BÖLÜM-3 BUHARLAŞMA (EVAPORATION)

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "BÖLÜM-3 BUHARLAŞMA (EVAPORATION)"

Transkript

1 BÖLÜM-3 BUHARLAŞMA (EVAPORATION) 3.1 BUHARLAŞMANIN MEKANİZMASI Suyun sıvı halden gaz haline geçmesine buharlaşma denir. Yağışın % 90 ı buharlaşma ile atmosfere geri döner. Hava ile su arasındaki moleküller yeterli kinetik enerji kazandıkları zaman herekete başlarlar. Su yüzeyi yakınlarında sürekli olarak sudan havaya, havadan suya geçen moleküllere rastlanır. Sudan havaya geçen moleküllerin sayısı daha fazla ise buharlaşma olduğu kabul edilir. Buharlaşmanın mekanizması aşağıdaki şekilde görülmektedir. ew: Su yüzeyindeki buhar basıncı (su yüzeyinin Hava Doymuş tabaka ea ew sıcaklığındaki havanın doymuş buhar basıncı) ea: Suyun üstündeki havanın buhar basıncı Su Buharlaşmanın inşaat mühendisliği açısından önemi baraj hazne kapasitesinin belirlenmesinde ve baraj haznesinin işletme çalışmalarında ortaya çıkmaktadır. Buharlaşmayı Etkileyen Faktörler: 1. Buharlaşma miktarı ew ile ea arasındaki farkla doğru orantılıdır (Dalton kanunu) E = c (ew-ea). Suyun sıcaklığı arttıkça moleküllerin hızları artar, yüzeysel gerilme azalır ve doymuş havadaki nem miktarı (su yüzeyindeki buhar basıncı) da artacağından buharlaşma kolaylaşır. 2. Havanın hareketi (rüzgâr) buharlaşmayı artırır. Hava durgunsa zaman ilerledikçe ea artarak ew ye eşitlenir ve bu durumda buharlaşma durur. 1

2 3. Isı enerjisi buharlaşmayı artırır. Güneşten doğrudan doğruya gelen enerji yanında karalarda ve sularda depolanmış olan rüzgârlarla çevreden taşınan ısı enerjisi de buharlaşmada rol oynar. %10 ısı artışı buharlaşmayı % 1-3 oranında artırır. 4. Suda erimiş bulunan tuzlar buharlaşmayı azaltır. Denizlerde buharlaşma tatlı sulara göre %2-3 oranında daha azdır. 5. Su derinliğinin de mevsimlik buharlaşma miktarı üzerine etkisi olmaktadır. Derin su kütleleri hava sıcaklığındaki değişmelere daha geç uyar. Bu nedenle derin sularda buharlaşma sığ sulara göre yazın daha az kışın daha çok olmaktadır. 6. Havanın basıncı azaldıkça buharlaşma artar. 7. Su yüzeyinde ince bir kimyasal film tabakası oluşturarak buharlaşma azaltılabilir. 3.2 SU YÜZEYİNDEN BUHARLAŞMA Yeryüzündeki su yüzeylerinden günlük buharlaşma miktarı 1-10 mm arasında değişir. Bu miktarın belirlenmesi özellikle baraj haznelerinde önem taşır. Örneğin hazne hacim kapasitesi milyon m 3 olan Keban Barajı haznesinden her yıl 800 milyon m 3 suyun buharlaştığı tahmin edilmektedir. Bu oran 1/38 olmaktadır. Baraj haznelerinden buharlaşma miktarının belirlenmesinde hidrolojinin iki temel denklemlerini oluşturan su dengesi ve enerji dengesi yöntemleri kullanılmaktadır. 1- Su Dengesi Yöntemi: Bir su kütlesine (göl, baraj rezervuarı gibi) su dengesi (süreklilik) denklemi uygulanır: S = P + Qg Qç ± Qy E P Qg : Yağış : Rezervuara giren yüzeysel akış (Akarsularla taşınan) 2

3 Qç Qy E : Rezervuardan çıkan yüzeysel akış (içme suyu, sulama suyu, HES vb) : Rezervuara giren veya çıkan yeraltı suyu akımı (sızma) : Buharlaşma S : Depolanan su hacmindeki değişim Su dengesi denklemi birden fazla bilinmeyen içermektedir. Bu nedenle denklemi hidrolojik yılın başında ve sonunda yazmak sağlıklı sonuç verir çünkü zemin nemi aynı olacağından Qy ihmal edilir aynı zamanda S de sıfır olacağından denklem kolayca çözülür. Zemin nemi 1 Ekim 1 Ekim Hidrolojik yıl Uzun süreli (aylık, yıllık) buharlaşma miktarlarının hesabında su dengesi yöntemi kullanılabilir. Kısa süreli (günlük, haftalık) olursa doğru sonuç vermeyebilir. 2- Enerji Dengesi Yöntemi: Bu yöntemde bir su kütlesine enerjinin korunumu prensibi uygulanır: He = HG - HÇ - HC - H (1) He HG HÇ HC H : Buharlaşmada kullanılan ısı : Kütleye giren ısı (güneş ısısı + giren akımların getirdiği ısı) : Kütleden çıkan ısı (yansıyan ısı + çıkan akımların götürdüğü ısı) : Su yüzeyinden atmosfere kondüksiyonla kaybolan ısı : Su kütlesindeki sıcaklığın değişmesi için kullanılan ısı HG ve HÇ değerleri radyometrelerle ölçülebilir. Bu ifadelerde yer alan giren akımların getirdiği ve çıkan akımların götürdüğü ısı genellikle ihmal 3

4 edilmektedir. HC nin ölçülmesi mümkün olmayıp HC ile He arasında aşağıdaki bağıntı mevcuttur. HC = R x He (2) R ( 0 C) : Bowen oranı (0.2 < R < 0.3) ( T T ) 4 w a R 6x10 P0 e w e a ( ) R nin ifadesinde yer alan P0 kg/cm 2 cinsinden atmosfer basıncını, Tw ve Ta sırasıyla 0 C cinsinden suyun ve havanın sıcaklığını, ew ve ea ise sırasıyla kg/cm 2 cinsinden su yüzeyinin ve havanın buhar basıncını göstermektedir. He = L x E (3) E buharlaşan suyun hacmini L buharlaşma ısısını (=590 kal/cm 3 ) göstermektedir. (2) ve (3) bağıntıları (1) de yerine konulursa (4) eşitliği elde edilir. Bu eşitlikte E cm cinsinden buharlaşma yüksekliğini göstermektedir. HG HÇ H E L(1 R) (4) Enerji dengesi yöntemi kısa süreli (günlük, haftalık) buharlaşma miktarlarının hesabında su dengesi yöntemine göre daha doğru sonuç vermektedir. 3.3 BUHARLAŞMANIN ÖLÇÜLMESİ Göl veya baraj rezervuarı yüzeyinden buharlaşmayı ölçmek için gölün yakınına konulan buharlaşma tavası, leğeni ya da evaporimetre denilen metal kaplar kullanılmaktadır. Bunların çeşitli tipleri vardır. Türkiye de ve birçok ülkede en çok kullanılan tip olan A sınıfı tavanın alanı 1 m 2 derinliği 25 cm dir. Aşağıda şekli görülen tava 20 cm derinlikte su ile doldurulup su yüzeyindeki alçalma bir limnimetre ile ölçülerek buharlaşma yüksekliği belirlenmektedir. Tava yerden 15 cm yüksekliğe yerleştirilmelidir. Ölçümler günlük alındığı için her gün eksilen su miktarı tavaya ilave edilmelidir. Ancak tavadan buharlaşma miktarı geniş bir su kütlesinden (hazneden, gölden) buharlaşma miktarıyla aynı olmaz. Bunun başlıca nedeni 4

5 tavadaki suyun kütlesi az olduğu için hava sıcaklığındaki değişmelerden daha çabuk etkilenmesidir. Ayrıca metal olan tavadan ısı yansıması, tava cidarından ısı alışverişi ve çevrenin az nemli oluşu da buharlaşmayı etkiler. Göldeki gerçek buharlaşma miktarını belirleyebilmek için tavadaki okumanın tava katsayısı ile çarpılması gerekmektedir. A sınıfı tavanın buharlaşma katsayısı arasında değişmekte genellikle ortalaması olan 0.7 kabul edilmektedir. Bu katsayı mevsimlere göre değişiklik göstermektedir. 5 cm limnimetre 122 cm 25 cm 15 cm A sınıfı buharlaşma tavası Türkiye de buharlaşma ölçümleri D.M.İ. ve D.S.İ. tarafından yapılmaktadır. En az 5000 km 2 ye bir tava yerleştirilmesi tavsiye edilmektedir. Ölçümlerde ıslak filtre kâğıdından buharlaşmayı dönen şerit üzerine kaydeden ve standart tavalara benzer sonuçlar veren yazıcı ölçekler (evapograf) de kullanılmaktadır. 3.4 EVAPOTRANSPİRASYON KAYIPLARI Evapotranspirasyon bir bölgede terleme ile zeminden ve su yüzeylerinden buharlaşma ile meydana gelen toplam su kayıplarına denir. Evapotranspirasyon hesabı bitkilerin su ihtiyacının belirlenmesi için gereklidir. İnşaat mühendisliği açısından önemi sulama kanallarının projelendirilmesinde ve işletilmesinde ortaya çıkar. 5

6 Evapotranspirasyon = Terleme (Transpiration) + Buharlaşma (Evaporation) Terleme (Transpiration): Bitkilerin suyu kökleriyle çekip yaşamaları için faydalandıktan sonra yapraklarından buhar halinde havaya vermelerine denir. Terlemenin bağlı olduğu fiziksel faktörler şunlardır: i. Yeraltı su yüzeyi: Kurak mevsimlerde kökü YSY ye ulaşmayan bitkiler terlemez. ii. Zeminin nem oranı: Gerçek terleme miktarı zeminde mevcut su miktarıyla sınırlıdır. iii. iv. Yaprak miktarı ve cinsi: Günlük 0.1 mm-7 mm arasında değişir. Buharlaşmanın bağlı olduğu diğer etkenler Terleme bitkilerin büyümesiyle ilgili olduğundan sadece büyüme mevsiminde gündüz saatlerinde görülür. Hidrolojide sadece terleme hesabı yapılamadığı için evapotranspirasyon hesabı içerisinde yapılmaktadır. Türkiye de yıllık ortalama yağış yüksekliği 67 cm olup bunun % 32 si olan 21 cm lik kısmı akış haline geçmekte geriye kalan % 68 lik kısım olan 46 cm evapotranspirasyon miktarı olmaktadır. 3.5 EVAPOTRANSPİRASYON KAYIP FORMÜLLERİ Bir havzanın evapotranspirasyon miktarı yıllık ortalama sıcaklık, yıllık ortalama yağış yüksekliği, bitki örtüsü cinsi gibi parametrelere bağlı olarak geliştirilen formüllerle yıllık, aylık, günlük olarak hesaplanır. 1. Coutagne formülü: U = P- λ P T U = Yıllık evapotranspirasyon yüksekliği (mm), P = Yıllık yağış yüksekliği, T = Yıllık ortalama sıcaklık derecesi ( 0 C) 6

7 2. Turc formülü: U P P 0.9 L 2 2, L = T T 3 Coutagne ve Turc formülleri evapotranspirasyon yüksekliğini (mm) yıllık olarak hesaplamaktadır. 3. Lowry Johnson formülü: U = H + 243, H= Bitkilerin büyüme mevsiminde sıcaklığı 0 0 C nin üstünde olan günlerin derece-gün toplamı 4. Hargreaves formülü: U = 17 k d (1-h) t h: Öğle saatinde ölçülen aylık ortalama relatif nem d: Aylık günışığı katsayısı k: Bitki cinsine ve bitkinin yetişme süresine bağlı katsayı t: Aylık ortalama sıcaklık ( 0 C) 5. Blaney Criddle formülü: U = 45 k p (t+18) U = Aylık evapotranspirasyon yüksekliği (mm) k: Bitki cinsine ve bitkinin yetişme süresine bağlı katsayı p: Gözönüne alınan aydaki gündüz saatlerinin bütün yıldaki gündüz saatlerine oranı t: Aylık ortalama sıcaklık ( 0 C) Enleme ve aylara göre değişen p değerleri Tablo 3.1 de sunulmaktadır. Lowry Johnson, Hargreaves ve Blaney Criddle formülleri evapotranspirasyon yüksekliğini aylık olarak vermektedir. Türkiye de en çok Blaney Criddle 7

8 formülü kullanılmaktadır. Yukardaki formüllerle hesaplanan U değerleri o süre içerisinde eğer yağış yoksa doğrudan bitkilerin su ihtiyacını belirlemektedir. Yağış varsa bitkilerin su ihtiyacını belirlemek için yağış yüksekliğinin (P), U değerinden çıkarılması gerekmektedir. Tablo 3.1 Blaney-Criddle formülünde kullanılan p değerleri Aylar Kuzey yarıküredeki enlemler Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Penman Formülü: Bu yöntemde evapotranspirasyon yüksekliği günlük olarak hesaplanmaktadır. Penman formülü enerji dengesi ve kütle transferi esasına dayanmaktadır. U AxH 0.27 E A 0.27 U= Günlük evapotranspirasyon yüksekliği (mm) Kütle transferinin etkisi: E = 0.35 (ew - ea) ( w2) Net radyasyon (kal/cm 2 -gün): H = R (1-r) ( s) - B ( ea 0.5 ) ( s) Yansıma kayıpları çıktıktan sonra yeryüzüne erişen kısa dalga boylu ışınların enerjisi Yeryüzünden gönderilen uzun dalga boylu ışınların enerjisi A, B = Günlük ortalama sıcaklığın birer fonksiyonu 8

9 ew: Doymuş buhar basıncı (mm Hg) ea: Havanın buhar basıncı (rölatif nem x ew) w2: Yerden 2 m yükseklikte ölçülen rüzgâr hızı (m/s) R: Aylık ortalama radyasyon r: Yüzeyin radyasyonu yansıtma yüzdesi (albedo) s: Parlak güneş ışığının görünme süresinin yüzdesi (parlak güneşli sürenin, gün batımı eksi gün doğumuna oranı) A, B ve ew değerleri günlük ortalama sıcaklığa bağlı olarak Tablo 3.2 de verilmektedir. Formülde yer alan R değerleri de aylara bağlı olarak Tablo 3.3 de görülmektedir. Tablo 3.2 A, B ve ew nin sıcaklık ile değişimi t ( 0 C) A B ew(mm Hg) Tablo 3.3 R radyasyonunun değerleri Ay O Ş M N M H T A E E K A R Türkiye de günlük evapotranspirasyon yüksekliği hesabı için Penman formülü kullanılmaktadır. 9

HİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

HİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü HİDROLOJİ Buharlaşma Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü BUHARLAŞMA Suyun sıvı halden gaz haline (su buharı) geçmesine buharlaşma (evaporasyon) denilmektedir. Atmosferden

Detaylı

2015-2016 Bahar. Hidroloji. Yrd. Doç. Dr. Burhan ÜNAL. Yrd. Doç. Dr. Burhan ÜNAL Bozok Üniversitesi n aat Mühendisli i Bölümü 1.

2015-2016 Bahar. Hidroloji. Yrd. Doç. Dr. Burhan ÜNAL. Yrd. Doç. Dr. Burhan ÜNAL Bozok Üniversitesi n aat Mühendisli i Bölümü 1. Hidroloji Yrd. Doç. Dr. Burhan ÜNAL Bozok Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Yozgat Yrd. Doç. Dr. Burhan ÜNAL Bozok Üniversitesi naat Mühendislii Bölümü 1 2 Hidroloji

Detaylı

BÖLÜM 3 BUHARLAŞMA. Bu kayıpların belirlenmesi özellikle kurak mevsimlerde hidrolojik bakımdan büyük önem taşır.

BÖLÜM 3 BUHARLAŞMA. Bu kayıpların belirlenmesi özellikle kurak mevsimlerde hidrolojik bakımdan büyük önem taşır. BÖLÜM 3 BUHARLAŞMA 3.1. Giriş Atmosferden yeryüzüne düşen yağışın önemli bir kısmı tutma, buharlaşma ve terleme yoluyla, akış haline geçmeden atmosfere geri döner. Bu kayıpların belirlenmesi özellikle

Detaylı

UYGULAMALAR BUHARLAŞMA ve TERLEME

UYGULAMALAR BUHARLAŞMA ve TERLEME UYGULAMALAR BUHARLAŞMA ve TERLEME SU DENGESİ YÖNTEMİYLE BUHARLAŞMA HESABI Ortalama yüzey alanı 00 km olan bir göl üzerindeki yıllık yağış miktarının 70 cm, göle giren akarsuların yıllık ortalama debisinin

Detaylı

BUHARLAŞMA. Atmosferden yeryüzüne düşen yağışın önemli bir kısmı tutma, buharlaşma ve terleme yoluyla, akış haline geçmeden atmosfere geri döner.

BUHARLAŞMA. Atmosferden yeryüzüne düşen yağışın önemli bir kısmı tutma, buharlaşma ve terleme yoluyla, akış haline geçmeden atmosfere geri döner. BUHARLAŞMA Atmosferden yeryüzüne düşen yağışın önemli bir kısmı tutma, buharlaşma ve terleme yoluyla, akış haline geçmeden atmosfere geri döner. BUHARLAŞMANIN MEKANİZMASI Suyun sıvı halden gaz (su buharı)

Detaylı

SU MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ YRD. DOÇ. DR. FATİH TOSUNOĞLU

SU MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ YRD. DOÇ. DR. FATİH TOSUNOĞLU SU MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ YRD. DOÇ. DR. FATİH TOSUNOĞLU DERS HAKKINDA GENEL BİLGİLER Görüşme Saatleri:---------- Tavsiye edilen kitaplar: 1-Kavramsal su mühendisliği, Prof.Dr. A.Melih Yanmaz, Prof. Dr. Nurunnisa

Detaylı

Meteoroloji. IX. Hafta: Buharlaşma

Meteoroloji. IX. Hafta: Buharlaşma Meteoroloji IX. Hafta: Buharlaşma Hidrolojik döngünün önemli bir unsurunu oluşturan buharlaşma, yeryüzünde sıvı ve katı halde farklı şekil ve şartlarda bulunan suyun meteorolojik faktörlerin etkisiyle

Detaylı

BÖLÜM-1 HİDROLOJİNİN TANIMI VE ÖNEMİ

BÖLÜM-1 HİDROLOJİNİN TANIMI VE ÖNEMİ BÖLÜM-1 HİDROLOJİNİN TANIMI VE ÖNEMİ 1.1 GİRİŞ Hidrolojinin kelime anlamı su bilimi olup böyle bir bilime ihtiyaç duyulması suyun doğadaki bütün canlıların yaşamını devam ettirebilmesi için gereken çok

Detaylı

Buharlaşma BUHARLAŞMA 3/28/2017

Buharlaşma BUHARLAŞMA 3/28/2017 Buharlaşma BUHARLAŞMA 1. SU YÜZEYİNDEN BUHARLAŞMA Su Yüzeyinden Buharlaşmanın Mekanizması Buharlaşmaya Etki Eden Faktörler Su Mühendisliği Açısından Önemi Ölçülmesi Hesabı (deterministik ve ampirik bağıntılar)

Detaylı

2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi

2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi 2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi GİRİŞ Tabiatta suyun hidrolojik çevriminin önemli bir unsurunu teşkil eden buharlaşma, yeryüzünde sıvı ve katı halde değişik şekil ve şartlarda bulunan suyun meteorolojik

Detaylı

SDÜ ZİRAAT FAKÜLTESİ TARIMSAL YAPILAR VE SULAMA BÖLÜMÜ METEOROLOJİ DERSİ

SDÜ ZİRAAT FAKÜLTESİ TARIMSAL YAPILAR VE SULAMA BÖLÜMÜ METEOROLOJİ DERSİ SDÜ ZİRAAT FAKÜLTESİ TARIMSAL YAPILAR VE SULAMA BÖLÜMÜ METEOROLOJİ DERSİ SICAKLIK Doğada 2 tip denge var. 1. Enerji ve sıcaklık dengesi (Gelen = Giden enerji) 2. Su dengesi (Hidrolojik döngü) Cisimlerin

Detaylı

HİDROJEOLOJİ. Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Buharlaşma-Yağış. 2.Hafta. Prof.Dr.N.Nur ÖZYURT

HİDROJEOLOJİ. Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Buharlaşma-Yağış. 2.Hafta. Prof.Dr.N.Nur ÖZYURT HİDROJEOLOJİ 2.Hafta Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Buharlaşma-Yağış Prof.Dr.N.Nur ÖZYURT nozyurt@hacettepe.edu.tr Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Buharlaşma-terleme Yağış Yüzeysel akış Yeraltına süzülme

Detaylı

METEOROLOJİ. VI. Hafta: Nem

METEOROLOJİ. VI. Hafta: Nem METEOROLOJİ VI. Hafta: Nem NEM Havada bulunan su buharı nem olarak tanımlanır. Yeryüzündeki okyanuslardan, denizlerden, göllerden, akarsulardan, buz ve toprak yüzeylerinden buharlaşma ve bitkilerden terleme

Detaylı

Suyun sıvı halinden gaz veya buhar haline dönüşmesi sürecidir ve suyun sıvı halinden gaz veya buhar olarak atmosfere iletilmesinin başlıca yoludur.

Suyun sıvı halinden gaz veya buhar haline dönüşmesi sürecidir ve suyun sıvı halinden gaz veya buhar olarak atmosfere iletilmesinin başlıca yoludur. Buharlaşma Suyun sıvı halinden gaz veya buhar haline dönüşmesi sürecidir ve suyun sıvı halinden gaz veya buhar olarak atmosfere iletilmesinin başlıca yoludur. Atmosferdeki nemin yaklaşık % 90 nı okyanuslar,

Detaylı

HİDROLOJİ DERS NOTLARI

HİDROLOJİ DERS NOTLARI Balıkesir Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü umutokkan@balikesir.edu.tr HİDROLOJİ DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Umut OKKAN Hidrolik Anabilim Dalı Balıkesir Balıkesir Üniversitesi Üniversitesi İnşaat

Detaylı

Hidroloji Disiplinlerarası Bir Bilimdir

Hidroloji Disiplinlerarası Bir Bilimdir HİDROLOJİ KAPSAM Hidrolojik Çevrim ve Elemanları Hidrolojik Değişkenlerin Ölçülmesi ve Analizi Yağış Buharlaşma Terleme Sızma Analizleri Akım Ölçümleri ve Verilerin Analizi Yüzeysel Akış Yağış-Akış İlişkisi

Detaylı

BİTKİ SU TÜKETİMİ 1. Bitkinin Su İhtiyacı

BİTKİ SU TÜKETİMİ 1. Bitkinin Su İhtiyacı BİTKİ SU TÜKETİMİ 1. Bitkinin Su İhtiyacı Bitki, yapraklarından sürekli su kaybeder; bünyesindeki su oranını belirli seviyede tutabilmesi için kaybettiği kadar suyu kökleri vasıtasıyıla topraktan almak

Detaylı

HİDROLOJİ DERS NOTLARI

HİDROLOJİ DERS NOTLARI Balıkesir Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü umutokkan@balikesir.edu.tr HİDROLOJİ DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Umut OKKAN Hidrolik Anabilim Dalı Ders Kapsamında Yararlanılabilecek Bazı Kaynaklar Balıkesir

Detaylı

8. Sınıf Fen ve Teknoloji. KONU: Sıvılarda ve Gazlarda Basınç

8. Sınıf Fen ve Teknoloji. KONU: Sıvılarda ve Gazlarda Basınç Sıvılar bulundukları kabın her yerine aynı basıncı uygulamazlar. Katılar zemine basınç uygularken sıvılar kabın her yerine basınç uygularlar. Sıvı basıncı, kapta bulunan sıvının hacmine, kabın şekline

Detaylı

HİDROLOJİ Doç.Dr.Emrah DOĞAN

HİDROLOJİ Doç.Dr.Emrah DOĞAN HİDROLOJİ Doç.Dr.Emrah DOĞAN 1-1 YARDIMCI DERS KİTAPLARI VE KAYNAKLAR Kitap Adı Yazarı Yayınevi ve Yılı 1 Hidroloji Mehmetçik Bayazıt İTÜ Matbaası, 1995 2 Hidroloji Uygulamaları Mehmetçik Bayazıt Zekai

Detaylı

HİDROLOJİK DÖNGÜ (Su Döngüsü)

HİDROLOJİK DÖNGÜ (Su Döngüsü) HAVZA SÜREÇLERİ HİDROLOJİK DÖNGÜ (Su Döngüsü) Yer kürenin atmosfer, kara ve su olmak üzere üç ayrı bölümünde su, gaz durumdan sıvı veya katı duruma ya da katı veya sıvı durumdan gaz durumuna dönüşerek

Detaylı

Proje önerisinde bulunduğumuz 3 Gölet sahası Dere Havzası yüksek kesimlerinde yer almaktadır.

Proje önerisinde bulunduğumuz 3 Gölet sahası Dere Havzası yüksek kesimlerinde yer almaktadır. BÖLÜM 3 HİDROLOJİ 3.1 PROJE SAHASININ İKLİM KARAKTERİSTİKLERİ İklim geçit kuşağında bulunan Eskipazar da, Karadeniz ikliminin hüküm sürdüğü ılık ve yağışlı Dere Havzası ile Karasal iklimin hüküm sürdüğü

Detaylı

YAGIŞ-AKIŞ SÜREÇLERİ

YAGIŞ-AKIŞ SÜREÇLERİ YAGIŞ-AKIŞ SÜREÇLERİ HİDROLOJİK DÖNGÜ (Su Döngüsü) Yer kürenin atmosfer, kara ve su olmak üzere üç ayrı bölümünde su, gaz durumdan sıvı veya katı duruma ya da katı veya sıvı durumdan gaz durumuna dönüşerek

Detaylı

MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1

MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1 MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1 BURKULMA HESABI Doç.Dr. Ali Rıza YILDIZ MAK 305 Makine Elemanları-Doç. Dr. Ali Rıza YILDIZ 1 BU SLAYTTAN EDİNİLMESİ BEKLENEN BİLGİLER Burkulmanın tanımı Burkulmanın hangi durumlarda

Detaylı

+ 1. ) transfer edilir. Seri. Isı T h T c sıcaklık farkı nedeniyle üç direnç boyunca ( dirençler için Q ısı transfer miktarı aşağıdaki gibidir.

+ 1. ) transfer edilir. Seri. Isı T h T c sıcaklık farkı nedeniyle üç direnç boyunca ( dirençler için Q ısı transfer miktarı aşağıdaki gibidir. GİRİŞ Isı değiştiricileri (eşanjör) değişik tiplerde olup farklı sıcaklıktaki iki akışkan arasında ısı alışverişini temin ederler. Isı değiştiricileri başlıca yüzeyli ısı değiştiricileri, karışımlı ısı

Detaylı

GAP KAPSAMINDAKĐ ĐLLERĐN SU BĐLANÇOSU

GAP KAPSAMINDAKĐ ĐLLERĐN SU BĐLANÇOSU GAP KAPSAMINDAKĐ ĐLLERĐN SU BĐLANÇOSU M. Đrfan YEŞĐLNACAR Harran Üniv. Müh. Fak. Đnşaat Müh. Böl. Ş. Urfa Reşit GERGER Harran Üniv. Müh. Fak. Đnşaat Müh. Böl. Ş. Urfa Mustafa S. YAZGAN Đ.T.Ü. Đnş. Fak.

Detaylı

TRB2 BÖLGESİ MEVCUT DURUM ANALİZİ COĞRAFİ KONUM VE İKLİM

TRB2 BÖLGESİ MEVCUT DURUM ANALİZİ COĞRAFİ KONUM VE İKLİM TRB2 BÖLGESİ MEVCUT DURUM ANALİZİ COĞRAFİ KONUM VE İKLİM 2011 İÇİNDEKİLER 1. COĞRAFİ KONUM... 3 1.1. Bitlis İli Coğrafi Konumu... 3 1.2. Hakkâri İli Coğrafi Konumu... 3 1.3. Muş İli Coğrafi Konumu... 3

Detaylı

PERKOLASYON İNFİLTRASYON YÜZEYSEL VE YÜZETALTI AKIŞ GEÇİRGENLİK

PERKOLASYON İNFİLTRASYON YÜZEYSEL VE YÜZETALTI AKIŞ GEÇİRGENLİK PERKOLASYON İNFİLTRASYON YÜZEYSEL VE YÜZETALTI AKIŞ GEÇİRGENLİK Toprak yüzüne gelmiş olan suyun, toprak içine girme olayına ve hareketine denir. Ölçü birimi mm-yağış tır. Doygunluk tabakası. Toprağın yüzündeki

Detaylı

Emisyon Ölçümlerinin Planlanması

Emisyon Ölçümlerinin Planlanması Emisyon Ölçümlerinin Planlanması Prof.Dr.Abdurrahman BAYRAM Dokuz Eylül Üniversitesi, Çevre Mühendisliği Bölümü Tınaztepe Yerleşkesi 35397 Buca-İzmir Tel: 0232 3017113 Faks: 0232 3017280 E-posta: abdurrahman.bayram@deu.edu.tr

Detaylı

3-İRİ AGREGADA ÖZGÜL AĞIRLIK VE SU EMME ORANI TAYİNİ Deneyin Amacı:

3-İRİ AGREGADA ÖZGÜL AĞIRLIK VE SU EMME ORANI TAYİNİ Deneyin Amacı: 3-İRİ AGREGADA ÖZGÜL AĞIRLIK VE SU EMME ORANI TAYİNİ Deneyin Amacı: İri agreganı, birim hacimdeki ağırlığını tespit etmektir. Agreganın birim hacimdeki ağırlığının miktarının bilinmesi betonun kullanım

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMLI. 1. ÜNİTE: MADDE ve ÖZELLİKLERİ 2. Konu KALDIRMA KUVVETİ ETKİNLİK ve TEST ÇÖZÜMLERİ

10. SINIF KONU ANLATIMLI. 1. ÜNİTE: MADDE ve ÖZELLİKLERİ 2. Konu KALDIRMA KUVVETİ ETKİNLİK ve TEST ÇÖZÜMLERİ 10. SINIF KONU ANLAIMLI 1. ÜNİE: MADDE ve ÖZELLİKLERİ 2. Konu KALDIRMA KUVVEİ EKİNLİK ve ES ÇÖZÜMLERİ 2 Ünite 1 Madde ve Özellikleri 1. Ünite 2. Konu (Kaldırma Kuvveti) A nın Çözümleri 4. K 1. Suya batan

Detaylı

4. Bölüm. Aerostatik, Atmosfer, Aerostatik taşıma. Aerostatik denge

4. Bölüm. Aerostatik, Atmosfer, Aerostatik taşıma. Aerostatik denge 4. Bölüm Aerostatik, Atmosfer, Aerostatik taşıma Aerostatik denge (p+ p).a h W p.a Statik halde akışkan içindeki bir kitlenin ağırlığı, bu kitlenin alt ve üst tarafından etkileyen basınç kuvvetlerinin

Detaylı

Sulama Teknolojileri. Prof. Dr. Ferit Kemal SÖNMEZ

Sulama Teknolojileri. Prof. Dr. Ferit Kemal SÖNMEZ Sulama Teknolojileri Prof. Dr. Ferit Kemal SÖNMEZ Tarımsal Yapılar ve Sulama SULAMA YÖNTEMLERİ Suyun bitki kök bölgesine veriliş biçimi YÜZEY SULAMA YÖNTEMLERİ BASINÇLI SULAMA YÖNTEMLERİ -Salma sulama

Detaylı

9. SINIF DENEME SINAVLARI DAĞILIMI / DİL VE ANLATIM

9. SINIF DENEME SINAVLARI DAĞILIMI / DİL VE ANLATIM DİL VE ANLATIM 01 İletişim 02 İnsan, İletişim ve Dil - Dilin İşlevleri 03 Dil-Kültür İlişkisi 04 Dillerin Sınıflandırılması 05 Türk Dilinin Tarihî Gelişimi ve Türkiye Türkçesi 06 Türkçenin Ses Özellikleri

Detaylı

Fatih TOSUNOĞLU Hidroloji Hidroloji Ders Notları Hidrolojik Analiz ve Tasarım Ders Notları

Fatih TOSUNOĞLU Hidroloji Hidroloji Ders Notları Hidrolojik Analiz ve Tasarım Ders Notları Fatih TOSUNOĞLU Hidroloji, Prof. Dr. Mehmetcik Bayazıt, Birsen Yayınevi, İstanbul Hidroloji Ders Notları, Prof. Dr. Ercan Kahya,İTÜ, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Müh. Böl. Hidrolojik Analiz ve Tasarım

Detaylı

GAZLAR GAZ KARIŞIMLARI

GAZLAR GAZ KARIŞIMLARI DALTON KISMİ BASINÇLAR YASASI Aynı Kaplarda Gazların Karıştırılması Birbiri ile tepkimeye girmeyen gaz karışımlarının davranışı genellikle ilgi çekicidir. Böyle bir karışımdaki bir bileşenin basıncı, aynı

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ. Atomların Yapısı

MALZEME BİLGİSİ. Atomların Yapısı MALZEME BİLGİSİ Dr.- Ing. Rahmi ÜNAL Konu: Atomların Yapısı 1 Atomların Yapıları Atomlar başlıca üç temel atom altı parçacıktan oluşur; Protonlar (+ yüklü) Nötronlar (yüksüz) Elektronlar (- yüklü) Basit

Detaylı

DOĞAL KAYNAKLAR VE EKONOMİ İLİŞKİLERİ

DOĞAL KAYNAKLAR VE EKONOMİ İLİŞKİLERİ DOĞAL KAYNAKLAR VE EKONOMİ İLİŞKİLERİ Doğal Kaynak ve Ekonomi İlişkisi 1- Büyük sermaye ve doğal kaynaklara sahip gelişmiş ülkeler, doğal kaynaklardan etkin şekilde faydalanma yollarını aramaktadır. Örneğin,

Detaylı

Abs tract: Key Words: Yrd. Doç. Dr. Mehmet KAYA

Abs tract: Key Words: Yrd. Doç. Dr. Mehmet KAYA Mehmet Kaya:Sablon 25.08.2011 17:01 Page 34 Erzincan İklim ve Meteoroloji Verileri Yrd. Doç. Dr. Mehmet KAYA Abs tract: Knowing climate and meteorological data is essential element for the establishment

Detaylı

ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME DERSĐ GAZLAR KONU ANLATIMI

ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME DERSĐ GAZLAR KONU ANLATIMI 2008 ANKARA ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME DERSĐ GAZLAR KONU ANLATIMI DERS SORUMLUSU:Prof. Dr. Đnci MORGĐL HAZIRLAYAN:Derya ÇAKICI 20338451 GAZLAR Maddeler tabiatta katı, sıvı ve gaz olmak

Detaylı

İDEAL GAZ KARIŞIMLARI

İDEAL GAZ KARIŞIMLARI İdeal Gaz Karışımları İdeal gaz karışımları saf ideal gazlar gibi davranırlar. Saf gazlardan n 1, n 2,, n i, mol alınarak hazırlanan bir karışımın toplam basıncı p, toplam hacmi v ve sıcaklığı T olsun.

Detaylı

Tablo 4.2 Saat Yağış yüksekliği (mm)

Tablo 4.2 Saat Yağış yüksekliği (mm) Soru-) 97 yılının ayları boyunca Dicle Barajı havzasında hesaplanan potansiyel evapotranspirasyon miktarları ve ölçülen aylık yağış yükseklikleri Tablo. de verilmiştir. Zeminin tutabileceği maksimum nemin

Detaylı

BÖLÜM-5 YERALTI SUYU (SUBSURFACE WATER)

BÖLÜM-5 YERALTI SUYU (SUBSURFACE WATER) BÖLÜM-5 YERALTI SUYU (SUBSURFACE WATER) 5.1 GİRİŞ Yeryüzünde kullanılan suların % 40 ı yeraltından sağlanmaktadır. Yeraltı su miktarı yeryüzündeki akarsularda bulunan su miktarının 7500 katıdır. Yeraltı

Detaylı

Ölçme Hataları ve Belirsizlik Analizi

Ölçme Hataları ve Belirsizlik Analizi Ölçme Hataları ve Belirsizlik Analizi Yeryüzünde, ister bir kenar ister bir açı birkaç kez ölçüldüğünde her ölçü değeri arasında az çok farkların olduğu görülür. Yapılan her ölçünün sonucunu aynı bulmak

Detaylı

Kısa Süreli Rüzgar Enerjisi Tahmin Sistemi Geliştirilmesi Projesi

Kısa Süreli Rüzgar Enerjisi Tahmin Sistemi Geliştirilmesi Projesi Kısa Süreli Rüzgar Enerjisi Tahmin Sistemi Geliştirilmesi Projesi Ahmet Duran Şahin* Sevinç Sırdaş* Ahmet Öztopal* Ercan İzgi** Mustafa Kemal Kaymak* Bihter Yerli* *İTÜ, Meteoroloji Müh. Böl., sahind@itu.edu.tr

Detaylı

Ders Kitabı. Doç. Dr. İrfan Yolcubal Kocaeli Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü htpp:/jeoloji.kocaeli.edu.tr/

Ders Kitabı. Doç. Dr. İrfan Yolcubal Kocaeli Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü htpp:/jeoloji.kocaeli.edu.tr/ HİDROLOJİ Doç. Dr. İrfan Yolcubal Kocaeli Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü htpp:/jeoloji.kocaeli.edu.tr/ Ders Kitabı Hidroloji Mehmetçik Bayazıt Birsen Yayınevi 224 sayfa, 3. Baskı, 2004 Yardımcı

Detaylı

MOTORLAR-5 HAFTA GERÇEK MOTOR ÇEVRİMİ

MOTORLAR-5 HAFTA GERÇEK MOTOR ÇEVRİMİ MOTORLAR-5 HAFTA GERÇEK MOTOR ÇEVRİMİ Yrd.Doç.Dr. Alp Tekin ERGENÇ GERÇEK MOTOR ÇEVRİMİ Gerçek motor çevrimi standart hava (teorik) çevriminden farklı olarak emme, sıkıştırma,tutuşma ve yanma, genişleme

Detaylı

HİDROLOJİ DERS NOTLARI

HİDROLOJİ DERS NOTLARI Balıkesir Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü umutokkan@balikesir.edu.tr HİDROLOJİ DERS NOTLARI Yrd. Doç. Dr. Umut OKKAN Hidrolik Anabilim Dalı Balıkesir Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Bölüm

Detaylı

Etlik Piliç Kümeslerinin Serinletilmesinde Güneş Enerjisi Kullanımının Tekno-Ekonomik Analizi. Yrd. Doç. Dr. Metin DAĞTEKİN

Etlik Piliç Kümeslerinin Serinletilmesinde Güneş Enerjisi Kullanımının Tekno-Ekonomik Analizi. Yrd. Doç. Dr. Metin DAĞTEKİN Etlik Piliç Kümeslerinin Serinletilmesinde Güneş Enerjisi Kullanımının Tekno-Ekonomik Analizi Yrd. Doç. Dr. Metin DAĞTEKİN Hayvan başına verimin arttırılmasında, Yüksek verim özelliğine sahip ırkların

Detaylı

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KURAKLIK YÖNETİMİ. Kuraklık Yönetimi Şube Müdürlüğü

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KURAKLIK YÖNETİMİ. Kuraklık Yönetimi Şube Müdürlüğü T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KURAKLIK YÖNETİMİ Kuraklık Yönetimi Şube Müdürlüğü Kuraklık Yönetimi, İklim Değişikliğine Uyum, Taşkın Yönetim Planlarının Hazırlanması Hizmet

Detaylı

HİDROJEOLOJİ. Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Akış ve süzülme. 3.Hafta. Prof.Dr.N.Nur ÖZYURT

HİDROJEOLOJİ. Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Akış ve süzülme. 3.Hafta. Prof.Dr.N.Nur ÖZYURT HİDROJEOLOJİ 3.Hafta Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Akış ve süzülme Prof.Dr.N.Nur ÖZYURT nozyurt@hacettepe.edu.tr Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Buharlaşma-terleme Yağış Yüzeysel akış Yeraltına süzülme ve

Detaylı

Türkiye'nin İklim Özellikleri

Türkiye'nin İklim Özellikleri Türkiye'nin İklim Özellikleri Yazar Prof.Dr. Selâmi GÖZENÇ ÜNİTE 3 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Türkiye'nin iklim özellikleri hakkında geniş bilgi sahibi olacak, Türkiye'deki iklim tiplerinin

Detaylı

21. Yüzyılın Başında II. Kırıkkale Sempozyumu 13-14 Mart 2008 Kırıkkale

21. Yüzyılın Başında II. Kırıkkale Sempozyumu 13-14 Mart 2008 Kırıkkale 21. Yüzyılın Başında II. Kırıkkale Sempozyumu 13-14 Mart 2008 Kırıkkale STANDART YAĞIŞ İNDİSİ (SYİ) METODU İLE KIRIKKALE İLİNDE KURAKLIK ANALİZİ Yrd. Doç. Dr. Osman YILDIZ Kırıkkale Üniversitesi Kızılırmak

Detaylı

Kentsel Hava Kirliliği Riski için Enverziyon Tahmini

Kentsel Hava Kirliliği Riski için Enverziyon Tahmini DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA ve BİLGİ İŞLEM DAİRESİ BAŞKANLIĞI ARAŞTIRMA ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ Kentsel Hava Kirliliği Riski için Enverziyon i 2007-2008 Kış Dönemi (Eylül, Ekim, Kasım, Aralık,

Detaylı

ZEMİN MEKANİĞİ -1. Ders Notları. Öğr.Grv. Erdinç ABİ

ZEMİN MEKANİĞİ -1. Ders Notları. Öğr.Grv. Erdinç ABİ ZEMİN MEKANİĞİ -1 Ders Notları Öğr.Grv. Erdinç ABİ AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ 2012 1. Bölüm ZEMİNLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER Zemin; kaya(ç)ların fiziksel parçalanması (mekanik ayrışma) ve/veya kimyasal

Detaylı

SUNUM İÇERİĞİ. Kapsam. Terimler. Numune Alma Cihaz ve Malzemeleri. Numune Alma İşlemleri. Numunenin Tanıtımı ve Kaydı

SUNUM İÇERİĞİ. Kapsam. Terimler. Numune Alma Cihaz ve Malzemeleri. Numune Alma İşlemleri. Numunenin Tanıtımı ve Kaydı 1 SUNUM İÇERİĞİ Kapsam Terimler Numune Alma Cihaz ve Malzemeleri Numune Alma İşlemleri Numunenin Tanıtımı ve Kaydı 2 Bu standard, fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik değerlendirmeler için yeraltı sularından

Detaylı

TAM KLİMA TESİSATI DENEY FÖYÜ

TAM KLİMA TESİSATI DENEY FÖYÜ T.C BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK ve MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TAM KLİMA TESİSATI DENEY FÖYÜ 2015-2016 Bahar Yarıyılı Prof.Dr. Yusuf Ali KARA Arş.Gör.Semih AKIN

Detaylı

12. SINIF KONU ANLATIMI 24 STOMA VE TERLEME (TRANSPİRASYON)

12. SINIF KONU ANLATIMI 24 STOMA VE TERLEME (TRANSPİRASYON) 12. SINIF KONU ANLATIMI 24 STOMA VE TERLEME (TRANSPİRASYON) STOMA Genellikle yaprakta bulunan bitkide gaz alışverişini sağlayan küçük gözeneklerdir. Bitkinin yaşadığı iklim koşuluna bağlı olarak konumu

Detaylı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ve ÇEVREYE ETKİLERİ HÜSEYİN ILHAN YENIŞEHIR METEOROLOJI MÜDÜRLÜĞÜ

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ve ÇEVREYE ETKİLERİ HÜSEYİN ILHAN YENIŞEHIR METEOROLOJI MÜDÜRLÜĞÜ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ve ÇEVREYE ETKİLERİ HÜSEYİN ILHAN YENIŞEHIR METEOROLOJI MÜDÜRLÜĞÜ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE KÜRESEL ISINMA Giriş: İklim değişikliği ve küresel ısınma dünyamızın geleceği ve yaşam için en önemli

Detaylı

Akifer Özellikleri

Akifer Özellikleri Akifer Özellikleri Doygun olmayan bölge Doygun bölge Bütün boşluklar su+hava ile dolu Yer altı su seviyesi Bütün boşluklar su ile dolu Doygun olmayan (doymamış bölgede) zemin daneleri arasında su ve hava

Detaylı

ATMOSFERDEKİ YAĞIŞA GEÇERİLİR SURUHARI MİKTARININ HESAPLANMASI

ATMOSFERDEKİ YAĞIŞA GEÇERİLİR SURUHARI MİKTARININ HESAPLANMASI ATMOSFERDEKİ YAĞIŞA GEÇERİLİR SURUHARI MİKTARININ HESAPLANMASI SEMA TOPÇU* 1. GİRİŞ Dünya üzerindeki büyük su kütlelerinden meydana gelen buharlaşma ve canlıların terleme olayı atmosferdeki subuharının

Detaylı

YEREL SAAT ve GÖLGE BOYU GRAFİĞİ.

YEREL SAAT ve GÖLGE BOYU GRAFİĞİ. YEREL SAAT ve GÖLGE BOYU GRAFİĞİ www.sosyal-bilgiler.com YEREL SAAT Yerel saat şöyle belirlenir; Bir merkezde güneş yükselebileceği en yüksek noktaya ulaştığı an oranın yerel saati 12.00dir. Başka bir

Detaylı

1. ENDÜSTRİYEL KİRLETİCİLER. info@motifair.com

1. ENDÜSTRİYEL KİRLETİCİLER. info@motifair.com 1. ENDÜSTRİYEL KİRLETİCİLER Problem: Endüstride çeşitli çalışma prosesleri kirliliklere sebep olur. Bunlar: Tozlar Dumanlar Yağ buharları Gazlar Sakatlanmalar: İnsan vücudu çeşitli zararlı kirliliklere

Detaylı

Laboratuvar 1: Gerilme, Mohr dairesi ÇÖZÜM ANAHTARI. Güz 2005

Laboratuvar 1: Gerilme, Mohr dairesi ÇÖZÜM ANAHTARI. Güz 2005 Laboratuvar 1: Gerilme, Mohr dairesi ÇÖZÜM ANAHTARI Güz 2005 1 Gerilme için Mohr daireleri Mohr dairesi çizimini kullandığınız problemler için ilgili düzlemlere karşılık gelen noktaları çizim üzerinde

Detaylı

Prof. Dr. Durmuş KAYA Öğr. Gör. Muharrem EYİDOĞAN Arş. Gör. Enes KILINÇ

Prof. Dr. Durmuş KAYA Öğr. Gör. Muharrem EYİDOĞAN Arş. Gör. Enes KILINÇ Prof. Dr. Durmuş KAYA Öğr. Gör. Muharrem EYİDOĞAN Arş. Gör. Enes KILINÇ Karabük Üniversitesi Enerji ve Çevre Teknolojileri Birimi durmuskaya@hotmail.com, dkaya@karabuk.edu.tr Sunum içeriği Karabük üniversitesi

Detaylı

Ders Notları 3 Geçirimlilik Permeabilite

Ders Notları 3 Geçirimlilik Permeabilite Ders Notları 3 Geçirimlilik Permeabilite Zemindeki mühendislik problemleri, zeminin kendisinden değil, boşluklarında bulunan boşluk suyundan kaynaklanır. Su olmayan bir gezegende yaşıyor olsaydık, zemin

Detaylı

BİTKİ FİZYOLOJİSİ. 2. Hafta

BİTKİ FİZYOLOJİSİ. 2. Hafta BİTKİ FİZYOLOJİSİ 2. Hafta 1 Su Bitki Bünyesinin Bileşimi Bitkilerin hayatsal faaliyetleri için çok gerekli olan maddedir. - Hücre protoplazmasının %80-95 ini oluşturur. - Tüm metabolik olaylarda kullanılan

Detaylı

Ders 2: Su Miktarı Hesabı. Su temin şeması tasarımında kentsel kullanım amaçlı su miktarının hesaplanması için aşağıdaki veriler gereklidir:

Ders 2: Su Miktarı Hesabı. Su temin şeması tasarımında kentsel kullanım amaçlı su miktarının hesaplanması için aşağıdaki veriler gereklidir: Hindistan Teknoloji Enstitüsü (IIT), Kanpur, Mühendislik Fakültesi, Su ve Atıksu Mühendisliği Dersi, 2 Ders 2: Su Miktarı Hesabı Su Miktarı Hesabı Su temin şeması tasarımında kentsel kullanım amaçlı su

Detaylı

FİZİKOKİMYA I ARASINAV SORU VE CEVAPLARI 2013-14 GÜZ YARIYILI

FİZİKOKİMYA I ARASINAV SORU VE CEVAPLARI 2013-14 GÜZ YARIYILI Soru 1: Aşağıdaki ifadeleri tanımlayınız. a) Sistem b)adyabatik sistem c) Kapalı sistem c) Bileşen analizi Cevap 1: a) Sistem: Üzerinde araştırma yapmak üzere sınırladığımız bir evren parçasına verilen

Detaylı

Bölüm 3 SAF MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Bölüm 3 SAF MADDENİN ÖZELLİKLERİ Bölüm 3 SAF MADDENİN ÖZELLİKLERİ 1 Amaçlar Amaçlar Saf madde kavramının tanıtılması Faz değişimi işleminin fizik ilkelerinin incelenmesi Saf maddenin P-v-T yüzeylerinin ve P-v, T-v ve P-T özelik diyagramlarının

Detaylı

Tablo : Türkiye Su Kaynakları potansiyeli. Ortalama (aritmetik) Yıllık yağış 642,6 mm Ortalama yıllık yağış miktarı 501,0 km3

Tablo : Türkiye Su Kaynakları potansiyeli. Ortalama (aritmetik) Yıllık yağış 642,6 mm Ortalama yıllık yağış miktarı 501,0 km3 Dünyadaki toplam su miktarı 1,4 milyar km3 tür. Bu suyun % 97'si denizlerde ve okyanuslardaki tuzlu sulardan oluşmaktadır. Geriye kalan yalnızca % 2'si tatlı su kaynağı olup çeşitli amaçlar için kullanılabilir

Detaylı

KİNETİK GAZ KURAMI. Doç. Dr. Faruk GÖKMEŞE Kimya Bölümü Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi 1

KİNETİK GAZ KURAMI. Doç. Dr. Faruk GÖKMEŞE Kimya Bölümü Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi 1 Kinetik Gaz Kuramından Gazların Isınma Isılarının Bulunması Sabit hacimdeki ısınma ısısı (C v ): Sabit hacimde bulunan bir mol gazın sıcaklığını 1K değiştirmek için gerekli ısı alışverişi. Sabit basınçtaki

Detaylı

ISI NEDİR? Isı bir enerji çeşidi olduğu için enerji birimleriyle ölçülür. HÜSEYİN DEMİRBAŞ

ISI NEDİR? Isı bir enerji çeşidi olduğu için enerji birimleriyle ölçülür. HÜSEYİN DEMİRBAŞ ISI NEDİR? Bir maddeyi oluşturan taneciklerin sahip oldukları hareket (kinetik) enerjilerinin toplamına ısı denir. Isı bir enerji türüdür ve ısı enerjisi kalorimetre kabı ile ölçülür. Isı bir enerji çeşidi

Detaylı

Türev Kavramı ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Prof.Dr. Vakıf CAFEROV

Türev Kavramı ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Prof.Dr. Vakıf CAFEROV Türev Kavramı Yazar Prof.Dr. Vakıf CAFEROV ÜNİTE 9 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; türev kavramını anlayacak, türev alma kurallarını öğrenecek, türevin geometrik ve fiziksel anlamını kavrayacak,

Detaylı

SIZMA SIZMA. Yağışın bir kısmının yerçekimi, Kapiler ve moleküler gerilmeler etkisi ile zemine süzülmesi sızma (infiltrasyon) olarak adlandırılır

SIZMA SIZMA. Yağışın bir kısmının yerçekimi, Kapiler ve moleküler gerilmeler etkisi ile zemine süzülmesi sızma (infiltrasyon) olarak adlandırılır SIZMA SIZMA Yağışın bir kısmının yerçekimi, Kapiler ve moleküler gerilmeler etkisi ile zemine süzülmesi sızma (infiltrasyon) olarak adlandırılır Yüzeysel akış miktarı kaybına neden olur. Zemin nemini artırır.

Detaylı

11. BÖLÜM: TOPRAK SUYU

11. BÖLÜM: TOPRAK SUYU 11. BÖLÜM: TOPRAK SUYU Bitki gelişimi için gerekli olan besin maddelerinin açığa çıkmasını sağlar Besin maddelerini bitki köküne taşır Bitki hücrelerinin temel yapı maddesidir Fotosentez için gereklidir

Detaylı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE ÇALIŞMALARI. Umut AKBULUT Jeoloji Mühendisi

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE ÇALIŞMALARI. Umut AKBULUT Jeoloji Mühendisi İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE ÇALIŞMALARI Umut AKBULUT Jeoloji Mühendisi Sunum İçeriği İklim Değişikliği Nedir İklim Değişikliği İle Mücadele İklim Değişikliği ile Mücadele Çalışmaları İklim Değişikliği

Detaylı

Termodinamik İdeal Gazlar Isı ve Termodinamiğin 1. Yasası

Termodinamik İdeal Gazlar Isı ve Termodinamiğin 1. Yasası İdeal Gazlar Isı ve Termodinamiğin 1. Yasası İdeal Gazlar P basıncında, V hacmindeki bir kaba konulan kütlesi m ve sıcaklığı T olan bir gazın özellikleri ele alınacaktır. Bu kavramların birbirleriyle nasıl

Detaylı

Örtü Altında Elma Yetiştiriciliği

Örtü Altında Elma Yetiştiriciliği Örtü Altında Elma Yetiştiriciliği Ülkemiz diğer meyve türlerinde olduğu gibi, yumuşak çekirdekli meyve yetiştiriciliğinde de çok büyük bir potansiyele sahiptir. Ancak bu potansiyelden geçmişte gereği kadar

Detaylı

TARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü

TARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü TARIMSAL YAPILAR Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, İklimsel Çevre ve Yönetimi Temel Kavramlar 2 İklimsel Çevre Denetimi Isı

Detaylı

Adı- Soyadı: 01.12.2015 Fakülte No :

Adı- Soyadı: 01.12.2015 Fakülte No : Adı- Soyadı: 01.12.2015 Fakülte No : Gıda Mühendisliği Bölümü, 2015/2016 Öğretim Yılı, Güz Yarıyılı 00391-Termodinamik Dersi, Ara Sınavı Soru ve Çözümleri Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20) 4 (20) 5 (20)

Detaylı

Zeus tarafından yazıldı. Cumartesi, 09 Ekim :27 - Son Güncelleme Cumartesi, 09 Ekim :53

Zeus tarafından yazıldı. Cumartesi, 09 Ekim :27 - Son Güncelleme Cumartesi, 09 Ekim :53 Yazı İçerik Sıcaklık Nedir? Sıcaklığın Özellikleri Sıcaklığın Ölçülmesi Sıcaklık Değişimi Sıcaklık Birimleri Mutlak Sıcaklık Sıcaklık ve ısı Sıcaklık ıskalası Sıcaklık ölçülmesi Yeryüzünün Farklı Isınması

Detaylı

ALGORİTMA İ VE PROGRAMLAMA

ALGORİTMA İ VE PROGRAMLAMA ALGORİTMA İ VE PROGRAMLAMA II Öğr.Gör.Erdal GÜVENOĞLU Hafta 2 Maltepe Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü ALGORİTMA ANALİZİ 2 Neden algoritmayı analiz ederiz? Algoritmanın performansını ölçmek

Detaylı

DEMİR ÇELİK SEKTÖRÜNDE 50 YILLIK GELİŞME ve GELECEĞE BAKIŞ. Necdet Utkanlar

DEMİR ÇELİK SEKTÖRÜNDE 50 YILLIK GELİŞME ve GELECEĞE BAKIŞ. Necdet Utkanlar DEMİR ÇELİK SEKTÖRÜNDE 50 YILLIK GELİŞME ve GELECEĞE BAKIŞ Necdet Utkanlar ODTÜ Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü 50. Yıl Sempozyumu 29 Haziran 2016 MKE Ağır Silah ve Çelik fabrikası, 1932-1937

Detaylı

TAM SAYILARLA İŞLEMLER

TAM SAYILARLA İŞLEMLER TAM SAYILARLA İŞLEMLER 5 4 3 2 1 1 TAM SAYILARLA TOPLAMA İŞLEMİ Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, bilimsel ve teknolojik gelişmeler ışığında meteorolojik gözlemler, hava tahminleri ve iklim değişiklikleri

Detaylı

Bir zaman birimi tanımlamak için de periyodik bir harekete ihtiyaç vardır.

Bir zaman birimi tanımlamak için de periyodik bir harekete ihtiyaç vardır. Çeşitli koordinat sistemlerinden biri kullanılarak, herhangi bir anda bir gök cisminin gök küresi üzerindeki konumu belirlenebilir; fakat bir gök cisminin koordinatları bir takım sebeplerden (presesyon,

Detaylı

VE GIDALARDA KULLANIM POTANSİYELLER YELLERİ. ÜSTÜN, Sadettin TURHAN

VE GIDALARDA KULLANIM POTANSİYELLER YELLERİ. ÜSTÜN, Sadettin TURHAN ANTİFR FRİZ Z PROTEİNLER VE GIDALARDA KULLANIM POTANSİYELLER YELLERİ N. Şule ÜSTÜN, Sadettin TURHAN Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Gıda Mühendisliği Bölümü, Samsun, Türkiye Antifriz

Detaylı

Ağır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç

Ağır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç Ağır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç Atmosfer çeşitli gazlardan oluşmuştur ve bu gazların belirli bir ağırlığı vardır. Havada bulunan bu gazların ağırlıkları oranında yeryüzüne yaptığı etkiye atmosfer

Detaylı

AKIM GEÇEN TELE ETKİYEN MANYETİK KUVVETLERİN ÖLÇÜMÜ (AKIM TERAZİSİ)

AKIM GEÇEN TELE ETKİYEN MANYETİK KUVVETLERİN ÖLÇÜMÜ (AKIM TERAZİSİ) AKIM GEÇEN TELE ETKİYEN MANYETİK KUVVETLERİN ÖLÇÜMÜ (AKIM TERAZİSİ) AMAÇ: 1. Bu deneyde, düzgün ve statik bir manyetik B alanında I elektrik akımını taşıyan tele etkiyen bir kuvvet olduğunu gözlemlemek

Detaylı

Akışkanların Dinamiği

Akışkanların Dinamiği Akışkanların Dinamiği Akışkanların Dinamiğinde Kullanılan Temel Prensipler Gaz ve sıvı akımıyla ilgili bütün problemlerin çözümü kütlenin korunumu, enerjinin korunumu ve momentumun korunumu prensibe dayanır.

Detaylı

SCROLL VE PİSTONLU TİP SOĞUTMA KOMPRESÖRLERİNİN KAPASİTE VE VERİMLERİNİN ÇALIŞMA ŞARTLARI İLE DEĞİŞİMİ

SCROLL VE PİSTONLU TİP SOĞUTMA KOMPRESÖRLERİNİN KAPASİTE VE VERİMLERİNİN ÇALIŞMA ŞARTLARI İLE DEĞİŞİMİ SCROLL VE PİSTONLU TİP SOĞUTMA KOMPRESÖRLERİNİN KAPASİTE VE VERİMLERİNİN ÇALIŞMA ŞARTLARI İLE DEĞİŞİMİ Emirhan BAYIR / Serhan KÜÇÜKA DSİ Bursa Bölge Müdürlüğü Dokuz Eylül Üniversitesi Makina Mühendisliği

Detaylı

Gaz hali genel olarak molekül ve atomların birbirinden uzak olduğu ve çok hızlı hareket ettiği bir haldir.

Gaz hali genel olarak molekül ve atomların birbirinden uzak olduğu ve çok hızlı hareket ettiği bir haldir. GAZLAR Maddeler tabiatta katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç halde bulunurlar. Gaz hali genel olarak molekül ve atomların birbirinden uzak olduğu ve çok hızlı hareket ettiği bir haldir. Gaz molekülleri birbirine

Detaylı

SULAMA-TEMEL KONULAR

SULAMA-TEMEL KONULAR Bitki Su Tüketimi ET Kc ETo SULAMA-TEMEL KONULAR (SULAMA SİSTEMLERİNİN TASARIMI DERSİ İÇİN) PROF. DR. SÜLEYMAN KODAL, PROF. DR. Y. ERSOY YILDIRIM ETc = KcxETo : bitki su tüketimi, mm : bitki katsayısı

Detaylı

ENERJİ DENKLİKLERİ 1

ENERJİ DENKLİKLERİ 1 ENERJİ DENKLİKLERİ 1 Enerji ilk kez Newton tarafından ortaya konmuştur. Newton, kinetik ve potansiyel enerjileri tanımlamıştır. 2 Enerji; Potansiyel, Kinetik, Kimyasal, Mekaniki, Elektrik enerjisi gibi

Detaylı

22.03.2012. Tuzlu Sular (% 97,2) Tatlı Sular (% 2,7) Buzullar (% 77) Yer altı Suları (% 22) Nehirler, Göller (% 1)

22.03.2012. Tuzlu Sular (% 97,2) Tatlı Sular (% 2,7) Buzullar (% 77) Yer altı Suları (% 22) Nehirler, Göller (% 1) Yer altı Suyu Yeraltı Suyu Hidrolojisi Giriş Hidrolojik Çevrim Enerji Denklemleri Darcy Kanunu Akifer Karakteristikleri Akım Denklemleri Akım Ağları Kuyular Yeraltısuyu Modellemesi 1 Su, tüm canlılar için

Detaylı

(p = osmotik basınç)

(p = osmotik basınç) EK II RAOULT KANUNU OSMOTİK BASINÇ Şek- 1 Bir cam kap içine oturtulmuş gözenekli bir kabın içinde şekerli su, cam kapla da saf su bulunsun ve her iki kapta düzeyler aynı olsun (şek. 1). Bu koşullar altında

Detaylı

ISI VE SICAKLIK. 1 cal = 4,18 j

ISI VE SICAKLIK. 1 cal = 4,18 j ISI VE SICAKLIK ISI Isı ve sıcaklık farklı şeylerdir. Bir maddeyi oluşturan bütün taneciklerin sahip olduğu kinetik enerjilerin toplamına ISI denir. Isı bir enerji türüdür. Isı birimleri joule ( j ) ve

Detaylı