emeğin marjinal ürünü = (fiyat) X (ek bir işçinin istihdamından ortaya çıkan üretim artışı)

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "emeğin marjinal ürünü = (fiyat) X (ek bir işçinin istihdamından ortaya çıkan üretim artışı)"

Transkript

1 1 Genel Bir Bakış (Overview) 1.1 Bazı Tanımlar Bir emek piyasası belli bir miktar emek hizmetinin belli bir ücret, w, karşılığında sunulduğu bir piyasadır. Bir işin değeri, y, imalat yapıldığında çıkan mamülün (ürünün) değeridir. Yani, üretim miktarı ve ürünün fiyatıdır. emeğin marjinal ürünü = (fiyat) X (ek bir işçinin istihdamından ortaya çıkan üretim artışı) Işçinin fazlası, aldığı ücret ile çekince ücreti (reservation wage), w r, arasındaki farktır. Çekince ücreti işçinin kabul edeceği en düşük ücrettir. Bu ücret seviyesinde işçi çalışıp çalışmamak arasında kararsızdır. Işçinin fazlası (w w r ) şeklinde ifade edilebilir. Şirketin fazlası ise, işten dolayı şirketin marjinal karıdır. Istihdamın gelirinden elde edilen gelir ile maliyet, yani ücret, arasındaki farktır. Şirketin fazlası (y w) şeklinde ifade edilebilir. Bir işin fazlası işçinin fazlasıyla şirketin fazlasının toplamıdır. Bu fazla (w w r )+(y w) = y w r şeklinde ifade edilebilir. Bir emek piyasası müessesesi, insanların istihdam ve ücretlerini etkileyen işle alakalı kanunlar, yönetmelikler, teamüller, v.b. Çalışma saatleri ve toplu pazarlık müesseselere iki örnektir. 1.2 Tam Rekabetçi bir Emek Piyasası Şeffaf bir piyasadır. İşçiler ve şirketler piyasadaki emek hizmetleri ve ücretler hakkında tam bilgi sahibidirler. İşlerin ve işçilerin buluşturulması konularında herhangi bir maliyet yoktur Saat Sınırlaması Olmadan Emek Arzı ve Çekince Ücreti İnsanlar, çalışmaktan elde edilen fazlaları eksi olmaz ise, emek piyasasına iştirak ederler ve emeklerini arz ederler. Yani, insanların çekince ücretlerinin piyasadaki ücrete eşit veya daha az olması gerekir. Çekince ücreti nasıl belirlenir? Bir şahsın tüketim (c) ve boş zamandan (l) fayda elde ettiğini dikkate alalım ki bu iki şey de normal ürünlerdir: U(c,l). Şahıs toplam zamanını (l 0 ), çalışma (h) ile l arasında paylaştırır ve çalışmadan ücret alır (w). Çalışmaya gerek kalmadan elde edilen ücret m dir ve tüketim mamülünün fiyatı c dir. Bütçe kısıtlaması şu şekilde ifade edilebilir. m+wh c Şekil 1.1 de çalışmayarak ve çalışarak elde edilen gelir gösterilmektedir. l 0 da hiç çalışma yoktur ve elde edilen gelir w oranında artmaktadır. Farksızlık eğrilerinin her birisi işçiye eşit miktarda fayda sağlayan kombinasyonları göstermektedir. Çekince ücreti, w r, farksızlık eğrisinin bütçe kısıtını kestiği noktadaki eğimini göstermektedir ki bu noktada kişi çalışmaz ve geliri m dir. Çekince ücretinden daha düşük bir ücreti işçi kabul etmez çünkü bu noktada çalışmamaktan elde edilen fayda çalışarak elde edilen faydadan daha fazladır. Şekilde 1

2 görüldüğü gibi w > w r olduğu durumlarda ise işçi bir miktar zaman çalışır ve geri kalan zamanı çalışmayarak geçirir. Şekil 1.1: Çekince Ücreti Gerçek hayatta ise insanlar istedikleri kadar çalışma hürriyetine sahip değillerdir. Saat sınırlamasının olduğu bir durumu çekince ücreti farksızlık eğrisinin bütçe kısıtlamasına teğet geçtiği noktadaki eğimine eşit değildir. Saat sınırlamasının olduğu durumda ortaya çıkan fayda saat sınırlamasının olduğu duruma kıyasla daha azdır. Daha da mühim mi şudur ki, saat sınırlaması olan şahsın çekince ücreti saat sınırlamasının olmayan şahsa kıyasla daha yüksektir. Şahsın emek arz karar şu basit karara göre verilir: w w r ft olduğu durumlarda şahıs h ft kadar çalışır veya aksi takdirde hiç çalışmaz. 2

3 Şekil 1.2: Saat Sınırlamasının Olduğu Durumda Çekince Ücreti Toplam Emek Arzı Şimdi, tüketim ve boş zaman tercihlerinin ve çalışma harici gelirlerin farklı olduğu bir çok şahıs olduğunu farzedelim ki bu durumda farklı şahısların çekince ücretleri birbirinden farklıdır. G(w), çekince ücreti dikey eksendeki w ye eşit veya düşük olan insanları oranıdır. Bu oranı çalışma yaşındaki insanları sayısıyla çarparsak toplam emek arzı fonksiyonunu (Ls(w)) elde ederiz. Söz konusu oran ücretle birlikte artacaktır. Bazı şahıslar ise, ücretler ne kadar yüksek olursa olsun çalışmayacaktır. 3

4 Şekil 1.3: Toplam Arz Fonksiyonuna Dair Araştırma Bazı Bir Tahmin Emek Talebi ve Ücretlerin Belirlenmesi İmalat, emek ile sermayenin birlikte kullanılması ile gerçekleşir. Kısa vadede sermaye sabittir ve işçi sermaye ile ikame edilemez. Şirket açısından bakıldığında tek tip işçi olduğunu farzedelim. Karını azami seviyede tutmak isteyecek bir şirket, marjinal işin değerinin (y) emeğin marjinal maliyetine (w) eşit olduğu noktaya kadar işçi istihdam etmek isteyecektir. Tam rekabetin olduğu bir piyasada şirket için ücret veridir. Yani, denge noktasında bütün şirketlerde y aynıdır. Yani, toplam emek talebi aynı y seviyesinde olan bütün şirketlerin istihdamının toplanmasıyla oluşur. Emek talebi fonksiyonunun eğimi nasıldır? Toplam istihdam bir kişi arttığında emeğin marjinal ürünü azalır. Emek piyasası haricinde mal piyasasında da tam rekabet şartları var ise satılan malın fiyatı azalmaz. Bu durumda emek talep fonksiyonunun eğimi (azalan) emeğin marjinal verimliliğinin eğimiyle aynıdır. Eğer şirketler mamül piyasasında tekel gücüne sahip iseler emek talep eğrisinin eğimi daha diktir çünkü söz konusu piyasada mal talep eğrisi aşağı doğru eğimlidir. Genel olarak söylemek gerekirse mamül piyasasındaki rekabet ne kadar az ise, emek talep eğrisinin eğimi o kadar diktir Denge Şekil 1.4 de aşağı eğimli bir emek talep eğrisi ve yukarı eğimli emek arz eğrisi görülmektedir ve bu eğriler w* ücret ve L* miktarında kesişmektedirler. Çekince ücreti w* den az olan 4

5 işçilerin fazlaları vardır ve bu fazlaların toplamı işçi fazlasıdır. Bu alan, şekilde w* nin altındaki taralı alandır. İşverenlerin fazlası ise w* nin üstündeki taralı alandır. Çekince ücreti w* den fazla olan işçiler çalışmazlar. Yani, L*=G(w*) istihdam oranı olurken 1 G(w*) denge istihdam edilmeyen oranıdır. Sağdaki şekilden de anlaşılacağı üzere, denge ücreti, emek arz eğrisinin yatay olduğu bir bölgede olabilir. Bu durumda w r = w* (çekince ücreti = denge ücreti) olan bazı şahıslar söz konusu ücrette çalışmak isteseler de iş bulamayacaklardır. Söz konusu insanlar işsiz olsalar da çalışmamaktadan dolayı herhangi bir refah kaybına uğramayacaklardır çünkü söz konusu insanlar için w r = w* olması sebebiyle çalışıp çalışmamak arasında kayıtsızdırlar. Diğer çalışmayan insanlar, kabul edilen uluslararası standartlara göre, aktif değillerdir. Şekil 1.4: Rekabetçi Emek Piyasasında Denge Kabul edilmiş uluslararası (OECD ve ILO) tanımlara göre çalışma yaşlarındaki (15-64) nüfus genel olarak üç emek piyasası durumuna dahildir: istihdam edilmiş, işsiz ve aktif olmayan. Askerlik yapan veya belli bir referans döneminde (bir hafta veya bir gün) en az bir saat çalışmış veya bir işe resmi bir bağı olan fakat hastalık, tatil, v.b. gibi sebeplerden dolayı çalışıyor olmayan şahıs istihdam edilmiş sayılmaktadır. Çalışma yaşındaki bir insan aşağıdaki kriterlere sahipse işsiz sayılmaktadır: 1. Kişi çalışmıyor. 2. Kişi anketten önceki dört hafta içinde iş aramış. 3. Kişi, iş başvurusu yapmak veya istihdam bürolarıyla irtibata geçmek yollarıyla aktif olarak iş aramaktadır. 4. Kişi çalışmak istiyor. 5. Kişi, iş görüşmesinden itibaren 2 hafta içinde, işe başlamaya hazır. Bu tanımlara göre aktif olmayan şahıslar istihdam edilmeyen ve işsiz olmayan şahıslardır. Bu grup çok heterojen bir gruptur. Işsizlik ve aktif olmamak arasındaki fark emek arzının 5

6 belirlenmesi açısından mühimdir. Bazı şahıslar çalışır durumda değillerdir ve durumları işsizliğin 5 şartından hiçbirisine uymaz iken bazı şahısların durumları ise sadece 1 şarta uymamaktadır. mesela, bazı şahıslar çalışma iradesinde olmakta ve aktif olarak iş aramakta iken geçici malullük (sakatlık) sebebiyle hemen çalışabilir durumda değillerdir. Benzer bir şekilde, referans döneminde iş aramamış olan bir şahıs, iş aramakta, çalışma iradesinde olmakta ve hemen işe başlayabilir durumda olsa bile iş arama sıklığını azalttığı için işsiz konumundan aktif olmayan konumuna düşer. Bu tip vakalar, işsizlik rakamlarının emek arzının mühim bir kısmını göz ardı edebileceğini göstermektedir. Bu sebeplerden dolayı tesis edilmiş tanımların ötesine gidip emek arzına dair daha geniş ölçüler belirlenmesinde fayda vardır. OECD bu konuda bir çalışma yaparak işgücüne dahil olmayanlar içerisinde şevki kırılanlar olarak adlandırılabilecek (discouraged) grubu tanımlamıştır. Bu gruptaki insanlar kendileri için uygun bir iş olmadığı düşüncesinde oldukları için iş aramakta aktif değillerdir. OECD nin 1995 senesinde yaptığı çalışmaya göre bazı ülkelerde şevki kırılan işçilerin işgücünün yüzde 2 sine tekabül ettiği görülmektedir ve söz konu oranların işsizlik rakamlarına eklenmesi işsizlik oranlarını arttırabilir. Tablo 1: İşgücüne Dair Oranlar OECD ILO tanımlarına göre seneleri arasında çalışma yaşındaki nüfusun yüzdesi İşgücü Haricinde Ülke İstihdam Şevki İşsiz Toplam Potansiyel Edilen Kırılmış İlişiksiz Avusturya 67,5 2,9 29,6 1,0 0,3 28,3 Belçika 59,0 4,1 3,70 1,7 0,7 34,6 Danimarka 74,1 4,9 21,0 3,4 0,4 17,2 Finlandiya 63,4 8,4 28,2 3,5 0,4 24,3 Fransa 60,6 7,0 32,4 1,7 0,1 30,6 Almanya 64,5 5,7 29,8 1,3 0,2 28,3 Yunanistan 54,5 6,7 38,9 0,8 0,5 37,6 İrlanda 58,1 6,5 35,4 1,2 1,3 32,9 İtalya 51,8 8,6 39,7 2,8 0,5 36,4 Lüksemburg 61,2 2,7 36,1 0,8 0,0 35,3 Hollanda 67,8 3,9 28,3 1,1 0,1 27,1 Portekiz 67,7 3,6 28,6 1,5 0,2 26,9 İspanya 48,3 12,4 39,4 1,7 0,3 37,4 Britanya 68,8 7,4 23,8 1,2 0,3 22,3 Kaynaklar: Brandolini, Cipollone, and Viviano 2006; European Commission 2005; Jones ve Riddell 1999; OECD (1995) Son senelerde ise Avrupa Komisyonu, çalışma iradesinde olan fakat son 4 haftada aktif olarak iş aramayanları tanımlayan potansiyel işgücü istatistikleri geliştirmiştir. Avrupa Komisyonunun 2005 senesinde yayınladığı bir raporda, işgücünün potansiyel üyeleri nin OECD-ILO tanımına göre AB 25 içindeki aktif olmayanların yüzde 15 ine tekabül ettiği görülmektedir. Brandolini, Cipollone, and Viviano gibi yazarlar potansiyel işgücünün işsizlik ile aktif olmamak arasında ara durumu ifade ettiğini belirtmektedirler. İş bulma ihtimalleri, OECD-ILO tanımına göre işsiz olanlara kıyasla daha az iken aktif diğer segmentlere kıyasla daha fazladır. 6

7 1.3 Emek Piyasası Müesseseleri Bu aşamada emek piyasası müesseselerinin nasıl işlediğine dair örnekler verebiliriz. Yukarıda verdiğimiz tanıma göre emek piyasası müesseseleri ücret karşılığı yapılan çalışma piyasasına müdahale ederler. Bu müdahale işçilerin çekince ücretleri ile işin değeri arasında takoza (wedge) sebep olurlar. Diğer bir deyişle emek arzı ile emek talebi arasına bir takoza sebep olurlar Fiyatlar Üzerine Müdahale Asgari ücret, işçiye ödenen ücrete w gibi bir taban koyar. Bu şekilde, asgari ücret, emek arzının eğiminin değişmesine sebep olur. Işçinin çekince ücreti w den daha düşük olduğu durumlarda bile işverenler asgari ücretin altında bir ücrette işçi istihdam edemezler. İşverenin karşı karşıya olduğu emek arzı eğrisi Şekil 1.6 da kesikli çizgilerle gösterilmektedir. L s (w) L d (w) arasındaki şahıslar işsiz kalanlardır. Yani, denge fiyatında çalışma iradesinde olan çalışamayanlardır. Çekince ücreti w den düşük olduğu müddetçe söz konusu şahıslar çalışma ve çalışmama arasında kayıtsız kalmayacaklardır. Yani, rekabetçi ve müesseselerden arınmış serbest piyasa modelininin aksine işsizlik sebebiyle ortaya çıkan bir refah kaybı vardır. Şekil 1.5: Fiyat Tabanlı Müesseseler ve Takoz Asgari ücreti tesis etmenin farklı yolları vardır. Bazı ülkeler, devlet tarafından kanun veya yönetmeliklerle tesis edilen bir asgari ücreti uygularlar. Bazı ülkelerde ise, belli sektörlerde, 7

8 sendikalar tarafından toplu pazarlık anlaşmaları yoluyla tesis edilen ücret tabanı vardır. Sendikaların işyerine geldiği durumlarda, işveren, işçilerin tamamının emek arzının çekince ücretinden farklı olduğu bir durumla karşı karşıya kalır. Sendikalar, işveren üzerine, işçilerin çekince ücretinin üzerine bir ücret farkı eklerler. Istihdam üzerine konulan vergiler çekince ücreti ile emek verimliliği arasına konulan takoza bir diğer örnektir. Bu uygulama emek talebi yanında emek arzını da azaltır çünkü bu vergi sebebiyle bazı kişiler işgücünden çıkarlar Miktar Üzerine Müdahale Asgari ücretler, sendikalar, vergiler ve işsizlik yardımları emeğin fiyatına etki ederler ve y ile w r arasında doğrudan bir takozun oluşmasına sebep olurlar. Bu yolla işverenler işin marjinal ürününen fazla ücret edemeye mecbur kalırlarken işçiler de işverenin emek maliyetinden daha düşük bir meblağı elde ederler. Diğer müesseseler arz olunan veya talep edilen emek miktarı üzerine etki ederek dolaylı yollardan bir takoz olurlar çünkü işverenlerin karşı karşıya oldukları emek arzı şahısların çekince ücretlerinin toplamından farklılaşır. Çalışma saatleri üzerine düzenlemeler (5. Konu), göçmen politikaları (9. Konu) ve mecburi öğrenim senesinin arttırılması (8. Konu)emek arzına etki eder Bu tip düzenlemeler emek arzının sola doğru kaymasına sebep olur ve denge miktarı azalırken denge ücreti de artar. (Şekil 1.6). emek piyasası müesseseleri emeğin marjinal ürünü ile çekince ücreti arasında bir farkın oluşmasına sebep olurlar. Nüfusun w > w r olduğu bölümün azalmasına sebep oldukları için hem çalışma yaşındaki nüfusun azalmasına hem de işgücünün ve istihdam oranının azalmasını netice verirler. Şekil 1.6: Miktar Bazlı Müesseseler ve Takozun Etkisi 8

9 Miktar üzerine yapılan bir diğer müdahale kıdem tazminatı gibi istihdamı koruyan düzenlemelerdir (10. Konu) Müesseseler Arası Etkileşimler Istihdamı koruyan düzenlemelerin bir etkisi işe almalarının azalmasıdır. Şirketler, işçileri işten çıkarmada zorlanacaklarını önceden tahmin ederek öncelikle mümkün olduğu kadar az işçi istihdam etmek isterler. Hem işe almalar hem de işten çıkarmalar azalacağı için istihdam ve işsizliğe dair olan net etki muğlâktır. Istihdamı koruyan düzenlemeler ücret pazarlıklarında sendikaların güçlerinin artmasına sebep olurlar. Bu durumda işverenin karşı karşıya olduğu emek arzı sola doğru kayar ve denge ücreti artarken toplam istihdam azalır. Emek piyasasına dair müesseselerin etkileşimlerine dair farklı çok farklı neticeler ortaya çıkmaktadır. Şekil 1.7 de görülebildiği gibi OECD ülkelerinde istihdam oranı (istihdamın çalışma yaşındaki nüfusa oranı) ve işsizlik oranlarına (işsizlerin işgücüne oranı) dair çok farklılıklar vardır. Şekil 1.7 de görülebilen bir diğer vakıa da aynı istihdam oranının yüzde 5 işsizlik oranı veya çift haneli işsizlik oranı ile görülebildiğidir. Bu durum, istihdam oranlarının göz ardı edilmemesi gerektiği gerçeğini ortaya koyar. Meksika, İzlanda ile aynı işsizlik oranına sahip olmasına rağmen Meksika nın istihdam oranı İzlanda dan yüzde 20 daha azdır. Şekil 1.7: OECD Ülkelerinde İstihdam ve İşsizlik Oranları (2006) 9

10 1.3.4 Emek Piyasası Müesseselerinin Varlık Sebepleri Her türlü emek piyasası müessesesi emek arz ve talebi arasında bir takoz oluşturarak emek piyasalarının ufalmasına sebep olurlar. Emek piyasasının rekabetçi olduğu bir ortamda var alan işçi ve şirket fazlaları herhangi bir emek piyasası müessesesinin ortaya çıkmasıyla birlikte azalacaktır. Bütün olumsuzluklara rağmen emek piyasası müesseselerinin modern emek piyasalarında niye çok önemli olduklarına dair üç sebep verebiliriz: 1. Etkinlik: Tam rekabetin tesis edilebildiği bir emek piyasası gerçekte yoktur ve ehven-i şer bir emek piyasasının tesis edilebilmesi söz konusu emek piyasası müesseseleriyle gerçekleşebilir. 2. Adalet: Söz konusu müesseseler seçmenlerin de desteklediği, gelirin yeniden bölüşülmesine sebep olurlar. 3. Yanlış Uygulamalar: Siyasi süreçlerdeki bazı eksiklikler sebebiyle, menfaati az bir zümreye olan fakat maliyetleri geniş kitlelere ödetilen müesseseler bazı durumlarda gerçekleşebilmektedir. Etkinlik Emek piyasası müesseselerinin varlık sebebi, müessese olmayan piyasaların işleyişindeki aksaklıkların tam rekabet piyasası neticelerinin elde edilmesine mani teşkil etmeleridir. Tatbikatta, tam rekabette olan bir emek piyasası yoktur. Emek piyasaları rekabetçi bir yapıdan uzaktırlar çünkü işçiler ve işverenler arasında önemli bilgi asimetrileri (nispetsizlikler) vardır. Ayrıca, piyasada alım satımı yapılmayan bazı dışsallıklar da söz konusudur. Her iki durumda da (asimetrik bilgi ve dışsallık) rekabetçi emek piyasalarının özelliklerine ters neticeler ortaya çıkmaktadır. Iyi düşünülmüş emek piyasası müesseseleri, bu çerçevede, piyasaların işleyişindeki aksaklıkları giderebilir ve laissez - faire yaklaşımına kıyasla pastanın büyüklüğünü arttırabilir. Adalet Müesseseler, fazlanın, işçi ile işveren arasındaki dağılımın değişmesine sebep olurlar. Pastanın ufalmasına sebep olsalar da, emeği arz eden veya talebin edenlerin, müesseselerin olmadığı duruma kıyasla, daha iyi duruma gelmelerine sebep olabilirler. Teorik olarak gelirin yeniden dağılımı, laissez-faire neticesi üzerine işçi veya işverene vergi koyup gelirlerini karşı tarafa vermekle gerçekleşir. Tatbikatta ise götürü usulü vergiler adaletsiz oldukları için emek faaliyeti üzerinden alınan vergiler gelirin yeniden dağılımı için etkili bir vergi olabilirler. Yanlış Uygulamalar Emek piyasası müesseselerinin, gelirin yeniden dağılımında etkili olmaları neticesinde bazı azınlık gruplar kendi menfaatleri için maliyetleri vatandaşların çoğunluğuna binen politikaları tesis ettirebilmektedirler. Bazı Örnekler Tatbikatta, emek piyasası müesseseleri birden fazla işlev görürler: piyasa işleyişindeki aksaklıkların giderilmesine sebep olurlar ve gelir dağılımına etki ederler veya belli menfaat gruplarının menfaatlerine yararlar. İş kaybı, işçilerin korunması gereken durumlardan bir 10

11 tanesidir fakat hiç bir özel şirket işsizlik sigortası hizmeti sağlamak istemez çünkü bu konuda kötü niyetli hareket eden insanlar olabilir. Işçiler piyasa fiyatlarından işsizliğe karşı sigorta alıp işsizliğin menfi etkilerine karşı korundukları zaman işsiz kalmamak ve iş bulmak için çok fazla çaba sarf etmek istemezler. Ayrıca, işsiz kalma ihtimalleri yüksek olan işçilerin durumu sigortayı sağlayan şirketin ve işsiz kalma ihtimali az olan işçilerin zararına bir durumdur. Bu tip eksikliklerin çaresi nüfusun tamamını kapsayan müesseselerin tesis edilmesidir. Bu tip müeesseseler, işçilerin işsiz kalmamak için daha az çaba sarfetmeleri neticesini değiştirememektedir. Ayrıca, işsizlik sigortası, emek piyasasının intibak süratinin azaltmasına sebep olmaktadır. Piyasa işleyişindeki bir aksaklığı giderirken istihdam koruma tedbirleri işverenden işçiye bir gelir transferine sebep olurlar. Asgari ücret, çalışma saatlerinin sınırlandırılması, toplu pazarlık müesseseleri ve sendikalar, pastanın küçülmesi pahasına işçilerin pastadan daha büyük bir pay almalarına sebep olurlar. Aynı zamanda, bu müesseseler, tekel gücüne sahip şirketler gibi piyasa aksaklıklarına ve ücretlerin belirlenmesi ve iş saatleri gibi konulardaki dışsallıklara çare olma fonksiyonunu görürler. Göçün sınırlanması yurtiçindeki işçileri yurtdışından gelebilecek işçilerin rekabetinden tecride sebep olurlar. Göçün sınırlanması piyasa işleyişindeki aksaklıkları çözme konusunda diğer müesseselerle birlikte ele alındığı zaman meşru gösterilebilir. Göçmen işçiler asgari ücretten çalışma konusunda yurtiçindeki işçilerden daha istekli olabilirler ve neticede yurtiçindeki işçiler işsiz kalabilirler. Ayrıca, işsiz kalan göçmen işçiler, işsizlik sigortasının finansmanında rol almadan işsizlik sigortasından faydalanarak devletin mali yükünün artmasına sebep olabilirler. Emek üzerine vergiler artan oranlıdır ve netice itibariyle zenginlerden fakirlere bir gelir trasanferidir. Ayrıca, diğer müesseselerle olan ilişkisi varlıklarını meşru kılmaktadır zira işsizlik sigortası, aktif emek piyasası politikaları, aile politikaları ve mecburi eğitim gibi uygulamaların finansmanı için vergi gelirine ihtiyaç vardır Mal Piyasası Rekabeti ve Müesseselerin Reformu Küreselleşmenin getirdiği rekabet baskıları yukarıda bahsi geçen takozların azalmasına sebep olması beklenebilir fakat çoğu gelişmiş ülkede reformlara karşı ciddi siyasi muhalefet vardır. Takozların arttırılması yönündeki kanuni düzenlemeler daha kolay yapılabilmektedir. Avrupa ülkeleri için bu alanda yapılan çalışmalar özellikle takozun azaltılması yönündeki reformların son senelerde arttığını ortaya koymaktadır fakat takozun azaltılması yönündeki reformlar marjinal nitelikteki reformlardır. Marjinal reformların yapısal reformlara oranı 1990 senesinden sonra artmıştır. Avrupa ülkelerinde son senelerde reformlarda görülen artışın sebebi küreselleşme neticesinde mal piyasalarındaki artan rekabetin söz konusu emek piyasası müesseselerinin maliyetini arttırmasıdır. Özellikle, artan mal piyasası rekabeti neticesinde daha esnek bir emek talebi ortaya çıkması söz konusu müesseselerin maliyetlerini arttırmaktadır. Sebepleri ne olursa olsun, emek piyasası reformları her sene yapılmaktadır ve reformların emek piyasalarına olan etkilerini incelemek için büyük bir fırsat ortaya çıkarmaktadır. 11

12 2 Asgari Ücretler Asgari ücret, işçiye ödenen ücrete bir taban tesis eden bir emek piyasası müessesesidir. Dünyadaki çoğu ülkede bir şekilde bir asgari ücret olsa da, ölçek, kapsam ve işleyişdeki teferruatlar ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Bu sebepten dolayı ülkeler arasında asgari ücretin tanımlarını ve asgari ücret miktarını mukayese etmek kolay değildir. Asgari ücretin ortalama gelire oranı gibi istatistikler ise asgari ücretin gelir dağılımını ne kadar etkilediği konusunda kullanılmaktadır. Asgari ücret ile ileriki konularda işlenecek diğer para bazlı müesseseler (sendikalar ve toplu pazarlık, v.b.) arasındaki fark asgari ücretin çoğunlukla düşük ücretli insanları etkilemesidir. Asgari ücretin istihdamı hangi yönde etkilediğine dair yapılan istatistikî çalışmalar her iki yönde de neticeler verebilmektedir. Asgari ücret bazı ülkelerde devlet tarafından belirlenirken bazı ülkelerde işçi ve işveren temsilcileri arasındaki müzakereler neticesinde tespit edilmektedir. Genel olarak, asgari ücretin kapsamı ve tespit edilmesini, OECD ülkelerinde üç ana sınıfta özetlemek mümkündür: 1. İşçi ve işveren temsilcileriyle istişare edildikten sonra devlet tarafından tespit edilen bir asgari ücret 2. Toplu pazarlık neticesinde tespit edilen ve kapsamı bütün işçilere yayılan milli bir asgari ücret 3. Sektör seviyesinde yapılan toplu pazarlık neticesinde tespit edilen ve sektördeki bütün işçileri kapsayan bir sektör asgari ücreti Asgari ücretin uygulanmasında da bazı sınıflandırmalar görülmektedir: 1. Asgari ücretler saatlik, günlük, haftalık ve aylık olarak belirlenebilir. 2. Tespit edilen asgari ücretin haricinde tecrübesi az ve/veya gençleri kapsayan ve daha az olan ikinci bir asgari ücret de sık görülen bir uygulamadır. Söz konusu ikinci asgari ücret, uygulamada görülen bir tatbikattır çünkü istihdamı arttırmak için uygulanan düzenlemeler genç işçilere daha düşük ücret verilebilmesine izin vermektedir. 3. Bazı ülkelerde ise bazı işçilerin, şahsi durumları ve/veya fazla mesai sebepleriyle, asgari ücretlerine arttırma yapılabilmektedir. Mesela asgari ücret, işçinin tecrübesi, vasıfları ve ailevi durumları sebepleriyle arttırılabilmektedir. 4. Asgari ücret enflasyon endeksli olarak arttırılabilir veya arttırılmayabilir. Arttırılmadığı durumlarda hükümetler tarafından ayarlaması yapılabilir. 2.1 Ülkeler arasındaki Mukayeseler Yukarıda bahsedilen farklılıklara rağmen ülkeler arasındaki mukayesede asgari ücretlerin bir değere mukayese edilmesi yöntemi kullanılabilir. Asgari ücretin ortalama ücrete oranına bakılması uluslararası mukayeselerde kullanılmaktadır. Teorik açıdan bakıldığında payda olarak orta ücretin (median wage) kullanılması ortalama ücretin (average wage) kullanılmasına tercih edilir çünkü ortalama gelir üst gelir seviyesinden olan gelirlerden etkilenebilir fakat orta gelirin hesaplanması için gerekli olan ücret verilerinin bulunması her zaman mümkün olamamaktadır. 12

13 Asgari ücretin ortalama ücrete oranının kullanılmasında asgari ücretin ortalama ücrete etkisi göz ardı edilmektedir. Özellikle asgari ücretin toplu pazarlıkların konusu olduğu zamanlarda asgari ücretin arttırılması aynı zamanda asgari ücretin üstündeki ücret hadlerinde de artışı netice verdiği için ortalama ücret artış göstermektedir. Bu durumda asgari ücretin arttırılması asgari ücretin ortalama ücrete oranını çok fazla arttırmamaktadır çünkü hem pay hem de payda artmaktadır. Şekil 1.1 de ABD ve Fransa da ise asgari ücretin orta ücrete oranının seneler içerisindeki seyri gösterilmektedir. Şekil 2.1: Asgari Ücretin Orta Ücrete Oranı Asgari ücretin arttırılmasında göz ardı edilen bir diğer konu da işgücünde asgari ücretin kapsamadığı kayıtsız istihdamın da olduğu gerçeğidir. Çoğu gelişmekte olan ülkelerde ve özellikle Doğu Avrupa ve Güney Avrupa ülkelerinin de aralarında bulunduğu bazı OECD ülkelerinde, genelde şehirlerde olan kayıtlı istihdamın yanında kayıtsız istihdam da varlığını devam ettirmektedir ki söz konusu işçiler için asgari ücret kanunları tatbik edilememektedir. Bütün işyerlerini denetleyebilecek sayıda müfettişi olan bir ülke dünyada yoktur. Asgari ücretin yeteri kadar tatbik edilememesi sebebiyle asgari ücretin arttırılması en düşük ücreti kalan işçilerin ücretleri azalabilir çünkü kayıtlı istihdamın dışına itilen verimliliği az olan söz konusu işçiler kayıtdışı istihdam sektöründe emek arzının artmasına sebep olabilirler ve ücretler düşebilir. Tablo 2.1 de OECD tarafından bazı ülkelerdeki asgari ücretin ortalama ücrete oranları gösterilmektedir. Dikkat edilirse, bazı ülkelerdeki asgari ücretin birbirinden çok farklı olması Şekil 2.1 de görüldüğü gibi farklı tarihi süreçlerin bir neticesidir. Asgari ücretin orta ücrete oranı 1960 lı sonlarından itibaren ABD de düşmektedir. Aynı senelerde aynı oran Fransa da yükselmeye başlamıştır. 13

14 Tablo 2.1: OECD Ülkelerinde 2005 Senesinde Asgari Ücretler Asgari Satın Alma Ücretin Gücü Saatlik Ortalama Paritesine Asgari Ücrete Göre Aylık Oranı 1 Ücret ( ) Asgari (%) Ücret 2 ( ) Tespit Edilme 3 Yöntem Kapsama Seviyesi Kapsama Oranı 4 Avustralya Avusturya CB-L P 95 Belçika CB N 90 Kanada L F-P 100 Çek Cumhuriyeti L N 100 Danimarka CB - 80 Finlandiya CB N 90 Fransa L N 100 Almanya CB - 68 Yunanistan L N 100 Macaristan L N 100 İzlanda CB - - İrlanda CB N 100 İtalya CB N 80 Japonya L P 100 Kore Lüksemburg L N 100 Hollanda L N 100 Yeni Zelanda L N 25 Polonya L N 100 Portekiz L N 100 Slovak Cumhuriyeti L N 100 İspanya L N 100 Türkiye L Britanya L N 100 ABD L N 100 Kaynaklar: OECD, LFS Database; ILO Minimum Wage Database. 1 Asgari Ücretin ortalama imalat işçisinin ücretine (APW) oranı. 2 Satın alma paritesine göre gerçek saatlik asgari ücret oranının aylık çalışma saati ile çarpılması 3 Ücret tabanlarının kanunlar ile mi yoksa toplu pazarlık ile mi tespit edildiği ve kapsamanın seviyesi. CB = toplu pazarlık; L = kanun; P = mahalli; F = federal; N = milli. 4 Asgari ücret kanunla tespit edilirse veya toplu pazarlığın kapsamı bütün işçilere yayılırsa kapsama orano 100 dür. Aksi takdirde bu oran, asgari ücreti toplu pazarlık kapsamında belirlenen işçilerin oranıdır. a 1990 lı senelerin sonunda b 18 yaş üzeri işçiler için c 23 yaş üzeri işçiler için d 22 yaş üzeri işçiler için 14

15 2.2 Teori Tam Rekabetçi Emek Piyasası Şekil 2.2: Rekabetçi Emek Piyasasında Asgari Ücret Rekabetçi emek piyasasında asgari ücretin etkilerine dair iktisat teorisinin tahminleri sarihtir. Piyasa denge ücretinin üstünde tespit edilen bir asgari ücret işsizliğe sebep olur. Piyasadaki ücret yükseldiği için bir yandan talep edilen emek miktarı azalırken diğer yandan da arz edilen emek miktarı artar ve işsizlik ortaya çıkar. Şekil 2.2 de gösterildiği gibi asgari ücret w de emek arzının şekli değişir ve bazı işçilerin çekince ücretleri daha düşük olmasına rağmen şirketler w ücretinden daha düşük bir ücret oranda işçi istihdam edemezler. W, emek arz eğrisi L s (w) nin solundaki bölgede emek arz eğrisi olur. W ücret seviyesinde L s (w) ile L d (w) arasındaki bölüm işsizleri göstermektedir. Bu işçilerin çekince ücretleri asgari ücretten daha az olduğu için çalışmamaktan dolayı refah kaybına uğramaktadırlar Rekabetçi Olmayan Bir Emek Piyasası Rekabetçi olmayan bir emek piyasasına asgari ücretin etkilerini tahmin etmek zordur. İş arama sürecinde iş ile işverenin buluşamaması ve iş aramayla alakalı dışsallıkların olması gibi sebeplerden dolayı ücretlerin belirlenmesindew işverenin monopson (piyasada emek talep eden tek şirket) gücü vardır. Bundan dolayı asgari ücretin tesis edilmesi istihdamı arttırabilir. İşverenlerin tek taraflı olarak ücretleri belirleyebilecek güce sahip oldukları zaman karı azami 15

16 seviyede tutma tercihinde olmaları sebebiyle istihdam ve ücretler rekabetçi piyasaya kıyasla daha düşük gerçekleşirler. İlk defa Stigler (1946) ve Lester (1947) tarafından ortaya atılan fikre göre denge noktasının üstünde belirlenen asgari ücret istihdamı arttırabilir. Bunun sebebini anlayabilmek için tekel teorisini emek piyasasına tatbik etmek gerekmektedir. Tekelci bir şirket, sattığı mal için aşağı eğimli bir talep eğrisiyle karşı karşıyadır. Tam rekabet piyasasının aksine monopsoncu şirket istediği kadar işçiyi piyasa fiyatından istihdam edemez. Monopsoncu şirket de yukarı eğimli bir emek arz eğrisiyle karşı karşıyadır. Monopsoncu, şirket ücret alıcı (wage-taker) değil ücret araştırıcıdır (wage searcher). Monopsoncu, istihdam ettiği işçilerin sayısını arttırmak isterse, sadece ek istihdam ettiği işçilerin değil, istihdam ettiği işçilerin tamamının ücretlerini arttırmak mecburiyetindedir. Bu sebeple, şirketin ek bir işçi istihdam etmesinin marjinal maliyeti işçiye verilen ücrete eşit değildir. Bu konuyu Tablo 2.2 vasıtasıyla görebiliriz. Tablo 2.2: Monopsonist Açısından Emeğin Marjinal Maliyeti İşçi Sayısı Arz Eğrisi(Ücret Oranı) Toplam Emek Maliyeti Marjinal Emek Maliyeti Kaynak: CliffsNotes.com: Labor Demand and Supply in a Monopsony, (Çevrimiçi) ,articleId-9783.html, Ek bir işçiyi istihdam etmenin marjinal maliyeti, söz konusu işçinin çekince ücretinden daha yüksektir çünkü ek bir işçiyi emeğini arz etmeye ikna etmek için teklif edilen ücret sadece söz konusu işçiye değil fakat bütün işçilere verilmesi gerekir. Monopsonist in marjinal işe alma maliyeti (mhc) Şekil 2.3 de gösterilmektedir. Mhc eğrisi L s (w) curve eğrisinin üstünde yer almaktadır ve söz konusu eğriden giderek uzaklaşmaktadır çünkü giderek daha çok sayıda işçiye daha yüksek bir ücret verilmektedir. Monopsonistin karı azami seviyede tutmasına sebep olacak istihdam tercihi marjinal işe alma maliyetinin işçinin marjinal gelirine (L d (w) = ürünün fiyatı * emeğin marjinal verimliliği) yani emek talep eğrisine eşitlenmesini gerektirmektedir. Şekil olarak bu durum, marjinal işe alma maliyetinin (mhc) emek talep eğrisiyle kesiştiği noktada yer almaktadır. Monopsonist, rekabetçi piyasada istihdam edilen L * sayıdaki işçiye kıyasla, L m sayıda işçi istihdam eder. Monopsonist, aynı zamanda, rekabetçi piyasada verilen w * ücrete kıyasla daha düşük bir ücret olan w m ücreti verir çünkü işçilerin söz konusu istihdam seviyesinde kabul edebileceği en düşük ücret w m dir. 16

17 Şekil 2.3: Monopsoni ve Asgari Ücret Monopsonist in olduğu bir durumda, monopsonist piyasası ücretiyle rekabetçi bir piyasanın ücreti arasında belirlenen bir asgari ücret hem ücretlerin hem de istihdamın artmasına sebep olur. Asgari ücretin w * üstünde bir seviyede belirlendiği durumda ise rekabetçi piyasaya kıyasla daha az bir istihdam seviyesi netice verir. Daha da yüksek bir ücret seviyesi belirlendiğinde ise istihdam seviyesi monopsoni piyasasına kıyasla bile daha az gerçekleşir. Monopsoni nin geçerli olduğu bir piyasada asgari ücret ile istihdam arasında monotonik olmayan bir ilişki geçerlidir. Yani, ücretin çok düşük olduğu durumlarda asgari ücretin arttığı zaman istihdam da artar. Ücretin bir noktadan üstünde olduğu durumlarda ise ücret ile istihdam arasındaki klasik ilişki geçerlidir. Asgari ücretin istihdama olmasa da refaha müspet manada etkileri olabilir (Cahuc and Michel 1996; Acemoğlu and Pischke 1999). Asgari ücretin belirlenmesinden sonra işsiz kalmak istemeyen işçiler eğitimlerini arttırarak verimliliklerini arttırma yoluna gidebilirler. Bu durum emek talebi için de geçerli olabilir (Acemoğlu 2001). Asgari ücretin tesis edilmesi ve/veya arttırılması karşısında şirketler, söz konusu ücretlerde daha vasıflı işler yapılması gerektiğini düşünerek yüksek vasıflı işçilere olan taleplerini arttırabilir. Genel olarak değerlendirmek gerekirse, iktisat teorisine göre asgari ücret istihdamın azalmasına sebep olur fakat rekabetçi olmayan bir piyasada, düşük seviyelerde tespit edilen bir asgari ücret istihdamın ve refahın artmasına sebep olabilir. 2.3 Verilere Dayanan Deliller (Empirical Evidence) Şirketler Seviyesinde Toplanan Bilgilere Dayanan Çalışmalar Dolado ve diğerlerinin çalışması (1996) bazı OECD ülkelerinde asgari ücretin istihdam üzerindeki etkilerine dair bilgiler vermektedir. Asgari ücret genelde istihdamı azaltmaktadır fakat etkinin derecesi ülkeler ve kategoriler arasında farklılık göstermektedir. Asgari ücret en fazla genç istihdamı üzerinde etki göstermektedir. OECD nin 1998 ve 2006 senelerinde yaptığı çalışmalar asgari ücretin istihdamı az da olsa kötü yönde etkilediğine dair bir neticeye 17

18 ulaşmıştır ki söz konusu etki genç işçiler üzerinde yoğunlaşmaktadır. Asgari ücret üzerine yapılan çalışmaların çoğunluğu asgari ücretin tatbik edilebildiği kayıtlı sektörü incelerken genelde gelişmekte olan ülkelerin kayıtdışı sektörünü inceleyen bazı çalışmalar da görülebilmektedir (Lemos 2004 Brezilya üzerine, Gindling and Terrell 2004 Kosta Rika üzerine ve Jones 1997 Gana üzerine). Kayıtdışı sektör istihdamının ölçülmesindaki zorluklara rağmen bazı çalışmalar kayıtlı sektördeki asgari ücret artışının kayıtdışı sektörde de ücret artışına sebep olduğunu tespit etmiştir. Söz konusu çalışmaların getirdiği açıklama kayıtlı sektördeki asgari ücretin ekonominin tamamı için bir referans teşkil ettiği yönündedir. Eğer şirketler kayıtdışı sektörde monopson güce sahip iseler ve adil ücretlendirme kullanılıyor ise kayıtlı sektördeki asgari ücretin değişimine benzer bir değişim kayıtdışı sektörde de gerçekleşebilir. Bu olguya deniz feneri etkisi ismi verilmektedir Deneylere Dayanan Çalışmalar Stewart (2004) tarafından 1999 senesinde Britanya da asgari ücretin tesis edilmesi ve 2000 ve 2001 senelerinde arttırılmasının, ücret hadleri asgari ücretin üstünde olan işçilerin istihdamına etkilerinin incelendiği bir çalışma yapılmıştır. Stewart, bu çalışmasını farklı yaş gruplarındaki erkekler ve bayanlar için tekrarlamış ve neticeleri iktisadi dalgalanmalara göre ayarlamıştır. Çalışmalarda asgari ücretin hiç bir grup için menfi etkilerinin olmadığı görülmüştür. Benzer bir çalışma, eyaletlerin, istedikleri takdirde, federal asgari ücreti arttırabildikleri, ABD için yapılmıştır. Card and Krueger (1994, 1995) New Jersey eyaletinin 1992 senesinde asgari ücreti $4.25 den $5.05 e çıkarmasının etkilerini incelemiştir. Mukayese etmek maksadıyla, söz konusu dönem boyunca asgari ücreti $4.25 de sabit kalan Pennsylvania kullanılmıştır. New Jersey ve Pennsylvania benzer iktisadi yapıları olan komşu eyaletlerdir. Çalışma, asgari ücretin arttırılmasından sonra New Jersey eyaletindeki fast-food restoranlarındaki istihdamın Pennsylvania ya kıyasla daha süratli arttığını tespit etmiştir. Çalışmanın neticesi şudur: başlangıçta çok düşük bir seviyede ise, asgari ücret artışı istihdamın artmasına sebep olabilir. Card and Krueger ın bu çalışması çok geniş bir yelpazede münazara edilmesine rağmen çalışmanın neticeleri büyük ölçüde teyid edilmiştir İşçilerin Geçmişlerine Dayanan Çalışmalar Yukarıda bahsi geçen çalışmalarda iki temel problem vardır: 1. Söz konusu çalışmalar, asgari ücretin etkilerinin belli sektörlere olan etkilerini incelerken neticeler emek piyasasının tamamına yönelik yorumlanmaktadır. 2. Asgari ücretin istihdam edilen şahıs sayısına etkileri incelenirken çalışma saatleri göz ardı edilmektedir. Bu tip problemler, emek piyasasını temsil kabiliyeti yüksek olan ve asgari ücrete yakın ücret alan işçilerin seneler boyunca aldıkları ücretlerini takip ederek halledilebilir. Son senelerde yapılan bu tip çalışmalar asgari ücretteki değişimlerin söz konusu işçilerin istihamında ciddi etkileri olduğunu göstermektedir fakat bu etkilerin yönü hakkında bir fikir birliği yoktur. Abowd ve diğerlerinin (1999) Fransa için yaptıkları bir çalışma, asgari ücretteki yüzde 1 lik bir artışın söz konusu gruptaki erkek işçilerin işlerini muhafaza edebilme ihtimallerini yüzde 1,3 azaltığını tespit etmiştir. Bu oran bayanlar için yüzde 1 dir. ABD de ise, asgari ücretin yüzde 1 düşürülmesinin, o ücreti alan erkeklerin işlerini muhafaza edebilme ihtimallerini 18

19 yüzde 0,4 arttırdığını tespit etmiştir ki bu oran bayanlarda yüzde 1,6 dır. Portugal ve Cardoso (2001) aynı metodolojiyi kullanarak farklı neticeler elde etmişlerdir. Onların çalışması 1987 senesinde Portekiz de 19 yaş ve altındakilerin asgari ücretlerindeki değişim hakkındaki kanuni düzenleme üzerine yapılmıştır. Söz konusu düzenlemeye göre 17 yaşındakilerin asgari ücreti yüzde 50 arttırılırken 18 ve 19 yaşındakilerin asgari ücreti de yüzde 33 arttırılmıştır. Çalışma, asgari ücretteki artışların işe almaları azalttığını fakat işçilerin işlerinde devam etme meyillerinin arttığını tespit etmiştir. Yani, işten ayrılmaların azalması işe almalardaki azalmayı bir derece telafi etmiştir. Bu netice, monopsoni teorisine uygundur çünkü ücretler artınca gençler işlerine daha fazla bağlanmaktadırlar. Neumark ve diğerleri nin (2004) çalışmasında ABD deki asgari ücret artışlarının asgari ücret veya asgari ücretten biraz daha yüksek ücret alan işçilerin hem istihdamını hem de çalışma saatlerini azalttığını tespit edilmiştir. Zavodny nin çalışmasında ise asgari ücretteki artışın, bu artıştan etkilenen işçilerin istihdamına devam edilme ihtimalini azalttığını fakat işte kalanların daha uzun saatler çalışabildikleri tespit edilmiştir. Genel olarak ifade etmek gerekirse, saha çalışmaları, asgari ücretin iş bulma ve iş kaybetme ihtimalleri üzerinde ciddi etkileri olduğunu ortaya koymaktadır fakat asgari ücretteki artışın iş kayıplarını her durumda arttırdığını söyleyebilmek mümkün değildir. 2.4 Politika Meseleleri Saha çalışmaları asgari ücretin istihdam üzerine menfi (kötü) tesirler gösterdiği konusunda hem fikir değildir. Menfi tesirler olduğunu iddia eden çalışmalar da istatistiki olarak mühim (anlamlı) değildir. Bu sebeplerden dolayı bazı araştırmacılar asgari ücretin arttırılması fikrindedirler Asgari Ücret Arttırılmalı mı Yoksa Azaltılmalı mı? Şirketlerin belli bir monopsoni gücünün olduğu gerçek dünya şartlarına göre hazırlanan modellemeler asgari ücreti doğru tespit etmenin bir ince ayar meselesi olduğunu ortaya koymaktadır. Asgari ücret çok düşük tespit edilirse etkisi yoktur. Çok yüksek tespit edilirse toplam fazlayı azaltarak daha kötü bir durumu netice verir. Asgari ücretin azaltılması gerektiği fikrinin altındaki sebepler, bu müessesenin arzu edilen etkileri göstermediği ve gençler ve az vasıflı işçilerin durumunda olduğu gibi bazı işçiler için çok yüksek olduğudur. Emek piyasasının iyi durumda olduğu şartlarda bile söz konusu gruplarda işsizliğin yaygın olması bu fikri desteklemektedir. Asgari ücretin arttırılması fikri, bazı grupların pazarlık masasında zayıf oldukları ve ücretler arasındaki farkın çok büyük olduğu iddialarına dayanmaktadır. Bu bağlamda asgari ücret, çalışan fakirlerin sayısını azaltmada bir vasıta olarak kullanılmaktadır Asgari Ücret, Gelir Dengesizliği ve Fakirliği Azaltmada Etkili midir? Asgari ücretin arttırılması fikri adalet saikiyle desteklenmektedir fakat iktisat teorileri asgari ücretin fakirliğe çözüm olabileceği yönünde hemfikir değildir. Asgari ücretin arttırılmasıyla 19

20 birlikte, asgari ücretle çalışan fakir bir işçinin fakirliği, eğer işte çıkarılmazsa, azalabilir fakat asgari ücretin arttırılması işlerin azalmasına sebep oluyor ise bazı işçilerin gelirlerinin azalmasına sebep olur ve fakirlik artmış olur (Brown 1999). İkili emek piyasalarında asgari ücretin artışı gelir dengesizliğini arttırabilir. Asgari ücretin düşük verimli işçilerin işsiz kalmalarına sebep olması problemi asgari ücretin in-work benefit (4. Konu) birlikte desteklenmesi yoluyla aşılması bazı ülkelerde uygulanmaktadır. Asgari ücretin gençler ve vasıfsız işçiler üzerindeki etkileri üzerinde daha az münazara vardır. Asgari ücret söz konusu grupların istihdamını azaltmaktadır. Asgari ücretin fakirliği azaltma konusundaki etkileri üzerine Addison ve Blackburn (1999) un çalışması, ABD de 1990 lı senelerdeki asgari ücret artışının sadece (okulu bırakmış) işçilerin fakirliğini azalttığını ortaya koymuştur. Flinn (2002) ise, 1997 senesinde ABD deki asgari ücret artışının ($4.75 dan $5.15 e) gençlerin refahını arttırdığını fakat 1996 senesindeki asgari ücret artışının ($4.25 dan $4.75) aynı etkiyi gösterdiğine dair bir bulgu olmadığını ifade etmektedir. 2.5 Asgari Ücret Niye Vardır? Asgari ücretler, emek piyasası müesseselerine verilen iki görevi ifa etmektedirler: 1. Aşırı monopsonist güçler ve bilgi asimetrileri gibi piyasanın işleyişindeki aksaklıkları çözerek etkinliği arttırlar. 2. Az ücret alan az vasıflı işçilerin gelirlerinin artmasına sebep olarak gelir dengesizliğinin azalmasında vasıta olurlar. Bu iki görevin de ifa edilebilmesi için asgari ücretin dikkatli tespit edilmesi gerekir. Asgari ücret çok az ise, etkili değildir. Asgari ücret çok yüksek ise refahın azalmasına ve az vasıflı işçilerin emek piyasasının dışına itilerek gelir dengesizliğinin artmasına sebep olur. Asgari ücretin etkinlik ve gelir dağılımı özelliklerinin iyileştirilmesi için hükümetlerin zaman içerisinde asgari ücreti ayarlamaları gerekir ki bu zor bir süreçtir. Asgari ücretin siyaset ekonomisi (political economy) üzerine yapılan çalışmalar (Sobel 1999; Saint-Paul 2000; Bacache-Beauvallet ve Lehmann 2005) hangi kurumsal durumların asgari ücrete desteği arttırıp azaltacağını ortaya koymaktadır. Eğer seçmenlerin önemli bir kısmı 1. Asgari ücret artışı sebebiyle işsiz kalacakların yerine istihdam edilebilecek bir kitle ise ve 2. Asgari ücret artışı kendilerinin de ücretlerinin artmasına sebep olacak veya kendilerinin işleri sermaye ile bütünleşen işler ise söz konusu kitle asgari ücret artışını destekler. Eğer asgari ücretteki azalma şirketlerin daha ucuz işçilere yönelmelerine sebep olacak ise orta seviyede vasıflı işçiler buna karşı çıkarlar. Çalışma Soruları 1. Asgari ücreti alan işçilerin sayısı niye azdır? 2. Asgari ücret niye yaşa gore değişiklik göstermektedir? 20

5. İşçi fazlasını, işveren fazlasını ve iş fazlasını şekil yardımıyla gösteriniz.

5. İşçi fazlasını, işveren fazlasını ve iş fazlasını şekil yardımıyla gösteriniz. 1. Emeğin marjinal ürününün formulü nedir? 2. İşçi fazlasının formulü nedir? 3. İşveren fazlasının formulü nedir? 4. İş fazlasının formulü nedir? 5. İşçi fazlasını, işveren fazlasını ve iş fazlasını şekil

Detaylı

Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Çalışma Ekonomisi Dersi Çalışma Soruları - 1

Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Çalışma Ekonomisi Dersi Çalışma Soruları - 1 Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Çalışma Ekonomisi Dersi Çalışma Soruları - 1 1. Ünite 1. Basit ekonomik akım tablosunu çiziniz ve kısaca anlatınız. 2. Emek piyasalarının özelliklerini maddeler

Detaylı

Emek Piyasalarının Uluslararası Mukayesesi / Emek Piyasası Dersi Çalışma Soruları-1

Emek Piyasalarının Uluslararası Mukayesesi / Emek Piyasası Dersi Çalışma Soruları-1 Emek Piyasalarının Uluslararası Mukayesesi / Emek Piyasası Dersi Çalışma Soruları-1 1. Emek piyasasının tanımını yazınız. 2. Emeğin marjinal ürününün formulü nedir? 3. İşçi fazlasının formulü nedir? 4.

Detaylı

TÜRKİYE İŞSİZLİKTE EN KÖTÜ DÖRT ÜLKE ARASINDA

TÜRKİYE İŞSİZLİKTE EN KÖTÜ DÖRT ÜLKE ARASINDA İşsizlik ve İstihdam Raporu-Aralık 2017 16 Temmuz 2018, İstanbul İŞSİZLİK VE İSTİHDAM RAPORU- TEMMUZ 2018 MEVSİMSEL ETKİLERDEN ARINDIRILMIŞ İŞSİZLİK ARTTI, İSTİHDAM DÜŞTÜ TÜRKİYE İŞSİZLİKTE EN KÖTÜ DÖRT

Detaylı

BİRİNCİ BÖLÜM... 1 KAYIT DIŞI İSTİHDAM... 1 I. KAYIT DIŞI EKONOMİ...

BİRİNCİ BÖLÜM... 1 KAYIT DIŞI İSTİHDAM... 1 I. KAYIT DIŞI EKONOMİ... İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM... 1 KAYIT DIŞI İSTİHDAM... 1 I. KAYIT DIŞI EKONOMİ... 1 A. Kayıt Dışı Ekonominin Tanımı ve Kapsamı... 1 B. Kayıt Dışı Ekonominin Nedenleri... 4 C. Kayıt Dışı Ekonominin Büyüklüğü...

Detaylı

İKT 207: Mikro iktisat. Faktör Piyasaları

İKT 207: Mikro iktisat. Faktör Piyasaları İKT 207: Mikro iktisat Faktör Piyasaları Tartışılacak Konular Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları Tam Rekabetçi Faktör Piyasalarında Denge Monopson Gücünün Olduğu Faktör Piyasaları Monopol Gücünün Olduğu Faktör

Detaylı

LÜTFEN KAYNAK GÖSTEREREK KULLANINIZ 2013

LÜTFEN KAYNAK GÖSTEREREK KULLANINIZ 2013 OECD 2013 EĞİTİM GÖSTERGELERİ RAPORU: NE EKERSEN ONU BİÇERSİN (4) Prof. Dr. Hasan Şimşek İstanbul Kültür Üniversitesi (www.hasansimsek.net) 5 Ocak 2014 Geçtiğimiz üç hafta boyunca 2013 OECD Eğitim Göstergeleri

Detaylı

GENÇLERĠN ĠġĠ OLMADIĞI GĠBĠ Ġġ ARAYIġI DA YOK

GENÇLERĠN ĠġĠ OLMADIĞI GĠBĠ Ġġ ARAYIġI DA YOK 06 Temmuz 2015 GENÇLERĠN ĠġĠ OLMADIĞI GĠBĠ Ġġ ARAYIġI DA YOK TĠSK in OECD ve TÜĠK verileri ile yaptığı analize göre, 6 milyon genç boģta geziyor, üstelik bunların 4,7 milyonu iģ de aramıyor. Sorunun temel

Detaylı

İŞSİZLİKTE TIRMANIŞ SÜRÜYOR!

İŞSİZLİKTE TIRMANIŞ SÜRÜYOR! İşsizlik ve İstihdam Raporu-Ekim 2016 17 Ekim 2016, İstanbul İŞSİZLİKTE TIRMANIŞ SÜRÜYOR! İki yılda 457 bin yeni işsiz! Geniş tanımlı işsiz sayısı 6.3 milyonu aştı Tarım istihdamı 291 bin, imalat sanayi

Detaylı

GERÇEK İŞSİZ SAYISI 6 MİLYON 2,6 MİLYON GENÇ BOŞTA GEZİYOR

GERÇEK İŞSİZ SAYISI 6 MİLYON 2,6 MİLYON GENÇ BOŞTA GEZİYOR İşsizlik ve İstihdam Raporu-Aralık 2017 19 Haziran 2018, İstanbul İŞSİZLİK VE İSTİHDAM RAPORU- HAZİRAN 2018 GERÇEK İŞSİZ SAYISI 6 MİLYON 2,6 MİLYON GENÇ BOŞTA GEZİYOR GERÇEK İŞSİZLİK ORANI YÜZDE 17,7!

Detaylı

Türkiye, OECD üyesi ülkeler arasında çalışanların en az boş zamana sahip olduğu ülke!

Türkiye, OECD üyesi ülkeler arasında çalışanların en az boş zamana sahip olduğu ülke! Türkiye de İnsanlar Zaman Yoksulu, Kadınlar Daha da Yoksul 1 KEİG Platformu 3 Ocak 2019 Zaman kullanımı ile ilgili karşılaştırmalı istatistiklere bakıldığında, Türkiye özel bir konuma sahip. İstihdamda

Detaylı

İŞSİZLİK BÜYÜK ÖLÇÜDE ERKEKLERDE YAŞANAN İŞGÜCÜ ARTIŞI İLE İSTİHDAM KAYIPLARINDAN KAYNAKLANIYOR

İŞSİZLİK BÜYÜK ÖLÇÜDE ERKEKLERDE YAŞANAN İŞGÜCÜ ARTIŞI İLE İSTİHDAM KAYIPLARINDAN KAYNAKLANIYOR Araştırma Notu 09/31 01.03.2009 İŞSİZLİK BÜYÜK ÖLÇÜDE ERKEKLERDE YAŞANAN İŞGÜCÜ ARTIŞI İLE İSTİHDAM KAYIPLARINDAN KAYNAKLANIYOR Seyfettin Gürsel ***, Gökçe Uysal-Kolaşin ve Mehmet Alper Dinçer Yönetici

Detaylı

SAĞLIK HARCAMALARINDA SON DURUM

SAĞLIK HARCAMALARINDA SON DURUM 1 SAĞLIK HARCAMALARINDA SON DURUM Temmuz 2018 Sağlık harcamaları ekonomik kriz sonrası yaşadığı düşüşten sonra artma eğilimi göstermiştir. 2016 yılında sağlık harcamaları, 2017 yılında beklenenden daha

Detaylı

Yeni kanun teklifi neden yeterli değildir?

Yeni kanun teklifi neden yeterli değildir? tepav Economic Policy Research Foundation of Turkey Yeni kanun teklifi neden yeterli değildir? Güven Sak 28 Şubat 2012 Çerçeve Ne yapmak istiyoruz? İnsan gücümüz dünyanın en büyük 10 uncu ekonomisi olma

Detaylı

Yeni Sosyal Güvenlik Sistemi Üzerine Notlar

Yeni Sosyal Güvenlik Sistemi Üzerine Notlar Yeni Sosyal Güvenlik Sistemi Üzerine Notlar Recep Kapar Muğla Üniversitesi recepkapar@sosyalkoruma.net www.sosyalkoruma.net Sosyal Güvenlik Harcamaları Yüksek Değildir Ülke İsveç Fransa Danimarka Belçika

Detaylı

Dünya da ve Türkiye de İş Sağlığı ve Güvenliği

Dünya da ve Türkiye de İş Sağlığı ve Güvenliği Dünya da ve Türkiye de İş Sağlığı ve Güvenliği Amaç İstatistikî veriler ve karşılaştırmalarla dünyada ve Türkiye deki İSG durumu hakkında bilgi sahibi olmak. 2 Öğrenim hedefleri ILO İSG verileri, WHO meslek

Detaylı

8 Aralık 2016, İstanbul

8 Aralık 2016, İstanbul 8 Aralık 2016, İstanbul 1 Asgari ücret sadece asgari ücret değil Yıl Asgari Ücretli Sayısı (Bin) Zorunlu Sigortalı Sayısı (Bin) Asgari Ücretli Oran (%) 2004 2.697 6.181 44 2005 3.042 6.919 44 2006 3.763

Detaylı

MAKROİKTİSAT (İKT209)

MAKROİKTİSAT (İKT209) MAKROİKTİSAT (İKT209) Ders 3: İşsizlik Prof. Dr. Ferda HALICIOĞLU İktisat Bölümü Siyasal Bilgiler Fakültesi İstanbul Medeniyet Üniversitesi 1 Derste İncelenen Konular İşsizliğin ölçülmesi İşsizliğin türleri

Detaylı

2018/1. Dönem Deneme Sınavı.

2018/1. Dönem Deneme Sınavı. 1. Aşağıdakilerden hangisi mikro ekonominin konuları arasında yer almamaktadır? A) Tüketici maksimizasyonu B) Faktör piyasası C) Firma maliyetleri D) İşsizlik E) Üretici dengesi 2. Firmanın üretim miktarı

Detaylı

BÖLÜM 9. Ekonomik Dalgalanmalara Giriş

BÖLÜM 9. Ekonomik Dalgalanmalara Giriş BÖLÜM 9 Ekonomik Dalgalanmalara Giriş Çıktı ve istihdamdaki kısa dönemli dalgalanmalara iş çevrimleri diyoruz Bu bölümde ekonomik dalgalanmaları açıklamaya çalışıyoruz ve nasıl kontrol edilebileceklerini

Detaylı

FİNANSAL SİSTEM DÜZENLEMELERİ VE EKONOMİK BÜYÜME

FİNANSAL SİSTEM DÜZENLEMELERİ VE EKONOMİK BÜYÜME Niyazi ÖZPEHRİZ FİNANSAL SİSTEM DÜZENLEMELERİ VE EKONOMİK BÜYÜME 1. Giriş Finansal sistemin işleyişi, ekonomik büyüme üzerinde önemli etkilere sahip olabilmektedir. İyi işleyen bankacılık sistemi ve menkul

Detaylı

BÖLÜM 6 26.04.2011 İŞSİZLİK

BÖLÜM 6 26.04.2011 İŞSİZLİK BÖLÜM 6 İŞSİZLİK İŞSİZLİK İşsizlik insanları doğrudan ve en şiddetli şekilde etkileyen makroekonomik sorundur ILO kriterlerine göre bir kişinin işsiz olarak tanımlanabilmesi için, bu kişinin durumu aşağıda

Detaylı

T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ ÇALIŞMA EKONOMİSİ VE ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ BÖLÜMÜ

T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ ÇALIŞMA EKONOMİSİ VE ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ BÖLÜMÜ Komşular SUNAR T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ ÇALIŞMA EKONOMİSİ VE ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ BÖLÜMÜ Asgari Ücretin Tanımı Çalışan bir kişinin en azından temel ihtiyaçlarını

Detaylı

Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz?

Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? 7. MALİYETLER 193 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? 7.1. Kısa Dönem Firma Maliyetleri 7.1.1. Toplam Sabit Maliyetler 7.1.2. Değişken Maliyetler 7.1.3. Toplam Maliyetler (TC) 7.1.4. Marjinal Maliyet (MC) 7.1.5.

Detaylı

Üretim Girdilerinin lması

Üretim Girdilerinin lması Üretim Girdilerinin Fiyatlandırılmas lması 2 Tam Rekabet Piyasasında Girdi Talebi Tek Değişken Girdi Durumu İlk olarak firmanın tek girdisinin işgücü () olduğu durumu inceleyelim. Değişken üretim girdisi

Detaylı

Ekonomi I FĐRMA TEORĐSĐ. Piyasa Çeşitleri. Tam Rekabet Piyasası. Piyasa yapılarının çeşitli türleri; Bir uçta tam rekabet piyasası (fiyat alıcı),

Ekonomi I FĐRMA TEORĐSĐ. Piyasa Çeşitleri. Tam Rekabet Piyasası. Piyasa yapılarının çeşitli türleri; Bir uçta tam rekabet piyasası (fiyat alıcı), Ekonomi I Tam Rekabet Piyasası FĐRMA TEORĐSĐ Bu bölümü bitirdiğinizde şunları öğrenmiş olacaksınız: Hasılat, maliyet ve kar kavramları ne demektir? Tam rekabet ne anlama gelir? Tam rekabet piyasasında

Detaylı

OECD Ticaretin Kolaylaştırılması Göstergeleri - Türkiye

OECD Ticaretin Kolaylaştırılması Göstergeleri - Türkiye OECD Ticaretin Kolaylaştırılması Göstergeleri - Türkiye OECD, hükümetlerin sınır (gümrük dahil) prosedürlerini geliştirmeleri, ticaret maliyetlerini azaltmaları, ticareti artırmaları ve böylece uluslar

Detaylı

BAKANLAR KURULU SUNUMU

BAKANLAR KURULU SUNUMU BAKANLAR KURULU SUNUMU Murat Çetinkaya Başkan 12 Aralık 2016 Ankara Sunum Planı Küresel Gelişmeler İktisadi Faaliyet Dış Denge Parasal ve Finansal Koşullar Enflasyon 2 Genel Değerlendirme Yılın üçüncü

Detaylı

C.Can Aktan (ed), Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayını, 2002.

C.Can Aktan (ed), Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayını, 2002. C.Can Aktan (ed), Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayını, 2002. DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI NIN GELİR DAĞILIMINDA ADALETSİZLİK VE YOKSULLUK SORUNUNA YAKLAŞIMI (SEKİZİNCİ

Detaylı

İşgücü Piyasasında Gelişmeler: Döneminde Kadınlar ve Erkeklerin İstihdamı ve İşsizliği Ne Yönde Değişti? 1

İşgücü Piyasasında Gelişmeler: Döneminde Kadınlar ve Erkeklerin İstihdamı ve İşsizliği Ne Yönde Değişti? 1 İşgücü Piyasasında Gelişmeler: 04-06 Döneminde lar ve lerin İstihdamı ve İşsizliği Ne Yönde Değişti? KEİG Platformu Türkiye de kadınların işgücüne ve istihdama katılım oranları benzer gelişmişlik seviyesindeki

Detaylı

2016 YILI I.DÖNEM AKTÜERLİK SINAVLARI EKONOMİ

2016 YILI I.DÖNEM AKTÜERLİK SINAVLARI EKONOMİ SORU 1: Aşağıdakilerden hangisi/hangileri tüm dünyada görülen artan işsizlik oranını açıklamaktadır? I. İşsizlik yardımı miktarının arttırılması II. Sendikalaşma oranında azalma III. İşgücü piyasında etkin

Detaylı

REEL İŞÇİLİK MALİYETİ ARTIŞI 2012'DEN BERİ HIZLANARAK SÜRÜYOR

REEL İŞÇİLİK MALİYETİ ARTIŞI 2012'DEN BERİ HIZLANARAK SÜRÜYOR REEL İŞÇİLİK MALİYETİ ARTIŞI 2012'DEN BERİ HIZLANARAK SÜRÜYOR 9 Eylül 2016 TÜİK in açıkladığı 2016 yılının ikinci çeyreğine ait imalat sanayii üretim ve istihdam verileri kullanılarak yapılan hesaplamalara

Detaylı

8 İSTİHDAM TRB2 BÖLGESİ MEVCUT DURUM ANALİZİ 2014

8 İSTİHDAM TRB2 BÖLGESİ MEVCUT DURUM ANALİZİ 2014 8 İSTİHDAM TRB2 BÖLGESİ MEVCUT DURUM ANALİZİ 2014 HAZIRLAYANLAR Günsu CANTÜRK, PPKB Uzmanı Harun KAPTANER, PPKB Uzmanı Tuğba ÖZCAN, PPKB Uzmanı Plan Koordinatörü: M. Emin ÇAKAY, PPKB Birim Başkanı 2 3

Detaylı

2001 KPSS 1. Aşağıdakilerden hangisi A malının talep eğrisinin sola doğru kaymasına neden olur?

2001 KPSS 1. Aşağıdakilerden hangisi A malının talep eğrisinin sola doğru kaymasına neden olur? 2001 KPSS 1. Aşağıdakilerden hangisi A malının talep eğrisinin sola doğru kaymasına neden olur? A) A malını tüketen insanların sayısının artmasına yol açan bir nüfus artışı B) A normal bir mal ise, tüketici

Detaylı

Mikroiktisat Final Sorularý

Mikroiktisat Final Sorularý Mikroiktisat Final Sorularý MERSĐN ÜNĐVERSĐTESĐ ĐKTĐSADĐ VE ĐDARĐ BĐLĐMLER FAKÜLTESĐ MALĐYE VE ĐŞLETME BÖLÜMLERĐ MĐKROĐKTĐSAT FĐNAL SINAVI 10.01.2011 Saat: 13:00 Çoktan Seçmeli Sorular: Sorunun Yanıtı

Detaylı

3. Emek Piyasası. Grafik-3.1: İşsizlik Oranları (yüzde)

3. Emek Piyasası. Grafik-3.1: İşsizlik Oranları (yüzde) 3. Emek Piyasası Türkiye de işsizlik oranında son dönemde katılık ve bozulmalar dikkat çekmektedir. 2012 yılından itibaren yavaş bir tempoda artan işsizlik oranı 2016 yılı ikinci yarısında belirgin bir

Detaylı

SAHA RATING, DÜNYA KURUMSAL YÖNETİM ENDEKSİ Nİ GÜNCELLEDİ

SAHA RATING, DÜNYA KURUMSAL YÖNETİM ENDEKSİ Nİ GÜNCELLEDİ SAHA RATING, DÜNYA KURUMSAL YÖNETİM ENDEKSİ Nİ GÜNCELLEDİ 21.07.2017 Saha Rating güncellenmiş Dünya Kurumsal Yönetim Endeksi (DKYE) çalışmasını tamamladı. Saha nın çalışması sonucunda, endekse giren ülkelerin

Detaylı

MAKRO İKTİSAT KONUYA İLİŞKİN SORU ÖRNEKLERİ(KARMA)

MAKRO İKTİSAT KONUYA İLİŞKİN SORU ÖRNEKLERİ(KARMA) MAKRO İKTİSAT KONUYA İLİŞKİN SORU ÖRNEKLERİ(KARMA) 1- Bir ekonomide işsizlik ve istihdamdaki değişimler iktisatta hangi alan içinde incelenmektedir? a) Mikro b) Makro c) Para d) Yatırım e) Milli Gelir

Detaylı

5.1. Ulusal Bilim ve Teknoloji Sistemi Performans Göstergeleri [2005/3]

5.1. Ulusal Bilim ve Teknoloji Sistemi Performans Göstergeleri [2005/3] Ek Karar 5.1. Ulusal Bilim ve Teknoloji Sistemi Performans Göstergeleri [2005/3] KARAR NO Y 2005/3 Ulusal Bilim ve Teknoloji Sistemi Performans Göstergeleri Ülkemizin bilim ve teknoloji performansı, aşağıdaki

Detaylı

Türkiye de Kadın İstihdam Sorununa Çözümler LİZBON SÜRECİ ve KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ

Türkiye de Kadın İstihdam Sorununa Çözümler LİZBON SÜRECİ ve KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ Türkiye de Kadın İstihdam Sorununa Çözümler LİZBON SÜRECİ ve KADIN GİRİŞİMCİLİĞİ TOBB Kadın Girişimciler Kurulu Kongresi Ankara, 25 Ağustos 2008 Y.Doç.Dr. İpek İlkkaracan İstanbul Teknik Üniversitesi Kadının

Detaylı

OECD VE AB KAPSAMINDA EN ELVERİŞSİZ YATIRIM ORTAMI TÜRKİYE DE TABLO 1

OECD VE AB KAPSAMINDA EN ELVERİŞSİZ YATIRIM ORTAMI TÜRKİYE DE TABLO 1 OECD VE AB KAPSAMINDA EN ELVERİŞSİZ YATIRIM ORTAMI TÜRKİYE DE TABLO 1 OECD VE AB ÜLKELERĠNDE YATIRIM ORTAMININ ÇEKĠCĠLĠK SIRALAMASI, 2005 Yeni Zelanda ABD Kanada Norveç Avusturalya Danimarka İngiltere

Detaylı

Ekonomik Araştırmalar ÖDEME DAVRANIŞLARI. Mayıs Şirketlerin işletme sermayesi ihtiyaçları için iyi stok yönetimi çok önemli

Ekonomik Araştırmalar ÖDEME DAVRANIŞLARI. Mayıs Şirketlerin işletme sermayesi ihtiyaçları için iyi stok yönetimi çok önemli Ekonomik Araştırmalar ÖDEME DAVRANIŞLARI Source: Pexels Şirketlerin işletme sermayesi ihtiyaçları için iyi stok yönetimi çok önemli Ödeme Davranışları, Euler Hermes Ekonomik Araştırmalar YÖNETİCİ ÖZETİ

Detaylı

Ücretler yüzde 12 eridi, çalışan yoksullaştı

Ücretler yüzde 12 eridi, çalışan yoksullaştı 25.10.2009 2009/21 Ücretler yüzde 12 eridi, çalışan yoksullaştı Ekonomik krizden en fazla etkilenen ülkeler arasında yer alan Türkiye, bu süreçte işsizler ordusunu en fazla büyüten ülkelerden biri olurken

Detaylı

PETROL FİYATLARINDA KAYDEDİLEN DEĞİŞİMLERİN MAKROEKONOMİK BÜYÜKLÜKLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

PETROL FİYATLARINDA KAYDEDİLEN DEĞİŞİMLERİN MAKROEKONOMİK BÜYÜKLÜKLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN İNCELENMESİ PETROL FİYATLARINDA KAYDEDİLEN DEĞİŞİMLERİN MAKROEKONOMİK BÜYÜKLÜKLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN İNCELENMESİ Veysel SARICI Nazif Hülâgü SOHTAOĞLU İ.T.Ü. Elektrik Mühendisliği Bölümü Özet: Bu çalışmada, petrol

Detaylı

Göç ve Serbest Dolaşım Eğilimler ve Engeller. Ayşegül Yeşildağlar 16.09.2010 Ankara, Turkey

Göç ve Serbest Dolaşım Eğilimler ve Engeller. Ayşegül Yeşildağlar 16.09.2010 Ankara, Turkey Göç ve Serbest Dolaşım Eğilimler ve Engeller Ayşegül Yeşildağlar 16.09.2010 Ankara, Turkey Türkiye den AB ne Göç 1961 den itibaren göçün değişen doğası 60 lar : Batı Avrupa da niteliksiz işgücü ihtiyacı

Detaylı

1. Demiryolu Karayolu Denizyolu Havayolu Taşımacılığı Satın Almalar ve Birleşmeler... 12

1. Demiryolu Karayolu Denizyolu Havayolu Taşımacılığı Satın Almalar ve Birleşmeler... 12 Sektörel Görünüm: Yük Taşımacılığı ve Limancılık Ağustos 2018 I İÇİNDEKİLER 1. Demiryolu... 6 2. Karayolu... 7 3. Denizyolu... 8 4. Havayolu Taşımacılığı... 11 5. Satın Almalar ve Birleşmeler... 12 1.

Detaylı

EURO BÖLGESİ NDE İŞSİZLİK

EURO BÖLGESİ NDE İŞSİZLİK EURO BÖLGESİ NDE İŞSİZLİK MAYIS 2012 ANKARA EURO BÖLGESİNDE İŞSİZLİK 2 Mayıs 2012 tarihinde Eurostat tarafından açıklanan verilere göre Euro bölgesinde işsizlik oranı, Mart sonu itibariyle 1999 yılında

Detaylı

Bölüm 5 ARZ VE TALEP UYGULAMALARI

Bölüm 5 ARZ VE TALEP UYGULAMALARI Bölüm 5 ARZ VE TALEP UYGULAMALARI Neler Öğreneceğiz? Hükümet Müdahalelerinin denge Oluşumlarına Etkileri Fiyat Kontrolleri Taban ve Tavan Fiyat Uygulamaları Asgari Ücret Politikası Tarımsal Destekleme

Detaylı

2.BÖLÜM ÇOKTAN SEÇMELİ

2.BÖLÜM ÇOKTAN SEÇMELİ CEVAP ANAHTARI 1.BÖLÜM ÇOKTAN SEÇMELİ 1.(e) 2.(d) 3.(a) 4.(c) 5.(e) 6.(d) 7.(e) 8.(d) 9.(b) 10.(e) 11.(a) 12.(b) 13.(a) 14.(c) 15.(c) 16.(e) 17.(e) 18.(b) 19.(d) 20.(a) 1.BÖLÜM BOŞLUK DOLDURMA 1. gereksinme

Detaylı

BÖLGELERE GÖRE DEĞİŞMEKLE BERABER İŞSİZLİK ORANI YÜZDE 30 U AŞIYOR

BÖLGELERE GÖRE DEĞİŞMEKLE BERABER İŞSİZLİK ORANI YÜZDE 30 U AŞIYOR 19/04/2008 2008/9 BASIN BÜLTENİ BÖLGELERE GÖRE DEĞİŞMEKLE BERABER İŞSİZLİK ORANI YÜZDE 30 U AŞIYOR Dünyada işsizlik oranı istihdam halinde olmayan, son üç ay içinde iş aramış ve 15 gün içinde iş başı yapabilecek

Detaylı

TÜRKİYE TOPLU SÖZLEŞMEDE AB NİN ÇOK GERİSİNDE. Yönetici Özeti

TÜRKİYE TOPLU SÖZLEŞMEDE AB NİN ÇOK GERİSİNDE. Yönetici Özeti Araştırma Notu 09/28 10.03.2009 TÜRKİYE TOPLU SÖZLEŞMEDE AB NİN ÇOK GERİSİNDE Burak Darbaz ve Gökçe Uysal-Kolaşin Yönetici Özeti Türkiye deki sendikaların toplu iş sözleşmesi imzalama yetkilerinin kısıtlı

Detaylı

Türkiye: Verimlilik ve Büyüme Atılımının Gerçekleştirilmesi

Türkiye: Verimlilik ve Büyüme Atılımının Gerçekleştirilmesi : Verimlilik ve Büyüme Atılımının Gerçekleştirilmesi 1 ANA BULGULAR Ekonomik atılım ile Kişi başına düşen GSYİH 2015 e kadar iki katına çıkarılabilecektir 6 milyon yeni istihdam olanağı yaratılabilecektir

Detaylı

meydana gelen değişmedir. d. Ek bir işçi çalıştırıldığında sabit maliyetlerde e. Üretim ek bir birim arttığında toplam

meydana gelen değişmedir. d. Ek bir işçi çalıştırıldığında sabit maliyetlerde e. Üretim ek bir birim arttığında toplam A 1. Aşağıda verilen ifadelerden hangisi eş-ürün eğrisi ile ilgili değildir? a. Girdilerin pozitif marjinal fiziki ürüne sahip olması b. Girdilerin azalan marjinal fiziki ürüne sahip olması c. Girdilerin

Detaylı

İşgücü Piyasası Görünümü: Mayıs 2013

İşgücü Piyasası Görünümü: Mayıs 2013 İşgücü Piyasası Görünümü: Mayıs 2013 15 Mayıs 2013 TARIM DIŞI İŞSİZLİK ÖNCEKİ AYA GÖRE DÜŞTÜ Seyfettin Gürsel * Gökçe Uysal ve Ayşenur Acar Yönetici Özeti Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü verileri

Detaylı

Sağlıkta Maliyet Kavramı. Doç. Dr. Sedat ALTIN Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Sağlıkta Maliyet Kavramı. Doç. Dr. Sedat ALTIN Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Sağlıkta Maliyet Kavramı Doç. Dr. Sedat ALTIN Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Sağlık Sektörü (Piyasası) Sağlık sektörünü diğer sektörlerden ayıran temel farklılık,

Detaylı

Talep ve arz kavramları ve bu kavramları etkileyen öğeler spor endüstrisine konu olan bir mal ya da hizmetin üretilmesi ve tüketilmesi açısından

Talep ve arz kavramları ve bu kavramları etkileyen öğeler spor endüstrisine konu olan bir mal ya da hizmetin üretilmesi ve tüketilmesi açısından 3.Ders Talep ve arz kavramları ve bu kavramları etkileyen öğeler spor endüstrisine konu olan bir mal ya da hizmetin üretilmesi ve tüketilmesi açısından önemli unsurlardır. Spor endüstrisi içerisinde yer

Detaylı

BİRİNCİ SEVİYE ÖRNEK SORULARI EKONOMİ

BİRİNCİ SEVİYE ÖRNEK SORULARI EKONOMİ BİRİNCİ SEVİYE ÖRNEK SORULARI EKONOMİ SORU 1: Tam rekabet ortamında faaliyet gösteren bir firmanın kısa dönem toplam maliyet fonksiyonu; STC = 5Q 2 + 5Q + 10 dur. Bu firma tarafından piyasaya sürülen ürünün

Detaylı

HABER BÜLTENİ xx Sayı 24

HABER BÜLTENİ xx Sayı 24 HABER BÜLTENİ xx.10.2015 Sayı 24 Konya Hizmetler Sektörünün Önümüzdeki Dönemden Beklentisi Arttı Konya Hizmetler Sektörü Güven Endeksi, geçen aya ve geçen yıla göre düştü. Önümüzdeki 3 ayda hizmetlere

Detaylı

AB Ekonomisinin Mevcut Durumu ve Geleceğe Dönük Projeksiyonlar. Prof. Dr. Lerzan ÖZKALE, İTÜ Ankara, 18 Ekim 2006

AB Ekonomisinin Mevcut Durumu ve Geleceğe Dönük Projeksiyonlar. Prof. Dr. Lerzan ÖZKALE, İTÜ Ankara, 18 Ekim 2006 AB Ekonomisinin Mevcut Durumu ve Geleceğe Dönük Projeksiyonlar Prof. Dr. Lerzan ÖZKALE, İTÜ Ankara, 18 Ekim 2006 2005 GSYİH (cari ABD Doları, milyar) 50000 45000 40000 35000 30000 25000 20000 15000 10000

Detaylı

KAMU TERCİHİ 2 1. POLİTİK PİYASA

KAMU TERCİHİ 2 1. POLİTİK PİYASA KAMU TERCİHİ 2 1. POLİTİK PİYASA 2 1.1. POLİTİKACI VE SEÇMENLERİN DAVRANIŞI 3 1.1.1. Kamu Malları 3 1.1.2. Dışsallıklar 3 1.2. ÇIKAR GRUPLARI VE YENİDEN BÖLÜŞÜM 4 1.2.1. Ortanca Seçmen Kuramı 4 1.3. GELİRİN

Detaylı

İşsizlik ve İstihdam Raporu-Eylül 2016

İşsizlik ve İstihdam Raporu-Eylül 2016 İşsizlik ve İstihdam Raporu-Eylül 2016 İşsizlikte patlama! İki yılda 473 bin yeni işsiz! Geniş tanımlı işsiz sayısı 6 milyonu aştı Tarım istihdamı 420 bin, imalat sanayi 47 azaldı Toplam istihdam artışının

Detaylı

Sağlıkta Maliyet. B.Burcu TANER Mayıs.2015

Sağlıkta Maliyet. B.Burcu TANER Mayıs.2015 Sağlıkta Maliyet B.Burcu TANER Mayıs.2015 14 Mayıs 2015 tarihinde Acıbadem Üniversitesi nde yapılan ASG XV. Hemşirelik Haftası Etkinliklerinde sunulmuştur. Hedef Daha geniş kitleler için daha iyi sağlık

Detaylı

HABER BÜLTENİ xx Sayı 33

HABER BÜLTENİ xx Sayı 33 HABER BÜLTENİ xx.07.2016 Sayı 33 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN ÇALIŞAN SAYISI BEKLENTİSİ ARTTI Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi geçen aya ve geçen yılın aynı ayına göre yükseldi. Mevcut siparişler ise; Mayıs

Detaylı

KARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜK TEORİSİ

KARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜK TEORİSİ KARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜK TEORİSİ Ricardo, bir ülkenin hiçbir malda mutlak üstünlüğe sahip olmadığı durumlarda da dış ticaret yapmasının, fayda sağlayabileceğini açıklamıştır. Eğer bir ülke her malda mutlak

Detaylı

ALMANYA DA SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ SEÇKİN KESGİN

ALMANYA DA SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ SEÇKİN KESGİN ALMANYA DA SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ SEÇKİN KESGİN Almanya; Orta Avrupa da bir ülkedir. Kuzeyinde Kuzey denizi, Danimarka, ve Baltık denizi; doğusunda Polonya ve Çek cumhuriyeti; güneyinde Avusturya ve İsviçre;

Detaylı

ALMANYA DA 2012 MAYIS AYI İTİBARİYLE ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK ALANINDA MEYDANA GELEN ÖNEMLİ GELİŞMELER. 1. İstihdam Piyasası

ALMANYA DA 2012 MAYIS AYI İTİBARİYLE ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK ALANINDA MEYDANA GELEN ÖNEMLİ GELİŞMELER. 1. İstihdam Piyasası ALMANYA DA 2012 MAYIS AYI İTİBARİYLE ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK ALANINDA MEYDANA GELEN ÖNEMLİ GELİŞMELER 1. İstihdam Piyasası Federal İstatistik Dairesi nin verilerine göre, çalışanların sayısı Nisan 2012

Detaylı

OECD Gelir ve Kazançlar Üzerinden Alınan Vergiler/GSYH (2011) (Mahalli İdare Vergi Gelirleri Dahil)

OECD Gelir ve Kazançlar Üzerinden Alınan Vergiler/GSYH (2011) (Mahalli İdare Vergi Gelirleri Dahil) Danimarka Norveç Yeni Zelanda İzlanda İsveç Finlandiya Belçika Avustralya Kanada İtalya Lüksemburg İsviçre İngiltere Avusturya ABD OECD İrlanda Almanya Hollanda AB 27 Fransa İsrail İspanya Şili Japonya

Detaylı

Avrupa Ve Türkiye Araç Pazarı Değerlendirmesi (2011/2012 Ekim)

Avrupa Ve Türkiye Araç Pazarı Değerlendirmesi (2011/2012 Ekim) Rapor No: 212/23 Avrupa Ve Türkiye Araç Pazarı Değerlendirmesi (211/212 Ekim) Kasım 212 OSD OICA Üyesidir OSD is a Member of OICA 1. Otomobil Pazarı AB (27) ve EFTA Ülkeleri nde otomobil pazarı 211 yılı

Detaylı

GRAFİKLERLE FEDERAL ALMANYA EKONOMİSİNİN GÖRÜNÜMÜ

GRAFİKLERLE FEDERAL ALMANYA EKONOMİSİNİN GÖRÜNÜMÜ GRAFİKLERLE FEDERAL ALMANYA EKONOMİSİNİN GÖRÜNÜMÜ Hazırlayan: Fethi SAYGIN Mart 2014 Kaynak :DESTATIS (Alman İstatistik Enstitüsü) GENEL DEĞERLENDİRME Ekonomi piyasalarındaki durgunluk ve sorunlara rağmen,

Detaylı

HABER BÜLTENİ xx Sayı 33 KONYA HİZMETLER SEKTÖRÜNÜN ÇALIŞAN SAYISI BEKLENTİSİ ARTTI

HABER BÜLTENİ xx Sayı 33 KONYA HİZMETLER SEKTÖRÜNÜN ÇALIŞAN SAYISI BEKLENTİSİ ARTTI HABER BÜLTENİ xx.07.2016 Sayı 33 KONYA HİZMETLER SEKTÖRÜNÜN ÇALIŞAN SAYISI BEKLENTİSİ ARTTI Konya Hizmetler Sektörü Güven Endeksi, geçen aya ve geçen yılın aynı ayına göre yükseldi. Önümüzdeki 3 ayda hizmetlere

Detaylı

2005 YILI İLERLEME RAPORU VE KATILIM ORTAKLIĞI BELGESİNİN KOPENHAG EKONOMİK KRİTERLERİ ÇERÇEVESİNDE ÖN DEĞERLENDİRMESİ

2005 YILI İLERLEME RAPORU VE KATILIM ORTAKLIĞI BELGESİNİN KOPENHAG EKONOMİK KRİTERLERİ ÇERÇEVESİNDE ÖN DEĞERLENDİRMESİ 2005 YILI İLERLEME RAPORU VE KATILIM ORTAKLIĞI BELGESİNİN KOPENHAG EKONOMİK KRİTERLERİ ÇERÇEVESİNDE ÖN DEĞERLENDİRMESİ TEPAV EPRI Dış Politika Etütleri AB Çalışma Grubu 9 Kasım 2005 Ankara Zeynep Songülen

Detaylı

HABER BÜLTENİ Sayı 24 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜ GÜVEN ENDEKSİ GEÇEN AYA GÖRE DÜŞTÜ:

HABER BÜLTENİ Sayı 24 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜ GÜVEN ENDEKSİ GEÇEN AYA GÖRE DÜŞTÜ: HABER BÜLTENİ 02.10.2015 Sayı 24 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜ GÜVEN ENDEKSİ GEÇEN AYA GÖRE DÜŞTÜ: Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi (KOİN) geçen aya ve geçen yılın aynı dönemine göre düştü. Konya da inşaat sektöründe

Detaylı

HABER BÜLTENİ xx Sayı 26 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜ GÜVEN ENDEKSİ BİR ÖNCEKİ AYA GÖRE YÜKSELDİ

HABER BÜLTENİ xx Sayı 26 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜ GÜVEN ENDEKSİ BİR ÖNCEKİ AYA GÖRE YÜKSELDİ HABER BÜLTENİ xx.12.2015 Sayı 26 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜ GÜVEN ENDEKSİ BİR ÖNCEKİ AYA GÖRE YÜKSELDİ Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi (KOİN), her ay Konya da inşaat sektöründe faaliyet gösteren 200 firmaya

Detaylı

Tuzaktan çıkmak için sanayisizleşmeyi durdurmak gerekmektedir

Tuzaktan çıkmak için sanayisizleşmeyi durdurmak gerekmektedir tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Tuzaktan çıkmak için sanayisizleşmeyi durdurmak gerekmektedir Ozan Acar 14 Aralık 2012, Ankara Çerçeve 1) Türkiye nin orta gelir tuzağı ve sanayisizleşme

Detaylı

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 TEMMUZ AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi.

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 TEMMUZ AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi. HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 TEMMUZ AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU Ağustos 2017 1 HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2017 TEMMUZ İHRACAT PERFORMANSI ÜZERİNE KISA DEĞERLENDİRME Yılın İlk 7 Ayında

Detaylı

ÇALIŞMA SORULARI TOPLAM TALEP I: MAL-HİZMET (IS) VE PARA (LM) PİYASALARI

ÇALIŞMA SORULARI TOPLAM TALEP I: MAL-HİZMET (IS) VE PARA (LM) PİYASALARI ÇALIŞMA SORULARI TOPLAM TALEP I: MAL-HİZMET (IS) VE PARA (LM) PİYASALARI 1. John Maynard Keynes e göre, konjonktürün daralma dönemlerinde görülen düşük gelir ve yüksek işsizliğin nedeni aşağıdakilerden

Detaylı

Para Piyasasında Denge: LM (Liquit Money) Modeli

Para Piyasasında Denge: LM (Liquit Money) Modeli 11. Hafta Para Piyasasında Denge: LM (Liquit Money) Modeli Para piyasasının dengede olduğu (reel para arzının, reel para talebine eşit olduğu) faiz ve reel gelir düzeylerini gösteren eğriye, LM eğrisi

Detaylı

Nüfus Yaşlanması ve Yaşlılığın Finansmanı

Nüfus Yaşlanması ve Yaşlılığın Finansmanı Nüfus Yaşlanması ve Yaşlılığın Finansmanı Prof. Dr. Serdar SAYAN TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi 4. Türkiye Nüfusbilim Kongresi Ankara 6 Kasım 2015 Yaşlılık (Emeklilik) Sigortası Türkiye de çalışanların

Detaylı

Çok tatil yapan ülke imajı yanlış!

Çok tatil yapan ülke imajı yanlış! Tarih: 19.05.2013 Sayı: 2013/09 İSMMMO nun Türkiye de Tatil ve Çalışma İstatistikleri raporuna göre Türkiye tatil günü sayısında gerilerde Çok tatil yapan ülke imajı yanlış! Türkiye, 34 OECD ülkesi arasında

Detaylı

İşsizlik ve İstihdam Raporu-Aralık 2017 İŞSİZLİK VE İSTİHDAM RAPORU- AĞUSTOS 2018 MEVSİM ETKİLERİNDEN ARINDIRILMIŞ İŞSİZLİK ARTTI, İSTİHDAM DÜŞTÜ

İşsizlik ve İstihdam Raporu-Aralık 2017 İŞSİZLİK VE İSTİHDAM RAPORU- AĞUSTOS 2018 MEVSİM ETKİLERİNDEN ARINDIRILMIŞ İŞSİZLİK ARTTI, İSTİHDAM DÜŞTÜ İşsizlik ve İstihdam Raporu-Aralık 2017 15 Ağustos 2018, İstanbul İŞSİZLİK VE İSTİHDAM RAPORU- AĞUSTOS 2018 İŞSİZLİKTE KRİZİN AYAK SESLERİ MEVSİM ETKİLERİNDEN ARINDIRILMIŞ İŞSİZLİK ARTTI, İSTİHDAM DÜŞTÜ

Detaylı

ÇALIŞMA EKONOMİSİ II

ÇALIŞMA EKONOMİSİ II ÇALIŞMA EKONOMİSİ II KISA ÖZET KOLAYAOF DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ.

Detaylı

Ticarileşme ve Sağlık Emek-Gücü

Ticarileşme ve Sağlık Emek-Gücü Ticarileşme ve Sağlık Emek-Gücü Özlem ÖZKAN Kocaeli Dayanışma Akademisi 1/13 Kapitalizmin yapısal krizi ile Baş edebilmek için Neoliberal ekonomik-politikalar Sermayenin sınırsız tahakküm programı Sermaye

Detaylı

1 - ALMANYA. 1- İş verenin ek emeklilik yükümlülüğünü doğrudan kendisinin üstlenmesi;

1 - ALMANYA. 1- İş verenin ek emeklilik yükümlülüğünü doğrudan kendisinin üstlenmesi; 1 - ALMANYA 4 tip ek emeklilik uygulaması vardır: 1- İş verenin ek emeklilik yükümlülüğünü doğrudan kendisinin üstlenmesi; Bu uygulamada bağımsız ek emekli kuruluşu oluşturulmaz veya ayrı bir fon kurulmaz,

Detaylı

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 KASIM AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği. Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi.

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 KASIM AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği. Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi. HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 KASIM AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi Aralık 2017 Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi 1 HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2017

Detaylı

Türkiye de Sağlık Harcamalarının Finansal Sürdürülebilirliği

Türkiye de Sağlık Harcamalarının Finansal Sürdürülebilirliği Sağlık Nedir? Dünya Sağlık Örgütü sağlığı şöyle tanımlanmıştır: Sağlık insanın; bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam iyilik halidir. Türkiye de Sağlık Hakkı (T.C.Anayasası 56.Madde) Herkes sağlıklı ve dengeli

Detaylı

DERS NOTU 09 DIŞLAMA ETKİSİ UYUMLU MALİYE VE PARA POLİTİKALARI PARA ARZI TANIMLARI KLASİK PARA VE FAİZ TEORİLERİ

DERS NOTU 09 DIŞLAMA ETKİSİ UYUMLU MALİYE VE PARA POLİTİKALARI PARA ARZI TANIMLARI KLASİK PARA VE FAİZ TEORİLERİ DERS NOTU 09 DIŞLAMA ETKİSİ UYUMLU MALİYE VE PARA POLİTİKALARI PARA ARZI TANIMLARI KLASİK PARA VE FAİZ TEORİLERİ Bugünki dersin içeriği: 1. MALİYE POLİTİKASI VE DIŞLAMA ETKİSİ... 1 2. UYUMLU MALİYE VE

Detaylı

İKİ AYDA 500 BİN YENİ İŞSİZ Krizin Tahribatı

İKİ AYDA 500 BİN YENİ İŞSİZ Krizin Tahribatı İşsizlik ve İstihdam Raporu-Aralık 2017 15 Kasım 2018, İstanbul İŞSİZLİK VE İSTİHDAM RAPORU Kasım 2018 İKİ AYDA 500 BİN YENİ İŞSİZ Krizin Tahribatı Gerçek İşsiz Sayısı 6,4 Milyona Yaklaştı Kayıtlı İşsiz

Detaylı

HABER BÜLTENİ Sayı 35

HABER BÜLTENİ Sayı 35 HABER BÜLTENİ 20.09.2016 Sayı 35 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN FİYAT BEKLENTİSİ DÜŞTÜ Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi geçen aya ve geçen yılın aynı dönemine göre yükseldi. Mevcut siparişler ise; Temmuz 2016

Detaylı

HABER BÜLTENİ Sayı 22

HABER BÜLTENİ Sayı 22 HABER BÜLTENİ 04.08.2015 Sayı 22 Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi, Türkiye genelinden ve AB-28 den daha düşük: Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi, Temmuz 2015 te hem bir önceki aya hem de bir önceki

Detaylı

ÜNİTE 4: FAİZ ORANLARININ YAPISI

ÜNİTE 4: FAİZ ORANLARININ YAPISI ÜNİTE 4: FAİZ ORANLARININ YAPISI Faiz oranlarının yapısı; Menkul kıymetlerin sahip olduğu risk, Likidite özelliği, Vergilendirme durumu ve Vade farklarının faiz oranlarını nasıl etkilediğidir. FAİZ ORANLARININ

Detaylı

tepav Nisan2011 N DEĞERLENDİRMENOTU 2008 Krizinin Kadın ve Erkek İşgücüne Etkileri Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı

tepav Nisan2011 N DEĞERLENDİRMENOTU 2008 Krizinin Kadın ve Erkek İşgücüne Etkileri Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı DEĞERLENDİRMENOTU Nisan2011 N201127 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Ayşegül Dinççağ 1 Araştırmacı, Ekonomi Etütleri Hasan Çağlayan Dündar 2 Araştırmacı, Ekonomi Etütleri 2008 Krizinin

Detaylı

Araştırma Notu 14/161

Araştırma Notu 14/161 Araştırma Notu 14/161 22 Ocak 2014 EĞİTİM KALİTESİNDE YÜKSEK AMA YETERSİZ ARTIŞ Seyfettin Gürsel * ve Mine Durmaz ** Yönetici Özeti Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) 2012 yılı raporunu

Detaylı

Avrupa Ve Türkiye Araç Pazarı Değerlendirmesi (2012/2013 Ağustos)

Avrupa Ve Türkiye Araç Pazarı Değerlendirmesi (2012/2013 Ağustos) Rapor No: 213/18 Avrupa Ve Türkiye Araç Pazarı Değerlendirmesi (212/213 Ağustos) Ağustos 213 OSD OICA Üyesidir OSD is a Member of OICA 1. Otomobil Pazarı AB () ve EFTA ülkelerinde otomobil pazarı 212 yılı

Detaylı

Avrupa Ve Türkiye Araç Pazarı Değerlendirmesi (2013/2014 Şubat)

Avrupa Ve Türkiye Araç Pazarı Değerlendirmesi (2013/2014 Şubat) Rapor No: 1/ Avrupa Ve Türkiye Araç Pazarı Değerlendirmesi (13/1 Şubat) Şubat 1 OSD OICA Üyesidir OSD is a Member of OICA 1. Otomobil Pazarı AB (7) ve EFTA ülkelerinde otomobil pazarı 13 yılı Şubat ayında

Detaylı

AVRUPA BİRLİĞİNE ÜYE VE ADAY ÜLKELERDE TEMEL MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER. (Kasım 2011) Ankara

AVRUPA BİRLİĞİNE ÜYE VE ADAY ÜLKELERDE TEMEL MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER. (Kasım 2011) Ankara AVRUPA BİRLİĞİNE ÜYE VE ADAY ÜLKELERDE TEMEL MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER (Kasım 2011) Ankara İÇİNDEKİLER NÜFUS VE İŞGÜCÜ PİYASASI TASARRUFLAR 1. Nüfus 28. Gayri Safi Ulusal Tasarruflar 2. İstihdam 29. Gayri

Detaylı

KONYA HİZMETLER SEKTÖRÜNÜN FİYAT BEKLENTİSİ DÜŞTÜ

KONYA HİZMETLER SEKTÖRÜNÜN FİYAT BEKLENTİSİ DÜŞTÜ KONYA HİZMETLER SEKTÖRÜNÜN FİYAT BEKLENTİSİ DÜŞTÜ HABER BÜLTENİ 15.04.2016 Sayı 30 Konya Hizmetler Sektörü Güven Endeksi geçen aya göre yükselirken, geçen yıla göre düştü. Önümüzdeki 3 ayda hizmetlere

Detaylı

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 EKİM AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği. Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi.

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 EKİM AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği. Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi. HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 EKİM AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi Kasım 2017 Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi 1 HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2017

Detaylı

HABER BÜLTENİ xx Sayı 34

HABER BÜLTENİ xx Sayı 34 HABER BÜLTENİ xx.08.2016 Sayı 34 KONYA İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN FİYAT BEKLENTİSİ ARTTI Konya İnşaat Sektörü Güven Endeksi geçen aya düşerken, geçen yılın aynı dönemine göre yükseldi. Mevcut siparişler ise; Haziran

Detaylı

ALMAN MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİNDE ÖZEL SEKTÖRÜN ROLÜ VE ÜLKEMİZ MESLEKİ EĞİTİM VE ODA SİSTEMİ İÇİN ÇIKARIMLAR

ALMAN MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİNDE ÖZEL SEKTÖRÜN ROLÜ VE ÜLKEMİZ MESLEKİ EĞİTİM VE ODA SİSTEMİ İÇİN ÇIKARIMLAR ALMAN MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİNDE ÖZEL SEKTÖRÜN ROLÜ VE ÜLKEMİZ MESLEKİ EĞİTİM VE ODA SİSTEMİ İÇİN ÇIKARIMLAR Esin ÖZDEMİR Uzman TOBB AB Daire Başkanlığı ALMAN MESLEKİ EĞİTİM SİSTEMİNDE ÖZEL SEKTÖRÜN ROLÜ

Detaylı

Chapter 9. Ticaret Politikasının Araçları. Slides prepared by Thomas Bishop. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.

Chapter 9. Ticaret Politikasının Araçları. Slides prepared by Thomas Bishop. Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. Chapter 9 Ticaret Politikasının Araçları Slides prepared by Thomas Bishop Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. Önizleme Gümrük tarifesinin tek bir sektördeki kısmi denge analizi:

Detaylı