlıkla yollayabildiğiniz bir laboratuvar var mı? Balgamın (ya da başka örneğin) verildiği gün mikroskopi sonucunu alabiliyor musunuz? Tüberküloz kültürü ve ilaç duyarlılık testi yapan laboratuvarınız var mı? Her hastanın materyalini yollayabiliyor musunuz? Mikroskopi, kültür, ilaç duyarlılık testinin her biri için laboratuvarınız ne kadar güvenilirdir? Laboratuvar kalite kontrolü uygulaması yapıyor mu? 3. TÜBERKÜLOZ BİLDİRİMİ, TEMASLI MUAYENESİ, KORUYUCU TEDAVİ BİLDİRİM (Şekil 1) Tüberküloz hastalığı ya da ölümünün bildirimini hastalığı saptayan doktor yapar. Yasal yükümlülük doktorundur. Bildirimi, kendi ilindeki sağlık müdürlüğüne yapar. Bildirimde, hastanın adı, soyadı, iki adresi, iki telefon numarası, bildiren hekimin adı, adresi, kurumu, bildirim tarihi ve hastanın tanısı yazılı olarak bir hafta içinde iletilir. Tedavinin başlandığı tarih, hastaya tanının konulduğu tarih olarak alınır. Bildirimi alan sağlık müdürlüğü, başka ilin hastası ise o ilin sağlık müdürlüğüne, kendi ilinin hastası ise ilgili verem savaşı dispanserine aynı gün bildirimi ulaştırır. Verem savaşı dispanseri, hastanın adresini kontrol eder. Adres yanlış ise en kısa sürede hastaneden ya da bildirimi yapan doktordan doğru adresi ister. Hastanın adresi belirlenince aile bireyleri ve hastanın uzun süreli aynı ortamı paylaştığı kişiler temaslı muayenesine çağırılır. Ankara da uygulanan aktif bildirim sistemi, her bir hastanın bildirimini garanti altına almaktadır. Bu sistemde, sağlık müdürlüğünün (valiliğin) emri ile her hastanede bir bildirim görevlisi (istatistik memuru, tıbbi teknolog, vd) belirlenir. Bu kişi, hasta bildiriminden sorumludur; her gün hastanedeki servisleri dolaşıp yeni tüberküloz tedavisi başlananları, patoloji ve bakteriyoloji laboratuvarlarında yeni tanı konulanları ve eczaneden tüberküloz ilacı verilen hastaları kaydediyor. Aynı gün bu hastaları faks ile sağlık müdürlüğüne bildiriyor. Böylece, hem hiçbir hasta atlanmıyor, hem de tedavi başlandığı gün bildirim yapılmış oluyor. Ayrıca eczane ve laboratuvarlardan da hiçbir hasta atlanmamış oluyor. Diğer taraftan, hasta daha hastanede yatarken ailesine ücretsiz olarak dispanserde temaslı muayenesi yapıldığı için, hastanın dispansere güveni ve taburculukta dispansere başvuru isteği artıyor. Belirli aralıklarla dispanserden görevlendirilmiş hekimler, hastaneleri bu açıdan denetliyorlar.

4 Şekil 1. Tüberküloz hastasının bildirimi ve adresinin doğrulanması Hastanede Tedaviye başlamak (=Tanı) Sağlık Müdürlüğü ne Bildirim (aynı gün) Diğer ilin hastası O ilin Sağlık Md. Verem Savaşı İl Koordinatörü (kayıt) Doğru adresi almak (1 haftada) Verem Savaşı Dispanseri (kayıt) Adres araştırması Adres Yanlış Temaslı muayenesi Koruyucu tedaviler Saptanırsa hasta tedavisi TEMASLI MUAYENESİ / AKTİF TARAMA Temaslı muayenesi, tüberküloz hastasının basil bulaştırabileceği kişileri kapsar. Önce en yakınındakiler (aile bireyleri) taranır. Aynı odayı paylaştığı işyeri arkadaşları taranır. Eğer bu grupta/gruplarda enfeksiyon ve hastalık fazla ise aile diğer temaslıları saptanıp taranır. Çocuk hastalarda ya da TCT pozitif çocuklarda yapılan temaslı muayenesi ise kaynak olguyu bulmaya yöneliktir. Temaslı taramasında, önce öykü alınır. Fizik muayene yapılır. Akciğer filmi çekilir. TCT yapılır. Semptom, bulgu ya da akciğer filminde bir patoloji varsa, en az üç balgam mikroskopisi ve kültürü yapılır. Temaslıda tüberküloz hastalığı saptanırsa tedavi verilir. Koruyucu tedavi endikasyonu varsa, koruyucu tedavi verilir. Aktif olgu bulmada yüksek risk taşıyan gruplar, özellikle, hastaların temaslıları, cezavinde kalanlar, sağlık çalışanlarıdır. KORUYUCU TEDAVİ (Tablo 1) Tüberküloz hastalığı gelişme riski yüksek olan kişilere ve tüberküloz infeksiyonu olan kişilere koruyucu tedavi verilmelidir. Yapılan çalışmalar, koruyucu tedavinin %60-90 koruduğunu ve bu korumanın 19 yıla kadar sürdüğünü göstermiştir (6).

5 Tablo I. Türkiye de koruyucu tedavi verilecek gruplar (2) A. Tüberküloz hastası ile teması olmayanlar i. 15 yaşından küçük TCT pozitif çocuklar ii. TCT, son iki yılda negatif iken pozitifleşen ve en az 6 mm artan (BCG yapılmaksızın) kişiler (yani, TCT konversiyonu olanlar) iii. Akciğer filminde tüberküloz sekel lezyonu olan 35 yaş altındaki kişiler, (aktif TB olmadığı kültür ile kesinleştirilerek) iv. Tüberküloz riskini artıran bağışıklığı baskılanmış TCT pozitif kişiler. B. Tüberküloz hastası ile teması olanlar: i. 35 yaşından genç olan herkes ii. TCT konversiyonu olanlar (bakınız üstte Aii) iii. Akciğer filminde tüberküloz sekel lezyonu olanlar (aktif TB hastalığı olmadığının kültür ile kesinleştirilmesi koşuluyla) iv. TB riskini artıran bağışıklığı baskılanmış kişiler Koruyucu ilaç tedavisinde İNH, 300 mg (çocuklarda 10 mg/kg) günlük verilir. 6-9 ay verilir. İNH direnci varsa RİF 4 ay süreyle verilir. Tedavide olduğu gibi, hepatotoksisite riski için gerekenler yapılmalıdır. Bu tedavide de kişinin uyumunu sağlamak önemlidir. Olanak varsa doğrudan gözetimli koruyucu tedavi verilmesi önerilir. Tüberküloz hastalığına yakalanma riski yüksek bir kişi, koruyucu tedaviyi reddederse ya da koruyucu tedavi herhangi bir nedenle verilemezse, bu kişinin önce üçer aylık, sonra aralıkları açılarak 2-3 yıl kontrollerinin yapılması önerilir. SORU: TB hastalarınızın tümünün bildirimini yapıyor musunuz? Bildirimlerin tümünü tedaviye başladığınız gün yapıyor musunuz? Bildirimi yapılmayan hiçbir hasta olmaması için bir düzenlemeniz var mı? Sekel lezyonlara koruyucu tedavi veriyor musunuz? 4. TB TEDAVİSİ Tüberküloz tedavisinin amaçları: Tüberküloz kemoterapisinin üç hedefi vardır: TB hastasının dokularında çoğalan çok büyük sayıdaki basilleri hızla öldürmek; ilaca-dirençli mutant basillerin klinik önemi olacak sayılarda ortaya çıkmasını önlemek ve hastalık bölgelerini etkili bir şekilde sterilize etmek. Tüberküloz basillerini hızla azaltmak: Hastaların dokularını ve bazen de yaşamlarını kurtarır. Tedavinin süresini kısaltarak ve bulaştırıcılığı hızla önleyerek kişinin evine ve işine daha çabuk dönmesini sağlar. Edinsel ilaç direnci gelişimini önlemek: Yetersiz tedaviler, doğal olarak bulunan ilaca dirençli mutasyonların artmasına ve böylece tedavi başarısızlıklarının ve nükslerin oluşmasına neden olurlar. İlaç direncinin, hastaya olduğu kadar, basili bulaştırdığı kişilere de ciddi olumsuz etkileri vardır. Nüksleri önlemek için sterilizasyon: Dokuları sterilize ederek yada tüberkül basilinin sayısını ve canlılığını azaltarak kişinin basile karşı zafer kazanmasını sağlamak amaçtır. Böylece, ilaçlar kesildikten sonra hastalık yeniden ortaya çıkmaz, infeksiyonun yayılması önlenir ve topluma ek tıbbi bakım harcamaları gerekmez. Neden standart tedavi gerekir? Ülke çapında, ilaç direnci durumuna ve ülkenin koşullarına göre bir tedavi rejimi olmalıdır. Bu rejim, ülkenin bütün kurumlarında aynen uygulanmalıdır. Özelliği olan, sorunları olan hastalar, bu özel durumlarına uygun ele alınır. Fakat, esas olan daha tedaviye başlarken her hastada kür sağlanmasını hedeflemektir. Dünya Sağlık Örgütü (1), Union (7), Amerikan Toraks ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği (8), İngiliz Toraks Derneği (9), Verem Savaşı Daire Başkanlığı (2) standart tedavilerini belirli aralıklarla yenilemektedirler.

6 Tedavi kararı verirken nelere dikkat etmeliyiz? Tanıyı kesinleştirmek: üç kez sabah balgamı almak. Tüberküloz konusunda deneyimli bir laboratuvarda balgam incelemelerinin yapılması. Kültür ve duyarlılık testi için balgam gönderilmesi. Hastanın, varsa önceki tüberküloz tanısı ve tedavisinin ayrıntısını öyküden ve kayıtlardan öğrenmek. Aile ya da çevresinde, basili almış olabileceği TB hastası var mıdır? Varsa, onun öykü ve kayıtlarından, ilaç direnci, tedavi yanıtı gibi konularda bilgi edinmek. Ek hastalıklarını öğrenmek Olgu tanımını yapmak: Eski olgu ise, nüks, tedaviyi terkten dönen, tedavi başarısızlığı, kronik olgu tanımlarından birisini belirlemek. Nüks ve terkten dönenlerde standart beş ilaçlı tedavi verilirken, tedavi başarısızlığı ve kronik olguların, dirençli tedavi merkezlerine sevki gereklidir. İlaç yan etkisi açısından risk taşıyıp taşımadığını belirlemek Tedavinin sürdürülmesi ve sonlandırılması için neler yapılması gereklidir? Doğrudan gözetimli tedavi nasıl uygulanacaktır? Bu konuları netleştirmek gereklidir. Tablo II. Türkiye de TB olgu tanımlarına göre tedavi şeması Yeni olgu OLGU TANIMI BAŞLANGIÇ DÖNEMİ (günlük)* 2 ay HRZE ya da HRZS İDAME DÖNEMİ (günlük) 4 ay HR Çocuk TB 2 ay HRZ # 4 ay HR Menenjit, milier, kemik-eklem TB 2 ay HRZE ya da HRZS 4-7 ay HR Tedaviyi terkten dönenler Nüks olgular Tedavi başarısızlığı olmuş olgular** Kronik olgular 2 ay HRZES 1 ay HRZE 5 ay HRE ÇİD-TB tedavisi yapan merkezlerde ikinci grup ilaçlarla tedavi edilir.*** [İzoniyazid: H, Rifampisin: R, Pirazinamid: Z, Morfozinamid: M, Etambutol: E, Streptomisin: S] *Yeni olgularda başlangıç döneminin sonunda balgam yaymasında ARB pozitif ise, başlangıç dönemi aynı ilaçlarla bir ay uzatılır. Üçüncü ay sonunda da ARB pozitif ise hastanın balgamı direnç testi için laboratuvara gönderilir; ilaçlar kesilmez, ilaçların sayısı azaltılmaz ve aynı ilaçlar gözetimli verilir (DGT). Hasta ÇİD-TB tedavisi yapan bir merkeze danışılır. Nüks ve tedaviyi terkten dönen olgular da üçüncü ayın sonunda balgam yaymasında ARB pozitif ise, aynı ilaçlara devam edilerek hasta uzmanlaşmış bir merkeze sevk edilir. **Tedavi başarısızlığı olan olguların tedavi kararını özel merkezler verecektir. Bu konuda ülkemizde DSÖ nden farklı bir yaklaşım uyguluyoruz. ***Ankara Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul SSK Süreyya Paşa Göğüs ve Kalp Damar Hastalıkları Eğitim Hastanesi, İstanbul Heybeliada Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Merkezi, İstanbul Yedikule GHH, İzmir GHH # Balgam yaymasında basil saptanan ya da kavitesi olan çocuk TB hastalarına da erişkin hastalar gibi, tedavinin başlangıç döneminde dört ilaç verilir. Görme bozukluğunu ifade edemeyecek yaşta çocuklara etambutol verilmemesi uygundur. ÖNEMLİ UYARI: Tedavisi başarısız olan ya da düzelme göstermeyen hiçbir hastaya ilaç eklemesi yapılmaz! Tedavisi sürdürülürken, uzman bir merkeze danışılır.

7 Bir günde alınacak ilaçların tamamı (bir engel yok ise) bir defada aç karına içilmelidir. Böylece hem bütün ilaçların içilmesi sağlanır, hem de unutma önlenir. Bu şekilde kullanılmaları, ilaçların etkilerini azaltmaz, tersine artırabilir. İlaçların günlük dozlarını bölmekten kaçınılmalıdır. Doğru tedavi rejimi hangisidir? Kür sağlayıcı tedavi rejimidir. İlaç direnci yüksek ülkelerde bunun için dört ilaçlı tedavi başlanması esastır. Kısa süreli tedavi rejimi seçilmelidir. Rifampisin içermeyen rejimlerde en az tedavi süresi 12 ay iken; pirazinamid/morfozinamid içermeyen rejimlerde en az tedavi süresi 9 aydır. Bu nedenle, tedavide İNH, RİF, PZA/MZA olması zorunludur. Dördüncü ilaç EMB ya da SM olabilir. Hastanın allerjisi, diğer hastalıkları ve diğer tıbbi sorunları dikkate alınmalıdır. SORU: Tedaviye başladığınız her hastada, kür sağlayıcı bir ilaç rejimi başladığınızdan emin misiniz? Her hastaya standart tedavi veriyor musunuz? 5. TB TEDAVİSİNİN TAKİBİ, SONLANDIRILMASI Tedavinin düzenli ve sürekli olmasında sorumluluk kime aittir? Hastaları suçlamak kolaycılıktır, sorunu da çözmez. Bizim için, hastanın tedavisini düzenli alması ve başarıyla tamamlaması bir görevdir. Çünkü, toplum sağlığı açısından, bu konu ile uğraşan profesyonel kişiler olarak bizden beklenen budur. Bu nedenle, sorumluluk sağlık çalışanlarının, başta da sağlık ekibinin yöneticisi olan hekimlerindir. Düzenli ve sürekli bir tedavi için ne yapılmalıdır? Hastanede ilaçlarını kullanmadığını anlatan hastalarımız vardır. Dispanserlerde tedavi gören hastalardan yeni olgularda %12, eski olgularda %24 hasta tedaviyi terk etmektedir (10). Dünyada da tedaviye başlanan hastaların ilaçlarını kendileri içmeleri durumunda %61 i tedaviyi tamamlamaktadır (11). Bu nedenle bütün hastalarda tedavinin tamamlanması için gereken her şey yapılmalıdır. Bütün hastalarda doğrudan gözetimli tedavi (DGT) esas alınmalıdır. Hastanede DGT mutlaka her hastaya, her doz tüberküloz ilacı için yapılmalıdır; yapılmaması, yanlış tıbbi uygulama yani malpraktis tir. Taburcu olan ya da ayaktan tedaviye başlanan hastalarda da verem savaşı dispanserleri, sağlık ocakları ve diğer kurumlarla işbirliği yaparak DGT yi her hastada uygulamalıdırlar. Bütün çabalara karşın DGT uygulanmayan hastalar olursa, haftalık ilaç vermek, ev ziyaretleri, aile bireylerinin tedaviye katılımını sağlamak gibi yöntemlerle düzenli tedavi sürdürülmelidir. Hastanede tanı alıp doğrudan dispansere sevkedilen, hastanede tanı alıp tedavi başlandıkatn sonra taburcu edilen bir TB hastasını aynı gün Sağlık Müdürlüğüne ve mümkünse ilgili dispansere yazılı olarak bildirmek gerekir. Hastanede bunu sağlayan bir bildirim görevlisi olması işleri kolaylaştıracaktır. Bildirim görevlisine hasta bilgilerini vermek yeterli olacaktır. Bu yapılmadığı durumlarda, hastaya reçete yazıp evine yollandığı durumlarda, tedavinin düzenli ve kesintisiz sürdürüleceği beklentisi gerçekçi değildir. Tedavi sürerken aylık kontrole gelen hastada yapılacaklar: Başlangıçtaki klinik bulgularının tek tek ne kadar düzeldiği, yeni semptomunun olup olmadığı, kilo alması, vb. sorgulanmalıdır. Yan etkilere ait semptomlar sorulur. Hasta muayene edilir. Hastanın tedavi başlangıcındaki sorunlarının kontrolü için ya da kontrole geldiğinde saptanan semptomlarının gerektirdiği testler yapılmalıdır. Hastanın akciğer filmi çekilirse, eski filmleri ile karşılaştırılır. Hastanın balgamı incelenmelidir. Mikroskopi sonuçları hemen alınır. Kültür sonuçları da sonraki kontrollerde alınır. İyi balgam alınması ve mümkünse hasta geldiğinde ilk balgamı, o akşam ve ertesi sabahın iki balgamı ile toplam üç balgamı incelemek çok değerlidir. Bütün bu bulgularla hastanın iyileşmesi, sorunları, tedavinin düzeni belirlenir. Hasta ile birlikte değerlendirme ve plan yapılır. Bu bilgilerin tümü kaydedilir.

8 Bakteriyolojik negatifleşme (konversiyon): Hastaların büşük çoğunluğu ikinci ayın sonunda bakteriyolojik olarak negatifleşir. Negatifleşme olmuşsa, ikinci ay sonunda idame tedaviye geçilir. Negatifleşmeyenlerin dört ilaçlı tedavisi sürdürülür. Üçüncü ayın sonunda, negatifleşme olmuşsa ve ilaç duyarlılık testi sonuçlarında ilaçlara duyarlı gelmişse, idame tedaviye geçilir. Eğer negatiflik sağlanamamışsa ya da ilaç direnci saptanırsa, hastanın durumu yeniden ele alınır; tedavisi kesilmeden gerekirse dirençli tedavi yapan bir merkeze danışılır. Yan etkiler Yan etkilerin bir kısmı tedaviyi kesmeye gerektirmeyen hafif yan etkilerdir. Bir kısmı da yaşamı tehdit edebilir ve tedaviyi kesmek gerekebilir: karaciğere ait yan etkiler, böbrek yetmezliği, aşırıduyarlılık reaksiyonları, trombositopeni, vb. Bu durumlarda gerekli bilimsel davranış gösterilmelidir. Bu açıdan, hastanın yakınmalarının nedeni araştırılmalı, gereken tetkikler ihmal edilmemelidir. Tedavinin sonlandırılması Tedavinin sonlandırılmasında kullanılan terimleri bilmemiz gereklidir: kür, tedavi tamamlama, tedavi başarısı, tedavi başarısızlığı, tedaviyi terk, nakil giden ve ölüm. Bunlar içinde kür kavramı önemlidir: tedavinin idame döneminde ve son ayında bakteriyolojik negatifliğin gösterilmesi olarak tanımlanır. Tedavisi başarısız ise, yani beşinci ay sonunda balgam negatifleşmemişse, bu hastanın dirençli tedavi yapan bir merkeze sevki gereklidir. SORU: Hastanede bütün hastalarınıza gözetimli tedavi veriyor musunuz? Taburcu olan her hastanızı ya da tedavi başlanan her hastanızı verem savaşı dispanserine sevk ediyor musunuz? Yoksa reçetelerini yazıp siz mi izliyorsunuz? Tedavi başlanan her hastanızı ve taburcu edilen her hastanızı yazılı olarak Sağlık Müdürlüğüne bildiriyor musunuz? Tedavisinin beşinci-altıncı ayında başarısızlık saptanan hastaları uzman merkeze gönderiyor musunuz? 6. İLAÇ DİRENCİ GELİŞİMİ VE TEDAVİSİ İlaç direnci gelişimi: Tüberküloz tedavisinde tek ilaçla tedavi, ilaçları düzensiz kullanma, tedaviye aralar verme nedeniyle ilaç direnci gelişebilir (12). Doğal suşlarda görülen ilaç direnci milyon basilde bir gibi son derece düşük olasılıkla görülürken, kötü tedavilerin sonucunda dirençli basiller seçilerek çoğalır. İlaç direnci olan hastalardan diğer hastalara bulaşma ile de yeni olgularda direnç gelişebilir. İlaç direncini düşündüren klinik özellikler şunlardır: Dirençli TB olan bir hasta ile temas öyküsü olması, önceden tedavi görmüş (nüks, terkten dönen, kronik, tedavisi başarısızlığından gelen) bir hasta ile temas öyküsü, eski tedavi öyküsü (nüks, tedaviyi terk), önceki tedavisinin (tedavilerinin) başarısız olması ve düzensiz tedavi almış olması. İzoniyazid ve rifampisine dirençli olgulara çok-ilaca dirençli TB (ÇİD-TB) denilmektedir. Bu grup hastada, standart tedaviler başarılı değildir (13,14). Bu nedenle, bir DGTS-artı programı çerçevesinde ikinci grup TB ilaçları ile yeni tedavi gereklidir (15). ÇİD-TB hastalarının tedavilerinin, bu konuda uzmanlaşmış merkezlerde yapılması genel olarak kabul edilmektedir (1,2,8,16,17). ÇİD-TB, kronik TB ve tedavi başarısızlığından gelen hastaların ikinci grup ilaçlarla yapılan tedavisi, daha zor, yan etkileri daha fazla, daha uzun süreli (24 ay), birlikte rezeksiyon cerrahisi gerektiren, uzun hastane yatışları gereken ve daha pahalı tedavilerdir; Mayıs 2004 tarihli ilaç fiyatları: yeni olgu tedavisi (2HRZE/4HR) 102 milyon TL, nüks olgu tedavisi (2HRZES/1HRZE/5HRE) 275 milyon TL, 6 minör ilaç (6 ay amikasin ve 24 ay diğer 5 ilaç) tedavisi 14 milyar TL tutmaktadır. Hastane yatışları, tetkikler, cerrahi işlemler için diğer harcamaları da hesaba katarsak, işin ekonomik boyutu da ortaya çıkmaktadır. Kötü tedavinin ilaç direncine yol açarak yarattığı sorunlar, yukarıdakilere ek olarak, toplumda ilaç direncinin yayılmasına ve hastanın akciğerinde daha fazla hasar oluşmasına yol açmasıdır. 7. KAYIT, RAPORLAMA VE ANALİZ

9 TB tedavisinde olguların kayıtları standart terimlerle yapılır. Tedavi sonlandırmada da standart terimler kullanılır. Böylece kulllanılan bir terim, dünyanın bütün ülkelerinde ve ülkemizdeki bütün kurumlarda aynı anlamda kullanılmaktadır. Kayıtların düzenli olması, bunların il ve ülke çapında düzenli aralıklarla toplanması ve analiz edilmesi, yürütülen verem savaşı programının durumunu, gelişimini ve ihtiyaçlarını net olarak gösterebilir. Dünya Sağlık Örgütü, değişik ülkelerin hasta sayılarını, bunların tedavi sonuçlarını düzenli raporlar halinde yayımlayabilmektedir. Bunun gerçekleşmesi, kayıt ve analiz sistemine dayanmaktadır Kohort analiz nedir? Belirli bir zaman dilimi içinde tanı konulan bütün hastaların incelenmesidir. Örneğin, 2003 yılının ilk üç ayında tanı konulan hastalar. Bu hastaların 2004 yılının ilk üç ayının bitimindeki tedavi sonuçları. Üçer aylık ve yıllık kohort analizlerle TB hastaları, sayı ve özellikleri belirlenirken, aynı hastaların tedavi sonuçları da 12 ay sonraki analizlerle belirlenmektedir. Sonuç olarak, tüberküloz bakteriyolojik olarak tanı konulan ve kür sağlanarak iyileştirilen bir hastalıktır. Hastalığa bakteriyolojik tanı koymada, bildirimini yapmada, standart tedavi başlamada, tedaviyi gözetimli olarak sürdürüp tamamlamada ve kür sağlamada, kayıtlarını tutup, raporlamada ve sonuçları değerlendirmede ulusal bir verem savaşı programı bizim kılavuzumuz olmalıdır. KAYNAKLAR 1. WHO. Treatment of tuberculosis. Guidelines for national programmes. Third Edition. World Health Organization, Geneva, WHO/CDS/TB/ (Türkçe bir özet için ye bakınız). 2. Özkara Ş, Aktaş Z, Özkan S, Ecevit H. Türkiye de Tüberkülozun Kontrolü için Başvuru Kitabı. T.C. Sağlık Bakanlığı, Verem Savaşı Daire Başkanlığı, Ankara (Bu kitaba, web adresinden de ulaşabilirsiniz). 3. Özkara Ş. Sağlık kurumlarında tüberküloz bulaşması ve alınması gereken önlemler. Toraks Dergisi 2002; 3: World Health Organization. Stop TB, Communicable Diseases. An Expanded DOTS Framework for Effective Tuberculosis Control. World Health Organization. Geneva, WHO/CDS/TB/ A Joint Statement of the American Thoracic Society (ATS) and the Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Targeted tuberculin testing and treatment of latent tuberculosis infection. Am J Respir Crit Care Med. 2000; 161(4 Pt 2):S Iseman MD. Klinisyenler için Tüberküloz Kılavuzu. Çeviren: Ş. Özkara. Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul Enarson DA, Rieder HL, Arnadottir T, Trebucq A. Management of tuberculosis, A guide for low income countries. 5th edition, 2000, International Union Against Tuberculosis and Lung Disease. 8. American Thoracic Society/Centers for Disease Control and Prevention/Infectious Diseases Society of America: Treatment of Tuberculosis. Am J Respir Crit Care Med 2003;167: British Thoracic Society. Chemotherapy and management of tuberculosis in the United Kingdom: recommendations Thorax 1998; 53: Özkara Ş, Kılıçaslan Z, Öztürk F, et al. Bölge verileriyle Türkiye de tüberküloz. Toraks Dergisi 2002; 3: Chaulk CP, Kazandjian VA. Directly observed therapy for treatment completion of pulmonary tuberculosis. JAMA 1998; 279: Mitchison DA. How drug resistance emerges as a result of poor compliance during short course chemotherapy for tuberculosis. Int J Tuberc Lung Dis. 1998; 2:10-15.

10 13. Espinal MA, Kim SJ, Suarez PG, Kam KM, Khomenko AG, Migliori GB, Baez J, Kochi A, Dye C, Raviglione MC. Standard short-course chemotherapy for drug-resistant tuberculosis: treatment outcomes in 6 countries. JAMA. 2000; 283: Sevim T, Ataç G, Güngör G, et al. Treatment outcome of relapse and defaulter pulmonary tuberculosis patients. Int J Tuberc Lug Dis 2002; 6: Farmer PE, Bayona J, Becerra M, et al. The dilemma of MDRTB in the global era. Int J Tuberc Lung Dis 1998; 2: Tahaoglu K, Torun T, Sevim T, et al. The treatment of multidrug-resistant tuberculosis in Turkey. N Engl J Med. 2001; 345: Chan ED, Laurel V, Strand MJ, et al. Treatment and outcome analysis of 205 patients with multidrugresistant tuberculosis. Am J Respir Crit Care Med. 2004; 169:

TÜBERKÜLOZ. Dr. Şeref ÖZKARA 1. TÜBERKÜLOZ KONTROL (VEREM SAVAŞI) PROGRAMI

TÜBERKÜLOZ. Dr. Şeref ÖZKARA 1. TÜBERKÜLOZ KONTROL (VEREM SAVAŞI) PROGRAMI TÜBERKÜLOZ Dr. Şeref ÖZKARA BAŞLIKLAR 1. TB kontrol (verem savaşı) programı 2. TB tanısı 3. TB bildirimi, temaslı muayenesi, koruyucu tedavi 4. TB tedavisi 5. TB tedavisinin takibi, sonlandırılması 6.

Detaylı

3. OLGU. Tüberküloz Kursu 2008 Antalya

3. OLGU. Tüberküloz Kursu 2008 Antalya 3. OLGU Tüberküloz Kursu 2008 Antalya 43 yaşında erkek hasta, çiftçi Yakınması: Öksürük, balgam, balgamla karışık kan tükürme, nefes darlığı Hikayesi: Yaklaşık 5 aydır öksürük ve balgam yakınması olan

Detaylı

TÜBERKÜLOZ Tüberküloz hastalığı gelişimi için risk faktörleri

TÜBERKÜLOZ Tüberküloz hastalığı gelişimi için risk faktörleri TÜBERKÜLOZ Tüberküloz, Mycobacterium tuberculosis mikrobu ile oluşan bulaşıcı bir hastalıktır. Kişiden kişiye solunum yoluyla bulaşir. Hasta kişilerin öksürmesi, aksırması, hapşurması, konuşması ile havaya

Detaylı

TÜBERKÜLOZ EPİDEMİYOLOJİSİ. Dr. Şükran KÖSE

TÜBERKÜLOZ EPİDEMİYOLOJİSİ. Dr. Şükran KÖSE TÜBERKÜLOZ EPİDEMİYOLOJİSİ Dr. Şükran KÖSE Nisan 2015 http://www.pbs.org// Global tuberculosis report 2014 Tüberküloz dünyanın en ölümcül bulaşıcı hastalıklarından biri olmaya devam etmektedir 2013 yılında

Detaylı

Tüberküloz Tedavisinde Temel İlkeler

Tüberküloz Tedavisinde Temel İlkeler Tüberküloz Tedavisinde Temel İlkeler Dr. Tülin Sevim Süreyyapaşa Göğüs Kalp ve Damar Hastalıkları Eğitim Hastanesi Sunum Akışı Tüberküloz tedavisinin tarihçesi Tüberküloz tedavisinin biyolojik temelleri

Detaylı

1. OLGU. Tüberküloz Kursu 2008 Antalya

1. OLGU. Tüberküloz Kursu 2008 Antalya 1. OLGU Tüberküloz Kursu 2008 Antalya 49 yaşında kadın hasta, ev hanımı Yakınması: Öksürük, balgam Hikayesi: Yaklaşık 2 aydır şikayetleri olan hasta akciğer grafisinde lezyon görülmesi üzerine merkezimize

Detaylı

Alpdata. Genel Müdür Nurettin Altunbudak. nurettin.altunbudak@alpdata.com.tr www.alpdata.com.tr

Alpdata. Genel Müdür Nurettin Altunbudak. nurettin.altunbudak@alpdata.com.tr www.alpdata.com.tr Alpdata Genel Müdür Nurettin Altunbudak nurettin.altunbudak@alpdata.com.tr www.alpdata.com.tr ULUSAL SAĞLIK BİLİŞİMİ PROJELERİ Ulusal Hastane Enfeksiyonları Sürveyans Yazılımı Ulusal Neonatal Tarama Yazılımı

Detaylı

Dr. M. Arzu YETKİN Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Dr. M. Arzu YETKİN Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dr. M. Arzu YETKİN Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Hasta. 29y, E, inşaat işçisi, Batman, Ankara 4 aydır devam eden halsizlik ve kilo kaybı şikayetleri ile başvurduğu Dicle ÜTF yapılan incelemeler

Detaylı

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu MERS-CoV TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU BULAŞICI HASTALIKLAR DAİRE BAŞKANLIĞI

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu MERS-CoV TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU BULAŞICI HASTALIKLAR DAİRE BAŞKANLIĞI MERS-CoV TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU BULAŞICI HASTALIKLAR DAİRE BAŞKANLIĞI CORONAVİRÜSLER İnsanlarda dolaşımda olan Coronavirüsler HCoV-229E HCoV-OC43 HCoV-NL63 HKU1-CoV SARS-CoV MERS-CoV (Yeni Coronavirüs)

Detaylı

Aile Hekimi kimdir? Aile hekiminin görevleri:

Aile Hekimi kimdir? Aile hekiminin görevleri: Aile Hekimi kimdir? Aile hekimi; yaş veya cinsiyeti ne olursa olsun,kişiyi bir bütün olarak incelemek için eğitilmiştir. Akut ve kronik hastalıkların tedavi edilmesine ek olarak, hastalıkların gelişmesini

Detaylı

TÜBERKÜLOZDA KAYIT ve BİLDİRİM. Dr. Suha ÖZKAN Ankara Verem Savaşı İl Koordinatörü

TÜBERKÜLOZDA KAYIT ve BİLDİRİM. Dr. Suha ÖZKAN Ankara Verem Savaşı İl Koordinatörü TÜBERKÜLOZDA KAYIT ve BİLDİRİM Dr. Suha ÖZKAN Ankara Verem Savaşı İl Koordinatörü 1 AMAÇ Bildirimi zorunlu bir hastalık olan tüberkülozun kendine özgü terminolojisi hakkında bilgilenmek, ülkemizdeki, bildirim,

Detaylı

Prof. Dr. Ayşe Yüce. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD Nisan-2014

Prof. Dr. Ayşe Yüce. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD Nisan-2014 Prof. Dr. Ayşe Yüce Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD Nisan-2014 1 Global Tuberculosis Report 2013, World Health Organization 2 Kötü sosyo-ekonomik

Detaylı

OLGU 3 (39 yaşında erkek)

OLGU 3 (39 yaşında erkek) Yakınma OLGU 3 (39 yaşında erkek) Yaklaşık dört aydır öksürük, Kanlı balgam çıkarma, Göğüs ağrısı ve halsizlik yakınmaları Özgeçmiş Beş yıl önce çekilen akciğer radyogramında sağ üst ve alt zonda tespit

Detaylı

NEBÜLİZASYON TEDAVİSİ: NE ZAMAN? NASIL? Ecz. Pırıl Karataş 04.04.2014 TÜKED

NEBÜLİZASYON TEDAVİSİ: NE ZAMAN? NASIL? Ecz. Pırıl Karataş 04.04.2014 TÜKED NEBÜLİZASYON TEDAVİSİ: NE ZAMAN? NASIL? Ecz. Pırıl Karataş 04.04.2014 TÜKED ASTIM EPİDEMİYOLOJİ Astımın dünyada yaklaşık 300 milyon kişiyi etkilediği düşünülmektedir. Bu rakam ülkemiz için yaklaşık 3.5

Detaylı

EK: VEREM EĞİTİM VE PROPAGANDA HAFTASI BİLGİ NOTU (01-07 Ocak 2017)

EK: VEREM EĞİTİM VE PROPAGANDA HAFTASI BİLGİ NOTU (01-07 Ocak 2017) EK: 1 70. VEREM EĞİTİM VE PROPAGANDA HAFTASI BİLGİ NOTU (01-07 Ocak 2017) VEREM EĞİTİM VE PROPAGANDA HAFTASI Verem Eğitim ve Propaganda Haftası 1947 yılında kutlanmaya başlamıştır. Her yıl Ocak ayının

Detaylı

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı VEREM HASTALIĞI

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı VEREM HASTALIĞI T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı VEREM HASTALIĞI VEREM (TÜBERKÜLOZ) NEDİR? Verem hastalığı; verem mikrobunun solunum yolu ile alınmasıyla oluşan bulaşıcı bir

Detaylı

Çok ilaca dirençli tüberküloz tedavisinde cerrahinin yeri. Dr. Kemal Tahaoğlu Antalya 2007

Çok ilaca dirençli tüberküloz tedavisinde cerrahinin yeri. Dr. Kemal Tahaoğlu Antalya 2007 Çok ilaca dirençli tüberküloz tedavisinde cerrahinin yeri Dr. Kemal Tahaoğlu Antalya 2007 Tüberküloz tedavisinin tarihçesi İkinci Yüzyıl İstirahat, Diyet Öksürüğün önlenmesi Onsekizinci Yüzyıl Kır havası

Detaylı

AKCİĞER TÜBERKÜLOZU TEDAVİSİ Dr. Mediha Gönenç Ortaköylü SBÜ Yedikule Göğüs Hastalıkları Hastanesi

AKCİĞER TÜBERKÜLOZU TEDAVİSİ Dr. Mediha Gönenç Ortaköylü SBÜ Yedikule Göğüs Hastalıkları Hastanesi AKCİĞER TÜBERKÜLOZU TEDAVİSİ Dr. Mediha Gönenç Ortaköylü SBÜ Yedikule Göğüs Hastalıkları Hastanesi TÜBERKÜLOZ TEDAVİSİNİN TARİHÇESİ DİRENÇ GELİŞME MEKANİZMALARI Mutasyonel direnç M. Tbc nin major anti-tbc

Detaylı

Verem Eğitim ve Propaganda Haftası

Verem Eğitim ve Propaganda Haftası TÜRKİYE ULUSAL VEREM SAVAŞI DERNEKLERİ FEDERASYONU TUVSDF www.verem.org.tr Verem Eğitim ve Propaganda Haftası (Her yılın ilk haftası) TÜRKİYE ULUSAL VEREM SAVAŞI DERNEKLERİ FEDERASYONU Kuruluş: 1948 Ord.Prof.Dr.Tevfik

Detaylı

TÜBERKÜLOZ. Verem; TB; TBC; Tüberküloz nasıl yayılır? Tüberküloz şikayetleri nelerdir?

TÜBERKÜLOZ. Verem; TB; TBC; Tüberküloz nasıl yayılır? Tüberküloz şikayetleri nelerdir? TÜBERKÜLOZ Verem; TB; TBC; Hava yoluyla yayılan bulaşıcı akciğer hastalığıdır. Akciğer dışında kemik, lenf bezleri, böbrek, beyin zarları gibi diğer organları da tutabilir. Tüberküloz bakterisi Mycobacterium

Detaylı

Prof. Dr. Hayati Bilgiç

Prof. Dr. Hayati Bilgiç 21. Yüzyılda Tüberküloz Sempozyumu ve II. Tüberküloz Laboratuvar Tanı Yöntemleri Kursu, Samsun TÜRKİİYE DE TÜBERKÜLOZUN DURUMU VE ERADİİKASYON ((KONTROL)) PROGRAMII Prof. Dr. Hayati Bilgiç GATA Göğüs Hastalıkları

Detaylı

DÜNYA TÜBERKÜLOZ GÜNÜ

DÜNYA TÜBERKÜLOZ GÜNÜ DÜNYA TÜBERKÜLOZ GÜNÜ TÜBERKÜLOZ Hastalık etkeni nedir? Çağlar öncesinden beri bilinen tüberküloz (TB) hala dünya çapında önemli bir halk sağlığı problemi olmaya devam etmektedir. Halk arasında ince hastalık

Detaylı

EK: 1 68. VEREM EĞĠTĠM VE PROPAGANDA HAFTASI BĠLGĠ NOTU (04-10 Ocak 2014)

EK: 1 68. VEREM EĞĠTĠM VE PROPAGANDA HAFTASI BĠLGĠ NOTU (04-10 Ocak 2014) EK: 1 68. VEREM EĞĠTĠM VE PROPAGANDA HAFTASI BĠLGĠ NOTU (04-10 Ocak 2014) VEREM EĞĠTĠM VE PROPAGANDA HAFTASI Verem Eğitim ve Propaganda Haftası 1947 yılında kutlanmaya başlamıştır. Her yıl Ocak ayının

Detaylı

DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ - STANDART TÜBERKÜLOZ TEDAVİSİ, Haziran 2004, Gözden geçirme STAG tarafından onaylanmıştır. (Çeviri: Şeref Özkara)

DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ - STANDART TÜBERKÜLOZ TEDAVİSİ, Haziran 2004, Gözden geçirme STAG tarafından onaylanmıştır. (Çeviri: Şeref Özkara) DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ - STANDART TÜBERKÜLOZ TEDAVİSİ, Haziran 2004, Gözden geçirme STAG tarafından onaylanmıştır. (Çeviri: Şeref Özkara) 4. STANDART TEDAVİ REJİMLERİ 4.1 Bölümün konusu Bu bölüm, değişik

Detaylı

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 ÇOCUKLARDA ZATÜRRE Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Ebru Korkmaz Altun, Arş. Gör. Dr. Kevser Uz Çetin ve Arş.

Detaylı

TÜRKİYE ULUSAL VEREM SAVAŞI DERNEKLERİ FEDERASYONU 71. Verem Eğitim ve Propaganda Haftası

TÜRKİYE ULUSAL VEREM SAVAŞI DERNEKLERİ FEDERASYONU  71. Verem Eğitim ve Propaganda Haftası TÜRKİYE ULUSAL VEREM SAVAŞI DERNEKLERİ FEDERASYONU www.verem.org 71. Verem Eğitim ve Propaganda Haftası VEREM (TÜBERKÜLOZ) NEDİR? Verem, Mycobacterium Tuberculosis denilen bir basille oluşan, tedavi edilmezse

Detaylı

KANSERDEN KORUNMA STRATEJİLERİ VE GÜNCEL YAKLAŞIMLAR

KANSERDEN KORUNMA STRATEJİLERİ VE GÜNCEL YAKLAŞIMLAR KANSERDEN KORUNMA STRATEJİLERİ VE GÜNCEL YAKLAŞIMLAR 1 İÇERİK o KANSER NEDİR? o METASTAZ NEDİR? o KANSER TEHLİKESİNİN 7 HABERCİSİ? o EN SIK GÖRÜLEN KANSER TİPLERİ? o KANSERDEN KORUNMAK NEDEN ÖNEMLİ? o

Detaylı

TÜBERKÜLOZDA TEDAVİ İLKELERİ, TEDAVİ VE TEDAVİNİN İZLENMESİ Doç. Dr. Şeref Özkara

TÜBERKÜLOZDA TEDAVİ İLKELERİ, TEDAVİ VE TEDAVİNİN İZLENMESİ Doç. Dr. Şeref Özkara TÜBERKÜLOZDA TEDAVİ İLKELERİ, TEDAVİ VE TEDAVİNİN İZLENMESİ Doç. Dr. Şeref Özkara TÜBERKÜLOZ TEDAVİ İLKELERİ Giriş Tüberküloz ilaçlarından ilk bulunanlar streptomisin (SM) ve para-amino salisilik asit

Detaylı

Çocuk Hekimleri için Akıl Defteri / Radyolojik Değerlendirmeler*

Çocuk Hekimleri için Akıl Defteri / Radyolojik Değerlendirmeler* 1 Hazırlayan: Mustafa Hacımustafaoğlu, Bursa * Bu sayfaya, konusunda uzman akademisyenlerin Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları radyolojisi ile ilgili ve kısa klinik bilgileri de içeren konusunda klinik açıdan

Detaylı

KOAH ALEVLENMELERİNDE TANI VE TEDAVİ YAKLAŞIMI

KOAH ALEVLENMELERİNDE TANI VE TEDAVİ YAKLAŞIMI KOAH ALEVLENMELERİNDE TANI VE TEDAVİ YAKLAŞIMI ÖĞRENİM HEDEFLERİ KOAH alevlenme tanımını söyleyebilmeli, KOAH alevlenmelerine yol açan nedenleri sayabilmeli, KOAH alevlenme ağırlığını sınıflayabilmeli,

Detaylı

TÜBERKÜLOZDA KORUYUCU İLAÇ TEDAVİSİ

TÜBERKÜLOZDA KORUYUCU İLAÇ TEDAVİSİ TÜBERKÜLOZDA KORUYUCU İLAÇ TEDAVİSİ Doç. Dr. Şeref Özkara Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara. E-posta: ozkara@ato.org.tr Tüberkülozda koruyucu ilaç tedavisi

Detaylı

SAĞLIKLI ÇOCUKLAR MUTLU AİLELER PROJESİ

SAĞLIKLI ÇOCUKLAR MUTLU AİLELER PROJESİ SAĞLIKLI ÇOCUKLAR MUTLU AİLELER PROJESİ PROJENİN AMACI Okul Sağlığı Kapsamında tüm Ana Sınıfı, İlköğretim 1.- 4. sınıflar arası öğrencilerinin genel sağlık taraması GENEL AMACI Öğrencileri, öğretmen ve

Detaylı

Yaygın İlaç Dirençli Tüberküloz (YİD-TB)

Yaygın İlaç Dirençli Tüberküloz (YİD-TB) Şeref ÖZKARA Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, ANKARA ÖZET Yaygın ilaç dirençli tüberküloz (YİD-TB), Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Görev Grubu tarafından Ekim 2006

Detaylı

İlaç Direncinin Saptanmasında Güncel Moleküler Yöntemler. O. Kaya Köksalan Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü (DETAE) İstanbul Üniversitesi

İlaç Direncinin Saptanmasında Güncel Moleküler Yöntemler. O. Kaya Köksalan Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü (DETAE) İstanbul Üniversitesi İlaç Direncinin Saptanmasında Güncel Moleküler Yöntemler O. Kaya Köksalan Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü (DETAE) İstanbul Üniversitesi TB solunum yoluyla bulaşan önlenebilir bir hastalıktır Bulaşları

Detaylı

HIV Enfeksiyonu ve Tüberküloz Birlikteliğinin Değerlendirilmesi

HIV Enfeksiyonu ve Tüberküloz Birlikteliğinin Değerlendirilmesi HIV Enfeksiyonu ve Tüberküloz Birlikteliğinin Değerlendirilmesi =Evaluation of HIV Infection and Tuberculosis Concomitance= Behice Kurtaran, Selçuk Nazik, Aslıhan Ulu, Ayşe Seza İnal, Süheyla Kömür, Ferit

Detaylı

BATTICON Pomad Deriye uygulanır.

BATTICON Pomad Deriye uygulanır. BATTICON Pomad Deriye uygulanır. Etkin Madde: 100 g krem 10 g povidon-iyot 30/06 içerir. Yardımcı Maddeler: Sodyum hidrojenkarbonat, polietilen glikol, polietilen glikol 4000, deiyonize su. Bu ilacı kullanmaya

Detaylı

SAĞLIK PERSONELİNİN BULAŞICI HASTALIKLARA YÖNELİK TARAMA PROTOKOLÜ

SAĞLIK PERSONELİNİN BULAŞICI HASTALIKLARA YÖNELİK TARAMA PROTOKOLÜ SAĞLIK PERSONELİNİN BULAŞICI HASTALIKLARA YÖNELİK TARAMA PROTOKOLÜ Çalışanların hastane ortamında bulaşıcı hastalıklardan korunmasını sağlamak, bulaşıcı hastalıklara maruziyet durumunda alınması gereken

Detaylı

Ayşe YÜCE Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD.

Ayşe YÜCE Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD. TÜRKİYE DE TÜBERKÜLOZUN DURUMU Ayşe YÜCE Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD. DSÖ Küresel Tüberküloz Kontrolü 2010 Raporu Dünya için 3 büyük tehlikeden

Detaylı

TÜBERKÜLOZ SÜRVEYANS ÇALIŞMALARINA PRATİK YAKLAŞIM ve ÖNEMİ

TÜBERKÜLOZ SÜRVEYANS ÇALIŞMALARINA PRATİK YAKLAŞIM ve ÖNEMİ 21. Yüzyılda Tüberküloz Sempozyumu ve II. Tüberküloz Laboratuvar Tanı Yöntemleri Kursu, Samsun TÜBERKÜLOZ SÜRVEYANS ÇALIŞMALARINA PRATİK YAKLAŞIM ve ÖNEMİ Prof. Dr. Yıldız PEKŞEN Ondokuz Mayıs Üniversitesi,

Detaylı

Türkiye'de Yıllara Göre Yeni Verem Hasta Sayıları. 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2007 Yıllar

Türkiye'de Yıllara Göre Yeni Verem Hasta Sayıları. 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2007 Yıllar Verem Haftası etkinlikleri çerçevesinde Akkuş İlçe Sağlık Grup Başkanımız Dr. Mustafa AKDOĞAN 18/01/2010 tarihinde ilçemizde çalışan din adamları ve halka yönelik verem hastalığı ile ilgili çeşitli bilgiler

Detaylı

DÜNYADA VE TÜRKİYE DE TÜBERKÜLOZ

DÜNYADA VE TÜRKİYE DE TÜBERKÜLOZ DÜNYADA VE TÜRKİYE DE TÜBERKÜLOZ Esra Nurlu Temel Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD. KASIM 2015 Isparta Tüberküloz çok eski çağlardan beri bilinen

Detaylı

PIHTIÖNLER (KAN SULANDIRICI) İLAÇ KULLANIM KILAVUZLARI RİVAROKSABAN (XARELTO)

PIHTIÖNLER (KAN SULANDIRICI) İLAÇ KULLANIM KILAVUZLARI RİVAROKSABAN (XARELTO) RİVAROKSABAN (XARELTO) NE İÇİN KULLANILIR? Rivaroksaban (XARELTO) pıhtıönler ilaç grubundadır. Halk arasında kan sulandırıcı ilaç olarak bahsedilen ilaçlardan bir tanesidir. Kan damarları içerisinde pıhtı

Detaylı

PIHTIÖNLER(KAN SULANDIRICI) İLAÇ KULLANIM KILAVUZLARI APİKSABAN (ELIQUIS)

PIHTIÖNLER(KAN SULANDIRICI) İLAÇ KULLANIM KILAVUZLARI APİKSABAN (ELIQUIS) APİKSABAN (ELIQUIS) NE İÇİN KULLANILIR? APİKSABAN (ELIQUIS) pıhtıönler ilaç grubundadır. Halk arasında kan sulandırıcı ilaç olarak bahsedilen ilaçlardan bir tanesidir. Kan damarları içerisinde pıhtı oluşmasını

Detaylı

TÜBERKÜLOZDA YENİ TANI ARAÇLARININ KLİNİK AÇIDAN ÖNEMİ

TÜBERKÜLOZDA YENİ TANI ARAÇLARININ KLİNİK AÇIDAN ÖNEMİ TÜBERKÜLOZDA YENİ TANI ARAÇLARININ KLİNİK AÇIDAN ÖNEMİ bartın Şeref Özkara (ozkaraseref@yahoo.com) Atatürk Göğüs Hastalıkları ve GCEA Hastanesi Yeni Tanı Araçlarının Klinik Açıdan Önemi 1. Hastanın erken

Detaylı

Batman Verem Savaşı Dispanseri nde 2003 Yılında Takip Edilen Tüberküloz Olgularının Analizi

Batman Verem Savaşı Dispanseri nde 2003 Yılında Takip Edilen Tüberküloz Olgularının Analizi Dicle Tıp Dergisi, 7 Cilt:34, Sayı:1, (-24) Batman Verem Savaşı Dispanseri nde 3 Yılında Takip Edilen Tüberküloz Olgularının Analizi Tekin Yıldız, Levent Akyıldız, Güngör Ateş ÖZET Tüberküloz (TB) tüm

Detaylı

Akciğer Kanseri Nedir?

Akciğer Kanseri Nedir? Akciğer Kanseri Nedir? Akciğer vücudumuzun oksijen gereksinimini sağlayan organımızdır. Her organ gibi akciğerimiz de birçok hücreden oluşur. Bu hücreler akciğerin normal olarak görevini yapabilmesi için

Detaylı

İzmir Kahramanlar Verem Savaş Dispanseri nde 1998 Yılında Kayıtlı Tüberküloz Hastalarının Değerlendirilmesi #

İzmir Kahramanlar Verem Savaş Dispanseri nde 1998 Yılında Kayıtlı Tüberküloz Hastalarının Değerlendirilmesi # İzmir Kahramanlar Verem Savaş Dispanseri nde 1998 Yılında Kayıtlı Tüberküloz Hastalarının Değerlendirilmesi # Aygün ÖZTOP, İpek ÜNSAL, Erol ÇİFTÇİ, Rıza ÇAKMAK Kahramanlar Verem Savaş Dispanseri, İZMİR

Detaylı

Özel durumlarda tüberküloz tedavisi. Dr. Serir Aktoğu Özkan İzmir Göğüs Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Özel durumlarda tüberküloz tedavisi. Dr. Serir Aktoğu Özkan İzmir Göğüs Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Özel durumlarda tüberküloz tedavisi Dr. Serir Aktoğu Özkan aktogu@yahoo.com İzmir Göğüs Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi ÖZEL DURUMLARDA TÜBERKÜLOZ TEDAVİSİ Gebelik Lohusalık, emzirme,

Detaylı

Özel durumlarda tüberküloz tedavisi

Özel durumlarda tüberküloz tedavisi Özel durumlarda tüberküloz tedavisi Dr. Serir Aktoğu Özkan aktogu@yahoo.com İzmir Göğüs Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi ÖZEL DURUMLARDA TÜBERKÜLOZ TEDAVİSİ Gebelik Lohusalık, emzirme,

Detaylı

NLRP-12 İlişkili Tekrarlayan Ateş

NLRP-12 İlişkili Tekrarlayan Ateş www.printo.it/pediatric-rheumatology/tr/intro NLRP-12 İlişkili Tekrarlayan Ateş 2016 un türevi 1. NALP-12 İLİŞKİLİ TEKRARLAYAN ATEŞ NEDİR? 1.1 Nedir? NALP-12 ilişkili tekrarlayan ateş kalıtsal bir hastalıktır.

Detaylı

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı. VEREM HASTALIĞI ve VEREM HAFTASI

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı. VEREM HASTALIĞI ve VEREM HAFTASI T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı VEREM HASTALIĞI ve VEREM HAFTASI VEREM EĞİTİM VE PROPAGANDA HAFTASI Geleneksel olarak her yıl Ocak ayının ilk Pazar gününden

Detaylı

Tüberküloz tedavi ve direnç

Tüberküloz tedavi ve direnç Tüberküloz tedavi ve direnç Dr. Şeref ÖZKARA Atatürk Göğüs Hastalıkları ve GCEA Hastanesi, Ankara Çıkar ça@şması Bedakulin faz II çalışmasında araş@rıcı oldum. Tanı Pasif olgu bulma Kendisi semptomu ile

Detaylı

Karaciğerin Kistik Hastalıkları. Prof.Dr.Hasan Besim

Karaciğerin Kistik Hastalıkları. Prof.Dr.Hasan Besim Karaciğerin Kistik Hastalıkları Prof.Dr.Hasan Besim Karaciğerin Kistler Paraziter kistler (İnfeksiyon) Non-paraziter kistler (Yapısal/neoplastik) Karaciğer Kist Hidatiği Dünyada en yaygın karaciğerin paraziter

Detaylı

Sağlıkta. 2003 Yılında Başlamıştır. Dönüşüm Programı

Sağlıkta. 2003 Yılında Başlamıştır. Dönüşüm Programı 1 3 4 2003 Yılında Başlamıştır. Sağlıkta Dönüşüm Programı 2003 Yılında Ülkemize Özgü Bir Uygulama Olan Performansa Dayalı ek Ödeme sistemi Geliştirilmiş, İkinci Bir Aşama Olarak da Bu Sisteme 2005 Yılında

Detaylı

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI. TÜBERKÜLOZ TANI ve TEDAVİ REHBERİ

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI. TÜBERKÜLOZ TANI ve TEDAVİ REHBERİ T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TÜBERKÜLOZ TANI ve TEDAVİ REHBERİ ANKARA, 2011 Sağlık Bakanlığı Yayın No: 862 ISBN: 978-975-590-411-5 Baskı: Başak Matbaacılık ve Tanıtım Hizmetleri Ltd. Şti. Anadolu Bulvarı Meka

Detaylı

Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı, Diyarbakır. Göğüs Hastalıkları Hastanesi, Diyarbakır

Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı, Diyarbakır. Göğüs Hastalıkları Hastanesi, Diyarbakır 16 Dicle Tıp Derg / Dicle Med J A. Abakay ve ark. Cilt/Vol 37, No 1, 16-20 ÖZGÜN ARAŞTIRMA / ORIGINAL RESEARCH Tüberküloz hastalarında aile içi temas taraması yeterli midir? Köy taraması sonuçları Is household

Detaylı

Aft, Farenjit, Adenit İle Birlikte Olan Periyodik Ateş (PFAPA)

Aft, Farenjit, Adenit İle Birlikte Olan Periyodik Ateş (PFAPA) www.printo.it/pediatric-rheumatology/tr/intro Aft, Farenjit, Adenit İle Birlikte Olan Periyodik Ateş (PFAPA) 2016 un türevi 1. PFAPA NEDİR 1.1 Nedir? PFAPA, (İngilizce) Aft, Farenjit, Adenit ile birlikte

Detaylı

SSK Ballıdağ Göğüs Hastalıkları Hastanesi nde Yılları Arasında İzlenen Tüberküloz Olgularında İlaç Direnci

SSK Ballıdağ Göğüs Hastalıkları Hastanesi nde Yılları Arasında İzlenen Tüberküloz Olgularında İlaç Direnci SSK Ballıdağ Göğüs Hastalıkları Hastanesi nde 1995-1997 Yılları Arasında İzlenen Tüberküloz Olgularında İlaç Direnci Sefa Levent ÖZŞAHİN*, Özgür KARACAN**, Remziye EL***, Zuhal GÜLLÜ**** * SSK Ankara Eğitim

Detaylı

ÇOCUKLARDA YABANCI CİSİM ASPİRASYONLARI. Dr Fazilet Karakoç Marmara Üniversitesi Çocuk Göğüs Hastalıkları

ÇOCUKLARDA YABANCI CİSİM ASPİRASYONLARI. Dr Fazilet Karakoç Marmara Üniversitesi Çocuk Göğüs Hastalıkları ÇOCUKLARDA YABANCI CİSİM ASPİRASYONLARI Dr Fazilet Karakoç Marmara Üniversitesi Çocuk Göğüs Hastalıkları Yabancı cisim aspirasyonu (YCA) Epidemiyoloji YCA çocukluk yaş grubunun önemli morbidite ve mortalite

Detaylı

TÜBERKÜLOZUN MOLEKÜLER TANISINDA GÜNCEL DURUM

TÜBERKÜLOZUN MOLEKÜLER TANISINDA GÜNCEL DURUM TÜBERKÜLOZUN MOLEKÜLER TANISINDA GÜNCEL DURUM Doç. Dr. Alpaslan Alp Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Dünya Sağlık Örgütü 2009 Yılı Raporu Aktif tüberkülozlu hasta

Detaylı

TÜBERKÜLOZ. Doç. Dr. Bülent Erdur PAUTF Acil Tıp AD EUSEM 2012

TÜBERKÜLOZ. Doç. Dr. Bülent Erdur PAUTF Acil Tıp AD EUSEM 2012 TÜBERKÜLOZ Doç. Dr. Bülent Erdur PAUTF Acil Tıp AD EUSEM 2012 1 Sunu Planı Epidemiyoloji Patofizyoloji Klinik Özellikler Tanı ve Ayırıcı Tanılar Tedavi 2 Epidemiyoloji Tbc insanlık tarihi kadar eskidir

Detaylı

Muzaffer Fincancı İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Muzaffer Fincancı İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi Muzaffer Fincancı İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi HIV infeksiyonlu hastalarda tüberküloz sıklığı İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi 212 HIV infeksiyonlu hasta - 8 Akciğer tüberkülozu - 4

Detaylı

Enfeksiyon Bakıs Ac ısı ile Biyolojik Ajan Kullanımı. Rehberler Es lig inde Hasta Yo netimi

Enfeksiyon Bakıs Ac ısı ile Biyolojik Ajan Kullanımı. Rehberler Es lig inde Hasta Yo netimi Enfeksiyon Bakıs Ac ısı ile Biyolojik Ajan Kullanımı Rehberler Es lig inde Hasta Yo netimi Uz.Dr. Servet ÖZTÜRK Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi Enfeksiyon Hastalaıkları ve Klinik Mikrobiyoloji

Detaylı

TÜBERKÜLOZ OLGULARINA YAKLAŞIMDA DOKTOR NELERİ YAPMALI, NELERİ YAPMAMALIDIR?

TÜBERKÜLOZ OLGULARINA YAKLAŞIMDA DOKTOR NELERİ YAPMALI, NELERİ YAPMAMALIDIR? 21. Yüzyılda Tüberküloz Sempozyumu ve II. Tüberküloz Laboratuvar Tanı Yöntemleri Kursu, Samsun TÜBERKÜLOZ OLGULARINA YAKLAŞIMDA DOKTOR NELERİ YAPMALI, NELERİ YAPMAMALIDIR? Uzm. Dr. Ayşenaz ÖZCAN Atatürk

Detaylı

Dr. Servet ALAN Memorial Sağlık Grubu

Dr. Servet ALAN Memorial Sağlık Grubu Dr. Servet ALAN Memorial Sağlık Grubu Olgu 1 56 y, Erkek Karaciğer sirozu, hepatit B, C, ve HCC Hepatik ensefalopati KC alıcı VDRL: + TPHA: + (1/640) Anti-TP : + Olgu 1 Preoperatif 10 gün seftriakson 1x1

Detaylı

ÇOCUKLULARDA TÜBERKÜLOZ

ÇOCUKLULARDA TÜBERKÜLOZ ÇOCUKLULARDA TÜBERKÜLOZ FR-HYE-04-418-04 Tüberküloz (Verem) hastalığı nedir? Tıpta tüberküloz olarak adlandırılan verem hastalığına halk arasında ince hastalık da denmektedir. Tüberküloz, asıl olarak akciğerlerde

Detaylı

SİGARA İLE SAVAŞTA BİR DENEYİM ÖRNEĞİ GRAMMER KOLTUK SİSTEMLERİ A.Ş. DR.YÜCEL BENDER İŞYERİ HEKİMİ

SİGARA İLE SAVAŞTA BİR DENEYİM ÖRNEĞİ GRAMMER KOLTUK SİSTEMLERİ A.Ş. DR.YÜCEL BENDER İŞYERİ HEKİMİ SİGARA İLE SAVAŞTA BİR DENEYİM ÖRNEĞİ GRAMMER KOLTUK SİSTEMLERİ A.Ş. DR.YÜCEL BENDER İŞYERİ HEKİMİ DÜNYADA VE TÜRKİYEDE SİGARA KULLANIMI Dünya genelinde tütün kullanımına bağlı hastalıklar nedeniyle yılda

Detaylı

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI VEREM SAVAŞI DAİRE BAŞKANLIĞI TÜRKİYE DE TÜBERKÜLOZUN KONTROLÜ İÇİN BAŞVURU KİTABI

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI VEREM SAVAŞI DAİRE BAŞKANLIĞI TÜRKİYE DE TÜBERKÜLOZUN KONTROLÜ İÇİN BAŞVURU KİTABI T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI VEREM SAVAŞI DAİRE BAŞKANLIĞI TÜRKİYE DE TÜBERKÜLOZUN KONTROLÜ İÇİN BAŞVURU KİTABI ANKARA, 2003 BAŞVURU KİTABINI HAZIRLAYANLAR: Doç. Dr. Şeref ÖZKARA*, Uzm. Dr. Zafer AKTAŞ*, Dr.

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. ACSERA 5 ml enjeksiyonluk çözelti konsantresi içeren flakon

KULLANMA TALİMATI. ACSERA 5 ml enjeksiyonluk çözelti konsantresi içeren flakon KULLANMA TALİMATI ACSERA 5 ml enjeksiyonluk çözelti konsantresi içeren flakon Kas içine, cilt altına veya damar içine uygulanır. Etkin madde: Androctonus crassicauda akrep venomuna karşın immünoglobulin

Detaylı

İlimizde 1999-2003 yılları arasında saptanan tüberküloz olgularının değerlendirilmesi

İlimizde 1999-2003 yılları arasında saptanan tüberküloz olgularının değerlendirilmesi İlimizde 1999-2003 yılları arasında saptanan tüberküloz olgularının değerlendirilmesi Bülent ÖZBAY 1, Cengizhan SEZGİ 1, Orhan ALTINÖZ 1, Bünyamin SERTOĞULLARINDAN 1, Necla TOKGÖZ 2 1 Yüzüncü Yıl Üniversitesi

Detaylı

Sunum akışı. Sağlıkda Kalite. Yoğun bakımda kalite uygulamalarının amacı 27/04/16 YB DA KALİTE İZLEM İNDİKATÖRLERİ NELER OLMALI?

Sunum akışı. Sağlıkda Kalite. Yoğun bakımda kalite uygulamalarının amacı 27/04/16 YB DA KALİTE İZLEM İNDİKATÖRLERİ NELER OLMALI? Sunum akışı Sağlıkda kalite nedir? YB DA KALİTE İZLEM İNDİKATÖRLERİ NELER OLMALI? Dr Nimet ŞENOĞLU İzmir Tepecik Eğitim Araştırma Hastanesi Anestezi ve Reanimasyon Kliniği, Yoğun Bakım Kalite indikatörleri

Detaylı

Olgu sunumu. Doç. Dr. Erkan Çakır. Bezmialem Vakıf Üniversitesi Çocuk Hastalıkları Anabilim Dalı Çocuk Göğüs Hastalıkları Bilim Dalı

Olgu sunumu. Doç. Dr. Erkan Çakır. Bezmialem Vakıf Üniversitesi Çocuk Hastalıkları Anabilim Dalı Çocuk Göğüs Hastalıkları Bilim Dalı Olgu sunumu Doç. Dr. Erkan Çakır Bezmialem Vakıf Üniversitesi Çocuk Hastalıkları Anabilim Dalı Çocuk Göğüs Hastalıkları Bilim Dalı Şikayet ve hikayesi E.K 13 yaş kız hasta Özel bir tekstil atölyesinde

Detaylı

YETİŞKİNLERDE TÜBERKÜLOZ TEDAVİSİ

YETİŞKİNLERDE TÜBERKÜLOZ TEDAVİSİ 21. Yüzyılda Tüberküloz Sempozyumu ve II. Tüberküloz Laboratuvar Tanı Yöntemleri Kursu, Samsun YETİŞKİNLERDE TÜBERKÜLOZ TEDAVİSİ Y. Doç. Dr. Serhat Fındık Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs

Detaylı

Yoğun Bakımda Tüberküloz. Doç. Dr. Şeref Özkara ozkaraseref@yahoo.com AtatürkGöğüsHastalıkları ve GCEA Hastanesi, Ankara

Yoğun Bakımda Tüberküloz. Doç. Dr. Şeref Özkara ozkaraseref@yahoo.com AtatürkGöğüsHastalıkları ve GCEA Hastanesi, Ankara Yoğun Bakımda Tüberküloz Doç. Dr. Şeref Özkara ozkaraseref@yahoo.com AtatürkGöğüsHastalıkları ve GCEA Hastanesi, Ankara Dünyada tahmin edilen tüberküloz insidans oranları, 2005 Tahmin edilen yeni TB olguları

Detaylı

Akdeniz Anemisi; Cooley s Anemisi; Talasemi Majör; Talasemi Minör;

Akdeniz Anemisi; Cooley s Anemisi; Talasemi Majör; Talasemi Minör; TALASEMİ Akdeniz Anemisi; Cooley s Anemisi; Talasemi Majör; Talasemi Minör; Talasemi kırmızı kan hücrelerinin üretimini bozan genetik hastalıklardır. Ülkemizde çok sık görülmektedir. Hastaların kırmızı

Detaylı

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı VEREM HASTALIĞI VE VEREM HAFTASI

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı VEREM HASTALIĞI VE VEREM HAFTASI T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı VEREM HASTALIĞI VE VEREM HAFTASI VEREM EĞİTİM VE PROPAGANDA HAFTASI Geleneksel olarak her yıl Ocak ayının ilk Pazar gününden

Detaylı

Böbrek Hastalıklarından Korunma. Dr. Taner Baştürk Şişli Hamidiye Etfal Eğitim Araştırma Hastanesi

Böbrek Hastalıklarından Korunma. Dr. Taner Baştürk Şişli Hamidiye Etfal Eğitim Araştırma Hastanesi Böbrek Hastalıklarından Korunma Dr. Taner Baştürk Şişli Hamidiye Etfal Eğitim Araştırma Hastanesi Böbrek Hastalığı Sessiz Bir Hastalıktır! - Önemli bir halk sağlığı sorunudur. - Zamanında fark edildiği

Detaylı

T.C. SAÚLIK BAKANLIÚI TÜRKİYE DE VEREM SAVAŞI, 2007 RAPORU

T.C. SAÚLIK BAKANLIÚI TÜRKİYE DE VEREM SAVAŞI, 2007 RAPORU T.C. SAÚLIK BAKANLIÚI VEREM SAVAÞI DA RES BAÞKANLIÚI TÜRKİYE DE VEREM SAVAŞI, 2007 RAPORU Ankara, 24 Mart 2007 1 HAZIRLAYANLAR: Uzm. Dr. Feyzullah Gümüşlü Doç. Dr. Şeref Özkara Dr. Suha Özkan Funda Baykal

Detaylı

Yayma Pozitif Akciğer Tüberkülozlu Olgularda Yayma ve Kültür Negatifleşme Süresini Etkileyen Faktörler

Yayma Pozitif Akciğer Tüberkülozlu Olgularda Yayma ve Kültür Negatifleşme Süresini Etkileyen Faktörler Yayma Pozitif Akciğer Tüberkülozlu Olgularda Yayma ve Kültür Negatifleşme Süresini Etkileyen Faktörler Dilek SAKA*, Nevin TACİ HOCA*, Mustafa ULUHAN**, Mihriban ÖĞRETENSOY* * Atatürk Göğüs Hastalıkları

Detaylı

Evre IB1 serviks kanserli hastalarda tedavi sonuçları: Tek merkez deneyimi

Evre IB1 serviks kanserli hastalarda tedavi sonuçları: Tek merkez deneyimi Evre IB1 serviks kanserli hastalarda tedavi sonuçları: Tek merkez deneyimi Anıl Alpsoy, Nursu Erdoğan, Ecem Güçlü, Kemal Küçük, Zeki Sönmez, Doruk Çelebi DANIŞMAN: Doç. Dr. Ömer DİZDAR ÖZET Serviks kanserinde,

Detaylı

Tüberküloz yönetimi ve tedavisi. Oğuz Kılınç Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD

Tüberküloz yönetimi ve tedavisi. Oğuz Kılınç Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD Tüberküloz yönetimi ve tedavisi Oğuz Kılınç Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD oguz.kilinc@deu.edu.tr Sunum planı Olgu üzerinden tb yönetimi ve tedavi ilkeleri Olgu 39 yaşında

Detaylı

Çocukluk Çağında Diyabet: Sorunlar/ Öneriler

Çocukluk Çağında Diyabet: Sorunlar/ Öneriler Çocukluk Çağında Diyabet: Sorunlar/ Öneriler Prof. Dr.Şükrü Hatun Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Bilim Dalı Başkanı Çocuk Endokrin ve Diyabet Derneği Çocuk Diyabet

Detaylı

Tüberkülozun Mikrobiyolojik Tanısı. Süheyla SÜRÜCÜOĞLU

Tüberkülozun Mikrobiyolojik Tanısı. Süheyla SÜRÜCÜOĞLU Tüberkülozun Mikrobiyolojik Tanısı Süheyla SÜRÜCÜOĞLU Tüberkülozun etkin kontrolü için; Yayma sonuçları Kültür ve identifikasyon Duyarlılık testleri ; 24 saat ; 21 gün ; 30 günde bildirilmeli CDC, 1995

Detaylı

TÜBERKÜLOZ Dr. Behice Kurtaran. Ç.Ü.T.F. Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD

TÜBERKÜLOZ Dr. Behice Kurtaran. Ç.Ü.T.F. Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD TÜBERKÜLOZ 2019 Dr. Behice Kurtaran Ç.Ü.T.F. Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD TÜBERKÜLOZ İnsanlık tarafından bilinen en eski hastalıklardan biri 2 Halk arasında ince hastalık Dünyada

Detaylı

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI VEREM SAVAŞI DAİRE BAŞKANLIĞI TÜRKİYE DE TÜBERKÜLOZUN KONTROLÜ İÇİN BAŞVURU KİTABI

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI VEREM SAVAŞI DAİRE BAŞKANLIĞI TÜRKİYE DE TÜBERKÜLOZUN KONTROLÜ İÇİN BAŞVURU KİTABI T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI VEREM SAVAŞI DAİRE BAŞKANLIĞI TÜRKİYE DE TÜBERKÜLOZUN KONTROLÜ İÇİN BAŞVURU KİTABI ANKARA, 2003 BAŞVURU KİTABINI HAZIRLAYANLAR: Doç. Dr. Şeref ÖZKARA*, Uzm. Dr. Zafer AKTAŞ*, Dr.

Detaylı

ULUSLARARASI İŞLETMECİLİK

ULUSLARARASI İŞLETMECİLİK DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. ULUSLARARASI İŞLETMECİLİK KISA ÖZET

Detaylı

Klinik Çalışanlarına Önerilen Sağlık Girişimleri

Klinik Çalışanlarına Önerilen Sağlık Girişimleri Klinik Çalışanlarına Önerilen Sağlık Girişimleri Sağlık kuruluşları hizmet, eğitim, araştırma faaliyetlerinin yürütüldüğü kompleks yapılardır. Bu nedenle, sağlık çalışanlarının iş yerinde karşılaştıkları

Detaylı

Çalışma Dizaynları ve Kullanım Alanları

Çalışma Dizaynları ve Kullanım Alanları TTD Akademik Kurs, 11 Ekim 2015 Çalışma Dizaynları ve Kullanım Alanları Doç.Dr. Özge YILMAZ oyilmaz76@hotmail.com Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Solunum Alerji Bilim Dalı Çalışma Dizaynları:

Detaylı

Gebelerde Rubella (Kızamıkçık) Yrd.Doç.Dr.Çiğdem Kader

Gebelerde Rubella (Kızamıkçık) Yrd.Doç.Dr.Çiğdem Kader Gebelerde Rubella (Kızamıkçık) Yrd.Doç.Dr.Çiğdem Kader OLGU 1 İkinci çocuğuna hamile 35 yaşında kadın gebeliğinin 6. haftasında beş yaşındaki kız çocuğunun rubella infeksiyonu geçirdiğini öğreniyor. Küçük

Detaylı

TÜBERKÜLOZ DIŞI MİKOBAKTERİLER (TDM)

TÜBERKÜLOZ DIŞI MİKOBAKTERİLER (TDM) TÜBERKÜLOZ DIŞI MİKOBAKTERİLER (TDM) Ne zaman etkendir? Duyarlılık testleri ne zaman ve nasıl yapılmalıdır? Nasıl tedavi edilmelidir? TDM NE ZAMAN ETKENDİR? Şebeke suyundan, topraktan, doğal sulardan,

Detaylı

Anti-HIV Pozitif Bulunan Hastada Kesin Tanı Algoritması. Doç. Dr. Kenan Midilli İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı

Anti-HIV Pozitif Bulunan Hastada Kesin Tanı Algoritması. Doç. Dr. Kenan Midilli İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Anti-HIV Pozitif Bulunan Hastada Kesin Tanı Algoritması Doç. Dr. Kenan Midilli İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Testler farklı amaçlarla uygulanabilir: - Tanı, tarama, doğrulama,

Detaylı

AGHH de 1997 Yılında Tüberküloz İlaç Direnç Oranları

AGHH de 1997 Yılında Tüberküloz İlaç Direnç Oranları AGHH de 1997 Yılında Tüberküloz İlaç Direnç Oranları Gülnaz ÇOBAN, Behiye AKKALYONCU, Tuğrul ŞİPİT, Bahadır BERKTAŞ, Berna DURSUN, Ayşe GÖZÜ Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma

Detaylı

KAN BAĞIŞI DR.HÜLYA ÇOKSAK. Toplumda Kan Bağışı Bilincinin Oluşturulması Projesi

KAN BAĞIŞI DR.HÜLYA ÇOKSAK. Toplumda Kan Bağışı Bilincinin Oluşturulması Projesi KAN BAĞIŞI DR.HÜLYA ÇOKSAK Neden Kan Bağışı? Kimler Kan Bağışı Yapabilir? Kan Bağışçısının Seçimi Kan Bağışı Dört Adımda Gerçekleşir. Kan Bağışından Sonra Nelere Dikkat Edilmeli? Kan Bağışçısının Her Kan

Detaylı

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No Hazırlayan: Onaylayan: Onaylayan: Prof. Dr. Nail Bulakbaşı, Adem Aköl Sinan Özyavaş Hasta Değerlendirme Kurulu Kalite Konseyi Başkanı Kalite Koordinatörü

Detaylı

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) DAHİLDE İŞLEME REJİMİ

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) DAHİLDE İŞLEME REJİMİ BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) DAHİLDE İŞLEME REJİMİ Hasan YÜKSEK Mayıs 2011 SUNUM PLANI I. Dahilde İşleme Rejimi (DİR) II. DİR in Amaçları III. DİR Sistemleri İthalatta Şartlı Muafiyet Sistemi İthalat

Detaylı

Hayat Sende Derneği. Yönergeleri- 2

Hayat Sende Derneği. Yönergeleri- 2 Hayat Sende Derneği Yönergeleri- 2 W W W. H A Y A T S E N D E. O R G Murat Ali Atmaca koruma altından ayrılıp Aralık 2015'te intihar eden bir kardeşimizdir. Anısını yaşamak dileğiyle... Hayat Sende Derneği

Detaylı

Akciğer Tüberkülozlu 117 Olgunun Tanısında Balgam Yaymasının Kullanımı

Akciğer Tüberkülozlu 117 Olgunun Tanısında Balgam Yaymasının Kullanımı Dicle Tıp Dergisi, 2007 Cilt:34, Sayı: 1, (33-37) Akciğer Tüberkülozlu 117 Olgunun Tanısında Balgam Yaymasının Kullanımı Güngör Ateş, Levent Akyıldız, Tekin Yıldız ÖZET Akciğer tüberkülozu tanısı bakteriyolojik

Detaylı

ANTALYA TÜBERKÜLOZ İL KOORDİNATÖRLÜĞÜ YILI ÇALIŞMALARI

ANTALYA TÜBERKÜLOZ İL KOORDİNATÖRLÜĞÜ YILI ÇALIŞMALARI ANTALYA TÜBERKÜLOZ İL KOORDİNATÖRLÜĞÜ 2016-2017 YILI ÇALIŞMALARI Dünya nüfusunun üçte birini infekte eden basiliyle Tüberküloz, halen dünyanın en yaygın infeksiyon hastalığıdır. son 20 yılda Dünya Sağlık

Detaylı

Gerilim Tipi Baş Ağrısı Nedir? Nasıl Tedavi Edilir? - Genç Gelişim Kişisel Gelişim

Gerilim Tipi Baş Ağrısı Nedir? Nasıl Tedavi Edilir? - Genç Gelişim Kişisel Gelişim Gerilim baş ağrısı baş ağrıları içinde en sık görülen tiptir. Çevresel faktörlerin değişmesi, aşırı sorumluluk yüklenme, düş kırıklıkları, ailesel ve ekonomik sorunlar gibi insan yaşamındaki önemli değişiklikler

Detaylı

T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ACİL DURUM PLANI HAZIRLAMA

T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ACİL DURUM PLANI HAZIRLAMA T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ACİL DURUM PLANI HAZIRLAMA Yusuf Ziya BOLAT İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Endüstri Mühendisi 2016, ANKARA İçerik Acil

Detaylı