AKDENĠZ ÜNĠVERSĠTESĠ EDEBĠYAT FAKÜLTESĠ PSĠKOLOJĠ BÖLÜMÜ LĠSANS EĞĠTĠMĠ DERSLERĠN ĠÇERĠĞĠ VE YARARLANILACAK KĠTAPLAR

Transkript

1 AKDENĠZ ÜNĠVERSĠTESĠ EDEBĠYAT FAKÜLTESĠ PSĠKOLOJĠ BÖLÜMÜ LĠSANS EĞĠTĠMĠ DERSLERĠN ĠÇERĠĞĠ VE YARARLANILACAK KĠTAPLAR I.YARIYIL Ġstatistik I (2-2 ) 4 Dersin kapsamında istatistiksel çözümleme, örnekleme ve tahminleme gibi temel kavramlar, normal dağılım, z-dağılımı, frekans tabloları, frekans dağılımlarının grafik gösterimleri, merkezi eğilim ölçümleri, yüzdelik dilimler, standart puanlar ayrıca korelasyon, regresyon, ki-kare testi gibi veri analizi yöntemleri öğretilecektir. Öğrencilere veri analizine ilişkin hesaplama yapma buna ek olarak analizlerin SPSS istatistik programındaki uygulanmaları öğretilecektir. Hovardaoğlu, S. (1994). Davranış Bilimleri için İstatistik,, Hatiboğlu Yayınları, Ankara. Büyüköztürk, Ş.; Çokluk, Ö. & Köklü, N. (2008). Sosyal Bilimler İçin İstatistik. Pegem A Yayıncılık, Ankara. Durgun, M. Z. (1994). Sosyal Bilimlerde İstatistik Yöntemleri,,Baki Kitapevi, Ankara. Howel, D. C. (1997). Statistical Methods for Psychology, Duxbury Press, USA. Psikolojiye Giriş I (3-0) 3 Psikolojiye Giriş I dersi kapsamında psikolojinin temel konularından olan psikolojinin doğası, davranışın biyolojik temelleri, psikolojik gelişim, duyum-algı, öğrenme, bellek, dürtü ve güdüler, duygu ve heyecanlar konularının ele alınması amaçlanmaktadır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım şeklinde yapılacaktır. Morris, C.G. (2002). Psikolojiyi Anlamak. H.Belgin Ayvaşık & Melike Sayıl (Çev.).Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. Atkinson, R.L., Atkinson, R.C., Smith, E.E., Bem, D.J. & Nolen-Hoeksema, S.(1996). Psikolojiye Giriş. Yavuz.Alogan (Çev.). Ankara: Arkadaş Yayınları. Morgan, C.T. (2011). Psikolojiye Giriş. Sirel Karakaş & Rükzan Eski (Çev. Ed.).Konya: Eğitim Kitabevi. 1

2 II.YARIYIL Ġstatistik II (2-2) 4 Bu ders İstatistik I in devamı niteliğindedir. Psikoloji alanında kullanılan istatistiksel yöntemlere (t testi, ANOVA ve parametrik olmayan testler ) yönelik temel bilgiler öğretilmektedir. Öğrencilere veri analizine ilişkin hesaplama yapma buna ek olarak analizlerin SPSS istatistik programındaki uygulanmaları öğretilecektir. Hovardaoğlu, S. (1994). Davranış Bilimleri için İstatistik,, Hatiboğlu Yayınları, Ankara. Büyüköztürk, Ş.; Çokluk, Ö. & Köklü, N. (2008). Sosyal Bilimler İçin İstatistik. Pegem A Yayıncılık, Ankara. Durgun, M. Z. (1994). Sosyal Bilimlerde İstatistik Yöntemleri,,Baki Kitapevi, Ankara. Howel, D. C. (1997). Statistical Methods for Psychology, Duxbury Press, USA. Psikolojiye Giriş II (3-0) 3 Psikolojiye Giriş I dersinin devamı niteliğinde olan Psikolojiye Giriş II dersi kapsamında kişilik, bireysel farklılıklar, stres, anormal psikoloji, psikopatoloji, psikoterapi yöntemleri, sosyal biliş ve duygu, sosyal etkileşim, psikolojinin tarihçesi ve istatistiksel yöntemler konularının ele alınması amaçlanmaktadır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım şeklinde yapılacaktır. Morris, C.G. (2002). Psikolojiyi Anlamak. H.Belgin Ayvaşık & Melike Sayıl (Çev.).Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. Atkinson, R.L., Atkinson, R.C., Smith, E.E., Bem, D.J. & Nolen-Hoeksema, S.(1996). Psikolojiye Giriş. Yavuz.Alogan (Çev.). Ankara: Arkadaş Yayınları. Morgan, C.T. (2011). Psikolojiye Giriş. Sirel Karakaş & Rükzan Eski (Çev. Ed.).Konya: Eğitim Kitabevi. 2

3 III.YARIYIL Psikolojide Ġstatistik Uygulamaları (2-2) 4 Psikolojide İstatistik Uygulamalar dersi kapsamında önceden hazırlanmış veriler üstünden öğrencilerin SPSS paket programını kullanmayı öğrenmesi ve bu programı uygulayabilir hale gelmesi amaçlanmaktadır. Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. : Çokluk, Ö. Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler için Çok Değişkenli SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Erkuş, A.(2003). Psikometri Üzerine Yazılar. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. Sosyal Psikoloji I (3-0) 3 Sosyal Psikoloji I dersi kapsamında sosyal psikolojide kullanılan araştırma yöntemleri, toplumsallık, yükleme kuramı, saldırganlık, sosyal algı, sevgi-çekicilik ve toplumsal etki ve uyma konularının ele alınması amaçlanmaktadır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım şeklinde yapılacaktır. Freedman,J.l., Sears,D.O.& Carlsmith,J.M.(1998). Sosyal Psikoloji. Ali Dönmez (Çev.) Ankara: İmge Kitabevi. Kağıtçıbaşı, Ç. (1990). İnsan Aile Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi. Kağıtçıbaşı, Ç. (2001). Kültürel Psikoloji Bağlamında İnsan Aile ve Kültür. İstanbul: Evrim Yayıncılık. Gelişim Psikolojisi I (3-0) 3 Gelişim Psikolojisi I dersi kapsamında gelişim psikolojisine giriş, gelişimin doğası, gelişim kavramı, ilkeleri ile çocuk ve ergenlerde fiziksel, motor, algısal, bilişsel, dil, zekâ, duygusal, ahlaki gelişim ile cinsiyet rollerinin gelişimi, ebeveyn çocuk etkileşimi, çocuk ve ergenlere görülen davranış ve uyum sorunları gibi konuların ele alınması amaçlanmaktadır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım şeklinde yapılacaktır. Aydın, B. (2005). Çocuk ve Ergenlik Psikolojisi. Ankara: Nobel Yayınevi. 3

4 Slater, A., Bremmer, G. (2011). An Introduction to Developmental Psychology, (2nd edition). United States: Blackwell Publishing. Miller, P.H. (2008) Gelişim Psikolojisi Kuramları. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları / Psikoloji Dizini. Berk, L.E. (2010).Development Through the Lifespan (5th Edition). New York: Allyn& Bacon. Boyd, D. Bee, H. (2009). Çocuk Gelişim Psikolojisi.İstanbul: Kaknüs Yayınları Bilgin, M., İnanç, B.Y., Atıcı, M.K.(2008) Gelişim Psikolojisi: Çocuk ve Ergen Gelişimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Öğrenme Psikolojisi (3-0 ) 3 Öğrenme Psikolojisi dersinde öğrenme ile ilişkili temel kavramlar ve öğrenmenin temel ilkeleri anlatılmaktadır. Alışma, duyarlılaşma, klasik koşullanma, edimsel koşullanma, pekiştirme kuramları, ceza, uyarıcı genellemesi ve ayırt etme, kaçma-kaçınma öğrenmesi, evrimsel bağlamda öğrenme ve bellek mekanizmaları gibi konular ele alınmaktadır. Ayrıca ilgili kavram ve öğrenme prosedürlerine ilişkin örnekler ve öğrenilenlerin günlük hayata uyarlanmasına ilişkin uygulamalara yer verilmektedir. Domjan, M. (2004). Koşullama ve Öğrenmenin Temelleri. (Çev: Hakan Çetinkaya). Türk Psikologlar Derneği Yayınları. Ankara. Lieberman, D. A. (2011). Learning Behavior and Cognition. Cambridge University Press. Belmont, CA, US: Wadsworth/Thomson Learning. Pearce, J. M. (2008). Animal Learning and Cognition. Psychology Press.NY. Psikoloji Tarihi (3-0)3 Psikoloji Tarihi dersi kapsamında psikolojinin felsefeden bağımsız bir bilim olarak oluşmasındaki etkilerin incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda psikoloji tarihi çalışmaları, psikoloji üzerindeki felsefi etkiler, psikoloji üzerindeki fizyolojik etkiler, yeni psikoloji, yapısalcılık, işlevselcilik, uygulamalı psikoloji, davranışçılık, gestalt psikolojisi, psikanaliz: başlangıcı - muhalifler ve türevleri, psikolojide çağdaş düşünceler konularının ele alınması planlanmaktadır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım şeklinde yapılacaktır. Schultz, D.P. & Schultz, S. E.(2001). Modern Psikoloji Tarihi. Yasemin. Aslay (Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları. Özakpınar, Y. (2012). Psikoloji Tarihi. İstanbul: Ötüken Neşriyat. 4

5 Morris, C.G. (2002). Psikolojiyi Anlamak. H.Belgin Ayvaşık & Melike Sayıl (Çev.).Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. 5

6 IV.YARIYIL Duyum ve Algı (3-0 ) 3 Bu ders insan duyusal ve algısal sistemlerine temel bir giriş niteliği taşımaktadır. Ders kapsamında görsel algı sistemleri, uzaklık ve büyüklük algısı, renk algısı, hareket, işitsel sistem, deri duyusu ve kimyasal duyulara ilişkin giriş niteliğinde bilgiler verilecektir. Goldstein, E. B. (2013). Bilişsel Psikoloji. (Çev.: Okan Gündüz). Kaknüs Yayınları - Ders Kitapları, İstanbul. Matlin, M. W. ve Foley, H. J. (2009). Sensation and Perception. Allyn & Bacon, Incorporated, Boston. Pearce, J. M. (2008). Animal Learning and Cognition. Psychology Press.NY. Mesulam,M.M.(ed) (2000): Davranışsal ve Kognitif Nörolojinin İlkeleri. (Çeviri editörü Hakan Gürvit) Yelkovan yay. İstanbul. Smith, E. E. ve Kosslyn, S. M. (2007). Cognitive Psychology. Mind and Brain. Pearson Prentice Hall, New Jersey. Stenberg, R. J. (2003). Cognitive Psychology. Wadsworth, Thomson Learning, Belmont. Sosyal Psikoloji II (3-0) 3 Sosyal Psikoloji I dersinin devamı niteliğinde olan Sosyal Psikoloji II dersi tutumların kuramsal temelleri, tutum değişikliği, gerçek yaşamda tutum değişikliği, bilişsel çelişki, grup yapısı ve liderlik, grup dinamiği ve sosyal psikolojinin uygulama alanları (trafik Psikolojisi,kentsel-çevresel psikoloji) konularının ele alınması amaçlanmaktadır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım şeklinde yapılacaktır. Freedman,J.l., Sears,D.O.& Carlsmith,J.M.(1998). Sosyal Psikoloji. Ali Dönmez (Çev.). Ankara: İmge Kitabevi. Kağıtçıbaşı, Ç. (1990). İnsan Aile Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi. Kağıtçıbaşı, Ç. (2001). Kültürel Psikoloji Bağlamında İnsan Aile ve Kültür. İstanbul: Evrim Yayıncılık. Gelişim Psikolojisi II (3-0) 3 Gelişim Psikolojisi I dersinin devamı niteliğinde olan Gelişim Psikolojisi II dersi kapsamında yetişkinlik ve yaşlılık dönemlerine özgü fiziksel, bilişsel değişiklikler ve özellikleri ile sosyal ve 6

7 kişilik gelişimleri incelenmektedir. Bu ders kapsamında ayrıca bu yaş dönemlerine ilişkin gelişimsel krizlerle başa çıkma yollarının da ele alınması amaçlanmaktadır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım şeklinde yapılacaktır. Onur, B. (2011). Gelişim Psikolojisi Yetişkinlik, Yaşlılık, Ölüm. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları / Psikoloji Dizini. Slater, A., Bremmer, G. (2011). An Introduction to Developmental Psychology, (2nd edition). United States: Blackwell Publishing. Miller, P.H. (2008) Gelişim Psikolojisi Kuramları. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları / Psikoloji Dizini. Berk, L.E. (2010).Development Through the Lifespan (5th Edition). New York: Allyn& Bacon. Deneysel Psikoloji (2-2 ) 4 Deneysel Psikoloji dersinde öğrenciler Psikoloji alanındaki problemleri çözmekte kullanılan deneysel yöntemi öğrenmekte ve bu yöntemi kullanmak üzere bir uygulama yapmaktadır. Derste, insan davranışının doğasının anlaşılması için modern bilimin mantığının ve ilkelerinin anlaşılmasına ve uygulamalarına odaklanılmaktadır. Kantowitz, B. H., Roediger, H. L. ve Elmes, D. L. (2014). Deneysel Psikoloji (Çev.: Nurhan ER ve Yalçın Akın DUYAN). Nobel Akademik Yayıncılık. Ankara Myers, A. ve Hansen, C. H. (2012). Experimental Psychology. Belmont, CA, US: Wadsworth/Thomson Learning. Mcguigan, F. J. (1997). Experimental Psychology: Research of Methods. Pearson Education Press. V. YARIYIL Araştırma Yöntemleri (2-2)4 Araştırma yöntemleri dersi kapsamında psikoloji alanında bilimsel araştırma yapma sürecinin tüm aşamalarının teorik ve uygulamalı olarak ele alınması amaçlanmaktadır. Bu amaçla bilginin kaynağı, problem çözmenin pratik dayanakları, bilim-bilimsel yöntem, araştırma türleri, araştırma süreç ve teknikleri ve araştırmanın giriş, amaç, önem, varsayımlar, sınırlılıklar, tanımlar bölümlerini yazma, yöntem, evren-örneklem oluşturma, veri toplama-işleme, bulgular-yorum, özet-yargı-öneriler konuları dersin içeriğini oluşturmaktadır. 7

8 Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım ve araştırma uygulaması yapmak şeklinde gerçekleşecektir. Karasar, N. (2002). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınevi. Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal Bilimler için Veri Analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları. Arıcı, H.(2006). İstatistik Yöntemler ve Uygulamalar. Ankara: Meteksan. Hovardaoğlu, S., Sezgin N. (1998). Eğitimde ve Psikolojide Ölçme Standartları. Ankara: Türk Psikologlar Dergisi ve Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi Yayınları. Psikopatoloji I (3-0)3 Psikopatoloji I dersinin amacı normal ve normal dışının kavramsallaştırılması, psikolojik bozuklukların sınıflandırılması, belirtileri, özellikleri ve psikopatolojinin tarihçesi konularını ele almaktır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım ve vaka değerlendirmeleri şeklinde yapılacaktır. Ders kitabı: Davison, G.C. & Neale, J.M. (2011). Anormal Psikolojisi. İhsan Dağ (Çev. Ed). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. Parrit, H.R.& Troy, M.F. (2011). Disorders of Childhood: Development and Psychopathology. Canada: Wadsworth. Oltmanns, T.F., Neale, J.M. & Davison, G.C. (2003). Anormal Davranışlar Psikolojisinde Vak a Çalışmaları. İhsan Dağ (Çev. Ed.). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. Austin, V.L.& Sciarra, D.T. (2009). Chidren and Adolencents with Emotional and Behavioural Disorders. Prentice Hall. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fouth Edition (DSM-IV). Washington: American Psychiatric Press. Fizyolojik Psikoloji (3-0 ) 3 Bu dersin amacı, beyin-davranış arasındaki ilişkinin kavranılmasıdır. Bu nedenle ders, davranış, duygu ve düşüncelerin altında yatan fizyolojik sistemin ve sinir sisteminin temellerinin öğrenilmesi, sinir sisteminin çeşitli bölümlerinin yapısının, işleyişinin ve işlevlerinin anlaşılmasını kapsamaktadır. Carlson, N. R. (2008). Foundations of Physiological Psychology. Allyn & Bacon, MA, USA. 8

9 Öktem.Ö.(2006): Davranışsal Nörofizyolojiye Giriş. Nobel Tıp Kitabevleri,İstanbul. Mesulam,M.M.(ed) (2000): Davranışsal ve Kognitif Nörolojinin İlkeleri. (Çeviri editörü Hakan Gürvit) Yelkovan yay. İstanbul. Smith, E. E. ve Kosslyn, S. M. (2007). Cognitive Psychology. Mind and Brain. Pearson Prentice Hall, New Jersey. Ölçme Teknikleri (2-2 ) 4 Bu dersin amacı, psikolojide ölçme ve değerlendirme kavramlarının öğrenilmesini; psikolojide kullanılan ölçüm araçlarının tanınmasını sağlamaktır. Ayrıca bu ders kapsamında öğrencilerin test geliştirme tekniklerini öğrenmesi ve uygulaması sağlanmaktadır. İbrahim Ethem Özgüven, Psikolojik Testler, PDREM Yayınları, Ankara, 2007 Öner, N. (1994). Türkiye de Kullanılan Psikolojik Testler. Bir Başvuru Kaynağı. Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul. Crocker, L. ve Algina, J. (1986). Introduction to Classical and Modern Test Theory. CBS College Publishing. New York. VI.YARIYIL Psikopatoloji II (3-0)3 Psikopatoloji I dersinin devamı niteliğinde olan Psikopatoloji II dersi kapsamında nevroz ve psikozların genel hatlarıyla ele alınmasıyla birlikte Psikiyatrik Sınıflama kitaplarında yer alan bozukluklarının incelenmesi ve bu bozukluklara ilişkin tedavi yaklaşımlarının ele alınması amaçlanmaktadır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım ve vaka değerlendirmeleri şeklinde yapılacaktır. Ders kitabı: Davison, G.C. & Neale, J.M. (2011). Anormal Psikolojisi. İhsan Dağ (Çev. Ed). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. Parrit, H.R. & Troy, M.F. (2011). Disorders of Childhood: Development and Psychopathology. Canada: Wadsworth. Oltmanns, T.F., Neale, J.M. & Davison, G.C. (2003). Anormal Davranışlar Psikolojisinde Vak a Çalışmaları. İhsan Dağ (Çev. Ed.). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. 9

10 Austin, V.L.& Sciarra, D.T. (2009). Chidren and Adolencents with Emotional and Behavioural Disorders. Prentice Hall. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fouth Edition (DSM-IV). Washington: American Psychiatric Press. Kişilik Kuramları (3-0 ) 3 Bu ders kapsamında farklı yönleriyle kişilik kavramının öğrenilmesi sağlanmaktadır. Psikolojideki önemli kişilik kuramları, insana bakış açısı, gelişime yönelik açıklamaları ve psikopatolojileri ele alış tarzları bakımından incelenmektedir. İnanç, Y. B. & Yerlikaya, E. E. (2008). Kişilik Kuramları.Pegem Akademi Yayınevi.Ankara. Allen, B. P. (2006). Personality Theories: Development, Growth, and Diversity. Pearson Education, USA. Burger, J.M.(2006) KİŞİLİK, (Çev: İ.D.E.Sarıoğlu), Kaktüs Yayınları, İstanbul. Bilişsel Psikoloji (3-0 ) 3 Bu dersin amacı öğrencilere zihin, algı, dikkat, uzun-süreli bellek, çalışma belleği, yürütücü işlevler, duygular ve biliş, karar verme, akıl yürütme ve dil gibi bilişsel psikolojinin temel konuları hakkında bilgi kazandırmaktır. Goldstein, E. B. (2013). Bilişsel Psikoloji. (Çev.: Okan Gündüz). Kaknüs Yayınları - Ders Kitapları, İstanbul. Mesulam,M.M.(ed) (2000): Davranışsal ve Kognitif Nörolojinin İlkeleri. (Çeviri editörü Hakan Gürvit) Yelkovan yay. İstanbul. Smith, E. E. ve Kosslyn, S. M. (2007). Cognitive Psychology. Mind and Brain. Pearson Prentice Hall, New Jersey. Stenberg, R. J. (2003). Cognitive Psychology. Wadsworth, Thomson Learning, Belmont. Sağlık Psikolojisi (3-0 ) 3 Sağlık psikolojisi dersi kapsamında sağlık psikolojisinin temel kavram ve kuramları, stres ve başa çıkma, psiko-immünoloji, ağrı ve kanser, böbrek yetmezliği, organ kaybı ve organ nakli, ortopedik engeller, kalp hastalıkları, kadın sağlığı ve hastalıkları, nörolojik hastalıklar gibi fiziksel hastalık grupları ele alınarak bu hastalıklara psikososyal yaklaşımın esasları incelenecektir. Ayrıca çocukluk 10

11 çağı kronik hastalıklarına yaklaşım, cerrahi girişime hazırlama ile sağlık personeli-hasta iletişimi, kötü haber verme yöntemleri de dersin ana konuları arasında yer almaktadır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım ve vaka değerlendirmeleri şeklinde yapılacaktır. Özkan, S.(1993). Psikiyatrik Tıp.İstanbul: Roche Yayınları. Okyayuz, Ü. (1999). Sağlık Psikolojisi. Ü.H. Okyayuz (Ed.), İstanbul: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. Özkan, S. (2007). Psiko-Onkoloji. Z. Armay (Yrd.Yazar). İstanbul: Novartis Oncology. Sarafino, E.P. (2006). Health Psychology Biopsychosocial Interactions (5.baskı).USA: John Wıley&Sons, Inc. Taylor, S.E. (2003). Health Psychology. New York: McGraw-Hill. VII.YARIYIL Görüşme Teknikleri (2-2)4 Bu dersin amacı klinik psikolojide görüşme becerilerine ilişkin kuramsal bilginin aktarılması ve klinik amaçlı ön görüşme yapmaya yönelik temel becerilerin uygulama yapılarak öğrenilmesidir. Bu kapsamda klinik görüşmenin aşamaları, çocuk-ergen ve yetişkinle görüşme, klinik görüşmelerde dikkatli olunması gereken noktalar, görüşmenin bileşenleri(dinleme, empati), görüşmeyi sonlandırma ve ön görüşme raporu hazırlama dersin konularını oluşturmaktadır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım, vaka değerlendirmeleri ve ön görüşme uygulamaları yapmak şeklinde gerçekleşecektir. Froelich, R.E., Bishop, F.M. (1993). Klinik Görüşme Ustalıkları. Levent Mete, İnci Doğaner, & Işıl Vahip (Çev.) İzmir: Saray Medikal Yayıncılık. : Hackney, H. & Cormier, S. (2008) Psikolojik Danışma İlke ve Teknikleri: Psikolojik Yardım Süreci El Kitabı.T. Ergene & S. A. Sevim.(Çev.). Ankara: Mentis Yayıncılık. Cormier S. & Nurius P. S. (2003). Interviewing and change strategies for helpers: Fundamental skills and cognitive behavioral interventions. Thomson Brooks/Cole. Adli Psikoloji (3-0 )3 Adli psikoloji dersinde, adli psikolojinin temel kavram-kuramları, suç, saldırganlık, şiddet, suçun yapısal ve süreç analizleri, adli psikolojide etik ilkeler, travmatoloji, viktimoloji, kriminoloji, 11

12 Stockholm sendromu, çocuk istismarı ve ihmali, cinsel saldırı faillerinin profillemesi, pedofili profillemesi, seri katillerin profillemesi, rehine pazarlığı, Türk Ceza Kanunu ve Medeni kanun kapsamında akıl hastalıklarının değerlendirilmesi, çocuk-ergen ve yetişkinle adli amaçlı görüşme yöntemleri ve kriter bazlı ifade analizi konularının ele alınması amaçlanmaktadır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım ve vaka değerlendirmeleri şeklinde yapılacaktır. Oral, G. (1999). Adli Psikiyatri, Adli Tıp Ders Kitabı, Cilt 3, Birinci Baskı Z. Soysal,C. Çakalır (Ed.). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları. Ziyalar, N. (2006) Hukukçular için İletişim ve Mağdurla Görüşme Yöntemleri.Goa Basım Yayın, İstanbul. Canter, D. (2011).Suç Psikolojisi. A. Dönmez & I.Çoklar Başer (Çev.) Ankara: İmge Yayınevi. Bernfeld, G.A., Farrington, D.P. & Leschied A.W.(2011).Offender rehabilitation in practice: implementing and evaluating effective programs, Chichester; New York: J. Wiley & Sons. Endüstri ve Örgüt Psikolojisi (3-0)3 Endüstri ve Örgüt Psikolojisi dersi kapsamında endüstri ve örgüt psikolojisi alanında yer alan temel kavram ve kuramların ele alınması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda iş yaşamında motivasyon, iş tatmini, eleman seçimi, performans değerlendirme, liderlik gibi konular ders içeriğinde yer almaktadır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım şeklinde yapılacaktır. Tevruz, S.(1997) Endüstri ve Örgüt Psikolojisi. Ankara: Türk Psikologlar Derneği. Anderson, N., Sinangil, H.K., Öneş, D.S. & Viswesvaran C.(2011). Endüstri İş ve Örgüt Psikolojisi El Kitabı: 2 Cilt Takım. İstanbul: Literatür Yayıncılık. Vecchio, R.P. (2006). Organizational Behaviour. Thomson / South Western. Riggio, R.E. (2007). Introduction to Industrial/Organizational Psychology (5th Edition) Pearson. Serinkan, C. (2010). Liderlik ve Motivasyon, Geleneksel ve Güncel Yaklaşımlar. Ankara: Nobel Akademik Yayınları. Spector, P.E. (2008). Industrial and Organizational Psychology: Resarch and Practice. United States: Wiley. Izgar, H.(2012).Endüstri ve Örgüt Psikolojisi, Konya: Eğitim Akademi yayınları. 12

13 VIII.YARIYIL Psikolojide Meslek Etiği ( 2-0)2 Psikolojide Meslek Etiği dersi kapsamında klinik psikoloji, deneysel psikoloji, adli psikoloji, sağlık psikolojisi, endüstri ve örgüt psikolojisi, gelişim psikolojisi gibi alt alanlardaki etik kurallara ilişkin kuramsal bilginin aktarılması ve uygulamada geçerli olan etik kuralların öğrenciler tarafından benimsenmesi amaçlanmaktadır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım ve vaka değerlendirmeleri şeklinde yapılacaktır. Vandecreek, L.D.& Knapp, S.J. (2010) Psikologlar için Pratik Etik. M. Yılmaz, S. Balcı Çelik, T. F Karahan & M.E.Sardoğan (Çev.) Ankara: Mentis Yayınları. American Psychological Society. Hanbook of ethics. USA. Türk Psikologlar Derneği Etik Yönetmeliği (2004) Türk Psikoloji Bülteni, 33; Türk Psikologlar Derneği Etik Yönetmeliği (2004) Türk Psikoloji Bülteni, 33; Sümer, C. (1988). Türkiye de psikoloji uygulama, araştırma ve yayımlarında etik ilkeler: Tartışma I. Türk Psikoloji Dergisi, 13(41): Sezgin, N.& Yılmaz, B. (2001). Psikoloji mesleğinin etik ilkeleri: Türkiye deki duruma bakış ve öneriler. Türk Psikoloji Bülteni, 23; Klinik Psikoloji (3-0 ) 3 Bu derste klinik psikolojinin tanımına, kapsamına ve tarihsel gelişimine yer verilmektedir. Özellikle çeşitli kuramların psikopatolojilere yaklaşımları, terapi süreçleri ve özgün araştırma yöntemleri hakkında bilgi verilmektedir. Nietzel, M.T., Bernstein, D.A., & Milich, R. (1991). Introduction to Clinical Psychology (third edition). Prentice Hall, Inc. New Jersey. Hewitt P.L., Linden, W. (2013). Klinik Psikoloji, Bir Modern Sağlık Uzmanlık Alanı. (Çev: Muzaffer Şahin). Ankara: Nobel Akademi Yayınları/ Psikoloji Dizini Phares, E.J.& Trull, T.J. (2000). Clinical Psychology Concepts, Methods, & Profession. Wadsworth Pub. Co. Hersen, M., Kazdin, A.E., Bellack, A.S. (1983). The Clinical Psychology Handbook. New York: Pergamon Press Plante, T. (2005). Contemporary Clinical Psychology (2nd ed).united States: Wiley 13

14 Psikolojik Testler (2-2) 4 Bu derste psikolojik testlerin kapsamı (zeka, kişilik, projektif testler gibi ), tarihsel gelişimi, geçerlik, güvenirlik, standardizasyon gibi testlere ilişkin temel kavramların edinilmesi ve test geliştirme süreçlerine ilişkin bilgi verilmesi amaçlanmaktadır. Bu derste evrimsel teorinin insan davranış, duygu, ve düşüncelerinin gelişim sürecine uygulanması hedeflenir. Doğal seçilimin insan davranışını nasıl şekillendirdiği, sosyal davranışın evrimsel kökenleri, bilişsel gelişim ve evrim, evrim ve duygular, fizyolojik ve kültürel evrim gibi konular incelenir Özgüven, İ.E. (2012). Psikolojik Testler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Yardımcı Kaynaklar: Hewitt P.L., Linden, W. (2013). Klinik Psikoloji, Bir Modern Sağlık Uzmanlık Alanı. (Çev: Muzaffer Şahin). Ankara: Nobel Akademi Yayınları/ Psikoloji Dizini Kaplan, R.M., Saccuzzo, D.P. (2013). Psychological Testing: Principles, Applications and Issues. Wardsworth Cengage Learning. Sorias, O. (1998). MMPI uygulama ve yorumlama rehberi İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi. Cohen, R.J., Swerdlik, M.E. (2013). Psikolojik Test ve Değerleme. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık. Öner, N.(2009). Türkiye de Kullanılan Psikolojik Testlerden Örnekler. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları SEÇMELĠ DERSLER Alan Çalışması I (2-2)4 Alan çalışması I dersi kapsamında öğrencilerin, gelişim psikolojisi alanında çocuk ve ergenlere yönelik hizmet veren kurumlara ( anaokulu, ilköğretim,lise, ) gözlem yapma amaçlı gitmeleri ve bu uygulamadan elde ettikleri gözlemlerini sınıf ortamında paylaşarak diğer öğrencilerin de katılımıyla vakaların çözümlenmesinin yapılarak ilgili konularda kuramsal bilgilerin aktarılması amaçlanmaktadır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım, vaka değerlendirmeleri ve süpervizyon vermek şeklinde yapılacaktır. Bilgin, M., İnanç, B.Y., Atıcı, M.K.(2008) Gelişim Psikolojisi Çocuk ve Ergen Gelişimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. 14

15 Berk, L.E. (2010).Development Through the Lifespan (5th Edition). New York: Allyn& Bacon. Boyd, D. Bee, H. (2009). Çocuk Gelişim Psikolojisi. İstanbul: Kaknüs Yayınları. Evrimsel Psikoloji (3-0 ) 3 Bu derste evrimsel biyoloji ile bilişsel psikolojinin birleşimi olan evrimsel psikoloji tanıtılmakta, insan davranışı evrimsel bir perspektiften ele alınmaktadır. Ders kapsamında evrimin genetik temelleri, insanın yaşam-kalım sürecinde karşılaştığı problemler, cinsiyet ve eşleşme stratejileri, grup halinde yaşama ilişkin problemler, biliş, duygular, sağlık ve kültür gibi konulara yer verilmektedir Gaulin, S. J. C. ve McBurney, D. H. (2001). Psychology: An Evolutionary Approach. Prentice Hall, New Jersey. Yardımcı Kaynaklar: Buss, D. (2009). Evolutionary Psychology. The New Science of the Mind. Pearson Education, Boston. Evans, D. & Zarate, O. (2004). Evrimsel Psikolojiye Giriş. (Çeviri: H. Çetinkaya). TPD yayınları. Ankara. Çocuk Ġstismarı ve Ġhmali (3-0 ) 3 Çocuk istismarı ve ihmali dersi kapsamında çocuk istismarı (fiziksel, cinsel, duygusal, ekonomik) ve ihmalinin (fiziksel, duygusal) türleri, çocukluk tarihi, çocuk ve ergen psikopatolojisi, çocuk suçluluğu, Türk Ceza Kanunu ve Medeni kanun kapsamında çocuk istismarı ve ihmali, Çocuk ve Hukuk(Çocuk koruma kanunları, çocuk izlem merkezleri ), Suça itilmiş ve/veya mağdur çocukla adli ve klinik amaçlı görüşme yöntemleri, Çocuklara karşı işlenen suçlar konularının ele alınması amaçlanmaktadır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım ve vaka değerlendirmeleri şeklinde yapılacaktır. Polat,O.(2007). Tüm Boyutlarıyla Çocuk İstismarı ve İhmali 2/Önleme ve Rehabilitasyon. İstanbul: Seçkin Yayıncılık. : Yavuzer, H. (1996). Çocuk ve Suç. İstanbul: Remzi Kitabevi. Akyüz, E. (2012). Çocuk Hukuku, Çocukların Hakları ve Korunması. Ankara:Pegem Akademi Yayıncılık. 15

16 Psikoloji Terminolojisi (3-0 ) 3 Bu dersin amacı yabancı literatürde kullanılan psikoloji terimlerini öğrencilere aktarmaktır. Bu dersin öğrencilere psikolojinin alt alanlarına ilişkin İngilizce terimleri anlama ile İngilizce bir yayını okuma ve anlama becerisi kazandırması beklenmektedir. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım ve psikoloji metinlerinin tercüme edilmesi şeklinde yapılacaktır. Erkuş, A. (1994). Psikoloji Terimleri Sözlüğü. Ankara: Doruk Yayınları. Ayvaşık, B.(2000). Psikoloji Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk psikologlar Derneği Yayınları. Morris, C.G. (1996). Understanding Psychology (Third Edition).New Jersey: Prentice-Hall. Geriatrik Psikoloji (3-0 ) 3 Geriatrik psikoloji dersi kapsamında yaşlanma ile ilgili psikososyal kuramlar, normal bir gelişimsel dönem olarak yaşlılık, yaşlılık döneminde yaşanan biyolojik, psikolojik ve sosyal değişimler, bir gelişimsel kriz olarak yaşlanma, yaşlanma süreci ile başa çıkma, yaşlılık döneminde görülen psikiyatrik-nörolojik bozukluklar, ölüm ve ölüme hazırlanma konuları ele alınacaktır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım ve vaka değerlendirmeleri şeklinde yapılacaktır. Ersanlı,K.& Kalkan, M. (2008). Psikolojik, Sosyal ve Bedensel Açıdan Yaşlılık. Ankara: Pegem Akademi yayıncılık. Birren, J.E. & K.W. Schaie (2001). Handbook of the Psychology of Aging, USA: Academic Pres/Elsevier. Dacey, J.S. & J.F.Travers (2002) Human Development-Across the Lifespan, USA: McGraw Hill. Sarafino, E.P. (2006). Health Psychology Biopsychosocial Interactions (5.baskı).USA: John Wıley&Sons, Inc. Santrock, J.W.(2011). Yaşam Boyu Gelişim, Prof.Dr.Galip Yüksel (Çev.Ed.)Ankara: Nobel Yayınevi. Alan Çalışması II (2-2)4 Alan çalışması II dersi kapsamında öğrencilerin, gelişim psikolojisi alanında özel eğitime ihtiyacı olan kişilere ve yaşlılara hizmet veren kurumlara (özel eğitim kurumları, huzurevleri, ) gözlem yapma 16

17 amaçlı gitmeleri ve bu uygulamadan elde ettikleri gözlemlerini sınıf ortamında paylaşarak diğer öğrencilerin de katılımıyla vakaların çözümlenmesinin yapılarak ilgili konularda kuramsal bilgilerin aktarılması amaçlanmaktadır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım, vaka değerlendirmeleri ve süpervizyon vermek şeklinde yapılacaktır. Onur, B. (2011). Gelişim Psikolojisi Yetişkinlik, Yaşlılık, Ölüm. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları / Psikoloji Dizini. Diken, İ.H.( 2013). Özel Eğitim. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Gardner, W. (2006). Behavior Modification in Mental Retardation: The Education and Rehabilitation of the Mentally Retarded Adolescent and Adult. Aldine Transaction A division of transaction Publishers. Özekes, M. (1998). Özel Çocuklara Özel Eğitim Programları. İzmir: Örs Matbaacılık ve Am. Mal.Tic. Ltd.Şti. Deneysel-Sosyal Psikoloji (2-2 ) 4 Bu ders kapsamında deneysel yöntemin kullanıldığı önemli sosyal psikoloji çalışmaları incelenmektedir. Öğrencilerin bir sosyal psikoloji çalışmasını deneysel yöntemi kullanarak yürütme becerisi kazanması sağlanmaktadır. Hock, R. R. (1995). Forty studies that changed psychology: Explorations into the history of pyschological research, 2nd Edition. New Jersey: Prentice Hall Baumeister, R. F. ve Finkel, E. J. (Ed.) (2010). Advanced social psychology: The state of the science. New York: Oxford University Press. Yardımcı Kaynaklar: Gross, R. D. (1994). Key studies in psychology, 2nd Edition. London: Hodder & Stoughton. Kantowitz, B. H., Roediger, H. L. ve Elmes, D. L. (2014). Deneysel Psikoloji (Çev.: Nurhan ER ve Yalçın Akın DUYAN). Nobel Akademik Yayıncılık. Ankara. Bilgin, N. (2008). Sosyal Psikoloji.. Ege Ünv. Edebiyat Fak. Yayınları, İzmir. Kağıtçıbaşı, Ç. (2008).İnsan ve İnsanlar. Sosyal Psikolojiye Giriş. Evrim Yayınları, İstanbul. Psikolojide Laboratuvar Teknikleri (2-2 ) 4 Bu ders kapsamında öğrencilerin, Psikolojinin farklı alanlarından laboratuvar ortamının ve imkanlarının kullanıldığı çalışmalara ilişkin bilgi edinmeleri amaçlanmıştır. Ayrıca öğrencilerin bu 17

18 ders boyunca laboratuvar ortamında bir araştırmanın desenlenmesi ve yürütülmesine ilişkin deneyim kazanmaları da sağlanmaktadır. Cozby, P. C. (2009). Methods in behavioral research. NY: McGraw HillCo. Inc.Biopac Systems & Acknowledge (2009). User Manual. Yardımcı Kaynaklar: Gross, R. D. (1994). Key studies in psychology, 2nd Edition. London: Hodder & Stoughton. Kantowitz, B. H., Roediger, H. L. ve Elmes, D. L. (2014). Deneysel Psikoloji (Çev.: Nurhan ER ve Yalçın Akın DUYAN). Nobel Akademik Yayıncılık. Ankara. Kişilerarası Ġletişim (3-0 ) 3 Kişilerarası İletişim dersi kapsamında bireyin yaşamında önemli bir konu olan kişilerarası ilişkiler/iletişim ile ilgili kuram ve kavramların ele alınması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda iletişim türleri, yöntemleri, çatışmaları, ikna, empati, terapötik iletişim gibi konularında ele alınması planlanmaktadır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım ve vaka değerlendirmeleri şeklinde yapılacaktır. Hortaçsu, N. (2003). İnsan İlişkileri. Ankara: İmge Yayınları. Voltan Acar, N. (2013).İnsan İlişkileri İletişim. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık. Kaya, A. (2013).Kişilerarası İlişkiler ve Etkili İletişim.Ankara: Pegem Akademi. Grup Dinamikleri ( 2-2) 4 Grup dinamikleri dersi kapsamında grup psikoterapisi ve grup sürecine ilişkin temel kavram ve kuramlar aktarılacak ve grup sürecine ilişkin uygulamalar yapılacaktır. Bu kapsamda grup dinamiklerinin tarihsel gelişimi, grup terapisine hazırlanma ve pratik konular, grup terapisinde görülen savunma mekanizmaları, grubun yaşam döngüsü, aktarım-karşı aktarım konuları ele alınacak ve vaka çalışmaları yapılacaktır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım, vaka değerlendirmeleri ve grup terapisi uygulamaları şeklinde yapılacaktır. Yalom, I.D. (2002). Grup Psikoterapisinin Teori ve Pratiği. A.Tangör & Ö. Karaçam (Çev.) İstanbul: Kabalcı Yayınevi. Demir, A. & Koydemir, S. (2012). Grupla psikolojik danışmanlık. Ankara: Pegem Akademi. 18

19 Yalom, I.D.(1998). Kısa sureli grup terapileri, ilkeleri ve teknikleri Nesrin H. Şahin (Çev). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. Motivasyon ve Duygular (3-0 ) 3 Dersin içeriğinde davranışların altında yatan motivasyon ve duygulara ilişkin temel bilgilere ve bilimsel çalışmalara yer verilmektedir. Duygu ve motivasyona ilişkin, genetik ve sosyal/kültürel etkiler ele alınmaktadır. Franken, R. E. (2007). Human Motivation (6th ed.). Thomson Wadsworth. Yardımcı Kaynaklar: Carlson, N. R. (2008). Foundations of Physiological Psychology. Allyn & Bacon, MA, USA. Politik Psikoloji (3-0)3 Politik psikoloji dersinin amacı politik psikolojiye ilişkin temel kavram ve kuramların tanıtılmasıdır. Bu kapsamda sosyal biliş, sosyal kimlik, tutumlar, medya etkisi, politik liderlik, çatışma çözümü gibi konuların ele alınması planlanmaktadır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım ve vaka değerlendirmeleri şeklinde yapılacaktır. Çevik, A.(2009). Politik Psikoloji. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları Cottam, M., Dietz-Uhler, B., Mastors, E., Preston, T.(2009) Introduction to Political Psychology: 2nd Edition. Psychology Press. Freedman,J.l., Sears,D.O.& Carlsmith,J.M.(1998). Sosyal Psikoloji. Ali Dönmez (Çev.). Ankara: İmge Kitabevi. Özel Eğitim (3-0 ) 3 Bu derste özel eğitimin tanımı, özel eğitimle ilgili temel ilkeler, engelliliği oluşturan nedenler, erken tanı ve tedavinin önemi, kaynaştırma, zihinsel engeli olan, işitme engeli olan, görme engeli olan, bedensel engeli olan, dil ve iletişim bozukluğu olan, süregelen hastalığı olan, özel öğrenme güçlüğü gösteren, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan, otizmi olan ve üstün yetenekli çocukların özellikleri ve eğitimleri, özel eğitime ihtiyaç duyan çocukların ailelerinde gözlenen tepkiler üzerinde durulacaktır. Diken, İ.H.( 2013). Özel Eğitim. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık Yardımcı Kaynaklar: 19

20 Akçasın, M., Polat, S., Kerimoğlu, E. (1993) Otistik ve Zeka Özürlü Çocukların Demografik ve Doğumla İlgili Özellikler Yönünden Karşılaştırılması. Türk Psikiyatri Dergisi. 1, Enç, M., Çağlar, D., Özsoy, Y. (1981). Özel Eğitime Giriş. Ankara: A.Ü. Eğitim fakültesi Yayınları. No:95. Sevinç Matbaası. Gardner, W. (2006). Behavior Modification in Mental Retardation: The Education and Rehabilitation of the Mentally Retarded Adolescent and Adult. Aldine Transaction A division of transaction Publishers. Özekes, M. (1998). Özel Çocuklara Özel Eğitim Programları. İzmir: Örs Matbaacılık ve Am. Mal.Tic. Ltd.Şti. Psikofarmakoloji (3-0 ) 3 Bu derste temel nörofarmakoloji, çeşitli psikotropik ilaçların etkisi ve zihinsel hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçların etki mekanizması incelenmektedir. Öğrencilerin, nörofarmakolojinin temel ilkeleri, ilaç-reseptör etkileşimleri, nöronların yapısı, sinaptik aktivitedeki nörofizyolojik mekanizmalar ve özgün nörotransmiter sistemlerin dağılımı, belirli ilaçların davranış üzerine etkileri ve psikiyatrideki kullanımı konusunda bilgi edinmesi sağlanmaktadır. Kayaalp, O. S. (2008). Klinik Farmakolojinin Esasları ve Temel Düzenlemeler, 4. Baskı Yardımcı Kaynaklar: Kayaalp, O. S. (2009). Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbı Farmakoloji, 12. Baskı Julien, R. M. (2000). A Primer on Drug Action: A Concise, Non-Technical Guide to the Actions, Uses, and Side Effects of Psychoactive. Ninth Edition Goodman&Gilman (2009). Tedavinin Farmakolojik Temelleri, (Çeviri Prof. Dr. Öner Süzer). Alan Çalışması III (2-2)4 Alan çalışması III dersi kapsamında öğrencilerin sağlık ve endüstri-örgüt psikolojisi alanında hizmet veren kurumlara gözlem yapma amaçlı gitmeleri ve bu uygulamadan elde ettikleri gözlemlerini sınıf ortamında paylaşarak diğer öğrencilerin de katılımıyla vakaların çözümlenmesinin yapılarak ilgili konularda kuramsal bilgilerin aktarılması amaçlanmaktadır. Dersin işlenişi öğretim elemanı tarafından kuramsal anlatım, vaka değerlendirmeleri ve süpervizyon vermek şeklinde yapılacaktır. Izgar, H.(2012).Endüstri ve Örgüt Psikolojisi, Konya: Eğitim Akademi yayınları. Özkan, S.(1993). Psikiyatrik Tıp.İstanbul: Roche Yayınları. 20