Seçilmiş AB Ülkelerinde Kamu Emeklilik Sistemleri

Transkript

1 Sosyal Güvenlik Kurumunun kapasitesinin arttırılması Ankara, Haziran 2010 Seçilmiş AB Ülkelerinde Kamu Emeklilik Sistemleri Prof. dr. Grega Strban Ljubljana Üniversitesi, Hukuk Fakültesi

2 Anayasal Garantiler Devletin sosyal doğasının beyanı Sosyal güvenliğin ve parçalarının doğrulanması Temel sosyal haklar Diğer hükümler

3 Sosyal güvenliğin diğer alanlarıyla ilişkiler Yaşlıların sağlık sigortası İşsizlik sigortası Bakmakla yükümlü olunan kişiler (uzun süreli hizmet)

4 Yaşlılık ile alakalı sosyal risk Artık malullük varsayımı yok Belirli bir yaşa erişmiş olan kişinin hayatını kazanmak için çalışmasının mümkün ve uygun olmadığı varsayımı Aşağıdaki şekillerde gelir telafisi yaşlılık aylığı emeklilik aylığı kıdem tazminatı

5 Yaşlılıkta gelir güvenliğinin üç temeli İlk temel, kamu, yasal aylıkları Emeklilik sigortası veya Devlet emekliliği Sabit emeklilik maaşı, malullük sigortası ve ayrı emeklilik sigortası Çeşitli aktif kişi grupları için özel emeklilik sigortaları Ek emeklilik düzenlemeleri Bireysel ve tamamen özel emeklilik sigortası Kategorik ve genel sosyal destek

6 Yaşlılıkta gelir güvenliğinin üç temeli Almanya daki üç temelli yapı İngiltere örneği Ulusal emeklilikten anında öde yöntemli emeklilik sigortasına geçişi sağlayan İsveç reformu

7 Yaşlılıkta gelir güvenliğinin üç temeli Slovenya da emeklilik sigortasının üç temeli Üç temelle neredeyse aynı öneme sahip İsviçre örneği

8 Emeklilik aylığına erişim Emeklilik yaşı Kadınlar ve erkekler için aynı mı olmalı? Farklı emeklilik yaşlarının sebepleri Emeklilik yaşlarını eşitlemenin sebepleri

9 Emeklilik aylığına erişim Emeklilik yaşı 60, 65, 67, 68 veya başka bir yaşa mı ayarlanmalı? Norveç ve İzlanda 67 Almanya 67 e yükseltiyor (2012 den 2029 a) Belçika da 65 (2009 dan itibaren) Avusturya 65 e çekiyor (2024 ve 2033) İngiltere 65 te eşitliyor (2010 ve 2020 arası) ama daha sonra 68 (2024 ten 2046 ya) Türkiye 2036 dan 2048 e kadar 65 te eşitleyecek

10 Emeklilik aylığına erişim Emeklilik yaşını yükseltmek için argümanlar daha uzun sigorta/emeklilik dönemleri olanlar için erken emeklilik olasılığı Emeklilik yaşını yükseltmeye karşı argümanlar

11 Life Expectancy in Germany Sourcee: Statistisches Bundesamt and Prof. dr. Ulrich Becker, Max-Planck-Institut für ausländisches und internationales Sozialrecht ,2 81,6 81,8 82,1 82,3 75 Women 72,4 73,8 76,9 75,4 75,9 76,2 76,6 76, ,4 70,2 72, ,8 62,8 59,9 64,6 66,9 67,4 Men , , / / / / / / / / / / / / /2007

12 Almanya da fiili emeklilik yaşının gelişimi Kaynak: Deutsche Rentenversicherung Bund and Prof. dr. Ulrich Becker, Max-Planck-Institut für ausländisches und internationales Sozialrecht 61,5 61, ,5 60,6 60,4 60,7 60,8 60,8 60, ,1 60,1 60,2 60,2 59,5 59,7 59,6 59,7 59, ,8 58, ,

13 Development of average duration of old age pensions (until 1990 West Germany) Source: VDR-Statistik and Prof. dr. Ulrich Becker, Max-Planck-Institut für ausländisches und internationales Sozialrecht ,4 15,8 16,3 16,9 years ,1 11,1 9 9,

14 Emeklilik aylığına erişim Asgari sigorta/emeklilik süresi Türkiye 20 veya 25 yıl Bosna Hersek 20 yıl İspanya, Portekiz, Slovenya 15 yıl Almanya, İtalya 5 yıl Düşük sigorta/emeklilik sürelerinin olası avantajları

15 Emeklilik maaşının hesaplanması Emeklilik hesabının temeli Bireysel eşitlik ilkesine vurgu Uzun sigorta sürelerini hesaba katmak ile ilgili zorluklar Kısıtlı katkı/prim temeli ile alakalı olası sorunlar

16 Emeklilik maaşının hesaplanması Emeklilik tespiti formülleri Sabit oranlı emekliliğin tespiti Emekliliğin yüzdesinin hesaplanması Puanlama sistemi Bonus malus sistemi

17 Emeklilik maaşının hesaplanması Asgari ve azami emeklilik maaşları Bağımlı yaşayan kişiler için ilaveler Ayırıcı emeklilik düzenleme formülleri Ortalama maaş endeksleme Geçim masraflarını endeksleme Her ikisi (İsviçre formülü) Sigortalı ve emekli kişiler arasındaki oranın dikkate alınması

18 Alman Tespit Formülü, 68 SGB VI Kaynak: Prof. dr. Ulrich Becker, Max-Planck-Institute für ausländisches und internationales Sozialrecht DBE DBE t 1 t 2 NQ NQ t 1 t 2 RNQ RNQ t 2 t DBE DBE t 1 t RVB RVB t 1 t 2 AVA AVA 2010 t t DBE DBE 100 RVB x 100 RVB x 1 t 2 x t 1 t t 1 t 1 α 1 t 2 t 2 AVA AVA 2010 t 2 RQ RQ DBE = ortalama brüt maaş miktarı NQ = maaşın net kotparı RNQ = emeklilik maaşının net kotparı RVB = emeklilik sigortasına katkı oranı AVA = özel emeklilik düzenlemeleri için pay RQ = emeklilerin oranı +

19 Kısmi emeklilik Kısmi emekliliğin avantajları Kısmi emekliliğin sorunları Esneklik Serbest meslek sahibi kişiler

20 Dul ve Yetim Aylıkları Çağdışı kalmış bir durum mu? Ölen sigortalı kişi açısından koşullar

21 Dul ve Yetim Aylıkları Hak kazanmış kişi eş (diğer ilişki formları?) yaş (gizli işsizlik yardımı?) bağımlı durumda yaşayan çocuklar İş göremezlik çocuklar diğerleri? Yardımlar