Bu gösterge seti kullanıcılara Türkiye Ekonomisinin değişik alanları ile ilgili güncel bilgiler vermek amacıyla hazırlanmıştır.

Transkript

1 Bu gösterge seti kullanıcılara Türkiye Ekonomisinin değişik alanları ile ilgili güncel bilgiler vermek amacıyla hazırlanmıştır. Bu dosya her haftanın ilk günü itibarıyla güncellenmektedir. Son güncelleme tarihi: 6 Nisan

2 TÜRKİYE EKONOMİSİ Hazine Müsteşarlığı Nisan 2015

3 İÇİNDEKİLER Türkiye Ekonomisinin Dünyadaki Yeri...4 Türkiye nin Demografik Yapısı...7 Büyüme...11 İstihdam...29 Enflasyon...41 Dış Ticaret ve Ödemeler Dengesi...53 Kamu Maliyesi...73 Borç Yönetimi...82 Mali Sektör Piyasa Göstergeleri Yatırım Ortamı IMF ve AB ile İlişkiler Sosyal Güvenlik İşgücü Piyasası AR-GE Enerji Sektörü

4 TÜRKİYE EKONOMİSİNİN DÜNYADAKİ YERİ 4

5 Dünyanın En Büyük Ekonomileri (Satın Alma Gücü Paritesine Göre GSYH, Trilyon Dolar, 2013) Kaynak: IMF, Dünya Ekonomik Görünümü Raporu, Ekim

6 Avrupa nın En Büyük Ekonomileri (Satın Alma Gücü Paritesine Göre GSYH, Trilyon Dolar, 2013) Kaynak: IMF, Dünya Ekonomik Görünümü Raporu, Ekim

7 TÜRKİYE NİN DEMOGRAFİK YAPISI 7

8 Demografik Avantaj Ülkelerin Demografik Profili* (Yüzde Pay, 2013 Yılı) (*) Tahmin Kaynak: BM 8

9 Demografik Avantaj Ülkelerin Demografik Profili (Yüzde Pay, 2050 Tahminleri) Kaynak: BM 9

10 Türkiye: Nüfus Öngörüleri (Milyon Kişi) 90,0 80,0 76,9 77,7 78,6 70,0 60,0 50, Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program, Ekim 2014

11 BÜYÜME 11

12 GSYH Büyüme Oranları (Yıllık % Değişim) Kaynak: TÜİK 12

13 GSYH Büyüme Oranı (Dönem Ortalaması, %) 8 7,2 6 5,3 4,3 4,4 4 3,4 2 1, Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı 13

14 Büyüme Hedefleri (%) 6,0 5,0 5,0 5,0 4,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0, Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program, Ekim

15 Büyümenin Oynaklığı (Reel Büyüme Oranlarının Oynaklık Katsayısındaki Değişim) 4 3, ,60 1,33 1,59 1 0, Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı 15

16 Kişi Başına Düşen GSYH (ABD Doları) Kaynak: TÜİK 16

17 Kişi Başına Gayri Safi Yurt İçi Hasıla, 2013 (Satın Alma Gücü Standardı, AB-27=0) Eğilim çizgisi: Hareketli ortalama (*) Tahmin Kaynak: Eurostat 17

18 Kişi Başına Düşen GSYH (ABD Doları) Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program, Ekim

19 AB Ülkeleri ve Türkiye Reel GSYH (2001=0) Karşılaştırması Kaynak: OECD 19

20 GSYH Büyümesine Katkılar (%) Kaynak: TÜİK 20

21 AB Ülkeleri ve Türkiye de Talebin Bileşenleri (2001=0) Özel Tüketim İhracat 240,0 220,0 200,0 180,0 160,0 140,0 120,0 0,0 80, Ç1 01 Ç3 02 Ç1 02 Ç3 03 Ç1 03 Ç3 04 Ç1 04 Ç3 05 Ç1 05 Ç3 06 Ç1 06 Ç3 07 Ç1 07 Ç3 08 Ç1 08 Ç3 09 Ç1 09 Ç3 Ç1 Ç3 11 Ç1 11 Ç3 12 Ç1 12 Ç3 13 Ç1 13 Ç3 14 Ç1 14 Ç3 Türkiye Macaristan İspanya Portekiz İtalya AB (28) Toplam Yatırımlar İthalat İthalat Kaynak: OECD

22 Özel Sektör Sabit Sermaye Yatırımlarının GSYH Büyümesine Katkısı (%) 6 4 3,3 2 2,5 0 0, ,5 Özel Sektör Sabit Sermaye Yatırımlarının Katkısı Diğer Kaynak: TÜİK 22

23 Toplam Sanayi Verimlilik Endeksi Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı 23

24 Toplam Sanayi Sektöründe Verimlilik ve Ücretler (Çalışılan Saat Başına) Reel Birim Ücret Endeksi Reel Ücret Endeksi Verimlilik Endeksi Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı 24

25 Sanayi Üretim Endeksi * (Mevsimsel Düzeltilmiş) * 2015 yılı 1. çeyrek değeri Ocak ayı ortalamasını yansıtmaktadır. Kaynak: TÜİK 25

26 İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (Mevsimsel Düzeltilmiş, %) Kaynak: TCMB 26

27 Reel Kesim Güven Endeksi Kaynak: TCMB 27

28 Tüketici Güven Endeksi Kaynak: TÜİK-TCMB 28

29 İSTİHDAM 29

30 İşsizlik Oranı * (%) , ,1,9 9 9,5 9,0 9,2,0 9,1 8,4 9,0 9,9 9, Aralık 2014Aralık * Hanehalkı işgücü araştırmasında Avrupa Birliğine tam uyum amacıyla 2014 Şubat dönemiyle birlikte yeni seri veriler açıklanmaya başlanmış olup, 2005-Ocak 2014 dönem sonuçları ekonometrik model ile tahmin edilmiştir. Kaynak: TÜİK 30

31 Genç Nüfusta İşsizlik Oranı (Mevsimsel Düzeltilmiş, %) 29,0 27,0 25,0 23,0 21,0 19,0 17,0 15,0 13,0 11, I II III IV 2007 I II III IV 2008 I II III IV 2009 I II III IV 20 I II III IV 2011 I II III IV 2012 I II III IV 2013 I II III IV 2014 I II III IV AB (28 ÜLKE) OECD Türkiye Kaynak: OECD

32 İstihdam * (Mevsimsel Düzeltilmiş, Milyon Kişi) * Hanehalkı işgücü araştırmasında Avrupa Birliğine tam uyum amacıyla 2014 Şubat dönemiyle birlikte yeni seri veriler açıklanmaya başlanmış olup, 2005-Ocak 2014 dönem sonuçları ekonometrik model ile tahmin edilmiştir. Kaynak: TÜİK 32

33 İşgücü Göstergeleri (mevsimsel düz.) ,3 3,0 3,4 3,2 3,0 2,8 2,6 2,4 2, ,0 İşgücü (Milyon Kişi) İşsiz (Milyon Kişi, sağ eksen) * Hanehalkı işgücü araştırmasında Avrupa Birliğine tam uyum amacıyla 2014 Şubat dönemiyle birlikte yeni seri veriler açıklanmaya başlanmış olup, 2005-Ocak 2014 dönem sonuçları ekonometrik model ile tahmin edilmiştir. Kaynak: TÜİK 33

34 İşgücü Göstergeleri (mevsimsel düz.) ,0 45,7, İşgücüne Katılım Oranı (%) İstihdam Oranı (%) İşsizlik Oranı (%, sağ eksen) * Hanehalkı işgücü araştırmasında Avrupa Birliğine tam uyum amacıyla 2014 Şubat dönemiyle birlikte yeni seri veriler açıklanmaya başlanmış olup, 2005-Ocak 2014 dönem sonuçları ekonometrik model ile tahmin edilmiştir. Kaynak: TÜİK 34

35 Sektörlere Göre İstihdam Gelişmeleri * 6,0 5,5 5,0 4,5 4,0 3,5 Tarım (milyon kişi) ,6 5,4 5,2 5,0 4,8 4,6 4,4 4,2 4,0 3,8 Sanayi (milyon kişi) Tarım İstihdamı (mev.düz.) Tarım İstihdamı Sanayi İstihdamı (mev.düz.) Sanayi İstihdamı 2,3 2,1 1,9 1,7 1,5 1,3 1,1 0,9 İnşaat (milyon kişi) İnşaat İstihdamı (mev.düz.) İnşaat İstihdamı 14,0 13,5 13,0 12,5 12,0 11,5 11,0,5,0 9,5 Hizmetler (milyon kişi) Hizmetler İstihdamı (mev.düz.) Hizmetler İstihdamı * Hanehalkı işgücü araştırmasında Avrupa Birliğine tam uyum amacıyla 2014 Şubat dönemiyle birlikte yeni seri veriler açıklanmaya başlanmış olup, 2005-Ocak 2014 dönem sonuçları ekonometrik model ile tahmin edilmiştir. Kaynak: TÜİK 35

36 İstihdamın Sektörel Değişimi Sektörlerin Toplam İstihdam İçindeki Payları (%) İstihdam Değişimine Sektörlerin Katkısı (% puan) Kaynak: TÜİK 36

37 İşteki Duruma Göre İstihdam Edilenler (%) Kaynak: TÜİK 37

38 Kayıt Dışı İstihdam Oranı (%) Kaynak: TÜİK 38

39 İşgücüne Katılım Oranı (%) Kadın 23,3 23,6 23,6 24, ,6 28,8 29,5 30,8 30,3 Erkek 70,6 69,9 69,8 70,1 70,5 70,8 71, ,5 71,3 Toplam 46,4 46,3 46,2 46,9 47,9 48,8 49, ,8 50,5 Kaynak: TÜİK 39

40 Eğitim Durumuna Göre İşgücüne Katılım Oranı (2013, %) Erkek Kadın Yükseköğrenim Yükseköğrenim Not: Balonun büyüklüğü her bir grubun ilgili cinsiyete göre işgücü içerisindeki payını göstermektedir. Kaynak: TÜİK 40

41 ENFLASYON 41

42 Ortalama Enflasyon Oranı (%) ,7 71,6 20,6 7, Mart Kaynak: TÜİK 42

43 Enflasyon Tahminleri (%) ,3 5,0 5, Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program, Ekim

44 Enflasyon Gelişmeleri Mart 05 Eylül 05 Mart 06 Eylül 06 Mart 07 Eylül 07 Mart 08 Eylül 08 Mart 09 Eylül 09 Mart Eylül Mart 11 Eylül 11 Mart 12 Eylül 12 Mart 13 Eylül 13 Mart 14 Eylül 14 Mart 15 Gıda, Enerji ve Çekirdek Enflasyon (Mart 2005 Mart 2015, yıllık % değişim) Gıda Enerji İşlenmemiş Gıda ve Enerji Dışı TÜFE Kaynak: TÜİK, TCMB

45 Enflasyon Gelişmeleri Mart 05 Eylül 05 Mart 06 Eylül 06 Mart 07 Eylül 07 Mart 08 Eylül 08 Mart 09 Eylül 09 Mart Eylül Mart 11 Eylül 11 Mart 12 Eylül 12 Mart 13 Eylül 13 Mart 14 Eylül 14 Mart 15 Hizmetler ve Bazı Alt Kalemler (Mart 2005 Mart 2015, yıllık % değişim) Hizmetler Ulaştırma Kira Lokanta ve Otel Kaynak: TÜİK, TCMB

46 Enflasyon - Genel Eğilim 12,00 Enflasyon Eğilimi* (Ocak 2006 Mart 2015, yıllık % değişim),00 8,00 (%) 6,00 4,00 2,00 0, (*) Aylık mevsimsel düzeltilmiş ÖKTG-I endeksi (3 aylık hareketli ortalama) Kaynak: TÜİK, TCMB 46

47 Enflasyon - Temel Bileşenleri ,8 Enflasyonun Bileşenleri (yüzde katkı) Ortalaması Mart , ,4 54, ,9 40 7,7 20 3,4 0 Gıda Enerji Tütün Diğer ,2 Gıda Enerji Tütün Diğer Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı 47

48 Enflasyon ve Enflasyon Beklentileri* (Yıllık % Değişim) TÜFE 12 Ay Sonrası 24 Ay Sonrası 8 6 7,61 6,78 6, Hedef: % 5, Hedef: % 5, (*) TCMB Beklenti Anketi Mart 2015 TCMB Beklenti Anketi, 2013 yılı Ocak ayından itibaren ayda bir defa yayınlanmaktadır. Kaynak: TÜİK, TCMB 48

49 Yıllık Enflasyon Oranı ve Beklentiler (%) Enflasyon Beklentileri (Mart 2015) Yıl sonu 6,98 12 Ay Sonrası 6,78 24 Ay Sonrası 6, Gelecek 12 Ay Gelecek 24 Ay Yılsonu Hedefi Kaynak: TCMB Beklenti Anketi 49

50 Metal Buğday Enerji Seçilmiş Ürünlerin Uluslararası Fiyat Endeksleri (2005=0) Pirinç Enerji Metal Buğday Pirinç Kaynak: IMF

51 Dünyada Enflasyon Gelişmeleri Ocak 05 Ağustos 05 Mart 06 Ekim 06 Mayıs 07 Aralık 07 Temmuz 08 Şubat 09 Eylül 09 Nisan Kasım Haziran 11 Ocak 12 Ağustos 12 Mart 13 Ekim 13 Mayıs 14 Aralık 14 Türkiye Gelişmekte Olan Ülkeler Dünya Gelişmiş Ülkeler Kaynak: IMF, TÜİK

52 Türkiye nin Enflasyon Sıralamasında Dünyadaki Yeri yılı itibarıyla toplam ülke sayısı 188 olup sıralama büyükten küçüğe doğrudur. Kaynak: IMF 52

53 DIŞ TİCARET ve ÖDEMELER DENGESİ 53

54 Yıllık İhracat (Milyar Dolar) ,0 152,5 151,8 157,6 156,8 134, ,2 73,5 85,5 7,3 113,9 2, ,1 47, * * 2015 Şubat ayı itibarıyla yıllıklandırılmış. Kaynak: TÜİK 54

55 Yıllık İthalat (Milyar Dolar) ,8 236,5 251,7 242,2 238, ,1 202,0 185, ,6 140, ,6 69,3 97,5 116, * * 2015 Şubat ayı itibarıyla yıllıklandırılmış. Kaynak: TÜİK 55

56 İhracat ve İthalat Büyüme Oranları (Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Yıllıklandırılmış Yüzde Değişim) İhracat İthalat Kaynak: TÜİK

57 Ç3 01 Ç1 01 Ç3 02 Ç1 02 Ç3 03 Ç1 03 Ç3 04 Ç1 04 Ç3 05 Ç1 05 Ç3 06 Ç1 06 Ç3 07 Ç1 07 Ç3 08 Ç1 08 Ç3 09 Ç1 09 Ç3 Ç1 Ç3 11 Ç1 11 Ç3 12 Ç1 13 Ç1 13 Ç3 14 Ç1 14 Ç3 AB Ülkeleri ve Türkiye de İhracat (2001=0) Türkiye Macaristan Polonya İspanya Portekiz İtalya AB (28) Kaynak: OECD

58 İhracat Performansı (Yıllık Ortalama Değişim, ) 12 9,9 8 5,8 4,5 4 3,4 3,3 2,7 0 Dünya Euro Bölgesi Gelişmekte Olan Asya Orta Doğu ve Kuzey Afrika Latin Amerika Türkiye Kaynak: TÜİK, IMF Dünya Ekonomik Görünümü Ekim

59 İhracat Hedefleri (FOB, Milyar Dolar) ,4 203, , Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program 59

60 İthalat (% GSYH) Sermaye Malları Ara Malları Tüketim Malları Kaynak: TÜİK 60

61 Brent Petrol Fiyatı (ABD Doları, varil) H 02 E 02 A 02 M 03 H 03 E 03 A 03 M 04 H 04 E 04 A 04 M 05 H 05 E 05 A 05 M 06 H 06 E 06 A 06 M 07 H 07 E 07 A 07 M 08 H 08 E 08 A 08 M 09 H 09 E 09 A 09 M H E A M 11 H 11 E 11 A 11 M 12 H 12 E 12 A 12 M 13 H 13 E 13 A 13 M 14 H 14 E 14 A 14 M 15 Kaynak: Reuters 61

62 Enerji Fiyatlarının Enerji İthalatına Etkisi (Milyar Dolar) ,5 15,6 12,1 8,7 40 0, ,5 41,7 44,5 43,8 46, Fiyatlarıyla Reel Enerji İthalatı Fiyat Etkisi Toplam Enerji İthalatı Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı 62

63 Makine ve Teçhizat İthalatı (Milyar Dolar) ,9 42,6 47,9 46,1 45, ,2 15,7 21,9 26,1 29,9 35,9 36,4 29,4 35, * 2002 Ortalama * 2015 Şubat ayı itibarıyla yıllıklandırılmış. Kaynak: TÜİK 63

64 Dış Ticaret Dengesi / GSYH (%), Eğilim çizgisi: Hareketli ortalama 64 İrlanda Norveç Hollanda Çek Cum. Rusya Almanya Macaristan İsviçre Slovakya Danimarka Belçika İtalya İzlanda İsveç Slovenya Polonya Finlandiya İspanya Avusturya Japonya Fransa Romanya ABD Bir. Krallık Litvanya Portekiz Estonya Bulgarista Yunanistan Letonya Türkiye Lüksembur G. Kıbrıs Fas Malta Kaynak: DTÖ, IMF Dünya Ekonomik Görünümü Ekim 2014

65 Cari İşlemler Dengesi / GSYH (%) ,5-0,3-0,6-3,6-4,5-1,2-1,4 0,1-6,0-5,8-5,4 2,2-1,9-6,2-1,6-3,6 0,5-6,2-1,9-7,9 0,4-5,7 - -9, Cari İşlemler Dengesi/GSYH Cari İşlemler Dengesi/GSYH (Enerji Hariç) Kaynak: TCMB, Hazine Müsteşarlığı 65

66 Cari İşlemler Dengesi / GSYH (%), Eğilim çizgisi: Hareketli ortalama İsviçre Norveç Hollanda Danimarka Almanya Slovenya İsveç Lüksemburg İrlanda İzlanda Macaristan Slovakya Çin Bulgaristan Rusya Litvanya İtalya Malta İspanya Yunanistan Japonya Portekiz Letonya Finlandiya Romanya Fransa Polonya Tacikistan Estonya Çek Kıbrıs Belçika ABD Avustralya Birleşik Krallık Fas Türkiye Kaynak: IMF Dünya Ekonomik Görünümü Ekim 2014

67 Cari İşlemler Açığının Finansmanı (Milyar Dolar) Ocak 2015 Ocak Cari İşlemler Dengesi -14,2-21,4-31,8-37,8-40,2-12,0-45,3-75,0-48,5-64,7-45,8-5,0-2,0 Sermaye Girişleri (Rezerv Hariç) 20,1 37,7 48,5 48,8 49,7-3,5 49,1 51,3 68,0 67,2 42,7-1,3 7,3 Yurtiçinde Doğrudan Yatırımlar 2,8,0 20,2 22,0 19,9 8,6 9,1 16,2 13,3 12,5 12,5 1,2 1,8 Bankacılık Dışı Özel Sektörün Net Kredi Kullanımı 9,3 12,9 19,5 30,8 24,7-11,6-1,5 9,0 7,4 6,7 6,1-0,3-0,5 Diğer (Net) 8,1 14,7 8,8-4,0 5,2-0,5 41,5 26,1 47,3 48,1 24,1-2,3 6,0 Net Hata ve Noksan 0,8 2,0-0,2 0,5 2,7 3,0 0,2 9,0 0,3 2,8 2,2 2,5-1,5 Bankaların Yabancı Para Efektif ve Mevduatı 6,0 0,3,3 3,5 13,3-12,7-8,8-12,9-1,0-4,5-0,3 2,0-0,2 Rezerv Değişimi 0,8 17,8 6,1 8,0-1,1 0,1 12,8-1,8 20,8 9,9-0,5-5,8 4,0 Kaynak: TCMB 67

68 Yurtiçinde Doğrudan Yabancı Sermaye Girişi (Milyar Dolar) 25 22, ,2 19, ,2 13,3 12,5 12,5 13,1,0 8,6 9, , Ortl. 1,7 2, * * 2015 Ocak ayı itibarıyla yıllıklandırılmış. Kaynak: TCMB 68

69 Sermaye Girişi (Milyar Dolar) 2015* Kısa Vade Uzun Vade Doğrudan Yatırım (Net) Portföy Yatırımı * 2015 Ocak ayı itibarıyla yıllıklandırılmış. Kaynak: TCMB 69

70 Merkez Bankası Brüt Döviz Rezervleri (Milyar Dolar) *3,5 milyar dolar O 02 M E O 03 M E O 04 M E O 05 M E O 06 M E O 07 M E O 08 M E O 09 M E O ME O 11 M E O 12 M E O 13 ME O 14 M E O 15 (*) 27 Mart 2015 itibarıyla 70 Kaynak: TCMB

71 Cari İşlemler Dengesi Tahminleri (Milyar Dolar) ,0-49,2-50,7-60 Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program 71

72 Cari İşlemler Dengesi Tahminleri / GSYH (%) ,4-5,4-5,2-7 Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program 72

73 KAMU MALİYESİ 73

74 Merkezi Yönetim Bütçe Açığı / GSYH (%) ,9 11,5 8, ,2 5,5 4 3, ,1 0,6 1,6 1,8 1,4 2,1 1,2 1,3 1,1 0,7 0, ** 2015* 2016* 2017* (*) : Orta Vadeli Program hedeflerini göstermektedir. Kaynak: Maliye Bakanlığı, OVP (**) Geçici 74

75 Genel Yönetim Bütçe Açığı (Özelleştirme Hariç) / GSYH (%) ,5,9 8 8,0 6 5,9 4,4 4 3,4 2, ,7 0,2 1,6 0,7 1,5 1,6 1,3 1,1 0,6 0, ** 2015* 2016* 2017* (*) : Orta Vadeli Program hedeflerini göstermektedir. Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, OVP (**) Geçici 75

76 AB Tanımlı Genel Yönetim Bütçe Açığı / GSYH (%) 25 23, ,1 8,9 6, ,4 Maastricht Kriteri: % 3,0 2,9 2,8 1,2 1,5 0,8-0,7 0, * *Geçici Kaynak: EUROSTAT 76

77 Genel Yönetim Bütçe Açığı (2012 Yılı, % GSYH) Maastricht Kriteri: % 3,0 0,3 77 İrlanda Yunanistan İngiltere Portekiz İspanya Letonya Polonya Slovakya Litvanya Fransa Romanya Slovenya Güney Kıbrıs Hollanda Çek Cumh. İtalya Avusturya Almanya Macaristan Hırvatistan Belçika Malta Bulgaristan Türkiye Danimarka Finlandiya Lüksemburg Estonya İsveç Kaynak: Eurostat

78 Kamu Kesimi Borçlanma Gereği (GSYH %) 13 12,1 11, ,0 7,3 3,6 0,1 1,6 5,1 2,4 0,1 1,0 0,5 0,9 0,4 0,1-1 -0,1-0, Ort , ** 2015* 2016* 2017* (*) : Orta Vadeli Program hedeflerini göstermektedir. Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, OVP (**) Geçici 78

79 Kamu Kesimi Faiz Dışı Fazlası (Program Tanımlı, % GSYH) 6 5 4,7 5,5 4,8 4, , Ortalaması: 2, ,3 1,6 0,7 1,8 0,8 1,0 0,4 1,2 1,5 1, , ** 2015* 2016* 2017* (*) : Orta Vadeli Program hedeflerini göstermektedir. (**) Geçici Kaynak: IMF, 2012 öncesi veriler Hazine Müsteşarlığı, 2012 ve sonrası veriler ise Kalkınma Bakanlığı tarafından hesaplanmaktadır. 79

80 Özelleştirme Uygulamaları (Milyar $) 60 56, , Kaynak: Özelleştirme İdaresi Başkanlığı 80

81 Orta Vadeli Program Büyüklükleri (% GSYH) Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi -1,4-1,1-0,7-0,3 Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri 24,0 23,2 22,8 22,5 Merkezi Yönetim Bütçe Harcamaları 25,4 24,3 23,6 22,8 MYB Faiz Dışı Dengesi (Program Tanımlı) 0,5 1,1 1,3 1,7 Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri (Program Tanımlı) 23,1 22,6 22,4 22,2 Merkezi Yönetim Faiz Dışı Harcamaları (Program Tanımlı) 22,6 21,5 21,1 20,5 Diğer Kamu Faiz Dışı Dengesi (Program Tanımlı) -0,1 0,1 0,2 0,1 Toplam Kamu Faiz Dışı Dengesi (Program Tanımlı) 0,4 1,2 1,5 1,8 Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program, Ekim

82 BORÇ YÖNETİMİ 82

83 AB Tanımlı Genel Yönetim Borç Stoku (% GSYH) 75 74, ,7 59,6 Maastricht Kriteri: % , ,5 46,0 40,0 39,9 42,3 39,1 36,2 36,1 35,7 34,3 33,9 33, Ç Ç Ç Ç4 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 83

84 Genel Yönetim Borç Stoku (% GSYH, 2013) Maastricht Kriteri: % Japonya Yunanistan İtalya Portekiz İrlanda Güney Kıbrıs ABD Belçika İspanya Fransa Birleşik Krallık Kanada Macaristan Almanya Avusturya Hollanda Malta Slovenya Polonya Finlandiya Slovakya Çek Cumhuriyeti Danimarka İsveç Litvanya Romanya Letonya Türkiye Lüksemburg Bulgaristan Estonya Kaynak: Eurostat ( tarihli güncelleme), Hazine Müsteşarlığı ( itibarıyla) ABD, Kanada ve Japonya için: IMF Dünya Ekonomik Görünümü (Ekim 2014)

85 AB Tanımlı Borç Stoku / GSYH (%) Ç3 Euro Bölgesi (17 ülke) 78,5 83,8 85,9 89,1 91,1 92,2 AB (27 ülke) 73,0 78,3 80,9 83,5 85,4 86,7 Yunanistan 126,8 146,0 171,3 156,9 174,9 176,0 İtalya 112,5 115,3 116,4 122,2 127,9 131,8 Portekiz 83,6 96,2 111,1 124,8 128,0 131,4 Belçika 99,3 99,6 2,1 4,0 4,5 8,2 İspanya 52,7 60,1 69,2 84,4 92,1 96,8 Fransa 78,8 81,5 85,0 89,2 92,2 95,3 İngiltere 65,8 76,4 81,8 85,8 87,3 87,9 Avusturya 79,7 82,4 82,1 81,7 81,2 80,7 Macaristan 78,2 80,9 81,0 78,5 77,3 80,3 Almanya 72,4 80,3 77,6 79,0 76,9 74,8 Hollanda 56,5 59,0 61,3 66,5 68,6 69,0 Türkiye 46,0 42,3 39,1 36,2 36,2 34,1 Kaynak: Eurostat, (Güncelleme Tarihi: ); Hazine Müsteşarlığı, ( itibarıyla) 85

86 AB Tanımlı Borç Stoku Hedefleri (% GSYH) 34 33, , , Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program, Ekim

87 Kamu Net Borç Stoku / GSYH (%) 70 61, ,2 49,1 35,4 23,9 41,7 19,1,4 26,2 31,3 30,0 31,3 34,0 29,5 28,2 6,5 3,3 2,9 27,6 26,2 25,3 32,5 28,9 2,7 0,9 29,9 28,1 22,4 17,0 0,7 12,6 12,2 11,2,4,7 21,6 20,3 17,6 16,2 16,2 15,0 14,7 0-3,3-5,0-4,0-5,0-4,6-4, Ç Ç Ç Ç4 TL Döviz Cinsi Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 87

88 Kamu Net Borç Stoku Milyar TL Ç Ç Ç Ç4 I- Toplam Kamu Brüt Borç Stoku 408,3 465,7 497,1 546,5 562,9 623,4 636,1 629,1 642,9 650,5 Merkezi Yönetim 380,3 441,5 473,6 518,4 532,2 585,8 598,4 593,8 603,5 612,1 Diğer Kamu 28,0 24,2 23,6 28,2 30,7 37,5 37,7 35,3 39,4 38,4 II- Varlıklar ve Kamu Mevduatı 140,2 155,8 179,3 256,4 322,3 425,6 438,0 442,5 464,7 463,1 Merkez Bankası Net Varlıkları 60,4 66,0 86,2 143,2 189,5 271,1 283,3 290,0 315,9 304,4 Kamu Mevduatı 41,5 47,7 47,2 59,8 71,6 84,2 81,9 77,0 70,5 77,4 İşsizlik Sigortası 38,4 42,1 45,9 53,5 61,2 70,4 72,8 75,5 78,3 81,4 III- Kamu Net Borç Stoku 268,0 309,9 317,8 290,1 240,6 197,7 198,1 186,7 178,2 187,4 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 88

89 Kamu Net Borç Stoku (Milyar TL) ,9 317,8 290,1 274,6 270,3 268,0 251,0 258,2 248,4 240, ,6 197,7 198,1 186,7 178,2 187, Ç Ç Ç Ç4 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 89

90 Merkezi Yönetim Faiz Harcamaları / GSYH (%) ,8 12,9,1 7,0 6,1 5,8 5,3 5,6 5 4,4 3,3 3,4 3,2 2, * Kaynak: Maliye Bakanlığı (*) Geçici 90

91 Merkezi Yönetim Faiz Harcamaları / Vergi Gelirleri (%) 90 85, , , ,2 33,4 31,9 30,1 30, ,9 16,6 17,4 15,3 14, * Kaynak: Maliye Bakanlığı (*) Geçici 91

92 Merkezi Yönetim Brüt Borç Stoku Faiz Dağılımı (%) ,1 46,2 49,8 46,0 44,2 43,0 46,6 44,0 40,8 40,2 38,5 34,8 33, ,9 53,8 50,2 54,0 55,8 57,0 53,4 56,0 59,2 59,8 61,5 65,2 66, Şubat Sabit Değişken Kaynak : Hazine Müsteşarlığı 92

93 Merkezi Yönetim Brüt Borç Stoku Döviz Dağılımı (%) ,3 41,5 37,6 37,2 31,3 33,8 29,1 26,7 29,6 27,4 31,2 32,3 33, ,7 58,5 62,4 62,8 68,7 66,2 70,9 73,3 70,4 72,6 68,8 67,7 66, Şubat TL Cinsinden Döviz Cinsinden Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 93

94 Genel Yönetim Borç Stokunun GSYH ya Oranındaki Değişim TL nin yüzde 5 değer kaybı/kazancı + / - 2,2 Puan + / - 0,6 Puan TL faiz seviyesinde Yüzde oranındaki değişim* + / - 2,1 Puan + / - 0,3 Puan Yüzde 25 oranındaki değişim* + / - 5,2 Puan + / - 0,6 Puan GSYH büyümesinde 2 puanlık değişim + / - 1,6 Puan + / - 0,7 Puan Faiz dışı fazla/gsyh oranında 1 puanlık değişim + / - 1,0 Puan + / - 1,0 Puan (*) TL faiz seviyesinde takip eden yıldaki yüzde değişimi yansıtmaktadır. Not: 2001 ve 2013 yıl sonu gerçekleşme rakamları kullanılarak senaryoların baz senaryoya göre ESA tanımlı Genel Yönetim Borç Stoku / GSYH oranında yol açabileceği etkiyi göstermektedir. Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 94

95 Yurtdışı Yerleşiklerin İç Borç Stoku İçerisindeki Payı (%) ,2 21,5 21, ,3 20, ,6 13,4 12,5 12,3,3 8,6 8 7,1 4 4, Şub.15 Kaynak: TCMB 95

96 Borçlanma Ortalama Vadesi Yurt içi Borçlanma (ay) Eurobond İhracı (yıl) 30 28, ,4 27,7 28,0 14,8 11,6 34,0 31,7 35,3 74,3 74,4 68,5 60,8 44,1 44, ,4 17,6 16,5 14,2 14,8 12,2 9,5,1 8,68,2 7,0 5,0 6,6 9,9 9,1 20,6 20,2 20,0 15,3 15,7 13,7,0,0 8,0 9,0, * ** *Ocak 2015 itibarıyla **Nisan 2015 itibarıyla Avro Dolar Yen Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 96

97 TL Cinsi İç Borç Stokunun Süresi* (Ay) ,9 29,8 29, , , ,2,6 12,5 8 6,6 8,0 8,2 8,1 7,5 6 Ara.04 Ara.05 Ara.06 Ara.07 Ara.08 Ara.09 Ara. Ara.11 Ara.12 Ara. 13 Ara.14 Oca.15 Şub.15 (*) Macaulay süresi Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 97

98 Dış Tahvil Stokunun Süresi* (Yıl) 7,5 7,0 6,5 6,0 6,3 6,3 6,2 5,9 5,9 5,5 5,6 5,0 4,9 4,5 4,1 4,0 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 6,5 6,3 6,5 6,7 6,6 98 Ara.04 Ara.05 Ara.06 Ara.07 Ara.08 Ara.09 Ara. Ara.11 Ara.12 Ara. 13 Ara.14 Oca.15 Sub.15 (*) Macaulay süresi

99 Nakit İç Borç Stokunun Vadeye Kalan Süresi (Ay) 60 55,0 56, , ,6 22,3 25,7 24,4 25,0 30,9 31,1 33,7 12,8 12,4 11, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Şub.15 99

100 Dış Borçlanma Maliyeti (%) DOLAR,7,1 8,1 7,3 7,3 7,0 7,3 6,9 6,2 5,8 5,8 4,9 4,95 4, ,9 9,9 AVRO 6,0 5,0 6,3 5,3 5,4 4,5 4, * * * Nisan itibarıyla Kaynak: Hazine Müsteşarlığı

101 TL Cinsinden Kuponsuz Senetlerin Borçlanma Faizleri (Yıllık Bileşik, %) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Aylık Ortalama Yıllık Kümülatif O MEO MEOME O ME O MEO MEO MEO MEO MEO MEO MEO MEO MEO

102 Reel Borçlanma Faiz Oranı (Bileşik, %) 50 REEL FAİZ Not: - Devlet iç borçlanma ihalelerinde belirlenen borçlanma faizleri 12 ay sonraki TÜFE değerleri ile reelleştirilmiştir Mayıs ayından itibaren TCMB Beklenti Anketi nde tahmin edilen 12 aylık enflasyon oranları kullanılmıştır yılına kadar sadece kuponsuz borçlanmaların, 2013 yılından itibaren 2 yıl vadeli sabit kuponlu ile kuponsuz borçlanmaların ağırlıklı ortalama maliyetleri esas alınmıştır. Kaynak: TCMB, Hazine Müsteşarlığı 2

103 Uluslararası Para Fonu ndan Net Anapara Kullanımı (Milyar SDR) 8,0 6 5,0 2,6 2 0,4 0,0 1,0-2 -2,4-3,6-3,1-2,6-0,5-1,4-1,8-1,3-0, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 3

104 Uluslararası Para Fonu na Olan Borç Stoku (Milyar SDR) ,2 16,2 13, ,2,2 8 7, ,6 3,2 4,5 5,5 5,1 3,6 1,9 0, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 4

105 Hazine Garantili Dış Borç Stoku (Milyon Dolar) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Ç Ç Ç3 5

106 Hazine Garantili Dış Borç Stoku (Milyon Dolar) Milyon ABD Doları 2014 Ç3 KAMU MAHALLİ İDARELER 991 FONLAR 0 KAMU BANKALARI KİTler 964 ÖZEL BANKALAR ŞİRKETLER 0 GENEL TOPLAM.527 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 6

107 Hazine Garantili Borçlardan Üstlenim Oranları (%) 60 51, , ,1 16,7 19,7 24,7 16,4 22,1 19,4 8,2 6,4 5,4 3,9 3, Şubat Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 7

108 Kuruluşlara Göre Garantili Borçlardan Üstlenim Oranları (%) Toplam Yerel Yönetimler Katma Bütçe KİT'ler Bütçe Dışı Fonlar Şubat Bankalar Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 8

109 Alacak Stokunun Gelişimi (Milyar TL) 30 28, ,3 21,2 23,4 20,8 22,4 20,9 25,6 25,3 24,5 21,8 19,9,0 17,4 19,1 17,0 15,9 16, ,8 12,4 13,3 15,3 13,6 13,9 13,4 14,9 7,5 6,8 16,3 16,5 12, ,8 4,4 1,8 2,4 6,3 5,9 8,8 8,0 7,1 7,3 8,2 9,0 8,3 8,6 7,9 5,0 0,4 0,5 Vadesi Geçmiş Vadesi Gelecek Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 9

110 Alacak Stokunun Yapısı (2015 Şubat) Kaynaklarına Göre Borçlularına Göre Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 1

111 Gerçekleşen Tahsilat (Milyon TL) Ayni tahsilat Nakdi tahsilat Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 111

112 Türkiye Brüt Dış Borç Stoku (Milyar Dolar) Milyar USD Ç Ç Ç Ç4 TOPLAM 208,1 250,0 280,9 268,9 291,9 303,8 338,9 389,1 388,2 402,4 397,7 402,4 KISA VADE 42,9 43,1 52,5 49,0 77,2 81,6 0,2 130,4 125,7 131,7 131,6 133,0 UZUN VADE 165,2 206,9 228,4 219,9 214,6 222,2 238,7 258,7 262,4 270,7 266,0 269,5 KAMU SEKTÖRÜ 71,6 73,5 78,3 83,5 89,1 94,3 4,0 115,9 117,2 119,6 119,1 117,7 Kısa Vade 1,8 2,2 3,2 3,6 4,3 7,0 11,0 17,6 17,8 18,2 18,9 17,9 Uzun Vade 69,8 71,4 75,1 79,9 84,8 87,3 93,0 98,3 99,4 1,4 0,1 99,8 TCMB 15,7 15,8 14,1 13,2 11,6 9,3 7,1 5,2 4,9 4,3 2,9 2,5 Kısa Vade 2,6 2,3 1,9 1,8 1,6 1,2 1,0 0,8 0,8 0,7 0,4 0,3 Uzun Vade 13,1 13,5 12,2 11,4,0 8,1 6,1 4,4 4,1 3,6 2,5 2,1 ÖZEL SEKTÖR 120,8 160,7 188,5 172,2 191,2 200,2 227,8 267,9 266,1 278,6 275,7 282,2 Kısa Vade 38,5 38,7 47,4 43,6 71,4 73,3 88,1 112,0 7,1 112,9 112,3 114,7 Uzun Vade 82,3 122,0 141,1 128,6 119,8 126,9 139,7 156,0 159,0 165,7 163,4 167,5 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı,TCMB 112

113 Türkiye Brüt Dış Borç Stoku / GSYH (%) 56,2 47,3 43,6 41,3 43,1 39,5 39,9 38,5 37,9 39,3 35,5 47,3 47,9 50,2 49,5 50, Ç Ç Ç Ç4 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı,TCMB

114 Türkiye Net Dış Borç Stoku / GSYH (%) ,9 38,4 31, ,4 23,8 23,6 23,6 24,1 20,6 20,6 20,7 20, ,9 28,7 29,8 29,1 30, Ç Ç Ç Ç4 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı,TCMB

115 Dış Borç Stokuna İlişkin Oranlar (%) % Ç Ç Ç Ç4 TOPLAM DIŞ BORÇ STOKU / GSYH ÖZEL SEKTÖR DIŞ BORÇ STOKU / GSYH TOPLAM DIŞ BORÇ STOKU / İHRACAT (FOB) ÖZEL SEKTÖR DIŞ BORÇ STOKU / İHRACAT (FOB) TCMB REZERVLER (BRÜT) / TOPLAM DIŞ BORÇ TCMB REZERVLER (BRÜT) / KISA VADELİ BORÇLAR 39,5 38,5 37,9 43,6 39,9 39,3 43,1 47,3 47,9 50,2 49,5 50,3 23,0 24,8 25,4 27,9 26,1 25,9 29,0 32,6 32,9 34,8 34,3 35,3 243,3 233,1 212,8 263,3 256,3 225,2 222,3 256,3 250,5 256,8 252,0 255,3 141,3 149,8 142,8 168,6 167,9 148,4 149,4 176,5 171,7 177,7 174,7 179,0 29,3 29,3 25,3 26,3 27,7 25,8 29,5 28,5 27,3 27,8 28,0 26,6 142,1 169,9 135,2 144,3 4,5 96,2 99,7 85,1 84,3 84,9 84,6 80,4 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, TCMB 115

116 MALİ SEKTÖR 116

117 Bankacılık Sektörü: Sermaye Yeterlilik Oranı (%) ,9 28, ,1 23,7 21,9 18,9 18,0 20,6 18,9 16,5 17,9 15,3 16,3 15,4 15, Kaynak: BDDK 117

118 Bankacılık Sektörü: Sermaye Yeterlilik Oranı (%) Hedef oran yüzde 12 Operasyonel risk dahil Yasal sınır yüzde 8 Kaynak: BDDK 118

119 Bankacılık Sektörü: Seçilmiş Gelişmekte Olan Ülkelerde Sermaye Yeterlilik Oranları (%, 2013) 20 19,8 17,5 17,0 16,5 16,1 15,7 15,6 15, ,3 14,6 14,5 13,9 13,5 13,3 12,6 12, Endonezya Macaristan Kolombiya Çek Cum Brezilya Polonya Tayland Meksika Türkiye Malezya Kore Romanya Rusya Şili Hindistan Çin Kaynak: IMF-FSI, BDDK 119

120 Bankacılık Sektörü: Serbest Sermaye*/ Özkaynak (%) ,3 51,0 56,0 65,7 72,6 75,3 77,0 79,6 81,4 81,6 82,0 81,6 81,1 81,5 80, (*) Serbest Sermaye = Toplam Özkaynak (Sabit Varlıklar + İştirakler, Bağlı Ortaklıklar ve Ortak Teşebbüs) Kaynak: BDDK 120

121 15,5 15,7 14,2 12,2 Bankacılık Sektörü: Özkaynak Kârlılığı (%) ,2 15,8 21,0 24,8 18,6 22,8 20,0 11,3 12,1 1,6 1, Kaynak: BDDK 121

122 Bankacılık Sektörü: Kredilerin Toplam Varlıklara Oranı (%) ,8 49,1 50,2 47,1 52,2 56,1 58,0 60,5 62,2 62,1 37, , ,0 26, Kaynak: BDDK 122

123 Bankacılık Sektörü: Yabancı Para Net Genel Pozisyonu (Milyon Dolar) * (*) 27 Mart itibarıyla. Kaynak: BDDK 123

124 Bankacılık Sektörü: Takipteki Alacaklar / Toplam Krediler (%) 24 21, , ,6 6,0 4,7 5,3 3,7 3,5 3,7 3,7 2,7 2,9 2,7 2,8 2,9 1,5 0,8 0,6 0,4 0,5 0,8 0,9 0,6 0,6 0,7 0,6 0,7 0, Brüt Net Kaynak: BDDK 124

125 Firmaların Toplam Borçlarının Özkaynaklara Oranı ve Faiz Ödeme Gücü (Faiz ve Vergi Öncesi Kâr / Faiz Ödemeleri) (%) (*) Geçici Veriler Kaynak: TCMB Sektör Bilançoları Toplam Borç / Özkaynak Faiz Ödeme Gücü

126 Hanehalkı Yükümlülükleri (% GSYH) Türkiye Avro Bölgesi Kaynak: TCMB, Avrupa Merkez Bankası 126

127 Toplam Konut Kredileri (% GSYH) ,3 83,6 52,1 71, ,6 40, İngiltere ABD Avro Bölgesi Türkiye* 0,2 6,2 Kaynak: ABD Merkez Bankası, Avrupa Merkez Bankası, Eurostat, İngiltere Merkez Bankası, İngiltere İstatistik Ofisi, TCMB, TÜİK, BDDK, TOKİ *20 yılı toplam konut kredileri bankalar ve tüketici finansman şirketlerince kullandırılan konut kredileri ile TOKİ nin vadeli konut satışları karşılığı alacaklarından oluşmaktadır. 127

128 PİYASA GÖSTERGELERİ 128

129 Döviz Kuru (TL/Dolar) 2,5 2,4 2,3 2,2 2,1 2,0 1,9 1,8 1,7 1,6 1,5 1,4 1,3 1,2 1,1 1,0 O 03 N 03 T 03 E 03 O 04 N 04 T 04 E 04 O 05 N 05 T 05 E 05 O 06 N 06 T 06 E 06 O 07 N 07 T 07 E 07 O 08 N 08 T 08 E 08 O 09 N 09 T 09 E 09 O N T E O 11 N 11 T 11 E 11 O 12 N 12 T 12 E 12 O 13 N 13 T 13 E 13 O 14 N 14 T 14 E 14 O 15 N 15 Kaynak: TCMB 129

130 Faiz Oranı (%) İkincil Piyasa İç Borç Faiz Oranları O 03 N 03 T 03 E 03 O 04 N 04 T 04 E 04 O 05 N 05 T 05 E 05 O 06 N 06 T 06 E 06 O 07 N 07 T 07 E 07 O 08 N 08 T 08 E 08 O 09 N 09 T 09 E 09 O N T E O 11 N 11 T 11 E 11 O 12 N 12 T 12 E 12 O 13 N 13 T 13 E 13 O 14 N 14 T 14 E 14 O 15 N Kaynak: Hazine Müsteşarlığı

131 BIST 0 Endeksi O 03 N 03 T 03 E 03 O 04 N 04 T 04 E 04 O 05 N 05 T 05 E 05 O 06 N 06 T 06 E 06 O 07 N 07 T 07 E 07 O 08 N 08 T 08 E 08 O 09 N 09 T 09 E 09 O N T E O 11 N 11 T 11 E 11 O 12 N 12 T 12 E 12 O 13 N 13 T 13 E 13 O 14 N 14 T 14 E 14 O 15 N 15 Kaynak: Borsa İstanbul 131

132 Dış Borç Risk Primi (bp) N 12 K 12 M 13 A 13 H 14 O 15 A 00 T 01 O 02 A 02 Ş 03 E 03 M 04 E 04 N 05 K 05 M 06 A 06 H 07 O 08 T 08 O 09 A 09 M E M 11 E Kaynak: JP Morgan (EMBI+ Turkey) - (EMBI+) EMBI+ Turkey EMBI+

133 İkincil Piyasa ve TCMB Politika Faiz Oranları Oca 05 Nis 05 Tem 05 Eki 05 Oca 06 Nis 06 Tem 06 Eki 06 Oca 07 Nis 07 Tem 07 Eki 07 Oca 08 Nis 08 Tem 08 Eki 08 Oca 09 Nis 09 Tem 09 Eki 09 Oca Nis Tem Eki Oca 11 Nis 11 Tem 11 Eki 11 Oca 12 Nis 12 Tem 12 Eki 12 Oca 13 Nis 13 Tem 13 Eki 13 Oca 14 Nis 14 Tem 14 Eki 14 Oca 15 Nis 15 Bileşik Faiz Oranı (%) İkincil Piyasa Oranı TCMB Politika Faiz Oranı 133 Kaynak: TCMB, Hazine Müsteşarlığı

134 Ülke Kredi Notu Standard & Poor s Kredi Notu Kaynak: Bloomberg 134 Oca 03 May 03 Eyl 03 Oca 04 May 04 Eyl 04 Oca 05 May 05 Eyl 05 Oca 06 May 06 Eyl 06 Oca 07 May 07 Eyl 07 Oca 08 May 08 Eyl 08 Oca 09 May 09 Eyl 09 Oca May Eyl Oca 11 May 11 Eyl 11 Oca 12 May 12 Eyl 12 Oca 13 May 13 Eyl 13 Oca 14 May 14 Eyl 14 BB+ P S N P BB S N BB- P S N P B+ S N B P S N P B- S N

135 Türkiye nin Kredi Notları (Döviz Cinsinden, 6 Nisan 2015) Moody's Standard & Poor's Fitch A2 Botsvana, Polonya, Slovakya A Trianidad ve Tobago, Slovakya, Slovenya A Malta İrlanda A3 Malta, Meksika, Peru, Litvanya, Letonya A- Botsvana, Polonya, Litvanya, Letonya A- Polonya, Letonya, Litvanya, İrlanda Baa1 Trianidad ve Tobago BBB+ Tayland, Malta, BBB+ Tayland, İtalya, Meksika, Slovenya Tayland, Mauritius, İrlanda Peru, Meksika Peru, İspanya Baa2 Kazakistan, Bulgaristan, Brezilya, İtalya BBB Bahamalar, Kazakistan BBB Bahreyn Kazakistan, Panama, Bahreyn, İspanya, Uruguay, Kolombiya, Bahamalar Panama, İspanya Brezilya, Panama, Güney Afrika, Filipinler Kolombiya, Filipinler Güney Afrika, İzlanda, Kolombiya Baa3 Türkiye (negatif), Namibya, Hindistan, Romanya, BBB- Fas, Hindistan, Azerbaycan, Uruguay, BBB- Türkiye (durağan), Fas, Namibia, Hindistan, Iceland, Slovenya İzlanda, Brezilya, Romanya, Güney Afrika Romanya, Endonezya, Filipinler, Bulgaristan, Endonezya, Azerbaycan İtalya, Bahreyn Azerbaycan, Uruguay, Rusya Ba1 Fas, Arnavutluk, Macaristan, Kosta Rika BB+ Türkiye (negatif), Endonezya BB+ Kosta Rika Guatemala, Hırvatistan, Portekiz, Rusya, Paraguay Bulgaristan, Rusya, Macaristan Macaristan Ba2 El Salvador, Angola BB Guatemala Portekiz, Kosta Rika, Ürdün, BB Guatemala, Hırvatistan Hırvatistan Ba3 Bangladeş, Gürcistan, Karadağ, Bolivya, BB- Bangladeş, Gürcistan, Vietnam, El Salvador, BB- Angola, Sri Lanka, Gürcistan, Surinam, Bolivya, Surinam, Tunus Paraguay, Surinam, Bolivya, Karadağ El Salvador, Tunus, Vietnam B1 Senegal, Sri Lanka, Ürdün, B+ Senegal, Sri Lanka, Angola B+ Moğolistan Dominik Cumhuriyeti, Fiji, Papua Yeni Gine, Papua Yeni Gine, Ekvador Saint Vincent ve Grenadinler, Vietnam B2 Kamboçya, Moğolistan, Lübnan B Bosna Hersek, Kamboçya, Fiji, B Lübnan, Ekvador Honduras, Tunus, Arnavutluk, Barbados B3 Beyaz Rusya, Moldova, Barbados B- Pakistan, Beyaz Rusya, Lübnan, B- Mısır, Jamaika Nikaragua, Bosna Hersek, Honduras, Ekvador Belize, Jamaika, Mısır, Yunanistan Caa1 Pakistan, Mısır, Arjantin, Yunanistan CCC+ CCC+ Caa2 Belize, Küba CCC Venezuela CCC Venezuela, Yunanistan Caa3 Jamaika, Venezuela CCC- Ukrayna CCC- Ca Ukrayna CC CC Ukrayna C C C SD Arjantin DDD D/RD Arjantin Kaynak: Bloomberg 135

136 EMBI+ Endeksi Diğer Ülkelerle Karşılaştırma Değişim (bp) (2 Ocak Nisan 2015) Filipinler -93 Türkiye -1 Kolombiya Meksika G. Afrika Brezilya EMBI+ Rusya Arjantin Venezuela 2250 Ukrayna Kaynak: Bloomberg 136

137 Hisse Senedi Piyasası (Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Piyasalar) % Değişim (2 Ocak Nisan 2015) Çek Cumh. Japonya Çin Macaristan Brezilya Polonya G. Kore Malezya ABD (DJI) Hindistan Rusya Türkiye Meksika G. Afrika -58, ,7-22,7-15,4-2,4,4 28,3 36,2 38,3 50,6 51, , Kaynak: Bloomberg 137

138 Döviz Piyasaları % Değişim (2 Ocak Nisan 2015) Çin 15,1 Japonya Malezya -8,5-9,6 G. Kore -15,8 Euro Meksika Çek Cumh. -39,8-33,9-35,7 Polonya Hindistan Macaristan -57,6-58,0-50,5 G. Afrika Brezilya -72,5-76,3 Türkiye Rusya -130,8-119, Kaynak: Bloomberg 138

139 YATIRIM ORTAMI 139

140 İş Yeri Açma (İşlem Sayısı) Tayland Bulgaristan Macaristan Polonya OECD Güney Afrika Avrupa&Merkez Asya Türkiye Hırvatistan Meksika Çek Cum. Hindistan Brezilya Çin Kaynak: Dünya Bankası Doing Business Report,

141 İş Yeri Açma (Süre, Gün) Macaristan Türkiye Meksika 5,0 6,0 6,0 Hırvatistan OECD Avrupa&Merkez Asya Rus ya 8,0 11,1 12,8 15,0 Bulgaristan Güney Afrika Çek Cum. 18,0 19,0 19,5 Hindistan Tayland Polonya Çin 27,0 27,5 30,0 33, Kaynak: Dünya Bankası Doing Business Report,

142 İş Yeri Açma (Maliyet, % Kişi Başı GSYH) Meksika 19,7 Polonya 14,3 Türkiye 12,7 Hırvatistan Macaristan Çek Cum. 8,6 8,2 9,3 Avrupa&Orta Asya Tayland 6,7 6,7 Brezilya OECD 3,6 4,6 Çin Rusya Bulgaristan 1 2 1, Kaynak: Dünya Bankası Doing Business Report,

143 Gelir ve Kar Üzerinden Alınan Vergiler (% GSYH, 2012) ,4 5 6,0 0 Meksika Slovak C. Türkiye Polonya* Macaristan Estonya Slovenya Çek C. Kore Şili Yunanistan Portekiz Japonya İsrail İspanya Hollanda* Fransa Almanya OECD* ABD İrlanda İngiltere Avusturya İsviçre Lüksemburg Kanada İtalya Finlandiya İsveç Avustralya* Belçika İzlanda Yeni Zelanda Norveç Danimarka Kaynak: OECD Factbook, 2014 (*) 2011 Verileri 143

144 Vergi Geliri Karşılaştırmaları (% GSYH, 2011) Toplam Vergi Geliri Gelir ve Karlar Üzerinden Alınan Vergiler Mal ve Hizmetler Üzerinden Alınan Vergiler Türkiye OECD Karşılaştırma Grubu* (*) Meksika, Kore, Çek Cum., Yunanistan, Macaristan, İrlanda, Polonya, Portekiz, Slovak Cum. ve İspanya yı içermektedir. Kaynak: OECD, Factbook

145 IMF ve AB ile İLİŞKİLER 145

146 IMF ile İlişkiler Düzenlemeler 17. Stand-By Düzenlemesi Süre ( ) Onaylanan Miktar (Milyon SDR) Çekilen Miktar (Milyon SDR) Geri Ödeme (Milyon SDR) Planlanan Ödemeler (Milyon SDR) Stand-By Düzenlemesi ( ) Stand-By Düzenlemesi ( ) TOPLAM Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 146

147 Avrupa Birliği Katılım Müzakereleri Süreci I. Tarama Süreci: 3 Ekim Ekim 2006 II. Müzakere Süreci: 1Fasıl İçin 1- Bilim ve Araştırma 12 Fasıl İçin 1- İşletme ve Sanayi Politikası, 2- İstatistik, 3- Mali Kontrol, 4- Tüketicinin ve Sağlığın Korunması, 5- Trans-Avrupa Şebekeleri, 6- Fikri Mülkiyet Hukuku, 7- Şirketler Hukuku 8- Sermayenin Serbest Dolaşımı 9- Bilgi Toplumu ve Medya, -Vergilendirme, 11-Çevre 12- Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı 2Fasıl İçin 1- Eğitim ve Kültür, 2- Ekonomik ve Parasal Politika 8Fasıl İçin Diğer fasıllar Müzakereler geçici olarak açılıp kapanmıştır. Müzakereler açılmıştır. Ancak kapanış kriteri getirilmiştir. Müzakere Pozisyon Belgemiz iletilmiştir. AB Ortak Pozisyon Belgesi beklenmektedir. Müzakerelere açılabilmesi için getirilen açılış kriterlerinin karşılanması gerekmektedir. Tarama Sonu Raporu beklenmektedir. 147

148 SOSYAL GÜVENLİK 148

149 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Reformu Ana Unsurlar İşçiler, kendi adına çalışanlar ve memurlar için norm ve standart birliği Emeklilik yaşının kademeli olarak 65 e çıkartılması Aylık bağlama oranının % 2 ye düşürülmesi Geçmiş kazançların güncellenmesi için % 0 enflasyon+ % 30 GSYH katsayısının kullanılması Emekli maaşlarının enflasyona endekslenmesi Genel Sağlık Sigortası 2012 yılından itibaren yoksullar için gelir testine dayanan yeni bir sağlık sistemi Sağlık hizmetlerinde katkı payı uygulaması Bazı sağlık harcamalarında global bütçe uygulaması 149

150 Emeklilik Sistemi Açığının Azaltılması ( , % GSYH) Reform Öncesi Reform Sonrası Kaynak: Dünya Bankası Uzman Tahminleri,

151 Aylık Bağlama Oranları, 2012 Düşük Kazançlılar Ortalama Kazançlılar Kaynak: OECD, Pensions at a Glance,

152 Erkeklerde Emeklilik Yaşı (20) , Türkiye Yunanistan İtalya Macaristan Kore Lüksemburg Fransa Çek Cum. Slovakya Estonya Slovenya OECD Ort. Japonya Avustralya Avusturya Belçika Kanada Şili Danimarka Almanya İrlanda Meksika Finlandiya Hollanda Yeni Zelanda Polonya Portekiz İspanya İsveç İsviçre İngiltere ABD İzlanda İsrail Norveç Kaynak: OECD, Pensions at a Glance, 2012

153 Kadınlarda Emeklilik Yaşı (20) Kaynak: OECD, Pensions at a Glance,

154 Erkeklerde Emeklilik Sonrası Yaşam Beklentisi (20) Kaynak: OECD, Pensions at a Glance,

155 Kadınlarda Emeklilik Sonrası Yaşam Beklentisi (20) Kaynak: OECD, Pensions at a Glance,

156 İŞGÜCÜ PİYASASI 156

157 İşgücü Piyasası Reformu İşgücü Maliyetlerinin Azaltılması Kapsamında: Sosyal güvenlik işveren primlerinde 5 puanlık indirim yapılmıştır. 5 puanlık prim indirimi teşvikinden, diğer teşviklerle eş zamanlı olarak yararlanma imkanı sağlanmıştır. İstihdama yeni katılan, tüm kadın ve genç işçilerin işveren primlerinin İşsizlik Sigortası Fonu ndan karşılanması sağlanmıştır. Özürlülerin işveren primlerinin bütçeden karşılanması öngörülmüştür. Kısa çalışma ödeneğinin uygulama alanlarına genel ekonomik krizin yanı sıra sektörel ve bölgesel krizler de eklenmiştir. Kısa çalışma ödeneği tutarı brüt kazancın %40 ından %60 ına yükseltilmiştir. Aktif İşgücü Programlarına Ayrılan Kaynağın Artırılması Kapsamında: Aktif işgücü programlarına ayrılan kaynak 4 kat arttırılmış ve yıllık yaklaşık 1.5 Milyar TL ye yükseltilmiştir. (Önceki düzenlemede devlet katkısının %30 u iken son düzenleme ile tüm prim gelirlerinin %30 u olmuştur.) Doğrudan Olmayan Mali Yüklerin Azaltılması Kapsamında: Eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu kaldırılmıştır. Spor merkezi ve kreş zorunlulukları esnetilmiştir. Sağlık merkezi açma ve doktor bulundurma zorunlulukları esnetilmiştir. İstihdam Piyasasının Esnekleştirilmesi Kapsamında:. Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalılara borçlanma yoluyla tam süreli çalışmaya benzer şekilde emekli olma hakkı tanınmıştır. Kısmi süreli çalışan kişilerin İşsizlik Sigortası kapsamına alınması sağlanmıştır. 157

158 60 İstihdam Üzerindeki Vergi Yükleri (Ortalama Kazancın %0 ünü Alan İşçiler, Bekar ve Çocuksuz, 2012) ,7 38,2 35, Belçika Fransa Almanya Macaristan Avusturya İtalya İsveç TÜR-07 Finlandiya Çek Cum. Yunanistan AB-21 İspanya Slovak Cum. Hollanda Danimarka Türkiye Norveç Portekiz Lüksemburg OECD - Ort. Polonya İzlanda İngiltere Japonya Kanada ABD Avusturalya İrlanda İsviçre Kore Meksika Y. Zelanda Not: TÜR-07 ilgili vergi yükünde Türkiye nin 2007 yılı seviyesini göstermektedir. Kaynak: OECD Taxing Wages,

159 İstihdam Üzerindeki Vergi Yükleri* (Toplam maliyetin yüzdesi olarak, 2012) Belçika Fransa Almanya Macaristan Avusturya İtalya İsveç Finlandiya Çek. Cum. Yunanistan İspanya Danimarka Hollanda Türkiye Norveç Portekiz Lüksemburg OECD-Ort. Polonya İzlanda İngiltere Japonya Kanada ABD Avusturalya İrlanda İsviçre Kore Meksika Y.Zelanda Vergi İşçi Payı İşveren Payı (*) Ortalama Kazançlı, Bekar ve Çocuksuz Çalışan Kaynak: OECD Taxing Wages

160 Sigortalı Çalışan Sayısı (Milyon Kişi) ,2 3,3 2,4 2,4 2,4 3,3 3,4 3,4 2,4 3,4 2,4 2,5 2,5 2,2 2,3 3,4 3,4 3,3 3,2 3,0 2,6 3,0 2,7 3,0 2,8 2, ,1 6,6 6,8 7,0 7,7 9,0 9,2 9,5 9,6,0 11,0 11,9 12, SSK Bağ-Kur Emekli Sandığı Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu, 2013 Aralık Sigortalı İstatistikleri 160

161 Sosyal Güvenlik Sisteminin Kapsamı (Milyon Kişi) (Çalışanlar ve Bakmakla Yükümlü Oldukları) ,6 15,3 9,4 9,3 9,0 16,2 15,6 15,9 9,5 16,0,0 9,2,3,8 9,5 9,3 9,5 9,0 16,4 15,0 14,6 14,7 15,2 15,4 15,2 14, ,6 24,0 25,3 26,9 29,4 33,5 33,8 33,1 34,5 36,8 38,3 37,0 37, SSK Bağ-Kur Emekli Sandığı Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu, 2013 Aralık Sigortalı İstatistikleri 161

162 İllere Göre İşsizlik Oranları (2013) Van Kaynak: TÜİK,

163 İstihdamın İktisadi Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı, 2011 (%) Tarım Sanayi Hizmetler Türkiye 25,5 26,5 48,1 Meksika 13,4 24,4 62,2 Polonya 13,1 30,7 56,2 Kore 6,4 24,8 68,9 Macaristan 4,9 30,9 64,2 İspanya 4,2 21,9 73,9 İtalya 3,7 28,8 67,5 Japonya 3,5 24,8 71,7 Çek. Cum. 3,0 38,5 58,5 Kanada 2,1 19,8 78,1 İngiltere 1,2 19,1 79,7 Kaynak: stats.oecd.org 163

164 İstihdamı Koruma Mevzuatının Yarı Zamanlı Çalışanlar Üzerindeki Kısıtlayıcılığı (Endeks Skalası 0-6 Arasında En Az Kısıtlayıcıdan En Fazlaya) OECD Ortalaması 1,77 Kaynak: OECD Labour Force Statistics Database 164

165 Yarı Zamanlı Çalışma (%, 2011) Kaynak: OECD, Labor Force Statistics Database 165

166 Kıdem Tazminatı Yükü (20) (20 Yıllık Hizmet Karşılığı Kaç Haftalık Ücret Tutarında Ödendiği) Polonya ABD Romanya Bulgaristan Rusya İrlanda İngiltere Çek Cum. Kanada Macaristan Fransa Yunanistan Brezilya Almanya İspanya Portekiz Türkiye Kaynak: Dünya Bankası Doing Business in 2011 Raporu Veritabanı

167 AR-GE 167

168 Türkiye nin Ar-Ge Harcamaları (Cari SAGP, Dolar) 2002 yılında 3 milyar dolar 2012 yılında 12,7 milyar dolar arasında % 320,6 artış Kaynak: OECD, Main Science and Technology Indicators 168

169 Ar-Ge Harcaması* (Milyon TL) *2011 fiyatlarıyla Kaynak: TÜİK 169

170 Kişi Başına Ar-Ge Harcaması (SAGP, Dolar) Kaynak: TÜBİTAK 170

171 Türkiye nin Tam Zaman Eşdeğer (TZE) Ar-Ge Personeli Sayısı 2002 yılında kişi 2012 yılında kişi yılları arasında % 262 artış Kaynak: TÜİK 171

172 Türkiye nin Tam Zaman Eşdeğer (TZE) Ar-Ge Personeli Sayısı Kaynak: TÜİK

173 Türkiye nin TZE Araştırmacı Sayısı 2002 yılında kişi 2012 yılında kişi arasında % 242 artış Kaynak: TÜİK 173

174 TZE Ar-Ge İnsan Gücü (00 Kişi) TZE Ar-GE Personeli TZE Araştırmacı Kaynak: TÜBİTAK 174