ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Transkript

1 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ KONFEKSİYONDA KUMAŞ VE MODEL ÇEŞİTLİLİĞİNİN ÜRETİMDE KALİTE VE VERİMLİLİĞE ETKİSİ TEKSTİL MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI ADANA, 2011

2 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ KONFEKSİYONDA KUMAŞ VE MODEL ÇEŞİTLİLİĞİNİN ÜRETİMDE KALİTE VE VERİMLİLİĞE ETKİSİ YÜKSEK LİSANS TEZİ TEKSTİL MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI Bu Tez --/--/2011 Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oybirliği/Oyçokluğu ile Kabul Edilmiştir Doç. Dr. Pınar DURU BAYKAL Doç.. Dr. Olcayto KESKİNKAN DANIŞMAN ÜYE Yrd. Doç. Dr. Füsun DOBA KADEM ÜYE Bu Tez Enstitümüz Tekstil Mühendisliği Anabilim Dalında hazırlanmıştır. Kod No: Prof. Dr. İlhami YEĞİNGİL Enstitü Müdürü Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir.

3 ÖZ YÜKSEK LİSANS TEZİ KONFEKSİYONDA KUMAŞ VE MODEL ÇEŞİTLİLİĞİNİN ÜRETİMDE KALİTE VE VERİMLİLİĞE ETKİSİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TEKSTİL MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI Danışman :Doç. Dr. Pınar DURU BAYKAL Yıl: 2011, Sayfa: 125 Jüri : Doç. Dr. Pınar DURU BAYKAL : Doç. Dr. Olcayto KESKİNKAN : Yrd. Doç. Dr. Füsun DOBA KADEM Bu çalışmada Türkiye de konfeksiyon ihracatının genel durumu araştırılmış, konfeksiyon sektöründe üretim süreçleri, kalite ve kaliteye etki eden faktörler genel olarak anlatılmıştır. Konfeksiyon işletmelerinde farklı kumaşlarla üretilen farklı modellerin üretimde kalite ve verimliliğe olan etkileri incelenmiştir. Çalışma kapsamında seçilen işletmede, 3 farklı kumaştan üretilen 3 farklı model üretime girdiği andan itibaren kalite ve verimlilik açısından incelenerek, üretimde yaşanan sıkıntılar tespit edilmiş, kumaşların ve modellerin işletmede çalışmaya uygunluğu belirlenmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Tekstil, Konfeksiyon, Kalite, Verimlilik I

4 ABSTRACT MSc THESIS THE EFFECT OF FABRIC AND PATTERN DIVERSITY TO QUALITY AND PRODUCTIVITY IN CLOTHING INDUSTRY ÇUKUROVA UNIVERSITY INSTITUTE OF NATUREL AND APPLIED SCIENCES DEPARTMENT OF TEXTILE ENGINEERING Supervisor : Assoc. Prof. Dr. Pınar DURU BAYKAL Year: 2011, Pages: 125 Jury : Assoc. Prof. Dr. Pınar DURU BAYKAL : Assoc. Prof. Dr. Olcayto KESKİNKAN : Asst. Prof. Dr. Füsun DOBA KADEM In this work it is searched that the effects of different models produced with different fabrics in clothing industry to the production quality and productivity. With this aim general situation of ready-made garment export in Turkey was searched, production processes in clothing industry, quality and factors that affects to quality were expressed in general. There were some problems about production because of 3 different models produced by 3 different fabrics analyzed about quality and productivity from the start production in the factory that chosen in part of a work. It was tried to find that the property of fabrics and models for the works. Key Words: Textile, Garment, Quality, Productivity II

5 TEŞEKKÜR Çalışmamın her aşamasında destek ve yardımlarını hissettiğim ve bana Konfeksiyonda Kumaş ve Model Çeşitliliğinin Üretimde Kalite Ve Verimliliğe Etkisi konulu yüksek lisans tezini veren, yönlendirici fikirleri ile bana daima yol gösteren ve anlayışlı güler yüzlü tavırlarını hiçbir zaman esirgemeyen danışman hocam Sayın Doç. Dr. Pınar DURU BAYKAL a sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Çalışmamın uygulama kısmındaki bilgilerin oluşturulması için tüm kolaylıkları sağlayan Taha Tekstil A.Ş. Fabrika Müdürü Engin YEREBASMAZ a, çalışma boyunca ilgi ve bilgilerini esirgemeyen Sayın Hakan GENÇALP, Numan NUSRETOĞLU ve Neslihan KAYSICI ya, ayrıca tüm Taha Tekstil A.Ş. çalışanlarına teşekkürü borç bilirim. Hayatımın her anında yanımda ve destekçim olan canım aileme de sonsuz teşekkür ederim. III

6 İÇİNDEKİLER SAYFA ÖZ... I ABSTRACT... II TEŞEKKÜR... III İÇİNDEKİLER... IV ÇİZELGELER DİZİNİ... VIII ŞEKİLLER DİZİNİ...X 1. GİRİŞ Konfeksiyon Sektöründe Durum Değerlendirmesi Ülkeler İtibariyle Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatı Ürün Grupları Bazında Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatı Konfeksiyonda Üretim Konfeksiyonda Üretim Basamakları Hammadde Deposu Model ve Kalıp Hazırlama Kesimhane Bölümü Dikim İşlemi (1). Konfeksiyon Sektöründe Dikim Sürecinin Planlaması Ütü Pres Kalite Kontrol Paketleme- Depolama Kalite İle İlgili Kavramlar Kalite Kontrol Kalite Güvence Sistemi Kalite Yönetimi (Quality Management) Toplam Kalite Yönetimi Konfeksiyonda Dış Müşteri Şikayetleri ve Kalite Yönetim Sistemi Kalite İyileştirme Ve Verimlilik Arasındaki İlişki...57 IV

7 İşletmelerde Kalite Kontrol Biriminin Yapılanması Çalışmanın Amacı ve Önemi ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR MATERYAL VE METOD Materyal Model A Model B Model C Metod Çalışmanın Yürütüldüğü İşletme Bilgileri Üretim Öncesi Hazırlıklar Üretim Aşaması Üretim Sonrası Son İşlemler ve Sevkiyat GSD (General Sewing Data) Sistemi İle Standart Zaman Hesaplama Çalışmanın Kapsamı Model A İçin Yürütülen Çalışmalar Model A İçin Proses Analizi Model A İçin Pastal Verimliliği Analizi Model A İçin Bant Verimliliği Analizi Model A İçin Kalite Kontrol Analizi Model A İçin Ürün Maliyeti Model B İçin Yürütülen Çalışmalar Model B İçin Proses Analizi Model B İçin Pastal Verimliliği Analizi Model B İçin Bant Verimliliği Analizi Model B İçin Kalite Kontrol Analizi Model B İçin Ürün Maliyeti Model C İçin Yürütülen Çalışmalar Model C İçin Proses Analizi Model C İçin Pastal Verimliliği Analizi V

8 Model C İçin Bant Verimliliği Analizi Model C İçin Kalite Kontrol Analizi Model C İçin Ürün Maliyeti BULGULAR VE TARTIŞMA Seçilen Modellerin Proses Sürelerinin Karşılaştırılması Seçilen Modellerin Pastal Verimliliklerinin Karşılaştırılması Seçilen Modellerin Bant Verimliliklerinin Karşılaştırılması Seçilen Modellerin 2. Kalite Oranlarının Karşılaştırılması Seçilen Modellerin Ürün Maliyetlerinin Karşılaştırılması SONUÇLAR VE ÖNERİLER Çalışmanın Özeti Çalışmada Elde Edilen Sonuçlar Sonraki Çalışmalar İçin Öneriler KAYNAKLAR ÖZGEÇMİŞ VI

9 VII

10 ÇİZELGELER DİZİNİ SAYFA Çizelge 1.1. Genel İhracat Performansı İçinde Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatının Payı... 3 Çizelge 1.2. En Fazla Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatı Yapılan Ülkeler... 5 Çizelge 1.3. Temel Ürün Grupları İtibariyle Türkiye nin Hazırgiyim Ve Konfeksiyon İhracatı ( /Ocak-Mart)... 6 Çizelge 1.4. Malzeme Hataları Ve Hasarları İle İlgili Hatalar Çizelge 1.5. Temizlik İle İlgili Hatalar Çizelge 1.6. Uygunluk İle İlgili Hatalar Çizelge 1.7. Dikim Ve Dikiş İle İlgili Hatalar Çizelge 1.8. Abraj, Renk Ve Renk Kombinasyonu İle İlgili Hatalar Çizelge 1.9. Baskı Nakış İle İlgili Hatalar Çizelge Etiket İle İlgili Hatalar Çizelge İlik Düğme İle İlgili Hatalar Çizelge Aksesuar İle İlgili Hatalar Çizelge Yükleme Öncesi Kalite Kontrolde Alınan Örnekleme İş Adedi Çizelge 3.1. Model A Proses Süreleri Çizelge 3.2. Model A Pastal Bilgileri Çizelge 3.3. Model A İçin Günlük Bant Verimliliği Çizelge 3.4. Model A İçin Kalite Değerlendirilmesi Çizelge 3.5. Model A İçin Banttan Tamire Gönderilen Ürün Sayıları Çizelge 3.6. Leke Çıkarma Yöntemleri Çizelge 3.7. Model A İçin Birim Ürün Maliyeti Çizelge.3.8. Model B Proses Süreleri Çizelge.3.9. Model B Pastal Bilgileri Çizelge Model B İçin Günlük Bant Verimliliği Çizelge Model B İçin Kalite Değerlendirmesi Çizelge Model B İçin Banttan Tamire Gönderilen Ürün Sayısı Çizelge Model B İçin Birim Ürün Maliyeti Çizelge Model C Proses Süreleri VIII

11 Çizelge Model C Pastal Bilgileri Çizelge Model C İçin Günlük Bant Verimliliği Çizelge Model C İçin Kalite Değerlendirmesi Çizelge Model C İçin Banttan Tamire Gönderilen Ürün Sayısı Çizelge Model C İçin Birim Ürün Maliyeti Çizelge 4.1. Seçilen Modellerin Kumaş ve Model Özellikleri Çizelge 4.2. Seçilen Modeller İçin Proses Süreleri Çizelge 4.3. Seçilen Modeller İçin Ortalama Pastal Verimlilikleri Çizelge 4.4. Seçilen Modeller İçin Ortalama Bant Verimlilikleri Çizelge 4.5. Seçilen Modeller İçin 2. Kalite Oranları Çizelge 4.6. Seçilen Modellerin Birim Ürün Maliyetleri IX

12 ŞEKİLLER DİZİNİ SAYFA Şekil 1.1. Konfeksiyon İşletmelerinde Üretimde İş Akışı... 8 Şekil 1.2. Kumaş Deposu... 9 Şekil 1.3. Aksesuar Deposu Şekil 1.4. Model ve Kalıp Hazırlama Bölümü Şekil.1.5. Plotter Makinesi Şekil 1.6. Kalıp Serileme Şekil 1.7. Kesimhanede Serim Makinesiyle Yapılan Serim İşlemi Şekil.1.8. Kesimhanede Kullanılan Makineler Şekil 1.9. Kesimhanede Kesim İşlemi Şekil Metolama İşlemi Şekil Meto Örneği Şekil Tasnif Bölümü Şekil Cutter İle Kesim İşlemi Şekil Dikim Bandı Şekil Son Ütü Şekil Konfeksiyon Üretiminde Kalite Kontrol Aşamaları Şekil Kumaş Depoda Işıklı Masada Kalite Kontrol Şekil Inline Kontrol Şekil Band Sonunda 100% Kalite Kontrol Şekil Depo Son Kalite Kontrol (AQL) Şekil Paketlenmiş Ürünler Şekil Sevkiyata Hazır Ürünler Şekil Kalitenin Oluşumu Şekil Kalite Ve Müşteri İhtiyaçları İlişkisi Şekil 3.1. Model A Kumaş İç Yüzü ve Birleştirme Dikişleri Şekil 3.2. Model A Görünümü Şekil 3.3. Model A Bakım Etiketi Bilgileri Şekil 3.4. Model B Kumaş Görünümü Şekil 3.5. Model B Görünümü X

13 Şekil 3.6. Model B Bakım Etiketi Bilgileri Şekil 3.7. Model C Kumaş Görünümü Şekil 3.8. Model C Görünümü Şekil 3.9. Model C Bakım Etiketi Bilgileri Şekil Konfeksiyon İşletmesinde Genel İş Akışı Şekil Model A Pastal Resmi Şekil Tasnif Safhasında Fire Olarak Ayrılmış Parçalar Şekil Oje İle Durdurulmuş Kaçık Şekil İç Kumaşta Oje Sürüldüğü Halde Durdurulamayan Kaçıklar Şekil Model A Tamir Oranları Şekil Model A İçin Birim Ürün Maliyeti Oranları Şekil Model B Örnek Pastal Resmi Şekil İp Kaçığından Kaynaklanan Delikler Nedeniyle 2. Kalite Olarak Ayrılmış Ürünler Şekil Telanın Görünmesinden Kaynaklı 2. Kaliteye Ayrılmış Ürün Şekil Model B Tamir Oranları Şekil Model B İçin Birim Ürün Maliyeti Oranları Şekil Model C Örnek Pastal Resmi Şekil Model C Tamir Oranları Şekil Model C İçin Birim Ürün Maliyeti Oranları Şekil 4.1. Seçilen Modeller İçin Proses Süreleri Karşılaştırılması Şekil 4.2. Seçilen Modeller İçin Pastal Verimliliklerinin Karşılaştırılması Şekil 4.3. Seçilen Modellerin Ortalama Bant Verimlilikleri Karşılaştırılması Şekil 4.4. Seçilen Modeller İçin 2. Kalite Oranlarının Karşılaştırılması Şekil 4.5. Seçilen Modeller İçin Maliyet Oranlarının Karşılaştırılması XI

14 1.GİRİŞ 1.GİRİŞ Konfeksiyon; kısa sürede sistemli, seri şekilde yapılan giysi üretimidir. Hazır giyim sektörünün en önemli özelliği geniş kitlelere aynı modeli aynı niteliklerde üretebilmesidir. Teknolojik ilerlemelerin hızı ve sürekliliği nedeniyle artık bireyler için temel ihtiyaçlardan sayılan giyinmenin modanın etkenliği ve değişkenliği göz önüne alınarak, seri bir şekilde ve kalite standartlarının hep aynı niteliklerde olması istenmektedir (Taha Tekstil, 2011). Konfeksiyon sektörü yapı gereği dinamik bir sektördür, dış satım olanakları yüksektir, yüksek bir yatırım finansmanı gerektirmez, ürün tipi ve üretim şekli kolaylıkla değiştirilip pazar koşullarıyla uyum sağlayabilme avantajı vardır. Tüm bunlar konfeksiyon sektörünü yatırımcılar için cazip hale getirmektedir. Ancak, tekstil sektörleri arasında tüm hata ve problemlerin en açık ortaya çıktığı üretim dalı da konfeksiyondur. Çünkü tüm ham ve yardımcı maddelerin bir modelde bir araya gelerek anlam kazandığı son üretim zinciridir. Bu aşamadan sonra mamul müşterinin kullanımına sunulmaktadır (Öktem ve ark., 2001). Hazır giyim işletmelerinin iç ve dış pazar rekabet ortamında varlıklarını sürdürebilmeleri için; malzeme, makina, üretim ve insana ilişkin teknik ve teknolojik konularda yatırımlarını sürdürerek verimliliği ve üretim kalitelerini yükseltmeyi gerçekleştirmek zorundadır. Değişen piyasa koşullarında gelecekteki üretim yapılanması için ortaya çıkarılan talep profilinde göz önünde bulundurulması gereken noktalar şunlardır; Kısa sürede teslimat, Koleksiyon ve yeni ürün hazırlama sürelerinin kısaltılması, Kalite beklentilerinin yükseltilmesi, Rekabet, Ürün ve üretim programlarının belirlenmesi Bu temel üzerinden hareket edilerek, modern üretimi etkileyen şartların, hedeflerin analizi ve üretim stratejisi ile ilgili hedeflerin belirlenmesi gerekmektedir. Üretim akışı her bir konuyu kapsayan iyileştirici önlemlere göre planlanıp gerçekleştirilmelidir (Gürşahbaz, 2008). 1

15 1.GİRİŞ Hazır giyim sanayisinin genel yapısı incelendiğinde gerekli bölümler şunlardır: Koleksiyonun oluşturulması, müşteri modelinin seri imalata uyarlanması çalışmalarını yürütecek olan giysi tasarımcısı, modelistleri, model makinecileri, model kesimcileri olan tasarım birimi. Hazırlanan koleksiyonu yurt içi ve yurt dışı fuarlarda pazarlayacak olan pazarlama birimi. Siparişi alınan modelin serilenen kalıplarına göre çizip kesebilecek ve imalat ürünlerine sağlıklı bir biçimde ulaştırabilecek, grafikeri, makastarı, pastalcısı, metocusu olan kesimhane birimi. Kesimi tamamlanmış siparişin modeline uygun olarak ve arzulanan kaliteye özen göstererek dikilmesini sağlayacak üretim birimi. Dikimi bitmiş işlerin ilik düğmesini, son ütüsünü ve son kontrollerini, etiketleme, ambalajlamasını yapan, kolilenerek sevk edilmesini sağlayan bitim işlemleri birimi (Taha Tekstil, 2011). Hazır giyim sektöründe üretim, yukarıda sayılan farklı bölümlerin koordineli çalışmasıyla işleyen bir süreçtir. Bu süreç içerisinde kesimden, model hazırlığı, planlama, dikim hazırlığı ve montajdan kaynaklanan hataların giderilmesi ve azaltılabilmesi teknik detaylandırmanın iyi bir şekilde dökümanlaştırılarak hazırlanmasına bağlı olduğu söylenebilir (Gürşahbaz, 2008) Konfeksiyon Sektöründe Durum Değerlendirmesi Tekstil ve hazır giyim sektörü, Türkiye de kurulmuş en büyük sektörlerden biridir lerin ortalarında başlayan ihracata dayalı ekonomik politikalar sektörün gelişmesinde ana etken olmuştur. Bunun yanında ucuz işgücü maliyetleri, eğitilmiş insan gücü, yerli pamuk dahil ucuz hammadde temini, esnek üretim yapısı da sektörün gelişmesini sağlamıştır. Bununla birlikte Türkiye nin ana pazarlara olan coğrafi yakınlığı ile gelen taşıma ucuzluğu, kısa zamanlı teslimat imkanları sektörü rakipleri karşısında daha avantajlı duruma getirmiştir. Sektördeki bu gelişme 1990 lı yıllarda da devam etmiş ve bugün itibariyle toplam ihracatın %28 ini yapar hale 2

16 1.GİRİŞ gelmiştir. Bütün bunlara rağmen 2005 yılında kotaların kalkması ile sektör acımasız bir rekabet içine girmiş, özellikle ucuz, değerli ürünlerde ve ucuz işçilikte Çin ve Hindistan gibi ülkelerle rekabet edemez olmuştur. İşçilik ücretlerinin yıldan yıla artmaya devam etmesi Türkiye nin bu ülkelerle rekabet etmesini zorlaştırmıştır. Buna rağmen, bu ülkeler Türkiye nin coğrafi pozisyonu, üretim esnekliği ve tasarım gücü avantajları ile karşılaştırılamazlar (Görgülü, 2006). Türkiye İhracatçılar Meclisi tarafından açıklanan verilere göre, 2011 Ocak- Mart döneminde Türkiye den 4 milyar dolar değerinde hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatı yapılmıştır yılının Ocak-Mart dönemine kıyasla ihracatta, dolar bazında %14,2 oranında artış meydana gelmiştir. Uluslarası piyasa koşullarındaki gelişmeler, yurtiçinde üretim maliyetlerinin yüksek ancak döviz kurunun düşük seyretmesi, son yıllarda Türkiye nin hazırgiyim ve konfeksiyon ihracat performansına etki eden en önemli faktörlerdir yılının ilk üç ayında da üretim maliyetleri ve döviz kurları ile ilgili koşullar değişmezken, gelişmiş ülkelerin ekonomilerinde ortaya çıkan olumlu göstergeler ve gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerinde iktisadi toparlanma sonucunda dünya genelinde perakende piyasalarındaki hareketlenmelerin, Türkiye nin hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatına olumlu yansımaları olmuştur Ocak-Mart döneminde genel ihracat performansı içerisinde, hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatının payı, 2010 Ocak-Mart dönemi ile karşılaştırmalı olarak Çizelge 1.1 de gösterilmiştir. Çizelge 1.1. Genel İhracat Performansı İçinde Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatının Payı ( / 2011 Ocak-Mart Ocak-Mart Değişim (%) Türkiye Genel İhracatı ,7 Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatı ,2 Haz. Ve Konf. İhracatının Payı (%) 13, Sanayi İhracatı ,5 Haz. Ve Konf. İhracatının Sanayi Ürünleri *Birim: $ İhracatındaki Payı (%) 16,5 15,3 3

17 1.GİRİŞ Çizelge 1.1 den de görüleceği gibi; 2011 Ocak-Mart döneminde Türkiye genel ihracatı %20,7 oranında artarak 31,4 milyar dolara yükselmiştir. Sanayi ihracatı ise %23,5 oranında artışla 21,4 milyar dolardan 26,4 milyar dolara yükselmiştir. Hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatındaki artış (%14,2),hem genel ihracattaki %20,7 lik hem de sanayi ihracatındaki %23,5 lik artışların oransal olarak gerisindedir. Bu çerçevede, 2011 Ocak-Mart döneminde hazırgiyim ve konfeksiyon sektörünün hem genel ihracat performansından hem de sanayi ihracat performansından daha düşük bir performans gösterdiği anlaşılmaktadır Ocak- Mart döneminde, hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatının Türkiye genel ihracatındaki payı %13,6 dan %12,9 a, sanayi ihracatındaki payı ise %16,5 ten %15,3 e gerilemiştir ( 2011) Ülkeler İtibariyle Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatı 2011 Ocak-Mart döneminde Türkiye den en fazla hazırgiyim ve konfeksiyon ihraç edilen ülkelerin başında Almanya yerini korumaktadır Ocak-Mart dönemine kıyasla %18,4 lük artışla 1 milyar dolarlık ihracat yapılan Almanya yı %7,3 lük artışla 492,8 milyon dolarlık ihracat yapılan İngiltere, %19,3 oranında artışla 332,4 milyon dolarlık ihracat yapılan Fransa, %21 artışla 312,5 milyon dolarlık ihracat yapılan İspanya ve %10,3 lük artışla 233,5 milyon dolarlık ihracat yapılan İtalya takip etmektedir. Sırasıyla Hollanda, Danimarka, Belçika, ABD ve İsveç, Türkiye nin hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatında diğer önde gelen ülkelerdir. En fazla hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatı yapılan ülkeler yılları Ocak-Mart dönemleri karşılaştırmalı olarak Çizelge 1.2 de verilmiştir ( 2011). 4

18 1.GİRİŞ Çizelge 1.2. En Fazla Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatı Yapılan Ülkeler ( Ülkeler Ocak/Mart Toplam Konf. da Pay (%) 2011 Ocak/Mart Toplam Konf. da Pay (%) Almanya , ,8 18,4 İngiltere , ,2 7,3 Fransa , ,2 19,3 İspanya , ,7 21,0 İtalya , ,8 10,3 Hollanda , ,6 23,7 Danimarka , ,2 21,6 Belçika , ,8 6,3 ABD , ,5 5,9 İsveç , ,2 19,8 İlk 10 Ülke Toplamı , ,0 15,8 Toplam Haz. Ve Konf. İhracatı , ,0 14,2 *Birim: 1.000$ 2010/2011 Değişim (%) Çizelgede 1.2 den de görüleceği üzere, en fazla ihracat yapılan ilk on ülkenin tamamında ihracat, 2010 Ocak-Mart dönemine kıyasla artmıştır. Artış oranları %5,9 ile %23,7 arasında değişmektedir. En yüksek oranlı ihracat artışı Hollanda da, en düşük oranlı artış ise ABD de olmuştur Ocak-Mart döneminde Hollanda ya %23,7 artışla 224,1 milyon dolarlık ihracat yapılmıştır. ABD ye ise %5,9 luk artışla 100,4 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilmiştir Ürün Grupları Bazında Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatı Hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatında temel ürün grupları, örme konfeksiyon mamulleri, dokuma konfeksiyon mamulleri ve diğer hazır eşyalar olarak sıralanmaktadır. Bu üç temel ürün grubunun Türkiye toplam hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatındaki payları farklılık göstermektedir. 5

19 1.GİRİŞ Türkiye nin hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatında ağırlıklı ürün grubu, örme konfeksiyon mamulleridir Ocak-Mart döneminde örme konfeksiyon mamullerinin toplam hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatındaki payı %53,8, dokuma konfeksiyon mamullerinin payı %33,1 ve hazır eşyaların payı %13 tür. Çizelge 1.3 de temel ürün grupları itibariyle Türkiye nin hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatı yılları Ocak-Mart dönemleri karşılaştırmalı olarak verilmiştir ( 2011). Çizelge 1.3. Temel Ürün Grupları İtibariyle Türkiye nin Hazırgiyim Ve Konfeksiyon İhracatı ( /Ocak-Mart) ( Fasıl Ürün Grubu /2011 Ocak-Mart Ocak-Mart Değişim(%) 61 Örme Giyim Eşyası ve Aksesuarları ,5 62 Örülmemiş Giyim Eşyası ve Aksesuarları ,4 63 Mensucattan Mamul Diğer Hazır Eşya ,3 *Birim: ABD $ Çizelge 1.3 den de görüleceği üzere, 2011 Ocak-Mart döneminde hazırgiyim ve konfeksiyonun üç temel ürün grubunda da ihracat artışları olmuştur. Bu dönemde %13,5 oranında artışla 2,2 milyar dolarlık örme konfeksiyon mamulu ihraç edilirken, dokuma konfeksiyon mamulleri ihracatı %13,4 artarak 1,2 milyar dolardan 1,3 milyar dolara çıkmış, hazır eşya ihracatı ise %19,3 lük artış ile 520,9 milyon dolar olmuştur. Yılın ilk üç ayında, örme konfeksiyon mamulleri ile dokuma konfeksiyon mamullerinde eşit oranlı ihracat artışları görülürken, ev tekstillerinin de dahil olduğu hazır eşya ürün grubunda daha yüksek oranlı bir ihracat artışı sözkonusudur. 6

20 1.GİRİŞ 1.2. Konfeksiyonda Üretim Tekstili oluşturan her bir alt bölümün çalışma yöntemleri birbirinden farklıdır. Örneğin; iplik üretiminde genellikle stoka yönelik çalışılır. Dokuma ve örmede ise büyük ölçüde stoka yönelik çalıştığı gibi siparişe yönelik de çalışabilir. Konfeksiyon işletmelerinde ise %100 siparişe yönelik çalışılmaktadır. Konfeksiyon üretiminin temel malzemesi kumaştır. Kumaşın türünü belirleyen gramaj, genişlik, desen, hammadde gibi özellikleri yanında sertlik, döküm, sıklık, sağlamlık gibi kalite özellikleri de, hem kalıp yapımında kullanılan bolluk ve dikiş paylarını, hem de dikiş ve ütü işlemlerini etkileme bakımından önemlidirler. Kumaş dışında, giysi yardımcı hammaddeleri olan astar, tela, yapışkan, biye, düğme, fermuar gibi aksesuarlar da, gerek kalite özellikleri, gerekse kullanılma biçimleri bakımından teknolojiyi etkiler (Ömerbaş, 2006) Konfeksiyonda Üretim Basamakları Konfeksiyon üretim aşamasında daha çok insana bağımlılık mevcuttur. Son yıllarda teknolojinin gelişmesi ile otomasyonun bu alanda da kendine yer bulmaya başlaması, bu bağımlılığı giderek azaltmaktadır. (Özdemir,2007). Konfeksiyon işletmelerinde üretimde iş akışı Şekil 1.1' deki gibidir. 7

21 1.GİRİŞ Hammadde Deposu Model Hazırlama ve Geliştirme Planlama Serim Kesim Tasnif Dikim Ütü Ve Kalite Paketleme Depolama Sevk Şekil 1.1. Konfeksiyon İşletmelerinde Üretimde İş Akışı (Özdemir, 2007) Hammadde Deposu Üretimi yapılacak ürün için gerekli olan tüm hammaddenin kumaş ve yardımcı malzemenin (iplik, tela, aksesuar, düğme, fermuar, vb.) depolandığı yere denir. Hammadde deposu imalat kısmının ilk basamağıdır. Hammadde deposunda; kumaş ve yardımcı malzemelerin kontrolü, ütü denemesi, renk kontrolü, genişlik, desen hatası, dokuma hatası ve uzunluk kontrolü yapılır. Bütün bu deneyler kalite kontrol laboratuarında yapılır (Özdemir, 2007). Kumaş Deposu: Bir konfeksiyon işletmesinde ilk bölüm kumaş deposudur. Kumaşlar genellikle binaların serin, rutubetsiz, temiz ve güneş ışınlarını geçirmeyen odalarında korunurlar. 8

22 1.GİRİŞ Şekil 1.2. Kumaş Deposu (Taha Tekstil, 2011) Kaliteli üretim için kaliteli kumaş gerekir. Bu nedenle konfeksiyon işletmesine giren kumaşlar %100 kontrol edilmelidir. Eğer bu işletme için mümkün değilse, belli bir miktar numunenin kontrolü için bir sistem oluşturulması ve kumaş toplarının minimum %10' unun kontrol edilmesi tavsiye edilmektedir. Kumaşın kontrolünü kesim masasına kadar beklemek standart dışı (istenen özellikler dışında) mal yükleme riski oluşturacaktır ve bu durum gecikmelere, iş akışının bölünmesine ve maliyetin artmasına sebep olacaktır. Bu sebeple en iyi yöntem kumaşın gelir gelmez kumaş kontrolcüleri tarafından kontrol edilmesidir (Küçüksalvarcı, 2003). Kumaş deposunda aşağıda belirtilen kontrollerin yapılması gereklidir; Kumaş miktarının kontrolü Kumaş eni kontrolü Kumaş gramaj kontrolü Laboratuar testleri Örme kumaş hatalarının kontrolü (Kalaoğlu, 1997) Konfeksiyon işletmelerinde mamul kumaş kontrolü yeterli düzeyde yapılamıyorsa bu durumda kesimhane bölümünde serim işlemi sırasında da kumaş kontrol işlemi yapılır. Burada elle veya makine ile serim yapılırken (pastal atılırken) 9

23 1.GİRİŞ bu işlemi yapan elemanlar tarafından hatalar yakalanmaya çalışılır. Ancak burada yapılan kontrol çoğunlukla serim işleminin hızı nedeniyle yeterli olmamaktadır veya hataları yakalamak için serim işlemi çok yavaşlatılmakta ve kesimhanenin randımanı çok düşmektedir. Bundan dolayı, hataların ışıklı masalarda kontrol edilmesi haricinde, kalitesinden emin olunan boyahanelerle çalışmak, kalite kontrolün kısmen de olsa boyahane tarafından yapılmasını sağlamak gibi önlemler alınabilir (Küçüksalvarcı, 2003) Aksesuar Deposu: Konfeksiyon işletmesinde genellikle yardımcı malzemelerin bulunduğu ayrı bir depo daha mevcuttur. Konfeksiyon mamulü üzerinde bulunan aksesuarların, nihai alıcının kullanımı esnasında işlevsel olabilmesi ve dayanıklılığı açısından işletmeye girdiği anda kontrole tabii tutulması ve onay aldıktan sonra üretim bölümüne verilmesi gerekmektedir. Bu amaçla bu depoda konfeksiyon üretiminde kullanılan fermuar, düğme (çıtçıt, kuşgözü, çakma düğme v.b.), etiket, dantel, kordon, lastik, tela, askı, poşet, koli gibi aksesuarlar depolanır ve bu aksesuarların hem adetsel hem de nitelik açısından kontrolleri yapılır. İstenen niteliklere uygun olduğu tespit edilen aksesuarlar üretim bölümüne sevk edilmeye hazır hale gelir (Dirgar, 2004). Şekil 1.3. Aksesuar Deposu (Taha Tekstil, 2011) 10

24 1.GİRİŞ Model ve Kalıp Hazırlama Modeli belirlemek ve kalıbı hazırlamak hazır giyimin en önemli alt basamağını oluşturur. Kalıbın hazırlanması özel bir eğitim ve beceri gerektirir. Ölçü listesinin sağlıklı olması kalıp hazırlamada çok önemlidir. En doğru şekilde hazırlanmış ana (esas) kalıplar ve model uygulanmış kalıp parçaları çeşitli alet ve makinelerle çoğaltılabilir (Özdemir, 2007). Hazır giyim üretiminde, ürünün ve üretimin temel özelliklerinin belirlenmesi model bölümünde gerçekleşir. Bu bölümde modelin kalıpları hazırlanarak örnek model üretimi yapılır. Örnek model onaylandıktan sonra modele ait kalıplar diğer bedenlerin elde edilmesi için serilendirilir. Bir siparişte ortalama 5 beden olduğu göz önünde bulundurulursa, sezon boyunca yüzlerce kalıbın hazırlanması gerekmektedir. Kalıpçılar tarafından hazırlanan kalıplar daha sonra tek tek elle kartonlara çizilerek kesilir. Hazırlanan bu karton kalıplar siparişteki beden dağılımı dikkate alınarak kumaşın eni ile sınırlı bir alana el ile yerleştirilerek tek tek kalıp etrafından çizilerek kesim planları hazırlanır. Bu işlem çok yorucu ve zaman isteyen bir işlemdir. CAD (Computer Aided Design- Bilgisayar Destekli Tasarım) sistemi kullanılarak bu işlemlerin daha kısa sürede yapılması sağlanabilir (Özdemir ve Şenol, 2004). CAD Sisteminde bilgisayar ekranındaki tasarımların kalıp haline getirilmesi, kalıpların en az fire ve yüksek verimlilik sağlayacak şekilde yerleştirilmesini sağlayarak zamandan tasarruf sağlar. Bu sistem sayesinde, kumaş daha verimli kullanılır, kalıplardaki hata oranları ve üretim kayıpları en aza iner, giysinin kalıp hazırlama, serileme, pastal yerleşimi gibi işlemlerinde işgücü, zaman ve maddi tasarruf sağlanmış olur. Kalıp hazırlama, serilendirme ve pastal hazırlama sistemlerinde 1 giriş kısmı (digitizer, scanner), 1 çalışma alanı (Workstation), 1 çıktı (plotter, XY plotter, printer) bulunur. Elde hazırlanan kalıplar digitizer veya scanner yardımıyla ekrana yansıtılır. İstenilen kumaş eninde, özelliklerinde ve asorti planında pastal resmi hazırlanır. Pastal resmi bire bir boyutlarında plotterdan veya minyatür olarak printerdan alınabileceği gibi XY plotterdan da istenilen kalınlıktaki kağıda, değişik boyutlarda kesilmiş olarak veya çizim halinde alınabilir (Özkan, 2006). 11

25 1.GİRİŞ Şekil 1.4. Model ve Kalıp Hazırlama Bölümü (Taha Tekstil, 2011) Şekil 1.5. Plotter Makinesi (Taha Tekstil, 2011) 12

26 1.GİRİŞ Konfeksiyonda üretimin ve seri üretimin ilk bölümü, üretim kalıbından her bedene göre bir dizi kalıp çıkarmaktır. Bu işleme serilendirme denir. Kalıp serileme standart ya da işletme dahilindeki beden ölçü tablolarına ait beden sınıflarının dikkate alınmasıyla hazırlanır. Serilenmiş kalıplar; Çizginin çizimi Dikişin gidişi Kalıp tekniği açısından ana beden ölçüsüyle eş olmalıdır (Özdemir, 2007). Şekil 1.6. Kalıp Serileme (Taha Tekstil, 2011) Model ve kalıp hazırlama bölümünde müşteri isteklerine yanıt verebilecek ve üretim verimliliğini düşürmeyecek numunelerin zamanında hazırlanması çok önemlidir. Ayrıca üretim dikim talimatları ve üretim numuneleri bu bölümde hazırlanır (Dirgar, 2004). 13