3.Hafta ( ) UZAKTAN ALGILAMA

Transkript

1 3.Hafta ( ) UZAKTAN ALGILAMA

2

3

4

5

6

7 Uzaktan Algılama Nedir? Yeryüzünden belirli uzaklıkta, atmosferde veya uzayda hareket eden platformlara yerleştirilmiş ölçüm aletleri aracılıyla, objelerle fiziksel temas olmaksızın yeryüzünün doğal ve yapay objeleri hakkında bilgi alma ve bunları değerlendirme tekniğidir. Bir başka ifade ile objelerle fiziksel temasta bulunmadan herhangi bir uzaklıktan yapılan ölçümlerle objeler hakkında bilgi edinme bilim ve sanatı olarak ifade edilir. Diğer taraftan uzaktan algılama, elektromanyetik spektrumun mor ötesi ışınlarla mikrodalga ışınları arasındaki bölümleri aracılığı ile havadan ve uzaydan cisimlerin özelliklerini kaydetme ve inceleme tekniği olarak da tanımlanır.

8 Uzaktan algılama çalışmaları, 2000 yıl kadar önce demir madenlerini yerini tespit etmek için yüksek yerlerden yapılan gözlemler dünyada kabul edilen ilk uzaktan algılama uygulamasıdır.

9 İlk hava fotoğrafı 1858 yılında, Gaspar Felix tarafından Fransa'da 80 metre yükseklikteki balondan çekilmiş. Bir karikatürist olan Gaspar Felix Tournachon, kamerası ile balonda sepetin içinden Fransa'daki bazi köyleri evlerin üstünden fotoğraflamaya başladi. Amerikan iç savaşında birleşik kuvvetlerin balondan hava fotoğrafı çektiği bilinmektedir.

10 Kuşlar doğru bir hat boyunca uçup geri dönmek için eğitilip kameralar 30 sn.lik aralıklarla görüntüler almıştır. 1903, Julius Neubronner posta güvercinlerinin göğsüne monte edilen 70 gr. Kameranın patentini almıştır.

11

12

13 Uçaktan Çekilen ilk hava fotoğrafı 1908 de, Wilbur Wright ve yolcusu L. P. Bonvillain uçaktan ilk hava fotoğrafını çekmişlerdir.

14 1909 yılından sonra hava fotoğrafları uçaklara yerleştirilen kameralarla alınmıştır. Hexacopter

15 Ormancılık alanındaki ilk hava fotoğrafı 1887 de çekilmiş. Hava fotoğrafları ilk kez 1892 de Avusturya da orman envanterinde kullanılmıştır.

16 1950 li yıllardan sonra gelişen uzay teknolojisi sayesinde uzay araçlarına yerleştirilen algılayıcılar yardımıyla alınan uydu görüntüleri kullanılmaya başlanmıştır.

17

18 Türkiye de Uzaktan algılama çalışmaları, Ülkemizde ilk Hava fotoğrafları Harita Genel Komutanlığı tarafından 1/25000 ölçekli topoğrafik haritaların yapımında kullanılmıştır (1937) yılında tüm ülkenin topoğrafik haritaları tamamlanmıştır. Ormancılığımızda ise Hava Fotoğrafları ilk kez 1953 yılında Orman Amenajman Planlarının yapımında kullanılmıştır. HGK tarafından çekilen 1/ /35000 ölçekli hava fotoğrafları yersel yöntemlerle birleştirilerek kullanılmıştır yılında uygulamaya konulan I. Beş yıllık kalkınma planı ile hava fotoğrafları ormancılıkta etkin olarak kullanılmaya başlanmış ve 1/20000 ve 1/35000 ölçekli hava fotoğrafları kullanılarak tüm ülke ormanlarının amenajman 10 yıl içerisinde tamamlanmıştır.

19 Bu bilgilerden anlaşıldığı üzere Uzaktan Algılama yöntemi bir veri toplama aracı olarak 50 yıldır Türkiye ormancılığında kullanılmaktadır.

20 yılları arasında 1/ ve 1/ ölçekli hava fotoğrafları kullanılmıştır.

21 yılları arasında 1/ ölçekli renkli kızılötesi analog hava fotoğrafları kullanılmıştır.

22 2009 yıllından itibaren sayısal hava fotoğrafları kullanılmaktadır. %30-35 yan,%60-65 ön bindirmeli çekilmiş Digital Hava Fotoğrafı Çifti (RGB+İnfrared, 45 cm çözünürlüklü)

23

24

25

26 Geçirilen Işın Uzaktan algılama, yeryüzünden yansıyan veya yayılan elektromanyetik enerjinin dünya yörüngesindeki yapay uyduların sensörlerinden algılanarak farklı dalga boyu aralıklarında kaydedilmesi yoluyla gerçekleşir. Algılayıcılar Yansıyan Işın Gelen Işın Emilen Işın

27

28

29 Elektromanyetik Spektrum (Tayf), Mavi Yeşil Kırmızı

30 Uzaktan Algılama Sistemleri Yer Platformu Platform Hava Araçları Uydu Platformu Kullanılan Enerji Aktif Sistemler Pasif Sistemler Pankromatik Algılayıcı Sistem Multi-Spektral Hyper-Spektral

31 Yer Platformu - Yer platformları çok ayrıntı gerektiren çalışmalarda kullanılırlar. - Görüntü aldıkları alan oldukça küçüktür - Mekansal çözünürlük ise yüksektir Hava Araçları Uçaklara monte edilen uzaktan algılama sensörlerinden oluşan sistemlerdir Uydu Platformu Uzay Platformlarına monte edilen sensörlerden oluşmuştur

32 Uzaktan Algılama Sistemleri Pasif Algılama Sistemleri Aktif Algılama Sistemleri

33 Aktif Algılama Sistemleri: Kendi elektromanyetik ışık kaynağına sahip algılama sistemleridir. Syntetic Aperture Radar kısaca SAR olarak adlandırılırlar. Havadan lazer tarama (LIDAR) ve InSAR olmak üzere ikiye ayrılırlar. LIDAR elektromanyetik spektrumun yakın kızılötesi bölgesinde algılama yaparken InSAR ise mikrodalga bölgesinde algılama yapmaktadır. ERS-1 uydusu aktif algılama sistemine sahiptir. SAR sistemleri, pasif sistemlerden daha uzun dalga boylarında çalışırlar. Bu nedenle, karanlıkta, siste, bulutlu alanlarda görüntüleme yapabilirler. Pasif Algılama Sistemleri: Burada algılamanın konusu ise cisimler tarafından yansıtılan ışınlardır. Kısaca pasif algılayıcılar, cisimlerin yaydıkları enerjiyi alırlar. Bu enerjinin de kaynağı güneş olduğu için sadece gündüz algılama yaparlar. Pasif algılama sistemleri elektromanyetik spektrumun mor ötesi ve mikro dalga gölgesi arasında algılama yapar. Bu sistemlerden bazıları; LANDSAT, SPOT, IRS, IKONOS, QUICBIRD, vb. uydulardır. Hava fotoğrafları da pasif uzaktan algılama sistemi ürünüdür.

34 Pasif Algılama Sistemleri: Aktif Algılama Sistemleri:

35 Pankromatik Görünür bölge ve yakın kızılötesi bölgesinin tamamını ya da bir kısmını içeren spektral aralıkta elde edilen siyah-beyaz görüntü. Multi-Spektral Multispektral görüntüler, pankromatik görüntülerin tersine aynı yüzeyin farklı dalgaboylarında 3-10 defa görüntülenmesi ile oluşurlar. Landsat 7 uydusunun TM sensörü mavi (bant1), yeşil (bant2), kırmızı (bant3), yakın-kızılötesi (bant4), ortakızılötesi (bant5 ve 7) ve uzak-kızılötesi (bant6) olmak üzere toplam 7 bantta yansıyan ya da emilen ışınımı kaydederek multispektral tarama yapabilmektedir.

36 Hyper-Spektral Hiperspektral görüntüler, multispektral görüntülerin gelişmiş hali olarak düşünülebilir. Aynı yüzeyin, elektromanyetik spektrumun morötesi, görünür bölge ve kızılötesi dalgaboylarında yüzlerce ardışık dar bantta görüntülenmesiyle oluşurlar.

37 Doğru ve Güvenilir Bilgi, Bilgisayar Ortamında Çalışma Olanağı, Hızlı Veri Aktarımı, Veri Depolama, Geniş Alanları Görüntülenme Olanağı, gibi faydalarda sağlamaktadır.

38 UA Tekniklerinin Ormancılık Çalışmalarında Kullanımı Orman amenajman haritalarının üretilmesi Orman sınırlarının belirlenmesi Orman alanlarındaki değişimlerin gözlenmesi Orman yangınlarına hassas bölgelerin tespit edilmesi Orman yangın gözetleme kulesi için en uygun yer tespiti Ormanda Biyolojik çeşitliliğin tespit edilmesi ve korunması gereken alanların belirlenmesi vejetasyon sınıflandırması

39

40 Harita, dünya üzerindeki yüzeysel şekiller ve insanlar tarafından yapılan tesislerin kuşbakışı görünümünün istenilen ölçeğe göre küçültülerek özel renk ve işaretlerle bir düzlem üzerinde sistematik gösterimidir. 1. Tasnif (Gizlilik) Dışı Haritalar 2. Hizmete Özel (Gizli) Haritalar Hangi haritanın gizli olacağı Harita Genel Komutanlığı tarafından belirlenir. Yönetmelikleri de bu kurum belirler.

41

42 Pafta, tek bir altlık üzerine çizilmiş birim haritadır. Uluslararası Paftalar Grid Bölgesi K L 8 4 1/ (6 x4 ) M 6 Dünya 6 boylam aralıklı 60 dilime ayrılmıştır. Bu dilimlerin adı Grid Dilimi dir. Türkiye 35 ile 38 dilimleri arasında yer alır. Bir de ekvatordan başlayarak 80 güney ve 80 kuzey paralellere kadar 8 enlem aralıklı kuşaklar oluşturulmuştur. Bunların adı grid bölgesi dir. Grid bölgesi nin ikiye bölünmesiyle 1/ ölçekli uluslararası harita elde edilir.

43 Zone 35 Zone 36 Zone 37 Zone 38

44 6 3 1/ / / / ' Elde edilen haritanın dörde bölünmesi ile elde edilen harita 1/ ölçeklidir ve bu da uluslararasıdır. 1/ ölçekli haritanın dörde bölünmesi ile / ölçekli harita elde edilir ve sınırları dahilindeki en büyük kentin ismini alır. 1/ ölçekli haritadan büyük olan haritalar o ülkeye mahsustur ve ulusal niteliktedir.

45 Ulusal Paftalar 1 30' 30' 30' 30' 30' 1/ Trabzon G42 1 1/ ' 1/ Trabzon 1/ ölçekli haritanın altıya bölünmesi ile 1/ ölçekli harita elde edilir. Türkiye de arası, ve arası, 30 ar dakikalık dilimlere ayrılmış ve kuzeyden güneye harfle, doğudan batıya rakamla isimlendirilmiştir.

46 1/ ölçekli haritanın dörde bölünmesi ile 1/ ölçekli harita elde edilir. 30 ' Trabzon G42b (1/50.000) 15 ' a b 15 ' 1 2 7'30'' 30 ' d c 15 ' 15 ' 4 3 7'30'' 15 ' 15 ' Trabzon G42b4 (1/25.000) 7'30'' 7'30'' 1/ ölçekli haritanın dörde bölünmesi ile de 1/ ölçekli harita elde edilir.

47 SORU 1: Çalışma alanının 1/ ölçekli topoğrafik harita üzerinde Trabzon-F42C3 paftası Üzerinde yer almaktadır. Çalışma sırasında söz konusu paftanın kuzey-doğusunda Yer alan paftaya ihtiyacınız olacaktır. Bu paftayı şekil çizerek belirleyiniz. Trabzon F42 c2 SORU 2: Trabzon g41 d2 Aşağıdaki şekilde görülen A noktasına gidilmek istenmektedir. Bu amaç için araziye giderken yanınıza hangi paftayı alırsınız? A

48 Ülkemizde düzenlenmiş 5557 adet topoğrafik harita mevcuttur. Bunun yaklaşık 1000 tanesini Orman Mühendisleri yapmıştır. Bu haritalar halen Harita Genel Komutanlığı tarafından üretilmektedir. Belli aralıklarla yenilenmektedirler. (Aynı alanın 1961, 1975, 1984, 2001 haritası olabilir) 1 tanesi yaklaşık 100 ha alanı kapsar. Hava fotoğraflarının yorumlanması ile üretilirler.

49 Bu haritalar genellikle ormancılık konusunda eğitimsiz olan astsubaylar tarafından üretiliyor. Bazen gelişigüzel kaba yapıldığı oluyor. 1 mm. 25m. Dolayısı ile 625 m2 den küçük alanlar gösterilemiyor.

50 P noktası Sapma miktarı Sapma göstergesi

51 Örnek: Grid kuzeyi ile magnetik kuzey arasında 3 20' lık bir magnetik sapma ve 1960 yılı için ortalama yıllık artı 2 dakikalık değişim miktarı olduğuna göre toplam sapma miktarı: ( )x2=55x2 =110' = 1 50' Toplam sapma = 3 20' ' = 5 10' olarak hesaplanır.

52 Orman Kadastro Haritaları Orman kadastro haritaları orman kadastro komisyonları tarafından düzenlenen, orman ile orman sayılmayan yerlerin orman sınır noktalarını birleştiren çizgi ile ayrıldığı 1/ ölçekli haritalardır. Bu haritalarda yeşil, sarı ve kırmızı renk hakimdir. Devlet Ormanı yeşil, Tarım alanları sarı, Orman rejimi dışına çıkarılan alanlar kırmızı renkle gösterilirler.

53 Meşcere Haritaları

54

55 Meşcere Tipi 1. Ağaç türü ve karışımı 2. Gelişme çağları 3. Kapalılık ÇsKnc3

56 Ağaç Türü Kodları ve Simgeleri (İbreliler)

57 Ağaç Türü Kodları ve Simgeleri (Yapraklılar)

58 Gelişme çağları a : 1,30 m çapları 7,9 cm ye kadar olanlar gençlik ve sıklık b : 1,30 m çapları 8-19,9 cm arasındakiler sırıklık ve direklik c : 1,30 m çapları 20-35,9 cm arasındakiler ince ağaçlık d: 1,30 m çapları 36-51,9 cm arasındakiler orta ağaçlık e: 1,30 m çapları 52 cm ve daha kalın çaplılar kalın ağaçlık 0 rakamı : Boş veya boşaltılmış orman alanı olarak tanımlanır. Ancak bariz şekilde büyük çap farkı olmayan meşcerelerde ise d ile e çağları birleştirilerek d rumuzu kullanılabilir.

59 Kapalılık Ağaç tepelerinin toprak kapatma yüzdesidir ve rakamlarla ifade edilir. 0-Boşluklu kapalı (tepe kapalığı %10 ve daha az) 1-Gevşek kapalı (tepe kapalığı %11-%40 a kadar) 2-Orta kapalı (tepe kapalığı %41-%70 a kadar) 3- Kapalı ve tam kapalı (tepe kapalığı %71-%100 a kadar) 4- Sıkışık veya girift kapalı (tepe kapalığı %100 den fazla olarak değerlendirilmektedir.

60 İlk Harf Büyük, İkincisi Küçük! Sedir: S Ardıç: Ar Kayın : Kn Kızılağaç: Kz Sarıçam : Çs Karaçam : Çk Meşe : M Kızılçam: Çz Halep Çamı:Çh Fıstık Çamı: Çf Sahil Çamı: Çm Gürgen :Gn Kestane :Ks Çsd 2 ÇzÇkcd 3 BS ÇBL KBt ÇBKBt MBt 3/15 Çzd/Çka Çzd 1 Y ŞSd 1 GA GB Çsd 2-1 ÇzÇkcd 3-3 BS ÇBL KBt Di Dy T İs:İskan Depo: Dp Fidanlık:F Mera:Me Su: Göl, Nehir vs. OT:Orman Toprağı E: Erozyonlu Saha Z:Ziraat Çz0 Ag

61 Meşcere Tipleri-I Meşcere tiplerinde en fazla karışıma giren iki ağaç türünün ismi yazılır. Zorunlu hallerde üç ağaç türü de yazılabilir. Katlı meşcerelerde üst ve alt meşcereler ayrı ayrı sembolleştirilir ve bölü çizgisi ile birbirinden ayrılır. Tabakaların her ikisi de aynı türden ise ağaç türü bir defa yazılır. Çkd1/b3, Çkc/a, vb. Tabakalar ayrı türlerden oluşmuşsa her iki tabakaya da tür yazılır. Çkd1/Knb3, Mc/Çka, vb. Alt ve üst tabakanın birden fazla aynı türden oluşması halinde türler bir defa yazılır. (ÇkKnd1/b3, KnÇkd/a, ve benzeri)

62 Meşcere Tipleri-II Genç meşcerelerde a1 ve a2 rumuzları kullanılmaz, kapalılık oluşmamışsa a, kapalılık oluşmuşsa a3 şeklinde gösterilir. Gençleştirme veya ağaçlandırma çalışmaları yapılan, hiç gençlik gelmeyen alanlara 0, ancak yer yer gençlik gelmesine rağmen başarısız olarak görülen alanlarda gelişim çağı ve kapalılık 0a, tamamlama gerektiren başarılı alanlar a0, başarılı alanlar a ve kapalılığın oluştuğu alanlar da a3 şeklinde rumuzlandırılır. Henüz gençleştirme çalışmalarının bitirilmediği ve kapalılığın bulunmadığı gençleştirme alanlarında (ışık kesimleri ve boşaltma kesimi safhasında) her iki tabakanın aktüel durumunu yansıtacak şekilde meşcere tipi verilir. Örneğin; Çkd/a, Çkd, Çzc/a, Çzc, Çzd/a, Çzd vb. gibi.

63 Meşcere Tipleri-III (Yanık Sahalar) Envanter sırasında, daha önce yanmış olan, fakat üzerindeki servet henüz boşaltılmamış alanlar, eski meşcere tipine Y ilave edilerek (Örnek; Çzbc3Y, Çkd2Y, BÇkY, BÇzY gibi), Üzerindeki servet boşaltılmış eski verimli (prodüktif) alanlarda ağaç türü veya türlerinin sonuna 0Y eklenerek (Örnek; Çz0Y, ÇzÇk0Y gibi) Üzerindeki servet boşaltılmış eski bozuk alanlar ise ağaç türü veya türlerinin rumuzu B ve 0Y arasında kalacak şekilde (Örnek; BÇz0Y, BÇk0Y gibi) tanımlanır.

64 Meşcere Tipleri-IV Ağaçsız alanlardan gelen, ağaçlandırılmak üzere diri örtü temizliği ile toprak işlemesi veya teras yapılmış ancak, henüz fidan dikilmemiş alanlar ormansız alanlar Ag0 rumuzuyla adlandırılır. Bu alanlara dikim yapılmasına rağmen başarısızlık var ise; örneğin AgÇk0a, AgS0a vb. şeklinde rumuzlandırılır. Bozuk alanlarda ağaçlandırma çalışması yapılmak üzere arazi hazırlığı yapılmış ancak fidan dikilmemiş alanlar BÇz0, BÇk0, fidan dikilmiş ancak başarının tam sağlanamadığı alanlar BÇz0a, BÇk0a vb. şeklinde rumuzlandırılır.

65 Meşcere Tipleri-V BÇk-OT veya OT-BBt örneklerinde olduğu gibi, bazı rumuzların birlikte kullanılması, tanıtılan meşcere tipinin özelliklerinin ortaya konmasında tereddüt uyandırmaktadır. Bu sebeple hem ağaçlı ve hem de ağaçsız arazi çeşidi veya orman yapısını anlatan çifte rumuz kullanılmaz (Erozyonun söz konusu olduğu alanlar için kullanılan -E ve taşlık kayalık alanlar için kullanılan T rumuzları hariç). Z-OT rumuzu ile ifade edilen (ziraat ve orman toprağı alanlarının ayrılamayacak şekilde iç içe bulunduğu) alanlar OT-Z olarak rumuzlandırılır.

66 Meşcere Tipleri-VI (Seçme Meşcereleri) Aktüel Kuruluş Tipleri; Optimale kıyasla kalın çap kademelerinden fazla sayıda gövde bulunması Yaşlanmış Seçme Ormanı = A, Optimale kıyasla ince çap kademelerinden fazla sayıda gövde bulunması Genç Seçme Ormanı =B, Optimale kıyasla orta çap kademelerinden fazla sayıda gövde bulunması Orta Yaşlı Seçme Ormanı = C ve bu üç kuruluşun dışında kalan veya bunların karışımından oluşan Aktüel Seçme Ormanı = D rumuzu ile gösterilir. GA, GKnB, GÇsC, KnÇsD, vb.

67

68 - Plan ünitesi sınırları içerisinde daha önceden amenajman planı yapılmış veya yapılmamış özel orman ve özel ağaçlandırma alanları varsa bu alanlar düzenlenecek olan planın haritasında dış sınırları çevrilerek özel ormanlar için «ÖO», devlet ormanlarından tahsisli özel ağaçlandırmalar için «ÖA» sembolü ile gösterilir. - Devlet orman alanları dışında kalan üzerinde ağaç olsun veya olmasın abide, anıt, yatır, türbe ve mezarlık kapsamında olan şehitlikler ile tüm mezarlıklar «Mzl» sembolü ve 106 kodu ile orman dışı alanlar bölümünde gösterilir. - Devlet orman alanları içerisinde olup ağaçsız alanlar içerisinde bulunan abide, anıt, yatır, türbe ve mezarlık kapsamında olan şehitlikler vb. yerler, ziyaret alanı «ZA» sembolü ve 26 kodu ile ağaçsız orman alanları bölümünde gösterilir. - Ormanların yangına karşı direncini artırmak ve korumak için oluşturulan veya ayrılan yangın durdurma zonları ağaçlı veya ağaçsız olmasına bakılmaksızın «YDZ» sembolü ile ağaçsız orman alanları sütununda gösterilir. - Kadastro haritalarının uyumlaştırılması sonucu devlet ormanı dışında kalan orman ağaçları ile kaplı 0,5 hektardan daha büyük ağaçlı alanlar (özel ormanlar ve özel ağaçlandırmalar hariç) meşcere haritasında çizilerek ormansız alanların rengi ile gösterilir. Bu alanlar herhangi bir işletme sınıfı içerisinde gösterilmez, kadastro dışı ağaçlı alanlar «KDA» sembolü verilerek ORMAN DIŞI ALANLAR sütununda gösterilir. KDA sembolü ile gösterilen alanlar uygulama birimleri tarafından incelettirilerek sonucu hakkında kanuni işlemler yaptırılır.

69 Endüstriyel plantasyonlar Aynıyaşlı ve maktalı meşcereler gibi sembollendirilir, ancak kapalılıktan sonra yaş yazılır. Örnek: Çzb3/14, Çmbc3/22, Çrcd3/28, ÇmÇrab3/08, Kzbc3/18, Okb3/15 Yanmış boşaltılmış meşcereler Çz0/0Y, boşaltılmış ancak dikim yapılmamış meşcereler ise Çz0/0 ile sembollendirilir. Yanmış ancak üzerindeki servet henüz boşaltılmamış alanlar eski meşcere tipine Y ilave edilerek sembollendirilir (Çzb3/14Y).

70 Meşcere Tipleri-VI Ana Sembol Ağaçlandırılmaya hazırlanmış açık alan (Ag0) Ağaçsız orman toprağı, Otlak, Yayla, Çayır, Bozkır (OT) Erozyonlu alan (E) Orman Fidanlığı (F) Kayalık, Taşlık (T) Kum (Ku) Bataklık, Sazlık (Bk) Göl, Bent, Baraj, Nehir (Su) Mera (mera tescilli sahalar) (Me) İskân alanı ve Mezarlık (İs) Orman deposu (Dp) Tarım arazisi (Z) Ocak (Oc) Diğer İzin Verilmiş Alanlar (Ts)