OMÜ SHMYO ANATOMİ DOLAŞIM SİSTEMİ. KAN DAMARLARI (Systema Vasculare) Öğr. Gör. Dr. GÜRSEL AK GÜVEN

Transkript

1 OMÜ SHMYO ANATOMİ DOLAŞIM SİSTEMİ KAN DAMARLARI (Systema Vasculare) Öğr. Gör. Dr. GÜRSEL AK GÜVEN

2 Dolaşımın, KAN DAMARLARI (Systema Vasculare) Kandamarları Arterler (atardamarlar) Circulus arteriosus Venler (toplardamarlar) Circulus vasculosus Kapillerler Arterlerin oluşturduğu bölüme arterial dolaşım, Venlerin oluşturduğu bölüme venöz dolaşım denir.

3 ARTERİYEL SİSTEM Arterlerin duvarları kalın kas ve elastik doku tabakasından yapılmış olup lümenleri dardır. Duvarları venlere göre daha kalındır, çünkü arterlerdeki kan basıncı venlere göre daha yüksektir. Arterlerde kanın akış yönü kalpten çevreye doğrudur. Arterlerin çapları merkezden perifere doğru incelir. Çapları küçülen ve kas dokusu kuvvetlenen arterlere arteriol denir.

4 TRUNCUS PULMONALİS Arter olmasına rağmen venöz kan taşır. Sağ ventriküldeki venöz kanı akciğerlere taşır. Sağ ventrikülden çıktıktan sonra sağ ve sol akciğere giden iki dala ayrılır. A. pulmonalis dextra A. pulmonalis sinistra Her iki arter hilum pulmonis ten akciğerlere girer. A. pulmonalis dextra sağ akciğerin üst ve orta loplarına dallar verir. A. pulmonalis sinistra ise sol akciğerin iki lobuna dallar verir. Truncus pulmonalis venöz kanı temizlenmek üzere akciğerlere götürür.

5 AORTA Dolaşım sisteminin ana damarıdır. Sol ventriküldeki oksijence zengin kanı tüm vücuda dağıtır. Aort, sol ventrikülden çıktıktan sonra yukarı doğru uzanır. Aorta, içindeki oksijenli kanı tüm organlara dokulara ve hücrelere arteriol ve kapillere ayrılarak iletir. Aorta Ascendens Arcus Aorta Aorta Descendes

6

7 AORTA Aorta ascendens A.coronaria dextra A.coronaria sinistra Arcus aortae Truncus brachiocephalicus A.carotis communis sinistra A.subclavia sinistra Aorta descendens (T4-L4) Aorta thoracica Aorta abdominalis Bifurcatio aortae A.iliaca communis dextra ve sinistra

8 Arcus Aortae Baş, boyun ve üst tarafı kanlandırır. Truncus brachiocephalicus A.carotis communis dextra A.subclavia dextra A.carotis communis sinistra A.subclavia sinistra A. carotis communis dextra ve sinistra, tiroid kıkırdağın üst kenarı seviyesinde a. carotis externa ve a. carotis interna dallarına ayrılır.

9

10

11 Baş ve Boynun Arterleri A. carotis communis dextra ve sinistra, tiroid kıkırdağın üst kenarı seviyesinde a. carotis externa ve a. carotis interna dallarına ayrılır. A.carotis externa Başın dış kısmı, yüzü ve boynun büyük bölümünü besler. A.carotis interna Cavitas cranii ve orbita içindeki yapıların büyük bölümünü besler.

12 A. carotis externa dalları 1. A. thyroidea superior 2. A. pharyngea ascendens 3. A. lingualis 4. A. facialis 5. A. occipitalis 6. A. auricularis posterior 7. A. maxillaris 8. A. temporalis superficialis

13

14

15 A. carotis interna Thyroid kıkırdağın üst kenarı hizasında a. carotis communis ten ayrılır. Yukarı doğru çıkarak kafatasının tabanına gelir. Burada canalis caroticus a girer. Kanal içerisinde bir dirsek yaparak içe doğru yönelir ve fossa cranii media ya girer. a. cerebri anterior a. cerebri media adında iki uç dala ayrılır. Bu arter aynı tarafın beyin yarım küresinin büyük kısmını, hipofiz bezini, gözü, burnun bir kısmını ve alnın ön kısmını besler. Bu arterden çıkan önemli dallar şunlardır.

16 A. cerebri anterior: Beynin (occipital lob hariç) iç yüzünü besler. A. cerebri media: Beyin yarım kürelerinin dış yüzünü besler.

17

18 Circulus Arteriosus Cerebri (Willis Poligonu) Beyni besleyen a. carotis interna ve a. vertebralis lerin dalları arasında beyin tabanında oluşan damar halkasına denir. Bu poligonu a. cerebri anterior, a. communicans anterior, a. cerebri posterior, a. communicans posterior ve a. carotis interna meydana getirir. Willis poligonu sayesinde beynin eşit miktarda kanlanması ve ve bir tıkanıklık anında açık olan diğer damarlardan kanın ulaşması sağlanır.

19

20 A. subclavia dan dalları şunlardır. A. vertebralis: A. subclavia nın ilk ve en kalın dalıdır. Her iki tarafın a. vertebralis i foramen magnum dan geçerek kafatasına girer. Sağ ve sol iki a. vertebralis birleşerek a. basilaris i oluşturur. A. vertebralis ten çıkan dallar; ense kaslarının, medulla spinalis in, beyin zarlarının, beyinciğin ve dördüncü karıncığın beslenmesine katkıda bulunur. A. basilaris: B. vertebralis lerin birleşmesi ile oluşan bu arter pons un ön yüzündeki sulcus basilaris içerisinde ilerler ve pons un üst kenarına geldiğinde uç dalları olan sağ ve sol a. cerebri posterior ları vererek sonlanır. Bu arterden çıkan dallar, iç kulağın, pons un, beyinciğin ve beynin arka kısmının beslenmesini sağlar.

21 Üst Tarafın Arterleri A.subclavia: A. subclavia önce yukarı doğru yükselir, Birinci kaburga ve clavicula nın arasından geçtikten sonra adı a. axillaris olur. Bu arter koltuk altında birçok dal vererek ilerler ve m. teres major un alt kenarını geçtikten sonra adı a. brachialis olur. A.axillaris A.brachialis A.radialis (lateralde) A.ulnaris (medialde)

22

23

24 Aortae thoracica Gövdenin kanlanmasının büyük kısmı aorta thoracica tarafından sağlanır. T4-T12 vertebra alt kenarları arası Arka mediastinum da bulunur. Göğüsün kanlanmasında a.subclavia ve a.axillaris den gelen bazı dallarla beraber önemli rol alır. Aorta thoracica nın visseral dalları Rr. bronchiales Rr. oesophageales Rr. mediastinales Rr. pericardiacii Parietal dalları Aa.intercostales posteriores (III-XII, 9 çift) A.subcostalis Aa.phrenicae superiores

25 Aorta Abdominalis Karın Organları ve Karın Duvarının Arterleri Aorta thoracica, diyaframdaki hiatus aorticus u geçtikten sonra aorta abdominalis adını alır. 4. lumbal vertebra seviyesinde uç dallarına ayrılır. A.iliaca communis dextra A.iliaca communis sinistra

26 Aorta abdominalis A. Phrenica İnferior Aa. Lumbales (4 Çift) A. Renalis A. Suprarenalis Media Truncus Coeliacus A. Mesenterica Sup A. Mesenterica İnf A. Testicularis (A. Ovarica) A. Sacralis Mediana Parietal dalları Aa.phrenicae inferiores Aa.lumbales A.sacralis mediana

27 Aorta Abdominalis Visseral Dalları Truncus coeliacus: Hiatus aorticus un hemen aşağısından çıkar. Üç dala ayrılır. A. gastrica sinistra, a. hepatica communis, a. splenica A.mesenterica superior: Duodenumun üst kısmı hariç tüm ince bağırsakları; kalın bağırsaklardan çekum, çıkan kolonu ve transvers kolon un sağ ⅔ ünü keser. A.mesenterica inferior:: Colon transversum un sol ⅓ ü, inen kolon, sigmoid kolon ve rectum un büyük bölümünü besler. A. suprarenalis media: Böbreküstü bezlerine giden iki adet ince daldır. A.renalis: Böbreklere giden iki adet kalın damardır. A.testicularis (a. ovarica): A. testicularis erkeklerde testislerin, a. ovarica kadınlarda ovaryumların kanlanmasını sağlar.

28 Truncus coeliacus

29 A.mesenterica superior

30 A.mesenterica inferior

31 Pelvisin Arterleri Pelvisin kanlanması, a.iliaca communis in dalı olan a.iliaca interna tarafından sağlanır. Pelvis duvarlarını, pervis organlarını, gluteal bölge kaslarını ve genital organları besler. A.iliaca communis dextra-sinistra A.iliaca interna (pelvise) A.iliaca externa (alt tarafa)

32 Alt Tarafın Arterleri A.iliaca externa, lig. inguinale nin altından geçtikten sonra uyluğa irer ve a. femoralis adını alır.

33

34 A. FEMORALİS uyluğun ön yüzünde seyreder, daha sonra canalis adductorius içinden geçerek dizin arka kısmına ulaşır. Burada a.poplitea adını alır. Uyluğun kanlanmasını sağlar. A.Poplitea Fossa poplitea seyreder. Diz eklemini ve fossa poplitea daki yapıları besler. Uç dalları bacağın ve ayağın kanlanmasını sağlayan a. tibialis anterior ve posterior dur

35 Nabız Alınan Arterler A.temporalis superficialis A.carotis communis A.brachialis A.radialis A.femoralis A.poplitea A.tibialis posterior A.dorsalis pedis

36 TOPLARDAMARLAR Systema Vasculare

37 VENÖZ SİSTEM Sistematik Venler, Pulmoner Venler Portal Venler Sistemik venler akciğerler ve sindirim sistemi hariç, diğer organlardan oksijence fakir kanı kalbe taşırlar. Pulmoner venler, akciğerlerden oksijence zengin anı kale taşırlar. Portal venler ise sindirim sisteminden aldıkları besinden zengin venöz kanı karaciğere taşır. Venler seyirlerine göre, yüzeysel ve derin venler olarak da sınıflandırılır.

38 Venler Duvarları arterlerden daha incedir. Venlerde kan akım hızı daha yavaştır. Valvulae venosae Yüzeyel Venler Çoğu artere eşlik etmez Derin Venler Arterlere eşlik ederler (ekstremitelerde 1 e 2) Anastomozlar Kava-kav anastomozlar Porto-kav anastomozlar

39 BÜYÜK VENLER V.cava superior Baş-boyun, göğüs ve üst taraf V.cava inferior Karın, pelvis ve alt taraf V.portae hepatis Sindirim organlarının venöz kanı Vv.pulmonales Akciğerlerden sol atrium a

40 V. Cavae Superior Baş, boyun, üst ekstremite ve göğüs duvarlarının venöz kanını toplayıp kalbin sağ atriumuna getiren, 6-8 cm uzunluğunda 2,5 cm çapında bir toplardamardır. V. subclavia sinistra ve v. jugularis interna sinistra birleşerek V. Brachioceplalica Sinistra yı oluştururlar. V. subclavia dextra ile v. jugularis interna dextra da birleşince V. Brachioceplalica Dextra yı oluşturur. Son ikisi birleşerek V. CAVA SUPERİOR U oluşturur. V. cava superior, kalbin sağ atriumuna açılır.

41 Boyun Venleri V. Jugularis Externa V. retromandibularis ile v. auricularis posterior un parotis bezi içinde birleşmesiyle oluşur. V.subclavia açısına açılır. V. Jugularis İnterna Beynin, kafanın dış kısmının ve boyunun venöz kanını toplayan ana vendir. V. subclavia ile boynun kökünde birleşerek v. brachiocephalice yı oluşturur. *Dura mater ven sinüsleri buraya drene olur.

42

43 V. jugularis interna V. jugularis externa V. subclavia V. brachioceplalica

44 Yüzün Venleri V.facialis, yüzün yüzeyel yapılarının venö kanını toplar. V. maxillaris, plexus pterygoideus u oluşturan bi kısım venlerin birleşmesiyle oluşur. Yüzün derin kısımlarının venöz kanını toplar.

45 Beyin Venleri Beynin yüzeyel venleri dura mater sinüslerine açılırlar. 1. Vv. profunda cerebri Sinus duramatris (Dura sinüsleri) Dura sinüsleri, beyni saran dura mater in iki yaprağı arasında yer alır. Sinus sagittalis superior falx cerebri nin üst kenarında, sinus sagittalis inferior ise alt kenarında bulunur.

46 Üst Eksremitenin Venleri Yüzeyel Venler Yüzeyel venler, el sırtından (rete venosum dorsale manus) başlar. V. cephalica elin lateral kısmında başlar, ön kolun lateralinde seyreder. V. basilica elin medial tarafında başlar ve kolu terk edene kadar medialde seyreder. V. mediana antebrachii V. AXİLLARİS E

47

48 Üst extremite Venleri Üst ekstremitenin derin venleri arterlere eşlik eden çift venlerdir. Genellikle arterler ile aynı isimleri taşırlar. Derin venler: vv. ulnares vv. radiales v. brachialis i v. axillaris v. subclavia yı oluştur.

49 Göğüs Venleri Göğüs arka duvarında v.intercostalis posterior lar sağda v. azygos a, solda v.hemiazygos, v. hemiazygos accessoria ve v. brachiocepalica ya dökülürler. V. hemiazygos ve v. hemiazygos accessoria göğüs arka duvarının sol tarafının venöz kanını toplar ve v. azygos a açılır. V.azygos, göğüs arka duvarının büyük bölümünü toplar ve v. ca superior a açılır

50 Karın ve Pelvis Venleri Vena Cava İnferior Vena Cava İnferior: Karın boşluğunun büyük kısmı, pelvis ve alt ekstremitenin venöz kanını, kalbin sağ atrium una götüren, vücudun en büyük toplardamarıdır. V. iliaca communis dextra ve sinistra nın birleşmesiyle oluşur. V. femoralis V. iliaca externa interna V. iliaca communis sinistra ve dextra V. cavae inferior Diğer venler Vv. testiculares - vv. ovaricae Vv. renales Vv. hepaticae Vv. lumbales Vv. phrenica inferiores

51

52 Karın boşluğu içerisindeki tek organların venöz kanı, v. cavae inferior yerine v. portae hepatis e boşalırlar. Karaciğere ulaşan kan burada bir takım kimyasal işlemlerden sonra v. hepatica lar aracılığı ile v. cavae inferior a ulaşır

53

54 Pelvis Venler V.iliaca communis; v.iliaca externa ve v. iliaca interna nın birleşmesiyle oluşur. V.iliaca externa alt ekstremitenin ve karın duvarının alt kısmının venöz kanını toplar. V. iliaca interna pelvis organları ve duvarının, perinenin venöz kanını toplar

55 V. iliaca interna dexter-sinister V. iliaca externa dexter-sinister V. iliaca communis dexter-sinister V. cava inferior

56 Alt Ekstremitenin Venleri V. femoralis, lig. linguinale nin derininden geçtikten sonra v. iliaca externa adını alır. Yüzeyel venler: Ayak sırtında rete venosum dorsale pedis V. saphena magna uylukta lig. inguinale nin hemen altında derine dalarak v. femoralis e açılır. V. saphena parva, malleolus lateralis in arkasından geçtikten sonra bacağın arka yüzünde fossa poplitea ya kadar yükselir ve burada v. poplitea ya dökülerek sona erer

57 ALT EKSTREMİTENİN VENLERİ Derin venler: Vv. tibiales anteriores Vv. tibiales posteriores V. poplitea V. femoralis V. profunda femoris V. Femoralis; A. femoralis ve n. femoralis arasında, lig. inguinale nin altından geçerek pelvis boşluğuna ulaşır. Buradaki adı v. iliaca externa dır.

58 KAYNAKLAR Sağlık Bilimleri Için Resimli Temel Anatomi kitabı, İstanbul kitabevi, Netter FH. Atlas of human anatomy. Sobotta Anatomi Atlası. Moore KL, Persaud TVN. The Developing Human (Clinically Oriented Embryology Yıldırım M. İnsan Anatomisi. Arıncı K, Elhan A. Anatomi I, II. Güneş kitabevi, Ankara, Moore K, AF. Dalley: Clinically oriented anatomy.

59 TEŞEKKÜRLER