BEBKA desteğiyle gerçekleşen başarı öyküleri;

Transkript

1 ÜÇ AYDA BİR YAYINLANIR YIL: 1 SAYI: 1 NİSAN 2012 BEBKA desteğiyle gerçekleşen başarı öyküleri; Yönetim Kurulu Başkanı Halil İbrahim Akpınar Çalışmalarımız kalkınmaya yön verecek Zihinsel özürlü öğrencilerden Bursa turizmine katkı Eskişehir, Türkiye nin Cam Merkezi olacak Pelitözü, Bilecik in kaderini değiştirecek

2 KALKINMANIN PUSULASI Bursa Merkez Ofis Yeni Yalova Yolu 4.Km Buttim İş Merkezi Buttim Plaza Kat 6 Osmangazi/Bursa TÜRKİYE Telefon : Faks : Bursa Yatırım Destek Ofisi Yeni Yalova Yolu 4.Km Buttim İş Merkezi Buttim Plaza Kat 6 Osmangazi/Bursa TÜRKİYE Telefon : Faks : Eskişehir Yatırım Destek Ofisi İki Eylül Cad. No:121 İl Genel Meclis Binası K:1 Odun Pazarı/Eskişehir TÜRKİYE Telefon: Faks : Bilecik Yatırım Destek Ofisi Hürriyet Mah. Dumlupınar 5. Sok. No:2 Bilecik İl Özel İdaresi Binası/Bilecik TÜRKİYE Telefon: Faks :

3 SUNUŞ Sayı: 1 Nisan 2012 Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı Adına İmtiyaz Sahibi: Dr. Mehmet Sait CÜLFİK Sorumlu Yazı işleri Müdürü: Nalan Tepe Şençayır Yayın Kurulu: Ahmet Kalkan, Adem Bölükbaşı, Hakan Aksoy, Jülide Alan, Önder Erdoğan, Tamer Değirmenci, Turgut Akşehir, Yasin Dalgıç İletişim Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı Yeni Yalova Yolu 4. Km. Buttim Plaza Kat: 6 Osmangazi/BURSA bebka@bebka.org.tr Tel: Faks: Yayına Hazırlayan: Başlarken... Dr. Mehmet Sait CÜLFİK / Genel Sekreter Beşevler, Eğitimciler Cd. Leylak Sk. Ahmet Osmanbey Apt. No: 17 D:6 Nilüfer/BURSA Tel: Faks: Baskı: Furkan Ofset İçindekiler 6 Kurumsal 8 Röportaj BEBKA Yönetim Kurulu Başkanı Halil İbrahim Akpınar 10 Hedefler 2012 yılında insan odaklı kalkınmaya öncelik 12 Destekler 14 Gündem 2011 de 76 proje mali destek almaya hak kazandı 20 Bursa Ekonominin can damarı 26 Eskişehir Rekabette de önde 32 Bilecik Marmara nın en önemli kavşak noktası olmaya aday 38 Haberler 48 Ekonomi göstergeleri 54 Başarı öyküsü Zihinsel özürlü öğrencilerden Bursa turizmine katkı 56 Başarı öyküsü Eskişehir, Türkiye nin Cam Merkezi olacak 58 Başarı öyküsü Pelitözü, Bilecik in kaderini değiştirecek 60 Basında BEBKA Üç ayda bir yayınlanması ve ilgili tüm paydaşlara dağıtımının yapılması planlanan, Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA) faaliyetlerini ve bölgemizi tanıtmak amacıyla hazırlanan BEBKA Haber Dergisi nin ilk sayısını yayınlamaktan mutluluk duymaktayız. BEBKA, yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle ulusal kalkınma planı ve programlarda öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak amacıyla 14 Temmuz 2009 tarihinde Bakanlar Kurulu kararı ile kurulmuştur. Genel Sekreterlik Bursa merkez olmak üzere Bursa, Eskişehir ve Bilecik illerinde yatırım destek ofisleri ile faaliyetlerini sürdürmektedir. Kamu kesimi, özel sektör, sivil toplum ve üniversiteler arasındaki koordinasyon ve işbirliğini sağlayarak bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak amacı doğrultusunda bilimsel yöntemlerle ve katılımcı bir anlayışla bölgesel önceliklerimizi belirleyen Bursa Eskişehir Bilecik Bölge Planı hazırlanmıştır. Bu bölge planı çerçevesinde proje finansman destekleri, eğitim ihtiyaçları, yatırım ve tanıtım imkanları açısından kalkınmaya yön verecek bir model oluşturulmuştur. BEBKA bölgenin küresel rekabet gücünün artırılmasını desteklerken, sosyal ve çevresel bileşenleri de göz ardı etmeyen sürdürülebilir bir kalkınma hedefini benimsemekte, bu doğrultuda belirlenen gelişme eksenleri ile ekonomik sektörlerde rekabetçiliğin artırılmasını ve sosyal alanda yaşam kalitesinin yükseltilmesi için çalışmalarını sürdürmektedir. Kurumun uzun dönemli planlanmış stratejik amaçlarına ulaşabilmesi için ve kurum felsefesini ilgili paydaş kurumlara doğru bir şekilde anlatmak için üç ayda bir yayınlanacak olan BEBKA Haber in hazırlıkları tamamlanmıştır. Dergimizin ilk sayısında Ajans yapısını, desteklerini ve hedeflerini bölgemizde ve bölge dışındaki tüm paydaşlarımıza aktarmaya ağırlık veriyoruz. Ayrıca, sonuçları ilan edilen 2011 Yılı Mali Destek Programı hakkında bir makale de dergimizde bulabilirsiniz. İlk sayımızda Yönetim Kurulu Başkanımız Bilecik Valisi Sayın Halil İbrahim Akpınar ile yapılmış bir röportaja yer veriyoruz. Dergimizin her sayısında üç ilimize ayrılmış bölümlerde illerimizi ve yatırım imkanlarını tanıtma fırsatı bulacağız yılında destek verdiğimiz projeler sonlanmak üzere ve bu projelerin somut çıktılarını görmekteyiz. Bu sayımızda olduğu gibi her sayımızda önceki desteklerimizden proje örneklerini, yani Başarı Öyküleri ni sizlerle paylaşmayı hedefliyoruz. Üç ay boyunca gerçekleştirdiğimiz önemli faaliyetlerimiz hakkında kısa bilgilerin yer aldığı bir bölümde dergimizde yer almakta. Ekonomi Göstergeleri bölümü ise ülkemizdeki ve bölgemizdeki ekonomik görüntünün bir yansıması olarak sizlere sunuyoruz. Derginin hazırlanmasında emeği geçen ve katkıda bulunan herkese teşekkürlerimi sunuyor ve BEBKA Haber Dergisi nin bölgemize hayırlı olmasını temenni ediyorum. 1

4 KURUMSAL Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı Yönetim Kurulu Şahabettin HARPUT Bursa Valisi Dr. Kadir KOÇDEMİR Eskişehir Valisi Halil İbrahim AKPINAR Bilecik Valisi Recep ALTEPE Bursa Büyükşehir Bld.Bşk. Prof. Dr. Yılmaz BÜYÜKERŞEN Eskişehir Büyükşehir Bld.Bşk. Selim YAĞCI Bilecik Belediye Başkanı Celal SÖNMEZ Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Harun KARACAN Eskişehir Ticaret Odası Başkanı Ahmet ÖZÜNLÜ Bilecik Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Nedim AKDEMİR Bursa İl Genel Meclisi Başkanı Ahmet YAPICI Eskişehir İl Genel Meclisi Başkanı H. Hüseyin ÇELİK Bilecik İl Genel Meclisi Başkanı 2

5 KURUMSAL Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı Kalkınma Kurulu Osman GEZGİN Kalkınma Kurulu Başkanı Bilecik Belediyesi Başkan Yardımcısı Hasan ÇEPNİ Kalkınma Kurulu Başkan Vekili MÜSİAD Bursa Şube Başkanı Emin CAN Katip Üye; Eskişehir Çevre, Sağlık, İzcilik, Gençlik ve Spor Kulübü Derneği Başkanı Ali ARLI Katip Üye; BİSİAD Genel Sekreteri BURSA İLİ KALKINMA KURULU ÜYELERİ BURSA KALKINMA KURULU ÜYELERİ TEMSİLCİ ADI SOYADI TEMSİLCİNİN ÜNVANI Bursa İl Özel İdaresi Bilal Çelik Genel Sekreter Bursa Büyükşehir Belediyesi Seyfettin AVŞAR Genel Sekreter İl Planlama Ve Koordinasyon Müdürlüğü H.Vedat ATACAN Müdür Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü Mehmet Latif DENİZ İl Müdürü V. Kültür Ve Turizm İl Müdürlüğü Ahmet GEDİK İl Müdürü Gıda,Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Kasım PİRAL İl Müdürü Milli Eğitim İl Müdürlüğü Atilla GÜLSAR İl Müdürü M.K.Paşa Kaymakamlığı Kazım KARABULUT Kaymakam Karacabey Kaymakamlığı Dursun BALABAN Kaymakam Orhaneli Kaymakamlığı M. Serdar BAKIR Kaymakam Gemlik Belediyesi Mehmet ÇELİK Belediye Başkan Yardımcısı İnegöl Belediyesi Alinur AKTAŞ Belediye Başkanı Mudanya Belediyesi Dr. Kartal SALDIRIŞ Belediye Başkan Yardımcısı D.S.İ. 1. Bölge Müdürlüğü Sinan Tahsin SARIOĞLU Bölge Müdürü KOSGEB Bursa İşletme Geliştirme Merkez Müdürlüğü Ahmet AKDAĞ Müdür Vakıflar Bölge Müdürlüğü Mürsel SARI Bölge Müdürü Karayolları 14. Bölge Müdürlüğü İsmail KARTAL Bölge Müdürü Uludağ Üniversitesi Prof.Dr. Sedat ÜLKÜ ÜSİGEM Müdürü Uludağ Üniversitesi Yrd.Doç.Dr. Bülent GÜRBÜZ Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Bursa Ticaret Ve Sanayi Odası Emin NALLAR Yönetim Kurulu Üyesi Bursa Ticaret Borsası Nurşen GÜNAYDIN Genel Sekreter Bursa Osmangazi Ziraat Odası Hakan EKİM Yönetim Kurulu Başkan V. Karacabey Ziraat Odası Özkan GÜLDEREN Yönetim Kurulu Üyesi M.K.Paşa Ziraat Odası Muammer DEMİR Yönetim Kurulu Muhasip Üye Uludağ İhracatçı Birlikleri İbrahim BURKAY UTİB Başkanı Bursa Esnaf Sanatkârlar Odası Birliği Arif TAK BESOB Başkanı Bursa Koza Tarım Satış Koop. Birliği İsmail AYDIN Genel Müdür Marmara Zeytin Tarım Satış Koop. Birliği İbrahim MİNARECİ Genel Müdür Deri Organize Sanayi Bölgesi Aziz DEMİRKAKAN Başkan Vekili Bursa TSO Organize Sanayi Bölgesi Mahmut YILMAZ Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı 3

6 KURUMSAL BURSA İLİ KALKINMA KURULU ÜYELERİ BURSA KALKINMA KURULU ÜYELERİ TEMSİLCİ ADI SOYADI TEMSİLCİNİN ÜNVANI Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi Serhat ŞENGÜL Bölge Müdürü Kestel Organize Sanayi Bölgesi Alaattin DAĞLI Yönetim Kurulu Başkanı Gürsu Organize Sanayi Bölgesi Ali SINIKSARAN Yönetim Kurulu Üyesi M.K.Paşa Mermerciler Organize Sanayi Bölgesi İbrahim YILDIZ Başkan Vekili Tekstil Sanayi İşverenleri Sendikası İbrahim YAŞAR Yönetim Kurulu Başkanı Müstakil Sanayici Ve İşadamları Derneği Bursa Şubesi Hasan ÇEPNİ Başkan Bursa Sanayici Ve İşadamları Derneği Oya COŞKUNÖZ YÖNEY Yönetim Kurulu Başkanı Bursa Mobilya Dekorasyon Sanayici Ve İşadamları Derneği Mustafa YEDİKARDEŞ Yönetim Kurulu Başkanı Marmara Ve Kuzey Anadolu Sanayici Ve İş Adamları Derneği Günal BAYLAN Yönetim Kurulu Başkanı Bursa Girişimci İşadamları Derneği Cengiz RESİMOĞLU Başkan Yardımcısı Güney Marmara Turistik Otelciler Birliği Mehmet Haluk BECEREN Yönetim Kurulu Başkanı Bursa Serbest Bölgesi Halittin TOK Bölge Müdürü Olay Medya Center A.Ş. Mehmet Ali İNAN Olay Basın Yay. A.Ş. Y.K. Üyesi Coşkunöz Eğitim Vakfı Gültekin İPEK Eğitim Vakfı Yöneticisi İznik Vakfı Yasemin ÖZTÜRK KOÇ Üretim Müdürü Anadolu Sanayici ve İşadamları Derneği Eyüp KUTLUCAN Genel Başkan Bursa Kalite Derneği Şubesi Emin DİREKÇİ Yönetim Kurulu Başkanı Tüm Sanayici ve İşadamları Derneği Bursa Şubesi Recep Alper ÇELİK Genel Sekreter Türkiye Genç İşadamları Derneği Bursa Şubesi Gökhan ONUR Genel Sekreter BİLECİK İLİ KALKINMA KURULU ÜYELERİ BİLECİK KALKINMA KURULU ÜYELERİ TEMSİLCİ ADI SOYADI TEMSİLCİNİN ÜNVANI Bilecik Belediyesi Osman GEZGİN Belediye Başkan Yardımcısı Bilecik Üniversitesi Prof. Dr. Azmi ÖZCAN Rektör Bilecik İl Özel İdaresi Halis NALBANT Genel Sekreter İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü Mahmut BAYTÜZ Müdür Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü Latif ERKAN İl Müdürü Gölpazarı Kaymakamlığı Ömer ŞAHİN Kaymakam Bozüyük Belediyesi İsmail SAĞIROĞLU Başkan Yardımcısı İnhisar Belediyesi İsmail CAMBAZ Belediye Başkanı Söğüt Belediyesi İsmail ÖZKAN Fen İşleri Müdürü Bilecik Ticaret ve Sanayi Odası Hakkı AYNUR Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Bozüyük Ticaret ve Sanayi Odası Bedri ÖZTÜRK Genel Sekreter Osmaneli Ziraat Odası Ertuğrul ÜNVER Başkan Gölpazarı Ziraat Odası Mehmet DENİZLİ Yönetim Kurulu Başkanı Bilecik Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Halit GÖLCAN Başkan Bilecik Sanayici ve İşadamları Derneği Ali ARLI Genel Sekreter Bilecik Mermer ve Granit Sanayicileri Derneği Osman Kenan ŞENSAR Genel Sekreter Edebali Kültür ve Araştırma Derneği Arif DURMUŞ Başkan Bilecik 1. OSB Bülent ŞADOĞLU Yönetim Kurulu Üyesi Bilecik 2. OSB Mustafa ÜNAL Bölge Müdürü Bozüyük OSB Mehmet DEMİRCİ Bölge Müdürü Ertuğrulgazi yi Anma ve Söğüt Şenliği Vakfı Bektaş UÇKUN Mütevelli Heyeti Üyesi Yenipazar ve Çevre Köyleri Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Hayati KESKİN Kooperatif Başkanı 4

7 KURUMSAL ESKİŞEHİR İLİ KALKINMA KURULU ÜYELERİ ESKİŞEHİR KALKINMA KURULU ÜYELERİ TEMSİLCİ ADI SOYADI TEMSİLCİNİN ÜNVANI Eskişehir İl Özel İdaresi Yusuf BALCI Genel Sekreter Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Ertan KOŞARSOY Belediye Başkan Vekili İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü İlyas ÖZDEMİR Müdür Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü Mahmut YILMAZ İl Müdürü Çifteler Kaymakamlığı Aytekin YILMAZ Kaymakam Odunpazarı Belediye Başkanlığı Saffet ÇELEN Belediye Başkan Yardımcısı Tepebaşı Belediye Başkanlığı Erdoğan AYDOĞMUŞ Belediye Başkan Yardımcısı Han Belediye Başkanlığı Ecz.Mustafa PEKAK Belediye Başkanı Sivrihisar Belediye Başkanlığı Fikret ARSLAN Belediye Başkanı Tülomsaş Genel Müdürlüğü Hayri AVCI Genel Müdür Anadolu Üniversitesi Rektörlüğü Prof.Dr. Ender SUVACI Rektör Yardımcısı Osmangazi Üniversitesi Prof.Dr. Fazıl TEKİN İİBF Maliye Bölüm Başkanı Eskişehir Sanayi Odası Savaş M. ÖZAYDEMİR Yönetim Kurulu Başkanı Eskişehir Ticaret Odası İskender BAYAR Yönetim Kurulu Başkanı Yardımcısı Eskişehir Ziraat Odası Hüseyin ÜNAL Yönetim Kurulu Başkanı Eskişehir Ticaret Borsası Muhammet İMAMOĞLU Yönetim Kurulu Başkanı Yardımcısı Eskişehir Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Ekrem BİRSEN Başkan Eskişehir Organize Sanayii Bölgesi İsmail KADIOĞLU Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği Eskişehir Şubesi Dr. Sıtkı KARACA Başkan Eskişehir Girişimci Sanayiciler ve İşadamları Derneği Murat BAYAR Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Eskişehir Sanayici ve İşadamları Derneği Aydın BANDIRMA Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Yunus Emre Kültür Sanat ve Turizm Vakfı Talat ÜRERSOY Yönetim Kurulu Üyesi Eskişehir Avrupa Birliği İş Geliştirme Merkezi (ABİGEM) İlker SÖKMEN Direktör Eskişehir Çevre Sağlık İzcilik Gençlik ve Spor Kulübü Derneği Emin CAN Başkan Eskişehir Turizm ve Tanıtma Derneği Mustafa TEKELİ Yönetim Kurulu Başkanı Kanal 26 TV. A.Ş. Murat ABACI Yönetim Kurulu Üyesi Tüm Sanayici ve İşadamları Derneği Eskişehir Şubesi Ali ENGİZ Başkan Türkiye Muhtarlar Derneği Eskişehir Şubesi Ali İrfan İBİŞ Başkan Eskişehir Gazeteciler Cemiyeti Yılmaz KARACA Başkan Kalkınma Kurulu Üyeleri listesi 30 Mart 2012 tarihi itibariyle güncellenmiştir. Bölgenin sorunlarını ve fırsatlarını değerlendirme konusunda destek, tavsiye ve danışma görevini üstlenen Kalkınma Kurulu nun 6. Toplantısı, 22 Şubat 2012 tarihinde Merinos Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi nde yapıldı. Toplantıya Bursa, Eskişehir ve Bilecik illerinin Kalkınma Kurulu Üyeleri katıldı. 5

8 KURUMSAL BEBKA, bölgesinde sürdürülebilir kalkınmaya öncülük ederek ulusal kalkınma hedefine katkı sağlayan, bölgesel kalkınmada ulusal ve uluslararası alanda tanınan, saygın ve etkin bir kurum olmak vizyonuyla hareket ediyor. Bölgesinde sürdürülebilir kalkınmayı hızlandırmak ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak amacıyla yerel düzeyde işbirlikleri geliştirip koordinasyon sağlayarak bölgesel kalkınmayı planlamak, yönlendirmek ve desteklemek BEBKA nın misyonunu oluşturuyor. Kalkınmanın Pusulası; BEBKA Bölge içi gelişmişlik farkları azalacak Temel amacı kamu kesimi, özel sektör, sivil toplum ve üniversiteler arasındaki koordinasyon ve işbirliğini sağlayarak bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak olan BEBKA, bu amaç doğrultusunda bilimsel yöntemlerle ve katılımcı bir anlayışla bölgesel öncelikleri belirleyen Bursa Eskişehir Bilecik Bölge Planı hazırlayarak, bu çerçevede proje finansman destekleri, eğitim ihtiyaçları, yatırım ve tanıtım imkanları açısından kalkınmaya yön verecek bir model oluşturarak yoluna devam ediyor. Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA), tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun un 3. maddesine dayanılarak Kalkınma Bakanlığı nın koordinasyonunda 14 Temmuz 2009 tarih ve 2009/15236 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kuruldu. Genel Sekreterliğini Dr. Mehmet Sait Cülfik in yaptığı BEBKA, bölgedeki illerin valileri, belediye başkanları, il genel meclisi başkanları ile sanayi ve ticaret odası başkanlarından oluşan yönetim kuruluyla en üst düzeyde temsil ediliyor. Bölgedeki üniversite, kamu kurumu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları temsilcileriyle geniş bir işbirliği, katılım ve danışma ağını, alanında yetkin ve deneyimli uzman personeliyle güçlü bir icra organını bünyesinde barındıran etkin bir yönetişim yapısına sahip olan BEBKA, Bursa, Eskişehir ve Bilecik illerinde kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları arasında koordinasyon ve işbirliğini geliştirerek kalkınmaya yön veren, yerel sorunlara yine yerel odaklı çözümler sunan, kaynakların yerinde ve etkin kullanımıyla sürdürülebilir kalkınmaya hizmet eden bir kurum olarak faaliyet gösteriyor. 6

9 KURUMSAL Kamu ve özel sektör ile STK lar arasında köprü BEBKA nın yetki, görev ve sorumluluklarını ise şunlar oluşturuyor; Yerel yönetimlerin planlama çalışmalarına teknik destek sağlamak. Bölge plan ve programlarının uygulanmasını sağlayıcı faaliyet ve projelere destek olmak; bu kapsamda desteklenen faaliyet ve projelerin uygulama sürecini izlemek, değerlendirmek ve sonuçlarını Kalkınma Bakanlığı na bildirmek. Bölge plan ve programlarına uygun olarak bölgenin kırsal ve yerel kalkınma ile ilgili kapasitesinin geliştirilmesine katkıda bulunmak ve bu kapsamdaki projelere destek sağlamak. Bölgede kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları tarafından yürütülen ve bölge plan ve programları açısından önemli görülen diğer projeleri izlemek. Bölgesel gelişme hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik olarak; kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek. Ajans a tahsis edilen kaynakları, bölge plan ve programlarına uygun olarak kullanmak veya kullandırmak. Bölgenin kaynak ve olanaklarını tespit etmeye, ekonomik ve sosyal gelişmeyi hızlandırmaya ve rekabet gücünü artırmaya yönelik araştırmalar yapmak, yaptırmak; başka kişi, kurum ve kuruluşların yaptığı araştırmaları desteklemek. Bölgenin iş ve yatırım imkânlarının, ilgili kuruluşlarla işbirliği halinde ulusal ve uluslararası düzeyde tanıtımını yapmak veya yaptırmak. Bölge illerinde yatırımcıların, kamu kurum ve kuruluşlarının görev ve yetki alanına giren izin ve ruhsat işlemleri ile diğer idari iş ve işlemlerini, ilgili mevzuatta belirtilen süre içinde sonuçlandırmak üzere tek elden takip ve koordine etmek. Yönetim, üretim, tanıtım, pazarlama, teknoloji, finansman, örgütlenme ve işgücü eğitimi gibi konularda, ilgili kuruluşlarla işbirliği sağlayarak küçük ve orta ölçekli işletmelerle yeni girişimcileri desteklemek. Türkiye nin katıldığı ikili veya çok taraflı uluslararası programlara ilişkin faaliyetlerin bölgede tanıtımını yapmak ve bu programlar kapsamında proje geliştirilmesine katkı sağlamak. BEBKA, Buttim Plaza da 6. ve 8. katlarda faaliyetlerine devam ediyor. Teşkilat yapısı Öte yandan Yönetim Kurulu, Genel Sekreterlik ve Yatırım Destek Ofislerinden müteşekkil olan Ajans ta, Kalkınma Kurulu danışma, Yönetim Kurulu karar, Genel Sekreterlik ise icra organı olarak çalışıyor. Kurumsal yapılanmasını Ocak 2011 itibariyle tamamlayarak çalışma birimlerini oluşturan, Eskişehir, Bilecik ve Bursa illerinde yatırım destek ofislerini kuran BEBKA nın idari yapılanması ise şöyle; Kalkınma Kurulu Yönetim Kurulu Genel Sekreterlik İç Denetçi Planlama Programlama ve Koordinasyon Birimi İzleme ve Değerlendirme Birimi Mali ve İdari İşler Birimi Program Yönetimi Birimi Yatırım Destek Ofisleri Bursa YDO Eskişehir YDO Bilecik YDO 7

10 RÖPORTAJ BEBKA nın çalışmaları kalkınmaya yön verecek BEBKA Yönetim Kurulu Başkanı ve Bilecik Valisi Halil İbrahim Akpınar, Ajans ın 2012 de de yapacağı çalışmalar ile Bursa, Bilecik ve Eskişehir in kalkınmasına yön vereceğini söyledi. Kalkınma Ajansları nın sürdürülebilir kalkınma anlayışını hayata geçirmekte önemli rol oynayacağını belirten Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA) Yönetim Kurulu Başkanı ve Bilecik Valisi Halil İbrahim Akpınar, BEBKA nın şimdiye kadar yaptığı ve önümüzdeki yıllarda yapacağı çalışmalar ile bölgede kalkınmaya yön vereceğini dile getirdi. Akpınar, Ajans ın kurulduğu 2009 yılından bugüne kadar yapılan çalışmalar, görev alanındaki üç ile sağladığı katkı ve geleceğe yönelik hedefler konusunda BEBKA Haber e konuştu - BEBKA ile nasıl bir Bursa, Bilecik ve Eskişehir hedefleniyor? Kalkınma Ajansları ile nasıl bir katkı sağlıyor? İleriye dönük kalkınma ajanslarından beklentileriniz nelerdir? Kalkınma ajansları Türkiye de bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak; merkezden tahsis edilen kaynakların yerelde etkin ve verimli kullanımını sağlamak; kamu, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek amacıyla kurulmuştur. Ajanslar sürdürülebilir kalkınma anlayışını hayata geçirmekte önemli rol oynayacaklardır. BEBKA şimdiye kadar yaptığı ve önümüzdeki yıllarda yapacağı çalışmalar ile bölgemizde kalkınmaya yön verecektir Temmuz 2009 da BEBKA nın kurulmasıyla birlikte bu üç ile nasıl bir katkı sağladı? 2009 yılında kurulan Ajans, hızlı bir şekilde kurumsallaşma çalışmalarını tamamlamış ve 2011 yılında da faaliyetlerine devam etmiştir Yılı Mali Destek Programı projelerin gerçekleştiğini görüyoruz. İlimizde ekonomiyi, turizmi ve yeni gelişmeleri desteklemek üzere faaliyetlerimiz devam ediyor. Bilecik te gerçekleştirilen projeler kapsamında, ilimizin turizm potansiyelini güçlendirmek adına Pelitözü Gölpark Mesire yerimizde düzenlemeler ve Söğüt te Ertuğrulgazi Mescit çevresinde iyileştirme çalışmaları yapılmıştır. Ayrıca Söğüt ilçemizde ve Bilecik merkezde kadınlar yöresel el sanatları üzerine kurslar almıştır. İlimizde destek alan KOBİlerde daha rekabetçi sanayiye ulaşma hedefimize katkı sağlamıştır. Her üç ilimiz de hızlı gelişen iller içinde. Daha da sağlıklı bir şekilde gelişmesi için katkılarda bulunmaya devam edeceğiz. - Bölge planında Yaşayan tarihi, kültürü ve doğasıyla turizmde çekim merkezi; girişimci ruhuyla lider; yenilikçi ve bilgi odaklı sanayi ve tarımıyla Avrupa nın en rekabetçi üretim merkezi; çevreye ve insana duyarlı müreffeh bir bölge vizyonunu benimsenmiştir. Kalkınma anlamında bölgenin vizyonunu değerlendirebilir misiniz? Bursa Eskişehir Bilecik bölgesinin gelişmesine yön verecek amaç ve öncelikleri içeren bir stratejik belge olan Bölge Planı nı bölgemizdeki kamu kurum ve kuruluşlarının, sivil toplum örgütlerinin ve özel sektör temsilcilerinin katılımıyla hazırlamış ve bölgemiz için bir vizyon oluşturulmuştur. Bölge olarak bu vizyona ulaşabilmek için daha rekabetçi bir sanayiye sahip olmak için çalışan, çevre dostu projeler geliştiren ve aynı zamanda tarih ve kültürümüze sahip çıkan kuruluşları ve işbirliği oluşumlarını destekliyoruz. 8

11 RÖPORTAJ - BEBKA yapısı itibariyle üç farklı kenti aynı çatı altında buluşturan bir kurum. Kentlerin birbirinden yararlanabilecekleri tecrübeler var. Her kentin farklı bir dinamizmi var. BEBKA yı üç kentin ilişkilerinin geliştirilmesi açısından değerlendirir misiniz? Türkiye hızla gelişen ve kalkınan bir ülkedir. Türkiye içerisinde de Bilecik, Bursa ve Eskişehir illerimiz yine kalkınma da önde giden illerimizden üç tanesi. Bilecik in nüfus ve yüzölçümü itibariyle küçük, nüfus artışı, ekonomik yatırımlar, tarihi ve doğal kaynakları bakımından zengin bir alana sahip bir ildir. BEBKA nın sağladığı destekler ile hem sanayi alanında gelişme, hem de tarihi ve doğal güzelliklerimizin geliştirilmesi, tanıtılması anlamında yeni çalışmalar yapabiliriz. Aslında elimizde bir hazine var. Her tarafta Şeyh Edebalı yok, her tarafta Osmanlı kuruluş mekânları yok. Bilecik bu yönden çok şanslı bir yer. Bizim, Biraz imkânımız olsa yaparız dediğimiz şeyler için şu anda bir imkân var. BEBKA nın faaliyete geçmesiyle her üç il ortak çalışma ve birbirinin tecrübelerinden faydalanma fırsatı bulmuştur. FARKINDALIK YARATTIK - BEBKA nın 2011 yılı mali destek programı kapsamında ar-ge ve yenilikçilik, çevre ve enerji ile sosyal kalkınma konularında destek almaya hak kazanan 76 proje açıklandı. 368 proje başvurusu yapıldığı düşünüldüğünde programa yoğun ilgi olduğunu söyleyebiliriz. Bu konuda ne düşünüyorsunuz? Bir önceki seneye göre başvuru sayılarının artması bizi memnun etmiştir, bölgemizdeki kurumlar ve KOBİ ler için bir farkındalık yarattığımızı düşünüyorum yılı mali destek programı kapsamında TL tahsis edilmiştir. Tabii bunun çarpan etkisi de düşünüldüğünde önemli ölçüde bir yatırımın bu üç ilde gerçekleşmesine vesile olacak. Yeni alanlara yelken açmamızı yeni ufuklara yönelmemizi sağlayacak. Ar-Ge ve yenilikçilik alanı ile üreten, ihracat yapan, istihdam oluşturan ve vergi vererek kalkınmanın en önemli unsurlarından biri olan KOBİ lere, firmalarını ileriye götürecek ancak Ar-Ge çalışmalarını ertelemek yerine bir an önce hayata geçirme fırsatı tanınıyor diyebilir miyiz? Kısacası firmaları rekabette öne çıkaracak ama sürekli ötelenen yatırım kararları bu sayede öne mi alındı? Kalkınma ajansı olarak bölgede daha rekabetçi bir sanayiye ulaşabilmek için Ar-Ge çalışmalarına destek vermekteyiz. Ar-Ge ve Yenilikçilik programında KOBİ lerin tasarım, ürün ve süreç geliştirme ve geliştirilen ürünlerin ticarileştirilmesi alanlarında kapasitelerinin yükseltilmesi; Ar-Ge ve yenilikçilik alanında ortak olarak kullanıma yönelik altyapının oluşturulması ve geliştirilmesi amaçlanmaktadır yılı proje teklif çağrısı kapsamında sözleşmeler kısa süre içerisinde imzalanacak ve böylece Ar-Ge ve yenilikçilik projeleri uygulanmaya başlayacaktır. Bizim bu desteklerimizle küçük işletmelerimize ciddi BEBKA nın faaliyete geçmesiyle her üç il ortak çalışma ve birbirinin tecrübelerinden faydalanma fırsatı buldu. bir katkı sağlayabiliriz. BEBKA önümüzdeki yıllarda da Ar-Ge ve yenilikçilik alanındaki projeleri desteklemeye devam edecektir. BİLECİK İN TEŞVİKLERDEN ALACAĞI PAY İKİ KATINA ÇIKTI - Bilecik deki yatırım imkânlarından söz edebilir misiniz? Bilecik nüfusu itibariyle her ne kadar küçük bir il olsa da sanayi yönünden hızla gelişiyor. İlimiz hem fabrikalar ve ekonomik yatırımlar yönünden hem de doğal ve tarihi kaynakları yönünden zengin bir alan. Bilecik 6 organize sanayi bölgesiyle yatırımcılara uygun yatırım ortamı sunmaktadır. İstanbul-Eskişehir hızlı tren ve yeni karayolu ulaşım projelerinin hayata geçmesiyle ilimiz ve bölgemiz yatırımlar için cazip bir bölge haline gelecektir. Bilecik in Bursa ya, Yenişehir e ve İznik e olan bağlantılarının da güçlendirilmeye başlanması yerel ekonomik yaşama şimdiden bariz canlanmalar getirmeye başlamıştır. Gündemde olan bir diğer konu da İstanbul sanayisinin çevre illere kaydırılması kapsamında düşünülen potansiyel illerden birisi de Bilecik tir. Ayrıca son teşvik yasası kapsamında 3. Bölge olarak sınıflandırılması nedeniyle ulusal teşviklerden alacağı pay neredeyse iki katına çıkmıştır. DESTEK ALMIŞ PROJELER ÖRNEK OLUŞTURUYOR - BEBKA, bir yönüyle proje hazırlama kültürüne de hizmet ediyor. İyi proje hazırlayabilen kurum ve kuruluşlar aynı zamanda bu alışkanlıklarını tüm iş süreçlerine yansıtabilir. BEBKA, sadece mali destek değil aynı zamanda kurumsallaşma açısından da rehberlik etme misyonunu üstleniyor diyebilir miyiz? BEBKA tarafından, bölgemizdeki kurum ve kuruluşların proje hazırlama kapasitesini artırmak amacıyla her ilde hatta birçok ilçede proje yazma eğitimleri düzenlenmiştir. Kurumlarımız proje başvurularını kendi illerindeki ofislere yapmaları, gerektiğinde programlar hakkında yerelde bilgi ve destek alabilmeleri çok önemlidir. Destek almış projeler diğer kurumlarımıza da örnek olmakta ve proje başvurusu yapmaları için cesaret vermektedir. -BEBKA nın 2012 yılında gerçekleştireceği faaliyetler ve hedefleri hakkında ne düşünüyorsunuz? Bursa, Eskişehir ve Bilecik illerinin bölgesel kalkınma sürecini planlamayı, yönlendirmeyi ve desteklemeyi hedefleyen BEBKA nın faaliyetlerinin, bölgenin sürdürülebilir kalkınmasında etkin rol oynamasını temenni ediyorum yılında yapılacak olan sektörel toplantılar, çalıştaylar ve analizlere ek olarak daha yoğun bir biçimde yeni dönemin bölge planının oluşturulması için faaliyetler yürütülecektir. Bu süreçte olabildiğince geniş bir katılımcılık sürecinin hayata geçirilebilmesi hedeflenmektedir. BEBKA yapacağı çalışmalar ile bölgemizde kalkınmaya yön verecektir. 9

12 HEDEFLER 2012 yılında insan odaklı kalkınmaya öncelik BEBKA, Bölge Planında ekonomik, sosyal ve kültürel alanda bütüncül bir yaklaşımla dengeli, rekabetçi ve insan odaklı kalkınmayı sağlamak ve sürdürülebilir kılmak için 6 gelişme ekseni altında 27 amaç, 68 hedef, muhtelif stratejiler ve performans göstergeleri belirledi. BBursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA), dönemini kapsayan Bölge Planı doğrultusunda hazırlanan 2012 yılı Çalışma Programı nda yer alan faaliyetlerini altı başlık altında yürütmeyi hedefliyor. Beşeri Kaynakların ve Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesine yönelik faaliyetlerin gerçekleştirilmesi Ajans ın öncelikleri arasında. Bu kapsamda Ajans, organizasyon yapısının performans odaklı bir sisteme kavuşturulmasına ve personel yetkinliğinin artırılmasına odaklanan bir strateji benimsiyor. Ayrıca iç kontrol sisteminin geliştirilmesi ve bağımsız dış denetimin gerçekleştirilmesi 2012 yılında öne çıkan başlıklar arasında. Kurumsal yapının geliştirilmesi kadar önemli olan bir başka husus da Ajans ın kurumsal iletişim ve tanıtım faaliyetleri. Bu çerçevede uygulanacak faaliyetler, bölgede kurumsal iletişim ve koordinasyonun geliştirilmesine sağlayacağı katkıların yanı sıra ulusal ve uluslararası düzeyde de Ajans ın tanıtımına ve çeşitli kurumlarla işbirliği geliştirmesine zemin hazırlayacak yılında planlama, programlama ve koordinasyon faaliyetleri içerisinde 2013 sonrası yeni bölge planının hazırlanmasına yönelik sektörel toplantılar ile ilçe toplantılarının yapılması ve bölgede çok taraflı işbirliği modellerinin geliştirilmesi gibi konular yer alacak. Ulusal politikaların yerelde uygulanmasını takip etmek için ilgili kurumların yetkilileri ve bölge illerindeki yerel aktörlerle toplantılar düzenlenmesi de bu kapsamdaki önemli bir gündem maddesi. YENİ MALİ DESTEK PROGRAMLARI ÇALIŞMALARI BAŞLADI 2012 yılında bölgesel gelişmeyi daha iyi anlamaya yönelik ekonomik, sosyal ve mekansal analizler yapacak olan Ajans ın, kümelenme analizleri, etki analizleri, rekabet gücü yüksek sektörlerin belirlenmesi ve analizi gibi konular da çalışmaları arasında. İlçe bazında bu göstergeler bölge planının izleme ve değerlendirme süreci açısından önemli bir araç olacakken, Ajans ın oluşturacağı mali destek programları 2012 yılındaki bir diğer önceliği alacak. Bu destek programları proje teklif çağrısı, doğrudan faaliyet destekleri ve teknik destekler olarak üç başlık altında ele alınacak. Bölge planında yer alan stratejik önceliklerden de yola çıkarak 2012 yılı içerisinde açıklanacak 2013 yılı doğrudan mali destek programının kapsamı ve detayları üzerine çalışılacak, önceliklerin belirlenmesi için kamu kesimi ve özel sektör ile toplantılar gerçekleştirilecek. Bölgenin yatırım imkanlarının tespitine, tanıtımına ve bölgede yatırımcı ilişkilerinin geliştirilmesine yönelik faaliyetler, 2012 yılında Ajans ın öncelik verdiği alanlardan biri. Ajans 2010 ve 2011 yılları içerisinde desteklenen projeler özelinde yapacağı izleme ve değerlendirme faaliyetlerinin yanı sıra, bir bütün olarak 2010 yılı proje teklif çağrısının performansını ölçmeye yönelik genel bir izleme ve değerlendirme de yapacak. 10

13 HEDEFLER TANITIM FAALİYETLERİ ARTIRILACAK BEBKA nın tanıtımı ve faaliyetlerinde etkinliğinin artırılması ve iyi uygulama örneklerinin görülmesi amacıyla yurtdışındaki kalkınma ajansları ve diğer ilgili kurumlarla işbirliği 2012 yılı faaliyetlerinde önemli bir yer teşkil edecek. Özellikle Almanya nın Hessen Eyaleti ile Bursa Valiliği arasında Eskişehir ve Bilecik illerini de kapsayacak şekilde imzalanan işbirliği protokolü kapsamında şu ana kadar yapılan faaliyetlerin 2012 yılında da devam ettirilmesi amaçlanmakta. Bursa nın 2013 yılı Arap Turizm Başkenti olarak seçilmesi sebebiyle bu kapsamda karşılıklı ziyaretler ve fuarlara katılımın gerçekleşmesi planlanmakta. ULUSLARARASI AĞLARA ÜYELİK Uluslararası işbirliği kapsamında Avrupa da faaliyet gösteren ajansların üye olduğu bir çatı kuruluş niteliğinde olan Avrupa Kalkınma Ajansları Birliği ne (EURADA) 2011 yılında üye olan BEBKA, bu kurumun düzenlediği çeşitli organizasyonlara katılım sağladı. EURADA üyeliğinin 2012 yılında da devam ettirilmesi planlanırken, ayrıca bu kurumla yakın işbirliğinin devam ettirilmesi ve EURADA nın bölgesel kalkınma ve destek programları ile ilgili düzenlediği sempozyum, konferans vb. faaliyetlere katılım sağlanması hedeflenmekte. EURADA vasıtası ile Avrupa daki kalkınma ajansları ile temasa geçilmesi ve ilgili alanlarda işbirliği çalışmaları yapılması amaçlanmakta. KÜMELENME ANALİZİ ÇALIŞMALARI BEBKA tarafından TR41 Bölgesi için 2012 yılında kümelenme çalışmaları başlatılırken, bu amaçla Bursa-Eskişehir-Bilecik illerine ve Türkiye geneline ait, başta Sosyal Güvenlik Kurumu ndan (SGK) olmak üzere birçok kurum ve kuruluştan (Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Ticaret ve Sanayi Odaları) çalışan sayıları, ilgili sektörel istihdam bilgileri, firma sayıları, yurtiçi ve yurtdışı satışlar/ ihracat miktarları için veri talebinde bulunuldu. Bu kurumlardan elde edilen veriler kullanılarak TR41 Bölgesi nin kümelenme analizi çalışmaları yapılmakta. BÖLGESEL KALKINMA GÖSTERGELERİ HAZIRLANMASI Özellikle il ve ilçe düzeyindeki veri eksikliğinin giderilmesi için kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör için başlatılan veri talebi çalışmaları devam edecek, istatistiklerin mevcut düzeyiyle ilgili genel durum belirlenecek. Bölgenin gelişmesinin zaman içinde izlenebilmesi adına kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektörden yapılan veri/ istatistik derleme çalışmasının yanında mevcut istatistikler kullanılarak bölge, il ve ilçe düzeyinde göstergeler üretilecek. Bu göstergeler üretilirken, alanında uzman öğretim üyelerinin katılım sağlandığı Ajans tarafından düzenlenen 2011 Bölgesel Kalkınma Çalıştayı nda ortak akıl yolu ile belirlenen bölgenin sürdürülebilir kalkınmasında temel teşkil edecek ve bölge illerinin/ilçelerinin sosyoekonomik gelişmişlik düzeylerinin zaman içinde izlenmesinin sağlayacak gösterge seti esas alınmakta. Derlenen mevcut olduğu belirlenen veri ve istatistikler kullanılarak üretilebilecek bölgesel kalkınma göstergelerinin üretilmesi ve güncelliğinin takibi yapılacak. Üretilen göstergelerle ilgili bilgi notu ve raporlar hazırlanacak, böylelikle bölge ile ilgili edinilen ayrıntılı bilgi paylaşılmış olacak. Bölge il ve ilçelerin gelişiminin takibi için kalkınma göstergelerinin yanında bölge içi gelişmişliğin takibi için literatür ve dünya uygulamaları incelenerek endeks çalışması başlatılacak ve bu endeksin takibi ve güncellenmesi sağlanacak. YENİ FAALİYETLER 2012 yılında yapılacak inceleme ve araştırmalara göre güdümlü proje desteği ile ilgili olarak karar verilecek, bölge illerinde gerçekleştirilebilecek iyi bir güdümlü proje fikrinin hayata geçirilmesi sağlanacak. Dolayısıyla olası güdümlü proje uygulamalarının 2013 ve 2014 yıllarında yapılması planlanmakta ve 2013 yıllarının çalışma programlarında, 2013 yılı sonrası dönemini kapsayacak olan bölge planı çalışmaları da ağırlıklı bir biçimde yerini alacak. Bu kapsamda 2012 yılında yapılacak olan mutad sektörel toplantılar, çalıştaylar ve analizlere ek olarak daha yoğun bir biçimde yeni dönemin bölge planının oluşturulması için faaliyetler yürütülecek. Bu kapsamda bölgedeki üniversite potansiyelinden yararlanmak amacıyla bölge planının çeşitli cephelerini müzakere etmek üzere üniversite öğretim üyelerinden, kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarından uzman kişilerden oluşacak ihtisas komisyonları oluşturulabileceği gibi, bölge planı dahilinde yapılması gereken analiz çalışmaları için hizmet alımları gerçekleştirilebilecek sonrası dönemi kapsayacak olan bölge planı çalışmalarında olabildiğince geniş bir katılımcılık sürecinin hayata geçirilebilmesi adına, şimdiye kadar kurulan ve 2012 yılı kurumsal iletişim stratejisi uyarınca da pekiştirilecek olan paydaş iletişim ağı en etkin şekilde kullanılarak bölge planının katılımcı bir metodla şekillendirilmesi hedeflenmekte yılı çalışma programı kapsamında ele alınan kurumsal gelişim ve yönetim, kurumsal iletişim ve tanıtım, planlama programlama ve koordinasyon başlıkları altındaki tüm faaliyetlerin nihai hedefi, Bölge Planı nın sağlıklı bir şekilde izlenmesi ve değerlendirilmesi ve bu izleme-değerlendirmede göze çarpan eksikler doğrultusunda yeni dönemin bölge planını oluşturarak 2013 ve 2014 yıllarındaki çalışmalarına yön vermek. 11

14 DESTEKLER Kalkınma Ajansları tarafından sağlanabilecek destekler Kalkınmaya yön verecek, bölgedeki sektörel ve tematik sorunlara çözümler sunacak proje ve faaliyetlere yönelik BEBKA nın destekleri mali ve teknik olmak üzere iki kısımdan oluşuyor. Kalkınma Ajansları, bölgenin kalkınma sürecinin hızlandırılması ve bölge için kritik öneme sahip faaliyetlerin hayata geçirilmesi amacıyla önceden belirlenmiş uygunluk kriterleri doğrultusunda; bölge planı ve programları ile yıllık çalışma programı ve ilgili başvuru rehberlerinde belirlenen alanlarda bölge aktörlerine mali ve teknik destek sağlamaktadır. Ajanslar, proje desteklerini Kalkınma Ajansları Proje ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği ve Destek Yönetim Kılavuzu nda belirtilen usullere göre kullandırmakta olup, belirlenmiş olan bu yöntemler dışında, projelere kaynak aktarımı yapılamamaktadır. Kalkınma Ajansları tarafından verilen destekler mali ve teknik destek olmak üzere iki ana gruba ayrılmaktadır. 1. MALİ DESTEKLER Ajans, yıllık çalışma programında ve başvuru rehberinde açıkça belirtilmek kaydıyla; özel işletmelerin, sivil toplum kuruluşlarının, kamu kurum ve kuruluşlarının, üniversitelerin, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarının, yerel yönetimlerin, birliklerin ve kooperatiflerin aşağıda sayılan türlerdeki proje ve faaliyetlerine mali destek sağlayabilir. Her bir destek programına proje sunabilecek olan başvuru sahipleri o programın başvuru rehberinde belirtilmektedir. Ajansın sağlayabileceği mali destekler; doğrudan finansman desteği, faiz desteği ve faizsiz kredi desteği olmak üzere üçe ayrılır. Doğrudan Finansman Desteği Doğrudan finansman desteği, Ajans ın belirlediği usul ve kurallar çerçevesinde, belli proje ve faaliyetlere yaptığı karşılıksız yardımlardır. Doğrudan finansman desteği, Ajans ın esas itibarıyla proje teklif çağrısı yöntemiyle kullandırdığı desteklerden oluşur. Ayrıca Ajans, proje teklif çağrısı yapmaksızın ve proje hazırlığı konusundaki yükümlülüklerinden bazılarını hafifletmek veya proje hazırlık sürecini doğrudan yönetmek suretiyle, doğrudan faaliyet desteği ve güdümlü proje desteği şeklinde de doğrudan destek sağlayabilir. Proje Teklif Çağrısı Ajans tarafından yürütülen belirli bir destek programı kapsamında, nitelikleri net bir şekilde belirlenmiş olan potansiyel başvuru sahiplerinin, önceden belirlenen konu ve koşullara uygun olarak proje teklifi sunmaya davet edilmesidir. Her teklif çağrısı için özel olarak belirlenecek kriterleri ve Kalkınma Ajansları Proje ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği ndeki uygunluk şartlarını sağlayan kurum ve kuruluşlar başvuruda bulunabilir. Her bir proje teklif çağrısının amaç ve öncelikleri, bölge planındaki hedeflerle uyumlu olacak şekilde belirlenir. Sunulacak projelerin bu önceliklere uygun olması ve belirlenen hedefe ulaşmaya katkıda bulunacak çıktılara sahip olması gerekir. Ajans tarafından her bir proje başına verilebilecek azami ve asgari mali destek miktarları ve destek oranları, destek programının kendine özgü koşullarına göre farklılık gösterebilir ve bu limitler başvuru rehberinde belirtilir. Bu sınırlar belirlenirken, programın genel amaç ve hedefleri, potansiyel başvuru sahiplerinin niteliği, uygun görülen proje konuları ve maliyetler, program bütçesi gibi unsurlar göz önünde bulundurulur. 12

15 DESTEKLER Proje teklif çağrısı için belirlenen ve başvuru rehberinde belirtilen kriterlere göre hazırlanan projeler, teklif çağrısının başvuru döneminde ajansa sunulur. Projeler, Kalkınma Ajansları Proje ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği nde belirlenmiş olan kurallara göre değerlendirilerek destek almaya hak kazanan projeler ilan edilir. Değerlendirme süreci, ön inceleme, teknik ve mali değerlendirme, ön izleme ziyaretleri, değerlendirme komitesi değerlendirmesi ve yönetim kurulu onayı aşamalarından oluşur. Ön inceleme aşamasında Ajans uzmanları tarafından uygunluk ve evrak kontrolü yapılarak başvuru rehberinde belirlenen başvuru şartlarına uymayan projeler değerlendirme dışında bırakılır. Teknik ve mali değerlendirme aşamasında, Ajans dışından bağımsız değerlendiriciler, başvuru rehberinde belirtilmiş olan değerlendirme tablosuna göre projeleri değerlendirerek puan verirler. Son aşamada üniversite öğretim üyeleri ve kamu görevlilerinden oluşan değerlendirme komitesi tüm projeleri Proje Teklif Çağrısı DESTEKLER Mali Destekler Doğrudan Finansman Desteği Doğrudan Faaliyet Desteği Güdümlü Proje Desteği gözden geçirerek bağımsız değerlendirici puanlarını inceler ve onaylar. Daha sonra başarılı proje listesi yönetim kurulu tarafından onaylanarak destek almaya hak kazanan projeler duyurulur ve projelerin uygulama dönemine geçilir. Faiz Desteği Faiz desteği, kâr amacı güden gerçek ve tüzel kişilerin ilgili aracı kuruluş ile Ajans arasında imzalanacak protokolde belirtilen nitelikteki projeleri için, ilgili aracı kuruluşlardan alacakları krediler karşılığında ödeyecekleri faiz giderlerinin, Ajans tarafından karşılanmasını öngören karşılıksız yardımdır. Bu destekten Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ), çiftçi ve çiftçi grupları, serbest meslek sahipleri yararlanabilir. Faizsiz Kredi Desteği Faizsiz kredi desteği, Ajans tarafından kâr amacı güden gerçek ve tüzel kişilerin ilgili aracı kuruluş ile Ajans arasında imzalanacak protokolde belirtilen nitelikteki Faiz ve Faizsiz Kredi Desteği Teknik Destekler projeleri için, ilgili aracı kuruluşlar eliyle kredi verilmesidir. Bu mali destek Kalkınma Ajansları Proje ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği ve Destek Yönetim Kılavuzu ndaki usul ve esaslar dâhilinde Ajans tarafından sağlanır ve mali destek faiz ödenmeksizin taksitler halinde geri ödenir. Bu destekten Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ), çiftçi ve çiftçi grupları, serbest meslek sahipleri yararlanabilir. Faiz desteği ve faizsiz kredi desteğinin uygulanması için ajansların kuruluşundan kanunda belirtilen belli bir süre geçmesi gerekmekte olup, henüz bu destek türleri hayata geçirilmemiştir. Doğrudan Faaliyet Desteği Bölgenin kalkınması ve rekabet gücü açısından önemli fırsatlardan yararlanılmasına ve bölge ekonomisine yönelik tehdit ve risklerin önlenmesinde acil tedbirlere yönelik faaliyetlerin proje teklif çağrısı yöntemi uygulanmaksızın doğrudan desteklenmesidir. Bu desteğe; yerel yönetimler, üniversiteler, diğer kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, birlikler ve kooperatifler başvurabilir. Doğrudan Faaliyet Desteği ile bölgesel kalkınma ile ilgili araştırma, fizibilite, analiz ve raporların hazırlanmasına yönelik projeler desteklenmektedir. Bu destek programı için öncelikler, başvuru şartları ve şekli ve diğer hususlar başvuru rehberinde belirtilir. Güdümlü Proje Desteği Bölgedeki girişimcilik ve yenilikçilik kapasitesini geliştirecek nitelikteki iş geliştirme merkezleri, teknoparklar, teknoloji geliştirme merkezleri ve işletmelerin ortak kullanımına açık fuar, ticaret merkezi, sergi salonu, laboratuar ve atölye gibi büyük bütçeli altyapı ve/veya işletme desteklerini içeren, stratejik önem taşıyan, projelere Ajans ın öncülük edip ve koordinasyonunu üstlenmesi ile proje teklif çağrısı yöntemi uygulamadan doğrudan mali ve teknik destek sağlamasıdır. Yerel yönetimler ve mahalli idare birlikleri, üniversiteler, meslek okulları, araştırma enstitüleri, diğer kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları, organize sanayi bölgeleri, endüstri bölgeleri ve küçük sanayi siteleri, sivil toplum kuruluşları başvurabilir. 2. TEKNİK DESTEK Teknik Destek, Ajans ın, yerel ve bölgesel kalkınmaya katkıda bulunabilecek çalışmalar için, mevcut imkanları çerçevesinde kendi personeli eliyle ya da zorunlu hallerde hizmet alımı yoluyla; eğitim verme, program ve proje hazırlanmasına katkı sağlama, geçici uzman personel görevlendirme, danışmanlık sağlama, gibi kurumsal nitelikli ve kapasite geliştirici faaliyetlere sağladığı destek türüdür. Yerel yönetimler, kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, organize sanayi bölgeleri, küçük sanayi siteleri, teknoparklar, teknoloji geliştirme bölgeleri, endüstri bölgeleri, iş geliştirme merkezleri, birlik ve kooperatifler ve bu kurum ve kuruluşların kurduğu veya ortağı olduğu işletmeler Ajans a Teknik Destek için başvuruda bulunabilir. Ajans tan teknik destek alabilecek kurum ve kuruluşlar ile teknik desteğe ilişkin şartlar ve başvuru şekli Ajans internet sitesinde duyurulur ve ikişer aylık dönemler halinde başvurular kabul edilir. Teknik destek başvuruları kabul dönemini takiben 10 gün içerisinde değerlendirilir ve desteklenecek projeler Ajans internet sitesinde duyurulur. Teknik Destek Programı kapsamında başvuru sahibine doğrudan bir mali destek sağlanmaz. Talep edilen Teknik Destek, Ajans tarafından doğrudan veya hizmet alımı yoluyla sağlanır. Desteğin hizmet alımı yoluyla sağlanması durumunda azami destek tutarı TL dir. Teknik destek faaliyetleri sözleşmenin imzalanmasını müteakip bir ay içerisinde tamamlanır. 13

16 GÜNDEM 2011 de 76 proje mali destek almaya hak kazandı Mali destek programı kapsamında 2011 yılında BEBKA ya başvuru yapan 368 projeden destek almaya hak kazanan 76 projeye toplam 16 milyon TL tahsis edildi. Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA) tarafından verilen mali destek programlarına 2011 yılında 160 ı Ar-Ge ve Yenilikçilik, 112 si Çevre ve Enerji ve 96 sı Sosyal Kalkınma olmak üzere toplam 368 proje başvurusu yapıldı yılı Mali Destek Programları değerlendirme süreci Kalkınma Ajansları Proje ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği ne göre tamamlanarak, desteklenmeye hak kazanan projeler belirlendi ve tarihinde yapılan Yönetim Kurulu Toplantısı nda mali destek almaya hak kazanan projeler onaylandı. Kar amacı güden kuruluşlara yönelik Çevre ve Enerji Mali Destek Programı kapsamında 12 proje, kar amacı gütmeyen kuruluşlara yönelik Çevre ve Enerji Mali Destek Programı kapsamında 17 proje, Ar-Ge ve Yenilikçilik Mali Destek Programı kapsamında 29 proje ve Sosyal Kalkınma Mali Destek Programı kapsamında 18 proje olmak üzere toplam 76 proje destek almaya hak kazandı. Destek almaya hak kazanan başvuru sahipleri ile sözleşme imzalanacak ve projelerin izleme süreci başlayacak. 65 ve üzeri puan alarak başarılı sayılan bütün projeler destek almaya hak kazandığı için yedek proje bulunmuyor. 14

17 GÜNDEM 2011 YILI PROJE TEKLİF ÇAĞRILARI tarihinde ilan edilen, Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA) 2011 yılı proje teklif çağrıları değerlendirme sonuçları belli oldu.bebka nın 2011 yılı proje teklif çağrılarının toplam bütçesi 16 milyon TL olup, bu tutarın 5 milyon TL si Ar-Ge ve Yenilikçilik, 9 milyon TL si Çevre ve Enerji, 2 milyon TL si Sosyal Kalkınma Mali Destek Programları kapsamında gelecek projeler için tahsis edilmiştir. Kar amacı güden ve gütmeyen kurum ve kuruluşlara yönelik olarak başlatılan bu çağrıda program başlıkları,amaç ve öncelik alanları şöyledir; Ar-Ge ve Yenilikçilik Mali Destek Programının amacı TR41 Bölgesi nde araştırma-geliştirme ve yenilikçilik alanlarında kapasite ve işbirliğinin geliştirilmesi ile bölgenin gücünün artırılmasıdır. Bu program için ayrılan 5 milyon TL lik bütçe, kar amacı güden ve gütmeyen kuruluşların projeleri için tahsis edildi. Çevre ve Enerji Mali Destek Programının amacı TR41 Bölgesinde çevresel kirliliğin önlenmesi, mevcut kontrol, arıtma ve toplama tesislerinin geliştirilmesi ve iyileştirilmesi, enerji verimliliğinin artırılması ve yenilenebilir enerjiye geçişin sağlanması ile sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunmaktır. Bu program için ayrılan toplam 9 milyon TL nin 4,5 milyon TL kısmı kar amacı gütmeyen kuruluşlara kalan 4,5 milyon TL lik kısmı da kar amacı güden kuruluşlara yöneliktir. Sosyal Kalkınma Mali Destek Programının amacı; engellilerin kadınların ve yaşlıların yaşam kalitelerinin artırılması ve hayatın tüm alanlarına katılımlarının sağlanması olup bu program sadece kar amacı gütmeyen kurumlara yöneliktir. Bu program için ayrılan toplan bütçe 2 milyon TL dir. PROJE TEKLİF ÇAĞRISININ İLANI VE DUYURULMASI 2011 yılı Proje Teklif Çağrısı Bursa,Eskişehir ve Bilecik te ayrı ayrı düzenlenen açılış ve bilgilendirme toplantılarıyla ilan edilerek kamuoyuna duyurulmuştur.açılış toplantılarına başta Bölge illerinin Valileri ve BEBKA Yönetim Kurulu üyeleri olmak üzere kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının üst düzey yöneticileri ve proje ekipleri katılmıştır. Bu geniş katılımlı toplantıların yerel basındaki yankıları mali destek programının kamuoyuna duyurulması anlamında büyük bir rol oynamıştır.açılış toplantılarının ardından mali destek programının kamuoyuna duyurulmasıyla ilgili faaliyetler devam etmiştir. Ayrıca proje teklif çağrısının daha uzun süre kamuoyunun ve özellikle ilgililerin gündeminde kalabilmesi amacıyla Bursa,Eskişehir ve Bilecik illerinde mali destek programları hakkında bilboardlarda duyurular asılmış,yerel basın kuruluşlarında basın bültenleri ve ilanlar verilmiş ve proje teklif çağrısı tanıtım broşürleri dağıtılmıştır. BİLGİLENDİRME TOPLANTILARI VE EĞİTİMLER Her üç ilde de Proje Teklif Çağrısının ilanının hemen ardından yaygın bir şekilde bilgilendirme tolantılarına başlanmıştır.bu kapsamda Bursa merkezde 8 adet ve ilçelerde 12 adet yapılan bilgilendirme toplantılarına toplamda 1242 kişi katılmıştır. Eskişehir merkezde 3 adet ve ilçelerde yapılan 12 adet 15

18 GÜNDEM bilgilendirme toplantılarına toplamda 558 kişi katılmıştır.bilecikte il merkezinde 2 adet ve ilçelerde 7 adet olmak üzere toplam 9 bilgilendirme toplantısına 293 kişi katılmıştır. Bilgilendirme toplantılarına üç ilde toplamda 2093 kişi katılmıştır. Bilgilendirme toplantılarının ardından yine Bursa da 4 adet,eskişehir ve Bilecik te de 2 şer adet proje yazma eğitimi düzenlenmiştir. Toplam 8 adet proje yazma eğitimi düzenlenmiş olup düzenlenen eğitimlere toplam 373 kişi katılmıştır. Bu eğitimlerde, ajansa proje başvurusunda bulunmak isteyen kişi ve kurumlara program ile ilgili bilgiler verilmiş ve başvuru formunun doldurulması, faaliyetlerin planlanması, bütçenin hazırlanması, başvuru şekli ve diğer gerekli işlemler hakkında ayrıntılı bilgilendirme ve uygulama çalışmaları yapılmıştır. Bu eğitimler, bölgenin proje yazma kapasitesinin artırılması için çok önemli katkılar sağlamaktadır. Bunun yanında, BEBKA nın kurumsal web sayfasında online proje yazma eğitimleri yer almakta olup, potansiyel başvuru sahipleri bu modülü kullanarak proje yazma ile ilgili gerekli bilgilere her zaman ulaşabilmektedirler. Proje kabul döneminde başvuru sahipleri tarafından yazılı olarak bildirilen sorular kayıt altına alınmış ve e-posta yolu ile soruyu soran ilgililere cevap verilmiştir. Ayrıca geneli ilgilendiren soruların Ajansın web sitesinde Sıkça Sorulan Sorular (SSS) bağlantısı altında yayınlanmıştır. Proje Başvuru Sayısı (Programa Göre) Çevre Enerji Ar-Ge Yenilikçilik Sosyal Kalkınma 2011 YILI MALİ DESTEK PROGRAMLARI DEĞERLENDİRME SONUÇLARI Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA) tarafından tarihinde kamuoyuna duyurulan ve tarihi saat 17:00 a kadar başvuru kabulü yapılan 2011 yılı mali destek programlarına 160 ı Ar-Ge ve Yenilikçilik, 112 si Çevre ve Enerji ve 96 sı Sosyal Kalkınma olmak üzere toplam 368 proje başvurusu yapılmıştır. Bu projelerin 241 adedi Bursa, 91 adedi Eskişehir, 36 adedi de Bilecik te bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından sunulmuştur yılı Mali Destek Programları değerlendirme süreci Kalkınma Ajansları Proje ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği ne göre tamamlanarak, desteklenmeye hak kazanan projeler belirlenmiştir tarihinde yapılan Yönetim Kurulu Toplantısında mali destek almaya hak kazanan projelerin onaylanmasını müteakip kamuoyuna ilan edilmiştir. Ajansımızdan başvuru yapan projelerden değerlendirme sonucu 65 ve üzeri puan alarak başarılı sayılan bütün projeler destek almaya hak kazandığı için yedek proje bulunmamaktadır. Kar amacı güden kuruluşlara yönelik Çevre ve Enerji Mali Destek Programı kapsamında 12 proje, kar amacı gütmeyen kuruluşlara yönelik Çevre ve Enerji Mali Destek Programı kapsamında 17 proje, Ar-Ge ve Yenilikçilik Mali Destek Programı kapsamında 29 proje ve Sosyal Kalkınma Mali Destek Programı kapsamında 18 proje olmak üzere toplam 76 proje destek almaya hak kazanmıştır. rge AY enilikçilik 16

19 GÜNDEM Destek almaya hak kazanan 76 projenin 45 i Bursa dan, 25 i Eskişehir den ve 6 tanesi de Bilecik tendir. Bursa dan kazanan projelerin 22 si Kobi, 23 ü ise kar amacı gütmeyen kuruluşların projelerinden oluşmaktadır. Eskişehir den kazanan projelere bakıldığında 10 Kobi, 15 kar amacı gütmeyen proje bulunmaktadır. Bilecik te ise kazanan 6 projenin 3 ü Kobilerin, 3 ü de kar amacı gütmeyen kurumların projelerinden oluşmaktadır. Ar-Ge ve yenilikçilik programında destek almaya hak kazanan 29 Kobi projesine bakıldığında; makine-metal, otomotiv ve gıda sektörleri ön plana çıkmaktadır. Çevre ve Enerji programından destek almaya hak kazanan Kobi projelerinde de gıda sektörü ilk sırada yer almaktadır yılı proje teklif çağrıları toplamında yaklaşık 7 milyon TL si KOBİ lere 2,44 milyon TL si ortak kullanıma yönelik olarak kar amacı gütmeyen kuruluşlara olmak üzere toplam 9,44 milyon TL destek Ar-Ge ve Çevre projeleri ile sanayiye yönelik olarak kullandırılmıştır. Çevre ve Enerji programında, 2,84 milyon TL lik kaynak yerel yönetimlerin, kamu kurumlarının, eğitim kurumlarının arıtma, yenilenebilir enerji, laboratuvar ve geri dönüşüm projelerine aktarılmıştır. Sosyal Kalkınma programı kapsamında kamu kurumları, yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşlarının kadın istihdamı, engellilerin eğitimi ve yaşlıların yaşam kalitesinin yükseltilmesi gibi sosyal kalkınmaya hız verecek projeler destek almaya hak kazandı. BEBKA önümüzdeki dönemlerde de bölge planındaki öncelikler ve bölgenin öne çıkan ihtiyaçlarına göre belirlenecek olan konulardaki projelere destek vermeye devam edecektir. Proje hazırlama kapasitesini arttırmak ve gelecek dönem proje teklif çağrılarına hazırlıklı olmak amacıyla üç ilin merkez ve ilçelerinde proje yapma eğitimleri verildi. BEBKA, yaptığı lansman toplantısı ile üç alanda dağıtılan 2011 yılı mali destek programı bütçesini 16 Milyon TL olarak açıklamıştı, 17

20 GÜNDEM BEBKA dan Üniversite-Sanayi İşbirliğine Büyük Katkı 2011 yılı teklif çağrıları kapsamında BEBKA ya teslim edilen projelerin yüzde 43 ünde üniversite ile işbirliği yapıldı. Bu işbirliği, projenin hazırlanması, faaliyetlerin yürütülmesi gibi alanlarda akademisyenlerden danışmanlık hizmeti alınması şeklinde olabildiği gibi, üniversitenin kurumsal olarak projede ortak ya da iştirakçi olarak yer alması şeklinde de gerçekleşti. Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA) 2011 yılı Ar-Ge ve Yenilikçilik, Çevre ve Enerji ve Sosyal Kalkınma başlıkları altında toplam 16 milyon TL bütçeli Proje Teklif Çağrısı süreci tamamlandı yılı teklif çağrıları kapsamında hazırlanan projelerde üniversite-sanayi ve üniversite-kamu işbirliğini desteklemek amacı ile üniversite ile işbirliği içeren projelere başvuru rehberlerinde de belirtildiği gibi değerlendirmede ek puan verildi. Proje hazırlayan kurumların ve firmaların üniversitelerden destek alması için önemli bir etki oluşturan bu uygulama olumu sonuç verdi yılı teklif çağrıları kapsamında BEBKA ya teslim edilen projelerin yüzde 43 ünde üniversite ile işbirliği yapıldı. Bu işbirliği, projenin hazırlanması, faaliyetlerin yürütülmesi gibi alanlarda akademisyenlerden danışmanlık hizmeti alınması şeklinde olabildiği gibi, üniversitenin kurumsal olarak projede ortak yada iştirakçi olarak yer alması şeklinde de gerçekleşti. Bursa ilinden gelen proje başvurularının yüzde 38 inde, Eskişehir ve Bilecik illerinden gelen proje başvurularının yüzde 53 ünde üniversiteler projelerde ortak yada iştirakçi olarak yer almış, akademisyenlerden danışmanlık hizmeti alındı. Bursa ilinde en çok üniversite işbirliği yüzde 38 ile Ar-Ge ve Yenilikçilik programında yapılırken, Çevre ve Enerji programında yüzde 26, Sosyal Kalkınma programında yüzde 35 oranında üniversite işbirliği gözlendi. Bu projelerde üniversitenin katkısı, akademisyenlerden hizmet alımı şeklinde olmakla beraber, üniversiteler 14 projede iştirakçi ve 8 projede ise ortak olarak yer aldı. Her üç program için Uludağ Üniversitesi nden hizmet alımı katkısı göze çarparken 7 projede ortak olarak yer aldı. Bununla birlikte, Bursa Teknik Üniversitesi toplam 5, Uludağ Üniversitesi 9 projede iştirakçi olarak yer aldı. Eskişehir ilinde en çok üniversite işbirliği yüzde 40 ile Sosyal Kalkınma Programı. Çevre ve Enerji programında yüzde 31, Ar-Ge ve Yenilikçilik programında yüzde 29 oranında üniversite işbirliği gözlendi. Bu projelerde üniversite katkısı, daha çok üniversiteden proje faaliyetleri için hizmet alımı ve üniversitenin projeye iştirakçi olarak katılması şeklinde oldu. Çevre ve Enerji ile Ar-Ge Uludağ Üniversitesi ve Bursa Teknik Üniversitesi, Bursa dan gelen proje başvurularının yüzde 38 inde ortak yada iştirakçi olarak yer aldı. 18