İş Güvenliği Üzerine Düşünceler

Transkript

1 İş Güvenliği Üzerine Düşünceler Yrd. Doç. Dr. Fahri Erenel İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Müdürü İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü

2 Soma Maden Faciası 13 Mayıs Şehit

3

4

5

6

7

8 Institute Bruno Schmaeling Consulting Gruop Kurucu ve Yöneticisi 30 yılı aşan tecrübem ile öğrendim ki bir işyerinde kaç iş kazasının meydana geleceğine,o iş yerinin yöneticisi karar veriyor.

9

10 Son İş Kazaları 1 Mayıs 2015 günü; -Tokat/Reşadiye de;26 yaşındaki Murat Uçar, işyerinde üzerine 1 tonluk plastik hammaddesinin düşmesi, -Karaman da;53 yaşındaki Yüksel Deveci, çalıştığı inşaatın 5 nci katında sıva yaparken dengesini kaybederek düşmesi sonucu hayatını kaybetmiştir.

11 Son İş Kazaları 2 Mayıs 2015 günü,bodrum da inşaat iskelesinin düşmesi sonucu 4 işçi yaralanmıştır. 3 Mayıs 2015 günü, bu kez Ağrı dadevlet Hastanesi inşaatında çalışan 42 yaşında ki 6 çocuk babası Abbas Başboğa 8 nci kattan düşerek hayatını kaybetmiştir.

12 Son İş Kazaları 12 Mayıs 2015 günü, Karabük KARDEMİR Enerji Tesislerinde trafo merkezindeki patlama sonucu 28 yaşındaki kumanda operatörü İrfan Yılmaz hayatını kaybetmiştir. 12 Mayıs 2015 günü, Gaziantep Organize Sanayi Bölgesi inşaatında çalışan 29 yaşındaki su tesisatçısı Necati Mortaş, 40 metre yükseklikteki iskeleden düşerek hayatını kaybetmiştir.

13 İş Cinayetleri Almanağı-2013 Adalete Arayana Destek Grubu Sunuş Bölümü: 2012 yılı Almanağı nda; Böyle bir Almanağa bir daha ihtiyaç duyulmamasını ümit ediyoruz. diye temenni etmiştik te en az 1235 işçi hayatını kaybetti.

14 İş Cinayetleri Almanağı-2013 Adalete Arayana Destek Grubu Ailelerden Sayfa 9: -Başına gelmedikçe,ateş kendi ocağına düşmedikçe, ülkemizde her gün 5 ila 8 işçinin hayatını kaybettiği gerçeğinin maalesef farkında olmuyor insan. -Sevdiğinin, canının ciğerinin ekmek parası peşindeyken hayatını kaybetmesinin kaderini, acısını, öfkesini tahmin de tahayyül de edemiyor. -İş cinayetlerinin kaza olarak nitelendirilmesinin, ölümlerin kaçınılmaz ve önlenemez addedilmesinin insanı nasıl yaralayacağını düşünemiyor insan.

15 İş Sağlığı ve Güvenliği Verilerine SGK Verileri Ulaşım İş Sağlığı ve Güvenliği Meclisi İş Cinayetleri Almanağı

16 İstatistiki Veriler Her saat 80 iş kazası Yılda 706 bin işçi iş kazası ile karşı karşıya(tüik 2013) Her 10 iş kazasından yalnızca biri SGK kayıtlarına yansıyor yılı -SGK :74 bin iş kazası -TÜİK :706 bin iş kazası KAYIT DIŞI İŞ KAZALARI ÇOK YÜKSEK

17 İstatistiki Veriler TÜİK verileri SGK verilerinin 9.5 katı 100 kayıtlı iş kazasından biri ölümlü olarak sonuçlanıyor. Her gün 20,yaklaşık her saatte bir işçi hayatını kaybediyor :İş Kazası sayısı :İş Kazası sayısı-1223

18 2014 Yılı İş Kazaları 1886 hayat kaybı (1754 ü erkek,132 si kadın,54 ü çocuk,53 ü göçmen işçi) ü inşaat işçisi sı maden işçisi u tarım işçisi - AVRUPA BİRİNCİSİ -DÜNYA ÜÇÜNCÜSÜ(Salvador ve Cezayir in Ardından)

19 Nisan 2015 Ayı İş Kazası Verileri Yılın ilk 4 ayı : 481 hayat kaybı Nisan 2015 :130 hayat kaybı-2 çocuk işçi Nisan 2015 : 40 hayat kaybı ile inşaat sektörü ilk sırada Trafik/Servis kazaları :34 hayat kaybı

20 İş Sağlığı ve Güvenliği Meclisi İstatistikleri

21 İş Sağlığı ve Güvenliği Meclisi İstatistikleri

22

23

24 KAZALARIN SEBEPLERİ GÜVENSİZ KOŞULLAR 10% NEDENİ SAPTANAMAYAN KAZALAR 2% GÜVENSİZ DAVRANIŞLAR 88% 24

25 GERİYE KALAN % 2 İSE ADINA KADER DEDİĞİMİZ KAÇINILMAZLIK HALİDİR. Deprem, Sel vb. Doğal Afetler 25

26 BUNA DAYANARAK İŞ KAZALARININ ALINACAK ÖNLEMLERLE % 98 ORANINDA ÖNLEMESİNİN MÜMKÜN OLDUĞUNU SÖYLEMEMİZDE BİR YANILGI OLMAYACAKTIR. 26

27 Güvenli Olmayan Davranışlar İş arkadaşlarını uyarmamak veya ekipmanı emniyete almamak Ekipman veya alet noksanlığını önemsememek Uygun olmayan şekilde yük kaldırmak Uygun olmayan şekilde ekipman kullanmak Yetkisi olmayan ekipman ile çalışmak

28

29 Güvenli Olmayan Davranışlar Güvenlik araçlarını çalıştırılamaz hale getirmek İlaç ve madde bağımlısı olmak,alkol kullanmak Sağlık ve güvenlik kurallarını ihlal etmek Kişisel koruyucu teçhizatı kullanmamak Uygun olmayan pozisyonda çalışmak

30 BENZİNİN YANINDA SİGARA İÇERKEN YANDI

31 Güvenli Olmayan Koşullar Kalabalık iş alanları Kusurlu makineler ve aletler Uygun olmayan şekilde depolanmış patlayıcı veya tehlikeli maddeler Yetersiz aydınlatma, havalandırma, koruma düzeni, Yersiz işyeri temizlik ve düzeni

32

33

34 Güvenli Olmayan Koşullar Radyasyona maruz kalmak Aşırı gürültü Tehlikeli atmosferik koşullar Riskli zemin koşulları Sağlam olmayan iş alanları Yangınla mücadele araçlarının olmaması veya yetersizliği

35

36 İş Güvenliği Sorunu nun İki Önemli Boyutu Birçok düzenlemelere ve tedbirlere rağmen, aratarak devam eden iş kazaları Konuya karşı, toplumsal farkındalığın yaratılamaması, yaratılsa bile uzun bir süreç diliminde sürdürülememesi, kısacası yerleşik bir iş güvenliği kültürünün oluşturulamaması

37

38 GÜVENLİK KÜLTÜRÜ BİR DAVRANIŞ BİÇİMİDİR, ÖĞRENİNİZ VE ÖĞRETİNİZ

39 Farkındalık İçin İki Farklı Düzenleme 28 Nisan Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü 3-5 Mayıs tarihleri arasında,1987 yılından beri düzenlenmekte olan ve bu yıl 29 ncusu düzenlenen İş Sağlığı ve Güvenliği Haftası

40 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu-2012 İş güvenliği kültürü nün oluşturulamaması Almanya nın İSG yasaları:1839 ve 1853 Almanya nın İSG uzman istihdamını düzenleyen yasası:1973

41 Dilaver Paşa Nizamnamesi Padişah tarafından onaylanmadığı için aslında bir teamülname/tüzük niteliği taşımaktadır yaş arasındaki Zonguldaklı erkeklerin madende zorunlu çalıştırılması Madenlerde doktor bulunması maddesinin getirilmesi Her kim ki hastalanıp çalışamayacak duruma gele, eşeğe bindirilip köyüne gönderile

42 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nın Web Sayfası 2 Kanun (6331 ve 4857 sayılı Kanunlar) 36 Yönetmelik 23 Tebliğ TOPLAM:61 Mevzuat

43 Kültür Öğrenilmiş davranış kalıpları Öğrenilmiş davranışların nesilden nesile aktarılması Geleneksel değerler ve buna bağlı olan fikirler İçe sindirilmiş ve yaşam biçimi haline getirilmiş bilgidir

44 Kültürün Özellikleri Paylaşılabilir. Öğrenilir. Sembollere bağlıdır. Bütünleştiricidir. Oluşabilmesi için belirli bir zaman dilimine ihtiyaç vardır

45 Örgüt Kültürünün Özellikleri Örgütte yapılan her şeyin yapılış biçimidir. Öğrenilmiş ve sonradan kazanılmıştır. Paylaşılan davranış kurallarıdır. Örgütü başka örgütlerden ayıran bir rolü vardır. Düzenli bir şekilde tekrarlanan kalıplar şeklindedir. Çalışanlar arasında dayanışmayı ve çalışanların örgüte olan bağlılıklarını arttırır. Davranışsal tutarlılığı arttırır. Yazılı kural ve metinlere ihtiyaç kalmaz

46 Maslow İhtiyaçlar Hiyerarşisi

47 Güvenlik Kültürü İlk olarak 1986 yılında Çernobil de yaşanan nükleer kazadan sonra,1987 yılında OECD Nükleer Ajansı tarafından hazırlanan bir raporda kullanılmıştır. Örgüt kültürünün bir alt boyutu olarak kabul edilmektedir. Risk,kaza ve hastalıklar hakkında örgütün bütün üyeleri tarafında paylaşılan inançlar ve fikirlerdir

48 Çernobil Nükleer Kaza-1986

49 Güvenlik Kültürünün Özellikleri Çalışanlar güvenlik kuralları ve düzenlemelerine her zaman uyar. Çalışanlar sürekli biçimde tehlikeleri araştırır. ve tehlikeli bir durum ile karşılaştığında onu düzeltmek için inisiyatif alır. Çalışanlar güvenlikle ilgili, aktivitelere katılamaya isteklidir. Güvenlikle ilgili konularda açık bir iletişim vardır.azarlama ve disiplin cezası yoktur

50 Güvenlik Kültürünün Özellikleri Güvenlikle ilgili ortaya çıkan olaylar sistem başarısızlığını tespit etmek ve sistemde gerekli düzeltmeleri yapmak için bir fırsat olarak görülür. Eğitim programları, çalışanları işlerinde güvenliğini sağlamaları için gerekli bilgi,beceri ve yeteneği sağlamaktadır. Çalışanlar gereksiz yere risk almazlar. Yöneticiler, çalışanların gereksiz yere risk almalarına neden olmazlar

51 Güvenlik Kültürünün Özellikleri Güvenlik sorunlarında düzenli olarak davranış temelli düzeltici geri bildirim sistemi vardır. İş arkadaşlarının güvenliğe yönelik destek sağladığı,destekleyici bir çalışma çevresi vardır. Çalışanlar,yapmış oldukları işlerdeki potansiyel tehlikeleri anlarlar ve onları gerekli şekilde değerlendirirler. Bütün iş aktiviteleri ve yönetimi tehlikelerin yok edilmesi ve yaralanmaların önlenmesi üzerine odaklanmıştır

52 Pozitif Güvenlik Kültürü Örgüt üyelerinin güvenliğe yönelik olarak paylaştıkları davranış kalıpları, tutumlar, algılar ve değerler seti olarak ifade edilebilir. Çalışanların güvenli olmayan eylemlerden sakındığı bir çalışma atmosferi yaratır

53 Zayıf veya Negatif Güvenlik Kültürünün Belirtileri Yüksek oranda hastalıklar ve işe devamsızlıklar Suçlama kültürü algıları Yüksek personel devir hızı Yeterli kaynak tahsis edilememesi Yasalara,örgütsel güvenlik kural ve prosedürlerine uyma noktasındaki eksiklikler İletişim,işbirliği ve kontrol seviyelerindeki zayıflık Zayıf bir sağlık ve güvenlik yapısı

54 Güvenli Davranış İşçiler tarafından yapılan hatalar: Güvenli olmayan davranış Bireyi hataya yönelten durumların varlığı: Güvenli olmayan koşullar Hataları azaltmanın bir yolu bireylerin hataya yol açan özelliklerini asgariye indirmeye çalışmaktır. Bu ise,gerekli eğitimi vermek ve geri bildirimde bulunmak suretiyle başarılabilir. Bir araştırma:güvenlik performansına yönelik geri bildirimde bulununcaya kadar güvenli davranışta önemli bir değişikliğin görülmediği saptanmıştır

55 Geri Bildirim Olumlu veya olumsuz bir davranış sonrasında hemen veya gerçekleşeceği tahmin edilen bir davranıştan önce olabilir. Yargılayıcı değil,dikkat çekici ve yöneltici,aynı zamanda uygun tarzda olumlu veya olumsuz nitelikli olmasına özen gösterilmelidir. Çok olumsuz bir geri bildirimin yapılmamasına özen gösterilmelidir

56 PARADİGMA DEĞİŞİMİ

57 İş Güvenliği Eğitimi Eğitim Mesleki Eğitim

58 Eğitimin Önemi (PISA) (*) Ortalama başarısı Türkiye den istatistiksel olarak anlamlı şekilde farklı olmayan ülkeler

59 İş Güvenliği Uzmanı İstihdamı 50 ve üzeri işçi çalıştıran işyerleri için geçerli KOBİ ler: Çoğunda çalışan sayısı 50 nin altında -Çalışanların %84 ü istihdam ediliyor, -Kazaların %80 i meydana geliyor. KOBİ ler için ilave tedbirler gerekmektedir

60 Mevzuata Uyum Sık yapılan değişikliklerin getirdiği uyum sorunu Mevzuat fazlalığı Hızla gelişen ve değişen çalışma koşulları Uygulama ve denetim sonuçlarının bürokratik süreç nedeniyle süratle mevzuata yansıtılamaması Sık değişiklik ve gelişmeleri yansıtma arasında denge kurma Gerekli tedbirleri almak

61 Görüşe Başvurma Korku kültürü ve örgütsel sessizlik Sorma-Düşünme İtaat et Olumsuz haberleri iletmede çekingenlik ve filtreleme yaklaşımının yaygınlığı

62 Görüşe Başvurma Astlardan olumsuz bir geri bildirim alma endişesi Yüksek güç mesafesi ve hiyerarşiyi kabul etme eğilimi Yöneticiler her zaman için en iyiyi bilir. anlayışı Örgütsel etik ikliminin oluşturulması

63 Görüşe Başvurma Bir olayın açığa çıkmasında zorlama veya zorunluluk değil gönüllülük esas olmalı İş kaybetme, intikam alınma, sosyal izolasyona uğrama endişesi Üst yönetime güven duyma, yasal açıdan güvence altına alınma Yasal güvence sağlandı.kültürel alışkanlıklar?

64 Görüşe Başvurma Çalışanların, konuşmaları ile ilgili olumlu sonuç yok ise sessiz kalmayı tercih etmeleri Konuşma ile ; -Örgüte güven duyma -İş motivasyonu -Örgütte kalma niyeti -Örgütsel özdeşleşme -Kendini tamamlama arasında pozitif ilişki mevcuttur

65 Sonuç ve Değerlendirme Güvenlik kültürü nün yaşam tarzı haline getirilmesi Bu süreçte alt işverenlerin unutulmaması Davranışların alışkanlık haline gelişine kadar tekrar Tedarikçileri/ziyaretçileri kültürümüzün bir parçası şeklinde davranışa yöneltme

66 Sonuç ve Değerlendirme Tecrübe paylaşımı-örtük bilgiye yer verilmemesi İnsan kaynakları yönetiminin aktif olarak devrede olması Çocuk ve gençlerin bilgilendirilmesi Ceza ve ödül sisteminin dengeli tesisi Davranış tabanlı iş güvenliği-eğitimin önemi

67 Sonuç ve Değerlendirme Sabırlı olmak gerekir. Alışkanlıkların yerleşmesi zaman alabilir. Yenileme eğitimleri Acil durum eğitimleri Kişisel koruyucu ekipmanların kişiye özel olması

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

78 Asansör Kazalarına Dikkat! Yılda ortalama 200 asansör kazası Kazaların %20 si can kaybı ile sonuçlanıyor. 20 bin civarındaki asansörden,sadece %16 sına karşılık gelen 3200 ü kullanılabilir. Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği Gereği: -Yıllık Bakım Sözleşmesi-Aylık bakımlar -Yılda bir kez A tipi Muayene Kuruluşuna Kontrol