T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU İzmir İli Kamu Hastaneleri Birliği Güney Bölgesi Genel Sekreterliği Kiraz Devlet Hastanesi

Transkript

1 T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU İzmir İli Kamu Hastaneleri Birliği Güney Bölgesi Genel Sekreterliği Kiraz Devlet Hastanesi ORYANTASYON REHBERİ 1

2 İçindekiler Tablosu 1. GENEL ORYANTASYON REHBERİ VİZYONUMUZ MİSYONUMUZ KALİTE POLİTİKAMIZ HASTANENİN TARİHÇESİ HASTANENİN FİZİKİ YAPISI HİZMET SUNULAN BÖLÜMLER KURUMUN SUNDUĞU HİZMETLER VE SÜRELERİ YÖNETSEL YAPI VE YÖNETİCİLER HASTANE İLETİŞİM BİLGİLERİ HASTANE ULAŞIM BİLGİLERİ ÖZLÜK BİLGİLERİ GENEL HİZMETLERİMİZ İDARİ BİRİMLERİMİZ ACİL ÇAĞRI KOD SİSTEMLERİ ORYANTASYON EĞİTİM KONU BAŞLIKLARI KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ YASAL HAKLARIMIZ VE SORUMLULUKLARIMIZ BİLGİ İŞLEM EĞİTİMİ ENFEKSİYON KONTROL EĞİTİMİ HASTA HAKLARI EĞİTİMİ HASTA GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ HASTANE AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ İLETİŞİM VE İLETİŞİM BECERİLERİ ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ Çalışan Sağlık Taramaları ORYANTASYON EĞİTİMLERİ KONU VE EĞİTİMCİ TABLOSU Ek 1: Sağlık Bakanlığı Kamu Hastaneler Kurumu

3 ÖNSÖZ Değerli sağlık çalışanı; Bilindiği üzere 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile bütün illerde olduğu gibi İzmir ilinde de Kamu Hastaneleri Birliği 02 Kasım 2012 tarihi itibariyle kurulmuştur. Kamu Hastaneleri Birlikleri, ilerleyen sağlık hizmetleriyle birlikte, hem hızının arttırılması hem de ekonominin gözetilmesi, verimlilik ve beraberinde kalitenin daha arttırılması için profesyonel bir yönetim oluşturmak, bürokrasiyi azaltmak, hizmetin daha verimli ve hızlı sunulmasını sağlamak, yeni gelişmeleri takip etmek, teknolojiye ayak uydurmak ve modern tıp hizmeti sunmak amacıyla kurulmuştur. Bakanlığımızın bu misyonu çerçevesinde, Genel sekreterliğimizin Vizyonu hasta ve çalışan memnuniyetini sağlama bilinciyle çağdaş ve güvenilir sağlık hizmeti yönetiminde ülkede lider uluslar arası düzeyde sözü geçen bir kurum olmaktır. Bu hedeflere ulaşmak ve kaliteli sağlık hizmetinin devamlılığını sağlamak tek başına yapılacak bir iş değil, tüm çalışanlarımızın katılımı ile mümkün olacak bir ekip işidir. Birlikte nice başarılara imza atmak temennisiyle Güney Genel Sekreterliği Ailesine hoş geldiniz. Prof. Dr. Behzat ÖZKAN Genel Sekreter 3

4 1. GENEL ORYANTASYON REHBERİ Bu rehber, hastanemizde göreve yeni başlayan sağlık personelinin, hastanemize ve görevine uyum sürecini hızlandırmak, hastanemizin kurum kültürünü, genel kurallarını, uygulamalarını aktarmak ve uygulayıcılara kılavuzluk etmek amacıyla hazırlanmıştır. Böylelikle siz değerli sağlık çalışanlarımızın klinik/birimlerde görev almaya başlamadan önce hastanemizi ve kurumsal işleyişimizi daha iyi tanımanız hedeflenmektedir. 2. VİZYONUMUZ Hasta ve çalışan memnuniyeti sağlama bilinciyle; Kiraz ve çevre halkına sağlık hizmeti sunumunda, sağlık etiğine uygun, rol ortalaması standardının üzerinde, sürekli kalitesini arttıran örnek bir sağlık kurumu olmak. 3. MİSYONUMUZ Yasal şartlar çerçevesinde, toplumun yaşam kalitesini yükseltmek, hastalarımızın ve çalışanlarımızın beklentilerini karşılayabilecek, nitelikli ve güvenli ortamlarda sağlık hizmeti sunumu ve yönetimi için gerekli şartların sağlanması ve sürdürülmesidir. 4. KALİTE POLİTİKAMIZ Katılımcı bir yönetim anlayışıyla; insan hakları ve etik değerler doğrultusunda; bilimsel, güvenilir, çevreye saygılı ve güler yüzlü bir kurum kültürü oluşturmak, Tüm çalışmalarımızda, hasta ve çalışan güvenliğini ve memnuniyetini ön planda tutmak, Hizmet verdiğimiz hastalarımızın ihtiyaç ve beklentilerini karşılamak için hasta hakları doğrultusunda doğru teşhis ve tedavi yöntemini kullanarak hızlı, güvenilir ve etkin kaliteli sağlık hizmeti sunmak. Hasta ve çalışan memnuniyetini ölçerek, çalışanlarımıza eğitim imkânı sunmak, çalışan hakları hususunda çalışanları ve hastalarımızı bilgilendirmek, kalite yönetim sisteminin etkinliğini sürekli iyileştirmek. Bilimsel, teknolojik, kalite yönetim sistemleri gibi sağlık hizmet sunumunu ilgilendiren her konuda beklenti ve ihtiyaçları saptayıp, gelişmeleri takip ederek sürekli eğitim anlayışı ile etkin bir sürekli iyileştirme ortamı sağlamak. Sağlık hizmetine erişimde çeşitli sebeplerle zorluk yaşayan hastalara hizmeti eriştirmek. Kaynakların etkin ve verimli kullanımı ile bölge ve ülke ekonomisine faydalı olmak, Hizmet kalitesinin sürekli iyileştirilmesi amacıyla, ölçme ve iyileştirme araçlarını kullanarak sağlık hizmeti sunumunda önderlik etmektir. 4

5 5. HASTANENİN TARİHÇESİ Kiraz Devlet Hastanesi Sağlık Merkezi olarak hizmet vermekte iken 1991 yılında 25 yataklı Devlet Hastanesi olarak hizmete açılmış eski hizmet binasında sıkışık bir şekilde zaman içerisinde çalışmalarını sürdürmüştür.1995 yılında planlanan yeni 30 yataklı Devlet Hastanesi inşaatına başlanmış ve 20 Mart 2006 tarihinde açılışı yapılarak yeni hizmet binasında çalışmaya başlanılmıştır. 6. HASTANENİN FİZİKİ YAPISI Hastanemiz 30 yatak kapasiteli olup, Dâhiliye servisi, Genel Cerrahi servisi, Çocuk Hastalıkları servisi, Kadın Doğum servisi ve Doğumhane, Genel Servisi, Ağız ve Diş Sağlığı Hizmetleri, Acil Servis ile hizmet sunmaktadır. Kurumumuzda; Hekim Seçme Hakkı kapsamında tüm hekimlerimizin ayrı polikliniği mevcuttur. 5

6 7. HİZMET SUNULAN BÖLÜMLER -Genel Cerrahi Polikliniği ve Servisi -Kadın Doğum Polikliniği ve Servisi -Dâhiliye Polikliniği ve Servisi -Çocuk Polikliniği ve Servisi -Genel Ağrı Polikliniği ve Servisi -Diş Polikliniği (2) -Ameliyathane -Doğumhane -Acil Polikliniği 6

7 LABORATUAR HİZMETLERİ Biyokimya Laboratuvarı Hizmetleri TETKİK ADI TETKİK ADI Şeker (Açlık/Tokluk) Gaitada Gizli Kan Üre Na Kreatinin ASO Kolesterol CRP Trigliserit RF HDL Kolesterol Hemoglobin A1c LDL Kolesterol Gebelik Testi Ürik Asit İdrar Mikroskobisi SGOT (AST) Tam İdrar SGPT(ALT) Görünüm Alk.Fosfataz Renk Gamma GlutamilTransferaz Dansite LDH Protein T.Bilirubin Glukoz D.Bilirubin Aseton Albumin Bilirubin Kalsiyum Ürobilinojen Fosfor (P) PH K Fe (Demir) Fe B (Demir Bağlama Kapasitesi) Amilaz CK-MB Troponin-I OGTT Mikrobiyoloji Laboratuvarı Hizmetleri HORMON Serbest T3 Serbest T4 TSH FSH LH Estradiol Progesteron Beta-hCG PSA Total Prolaktin Ferritin CA 125 CA 19-9 CEAS HBS Ag Anti HIV Anti Hbs Anti HCV HEMATOLOJİ Hemogram Sedimentasyon Hemotokrit Lökosit Periferikayma Kanama Zamanı Pıhtılaşma Zamanı Kan Grubu Cross Match MİKROSKOBİK İNCELEME Gaitada Amip Parazit Bakısı Boyasız Mikroskopik İncelemesi SEROLOJİ BrucellaAgl. (RoseBengal) Protrombin Zamanı PT APTT 7

8 8. KURUMUN SUNDUĞU HİZMETLER VE SÜRELERİ Sonuç verileceği Tetkikler Çalışıldığı gün gün ve saat Teslim yeri RUTİN TETKİKLER Her gün İlgili birimlere TSH, FT3, FT4, BETAHCG, FERRİTİN SEROLOJİK TETKİKLER DİĞER HORMON TETKİKLERİ ACİL TESTLER (LS-09 DA) Her gün 12:00 kadar gelen numuneler 14:00 İlgili birimlere Her gün 14:00 İlgili birimlere Ertesi gün 14:00 İlgili birimlere 24 SAAT 1-2 SAAT İlgili birimlere Acil Tetkik Sonuç Veriliş Süreleri SIRA NO TETKİK ADI BİRİMİ SÜRE 1 TİT LABORATUAR 1 SAAT 2 CK-CKMB LABORATUAR 2 SAAT 3 AMİLAZ LABORATUAR 2 SAAT 4 GLUKOZ LABORATUAR 2 SAAT 5 PLANO LABORATUAR 1 SAAT 6 CROSS MACH LABORATUAR 2 SAAT 7 KAN GRUBU LABORATUAR 2 SAAT 8 ÜRE LABORATUAR 2 SAAT 9 TROPONİN-BETA HCG LABORATUAR 2 SAAT 10 KREATİNİN LABORATUAR 2 SAAT 11 SGOT-SGPT LABORATUAR 2 SAAT 12 SODYUM-POTASYUM-KALSİYUM LABORATUAR 2 SAAT 13 LDH LABORATUAR 2 SAAT 14 GGT LABORATUAR 2 SAAT 15 BİLİRÜBİN LABORATUAR 2 SAAT 16 TÜM RÖNTGEN ÇEKİMLERİ RÖNTGEN 2 SAAT 17 KANAMA PIHTILAŞMA ZAMANI - APTT- LABORATUAR 2 SAAT PT 18 HEMOGRAM LABORATUAR 1 SAAT 8

9 Radyoloji Hizmetleri: Röntgen çekimi hizmeti verilmektedir. Hizmet noktasında 24 saat erişbilir kaliteli sağlık hizmeti sunmayı planlayan kurumumuz aynı zamanda hizmet satın alma yöntemi ile MR, tomografi, mamografi, kemik dansitometri ve patoloji gibi ileri tetkiklerini sözleşmeli hastane olarak Ödemiş Devlet Hastanesi ile yapılan protokol gereği hastanemizce randevu saati alınmakta ve hiçbir bedel ödemeden herhangi bir zaman kaybolmadan hekimlerimiz tarafında talep edilen tetkikler yapılmaktadır. 9. YÖNETSEL YAPI VE YÖNETİCİLER İZMİR İLİ GÜNEY BÖLGESİ KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ KİRAZ DEVLET HASTANESİ HASTANE YÖNETİCİSİ BAŞHEKİM İDARİ VE MALİ HİZMETLER MÜDÜRÜ HASTA HAKLARI VE ÇALIŞAN HAKLARI GÜVENLİĞİ BİRİMİ MUAYENE KOMİSYONU- SATINALMA KOMİSYONU- EK RÖNTGEN ÖDEME KOMİSYONU TEKNİSYENİ KALİTE YÖNETİM DİREKTÖRÜ ACİL SERVİS SORUMLU HEKİMİ UZMAN HEKİM KALİTE YÖNETİM BİRİMİ KOMİTELER VE EKİPLER PRATİSYEN HEKİM LABORATUAR TEKNİSYENİ HEMŞİRE SAĞLIK MEMURU SORUMLU HEMŞİRE - EBE TIBBİ ATIK YÖNETİM SORUMLUSU EBE ÇAMIŞIRHANE ÜTÜ SORUMLUSU BİLGİ SİSTEM SORUMLUSU TEMİZLİK PERSONELİ HASTA KARŞILAMA YÖNLENDİRME GÖREVLİSİ HALKLA İLİŞKİLER SORUMLUSU ECZACI VE FARMAKOVİJİLANS SORUMLUSU AMELİYATHANE SORUMLU HEKİMİ DİŞ HEKİMİ HASTA KABUL KAYIT SORUMLUSU İSTATİSTİK SORUMLUSU HABERLEŞME SORUMLUSU ANESTEZİ TEKNİSYENİ T.M HİZMET BİRİM SORUMLUSU MUTFAK ELEMANIVE AŞÇI ARŞİV SORUMLUSU BİLGİSAYAR ELEMANI BAHÇE OTOPARK SORUMLUSU MUTEMET SİVİL SAVUNMA SORUMLUSU AYNİYAT SAYMANI GÜVENLİK ELEMANI ULAŞIM SORUMLUSU AMBAR SORUMLUSU TIBBİ SEKRETER MORG GASILHANE SORUMLUSU KLİNİK KODLAMA SORUMLUSU HUKUK İŞLERİ SORUMLUSU İDARİ MEMUR MUHASEBE FATURALAMA SORUMLUSU TEKNİK SERVİS ELEMANI GENEL BÜTÇE GERÇEKLEŞTİRME SORUMLUSU TIBBİ ATIK TOPLAMA SORUMLUSU HİZMETLİ PERSONEL 9

10 10. HASTANE İLETİŞİM BİLGİLERİ TELEFON Santral: Acil Santral: Randevu Telefonu: 182 Fax: Acil fax: Çalışan Hakları ve Güvenliği Fax: Randevu Telefonu: 182 ADRES: Cumhuriyet Mah. Atatürk Bulvarı Kubilay Sk. No: Kiraz /İZMİR Web Adresi : E- Mail Adresi: HASTANE ULAŞIM BİLGİLERİ İlçemiz İzmir sınırlarında, batıda Ödemiş ile Doğu yönünde Manisa - Alaşehir ile komşudur. Kiraz İzmir arası yaklaşık 145 km olup otobüsle 2,5 saattir. Ödemiş'e 27 km. Alaşehir'e ise 65 km. mesafededir. 10

11 12. ÖZLÜK BİLGİLERİ Çalışma Saatleri: Mesai 08:00-17:00, nöbetler hafta içi 16:00-08:00 ve hafta sonu 08:00-08:00 saat aralığında yürütülmektedir. Sağlık Bakanlığının Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği ne uyulur. Kılık Kıyafet: Hastanemizde görevli sağlık personeli, sekreterler ve temizlik hizmet görevlileri görevlerine uygun tanımlanmış üniforma giyerler. Diğer çalışanlarımız ise kılık kıyafet yönetmeliğine uygun olarak giyinirler. İzinler: Çalışan tüm personel kullanacak olduğu iznini bağlı olduğu birim yöneticisinden onay alarak personel şefliğinden yazdırır ve ilgili yöneticiye onaylatır. 13. GENEL HİZMETLERİMİZ Yemekhane: Çalışanlarımız bodrum katta bulunan yemekhaneden hizmet alabilmektedirler. Eğitim, toplantı vb. aktiviteler yapılmaktadır. Kantin: Hastanemiz bodrum katında hizmet vermektedir. Teknik servis: Hastanemiz bünyesinde meydana gelen arızalar ve yapılması istenen tadilatlar ilgili personelce arıza bildirim formu ile teknik servise bildirilir. 11

12 14. İDARİ BİRİMLERİMİZ BAŞHEKİM (HASTANE YÖNETİCİSİ) Başhekimlik zemin katta bulunmaktadır. Hasta ve çalışan hakları ile güvenliği mevzuatı doğrultusunda, kanıta dayalı tıp, akılcı ilaç kullanımı, tıp etiği dahilinde tıbbi hizmetlerin yürütülmesinden sorumludur. Başhekimlik Görev, Yetki ve Sorumlulukları Teşhis, tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinin aksatılmadan yürütülmesini sağlamak Tedavi etkinliği ve hizmet verimliliğini izleme, değerlendirme ve faaliyet raporu düzenlemek Tıbbi hizmetlere yönelik kurul, konsey, komite ve komisyonların çalışma düzen ve usullerini belirlemek, kısa, orta ve uzun dönem planlamalarını yaparak hastane yöneticisinin onayına sunmak Tıbbi hizmet sunumu kapsamındaki uygulamaları izlemek, sonuçlarını değerlendirmek, gerektiğinde müdahale etmek ve sağlık hizmet sunumu için gerekli olan malzeme ve cihazların planlama ve ihtiyaç tespitini yaparak hastane yöneticisine bildirmek Sağlık tesisinde verilen tıbbi hizmetlerle ilgili verilerin, aylık performans ve faaliyet raporlarının usulüne uygun olarak zamanında, doğru ve noksansız olarak hastane yöneticisine aktarılması Acil servis, yoğun bakım, perinalat merkez, organ ve doku nakli merkezleri, travma merkezleri, onkoloji, kalp-damar cerrahi, anjiyografi, üremeye yardımcı tedavi merkezleri gibi özellikli planlama gerektiren tıbbi hizmet birimlerinin sağlık tesisi için belirlenmiş planlamalara uygun olarak hizmet rolünün gerektirdiği seviye ve kapasitede hizmet vermesini sağlamak Evde sağlık, tolum ruh sağlığı, palyatif rehabilitasyon hizmetleri gibi toplum temelli tıbbi hizmetlerin etkin bir şekilde sunumunu sağlamak Hastanelerdeki enfeksiyon kontrol komitesini kurmak, raporlarını inceleyerek, hastane enfeksiyonunun engellenmesi ile ilgili gerekli tedbirleri alınmasını sağlamak Ağız ve diş sağlığı tarama ve koruyucu hizmetlerin verilmesini sağlamak ve takip etmek Sağlık tesisinde verilen tıbbi hizmetlerin hasta ve çalışan hakları ile güvenliği, tıbbi etik ilke ve esaslarına göre yürütülmesi için gerekli tedbirleri almak Görev alanındaki personelin; o Hizmet içi eğitimlerini planlamak ve uygulamak, Nöbet, çalışma programı ve personel uyumunu düzenlemek için gerekli tedbirleri almak, Hizmetin aksatılmadan sürdürülebilmesine yönelik birim içerisinde yetkilerini belirleyip, takip ve kontrolünü sağlamak Planlanması, yer değişikliği, görevlendirme işlemlerini hastane yöneticisinin onayını alarak yürütmek. Eğitim ve araştırma hastanelerinde eğitim ve araştırma faaliyetlerinin etkinliğini ve verimliliğini arttırmaya yönelik çalışmaları yapmak Hastane yöneticisi tarafından verilen diğer görevleri yapmak. 12

13 İDARİ VE MALİ İŞLER MÜDÜRÜ İdari ve mali işler müdürü zemin katta bulunmaktadır. Görev, Yetki ve Sorumlulukları İdari ve mali hizmetlerin planlanması, etkin ve verimli sunulması, kendisine bağlı birimler ve ilgili diğer birimler ile işbirliği ve uyum içerisinde hizmetlerin yürütülmesi, denetlenmesi ve değerlendirilmesini sağlamak. Hizmetin aksatılmadan sürdürülebilmesi için personel ile her türlü malzeme ve cihazların yeterli miktarda ve ihtiyaç duyulduğunda kullanıma hazır olarak bulundurulmasını ve takibini sağlamak. Maiyetindeki personelin yetkilerini, uyumunu ve çalışma düzenini belirleyip, eğitimli ve sertifikalı personelin çalışma yerlerini aldıkları eğitimler doğrultusunda planlamak. Sağlık tesisindeki her türlü cihaz ve eşyaların düzenli olarak kontrol edilerek, bakım ve kalibrasyonlarının yapılıp, kayıtların tutulması, hazır ve çalışır durumda bulundurulması ile binaların tadilat, bakım ve onarımlarının zamanında yapılması için gerekli tedbirleri almak ve yapılan çalışmaları denetlemek. Gerekli her türlü ilaç, tıbbi cihaz, laboratuvar malzemelerinin yeterli miktarda ve ihtiyaç duyulduğunda kullanıma hazır olarak bulundurulmasını, eksik bulunan malzemelerin zamanında ve yeteri miktarda talep edilmesini sağlayarak, temini için gerekli hazırlıkları yürütmek. Deprem ve yangın gibi doğal afetlere karşı acil yardım ve güvenlik hizmetleri kapsamında sağlık tesisinde gerekli her türlü emniyet tedbirlerini alıp, deprem ve yangın tatbikatlarının yapılması çalışmalarını yürütmek. Arşiv hizmetlerini planlamak, uygulamak ve denetlemek. Sağlık tesisi bilgi sistemlerinin alt yapı, donanım ve yazılım hizmetlerinin işbirliği ve uyum içerisinde yürütülmesini ve her an çalışır halde bulundurulmasını sağlamak. Sağlık tesisi içerisinde görev yeri ve değişikliklerini kayıt altına alıp, personelin her türlü özlük işleri, evrak yönetim hizmetleri ve sağlık tesisi faaliyetlerine ait aylık raporların hastane yöneticiliğine zamanında ve doğru olarak bildirimi için gerekli tedbirleri almak ve kontrolünü yapmak. Sağlık tesisinde satın alma, taşınır, bakım ve onarım, ulaşım, kütüphane, tıbbi fotoğrafhane, iletişim, kuaförlük, bahçe ve çevre düzenlemesi, terzihane, morg ve otopark gibi hizmetlerin yürütülmesini sağlamak. Sağlık tesisi bütçesini hazırlayarak hastane yöneticisinin onayına sunmak. Gelir ve gider gerçekleşme iş ve işlemlerini yürütmek. 13

14 Sağlık tesisinin tüketime yönelik ihtiyaçlarının hizmet sunumu için hazır bulundurulması amacıyla etkin stok yönetimini sağlamak, taşınır mal mevzuatına göre stok kayıtlarının ilgili sistemlerden günlük düzenli olarak takibini yapmak ve verilerin güncel tutulmasını sağlamak. Sağlık tesisinin tüketime yönelik ihtiyaçlarının hizmet birim maliyetlerinin, klinik tabanlı fayda maliyet analizinin hizmet üretim ve genel işletme giderlerine ilişkin sabit ve değişken maliyetlerin hesaplanmasına yönelik gerekli çalışmaları yapmak ve buna ilişkin istatistiki verilerin dokümantasyonunu sağlayarak ilgili birimlerin bu verilere ulaşması için gerekli tedbirleri almak Satın almalarda hizmet birim maliyetlerinin, verilen sağlık hizmetini aksatmayacak şekilde sabit ve değişken giderlerin düşürülmesi için gerekli çalışmaları yapmak. Görev alanı ile ilgili kaynakların verimli kullanılmasına yönelik çalışmalar yürütmek. Hasta ve çalışan konforu ile çevre korumaya yönelik tedbirleri almak ve uygulamak. Refakat hizmeti, temizlik, yemek, hasta bakımı, karşılama ve yönlendirme hizmeti gibi hasta ve hasta yakını memnuniyetini arttırmak amaçlı sağlık otelciliği hizmetlerinin yürütülmesini sağlamak. Hastane yöneticisi tarafından verilen diğer görevleri yapmak. İDARİ BÜRO İdari Büromuz zemin katta bulunmaktadır. İdari Büromuz fiilen çalışmakta olan personellerin izin ve rapor işlemleri, kadro terfi işlemleri, görevlendirme işlemleri yürütür ve ilgili birimleri bilgilendirir. Tüm personellerin özlük dosyaları idari büroda tutulur ve kişisel bilgiler birim tarafından dosyalarında muhafaza edilir. Hastanemize gelen resmi yazılar, talep başvuru dilekçeleri, eğitim öğretim işleri ile ilgili başvurular, sonuçlandırılan belgelerin geliş kayıtları ve giden evrak kayıtları birimce yürütülmektedir. İdari Büro adli raporların takibi ve tanzimiyle görevlidir. İlgili birimlerle gerekli yazışmaları yürütmektedir. MAAŞ MUTEMETLİĞİ Maaş Mutemetliği zemin katta bulunmaktadır. Hastanemizde göreve başlayan personelimiz, personel servisine evraklarını teslim ettikten sonra, kurumumuzun anlaşmalı olduğu bankaya ait hesabı varsa hesap numarasını, eğer nakil yoluyla gelmişse nakil evraklarıyla beraber hesap numarasını da maaş mutemetliğine bildirmelidir. İlgili bankaya ait hesabı yoksa kendisine ait hesap açtırmalıdır. Personel evli, çocuk sahibi ise maaş mutemetliğinin vereceği Aile Yardımı Bildirimi ve Aile Durumu Bildirimi Formlarını doldurması gerekmektedir. 14

15 Hastane personeli maaş mutemetliğine yazılı dilekçe ile başvurarak maaş, döner sermaye ödemesi, asgari geçim indirimi, nöbet ve icap ücretleri ile ilgili bilgi alabilmektedir Maaş mutemetliği personelin, geçici görev yolluklarını, sürekli görev yolluklarını, müstehaklık sorgulamalarını, emekli olan personele bir kereye mahsus olan harcırah ödemelerini yapan birimimizdir. BİLGİ İŞLEM Göreve yeni başlayan personel çalışmakta olduğu birimde Hastane Otomasyon Sistemine dahil herhangi bir modül kullanacak ise Bilgi İşlem Birimi Sorumlusuna başvurarak kendisine verilecek olan HBYS Kullanıcı Kodu ve şifresini almalıdır. ENFEKSİYON KONTROL BİRİMİ Hastane Enfeksiyon Kontrol Komitesi kurulmuş olup, 2005 Yılında yayınlanan Yataklı Tedavi Kurumları Hastane Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği esas alınarak çalışmalarını yürütmektedir. Enfeksiyon Kontrol Programı, el hijyeni uyumunu artırma, atık yönetimi, dezenfeksiyon, sterilizasyon uygulamaları, hastane temizliği, izolasyon önlemleri, uygun antibiyotik kullanımı, Sürveyans Çalışmaları, Çalışan Güvenliği ve Bağışıklama, eğitim programlarını yürütmektedir. KALİTE YÖNETİM BİRİMİ Hastanemizde 1.katta bulunmaktadır. HKS çerçevesinde yürütülen çalışmaların koordinasyonunu sağlamak, Bölüm hedeflerine yönelik, bölüm tarafından yapılan analiz sonuçlarını değerlendirmek Birimin Amacı: Sağlık kurum ve kuruluşlarında kaliteli hizmet sunumunun sağlanması amacıyla, hasta güvenliği, çalışan güvenliği, hasta memnuniyeti ve çalışan memnuniyetini esas alan sağlık hizmet kalite standartları ile bu standartların uygulanmasının hastanelerde yürütülmesi çalışmalarını yürütmektir. Kalite Yönetim Birimi; Sağlıkta kalite standartlarının, hasta ve çalışan memnuniyetinin artırılması ve hasta ve çalışan güvenliği uygulamalarını gerçekleştirilmesi konularında hizmet vermektedir. Sağlıkta Kalite Standartlarının gerçekleştirilmesi için Hastane Yönetimi, Bölüm Kalite Sorumluları ve tüm personelle birlikte kurumda çalışmaları yürütür. EVDE SAĞLIK HİZMETLERİ BİRİMİ Evde sağlık hizmetleri biriminin görevi hastalığın teşhisini koymak olmayıp daha önce ilgili dal uzman tabiplerince konulmuş olan tanı ve planlanan tedavi çerçevesinde ve kişinin bulunduğu ev ortamında; muayene, tetkik, tahlil, tedavi, tıbbi bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinin verilmesi, ilacın reçete edilmesindeki özel düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla uzun süreli kullanımı sağlık raporu ile belgelendirilen ilaçların reçete edilmesi, tıbbi cihaz ve malzeme kullanımına ilişkin raporların çıkarılmasına yardımcı olunması, hastanın ve ailesinin evde bakım sürecinde üstlenebilecekleri görevler ve hastalık ve 15

16 bakım süreçleri ile ilgili bilgilendirilmesi ve hastalığı ile alakalı evde kullanımı gerektiren tıbbi cihaz ve ekipmanların doğru ve uygun koşullarda kullanılması konusunda eğitim ve danışmanlık gibi hizmetlerin verilmesini kapsar. Lüzumu halinde ilgili dal uzmanlarının da görüşü alınarak gerekli konsültasyonu sağlayan birimimizdir. SAĞLIK KURULU Sağlık Kurulu, Zemin Katta bulunmaktadır. Hastanemizde tedavi gören hastalarımıza hekimi tarafından uygun görülen malzeme, istirahat vb. raporlar ilgili hekim tarafından form doldurulduktan sonra servis sekreterince bilgisayara işlenir. Böylece Sağlık Kurulu na aktarılan bilgiler değerlendirilir ve rapor hazırlanır. AYNİYAT AMBAR Ambar - Ayniyat Bodrum katta bulunmaktadır. Hastanede kullanılan demirbaşların kişilere zimmetlenmesi, Zimmetlenen demirbaşların takibinin yapılması, Personel ayrılışında demirbaşların devir teslim işlemleri, Kurum içi malzeme talep işlemleri, Kullanıma verilecek malzemelerin teslim işlemleri, Satın alınan malzemelerin muayene kabul işlemlerini, yapan birimimizdir. ARŞİV Arşiv Birimimiz Bodrum kattadır. Hasta dosyalarının arşive kabulünü, Hasta dosyasında bulunması gereken evrakları, Teslim edilecek dosyaların taşıması gereken kriterleri, Arşive teslim edilen evrakları kontrol ve muhafaza eden birimimizdir. 16

17 HASTA HAKLARI İLETİŞİM BİRİMİ Hastanemizde Hasta Hakları Birimi zemin kattadır. Hastalar şikâyetlerini; Sağlık Bakanlığı wep sayfası Alo 184 SABİM (Sağlık Bilgi İşletim Merkezi) hattından yapılabilmektedir. ÇALIŞAN HAKLARI VE GÜVENLİĞİ BİRİMİ Hastanemizin 1. katında bulunmaktadır. Çalışan güvenliği programının hazırlanması ve takip edilmesi. Personelin zarar görme risklerinin azaltılması. Riskli alanlarda çalışanlara yönelik gerekli önlemlerin alınması, Fiziksel ve psikolojik şiddete maruz kalınma risklerinin azaltılması. Kesici delici alet yaralanma risklerinin azaltılması. Kan ve vücut sıvılarıyla bulaşma risklerinin azaltılması. Enfeksiyonların kontrolü ve önlenmesi. Atık Yönetimi nin takip edilmesi Güvenlik Raporlama Sisteminin düzenlenmesi. Çalışan Güvenliği Komitesinin düzenli aralıklarla toplanılması. Gerektiğinde düzeltici ve önleyici faaliyetlerin alınması. Çalışanlara, gerekli eğitimin verilmesi. Radyasyon Güvenliğinin sağlanmasını kapsar. Ayrıca, Kalite Yönetim Birimi tarafından iletilen olay bildirimlerine yönelik çalışmalar yapar ve yapılan bu çalışmaları Kalite Yönetim Birimine gönderir. 17

18 ECZANE Hastanemizin zemin katında bulunmaktadır. Hastanemizde hastalarımız için gereken ilaç ve sarf malzemelerin temini, servislere dağılımı ve depolanması işlerinin düzenli halde tutulmasından sorumlu birimdir. İlaç ve malzeme istemlerinin eczaneye bildirilmesi İlaç ve malzemelerin temini İlaç ve malzemelerin teslim alınması ve yerleştirilmesi İlaç ve malzemelerin saklama koşulları Yüksek riskli ilaçların yönetimi Stok seviyesi ve miat takibi Eczaneden ilaç ve malzeme istemi, hazırlanması ve transferi Kullanımdan arta kalan ilaçların eczaneye iadesi ve değerlendirilmesi İlaç Listeleri Advers Etki Formu EĞİTİM BİRİMİ Hastanemizin 1. katında bulunmaktadır. Faaliyet konularına yönelik ve / veya gerekli görülen konulardaki eğitimleri gerek kendisine gerekse personeline verilmesi için eğitim talebini yapmaktan, Eğitimi vermekten ve / veya verilmesini sağlamaktan, Yapılan eğitimlerin değerlendirmesini yapmaktan ve sonuçlarını incelemekten, İşe yeni başlayan personele bölümü ile ilgili "Oryantasyon Eğitimi"nin verilmesini sağlamaktan, sorumludur. 18

19 15. ACİL ÇAĞRI KOD SİSTEMLERİ Beyaz Kod Mavi Kod Pembe Kod MAVİ KOD UYGULAMASI AMAÇ: Hasta ve çalışan güvenliğini sağlamak amacıyla acil tıbbi müdahaleye ihtiyaç duyulan hallerde ilgili sorumlu ekibin en kısa zamanda olay yerine ulaşmasını temin etmektir. SORUMLULUK Acil servis pratisyen hekimi (mesai saatleri dışında ekip sorumlusu) Acil servis Hemşire / Sağlık Memuru İdari Mali İşler Müdürü Hem. Hiz. Temsilcisi Anestezi Uzmanı (mesai saatleri içinde ekip sorumlusu) Dahiliye Uzmanı (mesai saatleri içinde yedek ekip sorumlusu) Güvenlik Görevlisi Temizlik Personeli Anestezi Teknisyeni UYGULAMA MAVİ KOD UYARISI: Temel yaşam fonksiyonları risk altında olan hasta tespit edilince önce 2222 sonra bulunulan yerin dahili numarası tuşlanarak çağrı verilir. Ekip olay yerine geldiğinde çağrı verilen telefondan tekrar 2222 tuşlanır, sonra dahili numara tuşlanır, en son 7 tuşlanarak çağrı güvenlik görevlisi tarafından kapatılır. Olay yerine ekip sorumsu, acil servis hemşire / sağlık memuru ve güvenlik görevlisi gelince çağrı sonlandırılır. Mesai saatlerinde Mavi Kod ekibi; Anestezi uzmanı, anestezi teknisyeni, idari mali işler müdürü, acil servis sorumlu hemşiresi, acil personeli, Hem. Hiz. Tem. acil güvenlik görevlisinden oluşur. Mesai içi anestezi uzmanı ekip lideridir. anestezi uzmanı izinli olduğunda dahiliye uzmanı ekip lideridir. Mesai sonrası Mavi Kod ekibi; Acil nöbetçi hekimi, icapçı anestezi teknisyeni, nöbetçi acil hemşire / sağlık memuru, acil personeli, acil güvenlik görevlisinden oluşur. Mesai sonrası acil nöbetçi hekimi ekip lideridir. Mavi kod ekibinin lideri çağrıyı alınca olay yerine ulaşır. Gerekli müdahaleyi yapar. Ekibe gerekli talimatları verir ve ekibi organize eder. 19

20 Mavi kod ekibinde bulunan hemşire / sağlık memurunun görevi; mavi kod acil çantasında bulunan ilaçların takibini yapmak, müdahale esnasında doktorun verdiği talimatları yerine getirmektir. Mavi kod çantası olay esnasında hemşire tarafından taşınır. Ayrıca defibrilatörü de olay yerine getirir. Mavi kod ekibinde bulunan yardımcı personelin görevi; olay yerine en kısa sürede sedye ulaştırmaktır. Ekipte bulunan doktorun ve hemşirenin talimatlarına uyar. Mavi kod ekibinde bulunan güvenlik görevlisinin görevi; olay yerine anında müdahale ederek gereksiz kalabalığı uzaklaştırmak ve güvenliği sağlamaktır. Ekipte bulunanların talimatlarına uyarak yardımcı olur. Yatan hastalarda acil müdahale edilmesi gereken bir durum olduğunda mavi kod ekibinin dışında hastanın kendi doktoru ve servis hemşiresi de ekibe katılır. Mavi kod durumunu tespit eden personel: Hastanın durumunu tanımlar ve yardım ister. Mavi kod ekibi gelinceye kadar temel yaşam desteği sağlar. Servisteki bir hastaysa kendi doktoruna haber verilmesini sağlar. Mavi kod ekibi ulaştığında onlara bilgi verir yardım eder. Mavi kod ekibine yılda en az bir kez CPR eğitimi verilir. Müdahale sonrasında ekip Mavi Kod Ekibi Olay Bildirim Formunu 2 nüsha doldurur. Bir nüshası kalite birimine teslim edilir, bir nüshası hasta dosyasına konur. Mesai içi ve dışı aynı uygulama yapılır. Mavi kod uygulamasına yönelik her dönem en az 2 kez tatbikat yapılarak tatbikatta ne kadar süre içinde olay yerine ulaşıldığına dair kayıt tutulur. BEYAZ KOD UYGULAMASI AMAÇ: Hastanede hasta, hasta yakını ve çalışanların başına gelebilecek fiziksel saldırı ve taciz durumlarında güvenlik personelinin en hızlı biçimde durumdan haberdar edilerek olay yerine yönlendirilmesini sağlamak ve gerekli tedbirleri almaktır. SORUMLULUK Mesai saatleri içinde Başhekim - Ekip Sorumlusu İdari Mali İşler Müdürü Hem. Hiz. Temsilcisi / KYD Güvenlik Amiri ve Görevlisi Çalışan Hak.ve Güvenliği Birim Sorumlusu 20

21 Mesai saatleri dışında Acil nöbetçi doktoru - Ekip Sorumlusu Nöbetçi güvenlik görevlisi UYGULAMA: Hasta, hasta yakını veya çalışan personelin fiziksel saldırı, cinsel taciz ve şiddete maruz kalmalarına karşı gerekli güvenlik uygulamalarını yerine getirebilmek için beyaz kod ekibi görevlendirilmiştir. Komitede; Başhekim (Ekip sorumlusu): Ekibin koordinasyonundan, tatbikatlardan sorumludur. Ekibin olay yerine geç geldiği durumlarda sebeplerini araştırır ve önlem alır. Gerektiğinde 113 ü arayarak bilgi verir, Ek-1 formunu doldurur. İdari Mali İşler Müdürü: Olay yerine gelerek çalışana destek olur. Gerektiğinde güvenlik güçlerine haber verir. Hem. Hiz. Temsilcisi / KYD: Çalışana destek olmak ve alınabilecek önlemleri tespit etmekle görevlidir. Güvenlik Amiri ve Görevlisi: Çağrı Cihazına çağrı gelince derhal olay yerine giderek güvenlik önlemlerini alır. Güvenlik amiri çağrıyı kapatır ve hastane yönetimine haber verir. Kamera kayıtlarını inceler ve olayın ayrıntılarını başhekime rapor eder. Çalışan Hakları ve Güvenliği Birim Sorumlusu: Olay terine gelerek çalışana destek olur. Beyaz kod bildirimlerini İzmir İli Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği, İdari Hizmetler Başkanlığı / Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimi ne, bakanlık " adresine, 113 numaralı telefonla Bakanlık Beyaz Kod Birimi ne, Cumhuriyet Başsavcılığı na bildirim yapılmasını sağlar. Ayrıca şiddete maruz kalan çalışandan hukuki yardım dilekçesini alarak İzmir Sağlık Müdürlüğü Hukuk Birimi ne bildirir. Aylık olarak Beyaz Kod İl Koordinatörü ne bildirim yapar. Hasta, hasta yakını veya personel fiziksel saldırı, cinsel taciz veya şiddete maruz kaldığında telefonla 1111 sonra bulunulan yerin dahili numarası aranarak çağrı verilir. Beyaz Kod ekibinin çağrı cihazına çağrı gelince derhal olay yerine gidilerek gerekli önlemler alınır. Güvenlik amiri Olay yerine geldiğinde tekrar 1111 i, sonra çağrının yapıldığı dahili numarasını, en son 7 yi tuşlayarak çağrıyı kapatmakla sorumludur. Olay, hastane yönetimi tarafından incelenerek gerektiğinde yönetimin desteği personele hissettirilir. Beyaz kod çağrı sebepleri ve olaya müdahale süresi ve sonuçları Beyaz Kod Olay Bildirim Formuna kaydedilerek Kalite Yönetim Birimi ne (KYB) teslim edilir. Çalışan Güvenliği Komitesi toplantılarında görüşülür, gerektiğinde düzeltici / önleyici faaliyet açılır. 21

22 PEMBE KOD UYGULAMASI AMAÇ: Hastanede yatan çocuk, bebek veya yeni doğanların kaçırılma olaylarında gerekli güvenlik önlemlerini almak. SORUMLULUK İdari Mali İşler Müdürü (mesai saatleri içinde ekip lideridir) Hastane Güvenlik Görevlisi Hem. Hiz. Tem / KYD Pediatri Servisi Sorumlu Hemşiresi Pediatri Servis Hemşireleri (mesai saatleri dışında sorumludur) Teknik Servis Elemanı Nöbetçi Acil Servis Doktoru (mesai saatleri dışında ekip lideridir) UYGULAMA: Hastanede yeni doğan / bebek / çocuk kaçırılması veya kaybolması durumlarına karşı önlem almak ve bebek güvenliğini sağlamak için pembe kod ekibi oluşturulmuştur. Pembe kod ekibi İdari Mali İşler Müdürü sorumluluğundadır. Pembe Kod Ekibi nin görevleri: İdari Mali İşler Müdürü: Ekibi koordine eder. Durumu güvenlik güçlerine ve hastane yönetimine bildirir. Hem. Hiz. Temsilcisi: Kaçırılan bebeği bulabilmek için hastane içinde arama yapar. Pediatri ve Servis Sorumlusu: Kaçırılma riski olan bebekleri takip ederek gerekli güvenlik önlemlerinin alınmasını sağlar, kaçırılma olayı olduğunda hastane içinde arama yapar. Güvenlik Amiri ve Görevlisi: Çağrı gelince derhal çıkışları kapatarak kaçırılan bebeğin hastane dışına çıkmasını engeller. Acil çıkış kapısında bekler. Güvenlik amiri derhal olay yerine gider ve çağrıyı kapatır. Teknik Servis Görevlisi: Öncelikle çıkış kapılarını kontrol ederek kapıların kapalı olup olmadığını tespit eder ve emin olduktan sonra poliklinik kapı girişine gelir. Pembe Kod Çağrısı: Hastanemizde çocuk kaybolması veya kaçırılması durumunda, bu olayın yaşandığı bölüm sorumlusu veya tanık olan personel en yakın dahili telefondan 3333, ardından dahili telefon numarasını tuşlar. Pembe Kod Müdahale Ekibi Eğer durum bebek kaçırma ise, durumu bildiren kişi pembe kod ekibine de gerekli bilgileri (şüpheli kişi tespit edilmişse fiziki özellikleri) acil olarak bildirir. Böylelikle ilgili kişilerin bu durumdan haberdar olması ve gerekli önlemleri alması sağlanır. Teknik servis görevlisi öncelikle çıkış kapılarını kontrol ederek kapıların kapalı olup olmadığını tespit eder ve emin olduktan sonra poliklinik kapı girişine gelir. Asansörü kapatır. Güvenlik görevlisi acil servis kapısını tutmaya başlar. 22

23 Güvenlik Amiri olay yerine gelerek Pembe Kod çağrısını sonlandırmak için önce 3333, sonra bildirim yapılan yerdeki dahili numarayı, en son 7 yi tuşlar. Daha sonra kamera kayıtlarını izleyerek şüphelinin en son nerede görüldüğü ve özelliklerini İdari Mali İşler Müdürü ne iletir. İdari Mali İşler Müdürü hem bilgi akışını sağlar hem de pembe kod ekibinin de organizasyonunu yapar. Konu ile ilgili olarak hemen adli makamlara haber verir. Adli makamlar gelinceye kadar da gerekli önlemleri alır. Adli makamlar geldiği zaman bilgi verir. Eğer durum bir çocuğun kaybolması veya kaybolmuş bir çocuğun bulunması ise, anons sistemi ile hastane genelinde anons yaptırılır. Eğer bulunan çocuk ise ailesi hakkında bilgi alınarak iletişim kurulmaya çalışılır ve konu ile ilgili olarak adli makamlarla iletişime geçilir. Olayla ilgili Pembe Kod Ekibi Pembe Kod Olay Bildirim Formu"nu doldurup KYB ne iletir. Mesai saatleri dışında nöbetçi hekim ekip sorumlusudur. Çağı yapıldıktan sonra güvenlik görevlisi acil servis giriş kapısını hemen kapatır ve olay yerine gider. Pembe kod çağrısını sonlandırmak için önce 3333, sonra bildirim yapılan yerdeki dahili numarayı, en son 7 yi tuşlar. Hastanemizde pembe kod olayı yaşanmaması ve risklerini en aza indirmek için alınan önlemler; Hastane genelinde kamera sistemi kurulmuştur. Böylelikle şüpheli durumlar kamera ile izlenebilmektedir. Ayrıca kamera sistemi, bu tip olaylar için caydırıcı özellik de göstermektedir Anne ve babası ayrı ya da ailevi sorunları olduğuna dair bilgi verilmiş bebeklerin farkındalığının ortaya konulması ve takibi için anne, hemşire bankosuna yakın bir odada yatırılır Güvenlik görevlileri belirli periyotlarla hastane içinde devriye gezerek şüpheli kişileri saptamaktadır Çocuk servisinde görev yapan hemşireler, kata giriş çıkış yapan kişilere karşı daha dikkatli olurlar. Pembe Kod Ekibinin Eğitimi: Kalite yönetim direktörü (KYD) tarafından yılda en az 2 kez, Pembe Kod ekibine ve bütün personele Pembe Kod eğitimi verilir. Pembe Kod uygulamasına yönelik her dönem en az 1 kez tatbikat yapılarak, tatbikatta ne kadar süre içinde olay yerine ulaşıldığı ve ne tür önlemlerin alındığına dair kayıt tutulur. 23

24 16. ORYANTASYON EĞİTİM KONU BAŞLIKLARI KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ Uygulanan Kalite Yönetim Sistemi, hastanemizde T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Daire Başkanlığı Hastane Sağlıkta Kalite Standartları (HSKS) doğrultusunda çalışılmaktadır. Kalite Yönetim Birimi nde Kurulan Komite ve Ekipler Beyaz Kod Ekibi, Pembe Kod Ekibi, Mavi Kod Ekibi, Bina Turu Ekibi, Bilgi Güvenliği Ekibi, Antibiyotik Kontrol Ekibi, Tıbbi Cihaz Yönetiminden Sorumlu Ekip, Enfeksiyon Kontrol Komitesi, Hasta/Hasta Yakınları Ve Çalışan Personel Memnuniyet Ekibi, Tesis Güvenliği Komitesi, Hasta Güvenliği Komitesi, Hastane Eğitim Komitesi, Çalışan Güvenliği Komitesi, Akılcı İlaç Ekibi, Kan Transfüzyon Merkezi Komitesi, Kan Transfüzyon Merkezi Birimi, Kalite Yönetim Birimi. Oluşturulan komite ve ekiplerin kayıtları toplantı tutanak formuna kayıt edilir. Hastane yönetimi ve Kalite Birimi tarafından oluşturulan bu komite ve ekipler belirli aralıklarda toplanarak Sağlıkta Kalite Standartları ndaki görevleri ve toplantılar sırasında alınan kararlar doğrultusunda çalışmalarını devam ettirir. Komite ve ekipler ilgili oldukları konularda karşılaşılan aksaklıklarla ilgili DÖF başlatır ve sonuçlarını takip eder. 24

25 KALİTE DOKÜMANTASYON SİSTEMİ Doküman: Bilginin yer aldığı ortamdır. Kontrollü Doküman: Hazırlanmış, kontrol edilmiş ve onayı yapılmış (imzalı) dokümanlardır. Ayrıca güncel olmayan, iptal olan, saklanması gereken dokümanların kontrol altında bulundurulmasıdır. Kontrolsüz Doküman: Kontrolü yapılmamış (imzasız) veya basılı durumda takibi yapılamayan ve sadece bilgi için dağıtımı yapılan dokümandır. Prosedür: Faaliyetlerden oluşan bir sürecin nasıl icra edildiğini anlatan dokümandır. Talimat: Tek bir faaliyetin işlem basamaklarını içeren dokümandır. Rehber: Yapılan faaliyetlerde yol gösterme ve bilgilendirme amacıyla oluşturulan dokümandır. Form: İstenilen veri veya bilgilerin yazılması, doldurulması için hazırlanmış dokümandır. Dış Kaynaklı Doküman: Kurumun kendisi tarafından hazırlanmayan ancak faaliyetlerin gerçekleştirilmesinde faydalanılan dokümandır. Plan: Hedeflenen bir amaca ulaşılmasını sağlayacak adımlardan oluşan; neyi, ne zaman, niçin ve nasıl yapacağımızı gösteren dokümandır. Onam Belgesi: Uygulanacak tıbbi işleme ilişkin, işlemi yapacak sağlık personeli tarafından hastaya aktarılan bilgilerin yer aldığı ve hastanın rızasını almak için oluşturulmuş dokümandır. Liste: Benzer öğelerin ardışık sıralandığı dokümandır. Organizasyon Şeması: kurum için üst sorumlular ve astların yerlerini belirten şemadır. Hedef: kurumun kendini yenilemesi ve iyileştirmesi için konulan amaçtır. Cihaz Güvenlik Kartı: cihazların kullanımlarında dikkatli olunması gereken kurallardır. Yardımcı Doküman: Prosedür, talimat, rehber, form, plan, liste, rıza belgesi ve dış kaynaklı dokümanların dışında kalan veya bu dokümanları destekleyici nitelikteki dokümandır. Dokümanın Adı: Dokümanın ilişkili olduğu konuyu ifade eder. Dokümanın Kodu:Dokümanın izlenebilirliğini sağlayan doküman yönetim sistemi rehberinde belirlenen kurallara uygun olarak oluştur tanımlama sistemini ifade eder. Yayın Tarihi: Dokümanın yürürlüğe girdiği tarihi ifade eder. Revizyon Tarihi: Dokümanın en son güncellendiği tarihi ifade eder. Revizyon Numarası: Dokümanın kaç kez güncellendiğini ifade eder. 25

26 HASTA VE ÇALIŞAN MEMNUNİYETLERİ ANKETLERİ Memnuniyet, sağlık hizmeti sunumunun temel hedeflerinden birisidir. Hasta ve çalışan memnuniyeti kavramları, hasta ve çalışanların beklenti ve gereksinimlerinin hangi ölçüde karşılanabildiğini ifade etmektedir. Ayrıca hasta ve çalışanların görüş, deneyim ve geribildirimleri kurumların kalite çalışmalarına da yol gösterici olacaktır. Uygulanan anketler usulüne göre hesaplanır ve raporu hazırlanarak üst yönetime iletilir. Tespit edilen olumsuzluklar ve öneriler görüşülür. Anketler kurumsal kalite sistemine girilir. Anketler Uygulama Periyodu Uygulama Zamanı Uygulanacak Kişi Sayısı Ayaktan Hasta Memnuniyet Anketi Yatan Hasta Memnuniyet Anketi Acil Servis Hasta Memnuniyet Anketi Çalışan Memnuniyeti Anketi Her ay Kişinin işlemleri bittiğinde 15 Her ay Kişinin işlemleri bittiğinde 15 Her ay Kişinin işlemleri bittiğinde 15 Her dönem bir kez 1. dönem Mart ayında, 2. dönem Eylül ayında Hastanede Çalışanların Yarısı HASTANE HİZMET KALİTE STANDARTLARI Hastanemizde Sağlık Bakanlığı Performans Yönetimi ve Kalite Geliştirme Daire Başkanlığı tarafından yayınlanan Hizmet Kalite Standartları uygulanmaktadır. GÜVENLİK RAPORLAMA SİSTEMİ (GRS) Güvenlik Raporlama Sistemi nde Amaç Hastaya ve/veya çalışana zarar veren ve/veya zarar oluşmadan önce fark edilen olayların benzerlerinin oluşmasını engellemek ve gerekli düzeltici, önleyici faaliyetleri başlatabilmek için yöntem belirlemektir Bu çerçevede gerçekleştirilecek olan düzeltici ve önleyici faaliyetlerin çıkış noktasını ise kurumlarda gerçekleşen istenmeyen olayların tespit edilmesi oluşturmaktadır. Bu nedenle, Güvenlik Raporlama Sistemi (GRS) ile kurumsal sistemden kaynaklanan hataların tespiti noktasında çalışma yapmak ve hatalardan öğrenme sürecine kaynak oluşturmak amaçlandığından sadece olayın sorgulanması gerekmektedir. Analiz yapılırken Hasta Güvenliği Komitesi, sisteme ilişkin değerlendirmelerde bulunmalı, sistemin aksayan yönleri, düzeltilecek alanların olup olmadığını irdelemelidir. Komite olayları ve olayların sebeplerini incelemeli, olayların kim tarafından gerçekleştirildiği ve zarar görenlerin kimler olduğunu araştırmamalıdır. Sorumluluk: Hasta ve Çalışan Güvenlik Komitesi, Kalite Yönetim Direktörü, Enfeksiyon Kontrol Komitesi, Tüm çalışanlar 26

27 UYGULAMA Bildirimi Gereken Olaylar: İlaç Güvenliği, Transfüzyon Güvenliği, Cerrahi Güvenlik olmak üzere üç konuya ilişkin hastaya zarar verebilecek veya veren olaylar üzerinden bildirim yapılmasına yönelik sistem kurmalıdır. Bu başlıklar, hasta güvenliğini tehdit eden olayların en çok görüldüğü konulardır. İlaç Güvenliği: Yanlış ilaç istenmesi, yanlış ilaç uygulanması, ilacın yanlış yolla uygulanması, ilacın yanlış zamanda uygulanması, eczaneden yanlış ilaç gelmesi, eczaneden ilaçların uygun şartlarda gelmemesi, kayıtların yanlış olması, ilacın yanlış rafa yerleşmesi, doktorun ilaç talimatını okunaklı yazmaması, kısaltmaların kullanılması konularını kapsar. Transfüzyon Güvenliği: Hasta kimlik doğrulamasının yapılmaması, yanlış kan ve/veya kan ürünü, kan ve/veya kan ürününün yanlış etiketlenmesi, kan ve/veya kan ürününün uygun olmayan depolanması, transfüzyon sırasında uygun takip yapılmaması, uygulama sonrası reaksiyon gelişmesi, kan transfüzyonunda transfüzyon talimatına uyulmaması konularını kapsar. Cerrahi Güvenlik: Hasta kimlik doğrulamasının yapılmaması, ameliyat taraf işaretleme yapılmaması, yanlış taraf/organ cerrahisi, Güvenli Cerrahi Kontrol Listesi'nin yanlış doldurulması, cerrahi işlem sırasında oluşan istenmeyen olayların gerçekleşmesi (yanık gelişmesi gibi), cerrahi operasyonda malzeme unutulması, sterilizasyon - dezenfeksiyon kurallarına uyulmaması konularını kapsar. Güvenlik Raporlama Sistemi Bildirim Formu üç bölümden oluşur: 1. Olayın konusu, 2. Olayın anlatılması, 3. Olaya ilişkin varsa görüş ve öneriler Bildirim formları kurumun özelliğine göre web tabanlı intranette veya basılı kopya olarak kullanılabilir. Formlarda olay ile ilgisi olan çalışanların isimleri, yer, tarih veya herhangi bir tanımlayıcı kullanılmaz. İsim ve/veya tanımlayıcı bulunan formlar kabul edilmez. Olay bildirimi yapanın kendi cümleleri ile anlatılmalıdır. Çalışanların formlara kurumun tüm bölümlerinden ulaşabilmesi ve bildirimi yapan sağlık çalışanın bilinmesini önleyecek anonim ve gizlilikte (KYB) ne iletilmesini sağlayacak bir düzenleme yapılmalıdır Sistemin gizliliği çalışanların kendilerini güvende hissetmeleri, sistemin gönüllülük esasına uygunluğu, bildirimlerin anonim olmasına özen gösterilmelidir GRS ile ilgili çalışanların görüş ve önerileri alınmalı, belli periyotlarda geri bildirimlerde bulunulmalıdır Çalışanların GRS kullanmaları yönünde teşvik edici çalışmalar yürütülmelidir. Bildirim Sisteminde Temel Kurallar: Bildirim formunda yer alan olayı anlatınız bölümünün doldurulması zorunlu olup diğer iki bölümün doldurulması ise ihtiyaridir. Bildirim formları, KYB nin sorumluluğunda olup, formların KYB nde toplanmasına yönelik bir düzenleme yapılmalıdır. Bildirim formları, kurallara uygunluk açısından KYB tarafından değerlendirilmelidir. Kurallara uygun gönderilen bildirimler Hasta Güvenliği Komitesi ne iletilmelidir. 27

28 Olayın Sebeplerinin Araştırılması (Kök Neden Analizi): Hasta Güvenliği Komitesi öncelikle olayın GRS içinde ele alınmasının gerekli olup olmadığı noktasında karar vermelidir. Hasta güvenliğini tehdit eden bir unsur içermesi durumunda olay komite tarafından incelemeye alınmalı, olayın sebep ve sonuçları araştırılmalıdır. Her olay kendi içinde değerlendirilmeli ve kök neden analizi yapılmalıdır. Güvenlik Raporlama Sistemine Yönelik Eğitimler Güvenlik Raporlama Sisteminin önemi ve sorumluluklar, Güvenlik Raporlama Sisteminde yer alan konu başlıklarına ilişkin nelerin hasta güvenliğini dolaylı ve direk tehdit edebileceği, Bildirimin yapılma şekli, uyulması gereken kurallar ve gizlilik, Örnek olaylar üzerinden sağlık çalışanlarının bildirim formlarını doldurması Formların niceliksel ve niteliksel açıdan değerlendirilmesi konularına yer verilmelidir YASAL HAKLARIMIZ VE SORUMLULUKLARIMIZ (Mesai Saatleri; 12. Özlük Bilgileri başlığında verilmiştir). Nöbet Esasları: Madde 41. Yataklı tedavi kurumlarında nöbet; normal çalışma saatleri dışında ve resmi tatil günlerinde dışarıdan gelecek hastalarla, kurum içindeki hastaların acil durumlarında tıbbi ve bununla ilgili idari ve teknik yardımları vaktinde sağlayabilmek, olması muhtemel idari ve teknik olay ve kazalara zamanında müdahale edebilmek amacını güder. a) Nöbet Saat 8.00 den ertesi gün 8.00 e kadar devam eder. Nöbetçi olanlar kurumdan ayrılamazlar. b) Nöbetçi personel nöbeti teslim alacak personel gelmeden ve nöbetinde geçen önemli olaylar, izlenecek hususlar hakkında gerekli bilgiyi vermeden ayrılamaz. Nöbeti teslim alacak vaktinde gelmediğinde baştabibe bildirilir, gerekli tedbir alındıktan sonra eskisi ayrılabilir. c) Nöbet günleri ancak baştabiplik müsaadesiyle değiştirilir. Bu takdirde nöbetçinin kabul edilebilir bir mazeretinin bulunması, değişikliğin hastane müdürü tarafından daha önceden nöbet cetvellerine işlenmesi ve ilgililere duyurulması gerekir. d) Nöbet hizmetleri, yataklı tedavi kurumlarının tiplerine, yatak ve personel kadrosuna, yer ve önemine, faaliyetinin çokluğuna göre ayrı ayrı hükümlere tabidir. e) Gece nöbeti tutanlara ertesi günü görev verilmez. Geceyi yoğun mesai ile uykusuz geçiren personele, kurumun personel durumu ve imkanları müsait olmak, hizmeti aksatmamak kaydıyla evinde veya kurum içerisinde lüzum görüldüğü sürece dinlenmesi için baştabip izin verebilir. Bu takdirde de bunlar acil durumlarda baştabip veya nöbetçi tabibin davetine uymaya mecburdurlar. f) Kurum nöbet cetvelleri her hizmet bölümü veya meslek gurubu için ayrı ayrı düzenlenir. Nöbet listeleri aylık olarak hazırlanır; tabip ve doğrudan baştabipliğe bağlı görevlilerin listelerini baştabiplik, idareye 28

29 bağlı personelin listesini hastane müdürlüğü, Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürlüğü ne bağlı olanların listelerini ise Sağlık Bakım Hizmetleri Müdürü düzenler ve bunları baştabip onaylar. Nöbet listelerinin örneği baştabip odasına, nöbetçi tabip odalarına ve kurumun görülebilen bir yerine asılır. Birer örneği de Sağlık Müdürlüğü ne gönderilir. Nöbet listeleri normal günler için ayrı, Cumartesi, Pazar, bayram ve tatil günleri için de ayrı olarak düzenlenir. Nöbet listelerinin düzenlenmesinde yıllık izinler dikkate alınır. g) Nöbet tutan her meslek grubu için sahifeleri numaralı ve tasdikli bir nöbet defteri tutulur. Nöbetçiler bu deftere nöbetlerinde geçen önemli olayları saat belirleyerek ve bir sonraki nöbetçiye devredilen tıbbi, idari ve teknik işlerle ilgili önerilerini kaydeder. Nöbet defterleri her gün hastane müdürü tarafından tetkik edilerek gerekleri yapılır. Önemli hususlar da baştabibe iletilir. İZİNLER Doğumda Annenin Ölmesi Halinde Babaya İzin: Doğumda veya doğum sonrasında analık izni kullanılırken annenin ölümü hâlinde, isteği üzerine memur olan babaya anne için öngörülen süre kadar izin verilir. Babalık İzni: Memura, eşinin doğum yapması hâlinde, isteği üzerine on gün babalık izni verilir. Ölüm İzni: Kendisinin veya eşinin ana, baba ve kardeşinin ölümü hâllerinde isteği üzerine yedi gün izin verilir. Evlilik İzni: Kendisinin veya çocuğunun evlenmesi halinde yedi gün izin verilir. Süt İzni: Kadın memura, çocuğunu emzirmesi için doğum sonrası analık izni süresinin bitim tarihinden itibaren ilk altı ayda günde üç saat, ikinci altı ayda günde bir buçuk saat süt izni verilir. Süt izninin hangi saatler arasında ve günde kaç kez kullanılacağı hususunda, kadın memurun tercihine bırakılır. Hastalık İzni: Memura, aylık ve özlük hakları korunarak, verilecek raporda gösterilecek lüzum üzerine, kanser, verem ve akıl hastalığı gibi uzun süreli bir tedaviye ihtiyaç gösteren hastalığı hâlinde on sekiz aya kadar, diğer hastalık hâllerinde ise on iki aya kadar izin verilir. Refakatten Dolayı Aylıksız İzin: Hasta olan memura İznin bitiminden itibaren, sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi şartıyla, istekleri üzerine on sekiz aya kadar aylıksız izin verilebilir. Doğum Yapan Kadın Memura 24 Ay, Aylıksız İzin: Doğum sonrası analık izni süresinin bitiminden; yirmidört aya kadar aylıksız izin verilir. 29

30 Doğumdan Dolayı Babaya, 24 Ay, Aylıksız İzin: Eşi doğum yapan memura ise, doğum tarihinden itibaren istekleri üzerine yirmidört aya kadar aylıksız izin verilir. Evlat Edinme İzni: Çocuğun ana ve babasının rızasının kesinleştiği tarihten veya veraset dairelerinin izin verme tarihinden itibaren, istekleri üzerine yirmidört aya kadar aylıksız izin verilebilir. 5 Yıl Hizmeti Olan Memura Aylıksız İzin: Memura, beş hizmet yılını tamamlamış olması ve isteği hâlinde memuriyeti boyunca ve en fazla iki defada kullanılmak üzere, toplam bir yıla kadar aylıksız izin verilebilir. Hizmetten Çekilme Hakkı: Sağlık çalışanları, sağlık hizmeti sunumu esnasında şiddete uğraması halinde, acil verilmesi gereken hizmetler hariç olmak üzere hizmetten çekilme talebinde bulunabilir. Hizmetten çekilme talebi, kurum tarafından belirlenen yöneticiye sözlü veya yazılı bildirilecektir. Bildirim üzerine yetkili yönetici, olayı derhal değerlendirerek hizmetten çekilme talebinin uygun olup olmadığı hakkında gecikmeksizin karar verecektir. Yetkili yönetici, hizmetten çekilme talebini uygun bulduğu takdirde hastanın sağlık hizmeti almasına ve tedavisinin devamına yönelik tedbirleri güvenlik tedbirleriyle birlikte alacaktır. Bu kapsamda ilgili hastanın sağlık hizmetini devam ettirecek yeni sağlık çalışanını belirleyecek, kurum içerisinde bunun mümkün olmaması halinde hastanın hizmet alabileceği başka bir sağlık kurumuna sevkini ve hizmet alımını sağlayacaktır. Bu süreç sırasında hastanın tedavisinin aksatılmamasına itina edilecektir. KADRO TERFİ İŞLEMLERİ Terfi zamanı gelen memurun terfisi personel şefliği tarafından hazırlanır. Çalışan kişiye tebliğ edilir. İşlem yapılmak üzere ilgili birim olan mutemetliğe iletilir. DİSİPLİN VE CEZA İŞLEMLERİ Vatandaş ve çalışan şikayetlerinde izlenen disiplin ve ceza işlemlerinin uygulanmasında; Soruşturma açılması Soruşturmacı tayini Soruşturma onayı Soruşturmanın yapılması Soruşturma raporu Sanığın savunmasının alınması Disiplin cezası vermeye yetkili merciler Kararların ilgiye tebliği ve uygulama ve itiraz gibi işlemler sırasıyla uygulanır. 30

31 16.3. BİLGİ İŞLEM EĞİTİMİ HBYS giriş ve yetkilendirme: Göreve yeni başlayan personel çalışmakta olduğu birimde Hastane Otomasyon Sistemine dahil herhangi bir modül kullanacak ise Bilgi İşlem Birimi Sorumlusu2na başvurarak kendisine verilecek olan HBYS Kullanıcı Kodu ve şifresini alarak yetkilendirilir. Poliklinik ve Klinik İşlemleri Hastanemiz veznesi, ayaktan hasta modülünü kullanır. Hastaların ilk giriş işlemlerini bu modülden barkot basarak yapar. İlgili polikliniklere yönlendirir. Vezne modülü yardımı ile ücretli hastaların ücret fişlerini bu ekrandan yapar. Polikliniklerde uzman doktor, hemşire, sağlık memuru, ebe poliklinik modülünü kullanırlar. Hastanın tanısını, kullanılan ilaçları, yapılan işlemleri, tıbbi sarf malzemelerini poliklinik modülü ekranından işlerler. Yine hasta için gerekli tetkik ve tahlillerin isteminde bu modülü kullanırlar. Tetkik ve tahlillerin sonuçlarını yine bu modülden görürler. Uzman doktorlar servis modülünden yatan hastaları ile ilgili epikriz ve dosya işlemlerini bu modülü kullanarak tamamlarlar. Tahlil Tetkik İstem İşlemleri Yatan Hasta Servislerinde çalışan hemşire, ebeler servis modülünü kullanırlar. Serviste yatan hastaların ilaçlarını, tıbbi sarf malzemelerini, gerekli olan tetkik ve tahlilleri servis modülü ekrandan işler. Tetkik ve tahlil sonuçlarını yine aynı ekrandan görebilir ve yazıcıdan basarak hastanın dosyasına koyar. Biyokimya Laboratuvarında laboratuar modülünü kullanır. Servislerden ve polikliniklerden istenen tetkik ve tahlillerin barkotları basılarak istenen tetkik ve tahliller yapılır. Yapılan tetkik ve tahlil sonuçları yine laboratuar modülü ekranından onaylanır. Röntgende, röntgen modülü kullanılır. Servislerden ve polikliniklerden istenen tetkikler için bu modül üzerinden işlem yapılır. Tetkik sonuçları elden verilir. Ameliyathane ve Doğum Servisi, ameliyathane ve doğum modülünü kullanır. Hastalara yapılan ameliyat işlemlerini, anestezi işlemlerini, ameliyat sırasında kullanılan tıbbi sarf malzemeleri bu modül ekranını kullanarak işler. Acil Polikliniği, acil modülünü kullanmaktadır. Hastanın tanısını, kullanılan ilaçları, yapılan işlemleri, tıbbi sarf malzemelerini acil modülü ekranından işler. Yine hasta için gerekli tetkik ve tahlillerin isteminde bu modülü kullanır. Tetkik ve tahlillerin sonuçlarını yine bu modülden görür. Eczane, eczane modülünü kullanır. Ameliyathaneden, servislerden ve polikliniklerden istenen ilaç ve tıbbi sarf malzemeleri bu modül ekranından karşılar. Hastanemize yeni alınan ilaç ve tıbbi sarf malzemelerin satın almasını eczane modülü ekranını kullanarak yapar. 31

32 Yatış işlemleri Yazı işleri, yatan hasta modülünü kullanır. Bu modülden hastaların yatış işlemlerini yapar. İstatistik modülünü kullanarak hastanemiz için gerekli istatistik sonuçlarını sağlar. Sağlık kurulu modülü ile hastaların ilaç raporlarını verir. Döner Sermaye Biriminde kullanılan modül üzerinde faturalama işlemleri yapılır. Ayrıca bu birimde görevlendirilen personel tarafından tüm hastanenin HBYS programı kontrolü yapılır ENFEKSİYON KONTROL EĞİTİMİ ENFEKSİYON KONTROL KOMİTESİ GÖREVLERİ Bilimsel esaslar çerçevesinde, yataklı tedavi kurumunun özelliklerine ve şartlarına uygun bir enfeksiyon kontrol programı belirleyerek uygulamak, yönetime ve ilgili bölümlere bu konuda öneriler sunmak, Güncel ulusal ve uluslararası kılavuzları dikkate alarak yataklı tedavi kurumunda uygulanması gereken enfeksiyon kontrol standartlarını yazılı hale getirmek, bunları gerektikçe güncellemek, Yataklı tedavi kurumunda çalışan personele, bu standartları uygulayabilmeleri için devamlı hizmet içi eğitim verilmesini sağlamak ve uygulamaları denetlemek, Yataklı tedavi kurumunun ihtiyaçlarına ve şartlarına uygun bir sürveyans programı geliştirmek ve çalışmalarının sürekliliğini sağlamak, Hastane enfeksiyonu yönünden, öncelik taşıyan bölümleri saptayarak ve bulgulara göre harekete geçerek, hastane enfeksiyon kontrol programı için hedefler koymak, her yılın sonunda hedeflere ne ölçüde ulaşıldığını değerlendirmek ve yıllık çalışma raporunda bu değerlendirmelere yer vermek, Antibiyotik, dezenfeksiyon, antisepsi, sterilizasyon araç ve gereçlerin, enfeksiyon kontrolü ile ilgili diğer demirbaş ve sarf malzeme alımlarında, ilgili komisyonlara görüş bildirmek, görev alanı ile ilgili hususlarda yataklı tedavi kurumunun inşaat ve tadilat kararları ile ilgili olarak gerektiğinde yönetime görüş bildirmek, Hastalar veya yataklı tedavi kurumu personeli için tehdit oluşturan bir enfeksiyon riskinin belirlenmesi durumunda, gerekli incelemeleri yapmak, izolasyon tedbirlerini belirlemek, izlemek ve böyle bir riskin varlığının saptanması durumunda, ilgili bölüme hasta alımının kısıtlanması veya gerektiğinde durdurulması hususunda karar almak, Sürveyans verilerini ve eczaneden alınan antibiyotik tüketim verilerini dikkate alarak, antibiyotik kullanım politikalarını belirlemek, uygulanmasını izlemek ve yönlendirmek, Sterilizasyon, antisepsi ve dezenfeksiyon işlemlerinin ilkelerini ve dezenfektanların seçimi ile ilgili standartları belirlemek, standartlara uygun kullanımını denetlemek, 32

33 Üç ayda bir olmak üzere, hastane enfeksiyon hızları, etkenleri ve direnç paternlerini içeren sürveyans raporunu hazırlamak ve ilgili bölümlere iletilmek üzere yönetime bildirmek, Enfeksiyon kontrol ekibi tarafından hazırlanan yıllık faaliyet değerlendirme sonuçlarını yönetime sunmak, Enfeksiyon kontrol ekibi tarafından iletilen sorunlar ve çözüm önerileri konusunda karar almak ve yönetime iletmek, Enfeksiyon kontrol komitesi, görev alanı ile ilgili olarak gerekli gördüğü durumlarda çalışma grupları oluşturmak. ENFEKSİYON KONTROL HEMŞİRESİNİN GÖREVLERİ Hastane enfeksiyonları sürveyansını yürütmek amacıyla, mikrobiyoloji ve klinik mikrobiyoloji laboratuarından kültür sonuçlarını izlemek, günlük klinik ziyaretleri ile ilgili hastaları değerlendirmek, sorumlu hekim ve hemşirelerle koordinasyon sağlayarak, hastane enfeksiyonu gelişen ya da gelişme ihtimali bulunan yeni vakaları saptamak, bu hastaları enfeksiyon riski açısından değerlendirerek gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak, Toplanan sürveyans verilerinin bilgisayar kayıtlarını tutmak, Klinik enfeksiyon hızı artışlarını veya belirli mikroorganizmalarla oluşan enfeksiyonlardaki artısı belirlemek ve bunları enfeksiyon kontrol hekimine bildirmek, Hastane enfeksiyon salgını şüphesi olduğunda, bunun kaynağını aramaya ve sorunu çözmeye yönelik çalışmalara katılmak, En az haftada bir kez enfeksiyon kontrol hekimi ile bir araya gelerek, çalışmaları değerlendirmek, Bölümlerle ilgili sorunları enfeksiyon kontrol hekimi ile birlikte o bölümlere iletmek, bu bölümlerin kontrol tedbirlerinin oluşturulması, uygulanması ve değerlendirilmesine katılımlarını sağlamak, Enfeksiyon kontrol programlarının geliştirilmesi ve uygulanmasında görev almak, Yataklı tedavi kurumu genelinde enfeksiyon kontrol uygulamalarını izlemek, Yataklı tedavi kurumu personeline hastane enfeksiyonları ve kontrolü konusunda eğitim vermektir. 33

34 HASTANE ENFEKSİYONLARI TANIMI Hastaların; o Hastaneye başvurduktan saat sonra o Taburcu olduktan sonra ilk 10 gün o Operasyondan sonra ilk 30 gün o Operasyonda implant konulmuşsa 1 yıl içinde ortaya çıkabilen enfeksiyonlar Annede enfeksiyon yok, saat sonra doğan bebek enfekte ise hastane enfeksiyonu kabul edilir. ENFEKSİYON KONTROL PROGRAMININ AMAÇLARI Hastayı korumak Sağlık çalışanlarını, ziyaretçileri ve hastane ortamındaki diğer insanları korumak Mümkün olan her durumda ilk iki amaca maliyet etkin bir şekilde ulaşmak HASTANE ENFEKSİYONLARININ BULAŞMA YOLU Enfeksiyöz etkenin kaynaktan duyarlı konağa geçiş yoludur. Temas (Direkt veya indirekt) Hava yolu Damlacık Vektör aracılı 34

35 HASTANE ENFEKSİYONLARININ RİSK FAKTÖRLERİ Mikrobiyal faktörler Artmış antibiyotik kullanımı (flora değişikliği, multiple dirençli patojenler) Konakçı faktörleri Kronik Akciğer Hastalığı, yaş, malnütrisyon, Diabetes Mellitus, alkolizm, nöropati, miyopati, travma, yanık vb. Tedavi yöntemleri Sedatif ilaçlar, paralitik ilaçlar, kortikosteroidler, antasidler, stres ülseri profilaksisi, antibiyotik tedavisi, multipl kan transfüzyonları Çevresel faktörler Cerrahi (tip, süre) İnvaziv girişimler (kateterizasyon, entübasyon, vb.) Hijyenik alışkanlıklar El hijyeni Nozokomiyal pnömonilerin %83 ü mekanik ventilasyonla Üriner sistem enfeksiyonlarının %97 si üriner kateter kulanımı ile Primer kan dolaşımı enfeksiyonlarının %87 si santral kateterlerle ilişkili HASTANE ENFEKSİYONLARI VE PERSONEL SAĞLIĞI Sağlık hizmeti veren; - Doktor - Ebe - Hemşire - Diş hekimi - Stajyer öğrenciler ve diğer sağlık personelleri risk altındadır. Sağlık personelinin infeksiyon açısından izlemi personel sağlığı ve Hİ nın yayılımı açısından önemlidir. Sağlık çalışanlarının infeksiyondan korunması 3 amaca yöneliktir Çalışanın sağlığının korunması İş gücü kaybının önlenmesi Hastane kökenli infeksiyonların önlenmesi Sağlık personelinin izleminde temel noktalar; Eğitim Aşı ile önlenebilen infeksiyonlara karşı bağışıklanma Hasta sağlık personeli için alınacak önlemlerin belirlenmesidir 35

36 HASTANE ENFEKSİYONLARININ AZALTILMASI İÇİN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR El hijyeni Standart önlemler ve izolasyonlar Enfeksiyon kontrol kılavuzları _ Kontrollü antibiyotik kullanımı EL HİJYENİ El temizliği bireysel hijyenin ilk adımıdır. El yıkama, günlük yaşantı içinde her şeyden önce kişinin kendi sağlığı için önemliyken, çalışma ortamında, diğer kişilerin sağlığı için de önem kazanmaktadır. Başta sağlık sektörü olmak üzere birçok iş kolunda, çalışanların el yıkamasındaki aksaklıklar, toplumu tehdit eden ciddi sorunlara yol açabilmektedir. Hastanede yatan hastalar genellikle sağlıksızdırlar, bir ameliyat sonrası iyileşme dönemi içindedirler ya da bağışıklık sistemlerinin zayıf olması nedeniyle enfeksiyon riskleri yüksektir. Sadece hasta teması değil odasındaki eşya ve yüzeylerle temas da kontaminasyona neden olabilir. Enfeksiyon oluşumunun önlenmesinde en kolay ve etkin yollardan biri, tüm sağlık çalışanları, görevli, hasta ve ziyaretçileri tarafından el hijyeni kurallarına uyulmasıdır. Her gün normal deriden, canlı mikroorganizma içeren 10 6 hücre dökülür. Hasta yakınındaki cansız çevre kontamine olur. Hastaya / yakınındaki cansız çevreye temas ile sağlık çalışanlarının ellerinin kontaminasyonu ve kontamine ellerden çapraz kontaminasyona neden olur. Kontamine bir gerece temas el kontaminasyonuna Diğer gereç veya hastaya kontamine ellerle temas onların da kontaminasyonuna Mikroorganizmaların onlara nakline ve elde var olan herhangi bir kesiden mikroorganizmaların kan dolaşımına girmesine ve enfeksiyon gelişimine sebep olur 36

37 EL HİJYENİ İLE İLGİLİ TANIMLAR Kontaminasyon: Bulaşma, kirlenme anlamına gelmektedir. Flora: Vücudun her anatomik bölgesinde yaşamını sürdüren bu bakteri topluluklarına flora adı verilir. Kalıcı Flora: Cildin derin tabakalarında bulunan bakterilerdir, uzaklaştırılamaz. Hastane enfeksiyonlarından sorumlu değildir. Geçici Flora: Cildin yüzeyel kısmına kolonize olur ve uzaklaştırılabilir. Hastane enfeksiyonlarından sorumludur. Sterilizasyon: Herhangi bir maddenin veya cismin birlikte bulunduğu tüm mikroorganizmaların her türlü canlı ve aktif şekillerinden temizlenmesidir. Dezenfeksiyon: Patojen mikroorganizmaların ve çok dirençli olmayan diğer mikroorganizmaların tahrip edilmesi veya virüslerin inaktive edilmesidir. Dezenfektan: Dezenfeksiyon işleminde kullanılan kimyasal maddelere dezenfektan veya sanitizer denmektedir. Dezenfektan maddeler enfeksiyon oluşturabilecek patojen mikroorganizmaların tahrip edilmesi için kullanılan kimyasal maddelerdir. Antisepsi: Patojen mikroorganizmaların üremelerini durdurmak veya öldürmek için canlı doku üzerine kimyasal maddelerin uygulanmasıdır. Antisepsi için kullanılan kimyasal maddelere antiseptik denir. Düz sabun: Antimikrobiyal içermeyen ya da sadece koruyucu olacak kadar içeren deterjanı ifade eder. Kir ve beraberindeki mikroorganizmaların fiziksel olarak giderilmesi amacı ile kullanılır. Antimikrobiyal sabun: Cilt florasına karşı in vitro ve in vivo etkiye sahip antiseptik madde içeren sabun. Belirgin olarak kirli el: Kir veya proteinli materyal, kan ve diğer vücut sıvıları ile görünür bir şekilde kontamine olmuş eli ifade eder. El yıkama: Ellerin düz sabun ve su ile yıkanmasıdır. El hijyeni: El yıkama, antiseptik ile yıkama, antiseptik ile ovma veya cerrahi el antisepsisi dahil olmak üzere tüm uygulamaları kapsayan genel bir tanımdır. El antisepsisi: Antiseptik el yıkama veya antiseptik el ovmayı ifade eder. Cerrahi el antisepsisi: Cerrahi personel tarafından operasyon öncesinde geçici florayı elimine etmek ve kalıcı florayı azaltmak üzere yapılan el yıkama veya el ovmayı tanımlar. 37

38 EL YIKAMA: El yıkamayı, basit sosyal tip, hijyenik tip, cerrahi tip olarak 3 ana başlıkta incelemek mümkündür. Sosyal El Yıkama: Ellerin düz sabun ve su ile yıkanması işlemidir. Ellerin her kirlenmesinde Yiyecek tutmadan, yemek yemeden ve hastaya yemek yedirmeden önce Hasta bakımına başlamadan önce Tuvaleti kullanmadan önce ve sonra Hijyenik el yıkama: Kontaminasyon sonrasında kir ve geçici florayı mekanik olarak uzaklaştırma, dezenfektan ile kalıcı florayı da bir miktar azaltmak işlemidir. Kirli olmasa bile aşağıdaki durumlarda eller yıkanır; Mesaiye başlamadan önce Kirlilik hissedildiği anda Eldiven giymeden önce ve sonra Her türlü açık yara ile temastan önce ve sonra Mikroorganizmaların bulaşma olasılığı yüksek cisimlere temas sonrası Vücut sıvıları, sekresyonlar, mukoza, bütünlüğü bozulmuş deri ya da yara ile temas halinde Aseptik teknik gerektiren işlemler ve invaziv girişimlerden önce ve sonra İnfeksiyon olasılığı olan hastaya temastan sonra İnfekte hastaya temastan sonra Yoğun bakım gibi infeksiyon riskinin yüksek olduğu birimlerde hastaya temastan önce ve sonra Pansuman değişimlerinden önce ve sonra Hastada kontamine vücut bölgesinden temiz bölgeye geçerken İmmun yetersizliği olan hastaya temastan önce ve sonra Yenidoğan ile temastan önce ve sonra Tuvalet kullanımından önce ve sonra Hijyenik el yıkama tekniği Elde bulunan tüm takılar ve saat çıkarılır Musluk açılır, eller ıslatılır, 3-5 ml sabun avuç içine alınır El yüzeyinin tamamı avuç içi sabunlanır Bol su ile eller durulanır Kağıt havlu ile eller kurulanır, Kağıt havlu ile musluk kapatılır Alkol bazlı el antiseptiği üretici firmanın talimatı doğrultusunda ellere uygulanır İşleme solüsyon kuruyana dek devam edilir 38

39 Cerrahi el yıkama: Ellerde bulunan kalıcı floranın büyük bir kısmını uzaklaştırarak cerrahi girişim boyunca eldivende yırtılma ve delinme olasılığına karşı ellerdeki bakteri sayısını düşük tutmaktır. Hijyenik El Ovma Alkol ancak temiz şartlarda etkili olduğundan görünür kir varsa eller önce su ve sabunla yıkanarak kurutulur Alkol bazlı solüsyon 3-5 ml. avuca alır. İki el birleştirilerek tüm el yüzeyi ve parmaklara temas edecek şekilde 1 dk. süre ile iyice ovuşturulur, kendi halinde kuruması beklenir. Eldiven kullanımı Eldiven, çapraz bulaşları( sağlık personelinin elinden hastalara veya steril malzemelere, hastadan sağlık personeline, sağlık personeli eliyle hastadan hastaya) önlemek için giyilir. Eldiven bulaşma riskini tamamen kaldırmaz, bu nedenle eldiven el yıkama yerine kullanılmamalıdır. Eldiven giymeden önce ve eldiveni çıkardıktan sonra eller mutlaka yıkanmalıdır. Bulaşma riskinin fazla olduğu durumlarda çift eldiven giyilebilir. Hastadan bir başka hastaya geçerken ayrıca aynı hastanın kontamine bir bölgesiyle temastan sonra başka bir bölgeye temas etmeden önce eldiven değiştirilmelidir. Sağlık personelinin elinde kesik, çizik ve çatlaklar olduğunda rutin işlemler sırasında da kendini korumak için eldiven giymelidir. Aynı eldivenle asla iki farklı girişimde bulunulmamalıdır 39

40 HASTANEDE ÜRETİLEN ATIKLAR Hastanelerde atıklar dörde ayrılır; A ) TIBBİ ATIK Enfekte Atık: Enfeksiyon yapıcı etkenleri taşıdığı bilinen veya taşıması muhtemel (başta kan ve kan ürünleri) her türlü vücut sıvıları ve insan dokuları, organları, anatomik parçalar, otopsi materyali, plasenta, fetüs ve diğer patolojik materyal, bu tür materyal ile bulaşmış eldiven, bandaj, flaster, tamponlar ve karantina altındaki hastaların vücut çıktıları, bakteri ve virüs tutucu hava filtreleridir. Patolojik Atık: Dokular, organ ve vücut parçaları ile ameliyat, otopsi vb. tıbbi müdahaleler sırasında ortaya çıkan sıvıları, ameliyathaneler, morg, otopsi, adli tıp gibi yerlerden gelen vücut parçaları, plesanta, kesik uzuvlar, biyolojik deneylerde kullanılan kobay leşleri patolojik atıklardır. Kesici-Delici Atık: Batma ve sıyrık gibi yaralanmalara neden olabilecek enjektör ve diğer tüm deri altı girişim iğneleri, lanset, bistüri, bıçak, serum seti iğnesi, cerrahi sütur iğneleri, biyopsi iğneleri, intraket, kırık cam, ampul, lam-lamel, kırılmış cam tüp ve petri kapları gibi atıklardır. B ) TEHLİKELİ ATIK Farmasötik Atık: Kullanım süresi dolmuş veya artık kullanılmayan, ambalajı bozulmuş, dökülmüş ve kontamine olmuş ilaçlar, aşılar, serumlar ve diğer farmasötik ürünler ile bunların artıklarını ihtiva eden kullanılmış eldivenler, hortumlar, şişeler ve kutulardır. Genotoksik Atık: Hücre DNA sı üzerinde mutasyon yapıcı, kanserojen veya insan veya hayvanda düşüğe neden olabilecek türden farmasötik ve kimyasal maddeler, kanser tedavisinde kullanılan sitotoksik (antineoplastik) ürünler ve radyoaktif materyal ihtiva eden atıklar ile bu tür ajanlar ile tedavi gören hastaların idrar ve dışkı gibi vücut çıktıları genotoksik atıklardır. Kimyasal Atık: Ünitelerde tanı, tedavi, deneysel araştırmalar gibi tıbbi alanlarda kullanılan ve insan ve çevre sağlığı için çeşitli etkilerle zararlı olabilen kimyasal maddelerin gaz, katı veya sıvı atıklarıdır. Ağır Metal İçeren Atık: Ünitelerde tanı, tedavi veya deneysel araştırmalar gibi tıbbi alanlarda kullanılan termometre, tansiyon ölçme aleti ve radyasyondan koruma amaçlı paneller gibi alet ve ekipmanların içinde veya bünyesinde bulunan civa, kadmiyum ve kurşun içeren atıklardır. C ) EVSEL ATIK Genel atıklar: Sağlıklı insanların bulunduğu kısımlar, idari birimler, temizlik hizmetleri, mutfak, ambar ve atölyelerden gelen atıklardır. Ambalaj (Geri dönüşümlü) Atıkları: Kağıt, karton, mukavva, plastik, cam, metal vb. gibi tekrar kullanılabilir olan atıktır. D ) RADYOAKTİF ATIK Radyoaktif madde içeren atıklardır. 40

41 ATIKLARIN DOĞRU AYRIŞTIRILMASI Evsel nitelikli atıklar siyah renkli poşetlerde toplanır. Ambalaj atıkları, kontamine olmamak koşuluyla mavi renkli poşette toplanır Tıbbi atıklar kırmızı renkli özel nitelikli torbada toplanır Kesici-delici atıklar ve tehlikeli kesici-delici aletler kırmızı/sarı renkli kesicidelici alet kutusu ya da özel üretilmiş karton kutularda toplanır Tehlikeli atıklar diğer atıklardan ayrı, mavi renkli varillerde toplanır 41

42 KESİCİ DELİCİ ALET YARALANMALARI VE ÖNLENMESİ Sağlık çalışanları bu tür yaralanmalar sonucunda; Hepatit C (HCV), Hepatit B (HBV), AIDS (HIV) virüsüne maruz kalmaktadırlar. Kesici Delici Aletlerle Yaralanma Nedenleri Yanlış kullanım, Güvenli aletlerin uygunsuz kullanımı ve yanlış seçimi, Uygun olmayan tekniklerin kullanılması, Alet ya da enjektörün uygunsuz yerleştirilmesi (hastanın aniden hareket etmesi vb) Çalışan birisiyle çarpışma, Temizlik esnasında oluşan sıçramalar vb nedenlere bağlı olabilir. NE ÖNLEM ALMALIYIZ? Güvenli aletlerin kullanımı yaygınlaştırılmalı İğneler hiç bir zaman yeniden kılıfına geçirilmemeli, ucu bükülmemeli Her tür kesici-delici alet özel kesici-delici alet kutularına atılmalı Her hastaya infekte olduğu kabul edilerek yaklaşılmalı o Kanla, her tür vücut sıvısı ve ter dışında her tür vücut salgısı ile o Mukoza ile o Bütünlüğü bozulmuş ciltle temas sırasında Eldiven giyilmeli, Eldiven çıkarıldıktan sonra eller yıkanmalıdır. Hastanın sekresyonlarının etrafa sıçrama ihtimalinin yüksek olduğu durumlarda ek bariyer önlemler kullanılmalıdır; o Maske o Önlük o Gözlük Hepatit veya HIV marker sonuçları bilinen veya bilinmeyen tüm hastalarda bu önlemlere uyulmalıdır. Kesici delici alet ile yaralanma bildirim formu ve kan ve vücut sıvıları ile temas bildirim formu gibi vaka kayıt formlarımız mevcuttur. Yaralanma sonrasında ilgili formlar doldurularak enfeksiyon birimine kişi takibi ve tedavisi için yönlendirilir. 42

43 Yaralanmalarla ilgili aylık verilerin istatistiği, enfeksiyon birimi tarafından yapılır. 3 aylık veriler kalite birimine bildirilir. Birim hedefine ulaşılamayan durumlarda düzeltici önleyici faaliyetler planlanır, uygulanır. Riskli Yaralanma Anında Yapılması Gerekenler Yaralanmanın meydana geldiği cilt bölgesi su ve sabunla yıkanmalı Mukozal temas durumunda, kan veya vücut sıvısı ile temas eden mukoza bölgesi bol su ile yıkanmalı Yaralanmanın meydana geldiği bölge sıkılarak kanatılmamalı Yaralanmanın meydana geldiği bölgenin yıkandıktan sonra antiseptik solüsyonla silinmesinde sakınca yok (ek korunma sağlamıyor) Yaralanmanın meydana geldiği bölgeye çamaşır suyu vb. kostik maddeler ve dezenfektan solüsyonlar sürülmemeli Yaralanan kişinin markerleri bilinmiyor ise hemen kan alınarak HBsAg, anti-hbs Ab, anti-hcv Ab bakılmalı STANDART ÖNLEMLER VE İZOLASYON ÖNLEMLERİ İzolasyon; ayırma, tecrit etme anlamına gelmektedir. Enfekte ve kolonize hastalardan; o Diğer hastalara, o Hastane ziyaretçilerine, o Sağlık personeline mikroorganizmaların bulaşının engellenmesidir. STANDART İZOLASYON ÖNLEMLERİ El yıkama o Tüm hastaların bakımında kan, vücut sıvıları ve çıkartılarına karşı ilk sırada uygulanacak önlemlerdir. o Bu önlemlerin esasını, temizlik ve riskli materyalle teması engelleyecek uygun bariyerin kullanılması oluşturur. o Hastanede bakım alan tüm hastalara uygulanır. Eldiven kullanımı o Kan, vücut sıvıları, salgılar ve çıkartılar, kontamine eşyalar, mukozalar ve bütünlüğü bozulmuş deriye dokunmadan önce eldiven giyilmelidir. o Aynı hastada farklı girişimler için eldiven değiştirilmelidir. Kullanımdan sonra hiçbir yere dokunmadan eldivenler çıkarılıp el hijyeni sağlanmalıdır. o Hepatit B, Hepatit C ve HİV gibi kan yoluyla bulaşan hastaların invaziv girişimlerinde çift katlı bariyerli eldiven kullanılmalıdır. o Dirseklere kadar uzanan eldiven doğumhanede kullanılır. 43

44 Maske, yüz - göz koruyucu o İşlemler sırasında vücut sıvıları, salgılar, çıkartılar ve kan sıçrama olasılığı olduğunda göz, burun ve ağız mukozasını koruma amaçlı kullanılmalıdır. o Endüstriyel tip toz maskesi teknik servis personeli tarafından kullanılır. Önlük o İşlemler sırasında vücut sıvıları, salgılar, çıkartılar ve kan sıçrayabileceğinden deri ve giysilerin kirlenmesini önlemek için giyilir o Kirlenen önlük dış yüzüne dokunmadan çıkarılmalı ve eller yıkanmalıdır. Kişisel Koruyucu Önlemler: Her dönem 1 defa birim sorumlularıyla risk değerlendirmesi yapılarak yüksek risk tespit edilen birimlere yönelik özel tedbirler alınmaktadır. Birimlerde iş yüküne göre sağlık çalışanı sayıları yeterli hale getirilmektedir. Acil Servis, Ameliyathane, Yoğun Bakım ve Doğumhane bekleme alanlarında 24 saat görev yapan güvenlik personelleri bulundurulmaktadır. Tüm koridor ve ana giriş çıkışlar güvenlik kameralarıyla izlenmektedir. Tüm birimler 24 saat merkezi olarak havalandırılmakta, iklimlendirilmekte ve aydınlatılmaktadır. Koruyucu Ekipman Kullanımı: Tüm birimlerde kişisel koruyucu ekipmanlar, Kişisel Koruyucu Ekipman Planı na göre ve yeterli sayıda bulundurulmaktadır. Gürültülü birimler olan çamaşırhane ve sterilizasyonda kulaklık kullanılmaktadır. Görüntüleme hizmeti sunan tüm birimlerde koruyucu kurşun ekipmanlar bulundurulmaktadır. Hasta bakım malzemeleri o Kan, vücut sıvıları, salgılar ve çıkartılar, kontamine eşyalar, mukozalar ve deriye dokunmadan, giysiler ve diğer malzemeler, başka hastalar ve çevre kontamine edilmeden uzaklaştırılmalıdır o Bir kullanımlık malzemeler hemen atılmalıdır, tekrar kullanılacak olanlar uygun yöntemlerle steril / dezenfekte edilmelidir o Yatak çarşafları, çevre kontamine edilmeden uygun şekilde çamaşırhaneye gönderilmelidir BULAŞMA YOLUNA YÖNELİK ÖNLEMLER 44

45 Temas İzolasyonu Tek kişilik oda veya kohort uygulaması yapılır Oda kapısına temas izolasyonu olduğunu simgeliyen kımızı yıldız asılır Hasta odasına girişte temiz, steril olmayan eldiven giyilir İnfekte materyalle (dışkı / yara drenajı vb) temas olursa eldivenler değiştirilir Eldiven ve önlük hasta odasını terk etmeden önce veya hasta başından ayrılırken çıkarılır Damlacık İzolasyonu Büyük partiküllü (> 5µm) damlacıkların geçişinin önlenmesinde kullanılır Partiküller büyük olduğu için yere çöker Bulaşmanın olması için kaynak ve duyarlı kişi arasında yakın mesafe (yaklaşık 1 m) gereklidir Oda kapısına damlacık izolasyonu olduğunu gösteren mavi papatya asılır Duyarlı kişiye burun-ağız-konjonktiva yoluyla bulaşma olur Enfekte hastaların konuşması, öksürmesi ya da burun silmesi, aspirasyon, entübasyon, bronkoskopi gibi işlemler sırasında gerçekleşebilir Hasta tek kişilik odaya alınmalıdır Eğer tek kişilik oda yoksa aynı mikroorganizma ile enfekte ve başka enfeksiyonu olmayan bir hasta ile aynı odayı paylaşabilir Eğer farklı tanılı hastalarla aynı odayı paylaşması gerekiyorsa yataklar arası mesafe en az 1 m olmalıdır Oda kapısı açık olabilir, özel havalandırma gerekmez Sağlık personeli hastaya 1 metreden yakın mesafede çalışırken maske takmalıdır Hasta çok gerekmedikçe oda dışına çıkmamalıdır. Oda dışına çıkacaksa cerrahi maske ile çıkarılmalıdır. Solunum İzolasyonu 45

46 Küçük partiküllerin (<5µm) geçişinin önlenmesinde kullanılır Partiküller küçük olduğu için havada asılı kalır Bu asılı partiküller hava akımıyla çok uzak mesafelere kadar gidebilirler. Özel havalandırma ya da ventilasyon sistemi gereklidir Odanın kapısına solunum izolasyonu olduğunu gösteren sarı yaprak asılır Hava akımı koridordan odaya olmalı (negatif basınç) Saatte 6-12 kez hava değişimi sağlanmalı Odadan dışarı hava çıkıyorsa filtre edilmeli Oda kapısı kapalı tutulmalıdır Çok geçerli nedenler olmadıkça hasta oda dışına çıkarılmaz. Çıkması gerekiyorsa cerrahi maske takılır Pulmoner tüberküloz tanısı veya şüphesi olan hasta; Odasına girerken N95 solunum maskesi takılmalıdır Kızamık, suçiçeği tanısı olan hasta; Odasına duyarlı kişiler girmemelidir. Mutlaka girmesi gerekiyorsa N95 solunum maskesi ile girmelidirler. Bağışık iseler maske takmalarına gerek yoktur. 46

47 HASTANE GENEL TEMİZLİĞİ Hastane Ortamı Temizliği: Hastane ortamından toprak, kir, organik madde ve bakteriyel sporlar dahil mikroorganizmaların büyük bir kısmının ortadan kaldırılmasıdır. Kullanılan Cihaz, Makina ve Teçhizat: Çift kovalı temizlik arabası, kuru mop, kuru paspas, ıslak paspas, genel temizlik ürünü, klor bileşiği, sarf malzemeler. Genel Kurallar Temizliğe başlamadan önce ve temizlik bitiminde eller yıkanmalıdır Temizlik personeli temizlik sırasında mutlaka eldiven giymelidir Temizlik, temizden kirliye doğru yapılır Temizlik malzemeleri her birim için farklıdır Temizlik, hareketlilik başlamadan önce yapılır Temizlik solüsyonu temizlenen bölgenin risk durumuna göre hazırlanır Temizlenecek alana göre kova ve bez rengi belirlenir Temizlik bitiminde malzemeler uygun şekilde yıkanıp kurutulur Temizlik malzemeleri kova içinde ve ıslak bırakılmaz Temizlik maddeleri ve dezenfektanlar birbiri ile karıştırılmaz Tuvaletler en son temizlenir Kuru süpürme, silkeleme yapılmaz Temizlik / dezenfektan çözeltileri aşırı kirlendiğinde, 2 3 hasta odasında kullanımdan sonra, izolasyon odasında kullanımdan sonra (koruyucu izolasyon hariç) koruyucu izolasyon odasında kullanımdan önce değiştirilmelidir Yüzey kan, vücut sıvı ve salgıları ile kontamine olmuşsa ilk önce kirli alan kağıt havlu vs. ile lokal olarak temizlenir. Daha sonra ppm klor tablet konsantrasyonu ile dezenfekte edilir Yüksek riskli alanlarda önce deterjanlı su ile temizlik yapılır sonra dezenfektan solüsyonu ile temizlik yapılır Sabunlukların Temizliği: Sabunluk çıkarılır, yıkanır, kurulanıp tekrar doldurulur. Çamaşır Taşıma Arabalarının Temizliği: Çamaşır taşıma arabaları haftada bir periyodik olarak temizlenir, Temizleme işlemi 10/100 klorakla silinerek yapılır Çöp Kovalarının Temizliği: Çöp Kovaları haftada bir periyodik olarak temizlenir, 10/100lük klorakla yıkanır ve kurulanır 47

48 DÜŞÜK RİSKLİ BÖLGELERİN DEZENFEKSİYONU YÜKSEK RİSKLİ BÖLGELERİN DEZENFEKSİYONU AMELİYATHANE TEMİZLİĞİNDE ORTA RİSKLİ BÖLGELERİN DEZENFEKSİYONU KAN VE VÜCUT SIVALARI DÖKÜLDÜĞÜNDE DEZENFEKSİYON KULLANIM BÖLGELERİ İdari birimler, Ofisler, Arşiv, Destek alanlar, Çevre alanlar İzole hasta odaları, Ameliyathane, Acil servis, MSÜ, Doğumhane, Morg ve gasilhane Klinikler, Poliklinikler, Laboratuar, Tm, Eczane, Röntgen, Çamaşırhane, Mutfak. KULLANILACAK MADDE VE KONSANTRASYONU Standart temizlik yapılır ( su ve deterjan) 1/10 luk çamaşır suyu kullanılır (9 lt.su + 1 lt.çamaşır suyu) Standart temizlik 7,5 lt. Su +1 klor tablet, Hassas bölge temizliği 1,5 lt. Su +1 klor tablet Aids+hbv bulaşı bölge temizliği 1,5 lt. Su +5 klor tablet, Vücut sıvıları ve kan serum döküntüleri temizliğinde 1,5 lt su + 10 klor tablet kullanılır. Standart ve/ veya 1/100 lük çamaşır suyuyla hazırlanmış dezenfektanla yapılır ( 99 lt.su+ 1 lt çamaşır suyu) Dökülmüş materyal peçete, pamuk, gazlı bez benzeri ile alınır Tıbbi atık poşetine atılır Cam kırığı varsa fırça ve kürekle toplanır Kesici delici tıbbi atık kabına atılır Vücut sıvıları ve kan serum döküntüleri 1/10 luk çamaşır suyu ile temizliği yapılır. HASTANE ORTAMINDA TEMİZLİKTE KULLANILAN BEZLER TEMİZLENECEK ALAN Hasta yatakları, çevresi, etajer, refakatçi koltuğu, atık kovaları Diş üniteleri, birimlerdeki tıbbi cihazlar, diş protez odası malzemeleri Kapı, pencere, kapı kolu, dolap, masa, bilgisayarlar, desk Tuvalet, banyolar BEZ RENGİ Mavi Bez Pembe Bez Sarı Bez Kalın Pembe Bez 48

49 16.5. HASTA HAKLARI EĞİTİMİ Hasta Haklarının Tarihsel Süreci Hasta Hakları MÖ 400 lü yıllarda Hipokrat ile başlamış olarak kabul edilir. O yıllarda tıbbi etik ile ilgili metinlerde Hipokrat Andı nda hasta hakları vardır. Hasta hakları insan haklarının sağlık hizmetindeki yansıması olduğu için, bir bakış açısına göre insan haklarının tarihsel gelişimi bir anlamda hasta haklarının tarihsel gelişimi veya bu gelişiminin başlangıcı olarak kabul edilebilir. Hasta hakları kavramı ilk olarak Amerika da hastalara daha kaliteli hizmet sunmak düşüncesi ile yola çıkan bir grup hekim tarafından ortaya atılmış olup, daha sonra uluslar arası bir çok bildirge ile gelişimini sürdürmüştür. Ülkemizde tarihinde hasta haklarını somut olarak göstermek, sağlık hizmetinin verildiği her yerde, sağlık hizmetini alan herkesin faydalanmasını, hak ihlallerinden korunmasını, gerekirse hukuki yollara başvurabilmesini sağlamak amacı ile Hasta Hakları Yönetmeliği ( tarih ve sayılı) yayınlanmıştır tarih Hasta Hakları Uygulamalarını planlamak, uygulamak, denetlemek ve değerlendirmek amacı ile sağlık tesislerinde Hasta Hakları Uygulamalarına İlişkin Yönerge ( tarih ve sayılı) yayınlanmış ve Bakanlığımızda Hasta Hakları Şube Müdürlüğü kurulmuştur yılı içinde Bakanlığımıza bağlı tüm sağlık kurum ve kuruluşlarını kapsayacak şekilde yaygınlaştırılması amacı ile ilgili Yönerge günün gereklerine göre revize edilerek, tarihinde Hasta Hakları Uygulama Yönergesi ( tarih ve 3077 sayılı) yayınlanmıştır yılı Ekim ayı itibari ile 100 ve üstü yatak sayılı hastanelerde Hasta Hakları Uygulamaları başlatılmıştır. Hasta Hakları Sağlık hizmetlerinden Adalet ve Hakkaniyete Uygun olarak faydalanma Bilgilendirme ve bilgi isteme Sağlık kuruluşunu ve personelini, seçme ve değiştirme Mahremiyete saygı gösterilmesi Tedaviyi reddetme, durdurma ve rıza gösterme Güvenliğin sağlanması Dini vecibelerini yerine getirebilme İnsani değerlere saygı gösterilmesi, saygınlık görme ve rahatlık Ziyaret ve refakatçi bulundurma Müracaat, şikâyet ve dava hakkı şeklinde sıralanmaktadır. Hasta Sorumlulukları Sağlığımıza dikkat etmek Uygunsa kan ve organ bağışında bulunmak Hizmet aldığımız hastanenin tüm kural ve uygulamalarına uymak Sağlık Bakanlığınca belirlenen sevk zincirine uymak 49

50 Hastalığımız ile ilgili yakınmaları, daha önce geçirdiğimiz hastalıkları, yatarak herhangi bir tedavi görüp görmediğimizi varsa halen kullandığımız ilaçları ve sağlığımızla ilgili diğer bilgileri sağlık personeline tam ve eksiksiz olarak vermek Tedavi süresince sağlık çalışanları ile işbirliği içinde bulunmak Randevu ile verilen bir hizmetten yararlanılıyorsa randevunun tarih ve saatine uymak Sağlık tesisinde diğer hasta ve ziyaretçilerin haklarına saygı göstermek Eğer hastane malzemelerine zarar verilmişse bu zararı karşılamak Hekimin verdiği tedavi ve tavsiyeleri dikkatlice dinlemek ve anlaşılamadı ise tekrar sormak Eğer verilen tedaviye uyum sağlanmamışsa bunu sağlık çalışanlarına bildirmek Eğer bir tedavi reddedilmişse, verilen tavsiyelere uyulmamışsa doğacak sonuçtan hasta sorumludur. Hasta Memnuniyeti Hasta memnuniyeti, verilen hizmetin hastanın beklentilerini karşılaması ya da hastanın verilen hizmeti algılamasına dayanmaktadır. Hasta memnuniyeti ile ilgili yapılan çalışmalarda bu birlikteliğin odak noktasının iletişim olduğu belirlenmiştir. Hasta Memnuniyetini Etkileyen Faktörler Hastaya ilişkin faktörler: Edindiği bilgiler, beklentileri, yaşı, cinsiyeti, eğitim düzeyi, sosyal statüsü sağlık durumu, tanısı, hastanın kendi sağlık durumunu algılayışı hasta memnuniyetini etkileyebilmektedir. Hizmet Verenlere İlişkin Faktörler: Sağlık personelinin kişilik özellikleri, gösterilen nezaket, şefkat, ilgi ve anlayış, profesyonel tutumları, bilgi ve becerilerini sunma biçimleri, özellikle hasta-sağlık personeli ilişkisi hasta memnuniyeti üzerinde önemli rol oynamaktadır. Çevresel ya da Kurumsal Faktörler: Hastanenin ulaşılabilirliği, ortamı, çalışma saatleri, otopark, temizlik, yiyecek hizmetlerinin kalitesi gibi konular çevresel ve kurumsal faktörleri içermektedir. Sonuç olarak hasta memnuniyeti, hizmetin sunumunu, hasta ile hizmeti verenlerin etkileşimini, hizmetin varlığını, hizmetin sürekliliğini, hizmeti verenlerin yeterliliği ve iletişim özelliklerini içeren çok boyutlu bir kavramdır. Bundan dolayı, hasta memnuniyeti sağlık hizmetlerinin bir sonucu ve genellikle hizmet kalitesinin bir göstergesi olarak kabul edilmektedir. Hekim Seçme Hakkı Hekim seçme hakkı uygulaması çalışmalarına 2004 yılında başlatılmıştır. 8 Eylül 2004 tarihinde Poliklinik Hizmetlerinin Yeniden Yapılandırılması Genelgesi yayınlanmıştır. Genelgede belirtilen şartları sağlayan hastaneler HEKİM SEÇME HAKKI logosunu hastanelerine asmaya başlamışlardır. Mayıs 2005 tarihinde Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğine Yataklı tedavi kurumlarında mevcut her klinisyen uzmanın poliklinik hizmeti vermesine yönelik düzenleme yapılarak hastaların hekim seçmesine imkan sağlanır maddesi eklenmiştir. Hastanemizde Hekim Seçme Uygulamasına KASIM 2005 Tarihinde başlanmıştır 50

51 16.6. HASTA GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ HASTA KİMLİK BİLGİLERİ VE OTOMASYON KAYDI Hastanemize ayaktan ve yatarak tedavi hizmeti almak için başvuran hastaların tüm bilgileri (adı soyadı, TC kimlik numarası, hizmet tarihi, hangi hizmeti aldığı, protokol ve sıra nosu, vb.) bilgisayara girilerek otomasyona dahil edilir. Hastanemize bu şekilde başvuran hastaların laboratuvar numuneleri mevcut olan otomasyon sistemi dahilinde tüm birimlerde görevli tıbbi sekreterler tarafından bilgisayara girilir. Laboratuvara ulaşan numuneler laboratuvar elemanları tarafından işlem görerek sonuçları LIS (Laboratory Information System) ile çıkan sonuçlar otomasyona dahil edilir. Hastanın laboratuvar tetkik sonuçları ve tüm diğer bilgileri ilgili hekimce izlenebilir ve geriye dönük bulunabilir. Hasta kaydı hastanın kimliği ile birlikte başvurması ile yapılır. Fakat acil müdahale gereken vakalarda hastanın durumu stabilleşene kadar herhangi bir evrak istenmez. Hastaların Doğru Kimliklendirilmesi ve Tanımlanması Tetkik, tedavi, cerrahi girişimler ile girişimsel işlemler öncesinde ve ilaç, kan ve kan ürünü uygulamadan önce, klinik testler için numune alımında ve hasta transferinde kimlik doğrulama işlemi gerçekleştirilir. Bu konuda tüm sağlık çalışanlarına eğitim verilmelidir. Hasta kimlik tanımlama ve doğrulama işleminde hasta kol bandı kullanılır, oda ve yatak numarası kullanılmaz. Hasta kimlik tanımlama işleminde kullanılan barkotlu kol bandında; o Protokol numarası (kalın ve büyük punto) o Hasta adı soyadı o Doğum tarihi (gün ay yıl) bulunur Hasta kimlik doğrulamada hastanın protokol numarasına bakılır Hasta yatışlarında 6 (altı) ayrı renkte kol bandı kullanılır. Renkli kol bandı uygulamasında; o Normal hastalar için beyaz renkli barkotlu kimlik doğrulama kol bandı, o Alerjik hastalar için kırmızı kol bandı o Psikiyatri hastalarına lacivert kol bandı 51

52 o Doğum sırasında kız bebeklere pembe, erkek bebeklere ise mavi bileklik takılır. Doğan bebeğin cinsiyetine göre annenin beyaz yatış bilekliği çıkarılarak bebekle aynı renkte olan bileklikle değiştirilir. Çoğul gebeliklerde kız ve erkek bebek doğması durumunda aynı kola pembe ve mavi bileklik takılır. Bebeğin bilekliğindeki barkotta; o Annenin adı soyadı o Bebeğin doğum tarihi(gün/ay/yıl) o Bebeğin protokol numarası olmalıdır. Refakatçilere de açık yeşil renkte bileklik takılır ve bu bilekliklerde sadece refakatçinin hastasının yatmakta olduğu servisin adı yazar. Yatış işlemleri sırasında hastaya ve refakatçisine bilekliğin takılma nedeni hakkında bilgi verilir. Her tedavi işlemi öncesinde kimlikle doğrulama yapılmasının gerekliliği konusunda hasta bilgilendirilir. Kimliklerin değiştirilmesi gereken durumlar o Barkodun yıpranması, üzerindeki bilgilerin okunmaz hale gelmesi durumunda barkod değiştirilir o Doğum olduktan sonra bebeğin cinsiyetine göre annedeki bileklik değişir. Hastada alerji gelişmesi durumunda kırmızı renkli bileklikle değiştirilir o Hasta başka bir kliniğe nakil olduğunda değiştirilir. Günü birlik tedavi gören hastalara (Hemodiyaliz) tedavileri sırasında hasta barkotlu yaka kartı takılır. Alerjisi olan hastalara da hasta dosyasına ve yaka kartına kırmızı etiket yapıştırılır Kemoterapi hastaları, üniteye kabul edildikleri zaman (tetkik ya da tedavi amaçlı) yatan hastalarda olduğu gibi bileklik uygulaması yapılır Acil servis muayene masaları ya da müşahede odalarına alınan tüm hastalara bileklik ile kimlik doğrulama uygulaması yapılır. 52

53 İLAÇ GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASI Hastanın Beraberinde Getirdiği İlaçların Yönetimi Hasta yatışı yapıldığında hemşire tarafından hastanın ön değerlendirmesi yapılır. Ön değerlendirme sırasında hasta / hasta yakınına yanında hastaya ait ilaç olup olmadığı sorulur. Hasta yanındaki bütün ilaçlar miat kontrolü yapılarak teslim alınır. Miadı geçen ilaç varsa ilaç imha tutanağıyla eczaneye gönderilir. Hastanın Yatış Sürecinde Kullanmaya Devam Edeceği İlaçların Yönetimi Hastadan teslim alınan ilaçlar hastanın hekimi tarafından kontrol edilir. Hastanın kullanacağı ilaçlar hasta tabelasına yazılır. Tabelada olan ilaçlar hastanın ilaç dolabına kaldırılır. Kullanmayacağı ilaçlar ayrı bir poşet içinde hasta dolabının arkasında muhafaza edilir. İlaçlar saklanma koşulları açısından değerlendirilir. Buzdolabında saklanması gerekiyorsa hasta barkodu ile buzdolabına konur. Işıktan korunması gereken ilaçlar yine hasta barkodu ile etiketlenerek ışık görmeyen bir dolapta muhafaza edilir. Yeşil ve kırmızı reçeteye tabii ilaçlar hastadan teslim alındıysa hasta dolabı kilitli tutulur. Teslim alınan bütün ilaçlar Hemşirelik Hizmetleri Hasta Ön Değerlendirme Formu na kayıt edilir. Hasta / hasta yakını ve hemşire tarafından imzalanır. Hastanın Taburcu Olduktan Sonra Kullanacağı İlaçların Yönetimi Hastanın taburcu olması durumunda hastadan alınan ilaçlar hastaya iade edilir. Fakat kullanmaya devam etmesi gereken ve kullanmayacağı ilaçlar hekimi tarafından anlatılır ve Çıkış Özeti ne kayıt edilir. Yeşil ve Kırmızı Reçeteye Tabi İlaçların Yönetimi Yeşil ve Kırmızı Reçeteye Tabi İlaç Listeleri tıbbi hizmet sunan tüm birimlerde ilaç kullanım alanında bulundurulmalıdır. Birimin deposuna alınan ilaçlar narkotik dolabında kilitli olarak muhafaza edilir. Dolabın anahtarı gündüz mesaisinde birim sorumlusunda nöbetlerde ise nöbetçi hemşirede olmalıdır. Sadece mesai yapan birimlerde anahtar birim sorumlusunda olmalıdır. Hasta adına istenen ilaçlar hastanın dolabında kilitli olarak saklanır. Kırmızı Reçeteye Tabi İlaçların İstemi Kırmızı reçeteli ilaçlar hasta adına istenecekse HBYS üzerinden ve Kırmızı Reçeteli İlaç İstem Defteri ile istenir. Birimin deposuna istenecekse sadece Kırmızı Reçeteli İlaç İstem Defteri ile istenir. Yeşil Reçeteye Tabi İlaçların İstemi Hasta adına istenen ilaçlar HBYS üzerinden istenir. Depoya istenecek ilaçlar Yeşil Reçete İstem Defteri ile istenir. Yeşil ve kırmızı reçeteye tabi ilaçlar hemşire tarafından teslim alınır ve kliniğe gelir gelmez kilit altında muhafazası sağlanır. 53

54 Yeşil ve Kırmızı Reçeteye Tabi İlaçların Uygulanması Tedavi sırasında hasta odasına girilmesi durumunda tedavi arabası kilitlenir Kullanılan ilaçlar depoya kayıtlıysa narkotik ilaç defterine kayıt edilir. Kayıtta ilacın hangi hastaya kaç adet uygulandığı, ilacın kullanıldığı tarih, uygulayan kişi, istemi yapan hekim ve kime kaç adet teslim edildiği ve teslim eden yazılmalıdır Kullanılan narkotik ilaç hasta adına istendiyse 24 saatte bir ( her sabah saat 08:00 dan sonra ) HBYS üzerinden narkotik ilaç listesi birim sorumlusu tarafından çekilir. İlaçları uygulayan hemşirelerin adı yazılır. Kullanımdan arta kalan ilaç varsa veya hasta adına gelen narkotikle ilgili bir sorun yaşandıysa bu çıktının altına yazılır. Nöbetçi ve birim sorumlusu arasında devir teslim yapılır. Tedavi sırasında veya başka nedenlerle kırılan narkotik ilaç varsa kırık kutusu bir poşet içine koyularak İlaç İade Formu hekim ve hemşire tarafından imzalanarak eczaneye teslim edilir. Bu kaydın bir sayfası klinikte diğer sayfası eczanede muhafaza edilir. Kaybolan narkotikler söz konusu olursa ayrıntılı bir tutanakla durum hastane yönetimi ve hastane eczanesine bildirilir. Birimde bulunan kırmızı ve yeşil reçeteler kilitli dolaplarda muhafaza edilir. Sayfaları tamamen dolan reçeteler tutanakla hastane eczanesine imza karşılığı teslim edilir. İlaç güvenliği sağlamaya yönelik tedbirler İlaçların güvenliğini sağlamak amacıyla İlaçların hastaneye istenmesi hastane eczanesinde güvenle depolanması, birimlerden ilaç istemi, ilaçların birimlere transferi ve kullanımdan arta kalan ilaçların güvenliği ve dikkat edilmesi gereken konular Eczane Prosedürü nde anlatılmıştır. İlaç deposu bulunan birimlerin depolama sırasında dikkat etmeleri gereken durumlar Eczane Depo Talimatı nda anlatılmıştır. Birimlerde ilaç uygulamaları sırasında oluşabilecek hataları engellemek amacıyla ilaç listeleri hazırlanmakta ve intranette yayınlanmaktadır. Bu listeler ilaç hazırlama alanlarında bulundurulmaktadır. Gerekli görülen durumlarda da güncellenmektedir Tüm birimlerde ışıktan korunması gereken ilaçlar için ayrı bölümler oluşturulmuştur Çocuk hasta kabul eden birimlerde ilaç muhafaza alanlarında pediatrik alanlar belirlenmiştir Tüm kliniklerde ilaç hazırlama alanı standardize edilmiştir Yatan hastalar için ilaç istemi hasta adına yapılmaktadır. Sadece özel birimlerde depo usulü çalışılmaktadır HBYS üzerinden birimdeki tüm ilaç ve sarf malzemelerin minimum, maksimum kritik stok seviyeleri ve miad kontrolleri en geç ayda bir ve istem sırasında yapılmaktadır. Miadını doldurmasına 3 ay kalan ilaçlar için uyarı sistemi oluşturulmuştur. Stok seviyesi içinde aynı şekilde uyarı sistemi mevcuttur 54

55 Narkotikler için alınan önlemler bu prosedürde yeşil ve kırmızı reçeteye tabi ilaçların yönetimi maddesinde anlatılmıştır Tıbbi tedavi uygulanan tüm birimlerde acil çantaları bulunmaktadır. Bu çantaların içerikleri günlük olarak miad ve minimum, maksimum stok yönünden kontrol edilmektedir Hastaların beraberinde getirdiği ilaçlar hemşire tarafından teslim alınıp gerekiyorsa doktor tarafından ordere edildikten sonra uygun koşullarda muhafaza edilir. Refakatçiye ait ilaçlar teslim alınmaz. Fakat hastaya vermemesi konusunda uyarılır. Hasta odasında hastanın ulaşabileceği hiçbir alanda ilaç bulunmamasına özen gösterilir İlaç uygulanan bütün birimlerde kimlik doğrulama işlemi yapılır İlaç Güvenliği İle İlgili Hataların Gerçekleşmesi Durumunda Yapılacaklar Güvenlik Raporlama Sistemi Bildirimleri İlaç güvenliğini tehdit eden bir durum tespit edilirse Güvenlik Raporlama Sistemi Bildirim Formu doldurularak Kalite Yönetim Birimi ne gönderilir. Bu hataları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz; Hasta tabelasında uygunsuz kısaltma yapılması Eksik hasta tabelası yazılması (ilacın tam adı, veriliş yolu, dozu, veriliş süresinin yazılmaması) Yanlış ilaç istenmesi Eczaneden yanlış ilaç gelmesi İlacın uygunsuz koşullarda saklanması Hastanın ilaç dolabında başka bir hastanın ilacının olması Narkotik ilaçların tesliminde sorun yaşanması İlacın tedavi saatinde yapılmaması Hastaya yanlış ilaç uygulamak Stajyerlerin hemşire gözetimi olmadan ilaç uygulaması Advers Etki: Hastanemizde her hangi bir hastada ilaç uygulaması sırasında gelişen beklenmeyen ciddi advers etkiler gözlemlendiği anda ilaç uygulaması durdurularak hastanın hekimine haber verilmelidir. Hastaya müdahale edildikten sonra müdahaleyi yapan hekim ve hemşire tarafından Advers Etki Bildirim Formu doldurularak farmakovijilans sorumlusuna teslim edilir. Farmakovijilans sorumlusu bu bildirimi en geç 15 gün içerisinde TÜFAM a elektronik raporlama sistemi ile veya doldurulan formu fakslayarak bildirim yapar. Yapılan bildirimler eczanede bulunan advers etki dosyasında saklanır. 55

56 KAN TRANSFÜZYONUNDA GÜVENLİ UYGULAMALAR Kan ürünü uygulanacak hastadan/ yakınından Kan Transfüzyonu Rıza Belgesi ile onay alınır. Hasta işlemi kabul etmiyorsa yine Kan Transfüzyonu Rıza Belgesi ne reddettiğini bildirir. Kan Transfüzyonu Rıza Belgesi imzalandıktan sonra kan grubu belirlenmesi ve crossmatch işlemi için kimlik tanımlama işlemi yapılarak hastadan numune kan alınır. Kan grubu kartı veya HBYS den kan grubu belirlenebilir. Hekim tarafından Kan ve Kan Kompanentleri Talep Formu doldurulur ve tedavi planına kanın miktarı, veriliş süresi, takılacağı saat yazılır ve imzalanır. Transfüzyon Talep Formu ve numune örneği KTM ye gönderilir. Laboratuvarda Cross Match Çalışma Talimatı na göre işlemler yapılarak hazır olan kan için ilgili birim aranır. KTM kayıt defterine verilecek kan ürününün bilgileri işlendikten sonra kanı alacak sağlık çalışanının imzası alınarak kan ürünü, kan grubu sonucu, crossmatch sonucu ve Kan ve Kan Kompanentleri Talep Formu teslim edilir. Kan torba numarası ve crossmatchh sonucunun üzerindeki numara karşılaştırılır. Kan son kullanma tarihi, pıhtı ve partikül yönünden kontrol edilir. Kan takılmadan hemen önce kanın takılacağı hastanın kimlik bilgileri iki sağlık çalışanı tarafından kontrol edilir. Kimlik doğrulama hasta bilekliği ve kan torbası üzerindeki barkotların üzerindeki bilgilerin karşılaştırılması ile yapılır. Kan ürünün türü, miktarı ve planlanan veriliş süresi yine iki sağlık çalışanı tarafından doğrulanmalıdır. Kan takıldığında ilk 15 dakika sağlık çalışanı tarafından hasta gözlemlenir. Kan Transfüzyon Takip Formu nda istenen bulgular takip edilerek forma kayıt edilir. Daha sonra transfüzyon boyunca 30 dakika arayla takipler tekrar edilir. Bütün takipler kayıt altına alınır. Transfüzyon sırasında bir komplikasyon (terleme, çarpıntı) gözlendiğinde işlem durdurulur ve ilgili hekime haber verilir. Kan Transfüzyon Takip Formu na kayıt edilir. Ardından Transfüzyon Sonrası Reaksiyon Formu doldurulur, bir nüshası KTM ne gönderilir. Transfüzyon sonrası takip formunun bir nüshası KTM ye gönderilir, diğeri hasta dosyasında saklanır. Kan takılan hastanın dosyasında bulundurulması gereken formlar aşağıdaki gibidir. Hepsi sıralı bir şekilde bulundurulmalıdır. 56

57 o Kan Transfüzyonu Rıza Belgesi o Kan ve Kan Kompanentleri Talep Formu o Kan Grubu Sonucu ve Cross Match Sonucu o Kan Transfüzyonu Takip Formu (bir nüshası KTM ye gönderilir) Herhangi bir nedenle kullanılmayan ya da kullanımdan bir miktar arta kalan kan/ürünleri tutanakla KTM ye gönderilir. Burada Kan Ürünleri İmha Talimatı na göre imha edilir. Transfüzyon güvenliğini tehdit eden durumlarda (yanlış kan takılması, KTM den yanlış kan gelmesi, kimlik doğrulama yapılmaması, kanın takılma süresinin belirtilmemesi, son kullanma tarihinin geçmesi vb) Güvenlik Raporlama Sistemi Bildirim Formu doldurularak KYB ye gönderilir. GÜVENLİ CERRAHİ UYGULAMALAR Cerrahi İşlem Güvenliği İçin Ameliyathanedeki tüm cihaz ve ısı kaynaklarının periyodik bakım ve kalibrasyonlarının yapılması sağlanır ve ameliyat öncesi son teknik kontrolleri yapılır Hatalı gaz ve gaz karışımı verilmesini önlemek amacıyla, ameliyat öncesi gerekli kontroller yapılır Cerrahi işleme başlamadan önce tüm ekipmanın mevcut ve fonksiyonel olduğu kontrol edilir Yapılacak uygulamanın eksiksiz ve doğru olmasını sağlamak için süreçle ilgili bir kontrol listesi hazırlanır Ameliyattan hemen önce son kontrol uygulaması mutlaka yapılır ve de yer alan Cerrahi Güvenlik Ve Ameliyathaneye Hasta Teslim Formu ekip tarafından duyulacak şekilde okunarak doldurulur Yanlış Hasta ve Yanlış Taraf Cerrahi Uygulamalarının Önlenmesi Cerrahi işlemlerin, Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen hasta güvenliği çözümlerine ve evrensel protokole uygunluğunun sağlanması esastır Ameliyat öncesi serviste hasta ile ilgili son kontroller tabip tarafından yapılarak hastanın da katılımıyla taraf işaretleme süreci gerçekleştirilir Hastaya ameliyat öncesi servis hemşiresi tarafından kimlik doğrulama işlemi yapılır ve hasta, dosyası ile birlikte bir sağlık çalışanı refakatinde ameliyathaneye gönderilir Hasta ameliyathaneye kabul edilirken, ameliyathane hemşiresi ve anestezi teknisyeni tarafından kimlik doğrulama işlemi yapılarak beraberce teslim alınır 57

58 Cerrahi İşlemlerde Taraf İşaretlemesi Taraf işaretlemesi için cerrahi taraf işaretleme kalemi kullanılır Yapışkan taraf işaretleyicileri kullanılmaz İşaret ameliyat bölgesine veya yakınına belirgin ve silik olmayacak şekilde konulur Diğer bakım süreçleri için gerekmedikçe ameliyat edilmeyecek bölgeler işaretlenmez Taraf işaretleme hastanın uyanık ve bilinçli olduğu zaman diliminde yapılır Çoklu yatay yapılar (el ve ayak parmakları ve lezyonlar) veya çoklu düzeylerde (lomber ve torakal ve servikal omurlar) en uygun ve en yakın bölge işaretlenir Göz tarafı işaretlemesi için kaşın üzeri kullanılır Tek organ vakaları (sezaryen bölgesi, kalp cerrahisi gibi) müdahaleler sırasında, kateter ve enstrümanların takılmasında, cerrahi prosedürün tasarlandığı açık yara ve lezyonlarda, acil müdahalelerde, prematüre bebeklerle ilgili müdahalelerde işaretleme yapılmaz. DÜŞMELERDEN KAYNAKLANAN RİSKLERİN ÖNLENMESİ Hastanemize yatışı yapılan hastalar Yetişkin Hasta Düşme Riski Değerlendirme Formu ve Çocuk Hasta Düşme Riski Değerlendirme Formu na göre değerlendirir. Düşme riski olan hastanın oda kapısına dört yapraklı yonca figürü asılır İki kişilik odalarda ise dört yapraklı yonca figürü hasta yatağına asılır (yatakların ayakucundaki hasta dosyasının şeffaf bölmesi). Birinci basamak yoğun bakımda ise dört yapraklı yonca figürü yatak başına asılır. Hasta refakatçisi bu konuda eğitilir. Yatak frenleri kapatılır, yatak kenarlıkları yükseltilir. Çocuk servisindeki yatan hastalar için rutin düşme tedbirlerinin yanı sıra yatak kenarlıkları için hastanemiz tarafından yaptırılan ek yatak kenarlığı aparatları kullanılmaktadır Hastane içerisinde düşme olaylarını engellemek amacıyla kaygan zeminlere uyarı levhaları bırakılmaktadır. Tüm hastane koridorlarında tutunma barları bulunmaktadır. Merdiven kenarlıkları kırılmaz cam ile kapatılmıştır. Kapı önlerinde yükseltiler bulunmamaktadır. Pencerelerden düşmelerin önlenmesi için güvenlik aparatları takılmıştır. Bu önlemlere rağmen düşme olayı gerçekleşirse Düşme Olayı Bildirim Formu doldurularak kalite birimine bildirilir. Bildirilen olaya göre düzeltici önleyici faaliyet başlatılır. 58

59 Tekerlekli Sandalye ve Sedye ile Hasta Taşıma Hasta sedye ve tekerlekli sandalye ile taşınıyor ise sedye kenar korumaları kaldırılarak ve emniyet kemeri takılarak taşınmalıdır. Hastanın üstü örtülmelidir. Nakil sırasında sedye kenarlıkları kaldırılmalıdır Nakil edilirken hastayla gitmesi gereken dosyası, laboratuvar sonuçları, filmleri, ilaçları ve benzeri malzemeler beraberinde gönderilmelidir Hasta yatağının ve sedyenin tekerlekleri kilitlenir. Hasta en az üç kişi ile yataktan sedyeye alınır. Ortak komut ile hastayı kaldırır ve baş kısmını, bir kişi kalça ve kollarını, bir kişi de ayaklarının altından tutar Hasta ajite ise nakil iki personel ile gerçekleştirilmelidir. Hastanın genel durumu kötü ise solunum sıkıntısı var ise nakil sırasında hekim eşlik etmelidir. Hasta özel bir cihaza bağlı ise nakilde bulunduğu ortamdaki tüm koşullar sağlanmalıdır. Hastanın travma nedeniyle hasar görmüş organı var ise nakil sırasında zarar görmemesi için korunmalıdır. Solunum Desteğine İhtiyacı Olan Hastanın Taşınması Hasta sedye, tekerlekli sandalye veya ambulansla servis hekimi ve yardımcı personel ile gideceği kliniğe gönderilir. Hastanın yanında gidecek oksijen tüpünde yeterli oksijen miktarının olup olmadığı kontrol edilir. Gelişebilecek solunum arrestinde kullanılmak üzere ambu, acil çantası hastanın yanında refakat eden hekime verilir. İntravenöz sıvı varsa damar yolu güvenliği ve açık olup olmadığı kontrol edilir Sedye ve tekerlekli sandalyelerin emniyet kemeri takılır. 59

60 RADYASYON GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASI Radyoloji Biriminde Görevli Personelin Kullanacağı Ekipman Radyolojik çekimlerde kurşun önlük giyilir. Şutlama anında hastanın yanında personel veya hasta yakını alınması zorunluluk gerektiren durumlarda bu kişilerin kurşun önlük giymeleri sağlanır. Kurşun önlüklerin yılda iki defa ve gerektiğinde kalite kontrolü yapılır ve kayıt altına alınır. Kayıtlar birimde saklanır. Yeleklerde bir uygunsuzluk tespit edilirse idareden yenisinin alımı için istek yapılır. Dozimetre Kullanımı Radyoloji biriminde görevli teknisyenlerin dozimetrelerinin kontrolleri TAEK tarafından yapılır. Kontrol süresi 3 er aylık dönemlerde yapılır. TAEK tarafından yeni dozimetreler gönderildiğinde eskileri kargo ile tekrar gönderilir. Eski dozimetre filmleri röntgen teknisyenleri tarafından hazırlanarak yazı işleri birimine verilir oradan kargoyla gitmesi sağlanır. Radyoloji teknisyenleri radyoloji biriminde bulundukları sürece dozimetrelerini takmakla yükümlüdür. Radyoloji Biriminde Görevli Personelin Sağlık Durumları Bu birimde çalışan personelin rutin hematolojik tetkikleri yıl içerisinde EKK tarafından yapılması sağlanır. Yapılan tetkiklerin değerlendirilmesi EKK Uzmanı tarafından yapılır kayıtları EKK biriminde saklanır. Radyasyon uyarıları Radyoloji birimi giriş kapıları üzerinde gözle rahatlıkla görülebilecek şekilde radyasyon simgeleri, Gebe veya gebelik şüphesi olanlara yönelik uyarı yazıları bulunmaktadır. 60

61 ENFEKSİYON RİSKLERİNİN AZALTILMASI Uygulama Hastanemizde enfeksiyon kontrol hizmetlerinin planlanması organizasyonu ve denetlenmesi Enfeksiyon Kontrol Komitesi nin (EKK) görevidir. EKK, Başhekim e karşı sorumludur ve yılda en az 3 defa gerekli görülen diğer personelin katılımıyla toplanır. Bu toplantıda enfeksiyon kontrolü ile komiteye iletilen veya komite tarafından tespit edilip gündeme alınan konular görüşülür ve karara bağlanır. Enfeksiyon Kontrol Komitesi Karar Defteri ne bu kararlar kaydedilir. Gerekli hallerde Düzeltici/Önleyici Faaliyet Prosedürü ne uygun olarak hareket edilir. Komite üyeleri enfeksiyon kontrolü ile ilgili hizmetleri, T.C. Sağlık Bakanlığı Yataklı Tedavi Kurumlar Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği ne uygun şekilde yürütür. Enfeksiyon kontrol programı için gerekli olan doküman ve kayıtları oluşturur. Enfeksiyon kontrol programı ile ilgili tüm dokümanların korunması EKK ne aittir. Hastane personeline enfeksiyon bulaş yolları el yıkama ve bunun gibi eğitimler düzenli olarak gerçekleştirilir ve Hastane El Hijyeni ve Eldiven Kullanma Talimatı na uygun yürütüldüğünün kontrol ve denetimi EKK tarafından yapılır. Hastane içinde saptanan bildirimi zorunlu hastalıklar Form 014 ve Form 017 ile Özlük işleri birimi tarafından Toplum Sağlığı Merkezi aracılığı ile İzmir İl Sağlık Müdürlüğü Bulaşıcı Hastalıklar Şubesi ne bildirilir ve EKK ne de bilgi verilir. Hastanemiz yemekleri yemek nefaseti ve kalitesi, uygun koşullarda pişme ve sunumu açısından kontrol altında bulundurulur. Bu maksatla her gün Yemek Numune Takip Formu kullanılır. Haftalık olarak her pazartesi günü EKK tarafından değerlendirilir. Numunelerin alınışı Enfeksiyon kontrol hemşiresi tarafından Mutfak personeline verilen eğitim ile mutfak personeli tarafından alınır. Alınan her numune 72 saat sonundaki gün sonunda yine enfeksiyon kontrol hemşiresi tarafından kontrol edilerek imha edilir. Bu süre zarfından oluşan gıda ve benzeri rahatsızlıklarda bu numunelere başvurulur. 61

62 Enfeksiyon Kontrol Programının İçerdiği Konular Hastane enfeksiyonlarının tanımlanması, Hastanede tespit edilen hastane enfeksiyonlarının kontrol altına alınması ve rapor edilmesi, Asepsi, antisepsi, dezenfeksiyon ve sterilizasyon ile ilgili tekniklerinin belirlenmesi Sterilizasyon, dezenfeksiyon ile ilgili bütün donanım ve malzemelerin satın alımında malzemelerin uygun kullanımı ile ilgili danışmanlık yapılması Hastanede kullanılan temizlik ve dezenfeksiyon talimatlarının ve malzemelerinin gözden geçirilmesi, gerekli değişikliklerin yapılması Hastanede tıbbi atıkların toplanmasıyla ilgili talimat ve uygulamaların kontrolü Hastane enfeksiyon hemşiresi belirli günlerde tüm birimleri denetler. Formunu işler. Haftada bir enfeksiyon hekimi ve hemşiresi bir araya gelerek bu denetimleri değerlendirir. Hastane personelinin belirli aralıklarla aşılanmasının sağlanması, parenteral yolla bulaşan hastalıklara mesleki temas olması durumunda önleyici tedavi verilmesi ve kişilerin takibi bildirimi zorunlu olan bulaşıcı hastalıkların tespiti, bildirimi ve tedavisi Bildirimi Zorunlu Hastalıklar Yönetmeliği ne uygun şekilde yürütülür. Hastane personelinin sağlık durumunun tespiti ve gerektiğinde aşılanması Kişisel Sağlık Formu doldurularak yapılır. Hastane personelini enfeksiyonlardan korumak için personel yaralanmalarında Personel Yaralanmalarında İzlem Formu düzenlenir. Hastanede kullanılan sterilizasyon ve dezenfeksiyon talimatlarının oluşturulması ve malzemelerinin gözden geçirilmesi, gerekli değişikliklerin yapılması (Cerrahi Alet Bakım Ve Dekontaminasyon Talimatı), Hastanede tıbbi atıkların toplanması ve uygulamaların kontrolü (Hastane Atık Yönetimi Talimatı), Yemekhane hizmetlerinde çalışanların enfeksiyon ve parazit bakımından portör muayenelerinin ve kayıtlarının kontrolü (Kişisel Sağlık Formu), Gerekli olan bütün hastane personeline hastane enfeksiyonları ile ilgili eğitimlerin planlanması ve uygulanması, Ayda bir enfeksiyon hekimi ve enfeksiyon kontrol hemşiresinin hastanenin her yerinde gözlem ve denetim yapması 62

63 16.7. HASTANE AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ Masa Başı Tatbikatı Masa başı tatbikatı hastanemizin kalite odasında saatleri arasında gerçekleştirilir. Masa başı tatbikatı Hastane Afet Planı (HAP) organizasyon şemasında yer alan asil ve yedek üyelerin katılımı ile yapılır. Masa başı tatbikatı iki aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşama hastane afet planlamada görevli kişilere gönderilen dosyalar dahilinde bilgilendirilmenin yapılması, ikinci aşama senaryo eşliğinde tatbikatın gerçekleşmesi şeklinde yapılır. Birinci kısımda; HAP sadece afet yöneticisinin aktivite edebileceği veya sonlandırabileceği; ana görevliler, onlara bağlı şefler ve şeflerin alt birimlerinden oluşan hiyerarşik bir disiplindir. Hastanenin olağandışı durumda, herhangi bir iç veya dış afet nedeni ile kısmen ya da tamamen boşaltılma kararını HAP başkanı verir. Hastanenin tamamen boşaltılarak hastaların gönderileceği yeri belirleyecek kişi ve boşaltım işinin organizasyonundan ve idaresinden sorumlu kişi HAP başkanıdır. Hastanenin hangi kısımlarının güvenli olmadığına ve boşaltılacağına karar verme, arama ve kurtarma çalışmalarını yürütme, merdiven ve asansörlerin kullanılıp kullanılmayacağına karar verme, hastane transport yollarının sağlanma yetkisi lojistik bölüm şefinin görevidir. Hangi hastanın nereye tahliye edildiği ile ilgili dokümantasyonu yapan planlama şefidir. Hastanenin boşaltılması sırasında ve sonrasında güvenliğin sağlanmasından Güvenlik Direktörü sorumludur. HAP başkanı, şefler ve alt birimlere afet anında görev ve sorumluluklarını bildiren detaylı dökümanlar verilmektedir. Görevli personel ile istişare yapılarak afet bilincinin yerleşmesi sağlanmaktadır. İkinci kısımda; Senaryo eşliğinde ana görevlilerin istekleri doğrultusunda şeflerin alt birimlerinden aldığı verileri mesajlar doğrultusunda aktarması uygulanır. Katılımcılara soru-cevap şeklinde senaryo çerçevesinde görev tanımlamalarını kavrama ve uygulayabilme becerisi kazandırılır. Yangın Söndürme Tatbikatı Hastane içi yangın söndürme ekibi oluşturulur. Bu ekipler; söndürme, kurtarma, koruma ve ilkyardım şeklinde ekiplerden oluşmaktadır. Ayrıca yangında ilk haberdar edilecek personel belirlenir. Bu personel hastanenin idari yapısı içinde yer alan kişilerdir. Oluşan ekip personeline resmi yazı ile görevlendirmeler yapılır. Sonrasında tatbikat senaryosu ile birlikte tatbikat yer- zaman ve saati bildirilir. Ayrıca ilçe itfaiyesine resmi yazı ile ihtiyaç duyulan itfaiye arabası ve personel isteminde bulunulur. Tatbikattan bir-iki gün önce toplantı yapılarak tatbikatta görevli personele ön bilgilendirme yapılır. Eğitim verilir. Tatbikat önceden hazırlanan senaryo doğrultusunda gerçekleştilir. İlçe itfaiyesinden gelen 63

64 görevliler tarafından yapılan tatbikatın raporu bir nüshası Hastane Sivil Savunma Birimi ne verilir. Diğer nüsha itfaiye ekibinde kalır. Tatbikat hem yazılı hem de görüntülü olarak kaydedilir. Amaç, çalışanların olası yangın durumunda acil müdahale yetisi kazanmasını sağlamaktır. Kitlesel Yaralanma Olayları (KYO) Tatbikatı KYO uygun senaryo hazırlanır. Hastane personeli yazılı olarak görevlendirilir. Acil servis çalışanları bu senaryoda aktif yer alır. Hasta rolünde oynayacak kişiler için ilçe sağlık meslek yüksekokulundan öğrenci talebinde bulunur. Senaryo çoğaltılıp tatbikatta görevli kişilere dağıtılır. Hastane ambulansı veya 112 servisinden resmi yazı ile ambulans talebinde bulunulur. Tatbikattan bir-iki gün önce masa başı toplantısı yapılarak senaryonun görevlilerce kavranması sağlanır. Tatbikat günü gerekli hazırlıklar yapılarak tatbikat senaryo doğrultusunda yapılır. Tatbikat kaydedilir. Amaç, olası kitlesel yaralanmalarda acil servis ekibine koordineli bir şekilde müdahale yetisi kazandırmaktır. HAP Bilgilendirme HAP deprem başta olmak üzere tüm doğal, insan kaynaklı veya teknolojik afetlere hazırlıklı olmak, gerekli tedbirleri almak, hasta ve yaralılara sunulacak sağlık hizmetleri düzeninin olağan dönem hizmet sürecinden afet dönemi uygun hizmet sistemine hızlı geçişi sağlamak için yapılır. Acil Müdahale Planı Amaç Afet, yangın, kimyasal madde dökülmesi, yaralanma, gaz kokusu / elektrik kaçağı, deprem ve su baskınında mal ve can kaybını en aza indirmek amacı ile tehlike sırasında alınacak tedbirlerin uygulanmasını belirmektedir. 64

65 YANGIN SERVİS VE LABORATUVAR ÇALIŞANLARI *Sorumluya ve diğer laboratuvar çalışanlarına haber verin *Yangın alarm butonlarına basın *Tek başınıza müdahale etmeyin *Yanıcı, parlayıcı maddeleri uzaklaştırın *Yangına müdahale edebiliyorsanız yangın tüpü ve yangın hortumu ile müdahale edin *Asansörü acil çıkış olarak kullanmayın SERVİS VE LABORATUVAR SORUMLULARI *Yangın alarm butonlarına basın *İTFAİYE 110 u arayın *Gerekiyorsa polis, ilkyardım, acil tıbbi yardım ekiplerine haber verin *Elektrikleri kesin *İdareyi bilgilendirin *Yangına müdahale edebiliyorsanız yangın tüpü ve yangın hortumu ile müdahale edin *Gerekiyorsa tahliye işlemlerini gerçekleştirin *Bulunduğu bölgeye ait acil çıkıştan çıkarak acil durum toplanma alanına gidin DEPREM *Panik yapmayın *Korozif kimyasalların yanındaysanız hemen uzaklaşın *Ağırlık merkezi yere yakın eşyaların yanına eğilip kollarınızı başınızın üzerine koyun. Başınızı dizlerinizin arasına eğip bekleyin *Pencere kenarından uzak durun *Panik yapmayın *Korozif kimyasalların yanındaysanız hemen uzaklaşın *Ağırlık merkezi yere yakın eşyaların yanına eğilip kollarınızı başınızın üzerine koyun. Başınızı dizlerinizin arasına eğip bekleyin *Sarsıntı bittikten sonra gerekiyorsa çalışanları tahliye edin * İdareyi bilgilendirin SU BASKINI *Sorumluya ve görevliye haber verin *Elektrik şalterini indirin *Elektrikli malzemelerin zeminden yüksekte olmasını sağlayın *Mevcutsa kum torbalarını kullanın *Belediye, itfaiye, ilkyardım ve acil tıbbi yardım ekiplerine haber verin Gerekiyorsa polisi arayın *İdareyi bilgilendirin *Su ve elektrik teknisyenlerine haber verin *Bulunduğu bölgeye ait acil çıkıştan çıkarak, acil durum toplanma alanına gidin *Suyun tahliyesinden sonra gerekli temizlik çalışmalarını yapın *Havalandırmayı sağlayın 65

66 GAZ KOKUSU / ELEKTRİK KAÇAĞI KİMYASAL MADDE DÖKÜLMESİ YARALANMA SABOTAJ SAVAŞ *Sorumluya / görevliye haber verin *Kapı ve pencereleri açık bırakın * Elektrik teknisyenine haber verin *Elektrik düğmelerini, elektrikli cihaz ve ekipmanları, asansör, kapı zili ve telefonları kullanmayın *Sigara içmeyin *Sorumluya ve diğer çalışanlara haber verin *Çalışanları çevreden uzaklaştırın *Dökülen maddeye temas etmeyin ve maddeyi koklamayın *Ateşle yaklaşmayın *Sorumluya ve diğer çalışanlara haber verin *Küçük yaralanmalarda ilkyardım dolabını kullanın *Yaralanan kişiye zarar gelmeyeceğinden emin olmadan kişiyi hareket ettirmeyin *Panik yapmayın *Acil durum sirenini çaldırın. İtfaiye, polis, ilkyardım ve acil tıbbi yardım ekiplerine haber verin. *POLİS İMDAT: 155 arayın *Makine ve ekipmanları, alet ve cihazları kapatın. Kimyasalların güvenliğini sağlayın *Bulunduğu bölgeye ait acil çıkıştan çıkarak acil durum toplanma alanına gidin *Kişi /kişileri yaklaştırmayın *Müdahale etmeyin, emniyetli bir alana geçin *Gaz ve elektrik kaçağının kaynağını belirleyin * İdareyi bilgilendirin *Elektrik düğmelerini kullanmayın *Elektrik kaçağı olan bölgenin şalterlerini indirin *Doğal gaz kaçağında yetkili firma telefonları bina dışından arayın *Kimyasal maddenin özelliklerini tespit edin *Bol su ile yıkayın veya vakumlu süpürge ile temizleyin *Temizlik sırasında koruyucu ekipman kullanın *Küçük yaralanmalarda ilkyardım dolabını kullanın *Tıbbi müdahale gerektiren durumlarda acil polikliniğe haber verin * İdareyi bilgilendirin *Panik yapmayın *Acil durum sirenini çaldırın. İtfaiye, polis, ilkyardım ve acil tıbbi yardım ekiplerine haber verin *Makine ve ekipmanları, alet ve cihazları kapatın *Kimyasalların güvenliğini sağlayın *Bulunduğu bölgeye ait acil çıkıştan çıkarak acil durum toplanma alanına gidin *Kişi ya da kişileri yaklaştırmayın *Müdahale etmeyin. Emniyetli bir alana geçin *Savaş durumuna geçişi sağlamak için Milli Alarm Talimatı uygulamaya konulacaktır. Her türlü önlem alınarak alt katta bulunan sığınak yerleri sığınak talimatına uygun olarak kullanıma sunulacaktır 66

67 16.8. İLETİŞİM VE İLETİŞİM BECERİLERİ ÇALIŞANLARA İLETİŞİM EĞİTİMLERİ Başta güvenlik görevlileri, acil çalışanları ve tıbbi sekreterler olmak üzere çalışanlara iletişim becerileri, öfke kontrolü ve özellikle öfkeli hasta ve hasta yakınıyla iletişim konularında 6 ayda bir eğitim verilmektedir. Sağlık çalışanlarına şiddet davranışına karşı yılda bir defa tedbir alma eğitimleri verilecektir. Eğitimler sırasında hastaların bilgilendirilmesinin önemi vurgulanmalıdır. Teşhis, tanı ve tedavi süreçlerinde hastaların bekleme süreleri ve durumları konusunda bilgilendirilmesi şiddet olaylarının azaltılmasına katkı sağlayacaktır. Gülümseyin, güler yüzle karşılayın, Göz teması kurun, kişinin yüzüne bakın. Konuştuğunuz kişiye mümkünse adı ile hitap edin, Mutlaka dinleyin, Empati kurun. Kişi konuşurken, hımm evet gerçekten mi? ya demek öyle gibi dinlediğinizi gösteren ifadeler kullanın. Kişinin duygularını anladığınızı ve olayları kendi açısından yorumlamasına hak verdiğinizi gösterin. Karşınızdakinin yüz ifadesini, mimiklerini, beden dilini izleyin ve onu anlamaya çalışın. Karşınızdaki kişiyle onun anlayabileceği bir dilden konuşun. Önce karşınızdakinin konuşmasına izin verin. Söylenenlerden ne anladığınızı özetleyerek tekrarlayın. Tek sözcükle cevaplanabilecek sorular sormayın, açık uçlu soruları tercih edin. Aynı fikirde değilseniz önce sebebini belirtin, sonra kendi görüşünüzü belirtin. Gerektiğinde sessiz kalmayı bilin. Sabırlı olun. Yargılayıcı olmayın ve karşınızdakini olduğu gibi kabullenin. Hatanız olduğunda kabul edin Zamanı iyi kullanın. Size yapılmasını istemediğiniz davranışı başkasına yapmayın UNUTMAYIN Ne söylediğinizden çok NASIL SÖYLEDİĞİNİZ önemlidir 67

68 ETKİLİ İLETİŞİMİN AMACI İletmek isteneni, karşıdaki kişiye amaçlanan biçimde iletmek ve beklenen tepkiyi oluşturmaktır. İletişimin Öğeleri Mesaj Kaynak Kanal Alıcı Geri bildirim İletişim Öğelerinin Nitelikleri Kaynak (verici) Konuyu iyi bilen, Konuyla yakından ilgilenen, Ulaşmak istediği çevrenin ortamını ve insanlarını tanıyıp onlarla iyi ilişkileri olan, Alıcının anlayacağı dilde konuşan, Uygun bir iletişim kanalını seçmiş, İleti (Mesaj) Açık ve kısa, Doğru, Alıcının ihtiyaçlarına cevap veren, Anlamlı, Uygun zamanda olmalı, Kanal (Yol; Araç; Aracı) Uygun, Ulaşılabilir, Temin edilebilir, Hoşa giden, dikkat çekici ve hitap eden, Etkin iletişim için ipuçları Yalın bir dil Soruna odaklanma Örnekler Geri bildirim Aktif dinleme Beden diline dikkat! Göz teması 68

69 Şunlardan kaçının Uzun cümleler, hızlı / yavaş konuşma Dinlerken başka şeylerle ilgilenme, Kişiye odaklanma Duygusallık, Genellemeler, Ön yargılar DESTEKLEYİCİ İLETİŞİM Mİ, SAVUNUCU İLETİŞİM Mİ? Sağlık çalışanları destekleyici iletişimi kullanarak savunucu iletişimden kaçınmalıdırlar. Destekleyici İletişim Karşındakine eşitlik duygusunu hissettirebilmeliyiz (İnsan = İnsan) Kişileri olduğu gibi kabul etmeliyiz Doğal olup saklı gizli hareketler yapmamaya özen göstermeliyiz Empati kurmalıyız Empati; Karşıdaki kişinin duygu ve düşüncesini anlamak, İçinde bulunduğu durumun boyutlarını kavramak Olayın dışında kalmak, Kabul etmek Sempati; Karşıdaki kişinin sahip olduğu duygu ve düşüncenin aynısına sahip olmak (yandaşlık) Sevinmek ve birlikte acı çekmek, Olayın içinde yer almak, Hak ve onay vermek Savunucu İletişim Yargılayıcı tutum; yargılayan ve tehdit eden bir ses tonu savunuculuğu arttırır. Kontrol etme tutumu; baskıcı ve zorlayıcı iletişim sıklıkla karşımızdaki kişinin savunuculuğunu ve direncini arttırır. Kesin tutum; kesin tutumlu kimseler dinleyende "Kendi düşündüğümün dışında bir gerçek kabul etmiyorum" yargısı uyandırır. Aldırmaz/ umursamaz tutum; umursamaz bir tutum dinleyende dolaylı olarak (beden dilimizle) Sen benim için dikkatimi sana yöneltecek kadar önemli değilsin ya da senin problemin için yeterince zamanım yok mesajı verir. Sizce iletişim kurmada; Beden Dili Mi? Ses Tonu Mu? Sözler Mi? daha etkilidir??? 10 sözler 30 ses tonu 60 beden dili 69

70 HASTA VE HASTA YAKINLARIYLA İLETİŞİM Hasta ve yakınıyla başarılı bir iletişim genellikle görünüşle başlar Personelin iyi giyimli olması ve profesyonel tavırları güven duygusunu artırır Hasta ve yakını, personelle iletişimi sırasında utangaçlık, korku ve kızgınlık gibi duygulara bürünebilir ve sağlık problemleri stresini artırabilir Uzun süren ve acı veren durumlar hayal kırıklığı ve umutsuzluğunu tetikleyebilir ve duygusal tepkilerini artırabilir. Hastanın sinirliliğinin korkudan, ummadığı veya yanlış anladığı olaylardan, organik ya da psikolojik karışıklıklardan kaynaklanabileceği unutulmamalıdır Personel, kızgın bir hastayla ilgilenirken sinirli ve savunmacı olmaktan kaçınmalıdır Personel, güler yüzlü ve hoşgörülü olmalıdır Hasta ve yakınına karşı sıcak ve ilgili olmalıdır Hasta ile oturup onun seviyesinde konuşmalıdır Sorunları dikkatle ve nazikçe ve sabırla dinlemeli Hasta ve yakınına karşı saygılı olmalıdır Mantıksız bile olsa bütün şikayetleri kabul etmelidir Açık sözlü ve dürüst olunmalıdır Durumu anlaşılır hale getirmek için kesin bilgiler vermelidir Personel herkese eşit davranmalıdır (milliyet, ırk, mezhep, renk, yaş, cinsiyet, sosyo-ekonomik düzey) Yatan ve acil hastanın veya poliklinik hastasının sağlık kuruluşunda tetkik ve tedavilerini yaptırmak üzere çoğunlukla bir yerden bir yere gitmesi gerekir (bekleme odasından görüşmeye, laboratuara, röntgen bölümüne, muayene odasına gibi). Hastaya açık, kesin gidiş istikametlerinin gösterilmesi ile nereye ve niçin gidileceğine dair açıklamada bulunulması; hastanın kaybolmasını, laboratuardaki veya röntgendeki randevusunu kaçırmasını önleyeceğinden, personel hastaya kesin ve yeterli bilgi vermelidir. Sağlıklı iletişim için ilk izlenimin çok önemli olduğu unutulmamalıdır. Önce kişiye bir merhaba, hoş geldin demeli, kişinin yüzüne bakmalı ve onunla göz teması kurmalıyız. Kişiyi anlamaya çalışmalı ve ona yer göstermeliyiz. Gülümsemeliyiz; çünkü hasta, güven duymalı, varlığının bizim için önemli olduğunu hissetmeli, ihtiyacı olduğunda yanında olacağımızı bilmeli ve memnun olmalıdır. Herkes güler yüzle ve samimi karşılanmayı hak eder. Ön yargının tehlikeli olduğu unutulmamalı, işlemlere ve soru sormaya hemen başlanmamalıdır. Hasta mutlaka rahatlatılmalıdır. Önce dinlemeli, sonra soru sorulmalıdır. Bilgilendirme yapılmalı, hasta ve yakınlarının endişeleri giderilmeli, işbirliği sağlanmalıdır. 70

71 Olumlu sözsüz iletişim örnekleri Başvurana doğru eğilmek Gülümsemek, gerginliğini belli etmemek Sinirli ya da uygunsuz hareketlerden kaçınmak Güven telkin eden mimikler kullanmak Başvuran ile göz teması kurmak Baş sallamak gibi teşvik edici hareketlerde bulunmak Karşıdaki kişi ile 90º açı ile oturmak Açık bir beden dili kullanmak Olumsuz sözsüz iletişim örnekleri Göz teması kurmamak İlgisiz kalmak Surat asmak Kımıldayıp durmak Okuyarak anlatmak Saatine bakmak Esnemek ya da etraftaki nesnelere bakmak ÖFKE VE ÖFKELİ HASTAYLA BAŞA ÇIKMA YOLLARI Öfke, uygun ifade edildiğinde, son derece sağlıklı ve doğal bir duygudur. Ancak kontrolden çıkıp da yıkıcı hale dönüşürse okul-iş hayatında, kişisel ilişkilerde ve genel yaşam kalitesinde sorunlara yol açar. ÖFKE NEDENLERİ Kendisine sunulacak hizmet gecikmiş olabilir Kendisine saygısızca davranılmış olabilir Yorgun, uykusuz ve stresli olabilir Kendisini kimsenin anlamadığını düşünüyor olabilir Bağırarak isteklerinin yerine geleceğini sanıyor olabilir Beklentileri yerine getirilmemiş olabilir 71

72 Öfkeli Bireye (hastaya) Karşı Önlemler Sakin olmaya çalışın Karşınızdakini ilgiyle ve ciddi bir şekilde dinleyin, araya girmeyin Duygularına saygı gösterin ve onları isimlendirin sesiniz çok öfkeli geliyor Onu kendisini dinlediğinize inandırın Onu öfkelendiren özel noktaları belirleyin Dikkatinizi, karşınızdakinin sözünü ettiği sorun ve sorunun çözümü üzerinde yoğunlaştırın Asla sinirlenmeyin, sinirlenmeye gerek yok demeyin Münakaşa etmeyin, tartışmaya girmeyin Eğer o şaka yapmıyorsa, şaka yapmaya kalkışmayın. Konuyu espri ile hafifletmeyin. Unutmayın! HASTA BİREY HASTANEDEKİ EN ÖNEMLİ BİREYDİR STRES, İŞ STRESİ, STRESLE BAŞA ÇIKMA STRATEJİLERİ Humphrey (1998) çalışmalarına dayanarak en stresli meslekleri sağlık profesyonelleri (hekim, hemşire ve diş hekimleri) öğretmen ve hukukçular olarak göstermiştir. karşısında kişinin verdiği tepki sürecidir. Stres; sıkıntı yaratan olaylar İŞ STRESİ: Çalışanı normal fonksiyonlarından saptıran psikolojik ve fiziksel davranışlarını değiştiren, işle ilgili etkenlerin sonucunda oluşan psikolojik bir durum olarak tanımlanmaktadır. SAĞLIK KURUMLARINDA STRES NEDENLERİ Çalıştığı birimin kendi ilgi ve uzmanlık alanı dışında olması Oryantasyon eğitiminin yapılmaması veya yetersiz olması İşe oryantasyon sürecinde başvuracağı uzman kişilerin olmaması Hizmet verdiği hasta sayısının fazla olması ve aşırı iş yükü İşleri yetiştirmede yaşanılan zaman baskısı Dinlenme zamanlarının az olması, Uykusuzluk Keyfi, adil olmayan performans değerlendirme Hizmet verilen hasta profili Mesleki görev yetki ve sorumluluklarının dışında başka işler yapmaya zorlanılması 72

73 Aldığı mesleki eğitimle çalışma ortamında karşılaştığı mesleki uygulamalar, iletişim ve ilişkilerde yaşanılan çatışmalar Vardiya veya nöbet usulü çalışma, çalışma saatlerinin uzun olması Yetki yetersizliği ve hataları Kurumun sosyal olanaklarının azlığı veya yararlanılamaması Çalışanlar arasında destek ve sosyal ilişkilerin olmaması Ücretlerin azlığı, ek işte çalışma, ücret eşitsizliği Personel sayısının az olması Hasta ve yakınlarının olumsuz davranışları İş riskinin fazla olması ve sağlığı etkilemesi Çalışanların güvenliğinin sağlanamaması Hizmet içi eğitimlerin olmaması Kariyer gelişimi için yeterli fırsatların tanınmaması Teşvik edilmeme, ödül ve takdirlerin az olması Özel tatil günlerinde aile bireyleri ile birlikte olamama İŞLE İLGİLİ STRES KAYNAKLARI İşin zorluğu, sık sık iş ve yer değiştirme Gerçekçi olmayan iş tanımları, katı kurallar Tekdüze çalışma ve monotonluk İş ortamındaki fiziki şartların kötü olması Otoriter yönetim, hiyerarşik ve merkezi örgüt yapıları Kurumsal iletişim sisteminin yetersiz olması, iş yerinde dedikodu Yükselme olanağının bulunmaması, statü düşüklüğü Çalışanların kararlara katılım düzeyinin azlığı Ekip anlayışının olmayışı Rol çatışması ve rol belirsizliği Fiziksel, sözel saldırı, cinsel taciz Mobbing (Psikolojik, duygusal taciz, yıldırma) 73

74 Stresin Sağlık Kurumlarına Olan etkileri Düşük performans İş doyumsuzluğu Düşük moral İşten ayrılmaların artması İşe devamsızlık, geç gitme İşten uzaklaşma (yabancılaşma) Hasta ve yakınlarının şikayetleri artması Hizmetin niteliğinin düşmesi, uygulama hatalarının artması, verimsizlik Kurum çalışanların bedensel ve psikolojik sorunların artması Güvensizlik ve çalışanların terfi ve mesleki gelecek konusunda belirsizlik yaşamaları Yapıcı eleştirilerin, yeniliklerin, üretken ve yaratıcı çabaların yetersizliği Meslektaşlarla ya da diğer disiplinlerle iletişim ve uyumda belirgin güçlüklerin çatışmaların olması Maliyetin artması Fizyolojik Belirtiler Yorgunluk, Halsizlik, Enerji kaybı, Kilo kaybı Kronik soğuk algınlığı, Solunum güçlüğü Sık baş ağrıları Gastrointestinal bozukluklar, Bulantı kusma Kas krampları Bel ağrısı Uyku bozuklukları, Psikosomatik hastalıklar Koroner kalp rahatsızlığı oranında artma Hastalıklara karşı hassas olma Davranışsal Belirtiler Hatalar yapma, kişisel başarısızlık Bazı şeyleri erteleme ya da sürüncemede bırakma İşe karşı coşkunun ve ilginin azalması İşle ilgili aşırı yüklenildiğinin hissedilmesi İşe geç gelme, izinsiz olarak ya da hastalık nedeni ile işe gelmeme İşi bırakma eğilimi, iş yapmada isteksizlik, hizmetin niteliğinde bozulma 74

75 Psikolojik Belirtiler Kronik sinirlilik hali, çabuk öfkelenme Zaman zaman bilişsel becerilerde güçlükler yaşama Hayal kırıklığı, anksiyete, huzursuzluk Sabırsızlık Karar vermekte yetersizlik Öz güvenin ve benlik saygısının azalması, değersizlik Alkol, sigara kullanımının artması Eleştiriye aşırı duyarlılık, duygusal yoksunlaşma Boşluk ve anlamsızlık hissi, ümitsizlik Nezaket, saygı ve arkadaşlık gibi pozitif duygulanımlarda azalma Tükenmişlik, depresyon. STRESLE BAŞA ÇIKMA STRATEJİLERİ 1. Organizasyonel Düzeyde Yapılması Gerekenler Devlet yönetimi düzeyinde İş Yeri Yöneticileri Düzeyinde 2. Bireysel Düzeyde Yapılması Gerekenler 3. İş arkadaşları düzeyinde yapılması gerekenler 4. Aile düzeyinde yapılması gerekenler Devlet Yönetimi Düzeyinde Yapılması Gerekenler Çalışanların görevlerini ve yetkilerini belirleyen gerekli yasal düzenlemelerin yapılması ve yaşama geçirilmesi Demokratik olarak sorumluluk ve yetkileri paylaştıran yönetim yaklaşımının benimsenmesi Sistemdeki ödül kaynaklarının arttırılması Uzun çalışma saatlerinin azaltılması Düşük ücret sorununun giderilmesi Tatil ve sosyal aktivite olanaklarının arttırılması Personel yetersizliği sorununun giderilmesi 75

76 İş Yeri Yöneticileri Düzeyinde Yapılması Gerekenler Görev tanımlarının açık ve net olması, işe yeni başlayan kişinin oryantasyon eğitimi ve süpervizyon sağlanması Stres danışmanlığı, bireysel baş etme becerilerine yönelik stres yönetimi eğitimi İş ile çalışan arasında uyumu sağlamak için işin yeniden düzenlenmesi, yapılandırılması, iş değiştirme, rotasyon, işin zenginleştirilmesi, işin eşit dağılımı Bölümlere göre uygun personel planının yapılması ve personel sayısının arttırılması Etkin zaman yönetimi, uygun dinlenme imkanı verilmesi Sistemdeki ödül kaynaklarının ve sosyal aktivitelerin arttırılması Çalışanların bireysel ihtiyaçlarının karşılanmasına önem verilmesi Alınan kararlara katılımın sağlanması, etkin iletişim Dinleyen, değer veren bir yönetici olması Çalışma ortamının fiziksel olarak iyileştirilmesi ergonomik düzenlemelerin yapılması Düzenli nöbetlerin oluşturulması Bireysel Düzeyde Yapılması Gerekenler Gereksiz ve kaldırılamayacak yüklerin altına girilmemesi Özel yaşamda iş konuşmalarından uzaklaşılması Tatil ve dinlenme olanaklarının mutlaka kullanılması İşyerindeki rutin alışkanlıkların bırakılması, monotonluğun azaltılması İş dışındaki yaşam alanlarının geliştirilmesi, iş çıkışında rahatlatıcı aktivitelerde bulunulması İş Arkadaşları Düzeyinde Yapılması Gerekenler Aynı yerde çalışan kişilerin zaman zaman iş dışı konularda konuşmaları ve birlikte hoşça vakit geçirmeleri Birlikte çalışmadan doğan sorunların zamanında, sorun kronikleşmeden çözülmesi Daha kıdemli çalışanların, işe yeni başlayan kişilere gerçekçi rol modeli olabilmeleri Aile Düzeyinde Yapılması Gerekenler İş dışındaki yaşamda ailenin ve diğer yakın kişilerin desteği vazgeçilmezdir, ayrıca bu yolla kişi, işi dışında var olduğu ve takdir edildiği bir alan bulmuş olacaktır. 76

77 TÜKENMİŞLİK SENDROMU Tükenmişlik; özellikle birey iyi bir performans gösterdiği halde bu çabasının karşılığında uygun bir ödül alamadığı veya takdir edilmediği ve bunu da kabul edemediği zamanlarda görülmektedir Tükenmişlik, belli bir dinlenme sonrası ortadan kalkan bir yorgunluk hali değildir Tükenmişliği stresten ayıran en önemli özellik, tükenmişliğin çalışan ile karsısındaki kişi arasında olan sosyal ilişki kaynaklı bir stres olmasıdır Tükenmişliğin en önemli kaynaklarından strese maruz kalan kişide şu safhalar görülür; Alarm safhası: Stres hormonları kanda yükselerek organizmaya dövüş, kaç, kork, donakal komutlarını verir. Bunlar sorunu çözerse homeostazise geri dönülür Direnç safhası: Alarm tepkileri yetersiz kalırsa, bir takım adaptif tepkiler ortaya çıkar; kan basıncında ve kan şekerinde yükselme, bağışıklık sisteminde sorunlar gibi Tükenme safhası: Direnç yetersiz kalırsa organizma çöker ve her türlü hastalık ortaya çıkabilir TÜKENMİŞLİĞİN BOYUTLARI Duygusal tükenme; Çalışanların yorgunluk ve duygusal yönden kendilerini yıpranmış hissetmelerindeki artış, enerji kaybı, halsizlik, aşırı yorgunluk olarak tanımlanır. Duygusal tükenme, tükenmişlik sendromunun başlangıcı ve merkezidir. Göstergeleri; Kendini işe verememe Sorumluluk yüklenememe Gerginlik, Bıkkınlık Ertesi gün işe gitmeme isteği Duyarsızlaşma; Bu boyutta özellikle hizmet verilen bireylere karşı tutumlarda ve tepkilerde olumsuz değişme vardır. Buna çoğunlukla sinirlilik ve işe ilişkin idealizm kaybı eşlik eder. Bu duyguya sahip olan çalışan hastalarına karşı ilgisiz bir tavır geliştirebilir. Duyarsızlaşmayla birlikte çalışanlar işlerine adapte olamamakta, umursamaz ve boş vermiş ya da alaycı bir tavır sergilemektedirler Düşük kişisel başarı hissi; Sorunları başarıyla çözememe ve kendini yetersiz hissetme düşüncesinden kaynaklanır 77

78 Tükenmişliğin Kaynakları İş yoğunluğundan kaynaklı kendi ilgi duyduğu konulara vakit ayıramamak Yapıcı olmayan bir eleştiri tarzının kullanılıyor olması Çalışanlara eleştiri ve ödüllendirme konusunda eşit davranılmaması Çalışanların gereksinimlerini dikkate alan bir yönetim anlayışının bulunmaması İşin rutin olması, hep aynı şeylerin istenmesi, yeni şeyler üretmede teşvik edilmemek Beklenti düzeyinin yüksek olması, ulaşılması olanaksız olan hedeflere sahip olmak Kendi kendini aşırı güdülemeye çalışmak Her şeyi mükemmel yapma isteği Demokratik olmayan, hiyerarşik ve merkeziyetçi bir yönetim tarzı Objektif ödüllendirme araçlarının olmaması Çalışanların mesleki gelecekleri konusunda kendilerini güvensiz hissetmesi, belirsizlik ve engellenme yaşıyor olmaları İş yükünün fazla olması Uzun çalışma saatleri Zihinsel yorgunluk ve iş stresi Katı kurallar Zamanı gelmeden üst makama terfi etme isteği Tükenmişliğin Sonuçları Tükenmişliğin bireysel sonuçları; psikolojik sorunlar ve psikomatik rahatsızlıklar, depresyon, devamlı kaygı hali, öz-saygıda azalma, alınganlığın temel kişilik özelliklerinden biri haline dönüşmesi, alkol ve ilaç kullanımında artış, uyku bozuklukları, cinsel isteksizlik ve iktidarsızlık, ani öfke patlamaları, saldırganlık eğiliminde artış, nefes alma güçlükleri ve alerjik rahatsızlıkların yoğunlaşması öne çıkmaktadır. Tükenmişliğin çevresel sonuçları; işi savsaklama ve aksatma eğilimleri, işe izinsiz olarak geç gelme ya da gelmeme, rapor kullanmak suretiyle izin süresini uzatma, örgütsel aidiyet duygusunda azalma, performansta düşüş, iş doyumsuzluğu, işe karşı giderek büyüyen bir hoşnutsuzluk, başka iş alanlarına transfer olma veya yeni bir meslek eğitimi alma isteği, aşırı risk alma eğilimi, verilen hizmetlerin kalitesinde bozulma, iş kazaları gibi sonuçlar görülmektedir. Tükenmişlikle Mücadele Yöntemleri; genellikle bireysel, kurumsal ve hatta sistemden kaynaklanan etmenlerin bir arada rol oynaması ile ortaya çıkan tükenmişlik, bir sendrom ve sistem sorunu olarak ele alınmalıdır. Etkili müdahale, hem bireysel hem de örgütsel zeminde olmalıdır. 78

79 Bireysel Düzeyde Tükenmişlikle Başa Çıkma Yolları Tükenmişlikle ilgili bilgi sahibi olmak Zaman yönetimi konusunda bilgi sahibi olmak Kendini iyi tanımak ve ihtiyaçlarını belirlemek İşle ilgili gerçekçi hedefler belirlemek Kişisel gelişim gruplarına katılmak Nefes alma ve gevşeme tekniklerini öğrenmek, müzik dinlemek, spor yapmak Hobi edinmek Tatile çıkmak İşte ve özel hayatta monotonluğu azaltmak Huzurlu bir yaşam tarzı belirlemek Kendisini stresle başa çıkma konusunda geliştirmek Kendi sınırlılıklarını bilmek Örgütsel Düzeyde Tükenmişlikle Başa Çıkma Yolları Görev tanımları açık ve net olarak belirlemek Serbest karar verme imkanlarını ve kararlara katılımı arttırmak Adil bir ödül sistemi geliştirmek İş yükünün aynı kişilere birikmesini önlemek Örgütsel bağlılık sağlamak Takım çalışmalarını desteklemek Örgüt içi iletişimin yeterli düzeyde ve kaliteli olmasını sağlamak Üst yönetim desteği sağlamak Sık sık pozitif geri bildirim vermek Hizmet içi eğitim planlamak Uzun çalışma saatlerini kısaltmak Astların yaptıkları iş konunda yönetsel beceri sahibi olmalarını sağlamak 79

80 MOBBİNG Bir veya birkaç kişi tarafından diğer bir kişiye yönelik olarak, düşmanca ve ahlak dışı yöntemlerle sistematik bir biçimde uygulanan psikolojik terördür. Mobbing; İşyerinde gerçekleşir bir veya daha fazla kişi tarafından bir veya daha fazla kişiye sistemli bir şekilde süreklilik gösteren bir sıklıkta çok çeşitli sebeplerden dolayı kişiyi sindirme maksadı ile yapılır Mobbinge hedef olan kişilerin kişilik özellikleri Çoğu üstün özelliklere sahip, zeki, başarı odaklı, yaratıcı, kendisini işine adamış Dürüst, insanlara güvenen, iyi niyetli Politik davranmayan, kurumuna bağlı, işiyle özdeşleşmiş Özellikle yaratıcı ve yenilikçi görüşleri, gelenekçi eski çalışanlar tarafından taciz edilir Dürüst ve güvenilir, örgüte sadık Mobbinge başvurandan daha üstün özelliklere sahip olan Yetkinlik düzeyleri yüksek Örnek olarak; Mobbing uygulamaya yatkın kişilerin kişilik özellikleri Kendi yetersizlik duygularını hedef aldıkları kişinin zor durumlarıyla eğlenerek yenmeye çalışan İkiyüzlü, farklılıklara karşı hoşgörüsüz Kıskanç ve aşırı denetleyici Kendi statülerini yükseltmek ve ihtirasları uğruna, kötü niyetli ve hileli eylemlere başvurmaktan çekinmeyen Ayrıcalıklı ve vazgeçilmez olduğuna inanan Narsist kişilik, gerçek ten ziyade gösterişli bir hayal ortamında yaşayan, kendini sürekli diğer insanlardan üstün gören Örgütte yöneticilik pozisyonlarına ulaşmak için çırpınıp duran Bireyi gruptan hariç tutma (DIŞLAMA) Aşağılama, alay etme Dedikodu yapma Kurbana karşı meslektaşlarını kışkırtma Etrafa yalan bilgi yayma (İFTİRA) Tehdit ve şiddet Sözel taciz şeklinde mobbing yapılabilir 80

81 Mobbingin kurumsal yaygınlaşma nedenleri Yönetimde kapalı kapı politikası Yetersiz liderlik, aşırı hiyerarşi Adil olmayan başarı değerlendirme ve ücretlendirme Karar verme ve yönetimde otokratik yaklaşım Yetersiz iletişim Etik değerlerin kaybolması Örgüt yapısındaki radikal değişiklikler Duygusal zekadan yoksunluk İş yerinde yüksek düzeyde stres İş yerindeki monotonluk Mobbingle karşılaşan birey ne yapmalı? Duygusal tacizde bulunan kişi ile konuşmak Söz ve davranışlarını durdurmalarını açıkça söylemek Yaşadıkları olayları, verilen anlamsız emirleri ve uygulamaları yazılı olarak kaydetmek Tacizde bulunan kişiyi bağlı bulunduğu birimin en üst amirine, insan kaynakları departmanı ve/veya yönetim kuruluna raporlamak Tıbbi ve psikolojik yardım almak ve iş arkadaşları ile durumu paylaşmak Mobbingin örgüt içinde yayılması nasıl önlenir? Öncelikle eğitim ile tüm çalışanları mobbing olgusu ve öğeleriyle tanıştırılması Bu olgunun yıkıcı olduğunun resmen ilan edilmesi Çalışanların katılımı sağlanarak bir politika oluşturulup yazılı hale getirilmesi Kötü bir çalışma ortamından ayrıcalıksız tüm çalışanların korunması Uygulanan duygusal tacizin ihbar olarak kabul edilmesi ve soruşturma başlatılabilmesi Hedef olan kişinin hakları korunarak başka bir departmanda çalışmasının sağlanması Tüm çalışanların adil ve geçerli olduğunu kabul ettiği bir soruşturma yönteminin saptanması Kişilerin güvenliği korunarak tanıklık etmeleri için koşulların belirlenmesi Son kararlar kuruluşun tek bir yöneticisine bırakılmadan, en az üç karar verici tarafından verilmesi 81

82 Maddi ve manevi zararın saptanması ve yazıya dökülmesi (Tıbbi teşhisler, ücretli izinler, kaybedilen sosyal haklar) Şikayet durumunda, yönetimin olumlu ve zamanında vereceği tepkinin, şikayetçiye doğrudan bildirilmesi Sorunu çözme ile ilgili alınacak önlemlerin açıklanması Tacizcinin açık olarak özür dilemesinin sağlanması İşyerindeki konumunun düşürülmesi veya yer değiştirmesi Tacizi kesinleşen ve suçlu bulunan kişinin cezalandırılması Misilleme veya intikam almayı engelleyen tedbirlerin alınarak bunun yeni bir taciz olarak kabul edileceğinin belirtilmesidir ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ Çalışan Güvenliği Komitesi Komite asgari olarak aşağıdaki görevleri yapmak amacıyla her dönem en az 1 defa düzenli olarak toplanmaktadır. a- Çalışanların zarar görme risklerinin azaltılması b- Riskli alanlarda çalışanlara yönelik gerekli önlemlerin alınması c- Fiziksel şiddete maruz kalınma risklerinin azaltılması d- Kesici- Delici alet yaralanma risklerinin azaltılması e- Kan ve vücut sıvılarıyla bulaşma risklerinin azaltılması f- Sağlık taramalarının yapılması Bu görevler dışında sağlık çalışanlarını ilgilendiren Düzeltici Önleyici Faaliyet (DÖF) veya Güvenlik Raporlama Sistemi bildirimleri (GRS) sonucunda olağan dışı toplantılar yapılmaktadır. Toplantı sonuçları Çalışan Güvenliği Komitesi karar defterine ve Komite ve Ekip Faaliyetleri Listesi ne işlenmektedir. Çalışan Sağlık Taramaları Hastanemizde sağlık taramaları Enfeksiyon Hemşiresi kontrolünde yaptırılmakta ve Enfeksiyon Uzmanlarımız tarafından değerlendirilmektedir. Mutfak çalışanları, yemek dağıtmaktan sorumlu personeller ve görüntüleme hizmetleri sağlık taramaları 6 ayda bir tekrarlanmaktadır. Kayıtlar mahremiyet ve güvenlik açısından Enfeksiyon Biriminde kilitli bir dolapta muhafaza edilmektedir. Tarama periyotları ve tarama içerikleri Çalışan Güvenliği Tarama Planı ve Sağlık Personeli Tarama Planı nda ayrıntılı olarak anlatılmıştır. 82

83 RADYASYON GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASI RADYASYON GÜVENLİĞİ başlığında ayrıntılı bilgi verilmiştir. KAN TRANSFÜZYONUNDA GÜVENLİ UYGULAMALARIN SAĞLANMASI KAN TRANSFÜZYONUNDA GÜVENLİ UYGULAMALAR başlığında ayrıntılı bilgi verilmiştir. KESİCİ DELİCİ ALETLERLE YARALANMA KESİCİ DELİCİ ALET YARALANMALARI VE ÖNLENMESİ başlığında ayrıntılı bilgi verilmiştir. KAN VE VÜCUT SIVILARIYLA BULAŞ RİSKİNİN AZALTILMASI STANDART ÖNLEMLER VE İZOLASYON ÖNLEMLERİ başlığında ayrıntılı bilgi verilmiştir. ÇALIŞANLARA YÖNELİK ŞİDDETİN ÖNLEMESİ BEYAZ KOD başlığında ayrıntılı bilgi verilmiştir. ÇALIŞAN HAKLARI VE GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ ÇALIŞAN HAKLARI VE GÜVENLİĞİ BİRİMİ başlığında ayrıntılı bilgi verilmiştir. 83

84 KORUYUCU EKİPMAN KULLANIMI Giyme sırası 1. Önlük 2. Maske 3. Gözlük-yüz koruyucu 4. Eldiven 1. Önlük giyerken Önlük malzemesi uygulanacak işleme göre seçilmelidir. Malzeme uygun tip ve boyutta olmalıdır. Arkadan bağlanmalıdır. Eğer çok küçük ise biri önden, diğeri arkadan olmak üzere önlük giyilmelidir 2. Maske takarken Maske burnu, ağzı ve çeneyi tamamen içine almalıdır. Yüze uygunluk tam olmalıdır. N95-FFP3 gibi özel tip maskeler için yüze uyum testi yapılmalıdır. Maske takıldıktan sonra, tükürük veya sekresyonlarla ıslandığı zaman değiştirilmelidir. Maske tekrar kullanılmamalıdır. Ortak kullanılmamalı. Dış yüzüne çıplak elle dokunulmamalıdır. 3. Gözlük-yüz koruyucusu giyerken Gözleri ve yüzü tam olarak kapatmalıdır. Yüze uygunluk tam olmalı, yüze oturmalı ancak sıkmamalıdır. 4. Eldiven giyerken Eldivenler en son giyilmeli. Doğru tip ve boyutta eldiven seçilmelidir. Eldiven giymeden önce eller yıkanmalı veya el dezenfektanı ile ovalanmalıdır. Önlüğün kol manşetleri üzerine çekilmelidir. 84

85 Çıkarma sırası 1.Eldiven 2.Gözlük-yüz koruyucu 3.Önlük 4.Maske 1. Eldiven çıkarılırken Elin üzerinden sıyrılarak içi dışına çevrilir Diğer eldivenli el ile tutulur Eldivensiz parmakla bilekten diğer eldiven sıyrılır İçi dışına çevrilerek her iki eldivenden oluşan küçük bir torba şeklinde atılır 2. Gözlük-yüz koruyucusu çıkarılırken Eldivensiz ellerle çıkarılır. 3. Önlük çıkarılırken Omuz kısımlarından tutulur Kontamine dış yüz içe doğru çevrilir Yuvarlayarak katlanır Çıkarıldığında sadece temiz taraf görünmelidir. 4. Maske çıkarılırken Maske bağları (önce alttaki) çözülür Maskenin ön yüzü kontamine olduğu için elle temas etmemelidir Bağlardan tutularak atılır. İşlemler sırasında vücut sıvıları, salgılar, çıkartılar ve kan sıçrama olasılığı olduğunda göz, burun ve ağız mukozasını koruma amaçlı kullanılmalıdır 85