Başyazı Garanti Bankası ve KOBİ'ler Ergun Özen

Transkript

1 Başyazı Garanti Bankası ve KOBİ'ler Ergun Özen Bundan tam 2 sene önce yine bu köşede, ekonomimiz henüz çalkantılı dönemden çıkmamışken, "Bankacılık Sorumluluğu" başlığıyla bir yazı yazmıştım. Garanti Bankası olarak, o gün içinde bulunduğumuz zor günlerden ancak birbirimize destek olarak çıkabileceğimizi, üzerimize düşen sorumluluğun da bilinciyle, inisiyatifi ele aldığımızı belirtmiştim. Türkiye'nin ekonomik alanda yaşadığı sorunlara en kalıcı çözüm yollarından birinin, çağdaş üretim ve yönetim araçlarıyla donanmış KOBİ'ler olduğu inancıyla bir dizi eylem planı başlatmıştık. Ticaret ve Sanayi Odaları'yla yaptığımız özel anlaşmalar ve Anadolu Sohbetleri'yle ulaştığımız onbinlerce KOBİ'nin takdirlerini kazandık... O günlerden bugüne ekonomimizde çok olumlu değişimler yaşandı. Türk ekonomisinin bel kemiği KOBİ'lerimiz hak ettiği değeri ve desteği görmeye başladı. Sektörde öncülüğünü yaptığımız çalışmaların başka kurumlarca da benimsenip geliştirilmesinden gurur duyuyoruz. KOBİ'ler Garanti Bankası için her zaman çok farklı bir anlam ifade etti, ediyor ve edecek. Bugün geldiğimiz noktada, kurum olarak KOBİ'lerle ilişkimizi yalnızca finansal değil kültürel açıdan da zenginleştirmek için özel fırsatlar yaratmaya çalışıyoruz. Bu ay Osmanlı Bankası Müzesi'nde başlayan "Lonca'dan KOBİ'ye: Esnaf ve Sanatkârın Dünü" sergisi de böyle bir arayışın ürünü. Tasarımını Bülent Erkmen'in yaptığı sergi, Prof. Dr. Zafer Toprak'ın metinleri ve Fotoğraf Tarihçisi Engin Özendes'in koleksiyonundaki 52 fotoğrafla, KOBİ'lerin zaman tünelindeki yansımalarını bir araya getiriyor. Sergi, geçmişi ahiliğe ve loncalara kadar uzanan günümüzün KOBİ'lerinin Türk ekonomisindeki yerini ve katettiği mesafeyi değerlendirmek açısından önem taşıyor. Türk girişimcisi, daha 1 yüzyıl öncesinin Türkiye'sinde, ağırlıklı olarak bedensel çalışmaya dayanan bir sistemi, bugün en ileri teknolojilerin kullanıldığı, dünyayla rekabet eden bir sisteme başarıyla dönüştürmeyi başarmış. Sergiyi gezerken bu kıyaslamayı çok net yapabiliyorsunuz. Sanatseverlerin yanı sıra, KOBİ sahibi ve yöneticilerinin de sergiden farklı tatlar alacağını ümit ediyorum. Garanti Bankası'nın müşterisini dinleyen, çözüm üreten ve değer katan kimliğine eklenen bu yaratıcı çalışmada emeği geçen herkese teşekkür ediyorum.

2 Dünyada Bankacılık HİNDİSTAN BANKACILIK SEKTÖRÜNDEKİ GELİŞMELER Hazırlayan: Liyakat Doğan, Kredi Analiz ve Yurtdışı Koordinasyon Hindistan, ekonomik reformları ve giderek artan iş gücü sayesinde dünyanın hızlı büyüyen ekonomileri arasında yeralmaktadır. Ülkede endüstri alanında görülen gelişmelerin etkisi ile bankacılık sektörünün de önemi oldukça artmıştır. Bu özellikleri ile ülke yabancı bilişim şirketleri ve finans şirketleri tarafından oldukça yakından takip edilmektedir. Sektörün genel görünüşü kamu bankası, 30 özel banka ve 33 yabancı banka olmak üzere toplam 90 banka ve bu bankalara ait yaklaşık şube bulunan ülkede bankacılık endüstrisi Bankacılık Düzenleme Kurulu tarafından idare edilmektedir. Sektördeki gelişme 1980 yılında 6 ticari bankanın kamulaştırılmasıyla başlamış ancak özel sektör bankacılığı 1993 yılından sonra gelişmiştir. Kamu bankaları aktif büyüklüklerine göre %74 gibi yüksek bir payla sektörü domine etmektedirler. Özel sektör bankalarında bu oran %19 olarak görülürken yabancı bankalar için ancak %7 seviyesindedir. Bu rekabette kamu bankalarının sahip olduğu geniş hizmet ağı önemli bir etkiye sahiptir. Ülkenin en büyük ikinci bankası ve en büyük özel bankası olan ICICI Bankası 500 şubeye sahipken, ülkenin en büyük bankası State Bank of India 9000 şubeyle hizmet vermektedir. Ülkenin önde gelen bankaları State Bank of India, Canara Bank, Siam Commercial Bank ve ICICI Bank olup, bu bankaların bilanço ana kalemleri ve ortaklık yapıları aşağıdaki tabloda verilmektedir. Bankalar Aktifler (mia$) Kredi/Aktifler (%) Mevduat/Aktifler (%) Rating Ortaklık Yapısı State Bank of India % 84% Ba2 %60 Hindistan Hükümeti %15 Yabancı Yatırımcılar %25 Diğer ICICI Bank % 60% Ba2 %72 Yabancı Yatırımcılar %22Deutsche Bank Trust Company,%6 Diğer Punjab National Bank % 84% Ba2 %58 Hindistan Hükümeti %42 Halka açık Canara Bank % 88% Ba2 %73 Hindistan Hükümeti %27 Halka açık *Kaynak: Moody s ve Bankersalmanac. Bankaların değişen stratejileri... Devlet bankaları yılları arasında temel bankacılık projeri kapsamında teknolojik yapılarını yenileyerek şubeler arası iletişim ağlarının güçlenmesini sağlamış ve yönetim yapılarını geliştirerek kazançlarını artırmışlardır. Yönetim kalitesi açısından kamu bankalarının daha başarılı olmaları, sürekli geliştirmekte oldukları yönetim stratejilerinden kaynaklanmaktadır. Kamu bankaları iş güçlerini, aktiflerini ve özkaynaklarını artırmak için kaynaklarının önemli bölümünü kullanarak pazarda güçlü konuma gelmeye çalışırken, özel sektör bankaları ise diğer bankalarla birleşerek büyüme ve pazarda daha fazla söz sahibi olma çabası içerisindeydiler. Dış ticaret işlemlerinde ICICI Bank ile diğer özel bankalar daha aktifken, kamu bankaları ağırlıklı olarak bireysel müşteri hizmetlerinde aktifdirler.

3 Fonlama ve krediler... Ülkedeki olumlu makroekonomik gelişmeler ve endüstri sektöründeki büyümenin etkisiyle piyasada artan talep, bankaların yabancı para borçlarında azalmaya sebep olmaktadır. Sektör genelinde banka mevduatlarının %80 i müşteri mevduatları olup, bu oran kamu bankalarında %84, özel sektör bankalarında %74 yabancı bankalarda ise %56 seviyesindedir. Kamu bankaları geniş şube ağlarının da desteğiyle yüksek mevduat oranlarına sahip olup, düşük maliyet ile fonlama sağlamaktadırlar. Öte yandan, 2005 yılında müşteri mevduatındaki büyüme %16 ile sınırlanırken kredilerdeki büyüme %28 seviyesinde gerçekleşmiş olup, kredilerdeki artış özellikle mortgage ve bireysel kredilerde kendini göstermektedir. Halkın gelir seviyesinin artması, bankaların uygun koşullarda kredi sağlaması ve faizlerin çok yüksek olmaması tüketici harcamalarında patlama yaşanmasına neden olmuştur. Yabancı bankaların ise sektördeki etkisi sınırlı olup, yabancı bankalar ticari kredilerin yalnızca %7 sini sağlamaktadirlar. Yabancı bankalara getirilen bazı kısıtlamalar (yerel bankaların yapmış oldukları yatırımların en fazla %5 ini yapmaları ve yılda en fazla 12 şube açabilmeleri) söz konusu bankaların daha aktif olmalarına engel olmaktadır. Öte yandan, son dönemlerde büyük kredi artışı olmasına rağmen, sorunlu krediler oranlarında düşüş görülmesi olumlu gelişmelerdendir. Kârlılık ve sektörel problemler... Sektörde 2004 yılında gerçekleşen büyümenin ardından genel olarak kârları artan bankaların 2005 yılında kârlarında düşüş gözlenmektedir. Bu düşüşte ticari gelirlerin yükselen faizlerle beraber azalmasının etkisi görülmüştür. Ayrıca bankaların henüz satışa çıkmamış ürünlere sağladıkları krediler ve kredilerin uzun vadede ödenmesi bankacılık performansını olumsuz yönde etkilemektedir. Bununla beraber bankaların fon kaynakları sınırlı olmasına rağmen fonlarda % 26 lık vergi kısıtlaması ve sıkı likidite şartları ile karşılaşmaları oldukça zorlayıcı etki yapmaktadır. Sektörü olumsuz etkileyen diğer bir uygulama ise kamu bankalarında devletin %51 in üzerinde hisseye sahip olması koşulu olup, bu koşul bankaların kredi kapasitelerini kısıtlamaktadır. Sonuç olarak; ülkede yaşanan olumlu ekonomik gelişmeler bankacılık sektörüne de olumlu olarak yansımıştır. Büyüme potansiyeli mevcut olan sektörde kamu bankaları büyük paya sahip olmakla beraber özel bankaların ve yabancı bankaların da etkileri giderek artmaktadır. Mevcut görünüm, ileriki dönemlerde Hindistan bankacılık sektöründe olumlu gelişmelerin devam edeceğini göstermektedir. İç Ekonomi Dalgalanma Tedbir Getirdi Maliye Bakanı Unakıtan, yılbaşında yürürlüğe giren ve tüm finansal enstrümanlarda % 15 olarak uygulanan stopajın yurtdışı yerleşikler için sıfıra indirildiğini açıkladı. Yabancı yatırımcıların beyanname vermesine artık gerek olmayacağını kaydeden Unakıtan, Eurobond ların stopaj sisteminin dışında kalmaya devam edeceğini söyledi. Maliye Bakanı, yurtiçi yatırımcıları için stopajın devlet iç borçlanma senetleri (DİBS), hisse senedi, özel sektör tahvillerinden elde edilen gelirlerde % 10 a düşürüleceğini, yatırım fonlarında ise vergileme yerine % 10 stopaj uygulanacağını ifade etti. Hisse senetlerindeki uygulamaya paralel olarak portföyünün en az % 51 i İMKB de işlem gören hisse senetlerinden oluşan fonların katılma belgelerinde, bir yıldan daha fazla süre ile elde tutulanlar için herhangi bir stopaj yapılmayacağını açıklayan Unakıtan, mevduat ve repoda eskiden olduğu gibi stopaj uygulamasının % 15 olarak devam edeceğini ifade etti. Unakıtan, 1 Ocak 2006 tarihinden önce ihraç edilen DİBS de eski sistemin aynen devam edeceğini kaydederek, bu tarihten sonra ihraç edilen DİBS ler ile bu tarihten sonra iktisap edilen diğer menkul kıymetlerden, bu kanunun yayım tarihinden

4 sonra elde edilen kazançlarda da yeni oranların geçerli olacağını kaydetti. Bakan Unakıtan, gerçek kişiler hariç, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden elde edilen kazançların, 2006 yılı için stopaj kapsamı dışında bulunduğunu hatırlatarak, bu uygulamanın sürekli hale getirildiğini de açıkladı. Mali disiplinden taviz verilmeyeceğini belirten Unakıtan, Bütçe ödenekleri aşılmayacak. Enflasyon hedefinin tutturulması en önemli önceliğimiz. % 6.5 lik faiz dışı fazla hedefini tutturacağız dedi. Gelir İdaresi Başkan Vekili Osman Arıoğlu, yatırım araçlarındaki stopaj indirimlerinin yeni yasa ile birlikte yürürlüğe gireceğini söyledi. Gazetecilerin sorularını yanıtlayan Arıoğlu, düzenlemeye ilişkin yasa yürürlüğe girene kadar mevcut oranların uygulanmaya devam edeceğini söyledi. Arıoğlu, Yeni oranlar, yasanın Resmi Gazete de yayımı tarihinden itibaren geçerli olacak dedi. Devlet Bakanı Ali Babacan ise yıl sonunda enflasyonun hedefin bir miktar üzerine çıkacağını tahmin ettiklerini, ancak 2007 ve 2008 de % 4 olarak öngörülen rakamın kesinlikle değişmeyeceğini açıkladı. Vergi Konseyi Başkanı Mustafa Uysal, stopajla ilgili yeni kararların ekonomi üzerinde hem kısa hem de uzun dönemde çok önemli olumlu etkiler doğuracağını söyledi. Uysal, Halen gelişen piyasalardan çıkan portföy yatırımları ileride dönüş yaptığında, bu kararlar Türkiye nin o zaman daha yüksek miktarlarda portföy yatırımı çekmesine yardımcı olacak dedi. Uysal, finansal araçlara % 15 stopaj uygulamasının 2006 başında başlamasına karşın, çifte vergilendirmenin önlenmesi anlaşmalarından yararlanan yabancı yatırımcılardan vergi alınamadığını hatırlattı. Uysal, 2006 da stopaj uygulaması getirilmesinin Vergi Konseyi nin de önerisi olduğunu belirterek, Bu öneriyi biz yapmıştık baştan; o nedenle hata varsa bunda bizim de payımız var şeklinde konuştu. Ekonomi Haberleri Özkan Özkaynak K. Strateji-İş Gel ve Yatırımcı İlişkiler Kredi Kartı Ödemesinde Yorum Farkı Bu yönde hareket eden bankalar, 3. geçici madde ile 24. maddenin 3. fıkrasını birlikte değerlendirip, sözleşmede belirtilen asgari tutarın, yasanın yürürlük tarihinden itibaren altı ay % 10 uygulanması yerine, ödenecek asgari tutar, borcun % 10 undan aşağı olamaz şeklinde yorumluyor. Bankalar buradan hareketle, yasa koyucunun alt sınırı belirlediği, ancak üst sınırı belirlemediği sonucuna varıyor. Bir başka deyişle kademeli artışa geçen bankalar, altı aylık sürede asgari tutar, dönem borcunun % 10 undan fazla olur ama az olamaz görüşünden hareket ediyor. Kademeli artışta, başka gerekçelerde söz konusu. Bazı bankalar, asgari tutarın yasa gereği 1 Eylül 2006 tarihinden itibaren % 20 den az olamayacağının kart sahiplerine bir seferde duyurulması halinde, bunun, onların ödeme dengelerini bozabileceğini düşünerek kademeli olarak asgari tutarı artırdıklarını söylüyor. Bankaların, işlemin kademeli yapılması ile müşterilerinin aylık ödeme planlarını bu doğrultuda oluşturabileceklerini düşündüğü de belirtiliyor. Bu arada Tüketici Hakları Merkezi (TÜ-MER) Genel Başkanı Ömer Keser ise yaptığı yazılı açıklamada, yasal düzenlemenin açık ve net olduğunu vurguladı. Buna karşılık bazı bankaların kanunlarda açık ve net olarak belirtilen hükümleri işine geldiği gibi yorumlayarak tüketiciyi mağdur ettiğini savunan Keser, bu konuda kamuoyunu sürekli uyardıkları kaydetti. Şekerbank a Kazak Ortak Bankacılık sektörüne yabancı ilgisi sürüyor. Şekerbank ın % i milyon YTL bedelle Kazakistan merkezli Bank Turan Alem e satılıyor. Şekerbank tan borsaya gönderilen açıklamada, Bank Turan Alem ile hisse alım satım sözleşmesinin imzalandığı belirtildi. Satış sözleşmesine göre Şekerbank ın hisse satış fiyatı 10 YTL ye karşılık geliyor. Şekerbank tan yapılan açıklamada, hisse devir işlemlerinin 31 Ekim 2006 tarihine kadar tamamlanmasının öngörüldüğü kaydedildi. Açıklamada, Bank Turan Alem in SPK ya çağrı muafiyeti için başvuracağı belirtildi. Hisse devrinin gerçekleşmesinin ardından bir ay içerisinde Şekerbank ın sermayesinin 275 milyon YTL bedelli artırılarak, 400 milyon YTL ye çıkarılması öngörülüyor.

5 Şekerbank ın % ini almak üzere sözleşme imzalayan Bank TuranAlem, 9.2 milyar dolar aktif büyüklüğü ile Kazakistan ın en büyük 3 ticari bankası arasında bulunuyor. Eski Sovyetler Birliği nden ayrılmış 11 devlette bankacılık ağının kurulması konusunda lider olan Bank TuranAlem, kurumsal ve perakende bankacılık, ticaret finansmanı, krediler, leasing, mortgage ve emeklilik fonları alanlarında faaliyet gösteriyor. Kredi Kartında Gecikme Faizi Düştü Merkez Bankası nın Kredi Kartı İşlemlerinde Uygulanacak Azami Faiz Oranları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliği, Resmi Gazete nin bugünkü sayısında yayımlandı. Tebliğle, kredi kartı işlemlerinde aylık gecikme faizi tavanı YTL için 0.44 puan, dolarda ise 0.36 puan gerilemiş oldu. Aylık azami gecikme faizi oranı halen YTL için % 6.88, dolar için % 3.34 ve Euro için % 3,05 olarak uygulanıyor. Tebliğe göre, kredi kartı işlemlerinde uygulanacak aylık azami akdi faiz oranı ise YTL ve Euro bazında geriledi, dolarda değişmedi. Buna göre aylık azami akdi faiz oranı, 2 Temmuz dan geçerli YTL için % 5.72, dolar için % 2.68, Euro için % 2.50 olarak belirlendi. Yeni karar öncesi aylık azami akdi faiz oranı YTL için % 5.75, dolar için % 2.68 ve Euro için % 2.53 idi. Tebliğ, 2 Temmuz 2006 tarihinden itibaren geçerli olacak. Turist Sayısı % 17 Azaldı Turizm sektöründe durgunluk sürüyor. Türkiye ye gelen turist sayısı geçen yıl Mayıs ayına oranla % 16.7 azalarak 1.9 milyon olarak gerçekleşti. Türkiye İstatistik Kurumu nun (TÜİK) Emniyet Genel Müdürlüğü nden aldığı verilere göre, geçen yılın aynı döneminde turist sayısı 2.3 milyon kişi düzeyindeydi. Ülke gruplarına bakıldığında en fazla artış % ile Amerika ülkeleri ve % 93.5 ile Okyanusya ülkelerinde yaşandı. En fazla düşüş ise % 28.1 ile OECD ye üye Avrupa ülkelerinde ve % 19,3 ile diğer Avrupa ülkelerinde gerçekleşti. İlk on ülke sıralamasında birinci sırada Almanya yer alırken, bu ülkeyi sırasıyla Rusya, İngiltere, Hollanda, Bulgaristan, İran, A.B.D, Fransa, Ukrayna ve Gürcistan izledi. İlk on ülke toplam giriş yapan yabancıların % 68.2 lik bölümünü oluşturdu. Mobius: Dalga Sürer Ama İyimserim Mobius, Merkez Bankası nın bundan sonraki faaliyetleri için bir şey söylemenin zor olduğunu kaydederek, piyasaların tek bir yönde giderken merkez bankalarının yapabileceklerinin sınırlı olduğunu vurguladı. Küresel dalgalanmanın Türkiye de daha çok hissedilmesinin sebeplerine de değinen Mobius, Türkiye de kötüleşen bazı durumlar var ve küresel likidite kurumaya başladı. Likidite yeniden ABD ye, Avrupa ya akmaya başladı dedi. Hükümetin İslami gündemi zorlamasının endişe kaynağı olmaya devam edeceğini belirten Mobius, ancak dalgalanmadaki en önemli kriterin bu olmadığını, Türkiye ye yatırım yapmak için mali kriterlerin daha önemli olduğunu vurguladı. Dünya piyasaları için şu anda anahtar konunun faizler olduğunu ifade eden Mobius, ABD de faizlere ilişkin yaşanabilecek gelişmeler ve küresel likidite koşullarının önemli olduğunu söyledi. Nabucco Projesi nde İmzalar Atıldı Avrupa Birliği, Rusya yı devre dışı bırakarak doğalgaz temin etmenin yollarını arıyor. Bu amaçla Avrupalı yetkililer, Türkiye üzerinden Avrupa Birliği ülkelerine doğalgaz sevk edilmesi öngörülen Nabucco Projesi nin hayata geçirilmesi için harekete geçti. Proje uyarınca Azerbaycan ve İran dan gelecek doğalgaz, Türkiye üzerinden Bulgaristan, Romanya ve Macaristan güzergahını izleyerek Avrupa ya ulaştırılacak. Yapımını Türkiye den BOTAŞ, Avusturya dan OMV, Macaristan dan MOL, Bulgaristan dan Bulgargaz ve Romanya dan Transgaz ın üstlendiği projeyle ilgili anlaşma Viyana da

6 imzalandı. Anlaşmaya, Türkiye adına Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler imza attı. 3 bin 300 kilometrelik boru hattı inşasıyla, projenin 5.8 milyar dolara mal olması bekleniyor. Avrupa Yatırım Bankası, projenin % 20 ila 30 unu finanse etmeye hazır olduğunu duyurdu. Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası da projenin finansmanına destek olacak. İnşaat çalışmaları 2008 de başlarsa boru hattının 2011 de hizmete girmesi bekleniyor itibarıyla boru hattından yılda 31 milyar metreküp doğalgaz sevk edilmesi hedefleniyor. Rusya ysa Nabucco Projesi ne karşı muhalefetini yoğunlaştırdı. Moskova, Nabucco karşısında Rus doğalgazını Türkiye pazarına taşıyan Mavi Akım Projesi nin güçlendirmeye çalışıyor. Rusya, Ocak ayında Ukrayna ya fiyat anlaşmazlığı nedeniyle doğalgaz sevkiyatını durdurmuştu. Rusya nın bu hamlesi Avrupa ya da doğalgaz akışının aksamasına neden olmuştu. Kültür Sanat Altın Portakal Çok Konuşulacak Festival, Antalya Büyükşehir Belediyesi, Türkiye Sinema ve Audiovisuel Kültür Vakfı (TÜRSAK) ve Real Hipermarketler Zinciri nin sponsorluğunda düzenleniyor. Festival de bu yıl ilk kez Avrupalı ve Asyalı sektör temsilcilerinin biraraya geleceği Avrasya Film Marketi de organize edilecek. 42 yıllık tarihinde ilk kez, özel sektörün güçlü bir ismi olan Real in resmi sponsorluğunu arkasına alan Antalya Altın Portakal Film Festivali, bu desteği yine sinemaya döndürebilme çabası ile Eylül 2006 tarihlerinde düzenlenecek olan 43. Antalya Altın Portakal Film Festivali ile 2. Uluslararası Avrasya Film Festivali nin yoğun çalışmalarını sürdürüyor. Festival deki etkinliklere ilişkin Sait Halim Paşa Yalısı nda düzenlenen basın toplantısında konuşan TÜRSAK Vakfı Başkanı Engin Yiğitgil; yönetmen Şerif Gören başkanlığındaki Giovanni Scognamillo, Ara Güler, Serra Yılmaz, Reha Erdem, Fatih Özgüven, Mine Vargı, Nejat İşler den oluşan Altın Portakal Jürisi ni tanıttı. Jüride ayrıca Fransız yönetmen/yapımcı Paul Grandsard da bulunuyor. Bu yıl ilk defa senaryo ve müzik dallarında da ödül verileceğini belirten Yiğitgil, En İyi Yönetmen Ödülü nün 30 bin YTL ye, En İyi Film Ödülü nün de 300 bin YTL ye çıkarıldığını bildirdi. Yiğitgil, bu yıl Derviş Zaim in Cenneti Beklerken, Cem Yılmaz ın Hokkabaz adlı filmlerinin de bulunduğu bazı Türk filmlerinin dünya prömiyerlerinin de, büyük galalar düzenlenerek gerçekleştirileceğini anlattı. Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı Menderes Türel de Festival in Antalyalılar için büyük bir önem taşıdığını ifade ederek, amaçlarının Antalya yı bir marka-kent haline getirmek olduğunu açıkladı. Festival in bütçesinin ne olacağına yönelik bir soru üzerine Türel, geçen yıl 6 trilyon YTL civarında bir bütçeyle çalıştıklarını söyledi. Festival, geleneksel olarak ÇASOD ve SODER in belirlediği isimlere verdiği onur ödüllerini, bu yıl Türk Sineması nın farklı dönemlerinde adını duyurmuş iki önemli oyuncusuna; Yusuf Sezgin ve Aytaç Arman a veriyor. Onur ödüllerine bundan böyle her yıl verilecek bir Emek Ödülü de ekleyen Festival Yönetimi, bundan böyle SİNESEN in belirlediği bir sinema emekçisine de Emek Ödülü verme kararı aldı. Onur Ödülleri ile birlikte, 16 Eylül tarihinde, Konyaaltı Açık Hava Tiyatrosu nda yapılacak olan Festival in Açılış Töreni nde verilecek olan Altın Portakal ın ilk Emek Ödülü, ışıkçı Recep Biçer e teslim edilecek. Her yıl verilen Yıldırım Önal Anı Ödülü ise yine sinema platformunun önerisi ile Kartal Tibet e veriliyor. Ulusal Festival geçen yıl olduğu gibi bu yıl da kısa filmleri ve belgeselleri kucaklayacak. Festival bu yıl da En İyi Kısa Film e ile En İyi Belgesel Film e YTL para ödülü ve Altın Portakal Heykeli vermeyi sürdürüyor.

7 Geçtiğimiz yıl Altın Portakal ın kapılarını uluslararası platforma görkemli bir biçimde açan ve Kim Ki Duk, Leos Carax, Mathilda May gibi Avrupa ve Asya nın önde gelen isimlerini ağırlarken Hollywood dan da, David Carradine, Peter O Toole, Woody Harrelson, Michael Madsen gibi şöhretlerin akın ettiği Uluslararası Avrasya Film Festivali ikinci yılına da parlak bir film programı ve görkemli konukları ile girmeye hazırlanıyor. Festival in afiş tasarımları ise yine Hollywood da yaptığı birbirinden ünlü afişleri ile bilinen Emrah Yücel e ait. Yönetmen Tevfik Başer tarafından projelendirilerek, geçen yıl 60 öğrenci ile pilot olarak başlatılan Yarının Sinemacıları projesi bu yıl geliştirilerek 200 öğrenciyi kucaklayacak şekilde organize ediliyor. Türkiye nin dört bir yanındaki sinema okulu öğrencilerini, Altın Portakal çatısı altında misafir ederek onlara önemli bir festival deneyimi yaşatırken, bir yandan da onlara özel olarak hazırlanan atölye ve seminer programları ile eğitimlerine katkıda bulunmayı hedefleyen projenin Antalya daki ev sahipliğini de Akdeniz Üniversitesi Sinema Bölümü nün gerçekleştirmesi sağlanıyor. Rock n Coke da Dev Gruplar Bu yıl dördüncü kez gerçekleştirilecek olan Rock n Coke İstanbul, 1, 2,3 Eylül tarihlerinde alternatif rock ın en önemli isimlerini ve dans dünyasına yön veren Dj leri programına dahil etti. Coca-Cola, Pozitif ve İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı işbirliği ile düzenlenen Rock n Coke İstanbul için, geçen yıllarda olduğu gibi bu yıl da Hezarfen Havaalanı nda dev bir müzik kasabası kurulacak ve onbinlerce kişiyi ağırlayacak. Türkiye nin en büyük açıkhava etkinliği olan Rock n Coke İstanbul un bu seneki headliner ları arasında Muse ve Placebo bulunuyor. Alternatif rock müziğe uzun yıllardır yön veren bu iki grubun yanı sıra, her biri kendi alanlarında kült haline gelmiş olan Editors, Reamonn, Mercury Rev ve Gogol Bordello programda yerlerini aldılar. Şebnem Ferah ve Duman ın yanısıra, istikrarlı çıkışlarıyla geniş hayran kitleleri oluşturan genç kuşak sanatçılardan Vega, Ogün Sanlısoy, Yüksek Sadakat ve Hayko Cepkin festivale katılımı kesinleşen isimler arasında yer alıyor te Dj Magazine in prestijli dünyanın en iyi 100 Dj i sıralamasında 25. sırada yer alan Danny Howells, hem eski Prodigy üyeleriyle gerçekleştireceği canlı performansı hem de ardından Dj-set iyle, son yılların en ateşli Dj ve prodüktörlerinden Hyper, önce Dj sonra prodüktör, şimdi de kendi albümüne sahip bir yıldız olmayı başaran campy-electro ve stark-techno ağırlıklı benzersiz setiyle Tiga, Burn Sahnesi ne konuk oluyor. Pozitif Tanıtım ile İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı nın (İKSV) işbirliği ile gerçekleştirilecek 3 günlük rock festivali, bu yıl da geçtiğimiz yıl olduğu gibi Coca-Cola Türkiye ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından geliştirilen ve uygulamasını Habitat ve Gündem 21 Gençlik Derneğinin yürüttüğü Hayata Artı Gençlik Fonu na ev sahipliği yapacak. Türkiye nin dört bir yanından proje başvurusu yapan gençler arasından seçilenler, Rock n Coke a katılacak ve festival süresince Hayata Artı Gençlik Alanı nda projelerini sergileyecek. Ayrıca, Rock n Coke biletlerinden elde edilen gelirin bir kısmı da Hayata Artı Gençlik Fonu na aktarılacak ve bir kültür-sanat projesine de Rock n Coke Özel Ödülü verilecek. Roger Waters İstanbul u Büyüledi İKSV tarafından, BKM ve Beşiktaş Belediyesi işbirliğiyle ve Garanti Bankası sponsorluğunda düzenlenen konserde, Roger Waters ve arkadaşları binlerce hayranına eşine az rastlanır bir müzik ziyafeti sundu. Dev konserin başlayacağı ana kadar, özel hazırlanmış Radyo Eksen platformunda, Eksen in yetenekli dj lerince çalınan 60 lı ve 70 li yılların şarkıları, dinleyicileri ısıttı. Roger Waters, Kuruçeşme Arena da verdiği konsere In The Flesh le başladı. Waters ın solo albümlerinden örneklerin de yer aldığı konserde, Pink Floyd şarkılarının yanı sıra grubun kült albümü The Dark Side Of The Moon un tamamı seslendirildi. Konserde büyük ekranlar a yansıtılan video projeksiyonları, özel efektler ve 360 derecelik quadrofonik ses sistemi, rock müzikseverlere unutulmaz bir gece yaşattı. Waters ın konseri için, m² lik bir konser alanında 36 metre genişliğinde bir sahne kurulmuştu. Konser boyunca yapılan ışık ve ateş şovları için de 13 metre yüksekliğinde özel bir sahne

8 konstrüksiyonu hazırlandı. Konser boyunca, 80 tanesi hareketli yaklaşık 200 adet spot kullanıldı. Sahnede ayrıca 15 alev makinesi, 6 duman makinesi ve 300 ün üzerinde ufak çaplı ateş efekti yer aldı. Konser, iki bölümde gerçekleşti. İkinci bölüm tüm zamanların en önemli albümlerinden olan The Dark Side Of The Moon a ayrılmıştı. Another Brick In The Wall parçasına 15 bin kişinin eşlik etmesi, konserin zirve noktalarından birisi oldu. Arena, We don t need no education; We don t need no thought control! diye inledi. Konser, özellikle savaş karşıtı şarkıların söylendiği, kliplerin gösterildiği, Bush ve Blair karşıtı sloganların atıldığı sıralarda, bir başka irtifa kazandı. Konser sonrası, Waters ve ekibi, Kuruçeşme Arena dan bir deniz motoruyla ayrıldılar. Motor kalkış esnasında düdüğünü öttürerek konser alanını dolduran binlerce müzikseveri selamladı. Mercan Dede den Katedralde Konser Farklı tarzdaki müzikleri başarıyla bir araya getirmesiyle gerek yurtiçinde gerekse yurtdışında büyük ilgi gören, yeni albümü Nefes i Nisan ayında çıkaran Mercan Dede, Fransa da düzenlenen Saint Denis Festivali nin özel konuğu olarak vereceği 5 konserin ilkini St. Denis Katedrali nde gerçekleştirdi. Paris in en eski katedrallerinden olan, Fransız krallarının mezarları olduğu için müze olarak da dikkat çeken Saint Denis Katedrali festival açısından da ayrı bir önem taşıyor. Mercan Dede Cezbeden İstanbul adı altında hazırladığı projeyi Fransız dinleyicilere ilk kez sundu. İstanbul görüntülerinin projektörden yansıtıldığı konserin ilk bölümü Yolculuğun Başlangıcı nda hafız Furkan Biçer izleyenleri İstanbul un büyüleyici ezan seslerine götürdü. İstanbul un sesleri isimli 2. bölümde Doğu ile Batı nın; modernle gelenekselin buluştuğu parçalara yer verildi. 3. bölüm Anadolu bahçesi nde Ermenice parçalara Sibil Pektorosoğlu ve Lusi Kahvecioğlu ses verdi. Festivalde projeye ismini veren Cezbeden İstanbul bölümünün ardından ise finali muhteşem sesiyle Ayışığı bölümünde Kürt şarkıcı Aynur Doğan yaptı. Kanunda Göksel Baktagir, utta Yurdal Tokcan, klarnette Aykut Sütoğlu nun yanısıra kemençede Neva Özgen, klarnette Serkan Çağrı ve elektrik kemanda Hugh Marsh ın eşlik ettiği Mercan Dede yi izleyiciler ayakta alkışladı. Tüm biletlerin satıldığı konserde dışarıda kalan izleyiciler katedralin dışına kurulan dev ekranda konserei ücretsiz olarak izleyebildi. Mercan Dede nin, Saint Denis Festivali nin kreasyon bölümünün artistik direktörü olarak verdiği konserlerin konsepti şehrin kültürel zenginliğinden yola çıkarak belirlendi. Festival broşüründe de belirtildiği üzere İstanbul, Avrupa ve Asya arasında olmasının verdiği özel coğrafi konumu ile kültürlerin, dinlerin, modernle gelenekselin kesişme noktası. Fatih Akın ın İstanbul Hatırası filminden esinlenerek İstanbul un kültürel mozaiğinin müzikle Sufi kültüründen gelen Mercan Dede neyi ve bir yandan DJ liği ile doğu ile batıyı kucaklayan, köklerinden gelen füzyonla değişim rüzgarları estiriyor. Heykelin Büyük Ustası Rodin İstanbul da Sakıp Sabancı Müzesi Müdürü Nazan Ölçer, Türkiye gibi topraklarında geçmiş zamanların en güzel heykeltıraşlık atölyelerinin olduğu, heykel sanatının en görkemli örneklerinin yer aldığı bir ülkede, Rodin gibi bir sanatçıyı ağırlamanın mutluluğunu yaşadığını kaydetti. Daha önce pek çok Rodin sergisinde yer almayan yan ürünlerin de bu sergide bulunduğunu dile getiren Ölçer, ilk defa 203 parçalık bir koleksiyonun Türkiye ye geldiğini kaydederek, sergideki eserlerin Fransa dan bu yıl çıkan en büyük sergi paketi olduğunu ifade etti. Modern zamanlarda heykel sanatı ile pek yakın olduğumuz söylenemez. Heykel sanatı, ancak bir takım kahramanlıklar ve Cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk ün, bazıları da pek şanslı olmayan heykelleri ile tanıtılıyor diyen Ölçer, böyle bir sanatçının sergisinin İstanbul a gelmesinin gelecek nesillere bu sanat alanında yeni ufuklar açacağını dile getirdi. Ölçer, sergi boyunca Rodin in hayatına ilişkin belgesel ve tasarımsal filmler sunulacağını, çocuklara yönelik değişik çalışmalar da yapılacağını söyledi.

9 Nazan Ölçer, değişik engelli okullarından ziyaretçilerin cuma günleri sergiyi gezebileceğini belirterek, Görme engelliler nasıl gezecek, diye sorarsanız, sergideki bazı heykellere dokunma izni aldık. Dokunabilecekler ve görme özürlülerin alfabesiyle yazılmış notları okuyabilecekle diye konuştu. Nazan Ölçer, dar gelirli veya müzeye gelmeyi düşünmeyen insanları da çekmek için, daha önce de yaptıkları gibi Gelmesi, gezmesi sizden, bilet çay bizden sloganı ile Komşu Günleri düzenleyeceklerini söyledi. Ölçer, Victor Hugo heykelinin, Atlı Köşk ün simgesi bronz at heykelinin yerine geçici olarak konulduğunu hatırlatarak, Devasa parçalar dışarıda sergilenmek için yapılır. Eserin korunması ve uygun yerde olması önemliydi. Sabancı Ailesi nin de iznini alarak Victor Hugo nun heykelini bahçeye koyduk. İyi de oldu bence. Çünkü bronz at 52 yıldır bahçede bulunuyordu. Bu süre içinde iyi bir bakımdan geçecek dedi. Paris Rodin Müzesi nden Jacques Vilain de, sergiyi önemli ve olağanüstü olarak tanımlayarak, İngiltere de Royal Academy de de Rodin Müzesi nin eserlerinin yer aldığı bir başka sergi açıldığını bildirdi. Heykelin Büyük Ustası Rodin İstanbul da sergisi, 3 Eylül Pazar gününe kadar açık kalacak. Harry Potter da Son Teknoloji Sinema teknolojisinin son yeniliklerinin kullanıldığı filmin gişe yarışının en zorlu koşucusu olacağına kesin gözüyle bakılıyor. Warner Bros, serinin beşinci filminin gelecek yaz vizyona gireceğini açıkladı. Şirket yetkilileri, yapımın 13 Temmuz 2007 tarihinde seyirci karşısına çıkacağını belirttiler. Filmlerde Warner Bros ile çalışan IMAX in başkanları Richard L.Gelfond ile Bradley Wechsler de, son iki Harry Potter filmi Harry Potter ve Ateş Kadehi - Harry Potter and the Goblet of Fire ile Harry Potter ve Azkaban Tutsağı - Harry Potter and the Prisoner of Azkaban yapımları, toplam 34 milyon dolar hasılat elde etti. Bu yeni film de gelecek yılın bombası olacak açıklamasında bulundu. İngiliz yönetmen David Yates in kamera arkasına geçtiği filmde, Daniel Radcliffe beşinci kez Harry Potter a hayat verdi. Ron Weasley rolünde Rupert Grint in, Hermione Granger rolünde Emma Watson ın, Harry Potter ın belalısı Lord Voldemort rolünde ise ünlü aktör Ralph Fiennes ın yeniden seyirciyle buluşacağı filmin senaryosunu Michael Goldenberg kaleme aldı. Filmde kısaca, Hogwarts Cadılık ve Büyücülük Okulu ndaki beşinci yılında Harry, hayatını cehenneme çeviren pek çok şeyle başa çıkmak zorundadır. Yaz tatilini yanlarında harcadığı sevimsiz ve sürekli kendisine kötü davranan akrabaları, Sihir Bakanlığı, öncekileri mumla aratan karanlık sanatlara karşı sav unma öğretmeni onu sıkıntıya sokmaktadır. Varlığını her zamankinden çok hissettiren Voldemort da bunların üzerine tuz biber olmaktadır. Kendisine çok yakın birinin ölümüyle de sarsılan Harry için bu okul yılı oldukça zor geçecektir... Warner Bros. şirketi, serinin Harry Potter ve Melez Prens - Harry Potter and the Half-Blood Prince adlı altıncı halkası için de çalışmalara başladı. J.K. Rowling in tüm dünyada milyonlarca satan kitabından beyazperdeye uyarlanan serinin ilk filmi Harry Potter ve Felsefe Taşı - Harry Potter and the Sorcerer s Stone, 2001 yılında seyirciyle buluşmuştu. Seri, 2002 de Harry Potter ve Sırlar Odası - Harry Potter and the Chamber of Secrets ile devam etmişti. Her iki filmin yönetmenliğini de Chris Columbus üstlenmişti. Seriden 2004 yılında Alfonso Cuaron un yönettiği Harry Potter ve Azkaban Tutsağı - Harry Potter and the Prisoner of Azkaban 2004 te, Mike Newell ın yönetmen koltuğuna oturduğu Harry Potter ve Ateş Kadehi - Harry Potter and the Goblet of Fire ise geçen yıl izleyiciyle buluşmuştu. Dünyanın En Pahalı Tablosu Klimt in The New York Times ın haberine göre, Ronald Lauder, 1907 yılında yapılan Adele Bloch-Bauer I adlı tabloyu, beş yıl önce New York ta açtığı resim galerisi için satın aldı. Dünyada şimdiye kadar satılan en pahalı resim, Picasso nun 2004 te milyon dolara alıcı bulan Pipolu Çocuk tablosuydu. Klimt in Tablosu, Avusturya Hükümeti yle Bayan Bloch-Bauer in yeğeni Maria

10 Altmann arasında yıllarca süren davaya konu olmuş ve 2006 nın başında mahkeme kararıyla yeğene intikal etmişti. Adele Bloch-Bauer I adlı tablo, Nisan dan beri Los Angeles County Museum da sergileniyordu. Ronald Lauder in tabloyu satın almasında Christie s müzayede evinin aracı olduğu kaydedildi. Lauder, gazeteye verdiği demeçte, Bu bizim Mona Lisa mız ifadesini kullandı. 135 milyon dolar, dünyada bir tabloya ödenen en yüksek rakam. The Independent den Arif Mardin Yorumu Mardin in Aretha Franklin, Dusty Springfield, Bee Gees ve Norah Jones gibi ünlü şarkıcı ve toplulukların yapımcısı olduğuna dikkat çeken gazete, Mardin in bir Türk olduğunu ve 40 yıl süren kariyeri boyunca sanatın elit sınıfıyla çalıştığını belirtti. Atlantik firmasında geçen profesyonel çalışma hayatı boyunca Phil Collins, Roberta Flack, Hall&Oates, Donny Hathaway, Jewel, Chaka Khan, Bette Midler ve Barbra Streisand ile de çalıştığı kaydedilen yazıda Mardin in, piyanist ve şarkıcı Norah Jones un albümünün milyonlarca satmasıyla ilgili başarının ardındaki isim olduğu hatırlatıldı. Mardin in 1932 yılında İstanbul da doğduğu, Londra nın en saygın üniversitelerden London School of Economics te mastır yaptığı hatırlatılan yazıda, ünlü müzik adamının biyografisine geniş yer verildi. Mardin in bursla New York a gittiği, Berklee Koleji ndeki iki yıllık eğitimin ardından aynı okulda dört yıl öğretim üyeliği yaptığı ifade edilen yazıda, ünlü müzik yapımcısının daha sonra aynı okulun vakfının yönetiminde yer aldığı ve kendisine onursal doktora unvanı verildiği belirtildi. Atlantic te büyük satış rakamları elde eden plaklara imza atan Mardin in şirketin tanıdığı ayrıcalıkla diğer müzik şirketleri için de bazı özel sözleşmelerle çalışabildiğine dikkat çekilen yazıda, Mardin in 2001 de Atlantic ten yönetim kurulu başkan yardımcısı olarak emekli olduğu kaydedildi. Garanti den Kültür Sanat Platform'da bu ayın programı... Garanti Galeri'de bu ayın programı... Osmanlı Bankası'nın Bankalar Caddesi'ndeki eski genel müdürlük binasında kurulan Osmanlı Bankası Müzesi, 19 Aralık 2002'de açıldı. Bankanın zengin arşivinden yararlanılarak, binada bulunan kasa dairelerinin içinde ve etrafında düzenlenen müze, Osmanlı İmparatorluğu'nun merkez bankası, emisyon bankası ve hazinedarı olarak görev yapan Osmanlı Bankası'nın ve dönemin tarihine ışık tutuyor.

11 Dünyanın sayılı finans tarihi müzeleri arasında yerini almayı hedefleyen müzenin kuruluş çalışmaları Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi tarafından yürütüldü. Müzenin projesi, Tarihbilimci Prof. Dr. Edhem Eldem, Mimar Prof. Dr. İhsan Bilgin ve Tasarımcı Bülent Erkmen'den oluşan ekibin koordinasyonunda 9 ay gibi kısa bir sürede hayata geçirildi. Her gün 10:00-18:00 saatleri arasında ziyaret edilebilen müzeye giriş, öğrenci, öğretmen ve 65 yaş üzeri ziyaretçileri için 1 YTL diğer ziyaretçiler için ise 3 YTL'dir. Portre Eduard Bernstein ( ) Berstein in ölümünün üzerinden altı ay geçmeden, tüm umutlarını bağladığı demokratik devlet Adolph Hitler in diktatörlüğüne dönüştü. Alman sosyal demokrat teorisyen ve politikacı, SPD üyesi ve Reformizm in kurucusudur. Danzig den gelerek Prusya nın başkenti Berlin e yerleşmiş bir yahudi ailesinin oğluydu. Babası demiryolu makinisti, amcası Aaron Bernstein ise işçi çevrelerinde çok sayıda okuru olan Berliner Volk Zeitung gazetesinin editörüydü. Pek çok kültürlü Almanın ulusal birlik ve demokrasiye duyduğu özlemi o, çok genç yaşta hissetti de genç bir banka memuruyken Sosyal Demokrat Partiye girdi. Prusya nın 1871 de Fransa yı yenilgiye uğratmasının ardından gelişen çalkantı, siyasi inançlarının oluşmasında önemli rol oynadı. Partiye girince sosyalist yayın organı Die Zukunft ta çalışmaya başladı lara değin süren 1873 ekonomik bunalımı kapitalizmin zayıflığına olan inancını pekiştirdi. Ama onu daha radikal bir tutum almaya zorlayan, Şövalye Otto von Bismarck ın antisosyalist yasaları oldu. Almanya dışına sürülünce İsviçre ye yerleşti. Die Zukunft un varlıklı koruyucusu Karl Höchberg in ahlakçı sosyalist görüşlerinden uzaklaştı. Burada gizli Sosyalist Parti nin toparlayıcı odağı durumunda olan Der Sozialdemokratie dergisinin Zürih baskısının editörlüğünü üstlendi de Bismarck ın başvurusu üzerine İsviçre den de sınır dışı edilince derginin yayımını Londra da sürdürdü. Orada Marx ın çalışma arkadaşı Friedrich Engels in yakın dostu oldu. Sosyalizmin adım adım gelişeceğini savunan etkili Fabian Derneği nin önderiyle de yakın ilişki kurdu. Giderek değişen görüşlerini bir dizi makale ile 1898 de Stuttgart ta Sosyal Demokrat Parti toplantısına gönderdiği bir mektupla sergiledi. Ertesi yıl Die Voraussetzungen de Sozialismus und die Sozialdemokratie yi (Evrimsel Sosyalizm 1891) yayımladı de Almanya ya dönen Bernstein reformcu işçi hareketinde giderek gelişen revizyonist okulunun kuramcısı durumuna geldi. Sosyalizmin kapitalist orta sınıfa karşı bir ayaklanmanın doğrudan ve katışıksız bir ürünü değil, insan tutkularının ayrılmaz içsel bir parçası olan liberalizmin nihai sonucu olduğunu savundu. Kapitalizmin hemen çökeceği ve burjuvazinin yalnızca baskıcı bir sınıf olduğu yolundaki görüşünden vazgeçti. Ayrıca üretken sanayiinin belirli ellerde toplanmasının, her alanda Marx ın öngördüğü ölçüde eksiksiz ya da daha hızlı biçimde gerçekleşmediği sonucuna vardı de Reichstag a (parlemento) seçildi ve üyeliği 1928 e dek sürdü. Sosyalist kuramcı Karl Kautsky nin dogmatik Marksizmi ile Alman işçi önderi Agust Bebel in eklektik Marksizmi etkisini yitirdikçe

12 revizyonizm sosyal demokrasinin ideolojisi durumuna geldi. Sonunda sosyal demokrasi, Bernstein ın 20 yıldır özlemini çektiği büyük bir reformcu halk hareketi durumuna geldi. Artık partisinin saygın bir yol göstericisi olan Bernstein, sosyal demokrat programın fikir babalığını yaptı. Bernstein, 1922 de İtalyan faşist modelinin Almanya ya da sıçramasını önleyemedi. Nazilerin kanlı saldırılarını, dengesiz kafaların düşüncesiz davranışları olarak değerlendirdi. Nasyonal Sosyalizm in özünü kavrayamadı ve Nazilerin iktidarı ele geçirmesini önlemekte çaresiz kaldı. Berstein in ölümünün üzerinden altı ay geçmeden, tüm umutlarını bağladığı demokratik devlet Adolph Hitler in diktatörlüğüne dönüştü. Kaynaklar: Wikipedia, FORSNET Bir Konu Bir Konuk Bir Dünya Gezgini: Murat Belge Kuzey Amerika ve Barselona Gezileri... Kanada, insanın pek fazla merak etmediği, bilmediği, çok büyük ve tabiat bakımından da zengin bir ülke. Dünyanın Rusya dan sonra en geniş topraklarına sahip ülkesi. Bu kadar büyük bir arazide yaşayan nüfus son derece az, 35 milyon kadar. İklim koşullarından ötürü bu çok geniş arazinin büyük bir kısmı ekonomik anlamda verimli değil. Montreal de yaşayan bir arkadaşım, ki O da İstanbul a geldiği zaman ben bu dostuma İstanbul u gezdirmiştim, bunun benzerini bana yapmak istedi; işçi sınıfının yaşadığı yerleri, karakter değiştiren mahalleleri dolaştık. Montreal de kentin uzun caddelerinden birinden kuzeye doğru arabayla gitmiştik. Yunan ve İtalyan cemaatleri orada da, Toronto da da, birbirlerine yakın oturuyorlar. Montreal de, New York taki gibi Küçük İtalya adıyla bilinen bir koca semt oluşmuş. Çarşıları, kahveleri, lokantalarıyla gerçekten bir Küçük İtalya. Toronto da ise Greektown var. Burada sokak levhalarında İngilizce yazının altında bir de Yunan alfabesiyle yazılmış sokak adlarını görüyorsunuz. Toronto da iki, Montreal de bir Chinatown bulunuyor. Bunlar, New York taki Chinatown dan çok daha Çinli. San Francisco ya daha yakın. Montreal de Yahudi cemaatinin mahallesinden de geçtik. Bunların yanı sıra Uzakdoğu dan Vietnamlı ve Kamboçyalılar, ayrıca bir Thai cemaati var. Ortadoğu dan öncelik Lübnan dan gelenlerde. Bunların çoğu Hıristiyan Araplar, Maruniler. Lübnan lokantaları da buraya özgü bir kurum haline gelmiş. Türkler az, olanlar da aşağı değil, yukarı sınıf sanıyorum. Hint deyince, onlar da buradalar. Zenci bir nüfus da var, İspanyol ve Portekizli de eksik değil. Sonuçta herkes burada denebilir. Onun için çok kültürlülüğün kayda değer bir çağdaş örneği Kanada. Bu karışık insan topluluğu burada makul bir mutluluk düzeni içinde yaşamayı beceriyor. Önemsenecek bir başarı bu. Avrupa için söylediklerimin tersi Kanada. Bir iki Avrupa ülkesi için belki ona benzer bir şey söylenebilir ama Kanada zaten göçmenler tarafından kurulmuş ve göçmenlere yargılayıcı bakmama alışkanlığını edinmiş, onları benimseyen bir toplum. Göçerek gelmiş insanların rahat yaşadıklarını da hissedebiliyorsunuz. ABD ile Kanada nın benzerlikleri bir hayli fazla. Her ikisinde de toplumun belkemiğini Britanya adalarından gelen, İngilizce konuşan insanlar oluşturuyor. Konuştukları İngilizce de hemen hemen aynı gibi. Ancak kulağı iyi alışmış adam Kanadalının konuşmasını Amerikalının konuşmasından ayırt edebiliyor. Kısa süre öncesine kadar Britanya kolonisi olduğu halde Kanada İngilizcesi, İngiliz İngilizcesine benzemiyor. Hayat tarzı birçok bakımdan çok benzer. Sokaklar, evler, kentin genel yapılanması hemen hemen aynı. Otomobilin ister istemez merkez olduğu bir yaşam biçimi iki tarafta da var. İnsana, Kuzey Amerika dayım dedirten birçok özelliği burada da görüyorsunuz. Yine de Amerika dayım dedirten bazı şeyler de burada yok gibi. Avrupa da değilsiniz, ama büsbütün Amerika da da değilsiniz. Burada Amerika derken kıtayı değil, Amerika Birleşik Devletleri dediğimiz ülkeyi kastediyorum, çünkü benim şimdiye kadarki Kuzey Amerika Kıtası deneyimim bu ülkeyle sınırlıydı. Bu farklılık da,

13 dediğim gibi, görece daha fiziksel şeylerden çok, genel bir üslup farklılığı olarak çıkıyor karşımıza. İnsanlar burada daha sakin ve yumuşak, birbirlerine daha saygılı, Benden başkaları da var duyarlılığı sanki daha fazla gelişmiş. Amerika ya bu kadar benzeyip, Amerika dan da bu kadar farklı olunabiliyor demek. Bu bana çok ilginç ve çarpıcı geldi. Herhalde Amerikalıları turlar düzenleyip gruplar halinde Kanada ya getirmeli ve Bakın, böyle olma imkanınız da var... demeli. Şu anda Bush yönetimiyle, Amerika nın bütün dünyaya en sevimsiz suratını göstermeye başlamasıyla birlikte; Amerika dan Kanada ya göç arttı. ABD gibi uçsuz bucaksız bir yerde hangi yargıyı verseniz anında karşıtıyla karşılaşabilirsiniz. Amerika da da American way of life tanımı içine girmeyecek bir çok şey olduğu gibi, o tanımın içine giren ama gene de olumlu olan başka şeyler bulabiliyorsunuz. Ama tüm bunlara rağmen, her an yeni George Bush lar üretebilecek potansiyelin varlığını hep hissediyorsunuz Amerika da. Kanada da ise insan böyle bir şey hissetmiyor. Tarihe baktığımda, Amerika nın Bağımsızlık Savaşı na karşılık Kanada nın bir krala sadakat duygusu üstünden ayrıştığını düşündüğümde; doğal olarak, Amerika nın çizdiği rotayı çok daha saygıdeğer buluyorum. Başarı, ABD nin tarihinde çok daha fazla. Ama belki de sorun burada. Biz yaptık, oldu... demek belki de iyi gelmiyor toplumlara. Dünyanın önder toplumu olduğu, daha doğrusu, bunu başarmış toplumun bir üyesi olduğu inancıyla yaşamak, sanıldığı kadar hoş bir şey değil belki de. Dünyanın efendisi olmaktan çok daha anlamlı olan, insanların birbirlerine karşı efendice davranmayı öğrenmeleri. Kanada da Niagara şelalelerini de gördük, Amerika tarafında da görmüştük, ancak Kanada tarafında manzara daha da güzel. Kanada bir çok bakımdan daha olgun, daha kültürlü, daha ağır başlı, daha sorumlu bir izlenim bırakıyor. Mesela Hükümet-Halk-Toplum ilişkilerinde Hükümet, şunu yaparsam neye, kime zararı olur gibi şeyleri çok daha fazla düşünüyor. Bunlar hep Amerika-Kanada karşılaştırması içinde Kanada lehine notlar. Tabi Kanada nın nüfusu çok daha az ve bu, işleri her zaman kolaylaştırıyor. Fakat bu arada Niagara da kasabada dolaşmaya başlayınca, Bunun da Amerika dan bir farkı yok... dedirtiyor. Sanırım bu işi de turizm yapıyor. Turizm girince bir yere, orası bozuluyor. Zaten daha önce Amerika tarafındaki Niagara ya gittiğimizde, dükkanlarda hangi hatıra eşyanın altına baksam Made in Japan yazıyordu, oradan öğrenmiştim. Şimdi Made in China yazıyor tabi hepsinde. Barcelona dünyada en sevdiğim kentlerden biri. Geçen yıl, Madrid de, Madrid Kulübü nün 11 Eylül le başlayan yeni dönemde Uluslararası Terör konusunda yapılabilecekleri tartışmak üzere düzenlediği büyük çaplı bir toplantı olmuştu. Madrid Kulübü, artık faal olmayan politikacıların, Cumhurbaşkanı ve Başbakanların üye olduğu bir dernek (örneğin Clinton fahri Başkanı...). Bunun bir parçası da sivil toplum örgütlerinin ve hükümet dışı örgütlerin temsilcilerini bir araya getiriyordu. Yaklaşık bir yıl sonra, Barcelona da toplanmamızın gerekçesi de, o ilk buluşmanın devamı niteliğindeydi. Geçen yılki toplantı; Kofi Annan ın konuşması, insanların terör denilen olayla mücadele ederken, yoksulluğun, toplumsal adaletsizliğin yarattığı ortamla mücadeleden ayırmaması gibi konular çerçevesindeydi. Barcelona da, bütün bu felaketlere karşı, ağırlık merkezi Ortadoğu ya kayabilecek bir örgütlenmeyi başlatma kararı verdik. Barcelona nın sanatla çok kendine özgü bir ilişkisi var. Kent her zaman mimariyle iç içe ve mimari de plastik sanatın bir kolu gibi görülebilir. Barcelona, tarihinin her döneminde, çok iyi mimarlar yetiştiren bir kent. Bunların en akıl almazı da, tabii, Antonio Gaudi. Yaptığı saray, park, Casa Mila ve tabii Sagrada Familia olağanüstü eserler; ama Lluis Domenech, Montaner diye bir başka Katalan mimarı çıkıp Müzik Sarayı nı da yapabiliyor. Gotik Mahalle ve buradaki eski Katedral de mimari harikaları, Mies van der Rohe veya Corbusier gibi devlerin elinin değdiği modern kent de son derece estetik. Ama bu nefaset mimariyle sınırlı değil tabii ki. Bir kere, kentin her köşe bucağında heykel görüyorsunuz. Yalnız geniş meydanlarda, göze çarpacak yerlerde değil, tam tersine, hiç göze çarpmayacak girintilerde de heykeller duruyor. Eskisi, klasiği, moderni bol ve hepsi de çok güzel. Daha önceki ziyaretime sığdıramadığım Miro Müzesi ne gitmeye bu gezimde vakit bulabildim. Müzede Miro nun birçok önemli resmi var ve hayatının bütün dönemlerinin temsili eserleri toplandığı için nasıl bir gelişme gösterdiğini, sırf bu müzeyi gezerek kavramak mümkün. Ama bütün o heyecan

14 verici Miro lar arasında, ünlü 1937 Paris Fuarı için Calder ın yaptığı mobil heykel, cıvalı saat da duruyor. Miro yu insan olarak çok sevdiği için bu eserini bu müzeye vermiş. Müzenin binasını yapan ise Jose Luis Sert. Picasso nun ve Dali nin de Barcelona da müzeleri var. Picasso nunki Paris teki kadar zengin değil, ama çok ilginç ve çok önemli parçalarını burada görebiliyorsunuz: Las Meninas üstüne çeşitlemeleri gibi. Dali nin ise başka hiçbir yerde göremeyeceğiniz heykelleri burada. Ama, daha pek çok özelliğiyle de çok güzel bir kent Barcelona...