irade den Genel Yayın Yönetmeni Ramazan Kayan Yayın Koordinatörü Mehmet Duman AYLIK ilmi, FiKRi, SiYASi DERGi

Transkript

1 irade den Dergimiz Özgün İrade 12 yaşında. Sessiz sedasız yeni bir yaşa girmenin sevincini yaşıyoruz den 2015 e yayılan hiç kesintisiz mütevazı bir yayın hayatı oldu İrade nin; dergimiz yayınlandığı günden bugüne kadar logosunda yer alan ilmi, fikri, siyasi bir dergi olma özelliğiyle yol aldı. Medya dünyasında insan ömrüyle eşdeğer uzun süreli yayınların yanında Özgün İrade henüz çok genç sayılabilir. Onun kökleşip dal budak salmasını, çiçeğe ve meyveye durmasını, kurumamasını istiyoruz gönülden. Dergimizin logosunda bir de ÖZGÜN ifadesi var ki, bu sorumluluğumuzu daha bir artıyor; onun orijinal olması, kendine özgü nitelikleri bulunması derginin her kademesinde var olan tüm kardeşlerimizin yüküne ilave bir yük daha ekliyor demektir. Derginin kendisini yenileyerek geliştirmesi onun her sayı için bir özeleştiri, her yeni yaş için özeleştiri yapması otokontrol mekanizmasını çalıştırması doğal bir gerekliliktir. Bu ilke başımızın tacı, yerine getirmek boynumuzun borcu olsun. Bu kısa girişten sonra bu sayımızda neler var bir de ona bakalım. Selahaddin Eş Çakırgil bu sayıda misafirimiz, kendisiyle arkadaşımız Mustafa Ahıskalıoğlu beğeniyle okuyacağınız bir söyleşi gerçekleştirdi. Ömrünün çeyrek asrı dışarda geçmiş bir insan Selahaddin ağabey. Zorunlu bir gidişti onunki; bir nev i sürgün. Önce İran, sonra Almanya; şimdi aramızda vatan-ı aslisinde. Kendisine hoş geldin der, Rabbimden gelişinin bereketli olmasını dilerim. Dosya konumuz Yemen ve İslam Coğrafyası Üzerinde Oynanan Kirli Oyunlar. Yemen de 2014 de başlayan kargaşa askeri müdahale ile zirveye ulaştı. Bu sıcak gelişmeleri en yetkili ağızdan- Yemenlileden- size aktarmaya çalıştık; Islah Partisi ve yine partiden Yemen li bir heyetle görüştük. Dosya konumuzla ilgili Ahmet Mercan ın Rabbim Bizi Bizden Koru başlıklı yazısı ne hallerde bulunduğumuzun resmi gibi. Şöyle diyor Mercan Cenneti kazanmak için Müslüman öldürmenin gerekli görüldüğü akla ziyan bir dönemden geçiyoruz. maalesef. Hasan Ayık Sahte Üstünlük İddiaları ve Müslümanlar ı yazdı bu sayıda. Dergimizin sayfalarında Mehmet Hanifi Tosun un da yazısını göreceksiniz. Hırsız Suçlu da Ya Ev Sahibi başlıklı yazısında özetle iğneyi kendimize çuvaldızı başkasına batırmalıyız özdeyişiyle ifade edeceğimiz bir özeleştiri yazısı kaleme almış. Hasan Eker bu sayının dosya konusunda yer aldı Birbirimize Niçin Tahammülümüz Kalmadı yazısıyla. Avukat Cüneyt Toraman KPSS Hırsızlığı ve Yargı Darbesinin Şifreleri başlıklı yazısında önemli bilgi ve yorumlar var. Toraman hukukçu kimliğiyle çözülen şifreleri kaleme aldı bu sayıda. Metin Kaya Ağrı/Diyadin de yaşanan provokasyon u bölgeden yazdı. Ne askerin, ne devletin ne de örgütün diliyle değil, daha özgün bir Diyadin yazısı onunki. Neyse o türünden seçkin bir yazı. Hasan Postacı Orta Doğu da Kürtler ve Barış ı kaleme aldı. Postacı İHH nın Diyarbakır da gerçekleştirdiği sempozyumun bir değerlendirmesini yaptı, oraya katılarak; ilginç anekdotlar var mutlaka okunmalı. Sait Alioğlu bu sayıda 1 Mayıs ı yazdı; 1 Mayıs ın tarihçesini yorumlarıyla birlikte bu yazıda bulacaksınız. Ve Ferhat Özbadem, okumaktan asla bıkmayacağımız, ezberlemeye değer isyan/başkaldırı tarzında, her kelimesi kurşun gibi sert ve net Bir Taş At/Bir Çocuk Yetiştir şiirine özgün bir yorumda bulundu. Manifesto niteliğindeki şiir Şehit Malcolm X in. Özgün İrade için yeni yılın bu ilk sayısı zengin bir içerik taşıyor diyebiliriz. Dergimiz bu sayıdan itibaren teknik olarak daha nitelikli bir görünüm kazanmış olacak. Yazılar ve fotoğrafların daha net şekilde daha okunur ve ilgi çekici olur düşüncesinden hareketle bu değişikliğe gittik. Bundan böyle yazılar ve görüntüler kuşe kağıt üzerinden olacak. Bunun tabi küçük bir de maliyeti çıktı, onu da derginin fiyatına yansıtmak zorunda kaldık, bizi anlayışla karşılayacağınızı düşünüyorum. Kâr amacı düşünmediğimizi söylemeye bile gerek yok. Dergimizin web sitesi yenileniyor, bir ay içerisinde o da tamamlanacak. Bu sayıda söyleyeceklerimiz bunlar. Bize olan desteğiniz eksilmeden artsın istiyoruz. Derginin tanıtımı için herkesin kendine göre bir katkısı/çabası olsun istiyoruz. Lütfen bizi yalnız bırakmayın. Dua edin daha iyisi olsun. Bir sonraki yeni yılın ikinci sayısında buluşmak ümidiyle Allah a emanet olun. AYLIK ilmi, FiKRi, SiYASi DERGi Sayı: 133 Mayıs 2015 Fiyatı: 7 TL. Sahibi: Çıra Basın Yayın Organizasyon ve İletişim Hiz. Tic. Ltd. Şti. adına Davut Güler Genel Yayın Yönetmeni Ramazan Kayan Yayın Koordinatörü Mehmet Duman Tasarım Fokus Ajans Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Ramazan Sarıkaya Hukuk Danışmanı Av. Fatih Yel Adres: Ali Kuşçu Mah. Kıztaşı Cad. Nalbant Demir Sok. No: 10/3 Fatih/İst. Tel: Faks: Baskı: Step Ajans Göztepe Mah. Bosna Cd. No: 11 Bağcılar/İstanbul Tel: Abone Şartları Yurt İçi - Yıllık: 60 TL. Yurt içi - Altı Aylık: 30 TL. Yurt Dışı - Yıllık: 60 Euro-75 Dolar Hesap No ÇIRA BASIN YAYIN İş Bankası Fatih Şb. (TL.) IBAN: TR İş Bankası Fatih Şb. (EURO) IBAN: TR Al Baraka Fatih Şb. (TL.) IBAN: TR PTT Hesap No:

2 ALEV COĞRAFYALARI GEZiYOR Yeni alan Yemen YEMEN ISLAH PARTİSİ, ANADOLU PLATFORMU NU ZİYARET ETTİ Biz şimdi Yemen de özgürlüğü arıyoruz 10 YEMEN ISLAH PARTİSİ DIŞ İLİŞKİLER SORUMLUSU MUHAMMED HUMEYKANİ Yemen, İran la Suud kıskacında SÖYLEŞi: MEHMET DUMAN 10 Dün Süveyş Kanalı bugün Bab ül Mendep mi? MUSTAFA AHISKALIOĞLU 18 Mezhep savaşının yaşandığı Yemen i nasıl bir gelecek bekliyor? DAVUT GÜLER 22 Rabbim bizi bizden koru! AHMET MERCAN 28 Sahte üstünlük iddiaları ve müslümanlar HASAN AYIK 30 Birbirimize niçin tahammülümüz kalmadı? HASAN EKER 32 Hırsız suçlu da ya ev sahibi? MEHMET HANiFi TOSUN 35 Bu gidiş nereye? ADiL AKKOYUNLU 38

3 BU SAYIDA Serzeniş ve sesleniş RAMAZAN KAYAN 4 SELAHADDIN EŞ ÇAKIRGIL Korkudan Menderes in adı anılmadan mevlid okutulurdu SÖYLEŞi: MUSTAFA AHISKALIOĞLU 40 Daralan provokasyon elbisesi ve Diyadin METiN KAYA 50 Ortadoğu da Kürtler ve Barış HASAN POSTACI 55 KPSS hırsızlığı: Yargı darbesinin şifreleri! AV. CÜNEYT TORAMAN 58 Acı günümüz: 17 Nisan PROF.DR. ibrahim GEZER 64 Türk/iye solu ve 1 Mayıs a ait olumsuz algı SAiT ALiOĞLU 68 Eğitimin temel sorunu: Yabancılaşma BAYRAM YILMAZ 76 Kadim bir insanlık suçu: Çocuk istismarı DR. YUNUS ÇOLAKOĞLU 81 Haydi yüreğim gidelim bu şehirden NECLA ARPA GÜLAÇAR 86 Bir manifestonun şerhi: Malcolm X FERHAT ÖZBADEM 89 İslam fikriyatında ilim tahsili ABDÜLBAKi ÇAĞATAY 92

4 BAŞ YAZI Serzeniş ve sesleniş RAMAZAN KAYAN YARINLARDA belki bugünleri arayacağız.. Garantimiz yok.. Anın vacibini idrak ve ibnül-vakt olmak durumundayız.. Bu işi de iktidara ihale edecek değiliz, herhalde.. Kendi gerçeğimizle yüzleşmemiz gerekiyor.. Nerede himmetimiz, hizmetimiz, hikmetimiz, hareketimiz ve gayretimiz? NISAN tarihinde Anadolu Platformu Öğretmenler Komisyonu nun 9. Öğretmenler Sempozyumu İstanbul Bilim Koleji konferans salonunda gerçekleştirildi. Seviyeli ve seçkin bir eğitimli kitlenin ciddi katılım sağladığı iki günlük program oldukça verimli ve nitelikli idi. Yeni Dönemde, Yeni Öğretmen ve Yeni Nesil konusunun masaya yatırıldığı program ufuk açıcı, umut aşılayıcı güzelliklere sahne oldu. Sempozyum da yaptığım konuşmayı biraz genişleterek sizlerle paylaşmak istiyorum; Güzel İstanbul un güzel misafirleri! Sizleri güzel Rabbimin en güzel selamı ile selamlıyorum. Gökyüzünün öğrencisi, yeryüzünün Efendisi Hz. Muhammed Hira Dağında risaletin ilk dersini alınca hemen Mekke ye yürüdü Dönüp bir daha mağaraya bakmadı Çünkü İrşad ve inzar için Mekke ye inmesi gerekiyordu.. Hızla sahaya indi ancak ilk etapta heyecan ve tedirginlik, korku ve telaş bürümüştü onu Göklerin uyarısı netti: Ey örtünüp bürünen (Peygamber!) Kalk da uyar (Müddessir, 1-2) Artık bekleme, bürünme, büzülme, istirahat vakti değildi Yürümek vakti idi.. Yüreklere dokunma zamanıydı.. Nebevi mirasın ve misyonun varisleri olan bizleri de sanki bürüyen ağırlıklar, alışkanlıklar ve ataletler var Evet, yeni Türkiye de sanki gecikiyoruz.. Kime gecikiyoruz? Gençliğe ve geleceğe.. Erteliyoruz.. Erteledikçe de eriyoruz.. Yoksa yorgun muyuz? Yalnız mıyız? Bu ülkede yıllarca engellenen bir İslami gayretimiz vardı ama bugün ertelenen bir İslami mücadelemiz var.. Erteleyen kim? Biz değil miyiz? Biz bizi engellemezsek, kendimizi ertelemezsek kimse bizi durduramaz.. Kimse bizi caydıramaz.. Şimdi kendimizi ikna ve inşa günlerindeyiz.. Yarınlarda belki bugünleri arayacağız.. Garantimiz yok.. Anın vacibini idrak ve ibnül-vakt olmak durumundayız.. Bu işi de iktidara ihale edecek değiliz, herhalde.. Kendi gerçeğimizle yüzleşmemiz gerekiyor.. Nerede himmetimiz, hizmetimiz, hikmetimiz, hareketimiz ve gayretimiz? Korkarım ki, gayretsizliğimiz gayretullah a dokunur! Öğretmenliğimizin mesai saatleri ile sınırlı olmadığını biliyoruz.. Memuriyet mevzuafı ile kendimizi donduramayız, sınıfla kendimizi sınırlayamayız.. Çünkü biz sıradan bir memur değil, mesulüz.. Evet bizim bir derdimiz var, davamız var.. Nasıl durabiliriz? Biz bu gençlerin muallimi olmakla yetinemeyiz, mürşid olmak, mürebbi olmak, üstad olmak, veli olmak durumundayız.. 4 SAYI: 133 MAYIS 2015

5 baş yazı Talebe hocasına çeker.. Hastalıklarımızda, hasletlerimizde... Marazlarımızda, meziyetlerimizde olduğu gibi öğrencilere geçer.. Onları mezun etmemiz yetmiyor, insaniyet ve ademiyet noktasında katkımız nedir, buna bakalım.. Mesele sadece okumak-yazmak değil. Önemli olan fıtratla temas kurmak, yüreklere dokunmak.. Hikmetle, basiretle, merhametle ruhlara yol bulmak.. Öğrencilerimizin okul bitirmesi, diploma alması marifet değil; meziyet, hakikate aşina, hidayete teslim olmalarıdır.. Nesillerdeki bereketsizlik neden? Beyinlere bilgi depolandı ama gençli defolu Bilgisi, kültürü artan; erdemi, ahlakı, vicdanı, sabrı, ahlakı, takvası tükenen okumuşlar çoğalıyor.. Hümanizma insanı harcadı. Pozitivizm kimliği parçaladı.. Liberalizm gençliği laubalileştirdi.. Modernizm nesilleri şımarttı.. Şizofrenik bir gençlikle karşı karşıyayız.. Tam da enformatik bir cehalet.. Öğretilmiş bir bedevililikle yüz yüzeyiz.. İşte böylesi bir süreçte ufuk açma özelliğiniz, umut olma güzelliğiniz kendini göstermelidir: Besmeleli bir eğitimle, Allah ın boyasını esas alan bir terbiye sistemi ile çağın tüm büyülerini ve sihirlerini bozabiliriz. Rahmet medeniyetinin mimarları olarak, şefkatimizle gençlere şifa olabiliriz Değerlerimizle şuur sunabiliriz.. Duruşumuzla ulvi şiarlara yönlendirebiliriz.. Bu kumaşı işlemek bizim harcımız.. Köy enstitülerinin zihinlere zerkettiği zakkum zehirlerini yetmiş beş yıldır temizleyemedik.. Şimdi yüreklerde tuba tohumlarını ekme zamanı.. Yeni neslin çiçeklenme mevsimi.. Özlük haklarımızı düşündüğümüzden daha fazla bu öğrencilerden dolayı üzerimizdeki kul haklarını düşüneceğiz.. Nesliler bize emanet.. İhmal edemeyiz.. İhanet edemeyiz.. Bu çocuklar yarın mahşerde bize nasıl bir şahitlikte bulunacaklar? Her şey kayıt altında Zerre-i miskal hayrında, şerrinde hesaba tabi olduğuna iman etmiştir. Bizimki tek dünyalı eğitim değil. Öğrencilerin karnesini biz dolduruyoruz. Peki ya bizim karnemizi?! Allah ne der bana? diyerek derse başlamalıyız. Yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten nasıl kurutulabilirim kaygısı ile konuları anlatmalıyız. Sorumluluğumuz o kadar büyük ki, teneffüslerde bile öğretmenler odasında oturmaya vaktimiz yok. Bizim farkımız fedakârlığımız olsun. Parmakla gösterilen öğretmen olmalıyız. Aranan, beklenen, özlenen biz olmalıyız. Herkes şunu diyebilmeli; Keşke benim çocuğumda bu öğretmenin öğrencisi olabilse. Hangi okuldan mezun olduğumuz önemli değil, hangi öğretmenin öğrencisi olduğumuz daha öncelikli Biz konuşmayalım, herkesin konuştuğu, imrendiği şahsiyetli bir öğretmen olalım. Bunu içinde entelektüel donanım yetmiyor. İrfani bir derinlik derin bir zenginlik gerekiyor. Öncelikle alışkanlıkları, adetleri, ataletleri, arzuları aşkın bir ruhla aşmak gerekiyor. Ağırdan alırsak, gecikirsek korkarım hesabımız ağır olacak. Belki de o zaman en büyük günahımız ihmal ettiğimiz bu gençlik olacak SAYI: 133 MAYIS

6

7 ALEV COĞRAFYALARI GEZiYOR Yeni alan Yemen

8 GÜNCEL ALEV COĞRAFYALARI GEZiYOR: YENi ALAN YEMEN DOSYA YEMEN ISLAH PARTİSİ, ANADOLU PLATFORMU NU ZİYARET ETTİ Biz şimdi Yemen de özgürlüğü arıyoruz YEMENLiLER hoşgörülü insanlar. Yemen zaten mutluluk demek. Fakat şimdi biz size mutsuz insanların ülkesini anlatıyoruz. Şu an Aden de gıda, ilaç yok. İtfaiye aracı ve ambulans yok. Islah Partisi: Allah ın yardımıyla askeri müdahale sonucu Yemen Husilerin eline düşmekten kurtulmuştur. Husiler Yemen i adım adım ellerine geçiriyorlardı. Husiler hem Yemen e hem de Arap alemine zararlıdırlar. Yemen de YEMEN DE 426 sivil toplum örgütünün çatı kuruluşu NAM (STK ların Platformu) Başkanı, Adalet Bakanı Müşaviri ve Yemenlilerin Türkiye temsilcisi Dr.Abdurragib Obad, Yemen-Türkiye Dostluk Cemiyeti İcraat Müdürü Hadi el-hadi, Aden Halk Meclisi Başkan Yardımcısı Dr. Nabeel Ghanem ve Komor Adaları Cumhurbaşkanı Müşaviri Abit Emin dergimiz yetkililerinin de bulunduğu İstanbul merkezli Anadolu Platformunu ziyaret ettiler. Ziyarette Islah Partisi Dış İlişkiler Sorumlusu Muhammed Humeykani de bulundu. Heyette bulunan Yemenli misafirler Anadolu Platformu YİK Başkanı Ramazan Kayan, AKDAV Başkanı Ahmet Çamurluoğlu ve Platform üyelerine Yemenin İçinde bulunduğu durumu anlattılar. Islah Partisi temsilcileri adına konuşan yetkililer, Yemen de insani ve siyasi gelişmeleri başlıklar halinde anlattılar: -Bizler 1967 den 90 a kadar Aden ve civarında komünist bir rejim altında yaşıyorduk. Halk Aden den göç ediyor. Aden ayakta kalmak için direniyor. Husilere karşı en büyük direnç Aden de gösteriliyor. Taiz de aynı durumda. Maalesef San a işgal altında şu an. Askeri müdahale Husilerin silah depolarını vurmaya devam ediyor saldırı yapıldı. 25 gün öncesine kadar biz Yemen i kaybediyorduk. Allah ın yardımıyla askeri müdahale sonucu Yemen Husilerin eline düşmekten kurtulmuştur. Husiler Yemen i adım adım ellerine geçiriyorlardı. Husiler hem Yemen e hem de Arap alemine zararlıdırlar. Yemen de aslında bir ayrımcılık yok(tu). Yemenliler hoşgörülü insanlar. Yemen zaten mutluluk demek. Veysel Karani, Ebu Hureyre, Ebu Musa el-eş ari hep Yemenliler. Fakat şimdi biz size mutsuz insanların ülkesini anlatıyoruz. Şu an Aden de gıda yok. İlaç yok. İtfaiye araçları ve ambulans yok. Halkın sahra hastanelerine ihtiyacı var. Toplanan yardımların çoğu silah harcamalarına gitti. Ameliyat için ilaç bulunmuyor. Hastanelerimizde tahlil yapılamıyor. İnsanların vücutları yanıyor, malzeme yok. Bunlar acil olarak karşılanması gereken ihtiyaçlarımız. Siyasi olarak biz Islah Partisi mensupları olarak diyoruz ki, eğer Husiler işgal ettikleri bölgelerden çekilir ve ellerinde bulundurdukları silahları devlete teslim ederlerse kaldığımız yerden devam edebiliriz. Husilerin bir siyasi parti olarak bulunmalarının hiçbir sakıncası yok. Biz özgürlüğü arıyoruz şimdi Yemen de. 500 yıldan beridir biz problemsiz yaşadık. Biz diyoruz ki, gelin siyasi parti kurun, seçime girin, Yemen i idare edin. Fakat maalesef onlar böyle düşünmüyorlar. Anadolu Platformu YİK Başkanı Ramazan Kayan Arap Baharında yaşanan gelişmelerden hareketle edinilen tecrübeleri Yemenli Islah Partisi temsilcileriyle paylaştı. Kayan şunları söyledi: Ümmetin bir Afganistan, bir Çe- 8 SAYI: 133 MAYIS 2015

9 DOSYA ALEV COĞRAFYALARI GEZiYOR: YENi ALAN YEMEN Ramazan Kayan: Nasıl ki Husilerin İran a bel bağlayarak yola çıkmaları yanlışsa, Yemen li Müslümanların da Suuda bel bağlayarak bir hesap yapmalarını çok tehlikeli ve riskli buluyorum. çenistan, Bosna, Filistin, Cezayir, İran ve Sudan tecrübeleri oldu. Ve bunlar Arap Baharı ile birlikte yeni bir duruma evrildiler. Tunus tüm iç çatışma provokasyonlarına rağmen bu tuzağın dışında kalmayı başardı. Ancak Nahda nın aman çatışmadan uzak olalım kaygısıyla yaptığı çabalar halkın kendilerine olan teveccühüne, sistem değişikliği ve Müslümanların özgürlük mücadelesini taşımada biraz geri kaldı. Bundan dolayı sanki Nahda son seçim sonuçlarına bakıldığında- sanki fırsatları kaçırdı gibi. Libya tecrübesi oldu. Başlangıçtaki o halkın coşkusu kalmadı; Müslümanlar iç bütünlüklerini sağlayamadılar. Toplumu kuşatacak projeler veya yeni bir konsept sergileyemediler. Bu yüzden oradaki direniş ve oluşum da parçalanmaya başladı. Libya da ibre Müslümanlar lehine dönmemektedir. Mısır a geliyoruz. Orada tüm tahriklere rağmen Kardeşler silahlı direnişe yanaşmadılar. Bununla beraber orada şu an silahlı mücadeleye girmeden neleri nasıl yapabiliriz sorusunda bir belirsizlik görünmektedir. Cezaevlerinde onurlu bir direniş sergiliyorlar. Fakat dışarıdaki hareket mensupları nasıl bir yol izleyecekler, henüz bir şey bilmiyoruz. Suriye tecrübesine bakalım. 7-8 ay hiç silaha bulaşmadan sivil bir direniş sergilediler. Ardından Suriye ordusundaki bölünmelerden sonra, ÖSO devreye girdikten sonra silahlı direniş süreci başladı. Sonra iş öyle bir noktaya geldi ki, İran rejimden yana aktif bir tavır alınca Suriye direnişi kendi iç insicamını sağlayamadığı için gittikçe kan kaybetti. Ve şu an direniş başlangıç noktasının gerisinde duruyor. Filistin direnişi de Mısır ın ve Suriye nin düştüğü pozisyon nedeniyle psikolojik moral bozukluğu hem de beslendiği kaynaklar noktasında bir zafiyet içerisine girdiğini görüyoruz. Sudan da Turabi ile Beşir arasında ki sorunlar çözülemediği için ümmetin beklentileri akamete uğradı. Şimdi tüm bu fotoğraf içerisinde Yemen nereye düşüyor. Yemen kendi iç dinamiklerini, dengelerini ve bu kadar tecrübe yaşandıktan sonra aynı veya benzer hatalara düşmemek için ortak aklı yakalayabildi mi? Ortak bir irade tecelli edecek mi etmeyecek mi? Özellikle var olan Müslüman unsurlar, bileşenler sorunu soğukkanlı bir şekilde önlerine koyup, ortak hareket etme noktasında şartlarını zorlamalarını gerektirmektedir. Sanki şöyle bir şey hissediyorum: Olaylar devam eder ve bunlar yıpranırlar, bize de gün doğar. Bu ne kadar gerçekçi, özellikle de Tunus tecrübesinden sonra Yemen le ilgili kaygılarımız artıyor. İnşaallah böyle bir durum olmaz. Mutlaka sizler oradaki toplumsal dokuyu, dengeyi, mezhebi unsurları, cemaat yapılanmalarını Fakat bu öyle bir durum ki, zamanında risk almadığınız zaman yarın sistem şekillenmeye başladığında masa başında size yer olmayabilir. Nasıl ki Husilerin İran a bel bağlayarak yola çıkmaları yanlışsa, Yemen li Müslümanların da Suuda bel bağlayarak bir hesap yapmalarını çok tehlikeli ve riskli buluyorum. Son olarak özellikle İslam dünyasının Türkiye deki siyasi iktidardan beklentisi noktasında gerçekçi olmak gerekmektedir. Türkiye deki iç dengeler, zorluklar ve sıkıntılar Şu haliyle Türkiye İslam dünyasındaki sıkıntılara ne kadar cevap verebilir? Ümmetin bu konuda gerçekçi olması lazımdır. Fazla beklentiye girmelerinin doğru olmadığı kanaatındayım. SAYI: 133 MAYIS

10 ALEV COĞRAFYALARI GEZiYOR: YENi ALAN YEMEN DOSYA YEMEN ISLAH PARTİSİ DIŞ İLİŞKİLER SORUMLUSU MUHAMMED HUMEYKANİ Yemen, İran la Suud kıskacında SÖYLEŞi: MEHMET DUMAN ISLAH Partisi Yemen in İhvan-ı Müslimin idir. İhvan 1948 de başladı Yemen de çalışmaya, ama gizli olarak. Ali Abdullah Salih menfaatleri gereği herkesle, bu arada Islah Partisine de karşı durmuyordu. Amacı iktidarda kalmaktı. Biliyorsunuz Arap Baharı 2010 yılında Tunus da başladı. Ardından Mısır, Libya, Suriye, Yemen gibi tüm Arap ülkelerinin tamamını belli ölçülerde etkiledi. Öyle ki bu etki ülkelerin rejim ve yönetimlerini değiştirebilecek noktalara kadar ulaştı. Arap Baharı olarak isimlendirilen ayaklanmalara kadar Yemen de durum nasıldı? Çünkü o zamana kadar orada bir sessizlik vardı. Bize 2010 yılına kadar olan süreci anlatır mısınız? Yemen 1918 yılına kadar Osmanlı İmparatorluğuna bağlı bir ülkeydi. Ancak Kuzey Yemen de bir mezhep olarak Zeydi /Şii olarak bildiğimiz bir grup iktidara geldi; İmam Yahya Zeydi mezhebine mensup bir isimdi. İktidar 1962 ye kadar İmam Yahya, sonra onun oğlu İmam Ahmet diye bir isim geldi iktidarın başına. Zeydi mezhebi ehl-i sünnete çok yakın olduğundan bir problemden bahsetmek mümkün değildi, bir baskı yoktu ve beraber yaşıyorlardı. Sadece kendileri iktidarda ve Yemen in her bölgesinde Şafiler çoğunlukta oldukları için her vilayette Şafii mezhebine göre fetva veren bir hoca bulunuyordu. Zeydi kadı mahkemelerde bir karar vermeden önce fetva almak için ehl-i sünnet hocalarına dönüyorlardı. Ve problem yaşanmadı o güne kadar. Güney Yemen ise işgal altındaydı 1967 ye kadar. 67 de bağımsızlığını kazandı. Bir cumhuriyet kuruldu. Güney Yemen de kurulan cumhuriyet aşırı özellikleri olan komünist bir cumhuriyetti. Aslında onlar(güney) mezhep olarak ehli sünnetler. Kuzey Yemen ise yüzde 70 ehl-i sünnet yüzde 30 zeydi mezhebine ait. Kuzey Yemen ile Güney Yemen arasında altmışlı yetmişli yıllarda bir büyük ayrım vardı. Kuzey Yemen Arabistan a yakın, liberal bir ülke, Güney Yemen ise komünistti. Bu iki yaka arasında 1979 da savaş çıktı. Ancak 1990 yılında SSCB yıkıldıktan sonra Güney Yemen dış destekten yoksun kaldı. Mecburi olarak Kuzey ve Güney Yemen birleşti. Birleşik Yemen in başına 79 yılına Ali Abdullah Salih cumhurbaşkanı olarak geldi. Bu kişi maalesef üzülerek söylüyorum okuma yazma bile bilmeyen bir cumhurbaşkanıydı. 78 de geldi ve 33 yıl Yemen i yönetti. Kalkınma amaçlı hiç bir şey yapmadı. İktidarda kalabilmek için halkını fakir bıraktı ve birbirine düşürmeye çalıştı. Mesela bir İslami grup var diyelim, kendisi karşı bir İslami grup oluşturmaya çalışır. Bu anlamda Husileri Islah Partisine karşı kullanmak amacıyla destekledi. Biliyorsunuz 1990 a kadar Ku- 10 SAYI: 133 MAYIS 2015

11 DOSYA ALEV COĞRAFYALARI GEZiYOR: YENi ALAN YEMEN Ali Abdullah Salih in ülkeyi yaşanmaz hale getirdiği herkes tarafından biliniyordu. Tek amacı oğlunu iktidara getirmekti, onu yurt dışına gönderdi. Ve onu general ilan etti. Ardından Yemen deki diğer liderleri öldürmeye başladı. zey Yemen de parti kurmak yasaktı. Dolayısıyla Islah Partisi parti örgütlenmesi olarak-o yıllara kadar yoktu. Islah Partisi Yemen in Ihvan-ı Müsliminidir. Ihvan -Müslüman Kardeşler de başladı Yemen de çalışmaya, ama gizli olarak. Ali Abdullah Salih menfaatleri gereği herkesle, bu arada Islah Partisine de karşı durmuyordu. Amacı iktidarda kalmaktı. Ve komünist bir rejim olan Güney Yemen den korktuğu için Islahı destekler görünüyordu. Islah 1990 da kuruldu. Diğer sosyal partiler ortaya çıktı, Zeydilerin kurduğu parti ve Güney Yemen de ki sosyal parti devam etti yılında Ali Abdullah Salih komünist Güney Yemene savaş ilan etti ve onları iktidardan uzaklaştırdı. Ordudaki bütün gücü eline geçirdi. Sonra onlara karşı bir af ilan etti. Onların siyasi ve askeri bir güç olarak sistemin içine girmesine izin vermedi, sıradan bir vatandaş olarak kalmalarını sağladı. 33 yıl boyunca Yemen hep fakir kaldı. Gençler ülkelerinin çok fakir ve zayıf hale getirildiğini gördüler. Oysa Yemen in kaynakları çok. Ali Abdullah Salih in ülkeyi yaşanmaz hale getirdiği herkes tarafından biliniyordu. Tek amacı oğlunu iktidara getirmek, onu yurt dışına gönderdi. ABD ve İngiltere de kaldı. Ve onu general ilan etti. Kendisine göre dünyanın en güçlü ordusunu oluşturdu ve oğlunu otoritenin başına getirdi. Ardından Yemen deki diğer liderleri öldürmeye başladı. Bazen suikast yoluyla örneğin uçak düşüyor/ sanki doğalmış gibi-bu türden operasyonlarla eski ordunun mensuplarını ortadan kaldırdı den itibaren başladı bu anlattığım olaylar. Hatta Yemen in milli istihbaratı vardı, buna karşılık o kendi özel istihbaratını kurdu ve başına kuzenini getirdi. Bütün devlet güçlerini kendi elinde tutmaya başladı. Bu arada tabi gençler bunun farkında idiler, anlıyorlardı. Onun amacının ne olduğunu; cumhuriyeti yok etmek için ve kendi ailesinin varlığını devam ettirmek için olduğu artık tam olarak biliniyordu. Biliyorsunuz Yemen in ekonomik durumu iyi değil. Bir doktorun maaşı dolar civarında. Halbuki Yemen limanları olan bir ülke, petrolü ve madeni var. Nüfusunun yüzde altmışından fazlası genç. O bunların hiç birini değerlendirmedi. Cahil insanlar kendi siyasetine tamam diyecek diye düşündü ve aşiretlere para ve araba verdi Ali Abdullah Salih i desteklesinler diye. Böylece bu aşiretler onun yanında durdular da Arap Baharı başlayınca eğitimli insanlar meydanlara çıktılar, bu rejimin gitmesi artık şarttır, dediler. SAYI: 133 MAYIS

12 ALEV COĞRAFYALARI GEZiYOR: YENi ALAN YEMEN DOSYA Husilerin İran la olan ilişkisini sağlayan Ali Abdullah Salih oldu. Husiler böylece onun üzerinden önemli etkilere sahip oldular. Dernekler kurdular, paralar dağıttılar. İran la ilişkilerini geliştirdiler ve gizlice çalıştılar. Gün geldi Ali Abdullah Salih bunlara savaş açtı. Bu ayaklanmaları Arap baharı mı tetikledi? Evet o tetikledi. Bu kalkışmadan önce başka bir ayaklanma oldu mu Yemen de? 2006 da Islah Partisi ve diğer partilerin hepsi bu rejimi değiştirmek için bir seçime gittiler ve ortak bir aday gösterildi ve büyük bir mücadele verdiler. Meydanlara çıktılar, insanları davet ettiler. O seçimde Ali Abdullah Salih kaybetti. Fakat gerçek sonuç Ali Abdullah Salih in tehdidiyle ilan edilemedi. Tehdit edilen kişiler Yemen de bir iç savaş, kargaşa olmasın diye sessiz kaldılar. Oysa onun karşısında duran cephe yüzde 70 oy almıştı. O ise kaybetmişti. Ancak her şey onun elinde. Tabi oradaki İslami Islah Partisi ve diğerlerinin en zayıf tarafları kan dökülmesini istememeleriydi. Mısır da da aynı şekilde oldu. Yemen savaşa girmesin isteniyordu. Fakat karşı taraf Müslümanların bu zaafını biliyor ve bunu istismar ediyorlardı. Bunlar savaşmaz ve insanları öldürmezler diye. Bunu kullandılar. Böyle de olsa Ali Abdullah Salih gerçeği gördü. O özellikle Islah Partisine karşı her gücü kullanmaya başladı, onlara karşı sessiz bir savaş başlattı. Mesela gençlerin devam ettiği bazı okulları kapattı, Islah Partisinin insan potansiyeli buralardır diye. Yine seçimlerden sonra büyük bir tasfiye hareketi başlattı. Okullarını kapattı, önemli resmi yerlerde olanları görevlerinden aldı. Aynı zamanda kendisine karşı olabilecek güçleri de ortadan kaldırdı. Bu arada Ali Abdullah Salih Husilerle ilişkilerini geliştirmeye başladı. O günlerde Husiler küçük bir gruptu ve onları tanıyan yoktu. Amacı onları Islah Partisine karşı gelecekte onları kullanmaktı. Onlar gün geçtikçe büyüdükçe büyüdüler ta ki 2004 e kadar. Davaları Ali Abdullah Salih den farklı. Salih Zeydi fakat Zeydiliğini açığa vurmuyordu. Hatta Sünniler gibi namaz kılıyordu; mesela Zeydiler namazda ellerini tutmuyorlar. Bu arada Husiler büyüdüler, İran onları desteklemeye başladı. Bu grubun başında bir din alimi vardı, Bedreddin el- Husi. Bu kişi İran da kaldı; gitti-geldi. Oradan dönünce İran dan destek almaya başladı. Bunlar 2004 de olan gelişmeler de devlete karşı isyan başlattılar. Ali Abdullah Salih onlarla savaşa girişti. Fakat Salih onları bitirmek istemiyordu. Gelecekte Suudi Arabistan ve Islah Partisine karşı kullanmak için. Bu olaylar 2011 e kadar başlayıp duran-duran başlayan bir seyir takip etti. Nasıl bir savaştı bu, mahiyeti neydi bu savaşın? Husiler bir bölgede bulunuyorlar ve oralarda savaş için mangalar hazırladılar. Devlete karşı saldırı ve baskınlarda bulundular. Husilerin bulunduğu coğrafya dağlık bir arazi ve çatışmaya uygun bir yer. Bunlar camilerde çalışma yapıyorlar. Ve İran la ilişkileri bağlamında İran da dün neler söylendiyse, bunlar da orada Amerika ya ölüm, İsrail e ölüm sloganlarını atıyorlardı. Bunlar İran da ne gördülerse onu olduğu gibi Yemen e taşıdılar. Bire bir aynı her şey. İran gizlice bunları çeşitli şekillerde destekledi. O yıllar İran a gidenler mi oldu? Tabi tabi. Ali Abdullah Salih bunları Islah Partisine karşı kullanmaya başladı. Salih, dönemin İran Cumhurbaşkanı Hatemi yi Yemen e davet etti. Onlarla yeni bir sayfa açtı. Fakat İran Ali Abdullah Salih den daha zeki. Bütün bu ortamı Ali Abdullah Salih hazırladı öyle mi? Tabi tabi tamamen o hazırladı. Husilerin İran la olan ilişkisini sağlayan Ali Abdullah Salih oldu. Husiler böylece onun üzerinden önemli etkilere sahip oldular. Dernekler kurdular, paralar dağıttılar. İran la ilişkilerini geliştirdiler ve gizlice çalıştılar. 12 SAYI: 133 MAYIS 2015

13 DOSYA ALEV COĞRAFYALARI GEZiYOR: YENi ALAN YEMEN Gün geldi Ali Abdullah Salih bunlara savaş açtı. Hatta 2006 da onların lideri öldürüldü. O zamana kadar ilişkileri iyi gidiyordu; onları Suudi Arabistan a, Sünnilere ve Islah Partisine karşı kullanmak istiyordu. Ama bütün bunlardan İran faydalandı. İran büyük eserler bastırdı ve dağıttı Yemen de. Husiler dağıtıyorlardı, silah getiriyorlardı. Ali Abdullah Salih bakanları ile İran a gitti. İran Yemenle ticari ilişki kurudu ve ticari destekte bulundu. Aslında bu ticaret değildi, öyle yansıtılsa da gerçekte İran onlara hibe veriyordu. Ama paralar kime gidiyordu? Sonra İranlılar Yemen de İran hastanesi isminde bir hastane kurdular. Buralarda elde edilen gelirler Husilere gidiyordu. Hatta ve hatta Yemen in kuzeyi için devlet bir kanun çıkardı, yabancı doktorlar gelebilir diye. Böylece İran dan Irak tan(saddam sonrası) doktor adı altında insanlar gelmeye başladı. Sonra fark edildi ki onlar doktor değil. Tecrübeli, askeri ve siyasi eğitim verebilen silahlı kişiler. Bu böyle sessizce devam etti. Ali Abdullah Salih onları güçlendirdi. Yönetimin İran ın Husilere yardım yaptığından haberi var mıydı? Herkes biliyor. Devrimcilerin(2010 ayaklanmasının öncüleri için kullanılan bir tabir) amacı mevcut sistemin değişmesini sağlamaktı. Gençler İnsan haklarından, özgürlüklerden ve demokrasiden bahsediyorlardı. Fakat Husiler o anda farklı çalışıyorlardı. Bu ortamdan faydalanarak, iktidarını kaybeden Ali Abdullah Salih le bir koalisyon yaptılar gizlice.amacı devrimi yapan gençlere, Islah Partisine karşı durmak. Devrimden sonra bir gemi yakalandı Yemen de. Cihan isminde büyük bir gemi. Cumhurbaşkanı Hadi, o gemideki silahların bütün Yemen i yok etme kapasitesinde olduğunu söyledi, yıl 2012 yi gösteriyordu. Tabi sadece bir gemi yakalanmadı, en son yakalanan en büyük gemiydi. Amaçları darbe yapıp iktidara gelmek ve Islah Partisi ve diğer partilere karşı faaliyette bulunmaktı. Bu arada körfez ülkelerinden Suudi Arabistan kendi yanı başındaki Yemen de bir cumhuriyetin kurulmasından korkuyordu. Gerçek ve adil bir cumhuriyet kurulursa, zamanla kendi halkı yönetime karşı ayaklanabilir diye. Arabistan bu endişeleri taşıyordu. Eğer bu devrim devam ederse iktidara gelecek kişiler Mursi gibi olacaklar. Suudilerin Mursi nin karşısında darbecilerin yanında yer aldıklarını biliyoruz. Amaçları Islah Partisi ve bu devrimci gençler gelmesin diye. Yemen savaşa girmesi neredeyse an meselesiydi. Bir şey yapması gerekirdi Ali Abdullah Salih in. Hemen körfez anlaşmasını planladı, sanki bir çözüm olacak diye. Bu anlaşmaya göre Ali Abdullah Salih iktidarı bırakacak. Tabi Ali Abdullah Salih in elinde büyük silah var, ordu var, ordudan ayrılan güçler var. İki yıllık bir süreyle geçici bir cumhurbaşkanı seçilecek. Sonra seçimlere geçilecek. Bir milli diyalog süreci oluşturulacak. Bu diyalogun sonucunda bir anayasa ortaya çıkacak. Bu anayasa halka sunulacak. Referanduma gidilecek. Bu süreci bütün partiler kabul etti. BM Güvenlik Konseyi ve Körfez Ülkelerinden oluşan 10 ülke anlaştılar ve milli diyalog süreci başladı. Her kesimden 555 kişilik bir meclis oluşturuldu bütün partiler katıldılar. Tam 10 ay devam etti. Bu meclisin görevi ne? Milli diyalog sürecinde Yemen in Yeni cumhurbaşkanı Mansur Hadi, referandumla geçici bir dönem için seçildi. İtiraf etmek gerekir ki, bizim en büyük hatamız bu oldu. Hadi gerçek bir siyasetçi değildi, inisiyatif kullanamıyordu. Amerika dan, Suudi Arabistan dan ne talimat gelecek diye bekliyordu. SAYI: 133 MAYIS

14 ALEV COĞRAFYALARI GEZiYOR: YENi ALAN YEMEN DOSYA problemlerini tartışacaklar ve ardından bir anayasa yazacaklar. Sonra bu hayata geçirilecek. Bir süre sonra milli diyalog oluşturuldu. Fakat Husiler bu milli diyalog anayasası çıkmadan önce güçlü olarak Ali Abdullah Salih in desteğiyle bir şehre gidiyorlar. Oradaki orduları teslim alıyorlar. Çünkü ordu 30 yıl boyunca Ali Abdullah Salih in elinde ve ordu akrabası ve destek verdiği kabilelerden oluşuyordu. Ve daha çok zeydilerden, zeydi bölgelerden. Yeni seçilen cumhurbaşkanı Hadi, referandumla seçilen bir kişidir kendisi. Geçici bir dönem için seçildi. İtiraf etmek gerekir ki, bizim en büyük hatamız bu oldu. Hadi gerçek bir siyasetçi değildi, inisiyatif kullanamıyordu. Amerika dan, Suudi Arabistan dan ne talimat gelecek diye bekliyordu. Kendisinin yaptığı bir şey yoktu ve iki yıl için seçilen Hadi zayıf bir cumhurbaşkanıydı. Ve maalesef büyük çoğunluk onu desteklediler ve onayladılar. Biz şimdi anladık ki, seçilen cumhurbaşkanı Hadi ve Ali Abdullah Salih, Suudi Arabistan ve Husiler, İran ve Amerika hepsi bir ittifak halinde Islah Partisine karşı bir koalisyon yapmışlar. Peki neden Hadi nin seçimi için hata yaptık diyorsunuz? Zayıflığından. Bu Husiler ve Ali Abdullah Salih onun bu zayıflığından faydalanıp alınan kararları yerine getirmediler. Daha da güçlendiler. Ali Abdullah Salih Husilere gizlice silah veriyordu. O biliyor ki, Suudi Arabistan Mursi yi düşürmek için elinden geleni yaptı ve onları iktidardan düşürdü. Salih onlara diyor ki, siz Husilerden korkmayın, onları ben yönetiyorum, onlar benim elimdedir. Onlar Islah la birbirlerine girecek ve böylece zayıf düşecekler. Ardından biz geleceğiz ve biz sizinle beraberiz. Yani Mısır da olan Yemen de de olacak. Değişen bir şey yok. Müteveffa Kral Abdullah maalesef Ali Abdullah Salih i destekliyordu ve Husilerden korkuyordu. Çünkü Ali Abdullah Salih sürekli bunlar benim elinde diye söylüyordu. Husilerinde gittikçe daha da büyüdükleri gözlerden kaçmıyordu. Mesela büyük bir orduyu iki-üç araba adamla teslim alıyorlardı. Eylül 2014 de Sana ya kadar geldiler. Cumhurbaşkanını göz altına aldılar, her şeye el koydular. Husilerin elinde en az 10 bin savaşçı var. Ali Abdullah Salih in elindeki ordu Husilerin kılığına girerek onlara büyük destek verdi, onların safında savaştı. Bunlar gerektiğinde tekrar kendi askeri elbiselerini giyiyorlardı. Ve böylece Sana yı ellerine geçirdiler. Devrimcileri destekleyen bütün güçlerin liderleri ya kaçtılar ya da tutuklandılar. Devrimciler dediğimiz Islah Partisinin liderleri; şimdi bunlar ya Arabistan da veya Türkiye deler. Oradaki gençlerin liderlerini susturdular ya da katlettiler veya hapse attılar. Husiler Ali Abdullah Salih le koalisyon içindeler ve çok güçlendiler. Düne kadar hiçbir şeyleri yoktu. Ama bugün başkente bile girdiler. Biz şimdi anladık ki, seçilen cumhurbaşkanı Hadi ve Ali Abdullah Salih, Suudi Arabistan ve Husiler, İran ve Amerika hepsi bir ittifak halinde Islah Partisine karşı bir koalisyon yapmışlar. Suudi Arabistan la İran nasıl bir araya gelebiliyorlar? Mısır da İran, Suudi Arabistan, Amerika ve İsrail hepsi bir araya gelip Mursi yi değiştirmek için ellerinden geleni yaptılarsa aynen Yemen de de o oldu. İran Husileri Suudiler eski cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih i destekliyor. Suudiler sanıyor ki Ali Abdullah Salih Husileri yenebilir veya onları zayıflatabilir. Oysa İran Husilerin Lübnan daki Hizbullah gibi olmasını istiyor. Bütün hedefi Islah Partisini kaldırmak ve onu iktidarına engel olmak. Suudi Arabistan işin farkında değildi, Husiler Suudi Arabistan sınırına kadar dayanacaklar ve böylece Ali Abdullah Salih le savaşa girişeceklerdi. Islah Partisinin şu an Suudi Arabistan la görüşmeleri devam ediyor. Hatta bu konuda Türkiye nin de bir rolünün olmasını bekliyorlar. Islah Partisi Suudi Arabistan dan bir müdahale için bir beklentisi vardı. Tam iki ay sonra askeri müdahalede bulundular. Zaten önceden Sana düştükten sonra Islah mensupları Arabistan a gitmiş, onlardan destek olmalarını istemişti. 14 SAYI: 133 MAYIS 2015

15 DOSYA ALEV COĞRAFYALARI GEZiYOR: YENi ALAN YEMEN Islah Partisi Arabistan ın Mısır daki rolünü bildikleri halde, Yemen için onlardan ne bekliyorlar? Onlara nereye kadar güvenilir? Suudi Arabistan ın yeni kralı Selman diğerinden farklı, değişik şeyler söylüyor. Islah Partisi Kral Abdullah la görüşüyordu. Bu dönem de Selman la da görüşmeleri devam ediyor. Uluslararası güçlerin hiçbir şey yapmadıklarını burada belirtmem gerekiyor. BMGK den Husilere karşı bir karar çıktı, ama maalesef hiçbir şey yok. Husiler kendilerini nasıl ifade ediyorlar: Diyorlar ki el-kaide yi yok edecek güç sadece biziz. Amerika bu yüzden çok memnun. Husiler, Bedreddin el-husi nin başlattığı bir hareket. Ama şu an savaşan Ali Abdullah Salih in ordusu. Şu an öne çıkan isim Husi olarak görülüyor, ama gerçekte savaşanlar Ali Abdullah Salih in adamları. Halkın yüzde otuzunun Zeydi olduğunu söylediniz, okullarda veya üniversitelerde-abdülmecid Zindani nin kurduğu ünivesite de- Zeydiye mezhebi okutuluyor mu? Hayır okutulmuyor. Çünkü böyle bir talep yok. Söylediğim gibi Yemen içinde Zeydi /Husiler yüzde üçü temsil ediyorlar. Zindani ehli sünnetin en büyük alimlerinden birisi ve Zeydilerin bulunduğu bölgelerden geliyor. Şevkani de öyle. Zeydiler yüzde 30 olarak mevcutlar fakat Husiler toplam Zeydi nüfusun içinde sadece yüzde üçler. Ali Abdullah Salih zamanında İran la ilişkiler geliştirildi; öyle ki altı bin öğrenci İran da okutuldu. Husiler, Bedreddin el-husi nin başlattığı bir hareket. Ama şu an savaşan Ali Abdullah Salih in ordusu. Şu an öne çıkan isim Husi olarak görülüyor, ama gerçekte savaşanlar Ali Abdullah Salih in adamları. Husiler diyorlar ki, biz fesat ehline karşı çıkacağız. Ama bunlar Yemen de sadece devrimcilerin evlerine girdiler. Benim evimi bastılar. Fakat Ali Abdullah Salih in yanında duran kişilere hiçbir zarar vermediler. Nasıl bir zarar verme bu? Evlerini bombalayarak. Katlederek. Tutuklayarak. Aklınıza gelen her şey ve askeri müdahaleden önce bunlar devam ediyordu. Ne zamandan beri bu zulüm devam ediyor? Son bir yıl Eylül 2014 de cumhurbaşkanlığı tarafından anayasa metinlerinin imzalanması için gönderilenler, hapse atılıyorlar Husiler tarafından. Maalesef seçilen bu cumhurbaşkanı Hadi bu oyunun içindedir. Aden i onlara teslim edendir. Hadi Ali Abdullah Salih in adamıdır. Ali Abdullah Salih şu an Yemen de. Husiler onun kardeşi ve onlarla beraber. Orduyu hareket ettiren kişi odur. Resmi bir makamı yok ama yöneten ve emir veren odur. Nasıl oluyor da Ali Abdullah Salih Arap Baharı ayaklanmalarından sonra Suudi Arabistan a kaçtı. Suudiler onu korudu. Nasıl oldu da iş bu noktaya geldi? Suudiler burada neyi düşünüyor? Diyorlar ki Islah Partisini desteklemek lazım. Abdullah Salih kendisini bu şekilde gösteriyor. Ya ben sizinle olacağım iktidara geleceğim ya da ben İran tarafında Husilerle beraber olacağım. Ama siz Islah Partisini desteklerseniz o bizim karşımıza çıkamaz artık. Ve Suudi Arabistan hata yapmak istemiyor. Şu an bütün ordu Ali Abdullah Salih in elinde ve Amerika da şu an onunla beraber. Salih en büyük güç. Onun için Suudiler Ali Abdullah Salih le konuşmaya, anlaşma- SAYI: 133 MAYIS

16 ALEV COĞRAFYALARI GEZiYOR: YENi ALAN YEMEN DOSYA Erken bir çözüm veya bu askeri müdahale olmasaydı ya da Islah ile Ali Abdullah Salih arasında bir uzlaşma olmazsa, Yemen i Suriye nin akıbeti bekliyor. Irak da, Suriye de ve Lübnan da olanlar ne yazık ki Yemen de de olabilir. ya devam ettiler, belki onu Husilere karşı kullanabiliriz diye. Suudilerin Yemen üzerindeki hesabı ne? Kime oynuyorlar? Suudi Arabistan Husileri zayıflatmak, onlara karşı bir koalisyon oluşturmak için devreye girecek. Arabistan Ali Abdullah Salih le Islah Partisi arasında bir anlaşma bir uzlaşma yaratmaya çalışacak. Ama bundan önce Salih her şeyi eline geçirmek istiyor. Kendi şartlarını Suudilere sunabilir. Ali Abdulah Salih in Husilerle ilişkileri samimi buluyor mısunuz? Menfaat için. Herkes birbirinden korkuyor. Nereye kadar onlarla birlikte olabilecek? Sanıyorum Suudi Arabistan Ali Abdullah Salih le anlaşırsa, Husileri yok edecek kişi Ali Abdullah Salih dir. Burada İran ın rolü önemli. Eğer İran Husileri desteklemeye devam ederse Amerika Ali Abdullah Salihi Husilerle karşı karşıya getirebilir. Yemen de Islah Partisinin durumu nedir? Yemen de partiden gençler var ve güçlüler. Islah Partisi tek başına hareket ederse Amerika, Suudi Arabistan hepsi onu yok etmeye çalışır. Arabistan ın amacı Ali Abdullah Salih le Islah Partisini bir araya getirmek, uzlaşma sağlamak ve ikisiyle birlikte Husilere karşı bir tek cephe oluşturmak. Islah Partisi silah kullanmak istiyor mu? İstemiyor. Ama şu anda ki durum-askeri müdahale de olmasaydı- bir noktaya gelecek ki, kullanmak zorunda kalacaktı. Başka çare yok. Başka ne yapılabilir ki, bütün Yemen İran ın elinde şu an. Kuzey Yemen Güney Yemen hepsi. El-Kaide nin rolü ne Yemen de? Onların da çoğu Ali Abdullah Salih in elinde. Biliyorsunuz geçtiğimiz aylar Yemen de camiler bombalandı yüzlerce kişi öldü. Yemen de Hasan Zeyd diye bir kişi var. Yemen in en büyük siyasetçilerinden. Kendisi Zeydi. Husilerin oraya çıkışından da eski. Ama Husilerle beraber ve onları savunmaktadır. Bombalama ile ilgili olarak kendisi şunları söylemektedir: Bu eylemi yaptıran Ali Abdullah Salih dir. Çünkü istihbarat elindedir, ordu elindedir. Siz ne yaparsanız yapın eğer onu ortadan kaldırmazsanız, bizler yine onun şerrine maruz kalırız. Tabi Husilere yönelik bu cami bombalama eylemini Husiler, el-kaide nin işi olarak yorumladılar. Hasan Zeyd in yasadışı silahlı bir örgütlenmesi var. Kendilerine Ensarullah diyorlar. Tıpkı Lübnan daki Hizbullah gibi. Ben eminim bundan sonra halk artık susmayacak. Islah Partisi şimdiye kadar susuyordu. Ancak Ali Abdullah Salih Arabistan la anlaşırsa belki bu olaylar hafifleyebilir. Askeri müdahale olmasaydı maalesef- Yemen iç savaşa doğru gidiyordu. Islah Partisi İran la görüşmeyi denemedi mi hiç? Hayır. Onların amacı belli, ehl-i sünnet mezhebini yok etmek. Başka amaçları yok. Ali Abdullah Salih le İran neden birlikteler. Amaçları nedir Yemen de? Suudiler Mısır da Mursi yi karşılarına aldılar. Onun yanında olmadılar. Onun devrilmesine yardımcı oldular. Bugün İran ve Suudi Arabistan kendilerini dinin temsilcileri olarak sunuyorlar. Yemen halkının daha önce İran la bir meselesi yoktu. Ama şimdi İran dan nefret ediyorlar. Ve İran ı İsrail den farklı görmüyorlar. Bu nefret ne zaman başladı? Husilerin ortaya çıkmasıyla. İran onları mezhebi yakınlıktan dolayı destekledi ve silah verdi. Bu silahlar tabi ki İsrail e gitmeyecek, Yemenlileri katletmek için gönderildi bu silahlar. Husilerin silahlı mücadele tarihleri ne zaman? 2004 yılları. Önceleri Ali Abdullah Salih onlarla savaştı yılları arasında Husiler 20 bin civarında asker öldürdü. Abdülmelik el-husi 30 yaşlarında bir kişi. Husilerin lideri. Onunla beraber olan gençlerin yaş aralığı Çoğu okuması yazması olmayan kişiler. Gençleri küçük yaşlarda alıyorlar, belli bir amaç doğrultusunda yetiştiriyorlar. Abdülmelik el-husi onlar için Peygamber gibi. Islah Partisi Yemen de seçimlere girdi mi? Islah Yemen de ikinci parti. Ama maalesef seçim sonuçlarıyla oynuyorlar. Gerçekte İran ın Yemen de amacı ne? 16 SAYI: 133 MAYIS 2015

17 DOSYA ALEV COĞRAFYALARI GEZiYOR: YENi ALAN YEMEN Babül Mendep ve Hürmüz boğazları onlar için çok önemli. İran ın amacı iktidarı ele geçirmek. Ali Abdullah Salih İran la iyi. Suudilerle iyi. Amerikalılarla iyi. Husilerle iyi. Nasıl biri bu? Ali Abdullah Salih menfaati için şeytanla işbirliği yapabilir. Herkesle beraber olabilir. Suudilerle de olur, İranlılarla da beraber olabilir. Şartlar, konjonktür neyi gerektiriyorsa onun için belirleyici olan odur. Aslına bakılırsa kendisi zor durumda. Eğer Suudiler ona bizim dostumuz sensin, senin yanında olacağız derse, o zaman Husilere karşı bir eylem başlatabilir. Ama Husileri azdıran sensin derse, o zaman o da Suudilere tek düşman benim der. Artık onun için geri adım atmak mümkün değildir. Salih ya İran la birlikte olacak ya da gerçekten Suudi Arabistan da bir değişiklik olacak ve Ali Abdullah Salih i destekleyecekler. Mümkün olursa Suudiler Islah partisi ile Ali Abdullah Salih i bir araya getirmeye çalışıyorlar. Bunu başarabilirlerse Yemen i hem savaştan çıkarmış olurlar hem de Husiler geri çekilirler. Erken bir çözüm veya bu askeri müdahale olmasaydı ya da Islah ile Ali Abdullah Salih arasında bir uzlaşma olmazsa, Yemen i Suriye nin akıbeti bekliyor. Irak da, Suriye de ve Lübnan da olanlar ne yazık ki Yemen de de olabilir. zaman. Husiler durdurdular, Husiler dediğimiz de Ali Abdullah Salih. Çünkü biliyorlar ki sonuçta seçime gidilecek; devrimciler ve Islah Partisi iktidara gelecekti. Islah Partisinin ne kadar potansiyeli var Yemen de? Yüzde 50 civarında. Bu iktidar demektir. Ama istemiyorlar. Onun için ülkeyi karıştırıyorlar. Islah Partisi savaşa girmemek için elinden geleni yapıyor. Bu konuda din alimleri fetva vermiyorlar. Biz Irak ve Suriye gibi olmak istemiyoruz, diyorlar. Ancak oyun o kadar büyük ki, ya savaşacaksın ya yok olacaksın. Başka yol yok. Ya İran ın iktidarını kabul edeceksin ya savaşacaksın. Allah korusun bir iç savaş çıkacak olursa Yemen i neler bekliyor? Halkın tamamı silahlı. Ali Abdullah ve Husilerin elinde devlet var. Devletin ordusu onların elinde. İşte halk bu orduyla savaşacak. Nasıl Suriye de Esed ve ordusu halkla savaşıyorsa burada da aynısı olacak. Siz gelişmeleri anlık olarak takip ediyorsunuz. Yemen de son durum nedir? 26 Mart ta Suudi Arabistan öncülüğünde başlayan askeri kararlılık operasyonu yerini şimdi ümit operasyonu na bıraktı. Şu an yoğun olarak hem askeri hem de siyasi çözüm aranmaktadır. Ali Abdullah Salih in yanında yer alan büyük bir grup da ondan koparak Arabistan da çözüm arayışında. Yemen in en büyük aşiretlerinin başındaki Muhammed eş-şaft da Salih le beraber olmadığını açıklayarak Arabistan nezdinde çözüm arayışında. Tabi bunları askeri müdahalenin sağladığını söyleyebiliriz. Şu an Ali Abdullah Salih Yemen de ve Husilerle beraber. 25 Nisan da daha önce Salih in kaldığı ve cumhurbaşkanlığı için kullandığı mekân koalisyon uçaklarınca bombalandı. Taiz, Aden ve Maarif şehirlerinde halk Husilere karşı mücadele kararlılığını göstermek üzere meydanlara toplandı. Tabi Ali Abdullah Salih in devlet olduğunu, ordu olduğunu ve yerde olduklarını unutmamak lazım. Suudilerin amacı Husilerin askeri gücünü yok etmek veya zayıflatmak. Suud Islah Partisinin sadece çözümün bir parçası olmasını istiyor, Islaha mutlak destek vermiyor. Onlar şu an siyasi bir çözüm peşindeler. Yine Suudiler Husiler karşısında Islahın da güçlenmesini istemiyorlar. ABD nin, Mısır ın ve İran ın savaş gemileri bölgede konuşlanmış durumdalar. İran da Husileri bu sıkışmışlıktan bu tuzaktan nasıl çıkarabiliriz hesaplarının peşinde. Çözüm ise konuşmamızın başında da anlattığımız milli diyalog sürecinde. Teşekkür ederim Muhammed Humeykani, eksik olmayın. Çözüm olarak ne düşünüyorsunuz? Milli diyalog sonucunda bir anayasa çıktı. Bütün güçler anlaştılar, imzaladılar. Bu anayasa halka sunulacak, referanduma gidilecekti. Ama olmadı; Husiler baskın yaptılar anayasa imza altına alınacağı Suudilerin amacı Husilerin askeri gücünü yok etmek veya zayıflatmak. Husiler karşısında Islah ın da güçlenmesini istemiyor. ABD, Mısır ve İran ın savaş gemileri bölgede konuşlanmış durumdalar. İran da Husileri bu sıkışmışlıktan bu tuzaktan nasıl çıkarabiliriz hesaplarının peşinde. Çözüm ise milli diyalog sürecinde. SAYI: 133 MAYIS

18 ALEV COĞRAFYALARI GEZiYOR: YENi ALAN YEMEN DOSYA Dün Süveyş Kanalı Bugün Bab ül Mendep mi? MUSTAFA AHISKALIOĞLU YEMEN böylesi bir ilgiyi hak edecek hangi değere sahipti. Halkının Müslüman olması mı? Suudi Arabistan a komşu olması mı? Yoksa dünya enerji ve ticari gemi taşımacılığının önemli kavşaklarından biri olan Bab ül Mendep Boğazı nı kontrol edebilmesi mi? SUUDi ARABiSTAN öncülüğünde 9 Arap ülkesinin 26 Mart ta İran destekli Şii Husilere yönelik başlattıkları Kararlılık Fırtınası operasyonu 21 Nisan itibariyle şiddetini azaltsa da sürmeye devam ediyor den bu yana devam eden ve yaklaşık 500 bin sivilin ölmesine 6 milyondan fazla insanın göç etmesine neden olan Suriye deki savaşa ilgi göstermeyen Arap ülkelerinin Yemen i kurtarma operasyonuna kalkışmaları tartışmalara yol açtı. Operasyona, Suudi Arabistan, Bahreyn, Katar, Kuveyt ve Birleşik Arap Emirlikleri nden oluşan Körfez ülkelerinin yanı sıra Fas, Sudan, Ürdün ve Mısır da katıldı. Yemen böylesi bir ilgiyi hak edecek hangi değere sahipti. Halkının Müslüman olması mı? Suudi Arabistan a komşu olması mı? Yoksa dünya enerji ve ticari gemi taşımacılığının önemli kavşaklarından biri olan Bab ül Mendep Boğazı nı kontrol edebilmesi mi? Elbette burada bir sebebi ele almamız diğer sebeplerin etkisinin olmadığı anlamına gelmez. Fakat Kızıl Deniz in güney kapısını tutan Babu l Mendeb Boğazı nın üzerinde oynanan oyunlar, bir zaman aynı denizin kuzeyini tutan Süveyş Kanalı nda da oynanmıştı. Geçmişte Batılı Devletler bölgede bizzat boy gösterirken bugün ise işbirlikçileri onların yerlerini dolduruyor. SÜVEYŞ KANALI Süveyş Kanalı, 193 kilometre uzunluğunda, en dar yeri 313 metre genişliğinde olan Afrika nın çevresinden dolaşmaya gerek kalmadan Asya ile Avrupa arasında deniz taşımacılığını sağlayan dünyanın önemli ticaret yollarından biridir. İlk kez M.Ö 6. ve 7. yüzyıllarda Firavunlar döneminde çalışmalarına başlanmış ancak tamamlanamamıştır. Daha sonra Arapların yarım bıraktıkları kanal çalışmalarında Osmanlıların, -Yavuz Sultan Selim, II.Selim ve III.Mustafa nın da önemli katkıları olmuştur. Yükselme döneminin büyük sadrazamı Sokullu Mehmet Paşa da kanal fikrini gündeme getirmiş fakat proje gerçekleştirilmemiştir. SÜVEYŞ KANAL ŞiRKETi NiN KURULMASI 1830 larda Ferdinand de Lesseps, Mısır da Fransız diplomatıyken geleceğin Mısır Valisi Said Paşa ile tanıştı te Mısır a tekrar gittiğinde Said Paşadan iki imtiyaz aldı. 30 Ekim 1854 ve 5 Ocak 1856 tarihli bu iki anlaşmanın neticesinde alınan kararlara göre, bütün milletlerin geçişine müsaade edilecek olan bir kanal yaptırılacak, ayrıca 99 seneliğine kanalı işletecek bir şirket kurulacaktı. 15 Aralık 1858 de The Compagnie Universelle du Canal Maritime de Suez, yani Süveyş Kanal Şirketi kuruldu. Süveyş Kanalı inşaatına 25 Nisan 1859 tarihinde başlandı. Bölgenin çöl olmasından kaynaklanan birçok güçlükler nedeniyle kazı çalışması 11 yıl sürdü. KANALIN MISIR TARAFINDAN MiLLiLEŞTiRiLMESi 26 Temmuz 1956 da Cumhurbaşkanı Nâsır ın idaresindeki hükümet, kanalı millileştirerek şirketi tasfiye etti. Ekim ayında İsrail, İn- 18 SAYI: 133 MAYIS 2015

19 DOSYA ALEV COĞRAFYALARI GEZiYOR: YENi ALAN YEMEN Bab ul Mendep boğazından, 2013 te günlük ortalama 3,8 milyon varil ham petrol deniz yoluyla geçerken, bu miktar 2014 te günlük ortalama 4,7 milyon varile yükseldi. Bu her şeyi açıklamaya yetmiyor mu? giltere ve Fransa kuvvetleri Mısır a saldırdı. İngiliz ve Fransa birlikleri kanalın iki yanını işgal ettiler. Ancak ABD ve Rusya nın kuvvetli baskıları neticesinde bu birlikler BM kontrolünde geri çekildiler. SÜVEYŞ SAVAŞI Süveyş Kanalı na sahip olmak için yapılan savaş; Süveyş Savaşı, Sina Savaşı veya İkinci Arap-İsrail Savaşı olarak da bilinir yılında bir tarafta Mısır, diğer tarafta İngiltere, Fransa ve İsrail; diğer tarafta ise Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere nin olduğu, diplomatik ve askeri karşılaşmaların yaşandığı savaşa Sina Savaşı veya İkinci Arap-İsrail Savaşı da denir. ÇATIŞMANIN TEMELi 1950 lerde Mısır da egemen bir devlet kurulmuştur. Buna rağmen Süveyş Kanalı nın denetimi Batılı Devletlerin kontrolü altındaydı. Süveyş Kanalı yoluyla başta İngiltere ve Fransa olmak üzere birçok Batı Avrupa devleti, Körfez ülkelerinden petrol alıyordu. Mısır da 1952 yılında iktidara gelen Cemal Abdunnasır, ülkesini askeri yönden güçlendirmeye önem veriyordu. Bu amaçla, Sovyetler Birliği ne yaklaşmaya ve Çekoslovakya üstünden silah almaya başladı. Ayrıca, Asuan Barajı nı bitirip, ülkenin ekonomik kalkınmasını sağlamak istiyordu. Fakat bunlar için büyük miktarda mali yardıma ihtiyacı vardı. ABD ve İngiltere den kredi almayı denediyse de, bu iki ülke, Mısır ın Doğu Blokundan silah alması ve İsrail karşıtı direnişçileri desteklemesi sebebiyle kredi vermediler. Bunun üzerine Abdunnasır, ihtiyacı olan mali gücü sağlamak için Süveyş Kanalı nı işleten Kanal Şirketi ni millileştirdiğini açıkladı. Kanal Şirketi nin hisselerinin değerini sahip devletlere ödeyeceğini bildirdiyse de, bu karara İngiltere ve Fransa tepki gösterdi. Çünkü, bu iki devlet için Süveyş Kanalı, Basra Körfezi ndeki devletlerden aldıkları petrolün taşınması için çok önemliydi. Sovyetler e yanaşmaya başlayan Mısır ın bu kanalı kontrolü altına alması onlar için tehlikeliydi. Ayrıca Kanal Şirketi çok kârlı olan hisselerini Mısır a devretmek istemiyordu. İNGiLTERE, FRANSA VE İSRAiL ANLAŞMASI Anlaşmazlığı çözmek için toplanan Londra Konferansı ndan sonuç çıkmadı. Bunun üzerine İngiltere Başbakanı Antony Eden Paris e gitti. Sevr de toplanan İngil- SAYI: 133 MAYIS

20 ALEV COĞRAFYALARI GEZiYOR: YENi ALAN YEMEN DOSYA tere, Fransa ve İsrail, Mısır a askeri müdahale kararı aldılar. Buna göre İsrail Mısır a saldıracak, İngiltere ve Fransa ise savaşanları ayırmak bahanesiyle bölgeye asker çıkartıp kanalı işgal edeceklerdi. İki ülke arasındaki çatışmalar durdurulduktan sonra ise, Daha başka çatışmaları ve dünya ticaretinin bölge savaşlarından etkilenmesini önlemek için bölgede kalıcı bir İngiltere-Fransız birliği konuşlandırılacaktı. İNGiLTERE VE FRANSA SALDIRIYOR... Anlaşmaya göre İsrail 29 Ekim 1956 da Sina yarımadasını işgale başladı. Derhal harekete geçen İngiltere ve Fransa, Mısır a asker yollayarak savaşı durdurmayı önerdi. Abdunnasır ın bu teklifi reddetmesi üzerine iki devlet askeri harekata başladı. İngiltere ve Fransa dan birçok uçak gemisinin katıldığı harekât, 5 Kasım a kadar hava saldırısı, sonrasında paraşütçü birliklerin indirilmesiyle tamamlandı. Taktik yönden harekât başarılı oldu. İngiltere ve Fransız birlikleri, Mısır birliklerini yenip kolayca kanalı ele geçirdi ve bölgeye hakim oldu. SOVYETLER VE ABD NiN TEPKiSi: SAVAŞIN BiTiŞi Hem Sovyetler Birliği, hem de Amerika Birleşik Devletleri bu saldırıya karşı cephe aldılar. ABD ve Sovyetler in savaşa karşı ortak tavır almaları, Soğuk Savaş ın ender olaylarından biridir. Sovyetler in, Mısır dan çekilmemeleri durumunda Paris ve Londra ya nükleer saldırı yapma tehdidi sonrasında İngiltere ve Fransa ateşkes ilan edip geri çekilmek zorunda kaldı. Kasım da başlayan geri çekilme Aralık ayında tamamlandı. Sevr de toplanan İngiltere, Fransa ve İsrail, Mısır a askeri müdahale kararı aldılar. Buna göre İsrail Mısır a saldıracak, İngiltere ve Fransa ise savaşanları ayırmak bahanesiyle bölgeye asker çıkartıp kanalı işgal edeceklerdi. ABD, Sovyetler in Doğu Avrupa da yayılmasına büyük tepki gösterdiği halde kendi müttefiklerinin benzer emperyalist amaçlar için savaşması karşısında hem kendi içinde hem de uluslararası ortamda tepki görmüştü. Bu nedenle harekâta karşı çıkmış ve Sovyetler in saldırı tehdidi karşısında İngiltere ve Fransa yı yalnız bırakmıştır. Ayrıca ABD, Süveyş Krizi nin daha büyük bir çatışmaya dönüşmesi ve Doğu/Batı blokları arasında bir savaş şeklini almasından korkuyordu. ABD nin bu harekâta karşı olmasındaki diğer bir neden ise, bu savaşla bölgedeki Batı karşıtı akımların güçlenip Arap ülkelerinin Sovyetler e yanaşmasıydı. Petrol sebebiyle çok önemli olan bu bölgede Sovyet etkisi, ABD için kabul edilemez olurdu. BiRLEŞMiŞ MiLLETLER BARIŞ GÜCÜ Savaş ın sonlanmasıyla, Kanada Dışişleri Bakanı Lester Pearson, Birleşmiş Milletler Barış Gücü kurularak Gazze Şeridi ne ve Sina Yarımadası na yerleştirilmesini önerdi. Birçok ülkenin katılımıyla oluşturulan bu gücün barış sağlanıncaya kadar Mısır ve İsrail in savaşmasını engellemek sorumluluğunu üstlenmesi gerekiyordu ye kadar bölgede kalan Barış Gücü, bu tarihte çekilmiş ve hemen ardından Altı Gün Savaşı yaşanmıştı. KIZIL DENiZ in iki KAPISI SÜVEYŞ VE BABU L MENDEB Süveyş Kanalı nın dünyanın ekonomisine önemli katkısı olmuştur. Kanal bir pencere misali kıtaları birbirine bağlamış ve karşı karşıya getirmiştir. Avrupa dan Doğu Afrika ya, Doğu Asya ya ve Okyanuslara yeni bir güzergâh temin etmiştir. Kanal, önceleri Ümit Burnunu ve Afrika sâhillerini baştan başa dolaşan gemilerin yolunu kısaltmıştır. Meselâ, Londra dan Karaçi ye gitmek için kanal yolunu tercih eden kilometre, Ümit Burnu ndan giden kilometre yol kat eder. Yolun kısalması demek gemilerin çabuk geri dönebilmesi ve bu da gemilerin performansının üç katına çıkması demektir. Batılı ülkeler için Süveyş Kanalı ne kadar önemliyse Yemen in Bab ül Mendep Boğazı da o kadar önemlidir. ABD Enerji Enformasyon İdaresinin (EIA) verilerine göre, Yemen in güneydoğusunda bulunan ve dünya petrol ticaretinin deniz yoluyla gerçekleştiği en büyük boğaz olan Bab ul Mendep ten geçen ham petrolün yıllık ortalama miktarı 2014 te bir önceki yıla göre yüzde 24 arttı. Kızıl Deniz ile Aden Körfezini birbirine bağlayan Bab ul Mendep boğazından, 2013 te günlük ortalama 3,8 milyon varil ham petrol deniz yoluyla geçerken, bu miktar 2014 te günlük ortalama 4,7 milyon varile yükseldi. Bu her şeyi açıklamaya yetmiyor mu? 20 SAYI: 133 MAYIS 2015