AB - ABD SERBEST TİCARET VE YATIRIM ANLAŞMASI (TTIP) MÜZAKERE BAŞLIKLARI* 1-) PAZARA GİRİŞ 1-) PAZARA GİRİŞ

Transkript

1 AB - ABD SERBEST TİCARET VE YATIRIM ANLAŞMASI (TTIP) MÜZAKERE BAŞLIKLARI* 1-) PAZARA GİRİŞ 1-) PAZARA GİRİŞ BİLGİ NOTU Dilek İştar Ateş TS/BXL/15-01, 12 Ocak ) PAZARA GİRİŞ Mal Ticareti ve Gümrük Vergileri Hizmetler Kamu Alımları Halihazırda ortalama %2 düzeyinde olan AB-ABD arasındaki gümrük tarifelerinin sıfırlanması amaçlanıyor. Temel ürün ve hammaddelerinde gümrük vergileri %3; giyim ve ayakkabıda ise %30 düzeyindedir. ABD ham tütün %350, fıstığa ise %130 vergi uygulamaktadır. AB şirketlerinin ABD de ulusal uygulamasına tabi olmasının yanı sıra, AB hükümetlerinin kamu hizmetleri ile ilgili işleyişe kendilerinin karar verebilmesinin güvence altına alınması Hizmet sağlayıcısı AB şirketleri halihazırda ABD deki faaliyetlerinde bazı sınırlandırmalara (sadece belirli sayıda hizmet sağlayıcısının faaliyet gösterebilmesi gibi) maruz kalmaktadır. AB şirketlerinin ABD de tüm yönetimler düzeyindeki kamu alımlarına ABD li şirketlerle aynı rekabet koşullarına tabi olarak katılabilmesi Anlaşma ile: --Tarifelerin büyük bölümünün kalkması, AB açısından hassas kabul edilen mallarda ise şirketlerin uyum sağlayabilmesi için geçiş dönemi olması öngörülmektedir. Anlaşma ile: -- AB ve ABD nin hizmet kalitesi ve güvenlik standartlarını kendilerinin belirlemesi; -- Limanlarda yükleme ve boşaltma ile ilgili AB şirketlerinin karşılaştığı güçlüklerin ortadan kaldırılması; -- Mimarlar, avukatlar ve diğer hizmet sunan meslek gruplarının kalifikasyonlarının AB ve ABD de tanınması; -- Muhasebecilik, banka ve sigortacılık, hukuki danışmanlık ve yönetim danışmanlığı firmalarının lisans ve işyeri kurulum izin süreçlerinin kısaltılması; -- Telekom, e-ticaret, posta hizmetleri ve mali hizmetler gibi Avrupa ekonomisi için önemli sektörlerde yeni ortak kurallar belirlenmesi -- Televizyon, radyo ve film sektörü, eğitim, kamu sağlığı, sosyal hizmetler, su dağıtım hizmetleri AB nin müzakereler dışında tutmaya karar verdiği sektörlerdir. Anlaşma ile: -- Kamu alımı ihalelerine saydamlık getirilerek Avrupa şirketlerinin ihalelere katılımının sağlanması -- Federal, eyaletler ve yerel düzeydeki ihalelere katılımda AB şirketlerinin ABD şirketleri ile aynı koşullara tabi olması amaçlanmaktadır *

2 1-) PAZARA GİRİŞ Menşe Kuralları Halihazırda AB malın menşesini ticaret anlaşması içinde bulunduğu ülkenin gümrüğü aracılığı ile; ABD ise malın ithalatçısından belirlemektedir. Anlaşma ile: --Made in Europe ve Made in USA kurallarının daha açık bir hale getirilmesi ; --Menşe belirleme kurallarının ortak bir şekilde oluşturulması

3 2-) YASAL DÜZENLEMELER Yasal Uyum AB, tüketiciler ve çevre açısından AB de mevcut yüksek standartlardan vazgeçmeden ABD ile yasal uyum sağlamayı hedeflemektedir. Resmi düzenleme makamlarının bağımsızlığı ve kamuoyu yararları gözetilecektir. Anlaşma ile AB: --Kural ve standartlar belirlenirken danışma süreci işletilmesi ve karşılıklı bilgi değişimi sağlanmasını; -- Uluslararası düzenlemelerle ilgili olarak ABD ile işbirliği yürütülmesini; --Ortak işleyecek bir Yasal İşbirliği Makamı kurulmasını sağlamayı hedeflenmektedir. Teknik Engeller AB, ürünlerle ilgili teknik gereklilikler üzerinde ABD ile ortak çalışılmasını istemektedir. Sağlık ve bitki sağlığı konuları bu başlık dışındadır. Ticarette Teknik Engeller DTÖ Anlaşması, TTİP in parçası haline getirilmektedir. AB metin önerisini Mart 2014 te gerçekleşen müzakere turunda ABD ye iletmiştir. AB, ABD ye ihracatı kolaylaştırmak için: -- ISO gibi uluslararası düzeyde geniş kabul gören standartların benimsenmesi ve AB ile ABD de çift kontrol uygulaması gerektiren düzenlemelerin kaldırılmasını; -- AB ve ABD deki ürünlerin tabi olduğu standart, ölçümleme ve yönetmeliklere ilişkin bilgilere kolay erişim sağlanmasını; -- Standartları belirleyen kurumlar arasında işbirliğinin güçlendirilmesini; -- ABD standart belirleme sisteminde saydamlaşma sağlanmasını hedeflemektedir. -- AB, işaretleme ve etiketlemeye ilişkin teknik kuralların ticarete teknik engel oluşturmasından kaçınılmasını önermiştir. Gıda Güvenliği, Hayvan ve Bitki Sağlığı ABD nin AB den gıda ithalatında uyguladığı onay işlem süresinin kısaltılması AB: -- AB den ABD ye ve ABD den AB ye ihracat için iki tarafta da tek noktadan onay mekanizması kurulmasını ve hayvan refahı konularında yasal düzenleyicilerin ileride ortak çalışır hale gelmesini amaçlamaktadır. -- AB, ihracat sertifikası gerekliliklerinin Codex Alimentarius, IPPC ve OIE uluslararası standartları ilkelerine dayandırılmasını önermiştir.

4 2-) YASAL DÜZENLEMELER Kimyasallar Bu başlık altındaki konular özellikle tüketiciler açısından hassas olarak nitelendirilmektedir. AB de REACH, ABD ise CLP yönetmelikleri yürürlüktedir. Yasal düzenleyiciler arasında teknik ve bilimsel bilgi - verilerin paylaşılması sayesinde yasal düzenlemelerin birbiriyle uyumlu olması Anlaşma ile AB: -- Günümüz teknolojileriyle ortaya çıkan yeni bilimsel konuların ele alınabilmesi için bilgi paylaşımı yapılmasını; -- Mevcut işleyen sistemler çerçevesinde yasal düzenleyiciler ve kural koyucuların ortak çalışma yapabileceği bir mekanizma geliştirilmesini, -- Sınıflandırma ve etiketlendirme için BM Küresel Uyumlaştırma Sistemi nin (GHS) kullanılmasını sağlanmayı hedeflemektedir. Kozmetikler Mühendislik Güvenlik testleri ve ürün etiketleri gibi alanlarda AB ve ABD yasal düzenleyicilerinin işbirliği içinde çalışmasının yanı sıra yeni kozmetik ürünlerinin test ve onay süreçlerinin hızlandırılması 2013 rakamlarına göre AB ve ABD arasındaki ticaretin %25 i mobil telefonlar, tekneler, traktörler, basınçla çalışan ekipmanlar gibi mühendislik ürünlerinden oluşmaktadır. Teknik yönetmelikler, standartlar ve ürünlerin bu standartları karşılayıp karşılamadıklarının kontrol süreçleri her iki taraf arasında farklılık göstermektedir. AB, müzakereler ile: -- Uluslararası uygulamalar ışığında etiketlendirme konusu üzerinde çalışılmasını; -- Etiketlerde alerjen maddelerin belirtilmesi ve piyasa denetimi gibi alanlarda işbirliği geliştirilmesini; -- Henüz yasal düzenlemelere dahil edilmemiş yeni uygulamalar için ortak yaklaşım geliştirilmesini, -- Hayvanlar üzerindeki testlerin tüm dünyada ortadan kaldırılması ve bu testlere alternatif yöntemler geliştirilmesi için ortak çalışmalar sürdürülmesini sağlamayı; -- AB de halihazırda onaylanmış olan UV filtreleri ile ilgili düzenlemelerin ABD de de kabul edilmesini amaçlamaktadır. AB anlaşma ile: -- ISO ve IEC gibi AB de ve dünyada birçok ülkede geçerli standartların ABD de de kullanılmasını sağlamayı; -- ABD standartlarına uyum kontrollerinin maliyetinin düşürülmesini; -- Yasal düzenleyicilerin karşılıklı iletişim ve bilgi paylaşımı içinde olması sayesinde aradaki farklılıkların azalmasını; -- Teknik gereklilik ve test yöntemlerinin uyumlaştırılması sayesinde karşılıklı ticareti artırmayı

5 2-) YASAL DÜZENLEMELER Tıbbi cihazlar Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT) İlaçlar Tekstil AB ve ABD tıbbi cihazlara uygulanan gümrük tarifelerini büyük ölçüde kaldırmıştır. AB ve ABD nin e-etiketleme, kağıda basılı kullanım kılavuzlarının yerini alacak olan elektronik kılavuzlar için ortak standardın belirlenmesi, engellilerin BİT lerine erişimlerinin geliştirilmesi gibi alanlarda ortak çalışması gereklidir. İlaç ticaretinde gümrük tarifeleri büyük ölçüde kaldırılmıştır. ABD ilaçlarının AB piyasasında ve AB ilaçlarının ABD piyasasında sadeleştirilmiş süreçlerden geçerek, daha ucuza satışa sunulması Menşe kuralları ve yüksek gümrük tarifeleri özellikle AB ihracatçılarının ele alınmasını istediği konulardır. AB ve ABD yasal düzenleyicileri arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesi Anlaşma ile AB: -- Yasal düzenleyicilerin işbirliği içinde ve Uluslararası Tıbbi Cihazlar Düzenleyici Forumu temelinde çalışmasını,; -- Tıbbi cihazları tanım ve kayıt için kullanılan ulusal sistemlerin uluslararası Tekil Cihaz Tanımlama Sistemi ne dayandırılmasını; -- Her iki tarafın kalite yönetimi denetim sistemlerinin karşılıklı olarak tanınmasını sağlamayı hedeflemektedir. -- Şirketlerin ABD ye ihracatta maruz kaldıkları maliyetleri azaltmayı ve ihracatın artmasını; -- BİT ürünlerinin sertifikalandırılması ve kripto ürünleri için ortak ilkeler benimsenmesini ; -- E-etiketleme, kağıda basılı kullanım kılavuzlarının yerini alacak olan elektronik kılavuzlar için ortak standardın belirlenmesi ve engellilerin BİT ürünlerine erişimlerinin geliştirilmesi gibi alanlarda ABD ile ortak çalışmayı istemektedir. AB anlaşma ile: -- İyi üretim uygulamalarının (GMP) karşılıklı tanınmasını; -- Yasal düzenleyiciler arası bilgi değişimi gerçekleştirilmesini; -- Lisanslanmış ilaçlara biyo-benzer ilaçların onay süreci konusunda ortak yaklaşım belirlenmesini; -- Jenerik ilaçların onay sürecinin standartlaşmasını; -- Beşeri ilaçların kayıt işlemlerinde teknik gerekliliklerin uyumlaştırılması için uluslararası konferans kapsamında ABD ile ortak çalışmalar yürütmeyi hedeflemektedir. -- Etiketlendirme gereklilikleri ve özellikle tekstil ürünlerinin temizlik ve bakım talimatlarıyla ilgili işaretlerin belirlenmesi ; -- Yeni iplik ve kumaş çeşitleri ile tekstil standart ve test yöntemleri konusunda ABD ile ortak çalışmalar yürütülmesini istemektedir.

6 2-) YASAL DÜZENLEMELER Taşıtlar AB taşıt araçları ihracatının %18 i ABD ye yapılmaktadır. AB ye ithal edilen her 8 araçtan 1 i de ABD den gelmektedir. Her iki tarafın güvenlik kuralları da birbirine yakın olmakla birlikte uygulamada bazı farklılıklar bulunmaktadır. Bu nedenle de üreticilerin uyması gereken ek test zorunlulukları maliyetleri artırmaktadır. Anlaşma ile AB: -- ABD ile teknik standartlarının birbirini karşıladığının ispat edilmesini, -- Tüm dünyada geçerli olacak kuralların BM (UNECE) çatısı altında benimsenmesini sağlamayı; -- Özellikle yeni teknolojiler üzerinde ABD ile ortak standart belirlemeyi; -- Yeni teknoloji çalışmaları ve yeni kurallar belirlenmesi egzersizlerinde ABD ile ortak çalışılmasını sağlamayı hedeflemektedir.

7 3-) KURALLAR Sürdürülebilir Kalkınma Kişilerin çevre ve iş koşulları bütünü içinde korunması için ortak kuralların belirlenmesinin yanı sıra işletmelerin iyi birer kurumsal vatandaş haline gelmesini sağlamak -- İstihdam ve çevre alanlarında uluslararası standartların uygulanması ve mevcut sözleşmelerinin desteklenmesi; -- Sürdürülebilir kalkınma konuları ile ilgi alanlarda ticaret potansiyelinin (yeşil ürün ve hizmetlerin) daha fazla harekete geçirilmesi Enerji ve Hammaddeler Enerji kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı ve alternatif enerji kaynaklarının yaygınlaştırılması -- Enerji ve hammaddelere erişim konusunda ortak bir sürdürülebilir ticaret ve yatırım kuralları bütünü oluşturulmasını; --Hammaddelere erişimde çeşitlilik olabilmesi, farklı tarafların da hammaddelere erişim sağlayabilmesini; --ABD ile AB arasında bu konu başlığı üzerinde varılan anlaşmanın diğer ülkelerle yapılacak olanlara örnek sağlamasını; --Hammadde ve kaynakların çıkarılması ve boru hatlarına erişimde sürdürülebilirlik, rekabet ve saydamlık kurallarının yerleştirilmesini Gümrükler ve Ticaretin Kolaylaştırılması Gümrük süreçlerinin hızlandırılması sayesinde maliyetlerin ve gümrük işlem sürelerinin azaltılması -- Şirketlerin AB ve ABD gümrüklerinde aynı soru setlerini cevaplandırarak gümrük işlemlerini daha standart bir şekilde yapabilmesini; -- Gümrük süreçlerinde saydamlık sağlanmasını; -- Ticaretin Kolaylaştırılması Uluslararası Anlaşması nın uygulamaya konulmasını sağlamayı hedeflemektedir. AB nin metin önerisinde: -- Her iki tarafın da gümrük işlemlerinde elektronik süreçler izleyebilmesi ve elektronik ortamda bilgi paylaşımını olanaklı hale getirmesi; -- Uygulanacak ücretlendirmelerde yerel üretimin korunmasını amaçlayan bir politika izlenmemesi ve ürün miktarına göre ücret hesaplaması yapılmaması; -- Gümrük ve sınır kontrol ve risk yönetimi sistemlerinin her iki tarafta da kullanılması yer almaktadır.

8 3-) KURALLAR KOBİ ler KOBİ lerin TTIP in sağlayacağı olanak ve faydaları hayata geçirebilmeleri için kılavuzluk hizmeti sağlanması AB nin sunduğu öneride; -- ABD ile ticaret yapacak olan KOBİ lere bilgi vermek üzere ABD nin online ve ücretsiz bir yardım masası kurması; -- İşletmelerin aralarında bir iletişim ağı kurmasına yardımcı olunması ve KOBİ lerin finansmana erişimlerinin kolaylaştırılması; -- Kadın, genç ve ileri yaşlardaki girişimcilerin desteklenmesi için fırsatların ortaya çıkarılması; -- KOBİ lere fikri mülkiyet hakları ile ilgili bilgilendirme sağlanması yer almaktadır. Yatırımcı Devlet Anlaşmazlıklarının Çözümü Yatırımların korunması konusundaki mevcut sistemde reform yapılması AB, TTIP sayesinde daha fazla yatırımcının AB ülkelerine yatırım yapmasını hedeflemektedir. Özellikle tüketici ve sivil toplum kuruluşlarının eleştirilerine konu olan bu başlık hakkında kamuoyu danışma süreci işletilmiştir. AB Komisyonu nun bu süreç bulguları ışığında oluşturacağı görüşünü paydaşlar ve Avrupa Parlamentosu ile paylaşması; elde edilecek sonuca göre TTIP kapsamındaki bu başlığın şekillendirilmesi beklenmektedir. Rekabet AB ve ABD şirketlerinin eşit koşullarda rekabet etmesini sağlamak temel amaçtır. Şirketlerin pazarı paylaşmasını ya da fiyat belirleyici girişimlerden kaçınmasını sağlayacak kurallar üzerinde mutabık kalınması bu başlığın konusudur. -- ABD ile rekabet kurallarının uygulanması için güçlü bir işbirliği anlaşması gerçekleştirmeyi; -- Merkezi şirketlere hizmet ve mal sağlayan grup şirketlerinin işlemlerine daha fazla saydamlık getirilmesini sağlamayı; -- Kamu şirketlerinin monopol konumlarının,diğer şirketlerin piyasadaki mevcut olabilmelerine engel oluşturmamasını sağlayacak düzenlemeler üzerinde anlaşılmasını hedeflemektedir.

9 3-) KURALLAR Fikri Mülkiyet ve Coğrafi İşaretleme Patentler, ticari markalar, tasarımlar, telif hakları ve coğrafi işaretlemeler bu başlık altında ele alınmaktadır. Çalışmalar AB ekonomisinin %40 ının fikri mülkiyet hakları yoğun sektörlerden oluştuğunu ortaya koymaktadır. Fikri mülkiyet hakları, yenilikçiliğin gelişmesine ve dolayısıyla istihdam ve büyümeye katkı sağlamaktadır. AB öncelikle ABD ile; -- Fikri mülkiyet hakları ile ilgili mevcut uluslararası anlaşmalar listesi üzerinde mutabık kalmayı istemektedir. AB ayrıca: -- Görsel sanatçıların yeniden satış hakları, kamuya açık sanat gösterileri ve yayımlama hakları gibi AB de koruma düzenlemelerine tabi konularda yaptırım uygulanmasını ABD ye kabul ettirmeyi amaçlamaktadır. Devlet Devlet Anlaşmazlıklarının Çözümü AB ve ABD arasında TTIP konusunda uygulama farklılıklarının ortadan kaldırılması -- Anlaşmazlıklarda hangi panelin (i.e. DTÖ) karar verici olacağına önceden karar verilmesi ; -- Anlaşmazlıkların çözümü sürecine sivil toplum kuruluşlarının da yazılı görüş vererek ya da açıklama yaparak katılması sağlanacaktır.