RÜZGÂR VE GÜNEŞ ENERJİLİ GÜÇ SİSTEMLERİ
|
|
- Deniz Eroğlu
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 147 - RÜZGÂR VE GÜNEŞ ENERJİLİ GÜÇ SİSTEMLERİ BÖLÜM 1. RÜZGÂR ENERJİ SANTRALLERİ (RES) 1.1 GİRİŞ Rüzgâr enerjisi son yıllarda dünyanın en hızlı büyüyen enerji kaynağı olup, özellikle geçmiş 1 yılda rüzgâr enerjisi kullanım kapasitesi oldukça hızlı büyümüştür. 7 yılı sonu itibari ile Dünyadaki toplam rüzgar enerjisi kullanımı 94.1 GW değerine ulaşmıştır. Bu rakam 1994 yılında.5gw, 4 yılında ise 47GW idi. Dünya da rüzgâr enerjisi kurulu gücündeki büyüme yaklaşık yıllık olarak %-%5 ciarındadır. Ancak rüzgâr enerjisinin payı ancak %1 ler seiyesindedir. Almanya e Danimarka rüzgâr enerjisi kullanımında Dünya da en önde gelen ülkelerdir. 7 erilerine göre, Danimarka yaklaşık enerjisinin % sini rüzgârdan karşılarken, bu oran Portekiz e İspanyada %9, Almanya da ise %7 seiyelerindedir. Ancak toplam rüzgâr enerjisi kurulu gücü bakımından Almanya Dünya lideridir. Türkiye de rüzgâr enerjisi yatırımları 1998 yılından itibaren, daha çok küçük ölçeli yap-işlet-deret modeli ile uygulamalar artmaya başlamıştır. Türkiye de halen faaliyette olan Rüzgâr Santralleri Tablo 1. de erilmiş olup, ilgili erilere göre Türkiye deki toplam kurulu güç 1 santral ile MW tır. Bu haliyle ülkemizde rüzgâr enerjisinin payı %1 seiyesinin altındadır. Tablo 1. 8 yılı itibari ile Türkiye de faaliyette olan Rüzgâr Santralleri YERİ ŞİRKET ÜRETİME GEÇİŞ GÜÇ(MW) İMALATÇI TÜRBİN SAYISI İzmir - Çeşme Alize A.Ş Enercon İzmir - Çeşme Güçbirliği A.Ş Vestas 1 Çanakkale - Bozcaada Bores A.Ş. 1. Enercon 17 İstanbul - adımköy Sünjüt A.Ş. 1. Enercon Balıkesir - Bandırma Bares A.Ş. I/6 GE İstanbul - Siliri Ertürk A.Ş. II/6.85 Vestas 1 İzmir - Çeşme Mare A.Ş. I/7 9. Enercon 49 Manisa - Akhisar Deniz A.Ş. I/7 1.8 Vestas 6 Çanakkale - İntepe Anemon A.Ş. I/7.4 Enercon 8 Çanakkale - Gelibolu Doğal A.Ş. II/ Enercon 18 atay - Samandağ Deniz A.Ş. I/8 Vestas 15 Manisa - Sayalar Doğal A.Ş. I/8.6 Enercon 8 İzmir - Aliağa İnnores A.Ş. I/8 4.5 Nordex Rüzgâr e Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 1
2 Rüzgâr enerjisi kullanımındaki paralelliğe bağlı olarak, Rüzgar enerjisi teknolojisi de son yıl içerisinde hızla gelişmiştir e halen rüzgar enerjisi teknolojisi ile ilgili bütün hususlar araştırma konusu olup gelişmeye deam etmektedir. 1.. RÜZGÂR ENERJİSİ DÖNÜŞÜMÜ Bir rüzgâr enerji dönüşüm sisteminin temel safhaları aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Türbin rotoru aerodinamik olarak dizayn edilmiş kanatları asıtası ile rüzgar dalga enerjisinin bir kısmını yakalayarak mekanik enerjiye çeirir. Düşük hızlı bu mekanik enerji dişli kutusu yardımı ile yüksek generatör hızı seiyesine çıkarılır. Eğer generatör yüksek kutup sayısına sahip ise dişli kutusuna ihtiyaç duyulmayabilir. Yüksek dönüş hızına sahip mekanik enerjiye çerilmiş bu enerji ise generatör aracılığı ile elektrik enerjine dönüştürülür. Daha sonra transformatör e iletim hatları aracılığı ile yerel elektrik şebekesine elektrik sayacı e kesici üzerinden bağlanır. Tercih edilen rüzgâr enerji sistemi topolojisine bağlı olarak transformatörden önce güç elektroniği üniteleri ile elektrik enerjisi farklı formlarda regüle edilir. Şekil : Rüzgâr enerjisi dönüşüm aşamaları 1.. RÜZGÂR TÜRBİNLERİNİN YAPISI VE ÇEŞİTLERİ Rüzgâr türbinleri mekaniksel olarak elektrik generatörüne bağlı iki eya daha fazla kanatları olan rotorları asıtasıyla rüzgâr kinetik enerjisini yakalar. Bu türbin yüksek bir kule üzerine monte edilerek, yakalayacağı kinetik enerjisi artırılmaya çalışılır. Arzu edilen güç üretim kapasitesini elde etmek için bir bölgeye birçok rüzgâr türbini kurulur. Bu tür yapılara rüzgâr çiftliği denir. Türbin dizaynında genel olarak iki farklı tasarım kullanılır: Rüzgâr e Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa
3 - Yatay eksenli rüzgâr türbini - Düşey eksenli rüzgâr türbini Şekil 1: Rüzgâr türbin konfigürasyonları Yatay eksenli rüzgâr türbinleri hem rüzgâr yönünde (downwind) hem de rüzgâra karşı (upwind) yönde çalışabilmektedir. Düşey eksenli türbinler ise rüzgârı her yönde kabul ederler. Rotor haricindeki tüm bileşenler her iki rüzgâr türbini dizaynında da aynıdır. Dikey eksenli makinanın şekli bir yumurta çırpıcısını andırır. Özel yapısal aantajlarından dolayı geçmişte kullanılmakta idi. Günümüzde modern türbinlerin çoğu yatay eksen dizaynındadır. Şekil. Yatay e düşey eksenli rüzgâr türbinleri Rüzgâr e Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa
4 Rotor haricindeki tüm bileşenler her iki rüzgâr türbini dizaynında da aynıdır. Aşağıda yatay eksenli rüzgâr türbinin ayrıntılı yapısı erilmiştir. Şekil. Yatay eksenli bir rüzgâr türbinin ayrıntılı yapısı Bir Rüzgâr Enerji Santralinin Temel Bileşenleri: - Kule - eya kanatlı rüzgâr türbini - Rüzgâr yönüne göre kanatların/türbinin yönünü ayarlayan mekanizma - Mekanik dişli ünitesi - Elektrik generatörü - ız sensörleri e hız kontrol ünitesi - Güç-elektronik ünitesi e kontrolü - Enerji depolama sistemleri(özellikle şebekeden bağımsız çalışma için) - Yerel elektrik şebekesine bağlantı için transformatör, iletim hattı e kesici Rüzgâr e Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 4
5 1.4. RÜZGÂR IZI VE GÜÇ ARASINDAKİ İLİŞKİ hızı ile hareket eden m kütleli haanın kinetik enerjisi SI birim sistemine göre: W KE 1. m. [ joule] Bu şekilde hareket halinde olan haa akışındaki güç, birim zamanda akan Kinetik Enerji akışı olacağından. (Not:, Eğer güç zaman içerisinde sabit ise; W P.t Enerji Güç Zaman ) ise P 1 ( Birim zamanda akan kütle). olarak yazılır ise; Buradan; A alanı boyunca gücü; hızı ile hareket eden haa kütlesinin m& Rüzgâr e Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 5
6 Yoğunluk ile hacmin çarpımı kütleyi ereceğinden,, Akışkan bir kütle için nin zamana göre türei alınır ise, kısaca, m& eşitliğini güç ifadesinde yerine yazarsak; 1 1 m& ρ. A. PA ( ρ. A. ). PA ρ. A. (*) Denklem genel olarak A alanı boyunca oluşan rüzgâr gücü açısından yazılır ise; Burada; P w : Rüzgâr(haa) akışındaki mekaniksel güç[watt] ρ : aa yoğunluğu[kg/m ] Not: 1 atm basıncında (deniz seiyesi) e 15 C sıcaklıkta, ρ 1,5kg/m A: Rotor kanatlarının süpürdüğü alan(rüzgârın geçtiği bölgenin kesit alanı)[m ] Rüzgâr e Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 6
7 ρ.a. Birim zamanda akan haanın kütlesi[kg/s] A. acimsel akış oranı(birim zamanda akan m miktarı)[ m /s] (*) güç ifadesinin rüzgâr hızına bağlı olarak değişimi hızın kübü ile orantılı olarak aşağıdaki gibi değişir: Şekil 4. Rüzgâr hızı güç ilişkisi Burada erilen güç, birim m başına karşılık gelen güç olup, bu büyüklük bir bölgenin spesifik (özel) gücü olarak eya güç yoğunluğu olarak adlandırılır. Dolayısıyla bir bölgenin spesifik (özel) P 1 gücü W ρ. olup birimi: [watt/ m ] dir ( P w α ). A Not: İki bölgenin rüzgâr potansiyeli, spesifik rüzgâr güçleri cinsinden karşılaştırılır e dönen kanatların süpürdüğü alan açısından w/ m olarak erilir. Bu güç rüzgâr hızının küpü ile orantılı olarak değiştiğinden, örneğin rüzgâr hızının iki katına çıkması gücün 8 kat artması anlamına gelir. Yani rüzgâr türbininin 1 saatte mph rüzgâr hızında yakaladığı enerji, 1mph hızında 8 saatte elde edilebilir. ız 5mph e düşerse aynı enerjiyi yakalayabilmek için türbini 64 saat çalıştırmak gerekir(yaklaşık,5 gün). Üstelik daha ileride görüleceği üzere rüzgâr türbinleri düşük hızlarda hareket ettirilemezler. P w 1 ρ. A Rüzgâr e Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 7
8 güç ifadesi aynı zamanda türbin rotorunun süpürdüğü alan ile doğru orantılıdır [ P w α A ]. Yatay eksenli türbin için rotor süpürme alanı; A π D 4 ( D : Rotor çapı) Görüldüğü üzere A alanı yatay eksenli türbinlerde kanat çapının karesi ile orantılıdır. Dolayısıyla rüzgâr gücü D ile orantılıdır [ P w α A ]. Yani kanat çapı iki katına çıkarıldığı takdirde, rüzgâr gücü 4 katına çıkar. Bu basit inceleme daha büyük rüzgâr türbinleri ile çalışma konusunda ekonomik skala hakkında bize genel karşılaştırma imkanı erir. Bir rüzgâr türbininin maliyeti yaklaşık kanat çapı ile orantılı olarak artar, hâlbuki güç kanat çapının karesi ile orantılıdır. Sonuç olarak daha büyük rüzgâr türbinleri daha ekonomiktir. Düşey eksenli rüzgâr türbininin(rotorun) süpürdüğü alan tam dairesel olmamasından dolayı daha karmaşık bir yapı arz eder. Bu alan yaklaşık olarak; A D. ile erilebilir. D A D. Şekil 5. Düşey eksenli rüzgâr türbininin yaklaşık alan hesabı Burada; D: Rotor kanatlarının maksimum genişliği : Rotor kanatlarının dikey maksimum yüksekliği Rüzgâr türbinlerindeki en önemli noktalardan birisi farklı rüzgâr hızlarındaki yakalanacak enerji miktarıdır. Rüzgâr e güç arasındaki non-lineer ilişkiden dolayı, (*) rüzgâr ortalama güç formülünü elde edilebilecek toplam enerji tahmininde kullanamayız Rüzgâr e Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 8
9 Örnek: C de e 1 atm basıncında aşağıdaki rüzgâr durumları için 1m lik alanda yakalanabilecek enerji miktarlarını karşılaştırınız. Çözüm: a) 8m/s rüzgâr hızında saatlik işletme süresinde elde edilebilecek enerjiyi bulunuz. b) 1 saat boyunca 4 m/s rüzgâr hızı e 1 saat boyunca 1 m/s rüzgâr hızı, (Yani saatlik işletme periyodunda ortalama 8m/s rüzgâr hızında) elde edilebilecek enerjiyi bulunuz. Görüldüğü üzere bir işletme periyodu boyunca ortalama rüzgâr hızı kullanımı oldukça büyük hatalar oluşturabilmektedir. er iki durumda da ortalama hız aynı olmasına rağmen (b) şıkkındaki sonuç (a) ya göre %75 oranla daha fazladır ATMOSFERİK ŞARTLARIN RÜZGÂR GÜCÜ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Sıcaklığın aa Yoğunluğuna (Air Density) Etkisi Rüzgâr güç erileri sunulurken genellikle haa yoğunluğunun 1,5 kg/m olduğu, yani haa şartlarının 15 C sıcaklık e 1 atm basınç altında olduğu kabul edilir. Farklı haa şartları için haa yoğunluğu ideal gaz kanunundan hareketle elde edilebilir Rüzgâr e Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 9
10 P. V n. R. T (1*) P Mutlak basınç(1 atm) V acim(m ) n Kütle(mol) R İdeal gaz sabiti m atm T Mutlak sıcaklık(k:kelin) Kelin K C + 7,15 Kelin mol Eğer gazın moleküler ağırlığını (g/mol) MA ile gösterirsek, haa yoğunluğu, ρ ( kg m ) n( mol) MA( g / mol) 1 / V ( m ) ( kg / g) ρ (*) (1*) e (*) denklemleri birleştirilirse: P MA 1 RT ρ (*) elde edilir. ((*) denkleminden n i çekip (1*) da yerinde yazıyoruz.) Dolayısıyla bütün bilmemiz gereken haanın moleküler ağırlığıdır. aa(%1) Nitrojen(%78,8) + Oksijen(%,95) + Argon(%,9) + Karbondioksit(%,5) + Neon(%,18) Bu bileşenler kullanılarak haa karışımının moleküler ağırlığı MAhaa.788x8, +.95x +.9x9,95 +.5x x (g/mol) Not: Bileşenlerin moleküler ağırlıkalrı(g/mol) N 8. O Ar 9.95 CO 44.1 Ne Rüzgâr e Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 1
11 Örnek: 1 atm basıncında e C de haanın yoğunluğunu bulunuz. Çözüm: 15 C e 1 atm haa yoğunluğuna göre (1,5kg/m), C de ki haa yoğunluğu yaklaşık %5 daha fazla. Rüzgâr gücü haa yoğunluğu ile doğru orantılı olduğundan, Pw gücü de %5 oranında daha fazla olacaktır. Aşağıdaki tablo 1 atm basıncındaki farklı haa sıcaklıklarına karşılık gelen haa yoğunluklarını e grafik ise sıcaklık ile değişimlerini göstermektedir. Tablo 1. 1 atm basıncı altında haa yoğunluğunun haa sıcaklığı ile değişimi Sıcaklık( C) aa Yoğunluğu (kg/m) Sıcaklık Değişimi İçin Yoğunluk Oranı, -1 1,4 1, ,84 1,1-15 1,68 1, ,5 1,14-9 1,7 1,91-6 1, 1,79-1,7 1,67 1,9 1,55 1,78 1,44 6 1,65 1, 9 1,51 1,1 1 1,8 1, ,5 1, 18 1,1,99 1 1,,98 4 1,188,97 7 1,176,96 1,165,951 1,15, ,14,9 9 1,11,9 4 1,1, Rüzgâr e Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 11
12 Şekil 5a. 1 atm basıncı altında haa yoğunluğunun haa sıcaklığı ile değişimi Rakımın(Altitude) aa Yoğunluğuna Etkisi aa yoğunluğu e dolayısıyla rüzgâr gücü atmosferik basınca e sıcaklığa bağlıdır. aa basıncı ise rakımın bir fonksiyonu olduğundan deniz seiyesinin üzerindeki bölgelerde rüzgâr gücü tahmin edilirken bir düzeltme faktörü kullanılmalıdır. Şekil de gösterildiği üzere düşey eksende statik bir haa kesitini(a) dikkate alalım. RAKIM Üst yüzey basıncı Ρ ( z + dz) aa diliminin oluşturduğu kuet g ρ A dz dz z Taban alanı (Kesit) A Taban basıncı ( Ρ(z) ) Ρ( z + dz) g ρ A dz + Şekil 6. Yükseklik ile basınç arasındaki ilişkiyi bulmak amacı ile dikkate alınan haa koridoru Rüzgâr e Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 1
13 Verilen düşey kolondaki dz kalınlığa sahip ρ yoğunluklu haanın kütlesi ρ.a. dz ile erilir. z + dz yüksekliğindeki yüzeyde haa basıncı P(z + dz) olarak erilir ise haa diliminin alt yüzeyindeki P(z) basıncı, P(z + dz) basıncı ile ilgili haa diliminin birim alan ağırlığı toplamına eşittir. P( z) P( z + dz) + g. ρ. A. dz A P ( z) P( z + dz) + g. ρ. dz Burada g, yerçekimi sabiti(yerçekimi imesi) 9,86m/s Böylece artımsal dp basıncı, yükseklikteki dz artımsal değişimi için yazılırsa d P ( z + dz ) P ( z ) g. ρ dz dp dp g. ρ dz g.ρ dz ρ haa yoğunluğu (*) denklemiyle erildiği üzere atmosferik basıncın bir fonksiyonudur. (*) denklemini dp/dz ifadesinde yerine yazarsak; dp dz g P MA 1 RT dp g MA 1 dz RT P Biz burada rakımın sıcaklık üzerindeki etkisini ihmal ediyoruz. Rakımdaki her bir km lik artış, sıcaklıkta yaklaşık 6,5 C lik bir azalma oluşturur. Kabullerimizi basitleştirmek için haa sıcaklığı dikkate alınan koridor boyunca sabit kabul edilebilir. Bu ihmal çok ufak bir hataya neden olur. Yukarıda ki formülde birim; sabit e birim dönüştürme faktörlerini yerine yazarsak (sıcaklık 15 C sabit kabul edildi): dp dz 9,86( m / s ) 8,97( g / mol) 1 ( kg / g) atm 1Pa 5 m atm K mol K 8,56 1 (. /. ) 88,15 11,5Pa N / m 1N kg. m / s P Rüzgâr e Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 1
14 dp 1, P 1 dz m ln p e p ln p p. e P P. e 4 diferansiyel denklem çözümü yapılırsa; dp 4 1, P ln p + c 1, p ln p 1, , z p p 1, ,18575x1 4 4 z 4 dz 4. z. z 1( atm). e 1,18575x1 Burada, Po Referans basınç(1 atm) Metre(Rakım yüksekliği) 4 Örnek: aa yoğunluğunu aşağıdaki durumlar için hesaplayınız Çözüm: a) 15 C(88,15K) e 1m yükseklik, b) aa sıcaklığı -5 C e yükseklik 1m Rüzgâr e Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 14
15 Aşağıdaki tabloda 15 C de haa basıncının e yoğunluğunun rakım ile olan değişimi özetlenmiştir. Tablo. 15 C de haa basıncının e yoğunluğunun rakım ile olan değişimi Rakım (m) Basınç (atm) aa Yoğunluğu (kg/m) Yükseklik Değişimi İçin Basınç Oranı, 1, 1,5 1, 1,988 1,11,988,977 1,197,977,965 1,18,965 4,954 1,168,954 5,94 1,155,94 6,91 1,141,91 7,9 1,18,9 8,91 1,114,91 9,899 1,11,899 1,888 1,88,888 11,878 1,75,878 1,867 1,6,867 1,857 1,5,857 14,847 1,8,847 15,87 1,6,87 16,87 1,14,87 17,817 1,,817 18,88,99,88 19,798,978,798,789,967,789 1,78,955,78 Şekil 6a. 15 C de haa basıncının e yoğunluğunun rakım ile olan değişimi Rüzgâr e Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 15
16 Eğer belirli bir haa yoğunluğu için sıcaklık e basınç düzeltme faktörleri birleştirilir ise; ρ 1, 5 r T r A rt : Sıcaklık düzeltme faktörü ra : Rakım (AltitudeA) düzeltme faktörü Örnek: 1m yükseklikte e -6 C haa sıcaklığında rüzgâr hızı 8m/s ise rüzgâr güç yoğunluğunu (W/m ) hesaplayınız. Çözüm: Kule Yüksekliğinin Etkisi Rüzgâr gücü, rüzgâr hızının küpü ile doğru orantılı olduğundan, rüzgâr hızındaki ufak bir artış bile ekonomik açıdan oldukça önemlidir. Türbini yüksek hızlı rüzgârlara maruz bırakmanın bir yolu da, türbinleri daha uzun kulelere monte etmektir. Yer seiyesinin ilk birkaç yüz metre yüksekliklerinde, rüzgâr hızı yeryüzü ile olan sürtünme e etkileşiminden dolayı oldukça fazla etkilenir. Pürüzsüz yüzeyler örneğin; durgun deniz yüzeyi rüzgâra karşı oldukça düşük bir direnç gösterir. Rüzgâr hısındaki değişim oranı yüksekliğin artmasıyla birlikte daha düşük seiyelerde kalacaktır. Diğer yandan yüzey rüzgârları oldukça tümsekli arazilerde, orman e bina alanlarında oldukça düşük olacaktır. Yüzey pürüzlülük faktörünün rüzgâr hızı üzerindeki etkisi aşağıdaki ifade ile karakterize edilebilir: Rüzgâr e Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 16
17 α (**) Burada, yüksekliğindeki rüzgâr hızı iken υ ise referans yükseklikteki rüzgâr hızıdır(genelde 1m alınır). α ise sürtünme katsayısıdır. α sürtünme katsayısı rüzgâra maruz kalan yer yüzeyinin topolojisine bağlı bir katsayıdır. Aşağıdaki tabloda farklı yeryüzü topolojileri için α katsayıları erilmiştir. Yeryüzü Karakteristiği Pürüzsüz sert toprak, durgun su Toprak seiyesinde uzun çimenli bölge Toprak seiyesinin üzerinde daha uzun mahsul Kırsal orman alanları, bir çok ağaç Ağaçlık ufak kasabalar Uzun binalarla dolu büyük şehirler Sürtünme Katsayısı, α,1,15,,5,,4 (**) formülü ile erilen yaklaşım daha ziyade ABD de kullanılan bir kriterdir. Arupa ülkelerinde kullanılan formül ise; ln z ln z (***) Burada z; pürüzlülük uzunluğunu göstermektedir. Pürüzlülük sınıflandırması e uzunluğu ile ilgili tablo aşağıdadır. Pürüzlülük Sınıfı Tanımı Pürüzlülük Uzunluğu (m) Su yüzeyi, 1 Açık geniş araziler(az sayıda engel ar), Çiftlikler(1 er km aralıklarla rüzgâr engelleyiciler ar),1 Çok fazla rüzgâr engeli olan çiftlik eya kenar mahalle,4 4 Yoğun yerleşim bölgeleri eya orman 1, Rüzgâr e Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 17
18 Not: (**) e (***) denklemleri rüzgâr hızının yükseklik değişimini ancak tahmin eden yaklaşımlardır. Gerçekte en güzel yaklaşım arazide ölçüm yapmaktır. Yine de biz bu derste daha ziyade (**) formülünü kullanacağız. Farklı α değerleri için yükseklik ile rüzgâr hızı e gücü oranı arasındaki değişimi gösterir grafik aşağıda erilmiştir. Şekil 7. α değerlerine bağlı olarak farklı yükseklikler için rüzgâr hız e güç oranları arasındaki ilişki Örnek: Bir anemometre(rüzgâr hızı e yönü ölçüm cihazı:anemometer) sürtünme katsayısı, olan bir bölgede, yer yüzeyinden 15m yükseklikte rüzgâr hızını 6m/s olarak ölçmektedir. Aynı bölgede 5m yükseklikteki rüzgâr hızını e bölgeye ilişkin özel gücü (spesifik güç) tahmin ediniz.. (Sıcaklık15 C e basınç 1 atm) Çözüm: Görüldüğü üzere 5m yükseklikteki güç 15m yükseklikteki gücün.95 katı Rüzgâr e Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 18
19 Not: Rüzgâr gücü rüzgâr hızının küpü ile değiştiğinden α formülü kullanılarak yüksekliğindeki rüzgâr bağıl gücünü, o referans yüksekliğindeki gücün bir fonksiyonu olarak erebiliriz. α α ρ ρ P P A A P P Örnek: Aşağıda erilen rüzgâr türbini için kanat uçlarının maruz kalacağı maksimum e minimum özel güç oranını hesaplayınız. Çözüm: Not: Görüldüğü üzere kanat en tepeye çıktığı zaman güç, kanat ucunun en aşağı indiği duruma göre %5 daha fazla. Burada önemli bir noktaya urgu ardır. Kanat en üst noktaya çıktığı zaman çok daha fazla rüzgâr kuetine maruz kalır. Aynı anda kanatın teki daha fazla rüzgâr kuetine maruz kalmışken, alt kanat daha küçük rüzgâr kuetine maruz kalır. Türbin döndükçe bu olay periyodik olarak deam eder. Yani türbin kanatları sürekli değişen bir zorlanmaya maruz kalır. Bu özellikle büyük makinalarda gürültüyü artırır e kanat yorulmalarına e sonuçta kanat kırılmalarına neden olabilir Rüzgâr e Güneş Enerjili Güç Sistemleri Ders Notu Sayfa 19
YENİLENEBİLİR ENERJİ SİSTEMLERİ
YENİLENEBİLİR ENERJİ SİSTEMLERİ Giriş: 1.1. İş, Enerji ve Güç: İş, Enerji ve Güç: uygulanan kuvvet nedeniyle bir cisme aldırılan yola veya konum değişikliğine iş denir.enerji ise bir cismin iş yapabilme
DetaylıRüzgâr Enerjisi ve Rüzgâr Enerji Santralleri
Rüzgâr Enerjisi ve Rüzgâr Enerji Santralleri Kadir GELİŞ Öğretim Görevlisi Meslek Yüksekokulu Makine ve Metal Bölümü Abdussamet SUBAŞI samet_subasi@yahoo.com Enerji Kavramı Enerji Nedir? Çevremizde enerji
Detaylıwww.olcaykincay.net www.olcaykincay.net www.olcaykincay.net www.olcaykincay.net www.olcaykincay.net
RÜZGAR ENERJİSİ II. BÖLÜM Prof. Dr. Olcay KINCAY Y. Doç. Dr. Zehra YUMURTACI Y. Doç. Dr. Nur BEKİROĞLU İ ç e r i k Türkiye nin Rüzgar Potansiyeli İşletmede olan RES Rüzgar Gücü Hesaplaması RES Birim Elektrik
Detaylı2. Basınç ve Akışkanların Statiği
2. Basınç ve Akışkanların Statiği 1 Basınç, bir akışkan tarafından birim alana uygulanan normal kuvvet olarak tanımlanır. Basıncın birimi pascal (Pa) adı verilen metrekare başına newton (N/m 2 ) birimine
DetaylıRÜZGÂR TÜRBİNLERİNDE MİL MOMENTİ VE GÜÇ
1 RÜZGÂR TÜRBİNLERİNDE MİL MOMENTİ VE GÜÇ Rüzgâr türbin kanatları elektrik generatörüne ya doğrudan bağlıdır veya bir dişli ünitesi üzerinden bağlıdır. Burada dönen milin momenti gücün açısal hıza bölümüne
DetaylıÖrneğin bir önceki soruda verilen rüzgâr santralinin kapasite faktörünü bulmak istersek
KAPASİTE FAKTÖRÜ VE ENERJİ TAHMİNİ Kapasite faktörü (KF) bir santralin ne kadar verimli kullanıldığını gösteren bir parametredir. Santralin nominal gücü ile yıllık sağladığı enerji miktarı arasında ilişki
DetaylıT.C. Konya Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü. Dr. Muharrem H. Aksoy. Rüzgar Enerjisi
T.C. Konya Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Dr. Muharrem H. Aksoy Rüzgar Enerjisi 1 Ders İçeriği 1 GİRİŞ VE TANIMLAR 2 HİDROLİK ENERJİ 3 RÜZGAR ENERJİSİ 4 GÜNEŞ ENERJİSİ 5 BİYOKÜTLE ENERJİSİ
DetaylıKİNETİK GAZ KURAMI. Doç. Dr. Faruk GÖKMEŞE Kimya Bölümü Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi 1
Kinetik Gaz Kuramından Gazların Isınma Isılarının Bulunması Sabit hacimdeki ısınma ısısı (C v ): Sabit hacimde bulunan bir mol gazın sıcaklığını 1K değiştirmek için gerekli ısı alışverişi. Sabit basınçtaki
DetaylıAkışkanların Dinamiği
Akışkanların Dinamiği Akışkanların Dinamiğinde Kullanılan Temel Prensipler Gaz ve sıvı akımıyla ilgili bütün problemlerin çözümü kütlenin korunumu, enerjinin korunumu ve momentumun korunumu prensibe dayanır.
DetaylıRÜZGAR ENERJİSİ TEKNOLOJİSİ
RÜZGAR ENERJİSİ TEKNOLOJİSİ RÜZGAR ENERJİSİ DÖNÜŞÜM SİSTEMLERİ Günümüzde kullanımı ve teknolojisi en hızlı gelişme gösteren yenilenebilir enerji kaynağı rüzgar enerjisidir. Rüzgar türbin teknolojisindeki
DetaylıHİDROLİK MAKİNALAR YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI
HİDROLİK MAKİNALAR YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI HİDROLİK TÜRBİN ANALİZ VE DİZAYN ESASLARI Hidrolik türbinler, su kaynaklarının yerçekimi potansiyelinden, akan suyun kinetik enerjisinden ya da her ikisinin
DetaylıAKIŞKAN STATİĞİNİN TEMEL PRENSİPLERİ
8 AKIŞKAN STATİĞİNİN TEMEL PRENSİPLERİ 2 2.1 BİR NOKTADAKİ BASINÇ Sıvı içindeki bir noktaya bütün yönlerden benzer basınç uygulanır. Şekil 2.1 deki gibi bir sıvı parçacığını göz önüne alın. Anlaşıldığı
DetaylıRüzgar Teknolojilerinde aerodinamik değişim
Çok eski dönemlerde yararlanılmaya başlanmasına rağmen modern rüzgar türbinleri diğer yenilenebilir enerji sistemlerine benzer şekilde 1970'li yıllardaki petrol krizinden sonra gelişmeye başlamıştır. Rüzgar
DetaylıO )molekül ağırlığı 18 g/mol ve 1g suyun kapladığı hacimde
1) Suyun ( H 2 O )molekül ağırlığı 18 g/mol ve 1g suyun kapladığı hacimde 10 6 m 3 olduğuna göre, birbirine komşu su moleküllerinin arasındaki uzaklığı Avagadro sayısını kullanarak hesap ediniz. Moleküllerin
DetaylıAKM 205 BÖLÜM 8 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ
AKM 205 BÖLÜM 8 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ Doç.Dr. Ali Can Takinacı Ar.Gör. Yük. Müh. Murat Özbulut 1. Yoğunluğu 850 kg/m 3 ve kinematik viskozitesi 0.00062 m 2 /s olan yağ, çapı 5 mm ve uzunluğu 40
DetaylıElektrik. Rüzgardan ve Sudan Elektrik eldesinde Kullanılan Sistemler
Elektrik Rüzgardan ve Sudan Elektrik eldesinde Kullanılan Sistemler Rüzgar enerjisi değişime uğramış güneş enerjisidir: Güneş enerjisinin karalan, denizleri ve atmosferi her yerde özdeş ısıtmamasından
DetaylıE = U + KE + KP = (kj) U = iç enerji, KE = kinetik enerji, KP = potansiyel enerji, m = kütle, V = hız, g = yerçekimi ivmesi, z = yükseklik
Enerji (Energy) Enerji, iş yapabilme kabiliyetidir. Bir sistemin enerjisi, o sistemin yapabileceği azami iştir. İş, bir cisme, bir kuvvetin tesiri ile yol aldırma, yerini değiştirme şeklinde tarif edilir.
DetaylıBernoulli Denklemi, Basınç ve Hız Yükleri Borularda Piezometre ve Enerji Yükleri Venturi Deney Sistemi
Bernoulli Denklemi, Basınç ve Hız Yükleri Borularda Piezometre ve Enerji Yükleri Venturi Deney Sistemi Akışkanlar dinamiğinde, sürtünmesiz akışkanlar için Bernoulli prensibi akımın hız arttıkça aynı anda
DetaylıHareket Kanunları Uygulamaları
Fiz 1011 Ders 6 Hareket Kanunları Uygulamaları Sürtünme Kuvveti Dirençli Ortamda Hareket Düzgün Dairesel Hareket http://kisi.deu.edu.tr/mehmet.tarakci/ Sürtünme Kuvveti Çevre faktörlerinden dolayı (hava,
DetaylıAKM 205 BÖLÜM 6 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ Doç.Dr. Ali Can Takinacı Ar.Gör. Yük. Müh. Murat Özbulut
AKM 205 BÖLÜM 6 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ Doç.Dr. Ali Can Takinacı Ar.Gör. Yük. Müh. Murat Özbulut 1. Bir püskürtücü dirsek, 30 kg/s debisindeki suyu yatay bir borudan θ=45 açıyla yukarı doğru hızlandırarak
Detaylı5. BORU HATLARI VE BORU BOYUTLARI
h 1 h f h 2 1 5. BORU HATLARI VE BORU BOYUTLARI (Ref. e_makaleleri) Sıvılar Bernoulli teoremine göre, bir akışkanın bir borudan akabilmesi için, aşağıdaki şekilde şematik olarak gösterildiği gibi, 1 noktasındaki
DetaylıEŞANJÖR (ISI DEĞİŞTİRİCİSİ) DENEYİ FÖYÜ
EŞANJÖR (ISI DEĞİŞTİRİCİSİ) DENEYİ FÖYÜ Giriş Isı değiştiricileri (eşanjör) değişik tiplerde olup farklı sıcaklıktaki iki akışkan arasında ısı alışverişini temin ederler. Isı değiştiricileri başlıca yüzeyli
DetaylıSÜRTÜNME Buraya kadar olan çalışmalarımızda, birbirleriyle temas halindeki yüzeylerde oluşan kuvvetleri etki ve buna bağlı tepki kuvvetini yüzeye dik
SÜRTÜNME Buraya kadar olan çalışmalarımızda, birbirleriyle temas halindeki yüzeylerde oluşan kuvvetleri etki ve buna bağlı tepki kuvvetini yüzeye dik (normal) olarak ifade etmiştik. Bu yaklaşım idealize
Detaylı3. EĞĐK DÜZLEMDE HAREKET Hazırlayanlar Arş. Grv. M. ERYÜREK Arş. Grv. H. TAŞKIN
3. EĞĐK DÜZLEMDE HAREKET Hazırlayanlar Arş. Gr. M. ERYÜREK Arş. Gr. H. TAŞKIN AMAÇ Eğik düzlemdeki imeli hareketi gözlemek e bu hareket için yol-zaman, hız-zaman ilişkilerini incelemek, yerçekimi imesini
Detaylı1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları
1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları Sol üstte yüzey seftleştirme işlemi uygulanmış bir çelik
Detaylır r r F İŞ : Şekil yörüngesinde hareket eden bir parçacık üzerine kuvvetini göstermektedir. Parçacık A noktasından
İŞ : Şekil yörüngesinde hareket eden bir parçacık üzerine etkiyenf r kuvvetini göstermektedir. Parçacık A noktasından r r geçerken konum vektörü uygun bir O orijininden ölçülmektedir ve d r A dan A ne
DetaylıHİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
HİDROLOJİ Buharlaşma Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü BUHARLAŞMA Suyun sıvı halden gaz haline (su buharı) geçmesine buharlaşma (evaporasyon) denilmektedir. Atmosferden
DetaylıYENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI RÜZGAR ENERJİSİ. UĞUR BİCAN Elektrik Mühendisi EMO Ankara Şubesi Enerji Komisyonu
YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI RÜZGAR ENERJİSİ UĞUR BİCAN Elektrik Mühendisi EMO Ankara Şubesi Enerji Komisyonu Çevre dostu olan yenilenebilir enerji kaynakları NEDEN ÖNEMLİDİR? Enerjiye olan büyük ihtiyaç
DetaylıAkışkanların Dinamiği
Akışkanların Dinamiği Akışkanların Dinamiğinde Kullanılan Temel Prensipler Gaz ve sıvı akımıyla ilgili bütün problemlerin çözümü kütlenin korunumu, enerjinin korunumu ve momentumun korunumu prensibe dayanır.
DetaylıBÖLÜM 2. FOTOVOLTAİK GÜNEŞ ENERJİ SİSTEMLERİ (PV)
BÖLÜM 2. FOTOOLTAİK GÜNEŞ ENERJİ SİSTEMLERİ (P) Fotovoltaik Etki: Fotovoltaik etki birbirinden farklı iki malzemenin ortak temas bölgesinin (common junction) foton radyasyonu ile aydınlatılması durumunda
DetaylıBİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM DERSİ-DÖNEM SONU PROJELERİ
BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM DERSİ-DÖNEM SONU PROJELERİ 4. Proje: Hidrolik Türbin Tasarımı (Hydrolic Turbine) Barajlardan ve çaylardan elektrik üretmek için hidrolik (sıvı) türbinler kullanılır. Bunlar
Detaylı7. BÖLÜMLE İLGİLİ ÖRNEK SORULAR
7. BÖLÜMLE İLGİLİ ÖRNEK SORULAR 1) Denver, Colorao da (rakım 1610 m) yerel atmosfer basıncı 8.4 kpa dır. Bu basınçta ve 0 o C sıcaklıktaki hava, 120 o C sıcaklıkta ve 2.5m 8m boyutlarında düz bir plaka
Detaylı1. Aşağıda verilen fiziksel büyüklüklerin dönüşümünde? işareti yerine gelecek sayıyı bulunuz.
Şube Adı- Soyadı: Fakülte No: NÖ-A NÖ-B Kimya Mühendisliği Bölümü, 2016/2017 Öğretim Yılı, 00323-Akışkanlar Mekaniği Dersi, 2. Ara Sınavı Soruları 10.12.2016 Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20) 4 (20) 5 (20)
DetaylıFİZİK PROJE ÖDEVİ İŞ GÜÇ ENERJİ NUR PINAR ŞAHİN 11 C 741
FİZİK PROJE ÖDEVİ İŞ GÜÇ ENERJİ NUR PINAR ŞAHİN 11 C 741 İŞ İş kelimesi, günlük hayatta çok kullanılan ve çok geniş kapsamlı bir kelimedir. Fiziksel anlamda işin tanımı tektir. Yola paralel bir F kuvveti
Detaylıİdeal Akışkanların 2 ve 3 Boyutlu Akımları
AKM 204 / Kısa Ders Notu H11-S1 İdeal Akışkanların 2 ve 3 Boyutlu Akımları Kütlenin Korunumu Prensibi : Süreklilik Denklemi Gözönüne alınan ortam ve akışkan özellikleri; Permanan olmayan akım ortamında
DetaylıÇEV-220 Hidrolik. Çukurova Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Yrd. Doç. Dr. Demet KALAT
ÇEV-220 Hidrolik Çukurova Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Yrd. Doç. Dr. Demet KALAT Borularda Türbülanslı Akış Mühendislik uygulamalarında akışların çoğu türbülanslıdır ve bu yüzden türbülansın
DetaylıAKM BÖLÜM 11 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ Doç.Dr. Ali Can Takinacı
AKM 205 - BÖLÜM 11 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ Doç.Dr. Ali Can Takinacı 1. Bir arabanın 1 atm, 25 C ve 90 km/h lik tasarım şartlarında direnç katsayısı büyük bir rüzgar tünelinde tam ölçekli test ile
DetaylıGÜÇ Birim zamanda yapılan işe güç denir. SI (MKS) birim sisteminde güç birimi
İŞ-GÜÇ-ENERJİ İŞ Yola paralel bir F kuvveti cisme yol aldırabiliyorsa iş yapıyor demektir. Yapılan iş, kuvvet ile yolun çarpımına eşittir. İş W sembolü ile gösterilirse, W = F. Δx olur. Burada F ile Δx
DetaylıİŞ : Şekilde yörüngesinde hareket eden bir parçacık üzerine kuvveti görülmektedir. Parçacık A noktasından
İŞ : Şekilde yörüngesinde hareket eden bir parçacık üzerine etkiyen F kuvveti görülmektedir. Parçacık A noktasından r geçerken konum vektörü uygun bir O orijininden ölçülmektedir ve A dan A ne diferansiyel
DetaylıBölüm 8: Borularda sürtünmeli Akış
Bölüm 8: Borularda sürtünmeli Akış Laminer ve Türbülanslı Akış Laminer Akış: Çalkantısız akışkan tabakaları ile karakterize edilen çok düzenli akışkan hareketi laminer akış olarak adlandırılır. Türbülanslı
DetaylıTEKNİK FİZİK ÖRNEK PROBLEMLER-EK2 1
TEKNİK FİZİK ÖRNEK PROBLEMLER-EK2 ÖRNEK PROBLEM (KİNETİK ENERJİ) RÜZER şirketi 40 kw güce sahip bir rüzgar çiftliği kurmayı planlamıştır. Tasarlanan rüzgar türbinine gelecek rüzgarın debisi 000 kg/s dir.
DetaylıNewton un ikinci yasası: Bir cisim ivmesi cisim üzerine etki eden toplam kuvvet ile doğru orantılı cismin kütlesi ile ters orantılıdır.
Bölüm 5: Hareket Yasaları(Özet) Önceki bölümde hareketin temel kavramları olan yerdeğiştirme, hız ve ivme tanımlanmıştır. Bu bölümde ise hareketli cisimlerin farklı hareketlerine sebep olan etkilerin hareketi
DetaylıTermal Genleşme İdeal Gazlar Isı Termodinamiğin 1. Yasası Entropi ve Termodinamiğin 2. Yasası
Termal Genleşme İdeal Gazlar Isı Termodinamiğin 1. Yasası Entropi ve Termodinamiğin 2. Yasası Sıcaklık, bir gaz molekülünün kütle merkezi hareketinin ortalama kinetic enerjisinin bir ölçüsüdür. Sıcaklık,
DetaylıRüzgar Enerjisinin Kullanım Alanları
Güneşten gelen ışınlar dünya atmosferinde ısınmaya neden olmaktadır. Isınarak yoğunluğu azalan hava yükselmekte, bu havanın yerini soğuk hava doldurmaktadır. Bu hava akımı dünyanın kendi etrafında dönme
DetaylıBir katı malzeme ısıtıldığında, sıcaklığının artması, malzemenin bir miktar ısı enerjisini absorbe ettiğini gösterir. Isı kapasitesi, bir malzemenin
Bir katı malzeme ısıtıldığında, sıcaklığının artması, malzemenin bir miktar ısı enerjisini absorbe ettiğini gösterir. Isı kapasitesi, bir malzemenin dış ortamdan ısı absorblama kabiliyetinin bir göstergesi
DetaylıRüzgar Enerjisi. Dr. Öğr. Üyesi Engin HÜNER,
Rüzgar Enerjisi Dr. Öğr. Üyesi Engin HÜNER, engin.hüner@klu.edu.tr TARİHÇE Tarihte ilk olarak rüzgar yel değirmenlerinde tahıl öğütmek için ve yelkenli gemilerde kullanılmıştır. Eski yunanlılar ve romalılar
DetaylıMAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ II FİNAL SINAVI 22.05.2015 Numara: Adı Soyadı: SORULAR-CEVAPLAR
MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ II FİNAL SINAVI 22.05.2015 Numara: Adı Soyadı: 1- (24 Puan) Şekildeki 5.08 cm çaplı 38.1 m uzunluğunda, 15.24 cm çaplı 22.86 m uzunluğunda ve 7.62 cm çaplı
DetaylıÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1. Y. Doç. Dr. Güray Doğan
ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1 Y. Doç. Dr. Güray Doğan 1 Kinematik Kinematik: akışkanların hareketlerini tanımlar Kinematik harekete sebep olan kuvvetler ile ilgilenmez. Akışkanlar mekaniğinde
DetaylıMühendislik Mekaniği Dinamik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş
Mühendislik Mekaniği Dinamik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 13 Parçacık Kinetiği: Kuvvet ve İvme Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Dinamik, R.C.Hibbeler, S.C.Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 13 Parçacık
DetaylıTermodinamik. Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Lütfullah Kuddusi. Bölüm 2 Problemler. Problem numaraları kitabın «5 th Edition» ile aynıdır.
Termodinamik Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Lütfullah Kuddusi Bölüm 2 Problemler Problem numaraları kitabın «5 th Edition» ile aynıdır. 1 2-26 800 kg kütlesi olan bir arabanın yatay yolda 0 dan 100 km/h hıza
Detaylı!" #$%&'! ( ')! *+*,(* *' *, -*.*. /0 1, -*.*
2. BÖLÜM SAF MADDELERİN ERMODİNAMİK ÖZELLİKLERİ Saf madde Saf madde, her noktasında aynı e değişmeyen bir kimyasal bileşime sahip olan maddeye denir. Saf maddenin sadece bir tek kimyasal element eya bileşimden
DetaylıMETEOROLOJİ. IV. HAFTA: Hava basıncı
METEOROLOJİ IV. HAFTA: Hava basıncı HAVA BASINCI Tüm cisimlerin olduğu gibi havanın da bir ağırlığı vardır. Bunu ilk ortaya atan Aristo, deneyleriyle ilk ispatlayan Galileo olmuştur. Havanın sahip olduğu
Detaylı- 1 - ŞUBAT KAMPI SINAVI-2000-I. Grup. 1. İçi dolu homojen R yarıçaplı bir top yatay bir eksen etrafında 0 açısal hızı R
- - ŞUBT KMPI SINVI--I. Grup. İçi dolu omojen yarıçaplı bir top yatay bir eksen etrafında açısal ızı ile döndürülüyor e topun en alt noktası zeminden yükseklikte iken serbest bırakılıyor. Top zeminden
DetaylıKİNETİK GAZ KURAMI. Doç. Dr. Faruk GÖKMEŞE Kimya Bölümü Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi 1
Kinetik Gaz Kuramının Varsayımları Boyle, Gay-Lussac ve Avagadro deneyleri tüm ideal gazların aynı davrandığını göstermektedir ve bunları açıklamak üzere kinetik gaz kuramı ortaya atılmıştır. 1. Gazlar
DetaylıMANOMETRELER 3.1 PİEZOMETRE
18 3 MANOMETRELER Düşük sıvı basınçlarını hassas olarak ölçmek için yaygın bir metot, bir veya birden fazla denge kolonu kullanan piezometre ve manometrelerin kullanılmasıdır. Burada çeşitli tipleri tartışılacaktır,
DetaylıĐŞ GÜÇ ENERJĐ. Zaman. 5. Uygulanan kuvvet cisme yol aldıramıyorsa iş yapılmaz. W = 0
ĐŞ GÜÇ ENERJĐ Đş kelimesi, günlük hayatta çok kullanılan ve çok geniş kapsamlı bir kelimedir. Fiziksel anlamda işin tanımı tektir.. Yapılan iş, kuvvet ile kuvvetin etkisinde yapmış olduğu yerdeğiştirmenin
DetaylıAKIŞ ÖLÇÜMLERİ. Harran Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü. Dr.M.Azmi AKTACİR-2010-ŞANLIURFA 1
AKIŞ ÖLÇÜMLERİ Dr.M.Azmi AKTACİR-2010-ŞANLIURFA 1 Akış ölçümleri neden gereklidir? Akış hız ve debisinin ölçülmesi bir çok biyolojik, meteorolojik olayların incelenmesi, endüstrinin çeşitli işlemlerinde
DetaylıENERJĐ ELDESĐNDE ORTALAMA RÜZGAR HIZI ÖLÇÜM ARALIĞI ve HELLMANN KATSAYISININ ÖNEMĐ: SÖKE ÖRNEĞĐ
ENERJĐ ELDESĐNDE ORTALAMA RÜZGAR HIZI ÖLÇÜM ARALIĞI ve HELLMANN KATSAYISININ ÖNEMĐ: SÖKE ÖRNEĞĐ Mete ÇUBUKÇU1 mecubuk@hotmail.com Doç. Dr. Aydoğan ÖZDAMAR2 aozdamar@bornova.ege.edu.tr ÖZET 1 Ege Üniversitesi
DetaylıGaz Türbinli Uçak Motorları
UCK 421 - Tepki ile Tahrik 2. Hafta Gaz Türbinli Uçak Motorları İtki Denklemi Gaz Türbinli Motor Bileşenleri Alıklar Sesaltı Sesüstü Kompresörler Merkezcil Eksenel Yanma Odası Türbinler Impuls Reaksiyon
DetaylıHAVALANDIRMA DAĞITICI VE TOPLAYICI KANALLARIN HESAPLANMASI
1.1.1. Temel Bilgiler a) Statik Basınç: Statik basınç, sıkıştırılmış havanın 1 m³ ünün serbest kalması halinde meydana çıkacak potansiyel enerjiyi gösterir. Ayrıca vantilatörlerde güç tecrübeleri kaidelerine
Detaylı11.1 11.2. Tanım Akışkanların Statiği (Hidrostatik) Örnekler Kaldırma Kuvveti. 11.3 Örnek Eylemsizlik Momenti. 11.4 Eylemsizlik Yarıçapı
11.1 11. Tanım Akışkanların Statiği (Hidrostatik) Örnekler Kaldırma Kuvveti 11.3 Örnek Eylemsizlik Momenti 11.4 Eylemsizlik Yarıçapı 11.5 Eksen Takımının Değiştirilmesi 11.6 Asal Eylemsizlik Momentleri
DetaylıBölüm 7 ENTROPİ. Bölüm 7: Entropi
Bölüm 7 ENTROPİ 1 Amaçlar Termodinamiğin ikinci kanununu hal değişimlerine uygulamak. İkinci yasa verimini ölçmek için entropi olarak adlandırılan özelliği tanımlamak. Entropinin artış ilkesinin ne olduğunu
Detaylıİş, Güç ve Enerji. Fiz Ders 7. Sabit Bir Kuvvetin Yaptığı İş. Değişen Bir Kuvvetin Yaptığı İş. Güç. İş-Kinetik Enerji Teoremi
Fiz 1011 - Ders 7 İş, Güç ve Enerji Sabit Bir Kuvvetin Yaptığı İş Değişen Bir Kuvvetin Yaptığı İş Güç İş-Kinetik Enerji Teoremi http://kisi.deu.edu.tr/mehmet.tarakci/ Günlük yaşamda iş kavramı bir çok
DetaylıITAP Fizik Olimpiyat Okulu
9 Eylül 00 Resmi Sınavı (Prof Dr Ventsislav Dimitrov) Konu: Termodinamik ve Enerji koruma yasası Soru Kütlesi m=0g olan suyu 00 0 C dereceden 0 0 C dereceye kadar soğuturken çıkan ısıyı tamamen işe çevirirsek,
DetaylıTaşınım Olayları II MEMM2009 Akışkanlar Mekaniği ve Isı Transferi bahar yy. borularda sürtünmeli akış. Prof. Dr.
Taşınım Olayları II MEMM009 Akışkanlar Mekaniği ve Isı Transferi 07-08 bahar yy. borularda sürtünmeli akış Prof. Dr. Gökhan Orhan istanbul üniversitesi / metalurji ve malzeme mühendisliği bölümü Laminer
DetaylıGaz hali genel olarak molekül ve atomların birbirinden uzak olduğu ve çok hızlı hareket ettiği bir haldir.
GAZLAR Maddeler tabiatta katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç halde bulunurlar. Gaz hali genel olarak molekül ve atomların birbirinden uzak olduğu ve çok hızlı hareket ettiği bir haldir. Gaz molekülleri birbirine
DetaylıNewton un II. yasası. Bir cismin ivmesi, onun üzerine etki eden bileşke kuvvetle doğru orantılı ve kütlesi ile ters orantılıdır.
Newton un II. yasası Bir cismin ivmesi, onun üzerine etki eden bileşke kuvvetle doğru orantılı ve kütlesi ile ters orantılıdır. Bir cisme F A, F B ve F C gibi çok sayıda kuvvet etkiyorsa, net kuvvet bunların
DetaylıSoru No Puan Program Çıktısı 3, ,8 3,10 1,10
Öğrenci Numarası Adı ve Soyadı İmzası: CEVAP ANAHTARI Açıklama: Sınavda ders notları ve dersle ilgili tablolar serbesttir. SORU. Tersinir ve tersinmez işlemi tanımlayınız. Gerçek işlemler nasıl işlemdir?
DetaylıAKM 205 BÖLÜM 3 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ. Doç.Dr. Ali Can Takinacı Ar.Gör. Yük. Müh. Murat Özbulut
AKM 205 BÖLÜM 3 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ Doç.Dr. Ali Can Takinacı Ar.Gör. Yük. Müh. Murat Özbulut 1. 70 kg gelen bir bayanın 400 cm 2 toplam ayak tabanına sahip olduğunu göz önüne alınız. Bu bayan
DetaylıNÖ-A NÖ-B. Adı- Soyadı: Fakülte No:
Şube Adı- Soyadı: Fakülte No: NÖ-A NÖ-B Kimya Mühendisliği Bölümü, 2016/2017 Öğretim Yılı, 00323-Akışkanlar Mekaniği Dersi, Dönem Sonu Sınavı Soru ve Çözümleri 05.01.2017 Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20)
DetaylıBAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK - 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 4
BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK - 0 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY İÇİNDE SABİT SICAKLIKTA SİLİNDİRİK ISITICI BULUNAN DİKDÖRTGEN PRİZMATİK SAC KUTU YÜZEYLERİNDEN ZORLANMIŞ TAŞINIM
DetaylıAERODİNAMİK KUVVETLER
AERODİNAMİK KUVVETLER Hazırlayan Prof. Dr. Mustafa Cavcar Aerodinamik Kuvvet Bir uçak üzerinde meydana gelen aerodinamik kuvvetlerin bileşkesi ( ); uçağın havayagörehızının () karesi, havanın yoğunluğu
DetaylıP u, şekil kayıpları ise kanal şekline bağlı sürtünme katsayısı (k) ve ilgili dinamik basınç değerinden saptanır:
2.2.2. Vantilatörler Vantilatörlerin görevi, belirli bir basınç farkı yaratarak istenilen debide havayı iletmektir. Vantilatörlerde işletme karakteristiklerini; toplam basınç (Pt), debi (Q) ve güç gereksinimi
DetaylıÖDEV SETİ 4. 1) Aşağıda verilen şekillerde her bir blok 5 kg olduğuna göre yaylı ölçekte ölçülen değerler kaç N dir.
ÖDEV SETİ 4 1) Aşağıda verilen şekillerde her bir blok 5 kg olduğuna göre yaylı ölçekte ölçülen değerler kaç N dir. 2) a) 3 kg lık b) 7 kg lık blok iki ip ile şekildeki gibi bağlanıyor, iplerdeki gerilme
DetaylıProses Tekniği 3.HAFTA YRD.DOÇ.DR. NEZAKET PARLAK
Proses Tekniği 3.HAFTA 3.HAFTA YRD.DOÇ.DR. NEZAKET PARLAK Sürekli Akışlı Açık Sistemlerde Enerji Korunumu de = d dt Sistem dt eρdv + eρ V b n A Bu denklemde e = u + m + gz Q net,g + W net,g = d dt eρdv
DetaylıVANTİLATÖR DENEYİ. Pitot tüpü ile hız ve debi ölçümü; Vantilatör karakteristiklerinin devir sayısına göre değişimlerinin belirlenmesi
VANTİLATÖR DENEYİ Deneyin amacı Pitot tüpü ile hız ve debi ölçümü; Vantilatör karakteristiklerinin devir sayısına göre değişimlerinin belirlenmesi Deneyde vantilatör çalışma prensibi, vantilatör karakteristiklerinin
DetaylıBÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM
BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM 4.1. Giriş Bir önceki bölümde, hareket denklemi F = ma nın, maddesel noktanın yer değiştirmesine göre integrasyonu ile elde edilen iş ve enerji denklemlerini
Detaylı1.1 Yapı Dinamiğine Giriş
1.1 Yapı Dinamiğine Giriş Yapı Dinamiği, dinamik yükler etkisindeki yapı sistemlerinin dinamik analizini konu almaktadır. Dinamik yük, genliği, doğrultusu ve etkime noktası zamana bağlı olarak değişen
DetaylıİTKİLİ MOTORLU UÇAĞIN YATAY UÇUŞ HIZI
İTKİLİ MOTORLU UÇAĞIN YATAY UÇUŞ HIZI Mustafa Cavcar Anadolu Üniversitesi Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi 26470 Eskişehir Yatay uçuş sabit uçuş irtifaında yeryüzüne paralel olarak yapılan uçuştur.
DetaylıNÖ-A NÖ-B. Şube. Alınan Puan. Adı- Soyadı: Fakülte No: 1. Aşağıda verilen fiziksel büyüklüklerin eşit olduğunu gösteriniz. 1/6
Şube NÖ-A NÖ-B Adı- Soyadı: Fakülte No: Kimya Mühendisliği Bölümü, 2015/2016 Öğretim Yılı, 00323-Akışkanlar Mekaniği Dersi, Bütünleme Sınavı Soru ve Çözümleri 20.01.2016 Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20)
DetaylıUlusal Metroloji Enstitüsü GENEL METROLOJİ
Ulusal Metroloji Enstitüsü GENEL METROLOJİ METROLOJİNİN TANIMI Kelime olarak metreden türetilmiş olup anlamı ÖLÇME BİLİMİ dir. Metrolojinin Görevi : Bütün ölçme sistemlerinin temeli olan birimleri (SI
DetaylıGazların Özellikler Barometre Basıncı Basit Gaz Yasaları
İÇERİK Gazların Özellikler Barometre Basıncı Basit Gaz Yasaları Boyle Yasası Charles Yasası Avogadro Yasası Gaz Davranışları ve Standart Koşullar İdeal ve Genel Gaz Denklemleri Gaz Karışımları Gaz Yasalarına
DetaylıITAP Fizik Olimpiyat Okulu
4 Ekim esmi Sınaı (rof. Dr. entsisla Dimitro) Soru. X ekseni yönünde hareket eden noktasal bir cismin hızı, bulunduğu noktanın x koordinatının fonksiyonu olarak grafikte çizilmiştir. Bu grafiğe göre koordinat
DetaylıENERJİ KAYNAKLARI. Yrd.Doç.Dr. Cabbar Veysel BAYSAL Erciyes Üniversitesi Müh. Fak. Elektrik-Elektronik Müh. Böl.
ENERJİ KAYNAKLARI Yrd.Doç.Dr. Cabbar Veysel BAYSAL Erciyes Üniversitesi Müh. Fak. Elektrik-Elektronik Müh. Böl. cvbaysal@erciyes.edu.tr 1 Giriş Enerji Nedir? Enerji, en basit tarifle, iş yapabilme yetisidir.
DetaylıAKM 205 BÖLÜM 2 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ. Doç.Dr. Ali Can Takinacı Ar.Gör. Yük. Müh. Murat Özbulut
AKM 205 BÖLÜM 2 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ Doç.Dr. Ali Can Takinacı Ar.Gör. Yük. Müh. Murat Özbulut 1. Bir otomobile lastiğinin basıncı, lastik içerisindeki havanın sıcaklığına bağlıdır. Hava sıcaklığı
DetaylıBİYOLOLOJİK MALZEMENİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ PROF. DR. AHMET ÇOLAK
BİYOLOLOJİK MALZEMENİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ PROF. DR. AHMET ÇOLAK SÜRTÜNME Sürtünme katsayısının bilinmesi mühendislikte makina tasarımı ile ilgili çalışmalarda büyük önem taşımaktadır. Herhangi bir otun
DetaylıEDUCATIONAL MATERIALS
PROBLEM SET 1. (2.1) Mükemmel karıştırılmış, sabit hacimli tank, aynı sıvıyı içeren iki giriş akımına sahiptir. Her akımın sıcaklığı ve akış hızı zamanla değişebilir. a) Geçiş işlemini ifade eden dinamik
DetaylıYENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI RÜZGAR ENERJİSİ SİSTEMLERİ Eğitim Merkezi Projesi
YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI RÜZGAR ENERJİSİ SİSTEMLERİ Eğitim Merkezi Projesi Konu Başlıkları Enerjide değişim Enerji sistemleri mühendisliği Rüzgar enerjisi Rüzgar enerjisi eğitim müfredatı Eğitim
DetaylıGİRİŞ TURBO MAKİNALARIN TANIMI SINIFLANDIRMASI KULLANIM YERLERİ
GİRİŞ TURBO MAKİNALARIN TANIMI SINIFLANDIRMASI KULLANIM YERLERİ Turbo kelimesinin kelime anlamı Turbo yada türbin kelimesi latince kökenli olup anlamı bir eksen etrafında dönen parçadır. 1 TANIM Turbo
DetaylıBİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METOTLAR-II BORU ve DİRSEKLERDE ENERJİ KAYBI DENEYİ 1.Deneyin Adı: Boru ve dirseklerde
Detaylı: MAXWELL TEKERLEĞİ. Deneyin Adı Deneyin Amacı
Deney No Deneyin Adı Deneyin Amacı : M4 : MAXWELL TEKERLEĞİ : İzole sistemlerde enerjinin korunumu ilkesini ve potansiyel ile kinetik enerji arası dönüşümlerini gözlemlemek/türetmek Teorik Bilgi : Maxwell
DetaylıG = mg bağıntısı ile bulunur.
ATIŞLAR Havada serbest bırakılan cisimlerin aşağı doğru düşmesi etrafımızda her zaman gördüğümüz bir olaydır. Bu düşme hareketleri, cisimleri yerin merkezine doğru çeken bir kuvvetin varlığını gösterir.
DetaylıÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1. Y. Doç. Dr. Güray Doğan
ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1 Y. Doç. Dr. Güray Doğan 1 Kinematik Kinematik: akışkanların hareketlerini tanımlar Kinematik harekete sebep olan kuvvetler ile ilgilenmez. Akışkanlar mekaniğinde
DetaylıGazların fiziksel davranışlarını 4 özellik belirler.
6. Gazlar Gazların fiziksel davranışlarını 4 özellik belirler. Sıcaklık (K), Hacim (L), Miktar (mol), Basınç (atm, Pa (N/m 2 )). Birbirlerinden bağımsız değiller, herhangi 3 tanesinden 4. hesaplanabilir.
DetaylıRÜZGAR ENERJİSİ VE SİVAS ŞARTLARINDA RÜZGAR SANTRALİ TASARIMI
RÜZGAR ENERJİSİ VE SİVAS ŞARTLARINDA RÜZGAR SANTRALİ TASARIMI Cumhuriyet Üniversitesi Elektrik - Elektronik Mühendisliği Bölümü Sunan Yrd.Doç. Dr. Mustafa HOŞTUT Nisan-2007 1/53 RÜZGAR ENERJİSİ VE SİVAS
Detaylı2. POTANSİYEL VE KİNETİK ENERJİ 2.1. CİSİMLERİN POTANSİYEL ENERJİSİ. Konumundan dolayı bir cismin sahip olduğu enerjiye Potansiyel Enerji denir.
BÖLÜM POTANSİYEL VE KİNETİK ENERJİ. POTANSİYEL VE KİNETİK ENERJİ.1. CİSİMLERİN POTANSİYEL ENERJİSİ Konumundan dolayı bir cismin sahip olduğu enerjiye Potansiyel Enerji denir. Mesela Şekil.1 de görülen
DetaylıTermodinamik Termodinamik Süreçlerde İŞ ve ISI
Termodinamik Süreçlerde İŞ ve ISI Termodinamik Hareketli bir pistonla bağlantılı bir silindirik kap içindeki gazı inceleyelim (Şekil e bakınız). Denge halinde iken, hacmi V olan gaz, silindir çeperlerine
DetaylıGAZLAR GAZ KARIŞIMLARI
DALTON KISMİ BASINÇLAR YASASI Aynı Kaplarda Gazların Karıştırılması Birbiri ile tepkimeye girmeyen gaz karışımlarının davranışı genellikle ilgi çekicidir. Böyle bir karışımdaki bir bileşenin basıncı, aynı
DetaylıKAYMALI YATAKLAR II: Radyal Kaymalı Yataklar
KAYMALI YATAKLAR II: Radyal Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Radyal yataklama türleri Sommerfield Sayısı Sonsuz Genişlikte
DetaylıMAK-LAB007 AKIŞKAN YATAĞINDA AKIŞKANLAŞTIRMA DENEYİ
MAK-LAB007 AKIŞKAN YATAĞINDA AKIŞKANLAŞTIRMA DENEYİ 1.GİRİŞ Deney tesisatı; içerisine bir ısıtıcı,bir basınç prizi ve manometre borusu yerleştirilmiş cam bir silindirden oluşmuştur. Ayrıca bu hazneden
Detaylı