İnsomniada Bilişsel Davranışçı Tedaviler. Dr. Fuat Özgen

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "İnsomniada Bilişsel Davranışçı Tedaviler. Dr. Fuat Özgen"

Transkript

1 İnsomniada Bilişsel Davranışçı Tedaviler Dr. Fuat Özgen

2 Kuramsal tanımlama Varsayım: Bireyin duygu ve davranışları, yaşadıkları olaylardan değil, olayları algılayış ve işleme biçimince (biliş) belirlenmektedir Biliş, bir durumu analiz etme, irdeleme, anlamlandırma işlemleridir İşlemleri, şemalar (koşulsuz, mutlak düşünceler) belirlemektedir Sürece, inançlar, kurallar, sayıltılar da katılmaktadır İşlemler sonucunda otomatik düşünceler (iç diyalog) oluşmaktadır İşlemler sağlıklı değilse, sorun büyütülmekte, genellenmekte ve çözümsüzlüğe yol açmaktadır

3 Kuramsal tanımlama. Bilişsel aktivite davranışı etkiler. Bilişsel aktivite monitorize edilebilir. Bilişsel aktivite değiştirilebilir. Bilişsel değişim yoluyla davranış değişmeleri sağlanabilir. Davranış değişimi biliş değişimine yol açar

4 İnsomnia ile ilişkili hatalı düşünce ve inançlar 1. uyuyamazsam çok kötü olacak 2. uyuyamazsam hayatım mahvolacak 3. sekiz saat uyumam gerekir 4. nasıl olsa uyuyamayacağım 5. uyuyamazsam yarın birçok hata yapacağım 6. uyusam da dinlenemeyeceğim

5 Psikolojik tedavilerin sınırları Psikolojik tedaviler, uyarılmışlığa yol açan, duygu, biliş, davranış ve tutumların yol açtığı tablolarda öncelikle endikedir İnsomnia, biyolojik nedenlere bağlı olduğunda da, yardımcı bir yol olarak psikolojik tedavilerin yeri vardır Psikofizyolojik değişmeler bireyin içinde bulunduğu psikolojik durumun sonucu ise, psikolojik tedavi yaklaşımları öncelik taşımaktadır

6 Kognitif terapi için uygun hastaların özellikleri a. Uykuya dalma ve uykuyu sürdürme güçlüğü olanlar: ı. Uykuya dalma süresi en az 30 dakika olan ıı. Gece uyandığında en az 30 dakika uyanık kalan ııı. Haftada en az üç gece sorun yaşayan b. Uykusuzluk nedeniyle gündelik yaşamda sorunları olanlar c. Uykusuzluğu, tutum ve davranışlardaki ögelerle ilişkili olanlar: ı. Erkenden yatağa girerek uykuyu bekleme ıı. Erken uyuma, sonra da kalkıp oyalanma ııı. Gündüz uyuklamaları olan d. Koşullanmışlık şeklinde uyarılmışlığı olanlar (örneğin, akşam saatlerinde uykusu geldiği için oturduğu koltukta uyurken yatağa gitmek için kalktığında uyarılmışlık nedeniyle uyuyamama) e. Uyku süresi ile ilişkili kaygıları olanlar

7 Kognitif terapi için kontrendikasyon oluşturabilecek durumlar. Diğer hastalıklara bağlı insomnia. İlaçlara bağlı insomnia. Madde bağımlılığı/kötüye kullanımı. Uykuda solunum bozukluğu, narkolepsi, HBS, uyku fazı kayması, parasomnia gibi diğer uyku bozuklukları

8 Tedavide öncelik ve amaç İnsomnia, iki yönüyle ele alınması gereken bir durum:. Primer insomnia. Yol açtığı patolojiler psikolojik alana yansımalar: anksiyete depresyon neden-sonuç ilişkisinin analizi.

9 Kognitif tedavi Yüzeydeki otomatik düşüncelerden yola çıkılmaktadır (ön koşulsuz doğru olarak kabul edilen düşünceler) Otomatik düşüncelerin alt katmanında. Temel inanç. Ayrıca, ara inançlar, kurallar ve sayıltılar yer almaktadır! Tedavi, bireyin uyku sorunu ile ilişkili hatalı düşünce ve inanışlarının farkına varmasına ve bunların değiştirilmesine odaklanmaktadır.

10 Kognitif kuram çerçevesinde insomnia. gerginlik. ruminasyon. kaygı Uyarılmışlık (arousal) uyuyamama kaygısı dinlendirici olmayan uyku (UYKUSUZLUK).uykuya dalma sorunu. uykuyu sürdürme sorunu

11 İnsomnianın ortaya çıkışı Sirkadien faktörler Psikolojik faktörler İlaç, Alkol, madde kullanımı (akut etki, tolerans ve kesilme) Psikofizyolojik Değişmeler İnsomnia Tıbbi Hastalıklar

12 İnsomniada Fiyolojik Model

13 Uykusuzluk Primer Sekonder Hasta tarafından oluşturulan Nedeni tanımlanamayan Ruhsal Bozukluklar Tıbbi Bozukluklar Uyku ile ilişkili solunum bozuklukları Diğer uyku bozuklukları Yaşam şekli Kullanılan psikoaktif maddelere bağlı

14

15 İşlevsel olmayan bilişsel aktiviteler Uykusuzluk üzerine aşırı endişe Sonuçlar hakkında ruminasyonlar Gerçekçi olmayan beklentiler Yanlış yorumlamalar Uyarılmışlık Emosyonel Bilişsel Fizyolojik UYKUSUZLUK Adaptif olmayan alışkanlıklar Yatakta daha fazla zaman harcama Düzensiz uyku saatleri Gündüz uykuları Uyku ile uyumlu olmayan aktiviteler Sonuçlar Duygudurum bozuklukları Yorgunluk Performans kaybı Sosyal sorunlar

16

17 Farmakolojik olmayan tedaviler Uyaran kontrol tedavisi Uyku kısaltma tedavisi Paradoksal niyetlenme Gevşeme eğitimi ve geri bildirim teknikleri Bilişsel tedaviler Parlak ışık tedavisi Maliyetleri düşük, yan etki yok. Özellikle hızlı bir etkinlik istenmeyen, davranışsal değişiklik istenen kronik durumlarda Uyaran kontrol tedavisi diğerlerinden daha etkin Uyku başlangıç süresi açısından farmakoterapi ile eşit etkinlik AMAÇ: Uykuyu düzenleyen iki mekanizma olan sirkadiyen ritmi ve homeostatik mekanizmayı olağan haline döndürmeye çalışmaktır.

18 Farmakolojik Olmayan Diğer İnsomnia Tedavi Modaliteleri Tedavi Amacı Tedavi alanı Bilişsel tedaviler İnsomni hastalarında sıklıkla hakim olan uykuyu olumsuz etkileyen yanlış inanış ve yorumları daha olumlu ve adaptif düşüncelerle değiştirmek amaçlanır. Tüm insomni hastalarında kullanılabilir. Davranışçı yöntemler Gevşeme eğitimi ve geri bildirim teknikleri İnsomnide sorumlu tutulan artmış uyarılmışlığı ortadan kaldırmayı amaçlar. Progressif adale gevşeme teknikleri Vücuda odaklanma ile yapılan pasif yöntemler Sakinleştirici görsel teknikler ile yapılan gevşeme eğitimleri EMG ve EEG geribildirim değerlendirmeleri ile gevşeme eğitiminin etkinliği artırılır. Uykuya başlamada güçlük çeken hastalarda daha etkilidir. Uyku kısaltma tedavisi Kısmi uyku deprivasyonu yaparak uyku etkinliğini artırmak ve daha az fragmente uykuyu sağlamak. Tek başına tüm insomni hastalarında etkili olabilir Ancak gün içi uyarılmışlığa faydası olmaz Gündüz uykululuğu fazla olan hastalarda tercih edilmez. Uyku etkinliği normal olan ancak yetersiz uyuduğunu ifade eden hastalarda tercih edilmez. Stimulus kontrol tedavileri (Bootzin, 1978) Yatak, yatak odası ve çabuk uyuyama arasında uykuyu engelleyen olumsuz yaşantıları değiştirmeyi amaçlar. 6 aşamada hastaya açıklanır; 1- Uyku gelmeden yatağa girmemek 2- Uyumak ve seks dışında yatağı başka amaçla kullanmamak 3- Uyuyamadığında yataktan çıkarak, başka bir odaya geçerek, uyku gelince yatağa dönmek basamağı gerektiği sıklık kadar tekrarlamalı 5- Sabah aynı saatte kalkmak 6- Gün içinde uyumamak. Uykuya başlamada güçlük çeken hastalarda daha etkilidir. Parlak Işık tedavisi Endojen sirkadiyen (uyku-uyanıklık) saatin retina aracılığı ile suprakiasmatik nukleus üzerinden değiştirilmesini hedefler Uykuya dalmada sorun yaşayan, gecikmiş uyku faz sendromu Erken uyanma sorunu olan, öne kaymış uyku faz sendromu Uykuya başlama ya da erken uyanma yakınması olan Diğer uyku bozukluklarında etkilidir.

19 Gevşeme Yöntemleri Paradoksal Niyetlenme Bilişsel Terapiler

20 KDT (uyku hijyeni, uyku kısıtlama, uyaran kontrol, bilişsel terapi, gevşeme) 6 hf n=18 ZOPİKLON 7.5 mg n=16 PLASEBO n=12 Randomize, çift kör, plasebo kontrollü 46 erişkin (60.8 y; 22 kadın) kronik birincil insomniya 6 hafta aktif tedavi sonrası 6 ay izlem Ambulant klinik polisomnografik inceleme Uyku günlüğü. JAMA. 2006; 295: Hafta Toplam uyku süresi Yavaş Dalga uyku Uyku etkinliği Hafta 6. Ay KDT>Zopiklon > Plasebo KDT>Zopiklon > Plasebo

21 İnsomnia BDT Müdahalelere Örnekler Kaygı ve yineleyici olumsuz düşünceleri azaltmak Dikkat önyargısı ve gözlemleme Uyku hakkında yardımı olmayan inançlar Uykuyu algılama hatası Güvenlik sağlayıcı davranışlar

22 İnsomnia BDT Programı Seans 1. Değerlendirme ve amaç oluşturma Seans 2. İnsomniya ve uyku hakkında temel gerçekler; insomniya modeli, uyku kısıtlama önerisi Seans 3-4. uyku penceresi ayarlanması; uyaran kontrol, kognitif terapi Seans 5-6. uyku penceresi ayarlanması; uyku hijyeni, kognitif terapi Seans 7-8. tedavinin pekiştirilmesi ve Relaps önlemeye yönelik eğitim

23 Kaliteli Uyku Örüntüsünün Oluşturulması-I Yatağa sadece uyuyacak derecede yorgun olunduğunda gidilmesi Uykululuk halini belirleyecek bir Eşik Saati belirlenmesi Yattıktan hemen sonra ışıkların söndürülmesi Kitap okumak ve televizyon seyretmek gibi uyandırıcı aktivitelerin yapılmaması Uyunamadığında yataktan tekrar uyku gelinceye kadar çıkılması

24 Kaliteli Uyku Örüntüsünün Oluşturulması-II Her gün aynı saatte uyanma Gün içerisinde uyumama İyi bir yapının oluşabilmesi için uygulamaların birkaç hafta düzenli yapılması

25 Gevşeme Yeteneklerinin Geliştirilmesi Akşamın ikinci yarısında yavaş yavaş gevşemeye başlayın Yatağa gitme saatinden 90 dakika önce iş ve aktivitelerinizi kesin Yatakta gevşeme rutini uygulayın Rutin gevşeme programınızı gün içerisindeki diğer zamanlarda da uygulayın.

26 İstenmeyen Düşünceler ile Mücadele Etme-I Uykuya dalmak için fazla uğraşmayın Kendi kendinize Uyku hazır olduğunda gelecektir, yatakta yatarak gevşemekte uyku kadar güzel deyin Karanlık odada gözlerinizi açık tutmaya çalışın, göz kapaklarınız doğal olarak kapanmaya çalıştığında kendi kendinize Buna sadece birkaç saniye daha dayan deyin. Bu işlem uykunun kontrolünü yavaşça ele geçirmesini sağlar.

27 İstenmeyen Düşünceler ile Mücadele Etme-II İlgisiz düşünceleri dikkate almamaya çalışın Hoş bir manzarayı gözünüzün önüne getirin veya birkaç saniyede bir içinizden nötral bir kelimeyi tekrarlayın

28 Tekrarlama ve Planlama Seansları-I Akşam yemeğinden sonra bir yirmi dakikanızı ayırın Sakin bir odaya oturun Bu seansı günlük aktiviteler ile akşamınız arasında önemli bir nokta olarak kabul edin Geçen günü iyice düşünün. Amaçlarınıza göre ulaştıklarınızı değerlendirin. Ulaştıklarınız ile kendinizi cesaretlendirin.

29 Tekrarlama ve Planlama Seansları-II Problem alanları ve yarım kalmış işleri düşünün. Bunlarla ilgilenmek için zaman ayırın. İşin kendisini yapmayın. Ulaşılan kararları not edin. Uyku döneminde sizi rahatsız edecek başka sorunları da düşünün. Yatakta aklınıza yeni düşünceler takılırsa bunları yarına erteleyin.

30 Uyaran Kontrol Tedavisi Uyku alışkanlıklarının düzenlenmesi amacına dayanan bir tekniktir. (Bootzin RR, Nicassio PM, 1978) Nicassio PM, 1978) Uykuya başlamada güçlük çeken hastalarda etkindir. Gevşeme teknikleri ve uyku kısaltma tedavisine göre kolay anlaşılır ve uygulanabilir bir tekniktir. Sadece uykulu olduğunuzda yatağa yatmak Kitap okumak, yemek, televizyon seyretmek gibi aktiviteleri yatakta yapmamak. Yataktayken uyuyamayacağınızı hissettiğinizde yataktan kalkarak başka bir odaya geçmek ve uyuyabileceğinizi hissedinceye kadar orada kalmak. Bir uyku ritmi sağlayabilmek için her sabah aynı saatte kalmak Gün içinde uyumamak.

31 Uyaran kontrolü talimatları 1.Yorgun olduğunuzda değil, uykunuz geldiğinde yatağa geçin, 2.Uyumak için yatağa geçtiğinizde eğer 15 dakika içinde uyuyamazsanız, yataktan çıkın ve başka bir odaya geçin. Bunu gerekirse gece boyunca tekrar edin. 3.Sabah düzenli kalkış saati belirleyin. 4.Yatağınızı ve yatak odanızı sadece uyku ve cinsel yaşantınız için kullanın. Yemek yeme, kitap okumak, çalışmak, plan yapmak, sorun çözmek, radyo dinlemek veya televizyon seyretmek için kullanmayın. 5.Gündüz uyumayın.

32 Uyaran Kontrol Tedavisi 1. Sadece uyku geldiğinde yatağa yat dakika içinde uyuyamazsan, yataktan kalk, başka bir odaya geçerek rahatlatıcı bazı aktivitelerde bulun 3. Uykun geldiğinde yatağa dön 4. Uyuyamazsan ilk iki maddeyi tekrar uygula 5. Kaçta uyursan uyu her sabah aynı saatte kalk 6. Gün içinde uyuma

33 Uyku Kısaltma Tedavisi Amaç kısmi uyku deprivasyonu yaparak uykuya eğilimi artırmaktır. Hastanın tutacağı bir uyku günlüğü ile uyku süreleri tespit edilir. Hastanın bu uyku sürelerinde yatakta olması sağlanır. Uyku etkinliği kişinin bildirimine göre % 90 a ulaştığında hasta bir önceki güne göre on beş dakika erken yatması önerilir. Tedavi uygun süre bulununcaya kadar devam ettirilir.

34 Uyku kısıtlama tedavisinde hastanın ortalama uykuda geçen sürenin hesaplanması Uyku günlüğü ile Tahmini yatakta ve uykuda geçen süreler Gece Uykuda geçen süre 1. gün: 5 saat 15 dakika 2. gün: 3 saat 30 dakika 3. gün: 6 saat 30 dakika 4. gün: 4 saat 30 dakika 5. gün: 3 saat 15 dakika 6. gün: 5 saat 30 dakika 7. gün: 6 saat 30 dakika 8. gün: 3 saat 30 dakika 9. gün: 4 saat 30 dakika 10. gün: 5 saat 30 dakika 11. gün: 5 saat 15 dakika 12. gün: 6 saat 30 dakika 13. gün: 3 saat 15 dakika 14. gün: 6 saat 30 dakika Yatakta geçen süre 8 saat 7 saat 30 dakika 7 saat 8 saat 30 dakika 8 saat 6 saat 30 dakika 7 saat 30 dakika 8 saat 7 saat 8 saat 7 saat 30 dakika 7 saat 30 dakika 8 saat 30 dakika 6 saat 30 dakika 7 günlük toplam uyku süresi: 70 saat Ortalama uyku süresi: 5 saat 7 günlük toplam yatakta geçen süre: 106 saat Ortalama yatakta geçen süre: 7,5 saat Uyku etkinliği= (5 saat/7,5 saat) x100 = % 66

35 Uyku kısıtlama tedavisi uygulaması 1. Ortalama uyku süresini iki haftalık uyku günlüğü takibi ile bulun ve bu 5 saatin altında olmasın 2. Bir hafta süreyle sabah aynı saatte kalacak şekilde ortalama uyku süresinde uyunmasını sağlayın 3. Bir hafta sonra uyku günlüğüne göre; a) Uyku etkinliği % 85 in üzerinde ise uyku süresini dakika artırılmasını önerin b) Uyku etkinliği % arasında ise süreyi değiştirmeden uygulamayı aynı şekilde bir hafta daha devam edin c) Uyku etkinliği % 80 in altında ise ortalama uyku süresini 15 dakika daha kısaltın 4- Uygulamayı istenen uyku süresi sağlanana kadar devam edilebilir.

36 Uyku Kısaltma Tedavisi 1. Uyku günlüğü tutarak ortalama uyku süreni belirle 2. Uyku süresi kadar yatakta kalmaya çalış 3. Uyku etkinliği % 90 nın üzerinde ise yatakta kalma süresi 5 günde bir 15 dakika olacak tarzda arttır 4. Uyku etkinliği % 85 ve altında ise yatakta kalma süresini 5 günde bir 15 dakika azalt 5. Uyku etkinliği % arasında ise değişiklik yapma

37 Otomatik düşüncelerin belirlenmesi Otomatik düşüncelerin değerlendirilip, yerine işlevsel olanlarının konması -Uyku problemin yaşımla ilgili, tedavi edilebilecek bir konu değil. -Bozuk uyku yaşlılığın kaçınılmaz bir sonucudur. -Kötü uyku uyursam tüm günüm kötü geçer. -İnsomnia işlevselliği mutlaka olumsuz etkiler. -Günde mutlaka 8 saat uyumalıyım. -Yeterli bir uyku en az 8 saatten oluşur. -Eşim yastığa başını koyar koymaz uyuyor. -Herkes aynı şekilde uyur. -Uykumu kontrol edemiyorum. -Yaşamımızın her alanı kontrol altında olmalıdır. -Yatakta daha uzun kalırsam daha iyi dinlenirim. -Uyanık olmasam da yatakta kalmak dinlendiricidir.

38 Uyku Hijyenine Yönelik Düzenlemeler Sabah uyanınca yataktan çıkmalıdır. Dinlenmek amacıyla uyumaya devam etmek dinlendirici olmadığı gibi uyku ritmini de bozabilmektedir. Her sabah aynı saatte kalkmalıdır. Sirkadien ritmi düzenlemek için belirli saatler arasında kalkmak, en sağlıklı yoldur. Gündüzleri uyumamalıdır. Düzenli egzersiz yapılmalı ancak akşam saatlerinde heyecan oluşturacak aktivitelerden kaçınılmalıdır. Yatak odası ses, ışık, ısı yönünden korunmuş olmalıdır. Uyku saatine yakın yemek yenmemelidir. Kafeinli, alkollü, kolalı içeceklerden ve tütün kullanımından kaçınılmalıdır. Uyumaya çabalamamalıdır.

39 Uyku hijyenine yönelik öneriler Her sabah aynı saatte kalkmalı, Dinlenmek amacıyla uyumaya devam etmek dinlendirici olmadığı gibi uyku ritmini de bozabilmektedir. Yatış saatinin de aynı saatlerde olması sağlanmalı Gündüz uykuları kaldırılmalı Düzenli egzersiz yapılmalı, özellikle akşamüzeri tavsiye edilmekle beraber, yatma saatinden 3 4 saat öncesine kadar fiziksel yorucu aktivitelerden kaçınılmalı Yatak odasında aşırı ses, ışık, ısı yönünden korunmuş olmalı Yatak odası uyku ve cinsel yaşam dışında farklı amaçlarla kullanılmamalı Uyku saatine yakın (yatmadan 2 saat öncesine kadar) yemek yememeli. Yatma saatinden en az 6 saat öncesine kadar kafeinli, alkollü, kolalı içeceklerden ve tütün kullanımından kaçınılmalı Gece uyunamadığında yatakta uyumak için zorlanmamalı Yatmadan önce solunum egzersizi gibi gevşeme teknikleri kullanılabilir.

40 Yaşam stili ile ilgili faktörler Kafein Nikotin Alkol Diyet Egzersiz Uyku Hijyeni Yatak odası ile ilgili faktörler Gürültü Oda ısısı Vücut ısısı Odanın aydınlatması Odanın havalandırması Yatağın konforu

41 Uyku hijyenine yönelik düzenlemeler Stimulus kontrol tedavisi Uyku kısaltma tedavisi Gevşeme tedavileri Psikoterapötik yaklaşım

42 Farmakolojik Olmayan Diğer İnsomnia Tedavi Modaliteleri Tedavi Amacı Tedavi alanı Bilişsel tedaviler İnsomni hastalarında sıklıkla hakim olan uykuyu olumsuz etkileyen yanlış inanış ve yorumları daha olumlu ve adaptif düşüncelerle değiştirmek amaçlanır. Tüm insomni hastalarında kullanılabilir. Davranışçı yöntemler Gevşeme eğitimi ve geri bildirim teknikleri İnsomnide sorumlu tutulan artmış uyarılmışlığı ortadan kaldırmayı amaçlar. Progressif adale gevşeme teknikleri Vücuda odaklanma ile yapılan pasif yöntemler Sakinleştirici görsel teknikler ile yapılan gevşeme eğitimleri EMG ve EEG geribildirim değerlendirmeleri ile gevşeme eğitiminin etkinliği artırılır. Uykuya başlamada güçlük çeken hastalarda daha etkilidir. Uyku kısaltma tedavisi Kısmi uyku deprivasyonu yaparak uyku etkinliğini artırmak ve daha az fragmente uykuyu sağlamak. Tek başına tüm insomni hastalarında etkili olabilir Ancak gün içi uyarılmışlığa faydası olmaz Gündüz uykululuğu fazla olan hastalarda tercih edilmez. Uyku etkinliği normal olan ancak yetersiz uyuduğunu ifade eden hastalarda tercih edilmez. Stimulus kontrol tedavileri (Bootzin, 1978) Yatak, yatak odası ve çabuk uyuyama arasında uykuyu engelleyen olumsuz yaşantıları değiştirmeyi amaçlar. 6 aşamada hastaya açıklanır; 1- Uyku gelmeden yatağa girmemek 2- Uyumak ve seks dışında yatağı başka amaçla kullanmamak 3- Uyuyamadığında yataktan çıkarak, başka bir odaya geçerek, uyku gelince yatağa dönmek basamağı gerektiği sıklık kadar tekrarlamalı 5- Sabah aynı saatte kalkmak 6- Gün içinde uyumamak. Uykuya başlamada güçlük çeken hastalarda daha etkilidir. Parlak Işık tedavisi Endojen sirkadiyen (uyku-uyanıklık) saatin retina aracılığı ile suprakiasmatik nukleus üzerinden değiştirilmesini hedefler Uykuya dalmada sorun yaşayan, gecikmiş uyku faz sendromu Erken uyanma sorunu olan, öne kaymış uyku faz sendromu Uykuya başlama ya da erken uyanma yakınması olan Diğer uyku bozukluklarında etkilidir.

43 Bilişsel Tedavi Bilişsel tedavi Aaron T. Beck tarafından 1960 ların başında kısa süreli, yapılandırılmış bir depresyon tedavisi olarak geliştirilmiştir. Amacı yaşanılan güncel sorunları çözmek ve işlevsiz düşünce ve davranışı dönüştürmektir. Kognitif terapi kişinin duygu ve davranışlarının olayları algılamasından etkilendiğini varsayan kognitif model e dayalıdır. İnsanların ne hissettiğini belirleyen içinde bulunulan durum değil, kişinin bu durumu yorumlama biçimidir. Yani insanların ne hissettiği, bir durum hakkındaki düşünce ve yorumlamalarıyla ilişkilidir.

44 Bilişsel terapiler bu amacı gercekleştirmeye çalışırken, bireyin kendisi ve dış dünyayla ilgili algı ve değerlendirmelerini biçimleyen otomatik düşünceleri, şemaları, sayıltıları, inançları üzerine odaklanır. Otomatik düşünceler kişinin kendisiyle ilgili ifadeleri ve iç diyaloglarıdır. Bunlar kişi belirli bir durum icine girdiğinde hızla ortaya cıkan kognisyonlardır. Bu düşünceler genellikle akılcı ve sistematik bir çözümlemeden geçmezler. Kognitif çarpıtma veya yanlılık olduğunda, verilen anlamlar işlevsiz veya uyum bozucu olabilirler. Kognitif çarpıtmalar kognitif içerikteki (anlam vermedeki) hatalar ve / veya kognitif sureçteki (anlamı yorumlamadaki) hatalar şeklindedir.

45 Uyaran veya olay Kognitif Değerlendirme Kognitif Hata Duygu DavranışTepkisi Kaçınma

46 Yatakta uzun zaman Duzensiz uyku zamanı Uykuyla uyumsuz aktivite Aşırı uyarılma Tedavi Stratejileri Davranışcı Uyku kısıtlama Uyaran kontrol Gevşeme Gercekci olmayan uyku beklentileri Uyku hakkında yanlış kavramlar Uykuyu bekleme anksiyetesi Zayıf başa cıkma becerisi Kognitif Duşunceler, inanclar, ve stratejiler Yetersiz uyku hijyeni Uyku Hijyeni Eğitimi

47 BDT hazırlama Tedavinin kabul edilebilirliğinin değerlendirilmesi Gerçekçi tedavi hedefleri konulması Zaman sınırının oluşturulması Uyku günlüğünün öneminin anlatılması İnsomniyanın kavramsal modelinin açıklanması ve tedavi rasyonelinin açıklanması İyileşme öncesi bir kaç hafta daha kötü giden bir dönemin olacağı açıklanmalıdır.

48 BDT Seansı Uyku günlüğü incelenmeli ve günlük self gözlemleme için hasta motive edilmelidir. Tedavi uyumu ve ilerlemeler değerlendirilmeli. Davranışçı önerilerle uyumu hızlandırmak için problem çözme stratejisi oluşturulmalıdır. Halen süren soruna göre yeni tedavi stratejisi ve rasyoneli getirilmelidir. Gelecek hafta için ev ödevi oluşturulmalıdır.

49 Durumu kabullenme ve gerçekçi beklentiler vurgulanmalıdır. Hastalar çoğu kez tedavi olmadıkları için öfkelidir ve yaşadıkları eziyeti bitiremediğimiz için bizden hesap sorar bir tarzları olabilir. Azalan uyku kalitesi kabullenilmesi gereken bir gerçeklik olabilir. Sadece öneriler değil neden yapması gerektiğinin rasyoneli anlatılmalıdır.

50 Kaygı ve ruminasyonu azaltmak Dikkat ve gözlemlemeyi azaltma Uyku hakkında yardımı olmayan inançlar Uykuyu algılama hatası Güvenlik sağlayıcı davranışlar

51 Kaygı ve ruminasyonu azaltmak için müdahale: Hastaya uykuyla ilgili kaygı verici düşüncelerini ortaya çıkarması, tanımlaması ve değerlendirmesi öğretilir. Eğer birazdan uykuya dalamazsam yarın bir felaket olacak Hastaların kaygıyı yönetmek için kullandıkları (düşünce durdurma gibi) stratejileri incelenir ve eğer yardımı olmayan stratejiler bulunursa değiştirilmeye çalışılır. Eğer hasta kaygılanma hakkında pozitif bir inanca sahipse (Ör: uykuya dalarken düşünmek kafamda her şeyi yerli yerine oturtmama yardım eder) bu inançlarının geçerliğini test etmeleri sağlanır.

52 Dikkat ve gözlemlemeyi azaltma Hastaların meşgul oldukları gözlemler tanımlanır (ör: saati kontrol etme, yorgunluk belirtileri, gün içinde dikkat kaymaları) Ev ödevleri bu gözlemlerinin yol açtığı sonuçları (tipik olarak bu tür gözlemler önyargılıdır ve insomniayı ve sonuçlarını yüksek gösterirler) daha objektif hale getirmek için ve önyargılı gözlemin azaltılması için kullanılır.

53 Dikkat ve gözlemlemeyi azaltma Kendi bedensel duyumlarına odaklanma alışkanlığı olan bir hasta (bu hasta eskiden beri enerji/yorgunluk durumunu kontrol eder sonra aktivitesini azaltır ya da biraz uyuklar) yürüyüş yapması ardından enerji/yorgunluk düzeyinin nasıl hissettiğini - 5 dk dikkatini içeri yöneltmesi sonrası (bacaklarım nasıl hissediyor, omuzlarım ağrıyor mu?) 5 dk dikkatini dışa yönelttikten sonra (dışarıda çiçekler var mıydı, insanlar ne yapıyordu) Hastanın bu deneyde dikkatini içe yönelttiğinde daha fazla yorgun ve enerjisiz hissettiğini, dikkatini dışa yönelttiğinde daha enerjik hissettiğini ve yorgunluğunun azalmış hissettiğini bulması beklenir. Seanslarda ve ev ödevlerinde gece ve gündüz semptomları için eşit oranda zaman ayrılır.

54 Güvenlik sağlayıcı davranışlar İnsomniya gecesi ardından işinde önemli randevularını erteleyen bir hasta ile bu erteleme ardından 2 gün kendini nasıl hissettiği incelenir. Böyle bir randevuyu ertelemediğinde 2 gün nasıl hissettiği incelenir.

55 Hangi yöntem daha etkili Sistematik inceleme 37 terapi çalışması (n = 2246) psikolojik ve davranışçı terapiler birincil ve ikincil insomniada etkili. Uyku hijyen eğitimi Uyaran kontrol terapisi Uyku kısıtlaması Gevşeme terapileri Tersine niyetlenme Kognitif davranışçı terapi Morin CM 2006 Sleep 1;29(11):

56 Gevşeme Teknikleri 1930 lu yıllardan itibaren insomnia tedavisinde kullanılmıştır. (Jacobson, E, 1938) İnsomniada sorumlu tutulan artmış uyarılmışlığı ortadan kaldırmayı amaçlar. Sırası ile tanımlanmış kas gruplarını önce germe sonra gevşetme tarzında egzersizleri içerir. Bir tanesi yatağa yatmadan bir saat once olmak üzere günde 2 kez yapılır.

57 Paradoksal niyetlenme Uyuyamayacakları ile ilgili anksiyeteyi azaltmak amaçlanır. Hastaların uyuma çabası yerine uyanık kalmaları önerilir.

İnsomnia ve diğer uyku bozukluklarında bilişsel ve davranışcı tedavi

İnsomnia ve diğer uyku bozukluklarında bilişsel ve davranışcı tedavi İnsomnia ve diğer uyku bozukluklarında bilişsel ve davranışcı tedavi Prof. Dr. Hamdullah Aydın Uyku Tıbbı Hekimliği Sertifikasyon Kursu, 2013 www.uyku.gen.tr Kuramsal tanımlama-i Varsayım: Bireyin duygu

Detaylı

İnsomnia Tedavisi. Prof. Dr. Fuat Özgen. Bayındır Hastanesi

İnsomnia Tedavisi. Prof. Dr. Fuat Özgen. Bayındır Hastanesi İnsomnia Tedavisi Prof. Dr. Fuat Özgen Bayındır Hastanesi İnsomniyak Hastanın Değerlendirilmesi İlk değerlendirme 1. Hastanın yakınmalarının doğasının belirlenmesi Uykuya başlama ya da devam ettirmede

Detaylı

Uykusuzluk Yakınması İle Gelen Hastaya Yaklaşım. Dr. Hakan KAYNAK

Uykusuzluk Yakınması İle Gelen Hastaya Yaklaşım. Dr. Hakan KAYNAK Uykusuzluk Yakınması İle Gelen Hastaya Yaklaşım Dr. Hakan KAYNAK Uykusuzluk Birçok kişi için = Uyku ilacı Uyku hekimi için =??? Kabus 1979 Sınıflaması Diagnostic Classification of Sleep and Arousal Disorders

Detaylı

İnsomni. Dr. Selda KORKMAZ

İnsomni. Dr. Selda KORKMAZ İnsomni Dr. Selda KORKMAZ Uykuya başlama zorluğu Uykuyu sürdürme zorluğu Çok erken uyanma Kronik şekilde dinlendirici olmayan uyku yakınması Kötü kalitede uyku yakınması Genel populasyonda en sık görülen

Detaylı

İnsomnide Bilişsel ve Davranışsal Tedaviler. Dr. Sinan Yetkin

İnsomnide Bilişsel ve Davranışsal Tedaviler. Dr. Sinan Yetkin İnsomnide Bilişsel ve Davranışsal Tedaviler Dr. Sinan Yetkin 1 1. İnsomni tedavisinde hedefler 2. Uyku hijyeni eğitimi 3. Davranışcı tedaviler a) Uyaran kontrol tedavisi b) Uyku kısıtlama tedavisi c) Uyku

Detaylı

ICDS 3 İnsomnia sınıflaması. Dr. Fuat Özgen

ICDS 3 İnsomnia sınıflaması. Dr. Fuat Özgen ICDS 3 İnsomnia sınıflaması Dr. Fuat Özgen Uykusuzluğun Genel Kriterleri: A. Uykuya başlamada güçlük, uykuya devam ettirmede güçlük ya da çok erken uyanma ya da kronik nitelikte dinlendirici olmayan düşük

Detaylı

İnsomni Tanımı, İnsomni Tipleri, İnsomni Tedavisi

İnsomni Tanımı, İnsomni Tipleri, İnsomni Tedavisi İnsomni Tanımı, İnsomni Tipleri, İnsomni Tedavisi Fuat Özgen İnsomnia; Uyku için yeterli fırsat ve imkan olmasına rağmen, süreğen bir şekilde uykuya başlamada, sürdürmede, konsolide ve kaliteli uyumada

Detaylı

vardiyalı çalışma ve uyku bozuklukları

vardiyalı çalışma ve uyku bozuklukları vardiyalı çalışma ve uyku bozuklukları Dr.İbrahim Öztura Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Uyku-uyanıklık ritmi Sirkadiyen ve homeostatik süreçlerin etkileşimi sonucu uyku ve

Detaylı

SINAV KAYGISI VE BAŞAÇIKMA YÖNTEMLERİ (Verimli Ders Çalışma Teknikleri)

SINAV KAYGISI VE BAŞAÇIKMA YÖNTEMLERİ (Verimli Ders Çalışma Teknikleri) SINAV KAYGISI VE BAŞAÇIKMA YÖNTEMLERİ (Verimli Ders Çalışma Teknikleri) KAYGI NEDİR? Herhangi bir stresli durumda yaşanan ve yaşamın doğal bir parçası olan duygudur. Aşırı Kaygı ise; normal olan kaygının

Detaylı

Gerilim Tipi Baş Ağrısı Nedir? Nasıl Tedavi Edilir? - Genç Gelişim Kişisel Gelişim

Gerilim Tipi Baş Ağrısı Nedir? Nasıl Tedavi Edilir? - Genç Gelişim Kişisel Gelişim Gerilim baş ağrısı baş ağrıları içinde en sık görülen tiptir. Çevresel faktörlerin değişmesi, aşırı sorumluluk yüklenme, düş kırıklıkları, ailesel ve ekonomik sorunlar gibi insan yaşamındaki önemli değişiklikler

Detaylı

UYKU UYANIKLIK DÖNGÜSÜ. Dr.Ezgi Tuna Erdoğan İstanbul Tıp Fakültesi Fizyoloji A.D.

UYKU UYANIKLIK DÖNGÜSÜ. Dr.Ezgi Tuna Erdoğan İstanbul Tıp Fakültesi Fizyoloji A.D. UYKU UYANIKLIK DÖNGÜSÜ Dr.Ezgi Tuna Erdoğan İstanbul Tıp Fakültesi Fizyoloji A.D. Uyku tanımı Uyku Fizyolojisi (uyku evreleri) Sirkadiyen ritim Uyku yoksunluğu İdeal uyku Uyku ile ilgili bazı hastalıklar

Detaylı

Çocuk, Ergen ve Genç Yetişkinler İçin Kariyer Rehberliği Programları Dizisi

Çocuk, Ergen ve Genç Yetişkinler İçin Kariyer Rehberliği Programları Dizisi Editörden Önsöz Çocuk, Ergen ve Genç Yetişkinler için Kariyer Rehberliği Programları Dizisi, kariyer rehberliği uygulamaları yapması gereken psikolojik danışmanlar için hazırlanmış sınıf / grup rehberliği

Detaylı

K-İlaç Seçimi ( Yrd.Doç.Dr. İlker KELLE)

K-İlaç Seçimi ( Yrd.Doç.Dr. İlker KELLE) K-İlaç Seçimi ( Yrd.Doç.Dr. İlker KELLE) K-İlaçlar: Sürekli olarak reçete etmek üzere seçilen ve iyi tanıdığımız ilaçlardır. Belirli endikasyonlarda öncelikli seçimlerimizdir. Hekimlerin çoğu rutin olarak

Detaylı

BİLGİSAYAR KULLANIMI VE SAĞLIK (ERGONOMİ) BİLGİSAYAR KULLANIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR

BİLGİSAYAR KULLANIMI VE SAĞLIK (ERGONOMİ) BİLGİSAYAR KULLANIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR BİLGİSAYAR KULLANIMI VE SAĞLIK (ERGONOMİ) BİLGİSAYAR KULLANIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR BİLGİSAYAR VE SAĞLIK Bilgisayarların, bilinçsizce ve uzun süre kullanıldığı zaman sağlık sorunlarına neden

Detaylı

Uyku Fizyolojisi Uyku Hijyeni Obstrüktif Uyku-Apne Sendromu

Uyku Fizyolojisi Uyku Hijyeni Obstrüktif Uyku-Apne Sendromu Uyku Fizyolojisi Uyku Hijyeni Obstrüktif Uyku-Apne Sendromu Prof. Dr. Hakan Kaynak Uykum Uyku Bozuklukları Merkezi Normal Uyku Uykunun Dönemleri Nasıl Uyuyoruz? Richardson GS: The human circadian system

Detaylı

İnsomniada etiyolojik modeller. Dr. Sinan YETKİN

İnsomniada etiyolojik modeller. Dr. Sinan YETKİN İnsomniada etiyolojik modeller Dr. Sinan YETKİN İnsomnia(tanım) Uykunun işlevi ve yapısı dikkate alındığında, kişilerin yeterli süre ve zaman diliminde uyuyamadığı için dinlenemediği, yeni bir güne hazır

Detaylı

İnsomnide etiyolojik modeller. Dr. Sinan YETKİN

İnsomnide etiyolojik modeller. Dr. Sinan YETKİN İnsomnide etiyolojik modeller Dr. Sinan YETKİN TANIM İnsomni; uyku için yeterli fırsat ve imkanlar olmasına rağmen, süreğen bir şekilde uykuya başlamada, sürdürmede, konsolide ve kaliteli uyumada güçlük

Detaylı

Uykusuzluk, Nedenleri ve Çözüm Önerileri. GRUP UYKUSUZLAR Todup D2 Danışman: Prof.Dr. Murat KASAP

Uykusuzluk, Nedenleri ve Çözüm Önerileri. GRUP UYKUSUZLAR Todup D2 Danışman: Prof.Dr. Murat KASAP Uykusuzluk, Nedenleri ve Çözüm Önerileri GRUP UYKUSUZLAR Todup D2 Danışman: Prof.Dr. Murat KASAP Uyku nedir? Vücudumuzun dinlenmesi, beynimizin mola verebilmesi için gerekli olan bir döngüdür. İnsan ömrünün

Detaylı

Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi. Kanser Hastalığına Eşlik Eden Kronik Hastalıklar-I Hipertansiyon

Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi. Kanser Hastalığına Eşlik Eden Kronik Hastalıklar-I Hipertansiyon Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kanser Hastalığına Eşlik Eden Kronik Hastalıklar-I Hipertansiyon HİPERTANSİYON Dr. Hatice ODABAŞ Yüksek Kan Basıncının Nasıl Bir Tehlikesi Vardır?

Detaylı

CPAP (Continuous Positive Airway Pressure) Celal Bayar Üniversitesi Hafsa Sultan Hastanesi Nöroloji Epilepsi ve Uyku Bozuklukları Birimi

CPAP (Continuous Positive Airway Pressure) Celal Bayar Üniversitesi Hafsa Sultan Hastanesi Nöroloji Epilepsi ve Uyku Bozuklukları Birimi CPAP (Continuous Positive Airway Pressure) Celal Bayar Üniversitesi Hafsa Sultan Hastanesi Nöroloji Epilepsi ve Uyku Bozuklukları Birimi Teknisyen : Evren SÖNMEZIŞIK CPAP OSAS tedavisinde birinci seçenektir.

Detaylı

NEBÜLİZASYON TEDAVİSİ: NE ZAMAN? NASIL? Ecz. Pırıl Karataş 04.04.2014 TÜKED

NEBÜLİZASYON TEDAVİSİ: NE ZAMAN? NASIL? Ecz. Pırıl Karataş 04.04.2014 TÜKED NEBÜLİZASYON TEDAVİSİ: NE ZAMAN? NASIL? Ecz. Pırıl Karataş 04.04.2014 TÜKED ASTIM EPİDEMİYOLOJİ Astımın dünyada yaklaşık 300 milyon kişiyi etkilediği düşünülmektedir. Bu rakam ülkemiz için yaklaşık 3.5

Detaylı

Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar

Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı Doç.Dr.Vesile Altınyazar Tüm dünyada ilaç harcamalarının toplam sağlık harcamaları içindekipayı ortalama %24,9 Ülkemizde bu oran 2000 yılı için %33,5 Akılcı İlaç Kullanımı;

Detaylı

Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar

Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı Doç.Dr.Vesile Altınyazar Tüm dünyada ilaç harcamalarının toplam sağlık harcamaları içindeki payı ortalama %24,9 Ülkemizde bu oran 2000 yılı için %33,5 DSÖ tahminlerine

Detaylı

İnsomni/Uykusuzluk. Hamdullah Aydın, 2014

İnsomni/Uykusuzluk. Hamdullah Aydın, 2014 İnsomni/Uykusuzluk Hamdullah Aydın, 2014 Uykusuzluk (iki tanım). Uykusuzluk, uykunun işlevi ve yapısı dikkate alındığında, bireyin yeterli süre ve uygun zaman diliminde uyuyamadığı için dinlenemediği,

Detaylı

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı EĞİTİCİNİN EĞİTİMİ KURS PROGRAMI

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı EĞİTİCİNİN EĞİTİMİ KURS PROGRAMI T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı EĞİTİCİNİN EĞİTİMİ KURS PROGRAMI Ankara, 2013 1 EĞİTİCİNİN EĞİTİMİ KURS PROGRAMI 1.KURUMUN ADI : 2.KURUMUN ADRESİ : 3.KURUCUNUN ADI : 4.PROGRAMIN

Detaylı

SİGARA İLE SAVAŞTA BİR DENEYİM ÖRNEĞİ GRAMMER KOLTUK SİSTEMLERİ A.Ş. DR.YÜCEL BENDER İŞYERİ HEKİMİ

SİGARA İLE SAVAŞTA BİR DENEYİM ÖRNEĞİ GRAMMER KOLTUK SİSTEMLERİ A.Ş. DR.YÜCEL BENDER İŞYERİ HEKİMİ SİGARA İLE SAVAŞTA BİR DENEYİM ÖRNEĞİ GRAMMER KOLTUK SİSTEMLERİ A.Ş. DR.YÜCEL BENDER İŞYERİ HEKİMİ DÜNYADA VE TÜRKİYEDE SİGARA KULLANIMI Dünya genelinde tütün kullanımına bağlı hastalıklar nedeniyle yılda

Detaylı

KAN BAĞIŞI DR.HÜLYA ÇOKSAK. Toplumda Kan Bağışı Bilincinin Oluşturulması Projesi

KAN BAĞIŞI DR.HÜLYA ÇOKSAK. Toplumda Kan Bağışı Bilincinin Oluşturulması Projesi KAN BAĞIŞI DR.HÜLYA ÇOKSAK Neden Kan Bağışı? Kimler Kan Bağışı Yapabilir? Kan Bağışçısının Seçimi Kan Bağışı Dört Adımda Gerçekleşir. Kan Bağışından Sonra Nelere Dikkat Edilmeli? Kan Bağışçısının Her Kan

Detaylı

Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi

Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Hangi Böbrek Hastalarına Ruhsal Destek Verilebilir? Çocukluktan yaşlılığa

Detaylı

Yaz Stajı - 1 (AVM399) Ders Detayları

Yaz Stajı - 1 (AVM399) Ders Detayları Yaz Stajı - 1 (AVM399) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Yaz Stajı - 1 AVM399 Güz 0 0 0 0 3 Ön Koşul Ders(ler)i Dersin Dili Dersin Türü Dersin

Detaylı

Uyku sorunları: Ruhsal bozukluklardaki önemi. Prof. Dr. Mustafa Tayfun Turan Erciyes ÜTF Psikiyatri AD tayfunturan@hotmail.com

Uyku sorunları: Ruhsal bozukluklardaki önemi. Prof. Dr. Mustafa Tayfun Turan Erciyes ÜTF Psikiyatri AD tayfunturan@hotmail.com Uyku sorunları: Ruhsal bozukluklardaki önemi Prof. Dr. Mustafa Tayfun Turan Erciyes ÜTF Psikiyatri AD tayfunturan@hotmail.com Müracaat eden herkese muayenede uyku durumu sorulmalı İnsomnia (Uykusuzluk)

Detaylı

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Ders Tanıtım Formu Dersin Adı Öğretim Dili Turizm Coğrafyası Türkçe Dersin Verildiği Düzey Ön Lisans (X ) Lisans ( ) Yüksek Lisans( ) Doktora( ) Eğitim Öğretim Sistemi Örgün Öğretim (X) Uzaktan Öğretim(

Detaylı

SINAVA HAZIRLANAN BİR ERGENİN ANNE-BABASI OLMAK

SINAVA HAZIRLANAN BİR ERGENİN ANNE-BABASI OLMAK Uzm. Psikolog Nuray ÖZBEN AVŞAR SINAVA HAZIRLANAN BİR ERGENİN ANNE-BABASI OLMAK TEOG sınavının yaklaştığı bu dönemde öğrencilerimiz de velilerimiz de haklı bir kaygı içerisindeler. Sınavlar da başarılı

Detaylı

EDA ÖZCAN ÇOCUK GELİŞİMİ ÖĞRETMENİ

EDA ÖZCAN ÇOCUK GELİŞİMİ ÖĞRETMENİ EDA ÖZCAN ÇOCUK GELİŞİMİ ÖĞRETMENİ FARKLI GELİŞENLERDE UYKU SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ www.algiabaterapi.com Uyku karmaşık, beyin işlevi ve psikoloji ile ilgili yaşamsal bir durumdur. Uyku, çocuğun biyolojik

Detaylı

Açıklama 2008-2010. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK

Açıklama 2008-2010. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK Açıklama 20082010 Araştırmacı: YOK Danışman: YOK Konuşmacı: YOK TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU VE UYKU Hypnos (Uyku Tanrısı) Nyks (Gece Tanrısı) Hypnos (uyku tanrısı) ve Thanatos (ölüm tanrısı) Morpheus

Detaylı

Aile Hekimi kimdir? Aile hekiminin görevleri:

Aile Hekimi kimdir? Aile hekiminin görevleri: Aile Hekimi kimdir? Aile hekimi; yaş veya cinsiyeti ne olursa olsun,kişiyi bir bütün olarak incelemek için eğitilmiştir. Akut ve kronik hastalıkların tedavi edilmesine ek olarak, hastalıkların gelişmesini

Detaylı

ÇÖLYAK HASTALARINDA SAĞLIKLA İLİŞKİLİ YAŞAM KALİTESİ (CDQ)

ÇÖLYAK HASTALARINDA SAĞLIKLA İLİŞKİLİ YAŞAM KALİTESİ (CDQ) ÇÖLYAK HASTALARINDA SAĞLIKLA İLİŞKİLİ YAŞAM KALİTESİ (CDQ) Bu anket son iki haftalık zaman dilimi içerisinde nasıl hissettiğinizi değerlendirmek için geliştirilmiştir. Bu amaçla size çölyak hastalığınız

Detaylı

Önkoşul: YOK Eşkoşul: YOK. PSY 541 Gelişimsel Psikopatoloji (3+0+0) 3 Credits / 6 AKTS

Önkoşul: YOK Eşkoşul: YOK. PSY 541 Gelişimsel Psikopatoloji (3+0+0) 3 Credits / 6 AKTS PSY 501 İleri Düzey Araştırma Yöntemleri ve İstatistik (2+2+0) 3 Kredi / 7 AKTS İleri regresyon yöntemlerinin derinlemesine kavranması. Basit doğrusal regresyon, çoklu doğrusal regresyon, etkileşimler,

Detaylı

KANSERDEN KORUNMA STRATEJİLERİ VE GÜNCEL YAKLAŞIMLAR

KANSERDEN KORUNMA STRATEJİLERİ VE GÜNCEL YAKLAŞIMLAR KANSERDEN KORUNMA STRATEJİLERİ VE GÜNCEL YAKLAŞIMLAR 1 İÇERİK o KANSER NEDİR? o METASTAZ NEDİR? o KANSER TEHLİKESİNİN 7 HABERCİSİ? o EN SIK GÖRÜLEN KANSER TİPLERİ? o KANSERDEN KORUNMAK NEDEN ÖNEMLİ? o

Detaylı

Ġġ VE UĞRAġI TEDAVĠSĠ AKTS. Dersin Adı Kodu Yarıyıl Teori. Uygulama. (saat/hafta) (saat/hafta) (saat/hafta) 2 1-3. ĠĢ ve UğraĢı Tedavisi

Ġġ VE UĞRAġI TEDAVĠSĠ AKTS. Dersin Adı Kodu Yarıyıl Teori. Uygulama. (saat/hafta) (saat/hafta) (saat/hafta) 2 1-3. ĠĢ ve UğraĢı Tedavisi Ġġ VE UĞRAġI TEDAVĠSĠ Dersin Adı Kodu Yarıyıl Teori Laboratuar AKTS ĠĢ ve UğraĢı Tedavisi FTR 301 3.YIL/ 1.yarıyıl Güz (saat/hafta) (saat/hafta) (saat/hafta) 2 1-3 Önkoşullar Yok Dersin dili Türkçe Dersin

Detaylı

PAZARTESİ İZMİR GÜNDEMİ

PAZARTESİ İZMİR GÜNDEMİ 17.02.2014 PAZARTESİ İZMİR GÜNDEMİ Yrd. Doç. Dr. Aydoğan: Uykusuzluk Sağlık Sorunlarına Davetiye Çıkarıyor Güzel bir uykunun önemini en iyi uykusuzluk çekenler bilir. Güzel, dinlendirici bir uyku,

Detaylı

DAVRANIŞSAL KİLO KONTROLÜ VE PSİKOLOJİK FAKTÖRLER - Genç Gelişim Kişisel Gelişim

DAVRANIŞSAL KİLO KONTROLÜ VE PSİKOLOJİK FAKTÖRLER - Genç Gelişim Kişisel Gelişim Kilo alma karışık mekanizmaların sonucudur. Genetik, fizyolojik, çevresel ve davranışsal öğelerin bir karışımıdır. Sanıldığının aksine, psikolojik sorunların aşırı kiloya neden olmadığı, tam tersine aşırı

Detaylı

Sağlık Psikolojisi (PSY 419) Ders Detayları

Sağlık Psikolojisi (PSY 419) Ders Detayları Sağlık Psikolojisi (PSY 419) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Sağlık Psikolojisi PSY 419 Bahar 3 2 0 4 8 Ön Koşul Ders(ler)i Dersin Dili Dersin

Detaylı

Amaç; Her düzeydeki çalışanın sağlıklı iletişim kurmasını sağlayacak temel bilgileri vermek.

Amaç; Her düzeydeki çalışanın sağlıklı iletişim kurmasını sağlayacak temel bilgileri vermek. 1.TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ Toplam kalite yönetiminin felsefesi ve temel ilkelerini tanıtmak. Yönetim ve yönetimin fonksiyonları Değişim Yönetim anlayışında değişim TKY'nin tanımı Kalite kavramı TKY'nin tarihçesi

Detaylı

KRONOLOJİK YAŞ NEDİR?

KRONOLOJİK YAŞ NEDİR? Yaşlılık YAŞ NEDİR? Yaş;Kronolojik ve Biyolojik yaş olarak iki biçimde açıklanmaktadır. İnsan yaşamının, doğumdan içinde bulunulan ana kadar olan bütün dönemlerini kapsayan süreci kronolojik yaş ; içinde

Detaylı

ÖĞRETİMİN ANALİZİ VE PLANLAMASI. Öğretim Araç-Gereçlerinin Öğretimdeki Yeri ve Önemi ÖĞRETİM ANALİZİ 10.03.2012 ÖĞRETİM ANALİZİ.

ÖĞRETİMİN ANALİZİ VE PLANLAMASI. Öğretim Araç-Gereçlerinin Öğretimdeki Yeri ve Önemi ÖĞRETİM ANALİZİ 10.03.2012 ÖĞRETİM ANALİZİ. ÖĞRETİMİN ANALİZİ VE PLANLAMASI Öğretim Araç-Gereçlerinin Öğretimdeki Yeri ve Önemi ÖĞRETİM ANALİZİ Ne Öğretilecek? Nasıl Öğretilecek? ÖĞRETİM ANALİZİ ANALİZ TASARIM VE GELİŞTİRME DEĞERLENDİRME Öğretim

Detaylı

TIKINIRCASINA YEME BOZUKLUĞU

TIKINIRCASINA YEME BOZUKLUĞU TIKINIRCASINA YEME BOZUKLUĞU Dr.Armağan Özdemir Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları EAH 28 Eylül 2013 49.Ulusal Psikiyatri Kongresi- İzmir TıKıNıRCASıNA YEME BOZUKLUĞU Esas belirti Tekrarlayıcı yeme dönemlerinin

Detaylı

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Ders Tanıtım Formu Dersin Adı Öğretim Dili Dramaturji Türkçe Dersin Verildiği Düzey Ön Lisans (X) Lisans ( ) Yüksek Lisans( ) Doktora( ) Eğitim Öğretim Sistemi Örgün Öğretim (X) Uzaktan Öğretim( ) Diğer

Detaylı

Hareketli Yaşam. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015

Hareketli Yaşam. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Hareketli Yaşam Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Kadir Zakin, Arş. Gör. Dr. Ömer Turhan ve Arş. Gör. Dr. Yasemin

Detaylı

GİRESUN KOBİ LERİNİN İHRACAT EĞİTİM İHTİYACI ARAŞTIRMA RAPORU

GİRESUN KOBİ LERİNİN İHRACAT EĞİTİM İHTİYACI ARAŞTIRMA RAPORU Export Giresun Projesi GİRESUN KOBİ LERİNİN İHRACAT EĞİTİM İHTİYACI ARAŞTIRMA RAPORU Ocak 16 Bu Rapor, Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı 2015 Yılı Doğrudan Faaliyet Desteği Programı Kapsamında Hazırlanmıştır.

Detaylı

Gündüz Aşırı Uykululuğun Psikiyatrik Nedenleri ve Tedavileri

Gündüz Aşırı Uykululuğun Psikiyatrik Nedenleri ve Tedavileri Gündüz Aşırı Uykululuğun Psikiyatrik Nedenleri ve Tedavileri Dr. Hasan KARADAĞ Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Kliniği Gündüz aşırı uykululukta genel popülasyonun % 4-6

Detaylı

ARAŞTIRMA YAKLAŞIM - DESEN ve YÖNTEMLERİ

ARAŞTIRMA YAKLAŞIM - DESEN ve YÖNTEMLERİ ARAŞTIRMA YAKLAŞIMLARI ARAŞTIRMA YAKLAŞIM - DESEN ve YÖNTEMLERİ NİCEL NİTEL KARMA Mustafa SÖZBİLİR 2 Nicel, Nitel ve Karma Araştırma Nicel Araştırma Nitel Araştırma Nicel araştırma Nitel araştırma NİCEL:

Detaylı

Gündüz Uykuluğunu Değerlendiren Nesnel Yöntemler

Gündüz Uykuluğunu Değerlendiren Nesnel Yöntemler Gündüz Uykuluğunu Değerlendiren Nesnel Yöntemler ÇOKLU UYKU LATANS TESTİ UYANIKLIĞI SÜRDÜRME TESTİ Dr. Sinan YETKİN 1 Amaç ÇOKLU UYKU LATANS TESTİ (Multiple Sleep Latency Test) Doğrudan uykululuk düzeyi

Detaylı

BU TUTKUYA SENDE KATIL Cuma, 18 Nisan 2014 06:03

BU TUTKUYA SENDE KATIL Cuma, 18 Nisan 2014 06:03 1/9 2/9 BASKETBOL TUTKUSU'NA SENDE KATIL 2007 yılında kurduğumuz kulübümüz geçmişten gelen deneyimlerle inşaa edilmiş ve büyük bir kulüp olma yolunda hızla ilerlemektedir. Her geçen gün, artan oyuncu sayımızla

Detaylı

Tekrar

Tekrar İŞLEM KAVRAMI Tekrar Kazanımlar T.C. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından okulöncesi eğitim dönemi için işlem kavramı için belirlenen kazanımlar ve göstergeler şunlardır. Kazanım 16. Nesneleri

Detaylı

RASYONEL SAYILARIN MÜFREDATTAKİ YERİ MATEMATİK 7. SINIF RASYONEL SAYILAR DERS PLANI

RASYONEL SAYILARIN MÜFREDATTAKİ YERİ MATEMATİK 7. SINIF RASYONEL SAYILAR DERS PLANI RASYONEL SAYILARIN MÜFREDATTAKİ YERİ Rasyonel sayılar konusu 7.sınıf konusudur. Matematiğin soyut, zor bir ders olduğu düşüncesi toplumda çoğu kişi tarafından savunulan bir bakış açısıdır. Bu durum beraberinde

Detaylı

Madde 2. KTÜ de not değerlendirilmesinde bağıl değerlendirme sistemi (BDS ) ve mutlak değerlendirme sistemi (MDS ) kullanılmaktadır.

Madde 2. KTÜ de not değerlendirilmesinde bağıl değerlendirme sistemi (BDS ) ve mutlak değerlendirme sistemi (MDS ) kullanılmaktadır. Karadeniz Teknik Üniversitesi Ön Lisans ve Lisans Programlarında Başarı Notunun Değerlendirilmesine Dair Senato Tarafından Belirlenen Usul ve Esaslar Karadeniz Teknik Üniversitesi ön lisans ve lisans eğitim-öğretim,

Detaylı

ÖNERİLER 1.Çocuk başkalarının yanında kesinlikle eleştirilmemelidir. (Abisi ve kardeşi de dahil) 2.Kardeşi ve başkaları ile kıyaslanmamalıdır.

ÖNERİLER 1.Çocuk başkalarının yanında kesinlikle eleştirilmemelidir. (Abisi ve kardeşi de dahil) 2.Kardeşi ve başkaları ile kıyaslanmamalıdır. ÖNERİLER 1.Çocuk başkalarının yanında kesinlikle eleştirilmemelidir. (Abisi ve kardeşi de dahil) 2.Kardeşi ve başkaları ile kıyaslanmamalıdır. 3.Anne ve baba aile ortamında çocuğa sevgi gösterisinde bulunmalı,

Detaylı

Ders Yazılımlarını. Seher ÖZCAN

Ders Yazılımlarını. Seher ÖZCAN Ders Yazılımlarını Değerlendirme Yaklaşımları Seher ÖZCAN Konular Ders Yazılımları Değerlendirme Yaklaşımları Değerlendirmede Yöntem ve Yaklaşımlar l Eğitim Yazılımlarının Değerlendirilmesi Genel Motivasyon

Detaylı

SINAV KAYGISI KİTAPÇIĞI

SINAV KAYGISI KİTAPÇIĞI SINAV KAYGISI KİTAPÇIĞI HAZIRLAYAN MUHAMMED PAMUK DİĞER DÖKÜMANLARIMIZI REHBERLİK İÇİN YAPILMIŞ YAZILIMLARIMIZI GÖRMEK İÇİN FACEBOOK GRUBUMUZA BEKLERİZ. LİNK: https://www.facebook.com/groups/teknorehbe

Detaylı

GÖZLEM 19.04.2011. Dersin İçeriği ve Akış NİTEL ARAŞTIRMADA VERİ TOPLAMA ARAÇLARI-II. 1. Gözlem. 2. Gözlem Türleri. 3. Gözlem Formu. 4.

GÖZLEM 19.04.2011. Dersin İçeriği ve Akış NİTEL ARAŞTIRMADA VERİ TOPLAMA ARAÇLARI-II. 1. Gözlem. 2. Gözlem Türleri. 3. Gözlem Formu. 4. Dersin İçeriği ve Akış NİTEL ARAŞTIRMADA VERİ TOPLAMA ARAÇLARI-II GÖZLEM 1. Gözlem 2. Gözlem Türleri 3. Gözlem Formu 4. Sonuç 1 2 Neden Gözlem? Neden Gözlem? Bireylerin yaptıkları ile söyledikleri arasında

Detaylı

Uykusuzluk. Prof. Dr. Hamdullah Aydın 11. Ulusal Uyku Kongresi, 2010

Uykusuzluk. Prof. Dr. Hamdullah Aydın 11. Ulusal Uyku Kongresi, 2010 Uykusuzluk Prof. Dr. Hamdullah Aydın 11. Ulusal Uyku Kongresi, 2010 www.uyku.gen.tr Uykusuzluk (tanım). Uykusuzluk, işlevsel açıdan, bireyin uygun zaman diliminde yeterli kalitede uyuyamadığı için dinlenemediği,

Detaylı

Muhasebe İlkeleri I (MGMT 203) Ders Detayları

Muhasebe İlkeleri I (MGMT 203) Ders Detayları Muhasebe İlkeleri I (MGMT 203) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Muhasebe İlkeleri I MGMT 203 Güz 3 0 0 3 6 Ön Koşul Ders(ler)i Dersin Dili

Detaylı

MANİPULATİF TEDAVİ TEKNİKLERİ I AKTS. Dersin Adı Kodu Yarıyıl Teori. Uygulama. (saat/hafta) (saat/hafta) (saat/hafta) 2 3-4 FTR. 2.YIL/ 1.

MANİPULATİF TEDAVİ TEKNİKLERİ I AKTS. Dersin Adı Kodu Yarıyıl Teori. Uygulama. (saat/hafta) (saat/hafta) (saat/hafta) 2 3-4 FTR. 2.YIL/ 1. MANİPULATİF TEDAVİ TEKNİKLERİ I Dersin Adı Kodu Yarıyıl Teori Laboratuar AKTS Manipulatif teknikleri I tedavi FTR 209 2.YIL/ 1.yarıyıl Güz (saat/hafta) (saat/hafta) (saat/hafta) 2 3-4 Önkoşullar Yok Dersin

Detaylı

Psikiyatrik Öykü Alma Klavuzu

Psikiyatrik Öykü Alma Klavuzu Psikiyatrik Öykü Alma Klavuzu Yrd. Doç. Dr. Emrah SONGUR Psikiyatrik öykü almak Psikiyatrik hastalık öyküsü hastanın yaşamının kaydıdır. Hastanın; Kim olduğunu? Nereden geldiğini? Gelecekte nereye gideceğini?

Detaylı

Sayıları hatırlayalım.

Sayıları hatırlayalım. ODTÜ GELİŞTİRME VAKFI ÖZEL ERKİLET İLKÖĞRETİM OKULU 2015-2016 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI ANASINIFI YARIYIL TATİL ETKİNLİĞİ KONU: TATİL ÖDEVİ Öğrencinin Adı Soyadı: Tarih: Sayıları hatırlayalım. Noktaların üzerinden

Detaylı

ARAŞTIRMA ve BİLİMSEL ARAŞTIRMA TÜRLERİ

ARAŞTIRMA ve BİLİMSEL ARAŞTIRMA TÜRLERİ ARAŞTIRMA ve BİLİMSEL ARAŞTIRMA TÜRLERİ Bilimsel Araştırma Problemlere güvenilir çözümler aramak amacıyla planlı ve sistemli olarak, verilerin toplanması, analizi, yorumlanarak değerlendirilmesi ve rapor

Detaylı

Estetik müdahaleler son zamanlarda gündelik yaşamın bir parçası haline geldi.

Estetik müdahaleler son zamanlarda gündelik yaşamın bir parçası haline geldi. AMELİYATLI BURUN KÖTÜ GÖRÜNMEK ZORUNDA MI? Estetik müdahaleler son zamanlarda gündelik yaşamın bir parçası haline geldi. Yine de kişilerin en fazla çekinerek yaklaştığı ameliyatlar burun ameliyatları.

Detaylı

AVRASYA UNIVERSITY. Bu dersin amacı öğrencilerin;

AVRASYA UNIVERSITY. Bu dersin amacı öğrencilerin; Ders Ta ıtı For u Dersi Adı Öğreti Dili Ço uk Gelişi i-i Türkçe Dersi Verildiği Düzey Ön Lisans (X ) Lisans ( ) Yüksek Lisans( ) Doktora( ) Eğiti Öğreti Siste i Örgün Öğreti X ) Uzakta Öğreti Diğer Dersin

Detaylı

BESLENME VE UYKU DÜZENİNİN SINAV İÇİN ÖNEMİ

BESLENME VE UYKU DÜZENİNİN SINAV İÇİN ÖNEMİ BESLENME VE UYKU DÜZENİNİN SINAV İÇİN ÖNEMİ Beslenme ve uyku düzeni ders çalışma süreci ve sınavlar için çok önemlidir. Zihinsel ve bedensel enerjiyi en fazla etkileyen faktörlerden biri yemek yeme biçimidir.

Detaylı

SAYDAMLIĞIN ARTIRILMASI VE YOLSUZLUKLA MÜCADELENİN GÜÇLENDİRİLMESİ EYLEM PLANI

SAYDAMLIĞIN ARTIRILMASI VE YOLSUZLUKLA MÜCADELENİN GÜÇLENDİRİLMESİ EYLEM PLANI SAYDAMLIĞIN ARTIRILMASI VE YOLSUZLUKLA MÜCADELENİN GÜÇLENDİRİLMESİ EYLEM PLANI 01 ÖNLEMEYE YÖNELİK TEDBİRLER 01 Siyasi partilerin ve seçim kampanyalarının finansmanında, açıklık ve şeffaflığa ilişkin uygulamaların

Detaylı

KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem.

KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. Onkoloji Okulu İstanbul /2014 SAĞLIK NEDİR? Sağlık insan vücudunda; Fiziksel, Ruhsal, Sosyal

Detaylı

BATTICON Pomad Deriye uygulanır.

BATTICON Pomad Deriye uygulanır. BATTICON Pomad Deriye uygulanır. Etkin Madde: 100 g krem 10 g povidon-iyot 30/06 içerir. Yardımcı Maddeler: Sodyum hidrojenkarbonat, polietilen glikol, polietilen glikol 4000, deiyonize su. Bu ilacı kullanmaya

Detaylı

HAFİF TRAVMATİK BEYİN HASARI (mtbi) ve GENEL TEDAVİ İLKELERİ

HAFİF TRAVMATİK BEYİN HASARI (mtbi) ve GENEL TEDAVİ İLKELERİ HAFİF TRAVMATİK BEYİN HASARI (mtbi) ve GENEL TEDAVİ İLKELERİ Doç.Dr. Cemil ÇELİK Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Gülhane Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Sunumun Hedefleri Genel Bilgiler mtbi

Detaylı

Duygudurum Değişimi. Fiziksel Durumda Değişim (Uyku Aktivite Değişikliği) Düşünce ve Duygularda Değişim

Duygudurum Değişimi. Fiziksel Durumda Değişim (Uyku Aktivite Değişikliği) Düşünce ve Duygularda Değişim Bipolar Bozuklukta BDT Yrd.Doç.Dr. Yusuf Sivrioğlu Uludağ Üniversitesi Psikiyatri AD Açıklama 2009 2010 Araştırmacı: Novartis Danışman: Konuşmacı: Santa Farma, Novartis Konuşma Planı Bipolar bozuklukta

Detaylı

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Ders Tanıtım Formu Dersin Adı Öğretim Dili Belgesel Sinema Türkçe Dersin Verildiği Düzey Ön Lisans ( ) Lisans ( ) Yüksek Lisans( ) Doktora( ) Eğitim Öğretim Sistemi Örgün Öğretim (x ) Uzaktan Öğretim(

Detaylı

Olasılık ve İstatistiğe Giriş-I (STAT 201) Ders Detayları

Olasılık ve İstatistiğe Giriş-I (STAT 201) Ders Detayları Olasılık ve İstatistiğe Giriş-I (STAT 201) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Olasılık ve İstatistiğe Giriş-I STAT 201 Her İkisi 3 0 0 3 5 Ön

Detaylı

BİLİNÇ. Doç. Dr.Lütfullah Beşiroğlu

BİLİNÇ. Doç. Dr.Lütfullah Beşiroğlu BİLİNÇ Doç. Dr.Lütfullah Beşiroğlu 1 Tanım Belirli bir anda aktif olan düşünce, duygu, algı ve anıların tümüne olan FARKINDALIK hali. İzlenimlerimiz ve eylemlerimiz üzerinde bilgi sahibi olmak Farkındalık

Detaylı

AR& GE BÜLTEN ARAŞTIRMA VE MESLEKLERİ GELİŞTİRME MÜDÜRLÜĞÜ HAZİRAN. Turizm Sektörü Genel Değerlendirmesi ve Sektörde Çalışanların İş Tatmini

AR& GE BÜLTEN ARAŞTIRMA VE MESLEKLERİ GELİŞTİRME MÜDÜRLÜĞÜ HAZİRAN. Turizm Sektörü Genel Değerlendirmesi ve Sektörde Çalışanların İş Tatmini Turizm Sektörü Genel Değerlendirmesi ve Sektörde Çalışanların İş Tatmini Nesrin YARDIMCI SARIÇAY Ülkemizde, yaz sezonunun gelmesi ile birlikte turizm sektöründe hareketlilik de hızla arttı. 1990 lı yıllarda

Detaylı

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ ÖNLİSANS VE LİSANS DÜZEYİNDEKİ PROGRAMLAR ARASINDA YATAY GEÇİŞ ESASLARINA İLİŞKİN YÖNERGE BİRİNCİ BÖLÜM

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ ÖNLİSANS VE LİSANS DÜZEYİNDEKİ PROGRAMLAR ARASINDA YATAY GEÇİŞ ESASLARINA İLİŞKİN YÖNERGE BİRİNCİ BÖLÜM ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ ÖNLİSANS VE LİSANS DÜZEYİNDEKİ PROGRAMLAR ARASINDA YATAY GEÇİŞ ESASLARINA İLİŞKİN YÖNERGE Amaç ve Kapsam MADDE 1 BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Bu Yönergenin amacı,

Detaylı

Risk Yönetiminin Geliştirilmesi

Risk Yönetiminin Geliştirilmesi Risk Yönetiminin Geliştirilmesi Üniversiteler Türkiye, 12 Mayıs 2016 Konu başlıkları Yönetimin güçlendirilmesi Sağlanması gereken temel unsurlar Risk yönetimi Stratejik ve operasyonel riskler Risk örnekleri

Detaylı

SINAV KAYGISI. Sınav Kaygısının Belirtileri Nelerdir? * Fiziksel Belirtiler

SINAV KAYGISI. Sınav Kaygısının Belirtileri Nelerdir? * Fiziksel Belirtiler SINAV KAYGISI Kaygı, stresli bir durum karşısında hepimizin yaşadığı uyarılmışlık halidir. Ancak kaygının belli bir miktarda yaşanmasının olumlu işlevleri de vardır. Bir miktar kaygı günlük hayatta bizi

Detaylı

Skolyoz ve Kifoz Ameliyatları Hakkında Bilgilendirme ve Ameliyat Sonrası Egzersiz Programı

Skolyoz ve Kifoz Ameliyatları Hakkında Bilgilendirme ve Ameliyat Sonrası Egzersiz Programı Skolyoz ve Kifoz Ameliyatları Hakkında Bilgilendirme ve Ameliyat Sonrası Egzersiz Programı Tanımlama Skolyoz: Omurganın yana doğru olan eğriliklerine skolyoz denir. Kifoz: Omurganın öne doğru olan eğriliğine

Detaylı

Çalışma Dizaynları ve Kullanım Alanları

Çalışma Dizaynları ve Kullanım Alanları TTD Akademik Kurs, 11 Ekim 2015 Çalışma Dizaynları ve Kullanım Alanları Doç.Dr. Özge YILMAZ oyilmaz76@hotmail.com Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Solunum Alerji Bilim Dalı Çalışma Dizaynları:

Detaylı

OKUL ÖNCESİ ÇOCUĞUNDA UYKU SORUNLARI VE ÖNERİLER

OKUL ÖNCESİ ÇOCUĞUNDA UYKU SORUNLARI VE ÖNERİLER OKUL ÖNCESİ ÇOCUĞUNDA UYKU SORUNLARI VE ÖNERİLER Uykuyla ilgili sorunlar sadece bebeklik döneminde yaşanmaz.okul öncesi dönemde ki çocuklarda çeşitli uyku sorunu yaşarlar.uykuya dalmada güçlük,gece terörleri

Detaylı

TRSM de Rehabilitasyonun

TRSM de Rehabilitasyonun TRSM de Rehabilitasyonun Yeri Dr. Ayla Yazıcı BRSHH Gündüz Hastanesi ve Rehabilitasyon Merkezi Koordinatörü 7.10.2010 Şizofreni tedavisinde çok boyutlu yaklaşım Şizofreni tedavisinde çok boyutlu yaklaşım

Detaylı

ETKİLİ İLETİŞİM BECERİLERİ

ETKİLİ İLETİŞİM BECERİLERİ İLETİŞİM BECERİLERİ ETKİLİ İLETİŞİM BECERİLERİ Kendini tanımak Kendini açmak ve kendini doğru ifade etmek Karşımızdakini etkin ve ilgili dinlemek Empati kurabilmek (kendimizi karşımızdaki kişinin yerine

Detaylı

Narkolepsi..Dr.Zerrin.Zerrin Pelin Pendik Devlet Hastanesi Uyku Bozuklukları Birimi

Narkolepsi..Dr.Zerrin.Zerrin Pelin Pendik Devlet Hastanesi Uyku Bozuklukları Birimi Narkolepsi Doç.Dr.Dr.Zerrin.Zerrin Pelin Pendik Devlet Hastanesi Uyku Bozuklukları Birimi Klasik Tanım Gündüz z aşıa şırı uykululuk Katapleksi Uyku paralizisi Hipnogojik halüsinasyonlar Genişletilmi letilmiş

Detaylı

Böbrek Hastalıklarından Korunma. Dr. Taner Baştürk Şişli Hamidiye Etfal Eğitim Araştırma Hastanesi

Böbrek Hastalıklarından Korunma. Dr. Taner Baştürk Şişli Hamidiye Etfal Eğitim Araştırma Hastanesi Böbrek Hastalıklarından Korunma Dr. Taner Baştürk Şişli Hamidiye Etfal Eğitim Araştırma Hastanesi Böbrek Hastalığı Sessiz Bir Hastalıktır! - Önemli bir halk sağlığı sorunudur. - Zamanında fark edildiği

Detaylı

EKİM 2015. www.perspektifs.com info@perspektifs.com twitter.com/perspektifsa

EKİM 2015. www.perspektifs.com info@perspektifs.com twitter.com/perspektifsa EKİ 1 www.perspektifs.com info@perspektifs.com twitter.com/perspektifsa PERSPEKTİF STRATEJİ ARAŞTIRA ANALİZ 1 PERSPEKTİF STRATEJİ ARAŞTIRA ANALİZ 2O1 Perspektif Strateji Araştırma; doğru, nitelikli bilginin

Detaylı

ÇOCUKLARDA SPORTİF ANTRENMAN. Prof. Dr. Muzaffer ÇOLAKOĞLU

ÇOCUKLARDA SPORTİF ANTRENMAN. Prof. Dr. Muzaffer ÇOLAKOĞLU ÇOCUKLARDA SPORTİF ANTRENMAN Prof. Dr. Muzaffer ÇOLAKOĞLU Sportif Performansın Oluşturulması Zirve Performans Fiziksel Uygunluk 2 Fiziksel Uygunluk Antrenmanının Hedefleri Fonksiyonel çok yönlülüğü geliştirmek,

Detaylı

MULTİPL SKLEROZ'DA YOGA

MULTİPL SKLEROZ'DA YOGA TFD Nörolojik Fizyoterapi Grubu Bülteni Cilt/Vol:2 Sayı/Issue:8 Ağustos/August 2016 Multipl skleroz (MS) etyolojisi bilinmeyen merkezi sinir sisteminin enflamatuar, demiyelizan, nörodejeneratif bir hastalığıdır.

Detaylı

İş kazalarında yaşamını yitiren binlerce işçinin anısına...

İş kazalarında yaşamını yitiren binlerce işçinin anısına... GÜVENLİK KÜLTÜRÜ İş kazalarında yaşamını yitiren binlerce işçinin anısına... KÜLTÜR Geçmiş davranışlar Kültür Gelecekteki davranışlar (Bozkurt, V. (2005), Değişen Dünyada Sosyoloji, 3, Aktüel Yayınları,

Detaylı

Nicel araştırmalar altında yer alan deneysel olmayan araştırmaların bir alt sınıfında yer alır. Nedensel karşılaştırma, ortaya çıkmış ya da daha

Nicel araştırmalar altında yer alan deneysel olmayan araştırmaların bir alt sınıfında yer alır. Nedensel karşılaştırma, ortaya çıkmış ya da daha 5.HAFTA Nicel araştırmalar altında yer alan deneysel olmayan araştırmaların bir alt sınıfında yer alır. Nedensel karşılaştırma, ortaya çıkmış ya da daha önceden gerçekleşmiş bir durumun ya da olayın nedenlerini,

Detaylı

Yaratıcılık. Yağ nereye gidiyor?

Yaratıcılık. Yağ nereye gidiyor? Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme Bölümü Teknoloji ve Yenilik Yönetimi Dersi Yağ nereye gidiyor? Yrd. Doç. Dr. M. Volkan Türker 1 Sahibi veya yöneticisi olduğunuz firma ayçiçek yağı satın

Detaylı

Teknik Açıklıklar Nasıl Yönetilmeli? Hayretdin Bahşi Uzman Araştırmacı

Teknik Açıklıklar Nasıl Yönetilmeli? Hayretdin Bahşi Uzman Araştırmacı Teknik Açıklıklar Nasıl Yönetilmeli? Hayretdin Bahşi Uzman Araştırmacı bahsi@uekae.tubitak.gov.tr 15 Mart 2007, İstanbul Gündem Teknik Açıklık Yönetimi Nedir, Ne Değildir Teknik Açıklık Yönetimi İçin Varlık

Detaylı

Etkili Konuşma Eleştirel Düşünme (SEÇ352) Ders Detayları

Etkili Konuşma Eleştirel Düşünme (SEÇ352) Ders Detayları Etkili Konuşma Eleştirel Düşünme (SEÇ352) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Uygulama Laboratuar Kredi AKTS Saati Saati Saati Etkili Konuşma Eleştirel Düşünme SEÇ352 Seçmeli 2 0 0 2 5 Ön Koşul

Detaylı

2016 Ocak SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ 25 Ocak 2016

2016 Ocak SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ 25 Ocak 2016 2016 Ocak SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ 25 Ocak 2016 Ocak ayı inşaat ve hizmet sektörü güven endeksleri TÜİK tarafından 25 Ocak 2016 tarihinde yayımlandı. İnşaat sektörü güven endeksi 2015 yılı Aralık ayında

Detaylı

Mimari Aydınlatma Teknikleri (MİM 652) Ders Detayları

Mimari Aydınlatma Teknikleri (MİM 652) Ders Detayları Mimari Aydınlatma Teknikleri (MİM 652) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Uygulama Saati Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Mimari Aydınlatma Teknikleri MİM 652 Her İkisi 3 0 0 3 7.5 Ön Koşul

Detaylı

UYKU BOZUKLUKLARI. Erişkin bir insan ortalama olarak günde 7-8 saat uyuduğuna göre, ömrümüzün üçte

UYKU BOZUKLUKLARI. Erişkin bir insan ortalama olarak günde 7-8 saat uyuduğuna göre, ömrümüzün üçte UYKU BOZUKLUKLARI Erişkin bir insan ortalama olarak günde 7-8 saat uyuduğuna göre, ömrümüzün üçte biri uykuda geçmektedir. Bundan da anlaşılabileceği gibi uyku, organizma için yemek, su, nefes alma gibi

Detaylı

Uykunun işlevleri nelerdir?

Uykunun işlevleri nelerdir? UYKU BOZUKLUKLARI Erişkin bir insan ortalama olarak günde 7-8 saat uyuduğuna göre, ömrümüzün üçte biri uykuda geçmektedir. Bundan da anlaşılabileceği gibi uyku, organizma için yemek, su, nefes alma gibi

Detaylı