ÇİĞLİ RAM BÜLTEN GÖRME GÜÇLÜĞÜNDEN ETKİLENMİŞ ÇOCUKLAR İÇİN EĞİTİM REHBERİ DEHB OLAN ÖĞRENCİLERE ÖDEV VE SORUMLULUK VERİRKEN DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR

Transkript

1 İ Ş A D I ÇİĞLİ RAM BÜLTEN İ N D E K S S A Y I : / 0 1 / DEHB OLAN ÖĞRENCİLERE ÖDEV VE SORUMLULUK VERİRKEN DİKKAT EDİLE- CEK NOKTA- LAR GÖRME GÜÇLÜĞÜN- DEN ETKİLENMİŞ ÇOCUKLAR İÇİN EĞİTİM REHBERİ DEHB OLAN ÖĞRENCİLERE ÖDEV VE SORUMLULUK VERİRKEN DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR Hazırlayanlar Kaniye DİZEN SÜRER Reh.Psk.Dan. Uğraş TÜRKSOY Reh.psk.Dan DEĞERLER EĞİTİMİ B U S A Y I D A : DEHB OLAN ÖĞRENCİLERE ÖDEV VE SORUMLULUK VERİRKEN DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR 2 Öğretmenin Kuralları 2 Öğretmenlere Öneriler GÖRME GÜÇLÜĞÜNDEN ETKİLENMİŞ ÇOCUKLAR İÇİN EĞİTİM REHBERİ Görme güçlüğü olan çocuk kimdir? Hangi çocuklar görme güçlüğünden etkilenmiş olabilir? DEHB li çocuklar dışsal olayları kendi başlarına yapılandıramadıkları için yönlendirilmeye ve planlamaya ihtiyaç duyarlar. Planlamayı kolaylaştırmak için etkinlik listelerinin yapılması, yaptıkları işin neresinde kaldıklarını unuttuklarında hatırlamalarını kolaylaştırır. Hatırlama bu çocuklar için problem olduğundan dolayı, doğal olarak var olmayan çağrışımlar oluşturarak kodlamaya yardımcı olan hatırlama stratejileri ve beceriler öğretilebilir. Ödevlerini küçük parçalara ayırmak DEHB li çocuklar için önemlidir. Ağır ödevler çocuğu ezebilir ve çocukta yetersizlik duygusuna yol açabilir. Bu tür ödevlerin her bir bölümü yapılabilecek parçalara ayrılarak çocuğun başarısızlık korkusu azaltılabilir. Aslında bu çocuklar yapabileceklerini düşündüklerinden daha fazlasını yapabilirler Devamı sayfalar GÖRME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÇOCUĞUMU NASIL BESLEMELİYİM? Çocuğunuzun Öğrenmesini Desteklemek İçin Etkinlikler 6 7 Değerler Eğitimi Başlıyor 8-9 GÖRME GÜÇLÜĞÜNDEN ETKİLENMİŞ ÇOCUKLAR İÇİN EĞİTİM REHBERİ Görme güçlüğü olan sürdüren iş sahibi pek çok görme bir çocuğa sahip olmak dünyanın sonu doğuştan ve sonradan olabi- engelli kişi vardır.görme güçlüğü değildir. Ülkemizde lir.devamı 4-7 sayfalar ve dünyada hayatlarını normal şekilde Hazırlayan:Nazmiye ÇE- LİK Görme eng.sınf. Öğretmeni

2 S A Y F A 2 DEHB OLAN ÖĞRENCİLERE ÖDEV VE SORUMLULUK VERİRKEN DİKKAT EDİLECEK DEHB li çocuklar dışsal olayları kendi başlarına yapılandıramadıkları için yönlendirilmeye ve planlamaya ihtiyaç duyarlar. Planlamayı kolaylaştırmak için etkinlik listelerinin yapılması, yaptıkları işin neresinde kaldıklarını unuttuklarında hatırlamalarını kolaylaştırır. Hatırlama bu çocuklar için problem olduğundan dolayı, doğal olarak var olmayan çağrışımlar oluşturarak kodlamaya yardımcı olan hatırlama stratejileri ve beceriler öğretilebilir. Ödevlerini küçük parçalara ayırmak DEHB li çocuklar için önemlidir. Ağır ödevler çocuğu ezebilir ve çocukta yetersizlik duygusuna yol açabilir. Bu tür ödevlerin her bir bölümü yapılabilecek parçalara ayrılarak çocuğun başarısızlık korkusu azaltılabilir. Aslında bu çocuklar yapabileceklerini düşündüklerinden daha fazlasını yapabilirler. Bu çocuklar çok ödevden sıkıldıkları için az ödev verilerek ödevlerinin niceliğinden ziyade niteliğine dikkat edilmelidir. Yaptığı çalışmalarda verdiğiniz sürenin yeterli olup olmadığına dikkat edin. Yetersiz süreden dolayı başarısızlık çocuğun yeteneklerinden şüphe etmesine yol açar. DEHB li çocuklar bir ödevi yaparken kendi hızlarına göre değerlendirilmelidir. Sınıftaki diğer çocuklara bakarak onun geç yada erken bitirdiğini söylemek yanıltıcı olabilir. Çalışma hızı diğer çocuklarla kıyaslanarak belirlenirse DEHB belirtileri daha da artabilir. Öğretmenin Kuralları DİKKAT OLMAZSA ÖĞRENME OLMAZ!. DEHB li öğrencilerin okul başarısını arttırmak için öğretmenlerin kuralların yapılandırılmış olmasına, çalışma zamanlarının kısa tutulmasına, dersin ilginç etkinliklerle desteklenmesine ve olumlu pekiştireçlerin kullanımına dikkat etmesi gerekir. Düzeni sağlamak için kurallar mümkün olduğunca erken oluşturulmalı, düzen ve temizliği kontrol etmek için çok sık ara kontroller yapılmamalıdır. Aksi takdirde çocukların içsel motivasyonları azalır. Sınıftaki öğrencilerin katkılarıyla oluşturulan kuralları herkesin görebileceği bir biçimde yazıp asmak, kuralların benimsenmesini ve uygulanmasını sağlayabilir. Öğretmenlere Öneriler 1. Size yardımcı olabilecek kaynakları harekete geçirin.okulun ve anne babanın desteğini isteyin.bir sorun ortaya çıktığında danışabileceğiniz bu konuda bilgili bir profesyonelle (psikolog,danışman v.b) iş birliği yapmalısınız. 2. Öğrencinizi size en yakın noktaya oturtun ve sürekli göz göze gelerek dikkati dağılan öğrencinizin dikkatini her an üzerinizde tutabilirsiniz Ç İ Ğ L İ R A M B Ü L T E N

3 S A Y I : 3 S A Y F A 3 3. Öğrenmenizi duygusal yönünü göz ardı etmeyin.bu çocuklar sınıftaki faaliyetlerin eğlendirici yönünü bulmak, başarısızlık ya da becerisizlik yerine başarılı olmanın tadına varmak, korku yada sıkıntı yerine heyecan yaşamak ihtiyacındadırlar. 4. Dikkat eksikliği olan öğrenciler düzenli ortamlara ihtiyaç duyarlar. Kendi başlarına iç dünyalarını düzenleyemedikleri için dış dünyalarının başkaları tarafından düzenlenmesini isterler.ne yapacaklarını bilmeyen ya da unutan çocuklar önceden hazırlanmış listelerden faydalanabilirler. Onların hatırlatılmaya, prova yapmaya, tekrar yapmaya, yönlendirilmeye, sınırlar konulmasına ve düzene ihtiyaçları vardır. 5. Kuralları yazın ve her dakika göz önünde olacağı bir yere asın.çocuklar kendilerinden ne beklendiğinden emin olduklarında, çevrelerindeki kişilere daha fazla güven duyacaklardır. 6. İşlerin nasıl yapılması gerektiğini tekrarlayın,yazın,söyleyin. 7. Sınırlar koymaktan çekinmeyin.sınırlar çocuklara ceza vermek için değil,onları rahatlattığı ve çevrelerine güven duymalarını sağladığı için konur. 8. Önceden belirlenmiş bir programa dakik bir biçimde sadık kalmasını sağlayın.bu programı tahtaya yada öğrencinin sırasına yapıştırabilir ve sık sık bakması için uyarabilirsiniz. 9. Okul sonrasında yapması gerekenleri yazması için yardımcı olun. 10. Ödevleri kontrol ederken, miktardan çok ödevin kalitesine bakın. 11. Çocuğun neler öğrendiğini sık sık kontrol edin Büyük projeleri, küçük ve bitirilmesi kolay parçalara bölün.büyük projeler dikkat eksikliği olan öğrencileri hemen yıldırır ve ben bunu bilmiyorum, bitirmeyi asla başaramam demelerine neden olur.oysa büyük bir işi kolayca başarılabilir küçük parçalara bölmek, onları ürkütmeyecektir. 13. Sınıfta şakacı, alışılmışın dışında, neşeli biri olmaya çalışmalısınız.bu çocuklar eğlenceye bayılırlar ve hemen katılırlar.bu da dikkatlerini toplamalarına neden olur.bu arada çocukları fazla heyecanlandırmaktan da kaçınmalısınız 14. Çocuğun başarılarını yakalamak ve övmek için hep tetikte olun.dikkat eksikliği olan çocuklar, o kadar fazla başarısızlık yaşarlar ki, verebileceğiniz her türlü olumlu tepkiye ihtiyaçları vardır.övgüye çok olumlu tepki verirler; övgü almadıkları durumda siner ve içine kapanırlar,güvenlerini kaybederler. 15. Öğretirken konu başlıklarını kullanın, ana fikri çıkarmayı öğretin. Düzenli olmak dikkati artırır.

4 S A Y F A 4 GÖRME GÜÇLÜĞÜNDEN ETKİLENMİŞ ÇOCUKLAR İÇİN EĞİTİM REHBERİ Görme güçlüğü olan bir çocuğa sahip olmak dünyanın sonu değildir. Ülkemizde ve dünyada hayatlarını normal şekilde sürdüren iş sahibi pek çok görme engelli kişi vardır. Görme güçlüğü doğuştan ve sonradan olabilir. Çocuğunuz doğuştan görme güçlüğünden etkilenmiş ise tekrar çocuk sahibi olmadan önce, görme güçlüğü olan çocuk sahibi olmamak için mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurunuz. Okuyucunun dikkatini çekmek için, buraya yazıdan bir alıntı veya ilginç bir cümle koyun. Görme güçlüğü olan çocuk kimdir? Total Görme Engelli kimdir: Çocuğun uzak ya da yakından hiçbir şey görememesi anlamına gelmektedir. Az Gören birey ise: Çevresinde bulunan nesneleri yakından fark edebilir, nesnelerin tamamını göremeyebilir veya kirli ya da buğulu bir camdan görüyormuş gibi çevresini görebilir. Ç İ Ğ L İ R A M B Ü L T E N

5 S A Y I : 3 Hangi çocuklar etkilenmiş görme güçlüğünden olabilir? S A Y F A 5 Çocuk, gözlerinin yaklaşık 30cm önünde tutulan parlak renkli oyuncak ve ya şeker gibi ilgi çekici nesneleri farkına varmıyor ya da takip edemiyorsa, Uzun süre aynı yere bakıyorsa, Farklı bir şekilde gözlerini döndürüyorsa, Sık sık gözlerini ovuyor ve kaşıyorsa, Gözlerini ışıktan kaçırma ve gözlerde titreme mevcutsa, Sağa sola amaçsız uzanma ve sık sık düşme oluyorsa, Renkli bir resmin renklerini ayıramıyorsa, Gözlerinde kızarma ve yaşarma oluyorsa, Öğrenmenin önünde engel yoktur! GÖRME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÇOCUĞUMUN ÖĞRENMESİNE NASIL YARDIMCI OLABİLİRİM? Gören insanın dış dünyadan aldığı bilgilerin %85 ini, görme kanalıyla aldığı tahmin edilmektedir. Ancak bu görme engelli çocukların görenlerden %85 oranında daha az bilgi edineceği anlamına gelmemektedir. Görme engelli çocuğun, diğer duyu organlarını bilgi edinmede kullanması gerektiği anlamına gelmektedir. Görme güçlüğü olan çocuklar öğrenirken nesnelere dokunur, koklar, tadına bakar ve nesnelerin çıkardıkları sesleri dinler. Çocuğun öğrenebilmesi için dokunması, işitmesi, koklaması ve tat alması mutlaka faaliyete geçirilmelidir. Çocuğun çevresini ve nesneleri öğrenebilmesi için, diğer duyu organlarını kullanmasına mutlaka fırsat verilmelidir. Diğer duyu organları kullanarak çocuğun yeni şeyler öğrenmeleri mutlaka cesaretlendirilmelidir. Çocuk yeni şeyler öğrenmek için çaba harcadığında, mutlu olduğunuzu fark etmesini sağlayın. (olumlu kelimeler kullanın, onu övün ) Çocuğunuzun iyi öğrenmesi için onu sevdiğinizi hissettirerek işe başlamanız gerekebilir. İyi beslenmesi, yeterince uyuması, temiz hava alması, vücudunun temiz tutulması, kullanışlı giyecekler alınması, çocukla olumlu ilişkiler kurulmasını destekler. Zaman zaman sevdiğinizi hatırlatınız ve görme güçlüğü olduğundan dolayı rahatsız olmadığınızı hissettiriniz. Çocuğunuzu okşayın öpün ve bunu sık sık tekrarlayın. Bebeklikten itibaren yatağını kendi odasına kurun, sürekli yatmasına izin vermeyin. Arada sırada yatağından alın ve onunla konuşup oynayın. Çocuğunuzla oynayıp konuşma için ayırdığınız zaman dışındaki zamanlarda, çocuğunuza yaptığınız işleri anlatın yaptığınız işe onu da katın. Çocuk evde ne yaptığınızı bilirse (Dokunarak, koklayarak ve ya işiterek çevresinin ve çevresinde ne olup bittiğinin farkında olmaya başlar.) kendini güvende hisseder, daha az problem çıkarır.

6 S A Y F A 6 Böylece onun daha iyi öğrenmesine zemin hazırlamış olursunuz. Görme güçlüğü olan çocuk (bebek) hem annesi hem babasının olduğunun farkında olmalıdır. Bunu sağlamak için çocukla sadece anne değil, babası da ilgilenmelidir. Zaman zaman baba da onun ihtiyaçlarını (Yemek yedirme, üstünü giydirme, gezintiye çıkarma, oyun oynama, çalıştığı yere birlikte gitme vb.) karşılamalıdır. Bu durum çocuğun daha fazla öğrenmesine yardım eder. Erken tanı çok önemlidir.! GÖRME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÇOCUĞUMU NASIL BESLEMELİYİM? Görme güçlüğü olan bebek akranları gibi beslenmelidir. Çocuğunuz yeteri kadar büyüdüğünde; onu beslerken total görme engelli çocuğunuza yedireceğiniz ya da içireceğiniz gıda maddesini, nasıl yiyeceğini / içeceğini onun elinden tutarak birlikte besleyerek öğretebilirsiniz. Çocuğunuzun büyümesi ve gelişmesi akranlarıyla aynı seviyede olmalıdır. Çocuğunuz gelişimi akranları seviyesinde değilse bir sağlık kuruluşuna başvurunuz. Ç İ Ğ L İ R A M B Ü L T E N

7 S A Y I : 3 S A Y F A 7 Çocuğunuzun Öğrenmesini Desteklemek İçin Etkinlikler Çocuğunuzla çevresinde duyduğu sesleri dinleme ve bu sesleri birbirinden ayırt etme çalışmalarını sıkça yapmalısınız. Hangi sesin kime ait olduğunu kazandırmak için konuşanın kim olduğunu söylemeniz yeterlidir. Örneğin şimdi baban konuşuyor, şimdi Ayşe konuşuyor Daha sonra evdeki yakınların yüzlerine dokunarak onları tasvir edebilirsiniz. Çocuğunuzun çevrede bulunan hayvanları dinlemesine ve onlara dokunmasına izin vererek, onun hayvanları ayırmasına yardımcı olabilirsiniz. Hayvanların sesini duyduğunda ve ya dokunduğunda mutlaka isimlerini söyleyiniz. Trafiğin, rüzgarın, ateşin yanması ve suyun akması gibi diğer sesleri dinlemesi için dikkatini çekin. Bu sesleri ve özelliklerini mutlaka açıklayın. Böylece çocuğunuzun çevresini tanımasına yardım etmiş olursunuz. Ellerinizi farklı şekillerde vurarak çocuğunuza dinletin. Nasıl ve neden az ses çıktığını gösterin. Bunun için ellerinizin üzerine onun ellerini koyarak bu işi yapmanız gereklidir. Parmağınızı şıklatarak, dilinizle ve ıslıkla farklı sesler çıkararak, bu sesleri ayırmasına fırsatlar hazırlayın. Ayrıca çıkan seslerin nerelerden kaynaklandığını, dokunmasına ya da yakından görmesine fırsat vererek gösterin. Daha sonra da kendisinden bu sesleri çıkarmasını isteyin. Bir sonraki bültende; görme güçlüğü olan çocuklar; konuşmayı, hareket etmeyi ve gezinmeyi, yemek yemeyi, çevresini ve nesneleri tanımayı nasıl öğrenir? Nasıl ve ne gibi oyuncaklarla oynar? Neden öğrenme güçlüğü ile karşı karşıya kalır? Bu konulara yer verilecektir. KAYNAK: Aileler İçin Eğitim Rehberi, Prof Dr. Mehmet ÖZYÜREK ve Adil KO- ÇAK, Ankara 1996

8 S A Y F A 8 Değerler Eğitimi Başlıyor Dünyadaki tüm çocuklar gün geçtikçe büyüyen sosyal problemler, şiddet, birbirlerine karşı ve onları çevreleyen dünyaya karşı saygı yoksunluğundan daha çok etkilenmektedir. Dolayısıyla değerler eğitimi konusuna duyulan ilgi ve ihtiyaç gittikçe artmaktadır. Topluma iyi vatandaş yetiştirme üzerine odaklanan değerlerin (farklılıklara saygı, dürüstlük, yardımseverlik, adil olma, sevgi vb.) kazandırılmasında okulların daha etkili rol oynaması gerekmektedir. Çocukların duygusal, kültürel, sosyal gelişimlerinin desteklenmesi amacıyla okullardaki değerler eğitimi günümüzde bir gereklilik arz eder. Değerler doğuştan getirilmeyip, gözlem ve etkileşim soncunda yaşayarak öğrenilirler. Bu tespit okulların değerler eğitimi konusundaki can alıcı sorumluluğunu öne çıkarmaktadır. Bu noktadan hareketle ilçemizde bu yıl pilot proje olarak Değerler Eğitimi Projesi hayata geçirilmiştir. Değerlerimizi yaşatalm, çocuklarımıza öğretelim. Bu pilot proje, Çiğli Rehberlik Araştırma Merkezi tarafından belirlenen Büyükçiğli İlkokulu, 80. Yıl Küçükçiğli İlkokulu, Egekent İlkokulu, Tüpraş Mahmut Esat Bozkurt İlkokulu ve Nuriye-Abdulkerim Toraman İlkokulu 3. Sınıflarını kapsamaktadır. Çalışmanın temeli ve içeriği, eylül ayından itibaren aralık ayına kadar Çiğli Rehberlik Araştırma Merkezi nde yapılan toplantılar ve kaynak taramaları sonucunda, aralık ayında başlanıp haziran ayında sonlandırılacak, her ay bir değerin işleneceği şekilde yapılandırılmıştır. Bunun sonucunda pilot uygulamaların yapılacağı okul müdür ve rehber öğretmenleriyle bir toplantı yapılarak proje okullara tanıtılmıştır. Ardından bu kapsamdaki sınıfların sınıf öğretmenleriyle toplantılar yapılarak proje uygulama basamakları hakkında bilgi verilmiş ve proje aralık ayı itibariyle okullarda uygulanmaya başlanmıştır. Her ay sonunda okullarda değerlendirme toplantıları yapılarak projenin işleyişi takip edilmekte, güçlü ve zayıf yanları tartışılmakta ve değerlendirilmektedir. Bu çalışmalar sonunda projenin seneye tüm ilçe çapında uygulanması planlanmaktadır. Hazırlayan Seda PEZEK Değer eğitimi ailede başlar,önce aile eğitimi. Ç İ Ğ L İ R A M B Ü L T E N

9 S A Y I : 3 S A Y F A 9 Daha güzel bir toplum yaratmak için el ele.

10 ÇİĞLİ REHBERLİK VE ARAŞIRMA MERKEZİ Çiğli RAM Bülteni Yayın Komisyonu: Eser BABA Kurum Müdürü BirincilAdres: Anadolu Cad. No:1014 (80.Yıl Küçükçiğli İlköğretim Okulu Yanı) Çiğli /İZMİR Nazmiye ÇELİK Görme Engelliler Öğretmeni Kaniye Dizen SÜRER Psikolojik Danışman Özgür ATABEY Psikolojik Danışman Uğraş TÜRKSOY Psikolojik Danışman Seda PEZEK Psikolojik Danışman Telefon: 0 (232) Faks: 0 (232) E-posta: bilgi@cigliram.gov.tr