' ÖZET MEME KARSİNOMLARINDA NUKLEOLAR Ç>RGANİZER BÖLGELER SUMMARY. ("') E~ Ü. Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı Uzmanları 477''

Transkript

1 .. - ' : / ' lli i~ MEME KARSİNOMLARINDA NUKLEOLAR Ç>RGANİZER BÖLGELER Eren Demirtaş ("'),.Gülçin Başdemir ("'), Necmettin Özdemir ('"), Yıldız Erhan ('" "') ÖZET Gümüş bağlanmış nukleoler organizer bölgeler (AgNOR) rutin parafin doku bloklarına uygulanan bir yöntemle sayılabilir böylece benign ve malign lezyonlar arasında ayırıcı olabileceği öne sürülür. Biz bu metodu memede 5 invaziv duktal karsinom ve 5 memenin kistik hastalığına uyguladık. AgNOR sayısı invaziv duktal karsinomlar da invaziv alanda 3. 7, duktal alarida ise. O idi. Tümöre kqmşu nonneoplasti~ duktuslarda 2.98, memenin kistik hastalığında duktuslarda 3.55 olarak bulundu. Nonneoplastik duktuslardaki AgNOR ortalaması ile intraduktal karsinom ve invaziv karsinom alanlarında AgNOR ortalaması arasındaki fark önemli idi. Bu kolay uygulanabilir tekniğin memede yardımcı bir ayırıcı tanı yöntemi olabileceği görüşündeyiz. SUMMARY Silver binding nucleolar organizer regions (AgNORs) can be counted using a method appıied to sections obtained from paraffin blocks. Thus, it is suggested that AgNOR counts estimated from benign and malignant lesions might be helpful in differentiation. In this study, we have applied this method to a group of mammary tumor cases, of which fifteen cases were infiltrating ductal carcinoma and fifteen cases were fibrocystic disease. in infilttating ductal car cinoma cases, AgNOR count was, on an average, 37and.0 estimated from invasive areas and ductal areas, respectively. It was found that AgNOR count was 2.98 in noı;meoplastic ducts adjacent to tumorous areas and 3.55 in fibrocystic disease. Signifi caiıt difference was found between the ("') E~ Ü. Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı Uzmanları (""") E. Ü. Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı Profesörü ' ' 477''

2 ZEYNEP KAMİL TIP BÜLTENİ averages of AgNOR counts estimated from nonneoplastic ducts and from cells in cases with intraductal carcinoma. We believe that this easily applicable method is helpful in differentiating malignancy of mammary lesions. GİRİŞ İlk kez 972 yılında bazı kromozomlar üzerinde özel alanlar saptandı ve bunların ribozomal DNA bölgeler olduğu belirlendi. Bu rrna genlerine Nukleolar Organizer Bölge (NOR) adı verildi.!'ior'lar özelikle sitogenetikçilerin ilgisini çeken bölgelerdi. İnsanlarda 3, 4, 5, 2 ve 22. kromozomlarının kısa kolunu distaline lokalize alanlardı ve trizomi 2 'in araştırılmasında kullanılıyordu (4). RNA polimeraz I, NOR üzerine etki etmekte ve ribozomlar için rrna öncülerini oluşturmaktadır. Buna bağlıolarak NOR'ların protein sentezini ve nükleer aktiviteyi yansıttığı düşünülür (5). NOR proteinlerinin sülfidril grupları gümüşe afınite gösterir ve AgNOR metodu ile bu bölgeler gösterilebilir ( ). Malign, hiperplazik ve befiign hücrelerin ayırımında NOr sayısının önemli olabileceği ileri sürülmüştür (,3,4,5,6; 7 ;8,9). Bu çalışmada meme karsionlarında karsinom hücrelerinde ve memenin kistik hastalığında duktuslardaki hücrelerde ortalama AgNOR sayısında araştırdık. fark olup olmadığını MATERYAL VE METOD nom tanısı alan 5 meme karsinomu ile 5 memenin kistik hastalığı çalışıldı. Invaziv duktal karsinom olgularında intraduktal alanlar, invazyon alanları ve tümör çevresi memenin kistik hastalığı alanlarını içeren parafın bloklara ve sadece memenin kistik hastalığı tanısı alan olgularda seçilen para~ fin bloklara AgNOR tekniği uygulandı ( ). 4 u'luk parafin kesitler suya kadar getirildi, distile suile yukandı. % ('lik formik asit içinde % 2'ikjelatin eritilerek bundan vo~ lum ve % SO'lik gümüş nitrattan 2 volüm karıştırılarak AgNOR solüsyonu hazırlan~ dı. Karanlıkta kesitler bu solüsyonda 45 dakika tutuldu. Distile.su ile yıkandı. % 5'ik soydum tiosülfatta 3 dk. tutuldu. Çeşme su~ yunda yıkandı. Zemin boyanması için % 'lik lightgreen'de dk. tutuldu. Alkol ve xylol serilerinden geçirilerek balsamla kapa~ tıldı. İntraduktal karsinom alanları, invazyon alanlarış, tümöre komşu memenin kistik hastalığı alanları ile sadece memenin kistik hastalığı tanısı alan olgularda nonneoplastik duktuslarda loo'er hücrede NOR sayı~ ları ve ortalama NOR sayısı hesaplandı. Bu sonuçlara student t önemlilik testik uy. gulandı. SONUÇLAR Dikkati çeken ilk bulgu karsinom hüc' relerinde ufak, çok sayıda ve nukleusa dağılmış siyah noktalar şeklinde olan NOR bölgelerinin benign hücrelerde genellikle büyük, nukleolusa sınırlı siyah noktalar şeklinde olması idi (Resim,2). Sayım yapılırken değişik düzlemlerdeki NOR'larla sayıldı. Sayımın doğru yapılabildiği hücreler seçildi. Bu araştırmada invaziv duktal karsi- İnvaziv duktal karsinomlarda ortalama 478

3 DEMIRTAŞ BAŞDEMİR ÖZDEMIR ERHAN Resim : Kistik hastalığa ait bir duktusta hiperplazik epitel hücrelerinin nuklarslarında irili ufaklı siyah noktalar halinde AgNOR bölgeleri görülüyor, Genelde -2 nokta görülmc,:sine rağmen yer yer üç (ince ok) hatta daha fazla AgNOR 'a ai.t nokta (kalın ok) izlenryor. Resimde hücre sitoplazmaları seçilemiyor. x 693. Re~im 2: İnvaziv alanda tümör hücrelerinin nükleuslarında çok sayıdaki AgNOR ~~ktaları. Nükleusların içindeki noktalar da seçilebilmekte. Okla gösterilen nü:kleolus ıçınde 7 nokta seçiliyor. x

4 ZEYNEP KAMiL TIP BÜLTENİ Olgu No Invaziv Alan Duktal Alan Tümöre Komşu N onneoplastik Duktuslar Ortalama ı Tablo I: İnvaziv duktal karsinomlarda ortalama AgNOR değerleri Olgu No Ortalama AgNOR Değeri Ortalama Tablo 2: Memenin kistik hastalığında hiperplastik duktuslarda AgNOR değerleri. j r lı ğ i b ri fi el dı 480

5 OEMİRTAŞ BAŞDEMİR ÖZDEMiR ERHAN AgNOR değerleri şu şekilde idi (Tablo ). Memenin kistik hastalığında hiperplastik duktuslarda AgNOR değerleri Tablo II' - de gösterildi. İnvaziv duktal karsinomlarda invaziv alanda ortalama AgNOR değeri 3.7 di. Duktal alanda ise. 0 idi. Tümöre komşu nonneoplastik duktuslarda ise ola~ rak saptandı. Karsinom hücreleri ile benign hücreler arasındaki NOR değeri farkı student t önemlilik testinde önemli bulundu. Aynı şekilde memenin kistik hastalığında nonneoplastik duktuslardaki ortalama Ag NOR değeri 3.55 idi ve malign hücrelerin NOR değeri ile arasında anlamlı bir farklılık vardı. TARTIŞMA AgNOR tekniğinin kolay uygulanabilir bir teknik haline gelmesi ile hemen her alanda malign, hiperplazik ve benign hücrelerin ayrılmasında kullanılabilir olup olmayacağı çalışma konusu olmuştur. Crocker ve arkadaşları bronşun küçük hücreli karsinom hücrelerinin lenfositlerden, düşük gra 'de'li lenfomaların yüksek grade'li lenfomalardan ayırımında ve kutanöz mela'notik lezyonların değerlendirilmesinde, AgNOR değerinin önemli olduğunu belirtmektedirler (3,4,5,6). Boldy ve arkadaşları lenfoid doku imprintlerine AgNOR tekniğini uygulamışlar, yüksek ve düşük grade' li Non Hodgkin lenfomalar için aynı sonucu bulmuşlardır ( ). Yine çocukluk çağı.nda fibröz proliferasyonları düşük grade'li infantil fıbrosarkomlardan ayırmada, deri ve deri eki tümörlerinin ayırıcı tanısında önemli olduğunu bildiren çalışmalar vardır (8, 9). Nöroblastomda AgNOR sayısı azaldıkça sağkalım oranının arttığı bildirilmiştir ( O). Bu şekilde prognostik önemi olabileceği belirtilmektedir. Ancak bu önemli umut verici çalışmalara rağmen bazı lezyonlarda AgNOR değeri önemli değil gibi görülmektedir (2,, 3). Çalışmamızda gösterdiğimiz gibi diğer çalışmalarda da malign hücrelerde çok sayıda, ufak ve tüm nukleusa dağılmış Ag N 0 R gözlenirken, benign hücrelerde nukjeolusta sınırlı tek veya multipl AgNOR gözlenmektedir (7, 2). Gırı ve arkadaşları (2), meme lezyonlarında çalışmışlar, intraduktal karsinomlarad benign hücrelerle farklı bir AgNOR değeri olmasına rağmen epitelioziste üstüste çalışan AgNOR değerleri saptamışlardır. Ancak 3'ün üstündeki AgNOR değerinin, kuvvetle maligniteyi yansıttığını belirtmektedirler. Ayrıca yüksek histoloj ik grade 'lerde AgNOR sayısının yüksek olduğunu da saptamışlardır. Çalışmamızda biz epiteliozis alanlarını değerlendirme içine almadık. Ancak Gırı ve arkadaşları (2), çalışmalarında tek tek siyah noktalar yerine topluluk halindeki AgNor bölgelerini sayma yoluna gitmişlerdir. Bu da sonucu etkilemiş olabilir. Bizim sonuçlarımıza göre memenin t. nı zorluğu taşıyan lezyonlarında AgNO sayısı önemli olabilir. Teknik kolay ve p< rafın bloklara uygulanabilir bir teknikti Memenin diğer karsinom tiplerindeki A~ NOR değeri, histolojik ve nükleer grade il ilişkisini yani prognostik Önemi açısından d araştırma alanı olan, umut verici bir yör tem gibi görülmektedir.

6 ZEYNEP KAMİL TIP BÜLTENİ KAYNAKLAR - Boldy D.A.R., CrockerJ, AyresJ.G.: Application of the AgNOR Method to cell imprints oflymphoid tissue. J. Pathol, 57: 75-79, Bryan RL, Allcock RA, Crocker J, Shonol PM.: Nucleolar organiser regions in squamous tumours of the pharynx and larynx. J. Clin Pathol 42; 28 3, Crocker J, Ayres J, McGovern J.: Nucleolar organiser regions in small cell cardnoma of tlie bronchus. Thorax. 42: , Crocker J, Macortney JC, Smith P J.: Correlation between DNA flow cytometric and nukleolar organizer region da ta in non - Hodgkin' s lymhornas: J Pathol 54: 5-56, Crocker J. Nor P: Nudeolar organizer regions in lymphomas. J. Pathol 5: -8, Crocker J. Skilbeck N: N udeolar organizer region associated proteins in cutaneous melanotic lesions: a quantitative study. J. Clin Pathol. 40: , Derenzini M, Betts C.M., Emıebi V: Distribution of interphase nucleolar organiser regions and diagnosis of malignancy. The lancet, August, Epan MJ, Crocker J: Nudeolar Oraganizer regions in cutaneous tumours. J. Pathol 54: , Epan MJ, RaafatF, CrockerJ, Smith K: Nudeolar organiser regions in fibrous proliferations of childhood and infantile fibrosarcoma, J. Clin Pathol 4: 3-33, 988, 0- Epan M, Raafat F, CrockerJ. Willianıs D: Comporative study of the degree of differantiation of neuroblastoma and mean numbers of nucleolar organiser regiom. J. Clin Pathol, 4: , 988. Epan MJ, Raafat F, Crocker J, Williarm D: Prognostk importance of nucleolar organiser regions in embryonal rhabdomyosarrnma. J. Clin Pathol. 4: , Gın D.D,, Nothnghami JF, Lawry J, Dundas S.A.C, Underwood J.C.E.: Silver - Binding nudeolar organizer regions (AgNORs) in benign and malignant breast lesions: correlations with ploidy and growth phase by DNA flow cystoınetry..l Pathol 57: , Newbold KM, Rollason TP, Luesley DM, Word K: Nudeolar organiser regrnns and proliferative index in glandular and squamous carcinomas of the cervix. j. Clin Pathol 42: 44 42, Underwood J. C. E., Gırı D.D.: Nudeolar organizer regions as diagnostic discriminants for malignancy. J. Pathol 55: 95-96, 988. t c 482