Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi Acil Servisi nde 2013 Yılında Düzenlenen Adli Bildirim Raporlarının Değerlendirilmesi

Transkript

1 Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi Acil Servisi nde 2013 Yılında Düzenlenen Adli Bildirim Raporlarının Değerlendirilmesi Güzide Ece Akıncı, Elif Şahin, Irmak Şimşek, Güngör Çakmakçı, Ayşe Ece Şener Danışman: Öğr. Gör. Dr. Zehtiye Füsun Yaşar ÖZET Amaç: Bu çalışmada acil serviste doldurulan adli raporlardaki olguların özelliklerini belirlemek, raporlardaki eksiklikleri saptamak ve bu eksikliklerin giderilmesi için çözüm önerileri geliştirmek amaçlanmıştır. Gereç ve yöntem: Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Ankara Hastanesi Acil Servisinde 2013 yılında düzenlenmiş 2397 rapor retrospektif olarak incelenmiştir. Çalışmada, rapora konu olan olay özellikleri (mevsim, olay yeri, olay tipi vb.),olaya karışan kişilerin özellikleri (yaş, cinsiyet, vb.) irdelenmiştir. Raporlar, standart adli rapor formlarında bulunması gereken unsurlar gözetilerek eksiklikler yönünden değerlendirilmiştir. Verilerin analizinde SPSS paket programı (Version 17.0, Chicago IL, USA) kullanılmış, frekans dağılımları belirlenmiş ve Pearson χ2 testi kullanılmıştır. Bulgular: Başvuranların; 825 (%34,4) i kadın, 901 (%37,6) i erkek, 303 (%12,6) ü kız çocuk, 337 (%14,1) si erkek çocuktur. 31 (%1,3) inde cinsiyet belirtilmemiştir. En sık olay tipleri; yanık (%25,3), trafik kazası (%22,4) ve darptır (%9,2). Olguların 1061 inde (%44,3) konsültasyon, 1069 unda (%44,6) ise çeşitli tetkikler istenmiştir. Raporların %55,7 sinde istenen konsültasyonlar(n=1336), %52,8 inde kişinin mesleği (n=1265), %40,2 sinde psikiyatrik muayene (n=963), %33,3 ünde tıbbi özgeçmiş (n=800), %24,9 unda da rapor özelliği (n=596), %24.8 inde olay yeri (n=597) ile ilgili bölümlerin doldurulmadığı belirlenmiştir. Olguların büyük bir çoğunluğunda lezyon lokalizasyonu ve yara tanımının yapılmadığı gözlenmiştir. Cinsiyet ile olay tipi arasındaki istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır. Sonuç: Gerçekleştirilen çalışma sonucunda, hekimlerin adli rapor formlarını doldurma işlemi sırasında gerekli özeni göstermedikleri, raporların bazı bölümlerini boş bıraktıkları, lezyon lokalizasyonu ve tanımlarında eksiklikler bulunduğu belirlenmiştir. Hak kaybının önlenmesi amacıyla hekimlerin adli bildirim raporlarının önemi ve kullanımı konularında hizmet içi eğitimlerle desteklenmesinin gerektiği görüşü benimsenmiştir. Anahtar kelimeler: adli rapor, acil servis, adli olgu GİRİŞ Günümüzde dış etkenler sonucu oluşan, kişinin beden ve ruh sağlığının bozulmasına veya ölüme yol açan her türlü olay adli olgu olarak değerlendirilmektedir(4,9,22). Darp, trafik kazası, ateşli silah ve patlayıcı madde yaralanması, her türlü alet yaralanması, yanık, elektrik çarpması,

2 asfiksi, işkence ve kötü muamele, çocuk istismarı, düşme ve diğer yaralanmalar, zehirlenmeler, intihar girişimleri gibi olaylar adli olgu niteliği taşımaktadır(1,4,6). Ülkemizde adli tıp yapılanması ve adli tıp uzmanı sayısının yetersiz olması nedeni ile adli olgular çoğunlukla adli tıp uzmanları dışındaki hekimler tarafından değerlendirilmektedir(15,23). Sağlık meslek mensuplarını ilgilendiren, 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun a göre, hekimlik yapma hakkına sahip tüm hekimler adli olgularda görev alma ve adli rapor düzenlemek ile yükümlüdür. Bu bağlamda, aynı kanunun 11. Maddesine göre mahkemeler Türkiye deki tüm hekimlere bilirkişi olarak başvurabilmektedir(3,10). Adli olgular acil servis vakalarının önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Bu sebeple acil serviste görevli tüm hekimler, tedavi etme sorumluluğuna ek olarak adli olguları bir rapor halinde düzenleyip adli makamlara sunma yükümlülüğü taşımaktadır(22). Adli olguların gerektiği gibi muayene edilmemesi, bulguların doğru ve eksiksiz kaydedilmemesi, adli rapor düzenlenmemesi hekimlik mesleğinin bir sorumluluğunu yerine getirmemek anlamına gelmektedir(4,9,22). Adli rapor, adli makam tarafından kişinin tıbbi durumunun belirlenmesi amacıyla istenen ve muayeneyi gerçekleştiren hekimin görüş ve kanaatini içeren belgedir(13,21). Adli raporun eksiksiz bir şekilde düzenlenmesi, adaletin doğru ve zamanında işlemesini sağlayacaktır(12,13) yılında Sağlık Bakanlığı tarafından adli rapor düzenlenirken dikkat edilmesi gereken hususları içeren bir rehber yayınlanmıştır. Bu rehberde genel adli muayene raporunda sağlık kuruluşunun adı, gönderilen resmi kurum, rapor tanzim tarihi ve saati, rapor numarası, gönderen makam, resmi yazı tarihi ve numarası, muayeneye gönderilme nedeni (olay tipi), muayene edilenin kimlik bilgileri, muayene edilenin tıbbi kimliği, olay öyküsü, muayene tarihi ve saati, lezyonlarla ilgili bulgular, psikiyatrik muayene, sonuç, muayeneyi yapan ve raporu düzenleyen tabip ile ilgili bilgiler kısımlarının mutlaka doldurulması gerektiği belirtilmiştir. Genelgeye göre adli rapor düzenlenirken mümkün olabildiğince kesin rapor düzenlenmeye çalışılması gerektiği vurgulanmıştır. Genelgede sonuç kısmının raporun en önemli kısmı olduğu belirtilmiştir(19). Beyaztaş ın çalışmasında da belirttiği üzere adli raporlarda rastlanan hatalar; kimlik bilgilerinin eksik doldurulması, olay öyküsünün iyi alınmaması, gerekli muayenelerin yapılmaması, lezyon bulgularının detaylı yazılmaması, psikiyatrik muayenenin yapılmaması, istenen tetkiklerin sonuçlarının belirtilmemesi, sonuç kısmının detaylı yazılmaması, raporu dolduran kişinin bilgilerinin eksik olması şeklinde sıralanabilir(4). Bu çalışmada Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi acil servisinde doldurulan adli raporlardaki olguların özelliklerini belirlemek, raporlardaki eksiklikleri saptamak ve bu eksikliklerin giderilmesi için çözüm önerileri geliştirmek amaçlanmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM Çalışmada, 2013 yılında, Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Ankara Hastanesi Acil Tıp Anabilim Dalı nda düzenlenen adli raporların tümü

3 retrospektif olarak incelenmiştir. Adli olgular demografik ve epidemiyolojik özellikleri açısından irdelenmiş, adli raporlar ise T.C. Sağlık Bakanlığı nın 2005/143 no lu Adli tabiplik hizmetlerinin yürütülmesinde uyulacak esaslar genelgesi ile oluşturduğu adli tıp rapor formatına uygunluğu yönünden değerlendirilmiştir. Çalışmada olguların yaş, cinsiyet, mevsim, olay tipi ve olay mekanına göre dağılımları belirlenmiştir. Ayrıca olay tipi ile mevsim,yaş ve cinsiyet parametreleri arasındaki ilişki değerlendirilmiştir. Çalışmada, adli raporlarda bulunan rapor tarihi, rapor saati, hastanın kimlik bilgileri(tc kimlik numarası, adı soyadı, baba adı, doğum yeri, doğum tarihi, cinsiyet), hastanın mesleği, hastanın muayene koşulları, olay öyküsü, hastanın tıbbi şikayeti, hastanın tıbbi özgeçmişi, lezyon bulguları, hastanın sistemik muayenesi, hastanın psikiyatrik muayenesi, sonuç, raporu dolduran hekimin adı soyadı, raporu dolduran hekimin imzası ve rapor özelliği bilgilerinin doldurulup doldurulmadığı standart veri formuna kaydedilmiştir. Bunlara ek olarak lezyonların lokalizasyonlara göre dağılımı belirlenmiştir. Sonuç kısmı, hayati tehlike var/yok ve basit tıbbi müdahale ile giderilebilir/giderilemez ifadelerinin yer alması yönünden irdelenmiş, en fazla konsültasyon istenen birimler belirlenmiştir. Verilerin istatistiksel analizinde SPSS 17.0 paket programı kullanılmıştır. Verilerin frekans dağılımları belirlenmiş ve parametrik değişkenler arası korelasyonlarda Pearson χ2 testi kullanılmıştır. BULGULAR Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Ankara Hastanesi Acil Servisinde 2013 yılında düzenlenen 2397 adli bildirim raporu retrospektif olarak incelendi. Başvuruların; 825 (%34,4) i kadın, 901 (%37,6) i erkek, 303 (%12,6) ü kız çocuk, 337 (%14,1) si erkek çocuk olduğu; 31 (%1,3) inde ise cinsiyet belirtilmediği saptanmıştır. Hastaların 643 (%26,8) ünün 0-17 yaş aralığına, 769 (%32,1) u yaş aralığında görüldüğü, olguların 94 (%3,9) ünde ise yaş belirtilmediği saptanmıştır. Olguların 557 sinin (%23,2) kış, 604 ünün (%25,2) ilkbahar, 659 unun (%27,5) yaz ve 577 sinin (%24,1) sonbahar mevsiminde olduğu belirlenmiştir. Olgular arasında en sık görülen olay tipleri yanık (n=603-%25,3) ve trafik kazası (n=535-%22,4) olarak bulunmuştur. Olay tipi dağılımında üçüncü sırayı n=219 (%9,2) ile darp, dördüncü sırayı n=199 (%8,3) ile düşme ve kesici delici alet yaralanmaları, beşinci sırayı ise n=194 (%8,1) ile travma vakaları oluşturmaktadır. Olay tiplerinin açık dağılımı grafik 1 de ayrıntılı olarak verilmiştir. Olguların; 567 sinin (%23,7) dış mekan, 498 inin (%20,8) ev kazası, 367 sinin (%15,3) araç içi trafik kazası ve 355 inin (%14,8) iş kazası olduğu buna karşın raporların 597 sinde (%24,9) olay mekanının belirtilmediği saptanmıştır. Olay tipinin cinsiyete göre dağılımına bakıldığında, hastadan kan bulaşının %80 ının, intihar girişimlerinin %68,7 inin, yanıkların %45 inin kadınlarda;

4 darp vakalarının %58,8 inin, kesici-delici alet yaralanmalarının %57 sinin ve trafik kazalarının %49 unun erkeklerde; yabancı cisim yutma vakalarının %92,6 sının ise çocuklarda olduğu belirlendi. Cinsiyet ile olay tipi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulundu. Grafik 1 Olay tiplerinin dağılımı Olay tipinin mevsimlere göre dağılımı incelendiğinde kış mevsiminde en sık %27,6 ile yanık (n=153), ilkbahar mevsiminde %22,8 ile trafik kazası (n=137), yaz mevsiminde %29,1 ile yanık (n=190) ve sonbahar mevsiminde %28,6 ile trafik kazası (n=165) bulundu. Bunlara ek olarak intihar girişimlerinin (%65,6) ve darp olaylarının (%72,6) ilkbahar ve yaz aylarında, CO zehirlenmelerinin (%70,1) ise sonbahar ve kış aylarında belirgin bir artış gösterdiği tespit edildi. Pearson Χ 2 testine göre mevsim ve olay tipi arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. (p<0,001) Lezyon bulguları incelendiğinde olguların 423 ünde (%17,6) lezyon bulgusu yok, 1974(%82,4) ünde ise vardır. Lezyon bulgusu olan 1974 olgunun 486 sında (%24,6) lezyon bulgusunun lokalizasyonu kaydedilmemiş, 1488 inde ise (%75,4) kaydedilmiştir. Lezyonların lokalizasyonu değerlendirildiğinde, 581(%32,5) i üst ekstremite, 535(%29,92) i baş-boyun, 390 (%21,81) i alt ekstremite, 108 (%6,04) i göğüs, 91(%5,09) i sırt-bel, 59 (%3,3) u batın, 24(%1,34) ünün genital bölgede yer aldığı tespit edilmiştir. Olguların bazılarında birden fazla vücut bölümünde lezyon bulunduğundan toplam lezyon bulgu sayısı 1788 olarak hesaplanmaktadır. Raporların sonuç kısmına bakıldığında, 31(%1,3) inde sonuç kısmının boş bırakıldığı, 2366(%98,7) sinde sonuç kısmının doldurulduğu gözlemlenmiştir. Doldurulan 2366 raporun 35 (%1,5) inde detay belirtilmediği saptanmıştır. Raporların 2095 (%87,4) inde hayati tehlike

5 sorgulanmış ve 91(%3,8) inde hayati tehlikenin bulunduğu belirtilmiştir. Raporların 35(%1,5) inde yaralanmaların basit tıbbi müdahale ile giderilip giderilemeyeceği belirtilmiş olup geri kalanında BTM ifadesinin yer almadığı saptanmıştır. Vakaların 1621 (%67,6) inin başka kuruma sevk edilmediği, 57(%2,4) üne yatış verildiği tespit edilmiştir. Raporların 1575 si(%65,7) geçici, 222 si (%9,3) ise kesin rapor olarak doldurulmuş, 596(%24,9) sında ise rapor özelliği belirtilmemiştir. Raporların doldurulmasındaki eksiklikler değerlendirildiğinde, raporların 1265(%52,8) inde meslek, 963(%40,2) ünde psikiyatrik muayene, 800 (%33,3) ünde tıbbi özgeçmiş, 596(%24,9) sında rapor özelliği, 253 (%10,6) ünde tıbbi şikayet, 242(%10,1) sinde sistemik muayene, 228 (%9,5) inde hekim ad soyad, 225(%9,4) ünde doğum yeri, 191(%8) inde muayene koşulları, 172 (%7,2) sinde rapor saati, 163(%6,8) ünde hekim imzası, 120 (%5) sinde baba adı, 97(%4) sinde doğum tarihi kısımlarının doldurulmadığı saptanmıştır. Adli bildirim raporlarının değerlendirilmesi sonucunda 1061 (%42,3) olguda muayene edilen hasta için çeşitli kliniklerden konsültasyon istendiği gözlenmiştir. Konsültasyon istenen vaka sayısı 1061 olduğu halde bazı hastalarda birden fazla klinikten konsültasyon istendiğinden sayı, Grafik 2 de 1291 olarak görülmektedir. En sık konsültasyon istenen klinikler (n:284, %22) ile Genel Cerrahi, (n:246, %19,1) ile Ortopedi olup, bu klinikleri sırasıyla Beyin Cerrahisi (n:189, %14,6), Plastik Cerrahi (n: 189, %14,6), Anestezi (n:107, %8,3) klinikleri takip etmektedir (Grafik 2). Grafik 2: İstenen konsültasyonların kliniklere göre dağılımı

6 TARTIŞMA Çalışmada; olguların demoğrafik dağılımı değerlendirildiğnde 825 (%34,4) inin kadın, 901 (%37,6) inin erkek, 303 (%12,6) ünün kız çocuk, 337 (%14,1) sinin erkek çocuk olduğu; 31 (%1,3) inde ise cinsiyet belirtilmediği saptandı. Bu oran benzer çalışmalar ile uyumlu değildir. Çalışmalara göre adli olguların yarısından fazlasını erkekler oluşturmakta, bu durum erkeklerin sosyal yaşantıya daha fazla katılmaları ile ilişkilendirilmektedir(15,22). Bizim verilerimizin literatürle uyum göstermemesinin sebebi ilimizde kadınların aktif yaşam içinde olmasının göstergesi olarak kabul edilebilir. Olguların 557 sinin (%23,2) kış, 604 ünün (%25,2) ilkbahar, 659 unun (%27,5) yaz ve 577 sinin (%24,1) sonbahar mevsiminde olduğu belirlenmiştir. Olguların ilkbahar yaz aylarında artış göstermesi literatür ile uyumludur(15,22). Yaş gruplarına göre yapılan incelemede yaşları belirlenen 2303 (%96,1) olguda yaş grubunun 1205 (%50,3) ile en yoğun grubu oluşturduğu belirlendi. Korkmaz ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada en sık adli olgu görülen yaş aralığı dur(15). Türkmen ve arkadaşlarının çalışmasında da benzer sonuç bulunmuştur(22). Seviner ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada ise en sık vakaya yaş aralığında rastlanmaktadır(18).aktif yaşamda yer alan yaş grubunda adli olayların fazla görülmesi literatür ile uyum göstermektedir. Olgular arasında en sık görülen olay tipleri yanık (%25,3), trafik kazası (%22,4) ve darptır (%9,2) olarak bulundu. Sıklıkla yanık olgusuna rastlanması hastanemizin yanık ünitesinin olması ile açıklanabilir. Türkçüler ve ark. yapmış oldukları çalışmada trafik kazası oranını %47.1 olarak, Keten ve ark çalışmasında ise%43 bulmuştur. Karasu ve ark. nın yapmış oldukları çalışmada trafik kazası nedeniyle başvurular ilk sırada yer almaktadır. Gerçekleştirdiğiz çalışmada ikinci sırayı alan trafik kazaları, benzer çalışma sonuçlarına düşük görünse de adli olaylar arasında ikinci sırada görülmesi ülkemizde trafik kazalarının sıklığının göstergesidir(7,11,14,16,17,20). Olay tiplerinin cinsiyete göre dağılımı değerlendirildiğinde; yanıkların %45 inin ve hastadan kan bulaşının %80 ninin ve İntihar girişimlerinin %68,7 sinin kadınlarda, kesici-delici alet yaralanmalarının %57 sinin, trafik kazalarının %49 unun ve darp vakalarının %58,8 inin erkeklerde, yabancı cisim yutma vakalarının %92,5 inin ise kız ve erkek çocuklarda olduğu belirlendi. İstatistiksel analiz sonucunda cinsiyet ile olay tipi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulundu. Korkmaz ve ark yaptığı çalışmada trafik kazalarının (%53,7) ile daha çok erkek tarafından gerçekleştirildiği, Altun ve ark. tarafından yapılan araştırmada da kadın erkek ayrımı yapılmaksızın verilen değere (%62,9) göre adli vakalarda ilk sırayı trafik kazalarının aldığı görülmektedir(2,16). Çalışma sonuçlarımızda her ne kadar yanık vakası daha fazlaysa da trafik kazaları sayısının da yapılan çalışmalarla uyumlu olması trafik kazalarının, ülkemizin önemli bir problemin olduğunun göstergesidir.

7 Bilgin ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada yabancı cisim yutma vakaları en sık 0-10 yaş arasında gözlemlendiği saptanmış olup çalişmamizin verileriyle uyumlu bulunmuştur(5). Keten ve ark. çalışmasında, düzenlenen raporların türüne bakıldığında; 79 (%79) raporun geçici adli rapor, sadece 9 (% 9) raporun kesin rapor şeklinde düzenlendiği, 12 (% 12) raporda ise geçici veya kesin rapor olduğu konusunda herhangi bir ifadenin yer almadığı bilgisine ulaşılmıştır. Korkmaz ve ark. çalışmasında kesin rapor oranı 2008 de %1,8 ve 2009 da %19,6 olarak tespit edilmiştir. Çalışmamızda ise olguların %65,7 sinde geçici rapor, %9,3 ünde ise kesin rapor düzenlendiği belirlenmiştir. Tümer ve ark larının hazırladığı literatür çalışmasında, yasal anlamda geçici rapor kavramının olmadığı, hastanın değerlendirilmesi tamamlanmış ise kesin rapor düzenlenmesi gerektiği bildirilmiş ise de kesin rapor oranlarının düşük çıkması dikkat çekicidir. Bu durum, hekimlerin, hata ve sorumluluktan kaçınmak amacıyla geçici raporlar düzenlediklerini düşündürmektedir(12,16,21). Keten ve ark. çalışmasında, incelen 100 olguda meydana gelen yaralanmanın BTM ile giderilebilecek nitelikte hafif olup olmadığı hususunun 87 (% 87) olguda belirtilmediği, 13 olguda belirtildiği tespit edilmiştir. Güven ve ark. çalışmasında, yaralanmaların basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek nitelikte hafif olup olmadığı sorulan 1,050 (%81) olgunun; %52.6'sının basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek nitelikte hafif yaralanma olduğu, % 47.4'ünün ise hafif yaralanma olmadığı saptandı belirlenmiştir. Çalışmamızda ise bu oran 35 (%1,5) olarak belirlenmiştir. Raporda yer alması gereken bu bilginin yapılan benzer çalışmalara oranla düşük olduğu, halbuki TCK göre yaralanmalarının basit tıbbi müdahele ile giderilip giderilemeyeceğinin mutlaka belirtilmesi gerekmektedir(12,15). Korkmaz ve arkadaşlarının çalışmasında hayati tehlike sorgulanma oranı %80,3 dur. Seviner ve ark. çalışmasında 5870 olguda verilen geçici raporun sadece 3336 (% 56.8) sında hayati tehlike durumu bildirilmiştir. Hayati tehlikesi belirtilen bu hastaların % 78.9 unun (2632 olgu) hayati tehlikesinin olmadığı, % 21.1 inin (704 olgu) hayatı tehlikesinin olduğu belirlenmiştir. Güven ve ark. çalışmasında, yaşamsal tehlikeye neden olacak yaralanması olup olmadığı sorulan 1,041 (%80.3) olgunun %17.4'ünde yaşamsal tehlike mevcut olduğu, %82.6'sında olmadığı belirtilmiştir. Çalışmamızda, raporların 2095 (%87,4) inde hayati tehlikenin sorgulandığı ve 91(%3,8) inde hayati tehlike var tespitinin yapıldığı görüldü. Çalışmamızdaki sonuç hekimlerimizin bu konuda duyarlı olduğunu göstermektedir. (12,16,18) En sık konsültasyon istenen klinikler (n:284, %22) ile Genel Cerrahi, (n:246, %19,1) ile Ortopedi kliniğidir. Çalışmaların çoğunda en sık konsültasyon Ortopedi kliniğinden istenmiştir. Yanık ünitesinin Genel Cerrahi kliniğine dahil olması ve en sık yanık vakalarının görülmesi nedeniyle en sık konsültasyon Genel Cerrahiden istendiği kanısına varılmıştır. İkinci sırada ortopedi kliniğinin gelmesi literatür ile uyumludur(15,16).

8 Korkmaz ve arkadaşlarının çalışmasında en çok kayıt altına alınmayan verinin %43,1 oranıyla yaş olduğu belirlenmiştir(15). Özen ve arkadaşlarının çalışmasında %84,9 oranı ile hasta yaşı ve %87,3 oranı ile baba adı bilgilerinin en sık eksik doldurulan kısımlar olduğu, bu verileri %52,1 oranıyla olay saati, %49,9 oranıyla muayene saati ve %26,2 oranıyla hekim ad soyadı bilgilerinin izlediği saptanmıştır(17). Fedakar ve Çetin in yaptığı araştırmada ise %22,71 oranı ile en çok kayıt altına alınmayan verinin baba adı bilgileri olduğu belirlenmiştir(8). Çalışmamızda raporların 172 (%7,2) sinde rapor saati, 163(%6,8) ünde hekim imzası, 120 (%5) sinde baba adı, 97(%4) sinde doğum tarihi kısımlarının doldurulmadığı belirlenmiş olup, diğer çalışmalarla karşılaştırdığımızda bu kısımların doldurulma oranının yüksek olduğu saptanmıştır. Çalışmada, lezyon bulgusu olan 1974 olgunun 486 sında (%24,6) lezyon bulgusunun lokalizasyonu kaydedilmediği belirlenmiştir. Adli süreçte lezyon bulgularının önemli rol oynaması ve sağlık bakanlığınca da zorunlu tutulması nedeni ile çalışmada elde edilen sonuçun önemli bir hata olduğu görüşü benimsenmiştir. Lezyonların lokalizasyonu değerlendirildiğinde, 581(%32,5) i üst ekstremite 535(%29,92) i baş-boyun, 390 (%21,81) i alt ekstremitededir. En sık görülen lezyon lokalizasyonları baş- boyun ve ekstremitelerdir. Verilerimiz literatür ile uyumludur(15,18). Raporlardaki doldurulma eksikliklerini değerlendirdiğimizde psikiyatrik muayenenin birçok vakada yapılmaması, lezyon bulgularının eksik yazılması, sonuç kısmında gerekli bilgilerin yazılmaması, çalışanların geçici rapor doldurmaya eğilimli olması ve bir kısmının kimlik bilgilerini yazmaktan kaçınması, en önemli sorunlar olarak göze çarpmaktadır. Bu sorunlar doktorların sorumluluktan kaçması ve hata yapmaktan çekinmesinden ileri geldiği düşünülmektedir. Sonuç olarak, Adlî muayene raporlarının düzenlenmesine ilişkin tarihli ve B100TSH sayılı Adlî Tabiplik Hizmetlerinin Yürütülmesinde Uyulacak Esaslar konulu Genelgede ve Yeni TCK da Tanımlanan Yaralama Suçlarının Adlî Tıp Açısından Değerlendirilmesi ve Adlî Rapor Tanzimi İçin Rehber e göre; Rapor tanzim tarihi ve saati, rapor no, muayeneye gönderilme nedeni, muayene edilenin kimlik bilgileri, olayın öyküsü, muayene tarihi ve saati, lezyonların yerleri, lezyon boyutları, yara özellikleri, psikiyatrik muayene bölümlerinin mutlaka doldurulması gerekirken bu bölümlerde eksikliklerin olduğu belirlenmiştir. Hekimlerin, TCK nın adli olgularla ilgili maddelerine göre ayrıntılı değerlendirme yapmaları ve standart uygulamaları kullanarak adli rapor düzenlemeleri gerekmektedir. Hekimlerin, bu alanda hizmet içi eğitimlerle desteklenmesinin yanı sıra temel kanun ve yönetmeliklerde yapılan değişiklikleri yakından takip etmelerinin adli raporlardaki hataları azaltacağı kanısına varılmıştır.

9 KAYNAKLAR 1. Adli Tıp Uzmanları Derneği Birinci Basamak İçin Adli Tıp El Kitabı. Türk Tabipleri Birligi Merkez Konseyi. 1999; Altun G, Azmak D, Yılmaz A, Yılmaz G, Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil servisine başvuran adli olguların özellikleri, Adli Tıp Bülteni 1997, 2(2): 62-6). 3. Balcı Y, Eryürük M. Adli Raporların Hazırlanmasında Temel Kurallar, Kavramlar;Hukuki ve Tıbbi Açıdan Hekim Sorumluluğu, Klinik Gelişim Adli Tıp Özel sayısı, 2009; cilt 22, sf: Beyaztas FY. Adli rapor konusunda hekim sorumlulugu. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2000;1(4): Bilgin NG, Canbaz H, Mert E. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Acil Servisine Başvuran Adli Olguların Özellikleri, Adli Bilimler Dergisi, 2004, 3(4): Birinci Basamak İçin Adli Tıp El Kitabı. Adli Tıp Uzmanları Derneği-TTB. Ankara: Polat Matbaası. 1999; Dülger EH, Bostancı M.Yaralanma ile sonuçlanan adli olgular. 1. Ulusal Adli Tıp Kongresi Poster Sunulan Kitabı, Istanbul, 1994; Fedakar R, Çetin V. Adli rapor formlarının kurum içi adli tıp eğitim seminerlerinin etkinliği açısından değerlendirilmesi, Adli Bilimler Dergisi, 2004, 3(4): Hancı IH. Hekimin yasal sorumlulukları ve hakları. 2. Baskı: Toprak Ofset Matbaacılık Ltd. Sti., İzmir, 1999; Karasu M, Isır AB, Aydın N, Gülger E. Gaziantep üniversitesi tıp fakültesi adli tıp anabilim dalınca düzenlenen yılları arasında düzenlenen adli raporların değerlendirilmesi. Gaziantep Tıp Dergisi 2009;15(1):10-15.// 12. Keten A, İçme F, Eser M, Kılınç İ, Tümer AR. Acil Serviste Düzenlenen Adli Raporların TCK Kapsamında Değerlendirilmesi, Turkish Medical Journal 2011:(5)3, p: Koç S. Adli Tıpta Rapor Hazırlama Tekniği ve Rapor Örnekleri. İstanbul, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Ders Notları, Koç S, Öztek I,Albek E, Lokman S.GATA Haydarpasa Egitim Hastanesi Acil Servisi'ne basvuran adli nitelikteki 510 olgunun analizi. 7. Ulusal Adli Tıp Günleri Poster Sunuları Kitabı,Antalya, 1993; // 15. Korkmaz İ, Eren ŞH,Yücel Beyaztaş F, Bütün C, Mutlu Kukul Güven F. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesine başvuran adli olguların değerlendirilmesi, ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2009; 10(3) : Korkmaz T, Kahramansoy N,Erkol Z, Sarıcil F, Kılıc A. Acil Servise Başvuran Adli Olguların ve Duzenlenen Adli Raporların Değerlendirilmesi Haseki Tıp Bülteni 2012; 50: Özen M, Acar K, Türkçüer İ, Serinken M. Acil servis hekimleri tarafından düzenlenen adli raporların eksiklik ve yanlışlıklar yönünden değerlendirilmesi Ulus Travma Acil Cerrahi Derg 2011;17 (1): Satar S, Seviner M, Kozacı N, Ay MO, Açikalın A, Çökük A, Gülen M, Acehan S, Genç Karanlık M. Acil Tıp Kliniğine Başvuran Adli Vakaların

10 Geriye Dönük Analizi, Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi (Cukurova Medical Journal) 2013; 38 (2): T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Adli tabiplik hizmetlerinin yürütülmesinde uyulacak esaslar 143 sayılı Genelgesi, Tırasçı Y, Gören S. Trafik kazalarına baglı ölümler. IV. Adli Bilimler Kongresi Özet Kitapçıgı, Istanbul, Mayıs 2000:38.// 21. Tümer AR, Keten A, Karacaoğlu E. Adli olgu bildirimi ve adli raporlar, Hacettepe Tıp Dergisi 2010; 41: Türkmen N, Akgöz S, Çoltu A, Ergin N. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil servisine basvuran adli olguların degerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2005;31(1): Yavuz MF, Yavuz MS. Adli rapor standardizasyonu ve adli raporlarda görülen eksiklikler, Türkiye Klinikleri J Surg MedSci 2006;2(50):28-33.