Polonya 2014 Ekonomi Raporu :36:00

Transkript

1 Polonya 2014 Ekonomi Raporu :36:00

2 2 Polonya Ekonomisinin Rekabet Gücü, Büyüme Oranları ve Yatırım Politikaları Küresel Ekonomik Krizi Polonya GSYİH nın büyüme hızında kayda değer bir düşüş olarak sonuçlandı ( 1.6% 2009). Ekonomik haraketlilik yıllarında arttı. GSYİH nın büyüme hızı ivmelendi: 2010 da 3.9% de 4.5%. Ancak, bu avantajlı durum sadece iki yıl sürdü. Sonraki iki yılda Polonya ekonomisi küresel ekonomik krizin ikinci dalgasından olumsuz yönde etkilendi. Ekonomik büyüme hızı yeniden yavaşladı de GSYİH 2.0%, 2013 de 1,6& yükseldi. Bununla birlikte 2013 ün ikinci yarısında ekonomik toparlanmanın belirtileri gözlenebilirdi. Üçüncü çeyrekte GSYİH 2.0% arttı, dördüncü çeyrekte ise büyüme hızı 2.7% ye yükseldi. BU pozitif eğilim 2014 de devam ediyor, yılın ilk yarısında GSYİH yaklaşık olarak 3.3% arttı yıllarında, yılları ile kıyaslandığında, GSYİH nın büyüme hızını etkileyen faktörlerin yapısı dikkate değer biçimde değişti yıllarında GSYİH nın büyümesinde etkili etmen iç talep idi, izleyen iki yıl içerisinde iç talep oldukça etkisiz kalmış ve GSYİH daki büyümeyi sağlayan yegane etmen net ihracat olmuştur yılında dış ticaret iş hacminde bir artma gözlenmiştir, ihracat ve ithalat büyüme hızı 2012 dekinden yüksektir. İhracat 8.0% artış ile 155 milyar euro iken ithalat 1.9 artış ile 157 milyar euroya yükselmiştir. İthalat ile karşılaştırıldığında kayde değer biçimde büyüme hızı artmış ihracat 2012 de 10.6 milyar euro olan açığın 2013 de 2.0 milyar euroya gerilemesine olanak sağlamıştır. Yapı ve montaj üretimi, bir önceki yılın 6.3% düşüşüyle kıyaslandığında 10.7% azalrıken, endüstriyel üretim 2.1% ( 2012 de 0.5% ) artmıştır. Yılsonunda kayıtlı işşisz oranı 2012 yılı oranı ile aynı oranda kalırken ( 13.4%), ortalama istihdam 0.9% oranında düşmüştür. Kamu finansmanı ile ilgili durumda geçen yıl da ilerleme kaydedilmedi de kamu finans sektörü açığı GSYİH için 3.9% olarak hesaplandı.2013 de oran 4.3& e yükseldi. Merkez i ve yerel devlet kurumlarının borç oranları GSYİH da 2012 de 55.6% dan 2013 de 57.1 e yükseldi. Zorluklara rağmen, Polonya ekonomisinin durumu diğer AB ülkeleriyle karşılatırıldığında daha olumlu sinyaller veriyor. Krizin etkilerinin AB ülkelerinin çoğunluğunda görülmeye başlamasından önceki dönem Polonya ekonomisindeki sabit ve istikrarlı büyüme, ülkenin 2013 GSYİH nın 2008 den 14.2% daha yüksek olmasına sebep olmuştur. Bu bağlamda ele alınacak ikinci ülke İsveç, Avrupa birliğinin tümünde GSYİH düşüşü 1% i aşmışken 6.7% lik büyümesiyle övünebilir. Polonya GSYİH nın Avrupa Birliğininkinden daha hızlı artmasının sonucu olarak Polonya da kişi başına düşen hasılanın, Avrupa Birliği nde kişi başına düşen hasılaya oranı sitematik olarak artıyor. Satınalma gücü paritesine göre oran 1995 te 42.8% den 2009 da 60.5% e ve 2013 de de 68.2 ye yükselmiştir. Polonya Ekonomisinin Rekabet Gücü Uluslararası karşılaştırmalar ve derecelendirmeler ışığında Polonya Ekonomisi halen yüksek rekabet gücüne sahip ekonomiler arasında sınıflandırılmamıştır. Ancak, Polonyanın pozisyonu geçtiğimiz yıllar süresince sistematik olarak gelişme göstermiştir. Bu kanıtlıyor ki ilerleme kaydediliyor ve direkt gidişatta değişiklikler yapılıyor, özellikle devlet müdahalesinin doğal sonuçlarında. Beş problem grubuna ayrılan on ana gösterge, Avrupa Birliğinin sosyal ve ekonomik stratejilerinin yerine getirilmesinin ilerleyişini değerlendirmek için kullanıldı

3 3 Avrupa Rekabetçilik bağlamında yenilikçilik ve eğitim alanlarındaki göstergeler birincil olarak ele alınmalı. Eğer Avrupa Birliği ortalamasıyla karşılaştırılırsa Polonya, eğitim göstergeleri açısından göreceli olarak iyi bir pozisyonda duruyor lakin yenilikçilik, enerji verimliliği, yoksulluk ve sosyal eşitlik alanlarında ülke açık biçimde Avrupa Birliği ortalamasının altında. Ekonomik Büyüme Polonyanın ekonomik haraketliliğinde belirgin bir toparlanma yüzyılın son çeyreiğnde meydana geldi GSYİH sı 1989 ile karşılaştırıldığında iki kattan daha fazla artmıştı. Bununla birlikte ekonomik koşullardaki değişikliklerin belirlemesiyle ekonomik büyümenin dinamikleri yıllar içerisinde pek çok defa değişti. Polonya değişim sürecinde iken gerçekleşen Avrupa Birliğine kabul ekonomik büyümeyi teşvik eden bir etmen oluşturdu. Ekonomik haraketlilik en yüksek seviyesine 2007 yılında ulaştı. Polonya 2008 ve 2009 global krizi dönemi boyunca ekonomideki büyüme hızının belirgin düşüşüne rağmen krizin negatif etkilerine en dayanıklı ülkelerden biri olduğunu ispatladı. Krizin etkilerinin AB ülkelerinin çoğunluğunda görülmeye başlamasından önceki dönem var olan Polonya ekonomisindeki sabit ve istikrarlı büyüme, ülkenin 2013 GSYİH nın 2008 den 14.2% daha yüksek olmasına yol açmıştır. Bu bağlamda ele alınacak ikinci ülke İsveç, Avrupa Birliğinin tümünde GSYİH düşüşü 1% aşmışken, 6.7% lik büyümesi ile övünebilir. Polonya GSYİH nın Avrupa Birliğininkinden daha hızlı artmasının sonucu olarak Polonya da kişi başına düşen hasılanın, Avrupa Birliği nde kişi başına düşen hasılaya oranı sitematik olarak artıyor. Satınalma gücü paritesine göre oran 1995 te 42.8% den 2009 da 60.5% e ve 2013 de de 68.2 ye yükselmiştir de GSYİH 2.0% oranında yükseldi fakat büyüme hızı çeyrekten çeyreğe düzenli olarak azalıyordu. ( İlk çeyrekte 3.7% den dördüncü çeyrekte 0.7 ye ). Bu negatif eğilim 2013 ün ilk çeyreğine kadar devam etti ( GSYİH sadece 0.4% oranında arttı) ün ikinci çeyreğinden başlayarak GSYİH nın çeyrekten çeyreğe büyüme ivmelenmesinin ortaya koyulması ile ekonomik haraketliliğin kademeli artışı gözlenebilir duruma geldi. GSYİH ikinci çeyrekte 0.8%, üçüncü çeyrekte 2.0% ve dördüncü çeyrekte 2.7% arttı. Sonuç olarak GSYİH yıl boyunca 1.6% arttı ün ilk çeyreğinde büyüme hızı daha da ivmelenerek 3.4% e ulaştı ün ikinci çeyreğinde ise büyüme yaklaşık 3.2% yi gördü ve 2013 yıllarında iç talep GSYİH nın büyümesine katkı sağlamadı ( 2012 de negatif 0.1 lik oranda 2013 de ise etkisizdi). Bu durumda GSYİH nın büyümesine etki eden tek faktör net ihracat idi. Yatırımlar 2013 de yatırım harcamaları ( sabit harcamalarda) 1989 dakinden 3.1 kat daha fazlaydı. Yatırım harcamaları etkisiyle sabit kıymetlerin ( duran varlıklar) brüt değeri neredeyse ikiye katlandı, buna eşliken sabit sermayenin yapısında kesin bir ilerleme sağlandı. Değişim sürecinde yapılan yatırım harcamaları etkisiyle sabit kıymetlerin ( duran varlıkların) brüt değeri neredeyse ikiye katlandı, buna eşliken sabit sermayenin yapısında kesin bir gelişme sağlandı.

4 yıllarında yatırımlardaki negatif trendler sebebiyle 2011 de bir ara meydana geldi fakat sadece bir yıl sürdü de yatırımlarda bir daha gerileme yaşandı ( sabit fiyatlarda 2.8% ) ve 2013 de de devam etti ( 1.0% lik gerileme ). Yatırım harcamaları 2013 de milyar PLN tutarına ulaştı. Harcamaların yapısı ( güncel fiyatlarda ) binalar ve yapılar için yapılan harcamalar egemenliğindeydi ( 59.0% ). Makina ve ekipman harcamaları tutarı 30.8% ve taşıma ekipmanlarının 9.4% idi de toptan yatırım harcamalarının ve girişimciler tarafından yapılan harcamaların değişim yönü benzerdi, durum 2013 de değişiklik gösterdi. Toptan harcamalardaki düşüşe ticari kurumlar tarafından yapılan harcama artışları eşlik etti ( sabit fiyatlarda 6.1% ). Kuruluşların borçluluk durumu yatırım kredilerini takiben aynı hızda arttı ( 6.6% ) Polonya ekonomisindeki derin değişimler girişimcilik alanındaki gelişmeler ve uluslararası piyasalarda işlem yapan firmaların sayısının sabit olarak büyümesinin yol açtığı değişimlerden dolayı meydana geldi. Değeri yıldan yıla artan ihracattan ayrı olarak Polonya yatırımları da yeni pazarlara ulaşıyor. Polonyanın Avrupa Birliğine kabulu polonyalı firmaların yabancı pazarlarda yatırımlarını artırmasında önemli bir rol oynadı. Yurtdışı yatırımları yeni tecrübeler olarak karşılığını verdi ki bu da Polonyalı firmaların yurtdışı piyasalar ile birlikte yerel piyasalarda da rekabet gücünü arttırmasına yol açtı. Belirli bir gelişmişlik seviyesine sahip yurtdışına yatırım yapan polonyalı firmalar sadece fiyat değil bunun yanında ürün ve hizmet kalitesi açısından da rekabet etme yeteneğine sahipler. Bu Polonyanın yeni Avrupa Birliği üyeleri arasında ( UE 12 ) en büyük yatırımcı olması ve Polonya direkt yabancı yatırımlarının kümülatif değerinin 2013 sonunda yaklaşık olarak 40 milyar euro olmasına sebep oldu.

5 5