HALİL İBAN KİLİSİN GEÇMİŞİNE DUYULAN ÖZLEM [0]

Transkript

1 HALİL İBAN KİLİSİN GEÇMİŞİNE DUYULAN ÖZLEM [0]

2 KĠLĠS ĠLĠNĠN HARĠTASI [1]

3 KĠLĠS ĠN GEÇMĠġĠNE DUYULAN ÖZLEM Ġ Ç Ġ ND E K Ġ L E R ÖNSÖZ KĠLĠSĠN GEÇMĠġĠNE DUYULANÖZLEM I-BĠRĠNCĠ BÖLÜM: ĠBANLARIN BAġLANGICI 1-.BEKĠR AĞA MAHO(HACI MEHMET) HACO (HATĠCE) HANIM BĠRĠNCĠ OLAY KARĠ NĠN OĞLU MEHMET ĠKĠNCĠ OLAY KADINLARA GELĠNCE MAHO ĠLE HACO HANIM EVLENĠRLER MAHO ĠLE HACO NUN ÇOCUKLARI HALĠL DEDE ĠLE AYġE NĠNE EVLENĠRLER HALĠL DEDE ĠLE YġE NĠNENĠN ÇOCUKLARI 4-ABDÜLMECĠT, BELKĠS HANIMLA EVLENĠR ABDÜLMECĠTLE BELKĠS HANIMIN ÇOCUKLARI 5-BEKĠR ĠLE NAZĠFE(NEZO) HANIM EVLENĠRLER BEKĠR ĠLE NEZONUN ÇOCUKLARI AHMETLE ZELĠHA EVLENĠRLER 2AHMET LE ZELĠHA NIN ÇOCUKLARI HALĠL DEDE ÇĠVĠ SAĠT HOCA KĠLĠS TE SABAH PA ZARI BELLĠ BAġLI TARIM ÜRÜNLERĠ 1-ZEYTĠNAĞACI A-YETĠġTĠRĠLMESĠ, ÜRETĠMĠ 1-TOSPAĞALAMA [2]

4 2-KAZIKLAMA BAKIMI ZEYTĠN DERMEK MAHSERECĠLĠK, ÖRNEK BĠR MAHSERE PLANI, YAPISI MAHSERE TAġ OK YEDEK-ARUS TAġA TAKILAN AYNA ÖZLÜK, BONCUK KOġUM TERAZĠ YAN ĠPĠ 3-KEDENE 4-BOYUNDURUK BAġĠPĠ, YULAR ÖZGLÜK ĠSKELE KURULU TAM BĠ+R ġedde ODASI: ġedde ALETĠ,TAM BĠRTATLI ġeddesġ TAPAN MUHUL ġem A HATIRIP ZEMBĠL ÜST TAPAN AYI ELCEKLER VE ZEMBĠL KAPAĞI TULUK Aġ AMBARI HASIL MAHSERENĠN ACI BÖLÜMÜ AYAR VE ACI ġeddesġ OCAK VE ACI ġeddesġ ġakil MAHSERENĠN ÇALIġTIRILMASI ZEYTĠNÜSTÜNEBORÇPARA VERMEK VEYA ALMAK TAġIN YAĞLANMASI ÇALIġAN MAHSEREDE UYULMASI GEREKEN KURALLAR MIRRA KAHKECĠ ACI ĠġLEME OCAĞIN YAKILMASI ACI ġeddesġ, ġakil, ATEġ TAġIMA TENEKESĠ, BÜRÜN MAHSERENĠN KAPANIġI TANDIR TANDIR VE TANDIRLA ĠLGĠLĠ ÇĠZĠMLER KOCACIK [3]

5 III.BÖLÜM BAĞ BOZUMU, BAĞA ÇIKMA ALACA,KAYISI, KORUS KARASI KADIN PARMAĞI, DEVEGÖZÜ TAHANNEBĠ, HUMMUSĠ, URUMU, ġġrelġk, YEDĠVEREN SERGĠ TOPLAMAK BĠR TĠYEK ARASI SERGĠ GÜZÜN YAPILAN BAġKA ĠġLER A-1-TAMATOS BEKMEZĠ (DOMATES SALÇASI) 2-KURU BĠBER (TOZ BĠBER) 3- BĠBER BEKMEZĠ (BĠBER SALÇASI) ġġre YAPIMI: A-SUCUK BASTIK B-BASTIK SERMEK MUSKA SARMAK Ç-KESME YAPMAK D-ġĠRE SANDIĞI KĠLĠS TE PEKMEZCĠLĠK, PEKMEZ TÜRLERĠ 1-KURU ÜZÜM PEKMEZĠ YAġÜZÜMLE YAPILAN BEKMEZ GÜNBEKMEZĠ 2-KAYNATMA BEKMEZ B-KURU ÜZÜMLE YAPILAN BEKMEZ 1-CIVIK BEKMEZ 2-TELBĠS 3-MAYALI BEKMEZ KAYNATMA BEKMEZ HALLE, OCAK, KÜREK PEKMEZCĠ OCAĞI PEKMEZCĠ KÜTÜĞÜ TELBĠS A-YAġ ÜZÜMLE YAPILAN PEKMEZ 1-GÜN BEKMEZĠ 2-KAYNATMA BEKMEZ B-KURUÜZÜMLE YAPILANBEKMEZ TAĞAR BEKMEZHANEveÜÇLÜ TAĞAR DÜZENĠ BEKMEZ MAYALAMA IV.BÖLÜM BUĞDAY EKĠMĠ, ÜRETĠMĠ KĠLĠS TE BUĞDA HASADI (YOLMA ZAMANI) GELBERĠ ġahra ÇEKMEK HARMAN CERCER DÖVMEK HARMAN SAVURMAK TAHIL ÜRÜNLERĠ BULGUR MĠDERĠ ġal HEDĠK(BULGUR)KAYNATMAK NAHESE 1-BULGUR UNU [4]

6 SĠTTĠ SĠMĠDĠ SĠMĠT BULGUR BULGURTÜRLERĠLEYAPILAN YEMEKLER BULGUR PĠLAVI, 1-SADE (SARI)YAĞLIETLĠ, BULGUR PĠLAVI 3-KAPAMA,4-ZEYTLĠ BULGUR PĠLAVI (BULGUR AġI) SEBZELĠ, NOHUTLU BULGUR PĠLAVI, MERCĠMEKLĠ BULGUR PĠLAVI (MÜCEDDERE), ġehrġyelġ BULGUR PĠLAVI, FĠRĠKLĠ BULGUR PĠLAVI ÇĠĞKÖFTE, ETLĠ KÜFTE, FIġYAPMA,HOPLATMA, KÜFTEKÜF-FÜL-MÜġFĠYYE, SADEYAĞLI KÜFTE, YUMURTALI KÜFTE, YALNIZ YAĞLI KÜFTE ZEYTLĠ KÜFTE, ĠÇ KATMASI KARMA KATMA,KISIR, MERCĠMEKLĠ KISIR, PATATESLĠ KISIR NĠġE (NĠġASTA)YAPMAK KĠLĠS LĠ KADININ YOĞURDUĞU HAMURLA KAÇ TÜRLÜ EKMEK YAPAR SAC EKMEĞĠ, FITIR EKMEK,TANDIR EKMEĞĠ, KÜNCÜLÜ TANDIR EKMEĞĠ, FIRIN EKMEĞĠ, ÇARġI EKMEĞĠ, YUFKA EKMEK, DULAVRAT (DULLAR) EKMEĞĠ, BAZLAMAÇ, ZÜNGÜL,YAĞLI KAHKE, KURU KAHKE MUKAMBER KURUKAHKE MUKAMBER BEKSĠMET(PEKSĠMET),ZÜLBĠYE V. B Ö L Ü M HALĠL DEDE ĠLEAYġE NĠNENĠN ÇOCUKLARI AKĠF AMCA(R.1313-M.1920) ĠBAN (ĠBAN HOCA) [R.1292(M )] MAKSUDE MAKBULE[R.1303( )] HEDĠYE [R.1318-( )] VI.BÖLÜM KĠLĠS ĠNTARĠHĠGEÇMĠġĠ ĠÇĠNDE KĠMĠ KÜLTÜREL ETKĠNLĠKLER 1-OTURTMA 2-HATĠM TÖRENĠ 3-ÇEYĠZ SERMEK 4-GELĠN GETĠRMEK 5-SÜPHA 6-GÜVEY TIRAġI 7-GÜVEY GEZDĠRME 8-CĠL 9-GERDEK SABAHI, GÜVEY HAMAM 10-GELĠN HAMAMI OKUNTU YOLLAMAK VII.BÖLÜM ANNEM SIDIKA ġükrü DEDE ġükrü ACĠROĞLU NEFĠSE NĠNE ODUNPAZARI EMĠKLĠ BACI, EMĠNE NĠNE [5]

7 LELEġ SALĠH DAYI KAZAN AHMET FAHRĠYE TEYZE SIDIKA VIII. B Ö L Ü M HALĠL ĠBAN DOĞUM B-ĠLK ÇOCUKLUK C-OKULA BAġLAMAYA HAZIRLIK Ç-OKULA BAġLAYIġ D-ĠLKOKUL E-ORTAOKUL F-LĠSE G- ÜNĠVERSĠTE H-DANACILAR KÖYÜ I-OVACIK KÖYÜ Ġ-EVLĠLĠK J-KARDEġLERĠM K-AYġE AYTEN L-AKĠF AYDIN M-GÜLER IX. BÖLÜM ĠBANÇIKMAZI X.BÖLÜM KĠLĠS TE ÇOCUK OYUNLARI: A-BEBEK OYUNLARI B-KÜÇÜK ÇOCUK OYUNLAR C-GENÇLERĠN OYUNLARI A-1-ALÇACIK DAMLAR A-2- HAVUZ, HAVUZ A-3-ĠP, ĠP ĠLMEDEN A-4- BĠR KUġUMVAR ġuncak A-5-YAĞ SATARIM, BAL SATARIM B-1-USTA KAREK? B-2-SAKLAMBAÇ B-3-ESĠR ALMACA B-4-ġAKI BÜLBÜLÜM ġaki B- 5-EġLERĠM Eġ KINEY,KINEYOYUNU B-6-ÇÖMÇE GELĠN NE ĠSTER? HAVA-YĠ TAKLA OYUNU C-2-GÜLLE DÜKLEME VE DÜK ATMA KANLI GÜLLE GÜLLE C-3-HÖLLÜKILLI C-4-HALEP EġEĞĠ C-5-ÇELĠK ÇOMAK MER ALI GÜLLE [6]

8 C-6-MULLA HARAL BĠLDĠRBĠÇ C-7AġIK SAKKA OYUNDA CILLIMA XI.BÖLÜM SONUÇ SÖZLÜK [7]

9 Ö N S Ö Z Sevgili Ayten, Sanabu mektubu, yeni aldığım bilgisayarımla (l998 yılı ağustos ayında) yazıyorum. Oğlun Tamer, yanımda, oturmuģ bana ders veriyor. Fakat, anlamıyorum. Bizde kafa mı kalmıģ? (Sanki daha daha önceleri varmıģ gibi konuģuyorum.) Eskiler:YaĢ yetmiģ, iģ bitmiģ. Derlerdi.. Bizimkisi üç, dört basamak daha da atladı. Ne diyelim? Allah herkese de bize de uzun, sağlıklı yaģama olanağı versin. Biz gelelim kendi iģimize.. Bu iģe seninle baģladığım için sakın ĢiĢinip öykünme. Hani nasıl derler, içime öyle doğdu. Bunda oğlunun da etkisi olmuģtur. Koskoca delikanlı yanımda oturur da etkisi olmaz olur mu? Bu iģe baģlarken isteğim, ilk kez karģılaģtığım bu bilim ve teknoloji harikasıyla tanıģmak,onu kullanmayı öğrenip yalnız yazı yazmaya baģlamaktı, Sonra silecektim. Olmadı bu dosya oluģtu. Ben de sürdürdüm, gitti. ġimdi de baktım kocaman bir kitap oluģmuģ ben de silip atamazdım,düzenleyip bastırmak istedim. Böylece bu kitap oluģtu. Bu kitapta anlatmaya çalıģtığım Kilis i, Kilisliyi, Kilis in ekinini, uygarlığını bir fotoğraf karesi gibi dondurarak bugünün ve geleceğin insanlarına armağan etmek. Bunu yaparken de belki üç yüz yıllık geçmiģ içinde dolaģırken bildiğim kadarıyla bol,bol fotoğraf çekmek.bunları birbirinden ayrı olarak değil birbiriyle kaynaģtırarak iç içe bir albüm yapmak. Bunun için Ģöyle bir formül oluģturdum Kilis li olmak için,kilis te doğmak, Kilis te yaģamak gerekir. Bunu baģarabilmek için de bir örnek kiģi, bir örnek aile gerekiyordu.ben de Kendimi, ailemi aldım Bunu belki biraz bencillik yaptım sayabilirsiniz. Bu iģte de bir takım haklı nedenlerim yok mudur? Ġnsan, kendi ailesini anlatırken daha gerçekçi olmaz mı? En azından sanal bilgilerden, söylentilerden, arınmıģ bilgilere dayanmaz mı? Sonra hangi insan kendisinin olmayan bir aile konusunda yazacaklarının tam doğru olduğunu savuna bilir. Bir de iģleyeceğim konular ailemin iki yüz yıldan fazladır üzerinde çalıģtığı, daha da ötesi özdeģleģtiği konulardır. Bu konuları benim atalarım değin bilen, anlayan bir kimse olduğunu da sanmıyorum.ailem konusunda bildiklerimle, anlatılanlardan duyduklarım, Kilis in On sekizinci yüz yıldan bu yana kültür, uygarlık, toplumsal yaģam, tarımsal etkinlikler konularına elimden geldiğince bildiğim oranda ıģık tutarak günümüz etkinlikleri ile karģılaģtırma olanağı sağlayabilmektir. Bu karģılaģtırmayı, ben yapmadım. Bunu okuyanlara bıraktım. Eskiden bağa çıkma nasıl olurdu? Bunu ben anlatıyorum. Bugün nasıl oluyor? Bunu da sen yaģayarak biliyorsun. Bildiğinle duydukların arasında ne tür [8]

10 yakınlık ya da uzaklık olduğunu kendin kolayca bulabilirsin. Burada örnekleri çoğaltmak istemiyorum. Okuyunca Kilis le ilgili bölümlerde bunları bol, bol göreceksin. Bu çalıģmada ailemden de söz ediyorum. Kilis ten söz ederken ailemden söz etmemek olmazdı. Ailemden söz edilen bir yerde kendimden söz etmezsem bu bir eksiklik olurdu. Buna da gönlüm razı olmazdı. Burada kısaca değindiğim bu konuya Ģu anda üzerinde çalıģmakta olduğum eğitimde ya da öğretmenlikteki anılarımda daha geniģ değineceğim. Ayrıca ülkemizin son elli yılında geçirmiģ olduğu düģünce, yönetim, toplumsal yaģamdaki değiģiklikler de Bitmeyen Sürekli Oyun 3çalıĢmasında ele alınmıģtır. Bir de Kilis ten Ġnsan Manzaraları çalıģmam var ki burada kendisinden kimsenin söz etmediği, belki ailelerinin bile unuttuğu unutulmuģlar ele alınmıģ anımsatılmaya çalıģılmıģtır. Son bir çalıģmam daha var ki O da öykülerimdir. Tanrım eğer sağlıklı birkaç yıl daha izin verirse bunları da sizlere sunmak istiyorum. Bu çalıģmalar, bir araģtırma, inceleme, bir sanat ürünü değildir. Olsa, olsa yaģarken gördüklerim duyduklarım ne varsa bunlardan yalnız anımsaya bildiklerimi anlatmaya çalıģtım. Ġstedim ki bunları baģkaları da duysun. Geleceğin Kilislileri ile geçmiģin Kilislileri arasında belki bir tanıģma köprüsü olabilir diye düģünürüm. Dilerim bu düģüncem gerçekleģir. ĠĢte o zaman mutlu olurum. Bir Kilisli olarak ben de Kilise, Kilislilere karģı bir görev yapmıģ, borcumun bir bölümünü ödemiģ olurum. Burada bir gönül borcunu daha yerine getirmem gerekecektir. Bunu yapmazsam önce ben kendimi bağıģlayamam Ağustos 1998 yılında baģladığım bu çalıģmaları 2006 yılı Ģubat ayı baģında tamamladım.son düzenlemeler bitince mart ayı içinde baskıya vereceğim Ġlk bakıģta çok uzun görünen bu zaman Bana çok kısa geldi.bu zamanı benim için kısaltan, bu konuda Hiçbir Özveriden kaçınmayan Damadım DR. Murat D.Bozkır a,yine damatlarım,olan Ankara Üniversitesi D.ve T.C.Fak. Astrolojı Böl.Asistanı A.Cem Erkman a ve S.Oğuz Çapçıya, Ressam Sevgili Handan Mızrak a,çubuk Endüstri Meslek Lisesi Ağaç ĠĢleri öğretmeni Ali Çiçek e,, Sevgili Yonca Alkan a ve bilgisayarda kitaba gerekli resim, fotoğraf, çizimleri yerleģtiren Ġktsatçı Ebru Ergin Hanım kızıma,adını saydıklarımıntümüne gönüller dolusu sevgiler sunar, teģekkürlerimi, sağlık, baģarı dileklerimi bildiririm.tümü de sağ olsunlar,var olsunlar. HALĠL ĠBAN [9]

11 KĠLĠS CUMHURĠYET MEYDANI BĠRĠNCĠ BÖLÜM ĠBANLAR IN BAġLANGICI: ĠBAN:Arapça bir sözcüktür. Türkçe si ÖNCEL DĠR,Bu da 1- görevde,meslekte kendinden önce yerini tutmuģ olan kimse selef ardıl karģıtı,2- çoğul olarak) bizden önce yaģamıģ olanlar. Eslaf. 3. Man. Sonucun çıkarıldığı önerme ya da önermeler. Öncel belirleme Fel. Tanrının her Ģeyi önceden bildiği doğmasına dayanılarak her Ģeyin Tanrıca belirlenmiģ olduğunu anlatan, ruhla beden arasındaki iliģkinin Tanrıca önceden düzenlendiğini varsayan öğreti. T.D.K. Türkçe sözlük, 2. LZ geniģletilmiģ 7. baskı SELEF: Bir durum ve yerde diğerlerinden önce bulunmuģ olan kimse. Kamus-i Türki: ġemsettin Sami. ĠBAN, (EBAN): Önden gelen, turfanda. Bir yerdeki tepelerin veya dağın en yüksek noktası, zirve, doruk. Mekke ile Medine arasında bulunan ikiz tepeler. Ġbaneyn (FĠRUZABADĠ-Kamus-al-Okyanus.) Tercümesi. Mütercim Asım. Bu kaynaklara göre Ġbanlar ın Kilis e ilk gelenlerden, Kilis te ilk oturanlardan oldukları anlaģılıyor. Nasıl ki Batı Anadolu ya Pomaklar, BoĢnaklar geldikten sonra yerli halka Manav denmiģ ise Kilis in ilk yerlisine de Ġban denmiģ olabilir. Okyanus Tercümesi 1.-BEKĠR AĞA [10]

12 BEKĠR AĞA: Hakkında çok bir Ģey bilmiyoruz. Bildiğimiz adının Bekir kendisinin de dedemin dedesi oluģudur. Bir de varlıklı biri olduğundan kendisine AĞA denildiğidir. Kendisine iliģkin bilgi sorduğumda babam: Ben, babama sordum, bana Bilmiyorum. DemiĢti. Ben de Ģimdi sana: Bilmiyorum diyebilirim. Dedi. Babamdan baģka bilecek kimse de olamayacağı için ben de üzerine düģmedim. Oysa insanın kendisini tanıdığı ölçüde geçmiģini, soyunu, sopunu da iyice bilmesi gerekir. Bunun için ben de bir takım olasılıklar üzerinde durarak aģağı yukarı doğumla ölüm yıllarını belirtmeye çalıģacağım. Elimizde ne sağlam bir nüfus kaydı ne de güvenebileceğimiz bir kaynak bulunmaktadır. Kilis Nüfus Dairesinin arģivi bir sel olayı ile nerdeyse yok olmuģ, elde kalanlarını da tam olarak değerlendirememiģler, son yıllarda da kütüklerin bilgisayara iģlenmesi iģleminde de yeterli titizlik gösterilmediği için bir çok yanlıģlıklar olmuģtur. Ailem hakkında oradan almıģ olduğum vukuatlı nüfus kaydında bulunan Ģu örnekler sanırım bu sözümüzü kanıtlamaya yeter de artar bile.nüfus kaydında ( AyĢe Ayten Ġban Düzeltme: Ġlk soyadı (1939) iken sonradan Ġban olmuģtur.) Denilmektedir. Yani benim kız kardeģim olan Ayten in soyadı önce 1939 olarak yazılmıģ sonra Ġban olarak düzeltilmiģtir.gerçeği: ilk soyadı ĠBAN iken sonra evlenince ĠBANOĞLU olmuģtur.denmesi gerekirdi. Nüfus kütükleri böyle olunca, güvenirliğini yitirmektedir. Bu nedenle de iģi varsayımlarla çözmek zorundayız. O,1939 sayısına gelince kardeģimin düzeltilen doğum tarihidir. Varsayım: Bekir Ağa nın Torunu, Halil Dede, R. l272, M doğumludur. Eğer türlü nedenlerle aile tarafından nüfusa zamanında, doğru yazılmıģsa: Halil Dede ile babası arasında yirmi, yirmi beģ yaģ, Bekir le Oğlu Maho arasında da yirmi, yirmi beģ yaģ fark var sayarsak, Bekir in 1700lü yılların sonunda dünyaya gelmiģ olduğunu söyleyebiliriz. Özet olarak 1780 ile1860 yılları arasında yaģayıp ölmüģ olabilir. Oğlu Mahoya gelince, onun da torunu Mehmet tarafından tanındığına göre 1880 ile 1900 yılları arasında ölmüģ olduğunu söyleyebiliriz. Böylece ailemin 18.yüz yılın ikinci yarısına değin varan geçmiģine, kısaca söylemek gerekirse, az bir yanlıģlıkla iki yüz elli yıllık bir yolculuk yapmıģ oluyoruz, Bence bu da yetmez kiģi yetiģtiği çevreyi, oçevrenin kültürünü de çok iyi bilmelidir. O gün için kültür denince akla ilk gelen tarımsal etkinliklerdir. Burada iģlemeye çalıģacağım, sözünü ettiğimiz çağ, on sekizinci yüzyıl sonu, ile on dokuzuncu yüzyıl baģlarıdır. O yıllarda Kilis, Türkiye Cumhuriyetinin sınır kenti değildir. Osmanlı Ġmparatorluğunun bir iç kentidir. Güneyi üç kilo metre ilerdeki Armutça Köyü ile sınırlanmıyor. Sınırları, Aden e, Hint Okyanusuna dayanan bir ülkenin iç kenti olarak varlığını sürdürüyordu. Koca TilbeĢar Ovasının merkezinde, ovanın bütün tarımsal gelirini kendine çeken bir kent olarak zengin, mutlu bir yaģam sürmektedir. Eskilerin söylediğine göre yedi yüz elli köyün alıģ veriģ merkezidir. Bu köylerin tarım, ulaģım araçlarının bakım, onarım, yapım,iģleri burada olur. Çok sayıdaki hanları, kervansarayları, bedestenleri, çarģıları, pazarları birer arı kovanı gibi çalıģır. Kervan yolu üzerinde bulunuģu dolayısıyla [11]

13 sürekli hareketli pırıl, pırıl bir kentmiģ. Camileri, kiliseleri, sinegogları dolar taģar. Her üç semavi dinin insanları kavgasız, tartıģmasız, hoģgörü içinde yaģayarak geçinip giderlermiģ. Kendine göre kurulmuģ iģ kolları da varmıģ: demircilik, nacarlık en çok tutunan iģ kollarıymıģ,bunlardan baģka mahserecilik, masmanacılık Ģirik, tahin iģçiliği, pekmezcilik gibi tarımsal ürünlerin iģlendiği yapım evleri, ipek, pamuk dokumacılığı yapan çulhaların dokudukları ipekli pamuklu dokumalar, el yağlıkları, yatak çarģafları, pamuklu bez kumaģlar, bugün bile kimi evlerde, kimi sandıklarda bulunabilir. Bütün bunlar iģ yaģamını canlandıran etkinliklermiģ. Kısaca söylemek gerekirse o yıllar, Kilis in altın çağını yaģadığı yıllardır. Bizim Bekir Ağa iģte bu zamanda dünyaya gelmiģtir. On sekizinci yüz yıl sonu ile On dokuzuncu yüzyıl baģlarında dünyaya gelmiģ olması olasılığı olan Bekir in babası kimdi? Bu konuda hiçbir bilgimiz yok. KardeĢleri var mıdır? Bunu da bilmiyoruz. Ġban ların daha sonraki yıllarda Ġbangil, Küçükiban, Ġbanoğlu, Büyükiban, Babaiban, vb. değiģik soyadlarla ortaya çıkan akrabalarına bakılırsa kardeģi veya kardeģleri olsa gerek. Ne yazık ki Kilis Nüfus Müdürlüğünde Bekir le oğlu H.Mehmet hakkında bilgi alacak bir kayıt bulamadık. Bekir in bir çocuğu olur. Hacı Mehmet. (MAHO), Maho nun dünyaya geliģi 1820 li yıllarda olsa gerek, Maho, Bekir Ağanın tek çocuğu olması dolayısıyla hem onun mallarının hem de ağalık adının sahibi olur. 2.- MAHO AĞA ( HACI MEHMET) 19 yy ın ilk yarısında Maho Ağa vardır ailenin baģında. Büyük olasılıkla Bekir, 19.yüzyılın ilk yarısında ölmüģtür da doğmuģ olan torunu Halil, kendisini tanımadığına göre arasında ölmüģ olması olasıdır diye düģünürüm. Ölümü konusunda da bilgimiz olmadığından yine bir olasılıkla 1780 le 1790 yılları arasında doğmuģ, yılları arasında ölmüģ olabilir. Mahonun çocukluğu ve gençliği konusunda da bir Ģey bilmiyoruz. Yalnız ailesinin tek çocuğu olmasından dolayı askere çağırılma çağından önce yetim bir kızla evlendirilmiģ olması, gerektiğini sanıyorum. MAHO AĞA ( HACO) HATĠCE HANIM Maho, Kilis in taģınmaz mal varlığı ile ünlü, zenginlerinden, Bekir Ağa nın bildiğimiz tek oğl,,udur. Bu nedenle Bekir ölünce hem çok sayıdaki taģınmazın hem de Ağa adının sahibi olur. Maho nun asıl adı Hacı Mehmet tir. (Kilis te de Güneydoğu Anadolu da da Mehmet adı, Maho, Memik, MemiĢ, Memo, MemoĢ, Memet biçimlerine dönüģtürülebilir.) Gençliğinde kendi mallarının tarımsal iģleri ile uğraģmıģtır. Hacı adına gelince bunu Hacca giderek mi almıģtır. Yoksa kendisine ad olarak mı verilmiģtir? Bunu da bilmiyorum. Bildiğim ölçüde belli, sürekli bir iģi ya da mesleği yoktur. Aslında Kilislinin varsılı, yoksulu tarım iģçisidir. O günlerde Kilis te bir yerlinin belli bir sanat dalında iģ görmesi biraz da ayıp sayılır olsa gerek ki belli bir iģ dalında yetiģmiģ tek ustadan söz edildiğini [12]

14 duymadım. Kuyumculuk, sarraflık, ticaret Yahudilerin; duvarcılık, demircilik, marangozluk, dülgerlik, terzilik, ayakkabıcılık, benzeri sanatlar,rumların,erömenilerin ellerinde; Türkler ise askerlik yaparlar. Kadınları,çocukĢları yaģlıları da tarımla uğraģırlar. Osmanlı nın yanlıģ politikası. Oysa ondokuzuncu yüz yılda Fransızlar, Ġngilizler birçok savaģlarında hatta Çanakkale ile Birinci Dünya SavaĢında bile müstemlekelerinden getirdikleri Anzakları, HabeĢistanlıları, Tunusluları kullanmıģlardır. Bu nedenle Osmanlı Ülkesinde Türk asıllı, devletin gerçek mayası olan Anadolu insanı, SavaĢta kırılıp azalırken bunlar, okullarında okuyor, ustalarından sanat öğreniyorlardı. Müslüman Türk halkı ise, sokak aralarında bilgisiz, yetkisiz kiģilerden ancak Kur an ı Arapça aslından, yüzeysel okumayı öğrenmenin adına eğitim diyorlardı. Bu eğitimin bir tek amacı vardı: O da okuttuğu çocuğun kendisi ölünce baģı ucunda kur an okuması. Bir de namaz surelerini öğrenmesi. Gerçi Medreseler de vardı. Bunlar camilere imam, hatip yetiģtirmek için uğraģan kurumlardı. Nitekim Medrese-i Sahn, Sahn-i Seman, Enderun gibi yüksek Öğrenim veren kuruluģlar da vardı ancak buralara herkes gidemezdi. Bu Medreselere gidebilmek herkesin hakkı değildi. Ya çok varlıklı olacak ya da Saray a bağlı birinin çocuğu olacaktı. Yalnız Kilis te değil Tüm Osmanlı Ülkesinde bu yöntem geçerliydi. Maho Ağada bu Çarkın halkalarından biriydi iter istemez uyacaktı sisteme. Ailenin tek çocuğu olması dolayısıyla askerlikten kurtulabilmesi için onu yetim bir kızla evlendirirler. HACO (Hatice Hanım), tanınmıģ bir ailenin yetim kalmıģ bir kızıdır. Hem iyi, hem tanınmıģ, varlıklı bir aile hem de yetim bir kız, Maho için En uygun eģ olur. diye alıverirler.böylece Maho hem askerlikten kurtulmuģ olur, hem de ailenin baģında kalarak iģleri yönetir, yönlendirir. Burada baģka bir konuya değinmek istiyorum Mısır Valisi Kavala lı Mehmet Ali PaĢa nın, Osmanlı ya baģkaldırısı sırasında Halep valisi olan Oğlu Ġnce Bayraktaroğlu Mehmet PaĢa, Antep te bir Cami yaptırır. Bugün bile sapasağlam ayakta duran bu cami, halk tarafından çok beğenilir. Yalnız halk MEHMET PAġA yı çok sevmez. Aldığı ağır vergilerle halkı bıktırıp, usandıran, zalim paģanın camiini küçümseyerek KeĢke PaĢa bir de kilise yaptırsaydı. der. PaĢa bu söylentiyi tevriyeli olarak yorumlayıp Kilis e de bir cami yapılmasını buyurur. O, söylenti hangi anlamda söylenmiģ olursa olsun, vali, bunu nasıl anlarsa anlasın, Kilis, bir cami kazanmıģtır. Yapım yeri olarak Ġbrahim Efendi Medresesinin yerini seçer. Ġbrahim Efendi Medresesi ile Mescidini tümüyle yıktırarak yerine kendi adına yapılan medrese ile camii yaptırır. Bu yapının tarihi giriģ kapısı üzerindeki kitabeye göre 1274R. 18Mart 1831 M.dir (Kilis teki Osmanlı Devri Mimari Eserleri-Dr. Abdülkadir Dündar.) PaĢanın görevlendirdiği yetkililerce Ġbanlara ait ilk ev alınarak kendilerine sonraki yerleģim alanları verilir. (Bu yorum benimdir. Doğru da yanlıģ da olabilir). Bu alanın, Üç yüz metre karelik bir bölümüne bir ev, üç yüz metre karelik bölümüne mider alanı, yüz elli metre karelik bölümüne de bir mahsere yapılır. Eski evin yerine ise YENĠ CAMĠ ya da Mehmet PaĢa Camii yahut [13]

15 Büyükkütah camii adıyla hücreleri, medresesi, çeģmesi, çok yakınında bulunduğu dolap pazarı ile sanki bir küllüye oluģturulmak istenmiģtir. Daha sonra Medrese ye, Kilis te dini bilgisinin derinliği, verdiği fetvalarının sağlamlığı ile tanınarak uzun zaman unutulmayan Müftü Muharrem Efendi nin adını (tam adı Muharrem Kemal) yaģatmak için KEMALĠYE Medresesi denmiģtir. Cumhuriyetle birlikte ilkokula dönüģtürülen medresenin adına (sanırım Mustafa Kemal adına da uygun düģtüğü gerekçesiyle) dokunulmamıģtır KEMALĠYE ĠLKOKULU denmiģtir. Cami de l930 lu yılların baģında namaz kılınıyordu. Daha sonra bakımsızlık, Ġlgisizlik edeniyle eskiyerek çökmeye baģlayan camiin harem bölümü yıkılıp okulun bahçesi geniģletilmiģtir. Doğu yönündeki hücreler, yıkılıp Öğretmenler odası, Müdür odası yapılmıģtır. Bu Camiin Minaresi, (daha önceleri Azez de bir Camide bulunan minare, PaĢanın buyruğu ile sökülerek bu camie getirilir.), kapısı, kapı yanındaki çeģmesi dıģında hiçbir Ģeyi kalmamı0ģtır. Her üçü de çok güzel iģlenmiģ birer sanat eseri olan bu parçalar görülmeye değer yapıtlardır.kilis te tarihi niteliği olan eski kalıntılara nedense değer verilmemektedir. Bu iģte halkın tepkisizliği en büyük etken olduğu gibi yerel yönetimin de kamu yönetiminin de büyük sorumluluğu olması gerekir. Anıt yapıtları türlü nedenlerle birer, birer yok etmiģlerdir. Birçok han, konak, vb. yapıların çoğu Büyük Kilise, Mehmet PaĢa KıĢlası,Katolik Kilisesi, Ruhban Okulu yok olup gitmiģtir., Ali Bey Bedesteni, Büyük Bedesten,Gibi bir çok anıt yapıdan, Kervansaraydan, bir tane bile kalmamıģtır. Bu durum Kilis in tarihsel dokusunu yok etmiģtir. Kilis in kendine özgü evleri, konakları, sokakları yok olup gitmiģ. O güzelim taģ yapıların, sabun sıvağının yerini gri beton yığınları almıģtır. Hiçbir zaman hiçbir Kilisli bu yapıların atalarımızdan bize kalan, bizden de gelecek kuģaklara ulaģtırılacak birer emanet olduğunu düģünmemiģtir. Yetkili, yetkisiz kimselerce yok edilen bu yapıtlar, gerçek sahibi olan halk tarafından da korunmayınca yok olup gitmiģlerdir. Ġçimizi sızlatıp, gözlerimizi yaģartacak olan bu durumu burada bırakarak biz yine kendi öykümüze MAHOYA Dönelim.Maho Ağa ailesi, bağlarını, zeytinlerini, tarlalarını iģleyerek miderle, mahsereyi çalıģtırarak bolluk içinde yaģarlar. Maho, yardımseverliği, iyiliği, babacan kiģiliği ile çevresinde çok sevilen, sayılan bir insan olmuģ, ağa adına uygun bir kiģilik sergilemiģtir. Bu konuda bildiğim Ģu iki olayı anlatmak isterim: BĠRĠNCĠ OLAY: Maho ile karısı gece evde yatmaktadırlar. Eve hırsız girmiģtir. Ġki mağlı odanın bir bölümü yatak odası bir bölümü de yeni ürünlerin satıģa bekletildiği, depo olarak kullanılmaktadır. Bu bölümde Buğday, pirinç, mercimek, nohut çuvalları ile sade yağ, bal tulumları bulunmaktadır. Hırsız buunlara gelmiģtir. Gece karanlıkta yer yatağında yatan Haco ayağına takılınca yağ tulumu sanarak onu kucaklayıp gitmek ister. Derin bir uykuya dalmıģ olan Haco, ne olduğunu anlamadan adamın elini öyle bir ısırır ki, parmağı, kopma durumuna gelir; neye uğradığını bilmeyen adam elindekini yere atar. Bu defa yere düģünce canı acıyan [14]

16 Haco çığlığı basar Maho uyan hırsız var! diye bağırınca Maho uyanır, hırsız kaçmıģtır. Maho giyinir, sokağa çıkar, evin yakınındaki kahveye giderek bilgi almak ister. Daha kapıdan girer girmez adamın biri koģarak gelir ayağına kapanarak Aman Ağam! Ben ettim, sen etme, evine giren hırsız bendim. Cezamı da gördüm. Diyerek yaralı elini Maho ya gösterir. Maho adamı yanına alır eve götürür. Haco yarasını sarar. Kendisine bir tulum yağ verirler, baģka yardımlarda da bulunarak yollarlar. Yalnız bu olay Haco ya yaramaz, gecenin Ģoku kadıncağızı çok etkilemiģtir. Sinir sistemi bozulan Haco da dengesizlikler baģlar, sonuçta Deli Haco olur. Çocukları, gelinleri, torunları bile anne, nine diyemezler. Herkes ona Haco demek zorundadır. Birisi ona bilmezlikle ya da unutarak anne, ya da nine diyecek olsa hemen Hadi oradan ben senin nereden annen, ninen oluyor muģum? Aramızda kaç yaģ fark var ki? Diyerek onu susturmuģ Bir de arada bir kapının önüne çıkar karģı komģusu Haki Efendi ye Deli Haki! diye bağırırmıģ. Ben bu iki olay dıģında bir deliliğini duymadım. (Haki Efendi, Kilis in yetiģtirdiği hem ünlü bir Ģair hem bilim adamıdır. ) KARĠNĠN OĞLU MEHMET ĠKĠNCĠOLAY: Maho Ağa ailesi topluca bağa çıkmıģlardır. Zaman, zaman kente gelerek evden bir Ģeyler alıp bağa götürüyorlar. Maho Ağa da o sabah kentteki iģlerini görmek, bağda gereken eksik bir nesneyi almak için eve gelir. Bir de ne görsün? Evin dıģ kapısı kırılmıģ bir tarafa konulmuģ. Neye uğradığını ĢaĢırır, ĢaĢkın, ĢaĢkın çevresine bakarken karģısına komģusu Karının Oğlu Mehmet çıkar. Ne o Maho Amca niye ĢaĢkınsın diye sorar? O da durumu anlatır. Bunun üzerine Ya hu! Maho Amca benim oturduğum sokağa hiç yabancı hırsız girebilir mi? Korkma kapıyı ben kırdım. Der. Olayı anlatır :Gece evine giderken, (kendisi de ayni sokakta oturmaktadır. Öğretmen Hasan Kamil in annesi Hatice Hanımın sanırım - dayısı olur. ) Ġçerden gelen tıkırtılı sesler duyarak kuģkulanır. Önce ne olduğunu anlamak için kapı önünde bekler, sesler gelmeyi sürdürünce içeriye seslenerek kendini tanıtır. Bir Ģey almadan çıkıp gelmesini, böyle yaparsa kendisine dokunmayacağını, yapmazsa ölümlerden ölüm beğenmesini birkaç kez yineleyerek söyler. Ġçerden olumlu bir yanıt alamayınca kapıyı kırıp içeri girdiğini, avluda da aynı uyarıda bulunduğunu, buna karģın seslerin sürdüğünü bu kez de kiler olarak kullanılan mağaranın kapısını kırmaya gittiğini çünkü sesin oradan geldiğinin anlaģıldığını, mağaranın kapısına elini attığında kapının açık bırakılmıģ olduğunu görerek bu kez uyarıya gerek görmeden olayın ne olduğunu anladığını söyler.meğer gündüz eve birisi gelmiģ, kilerden bir Ģeyler almıģ. Bu arada kendisi ile birlikte içeriye bir de köpek girmiģ; çıkarken içerde kalan köpek kafasını carralardan birine sokmuģ, çıkarmak için uğraģırken bu gürültüyü yaparmıģ. Kendisi bu gürültüyü duyunca dayanamamıģ Maho Amca nın evine hem de kendi sokağında kim girebilir. Mehmet in çok zoruna gitmiģ palayı çektiği gibi dalmıģ [15]

17 içeri. Durum anlaģılınca Mehmet, önce bir gülme krizi geçirir sonra : Maho Amca tam parçalamak niyetiyle dalmıģtım içeriye, Ne edek? Kısmet değilmiģ. Sokak kapısını da tam olarak kırdığım için gönlüm razı olmadı bırakıp gitmeye, sabaha de Ģurada havıģta (avluda) bekledim, kim gelecek olsa aklına neler gelirdi.kimseye korku, telaģ vermemek için oturup beklemeyi, ilk gelene durumu kendim anlatmayı uygun gördüm. Hadi bana eyvallah! Size de geçmiģ olsun. Ver elini öpeyim. Der. Elini öperken Maho da ona : Sana da geçmiģ olsun oğlum. Sağ olasın, var olasın. Allah seni de kazadan beladan korusun. Diye dualar eder. Gönül alıcı, yüreklendirici sözler söyler.,verdiğimiz Ģu iki örnek olay da gösteriyor ki Maho çevresinde sayılıp sevilen birisidir. Kendisi de çevresine karģı duyarlı, paylaģmayı, yardımlaģmayı seven, eli açık gönlü bol bir insandır. Ne yazık ki ne zaman doğup ne zaman öldüğünü bilemiyoruz. Doğumun,un XIX.uncu yüzyılın baģında, Bin sekiz yüz on e,n çok bin sekiz yüz yirmili yıllarda, ölümünün ise bin sekiz yüzlü yılların sonuna yakın bir yılda olduğunu bin sekiz yüz seksenle bin dokuz yüz yılları ara,sında sanıyoruz. O yıllarda Kilis te güvenlik yok gibidir. Hırsızlık, öldürme, kadın kaçırıp dağa çıkarmalar, birkaç gün eğlendikten sonra geri bırakmalar,ya da öldürüp yok etmeler günlük olağaniģlerdendir. Bu gibi zamanlarda üreyip türeyen kabadayılar kendilerini bir süre bulundukları çevreye egemen olmuģ sanırlar. Bunlar, çevreye saldıkları korku, dehģetle, çevredekilerce de öyle tanındıklarını sanırlar. Bu egemenlikleri, yaģamları boyunca sürecek gibi düģünür, davranıģlarını ona göre düzenlerler. Giyimleri, yürüyüģleri her Ģeyleri diğer insanlardan değiģiktir. Ayakkabıları Ģahuta denilen iskarpin yemeni karıģımı bir pabuçtur. ġalvarları Ģayak, paçası dar, düğmeli; giyildiğinde ayak bileğini sıkıca saracak biçimde iliklenir. Belde geniģ sıkıca sarılmıģ, siyah bürümlü bir kuģak, ipek top kumaģtan yapılmıģ kapaklı yaka bir gömlek, üstüne de bürümlü yarım yaka bir yelek. ġahutanın uzun arka kulağını içine yatırıp terlik giyer gibi ayağını geçirir, Ģayak Ģalvarın ortasına yumurta büyüklüğünde bir taģ koyup sokakta yürümeye baģladı mı? Küçük dağlar tepeler kimin olursa olsun Ağrı veya Himalaya ları kendisi yaratmıģçasına), Ģahutasını Ģıkırdatarak, Ģayak Ģalvarını hıģırdatarak, dal fesini bir yana eğip, iri taģlı, sarı kehribar tespihini gösteriģli bir biçimde Ģıkırdatarak, alımlı, çalımlı öyle bi yürür ki sormayın. Bu kadarını söyledikten sonra bari gerisini de tamamlayal,ım. Güzel iģlenmiģ bir aba, baģa bir dal fes nasıl yakıģır. Hele fesi bir yana eğdirip eline de akik ya da kehribar taģlardan yapılmıģ çok değerli, otuz üçlü bir tespih aldı mı değmeyin keyfine. Daima sağında, solunda bir kaç pohpohçusu ile birlikte yürüyerek çevresine çalım atar. KuĢağının arasına soktuğu kamanın kabzası, kını daima görülecek biçimde yerleģtirilmiģtir. Sağ el, kama veya palanın kabzasında, sol elde tespih, gözler ilerde, kaģlar çatık, yüz gülmez, daima ciddi, buyurgan bir görünüm. ĠĢte size o zamanın bir dayı tipi. ĠĢçi, esnaf, kendi iģi gücü ile uğraģan halk, ya evde hanımların hazırladığı pamuk ipliğini boyacılara boyatarak çulhalara dokuttukları mavi Ģalvar, siyah ya da kırmızı yemeni, kapalı [16]

18 yaka bir yelek, sıradan bir aba, fes giyerler ya da Kilis te yetiģtirilen sulu sarı denen pamuktan evlerde kadınların çıkrıkla eğirip çulhaya dokutturduğu sarı pamuklu Ģalvar giyerlerdi. Çoğu zaman yelekleri de bu sarı pamuktan olurdu. Bey, efendi takımına gelince: Onlar daha baģka giyinirlerdi. Ayakta yine kırmızı, ya da kara yemeni, beyaz hassadan dikilmiģ, ayak bileklerinden bacağa bağlanan uzun malaklı tuman, üstüne beyin ya da ağanıvarsıllık durumuna uygun bir aba ya da maģlah. BaĢta bir fes üstünde bir sarık. Bu sarık kullananın dinsel inançlarını, mal varlığını, bağlı olduğu tarikatını, mezhebini kısaca o kiģinin toplumsal, sınıfsal, dinsel etkinlik, görev kimliğini de gösterir. Bunların kimilerinin zaman, zaman ellerinde bir asa, baston, kırbaç gibi nesnelerde bulunur. Bunlar da gerek yapımlarında kullanıla maddeler, gerek gösterilen ustalık,titizlik, sanat gerekse üzerlerinde kullanılmıģ altın, gümüģ, pırlanta, değerli taģlarla sahibinin kimliğini belirlerler. KADINLARA GELĠNCE O günün kadını da sınıfsal durumunu sergilemekte erkeğinden geride kalmazdı. Gerek giyim, kuģamları ile gerek takıları ile üzerlerinde bir servet taģırlardı. Ġpekli, atlas çarģaflar, yaģmaklar, tülbentler dıģ görünümde ilgi çekerlerdi. Evlerinde ya da düğünlerde, gece ya da gündüz oturmalarında, gelen konuklara, evin hanımlarına varsa baģka konuklara karģı üstünlük yarıģına çıkmıģçasına öyle gösteriģ yaatarlar ki sormayın. Dün Kilis te insanlar, güneģ battıktan sonra değil kırsal alana, kentin kenar mahallelerine, yalnız gidebilme yarıģı yaparlarmıģ. Kilis in doğusunda KarataĢ çevresine, güneyinde Boklubahçe çevresine, Aynönüne, Ömer Ağa nın Bahçesine, Çıfıtlar Mezarlığına, Çengele, Pisikler kayasına, Damlacığa, Tokmak Deresine, Gölgeli Kayaya, Sidikli Dereye akģam ezanından sonra kimse gidip gelemezmiģ. Bunlardan birine gidip gelebileceğini iddia edenle öç kurulurmuģ. (Bahse girilirmiģ) Zamanında çevresinde yiğitliği ile tanınan, gücü, kuvveti yerinde,yürekli, delikanlı birisiyle arkadaģları arasında akģam namazından sonra Damlacık Mezarlığına gidip Oradaki bir dut ağacının altına kazık çakıp gelmesi için öç kurulur. Söz konusu zamanda buluģulur. Kendisine bir hayvan zikkesi ile bir tokmak verilir. Al Ģunları sana gösterilen yere çak, en geç bir saat sonra seni burada bekliyoruz Derler. AkĢam namazı kılındıktan sonra, delikanlı yola koyulur. Bulunduğu yerle gideceği yer arasında yarım saatlik bir yol vardır. Oraya varıncaya değin hava iyice kararmıģtır. Mezarlığa girer, belirlenen noktaya gelir, zikkeyi çakmak için çömelir. Ayağında geniģ ortalı bir Ģalvar vardır. Çömeldiğinde Ģalvarın ortası yere yayılır. Ancak Delikanlı bunu bilemez elindeki zikkeyi yayılmıģ olan Ģalvarın üstünden çakar. Böylece kendi kendini de oraya çakmıģ olur. ĠĢi bitip de gitmek üzere ayağa kalkmaya yeltenince birisinin kendisini geri çekmekte olduğunu sanır. Arkasına bakarak sert bir biçimde Bırak lan yapma! diye bağırarak yeniden kalkmaya Yeltenir. Bu kez daha sert, daha güçlü kalkar. Ayni sertlikle bir daha geri çekilir. Bu kez çekilmenin etkisi ile kıçının üstüne [17]

19 düģmüģtür. Arkasına bakıp da kimseyi göremeyince öyle bir korkuya kapılır ki bağırmak ister, bağıramaz, kaçıp kurtulmak ister ne kalkabilir, ne de bütün vücudundaki aģırı titremeye engel olabilir. Aradan birkaç Saat zaman geçmiģtir. ArkadaĢlarının hala dönmediğini gören arkadaģları, onu aramaya çıkarlar topluca mezarlığa gelirler. Onu Ģalvarının ortasından yere çakılmıģ baygın, ağzından köpükler Saçılır durumda bulup evine götürürler. Bir bahis uğruna yiğit bir delikanlı delirmiģtir. Yine bir gün, Kilis in mescitlerinden birinde imamlık yapan bir hoca, ġeyh Mansur yöresindeki bağından geç vakit dönerken yolu mezarlık arasından geçmektedir. Hoca eģeğinin sırtında, tütün tabakası elinde bir sigara sarmaktadır. Bu sırada birkaç esrarcı mezar taģlarının arasında gizlenmiģ esrar çekmektedirler. Hocanın bundan bilgisi yoktur. Mezarlığın ortasına gelince Esselamün aleyküm ya ehl-i kubur! diye ölülere selam verir. Bunu duyan keģler hep bir ağızdan koro halinde Ve Aleyküm üs selam ey ehl-i dünya! Diyerek Onun selamını almıģ olurlar. Bu sesten ürken Hoca, tütün tabakasını elinden düģürür, eģeğinin yürüyüģünü hızlandırır bir an önce mezarlıktan çıkıp kurtulmak ister. Bunu anlayan serseriler çirkin Ģakalarını sürdürerek Kaçma Hoca kaçma, gel aramıza karıģ, burası senin dünyandan daha güzeldir. Diyerek korolarını sürdürürler. Doğal olarak da hocayı çıldırtırlar. Bu olayın üzerinden kısa bir süre geçince hoca ölür.olayı duymuģ olup bilenler Hoca nın ödü patlamıģ, kırk gün geçmeden öldü. DemiĢler. Bizim Karı nın oğlu Mehmet de bu tipin canlı örneği. Asmak, kesmek, çalmaktan baģka bir iģ gelir mi elinden bilmem ama bu iģleri çok iyi bilir. Kendi mahallesinde büyüklerine karģı çok saygılı, çocuklara karģı Ģefkatli birisi olarak anlatılırdı. BaĢka Mahallelerdeki zengin evlerinden çalar, kendi mahallesindeki yardıma gereksinim duyanlara verirmiģ. Kamasını ya da palasını çekti mi kan bulaģmadan kınına sokmazmıģ. ġerrinden, korkusundan bütün Kilis bıkmıģ, usanmıģ. KomĢularına Sakın geceleri kapılarınızı kilitlemeyin. Burası Karının oğlu Mehmet in Mahallesi, buraya hırsız gelemez DermiĢ. Gerçekten de zamanında mahallede hiç hırsızlık olmamıģ. Bu tiplerin sürekli düģmanları çok, gerçek dostları yoktur. Bu nedenle egemenlikleri uzun sürmez. YaĢamları da öyle. Bunlardan yataklarında rahat, rahat yatıp uyuyanı da görülmez. Sürekli öldürülmek korkusu içindedirler. Çünkü kendileri kimlere ne yaptıklarını çok iyi bilirler. Sürekli kendi kendilerini yargılamaktadırlar. Çevresindeki çıkarcılar onlar için övgüler yapsalar da onlar ne olduklarını çok iyi bilmektedirler. Bir kaplan gibi saldırganlıkları bir tarla sıçanı gibi korkularındandır. O günlerde Kilis te gerek kent içinde gerekse kırsalda can, mal güvenliği yok gibidir. Herkes güvenliğini bir yerde kendisi sağlamak zorundadır.zeytinliğe vardığınızda zeytininizi sil kilmiģ bulabileceğiniz gibi sizden önce gelip iģe baģlamıģ olan hırsızları iģ baģında da bulabilirsiniz. Bizim konumuz bu olumsuzlukları anlatmak olmadığından bu kadarla yetinerek asıl konuya geçiyoruz. Mehmet de on, on bir yaģlarında bir Arap oğlu tarafından vurularak öldürülür. Böylece öyküsü de etkisi [18]

20 de egemenliği de biter. Yalnız bitmeyen bir Ģey var o da bu tipler Mehmet in arkasından nice Mehmet ler, Ahmetler, Hasanlar, Aliler türer. Tümünün yaģam öyküsü birbirine benzer. Yine hiçbirisi kendinden önceki örneği düģünmez, onlardan ders almayı bilmez. Kesinlikle bunların tümü, yüksek öğrenimli de olsa, ya çok cahil ya da akıl hastasıdır. Günümüzde bile bu tiplerin örnekleri yok mudur? Bunca banka soyanlar, seçilerek geldikleri onurlu, yüce devlet görevlerinde bulunmalarına karģın yaptıkları onursuz davranıģlar, soygunlar daha bilmem neler insanı -bunlarla birlikte insan olduğundan-utandırmıyor mu? Kimi bankasını kendisi soyarken kimi baģkanlığına seçildiği belediyeyi, kimi de türlü dolambaçlı yollardan ( naylon fatura ile vergi iadesi almak gibi; bir kısmı da Genç bir iģ adamının önünü kesmek istiyorlar diyerek ya da Benim memurum iģini bilir. Yahut Allah zengini sever, ben de zengini severim. Gibi saçmalıklarla hırsızı koruyarak dünkü soyguncudan daha tehlikeli ve daha zararlı değiller mi? Bunları hiç düģünüyor muyuz? Bunlara da cahil ya da hasta diye bilir miyiz? Daha dün denecek yakın bir geçmiģte kendisine sorulan soruları yanıtlarken basına Ben, yasaların boģluğundan yararlanıp zengin oldum. diyen Devlet Bakanını, bu sözünden dolayı görevden almayan, BaĢbakanı, partisini, o günkü meclisi unuttuk mu? Yoksa artık onlar değil de toplumun kendisi mi cahilleģti ya da delirdi. Bunu da zaman gösterecektir. HACI MEHMET(MAHO)ĠLE HATĠCE(HACO)HANIM EVLENĠRLER (1) MAHO ĠLE HACO NUN ÇOCUKLARI Maho ile Haco nun I-Halil, II- Abdülmecit, III-Bekir, IV- Ahmet adlarında dört oğulları bir de V-Belkıs adında kızları olur.kilis te Belkıs adı Balkız a ya da Ballı ya dönüģtürülür. Oğlanların doğuģ sırası bellidir. Yalnız bu sırada Belkıs in yerini bilmiyorum. *** [19]