DEPOLAMA TESİSİ VE DENİZ TERMİNALİ PROJESİ

Transkript

1 STARPET GARZAN AKARYAKIT DAĞITIM,PAZARLAMA A.Ş. Fatih Mah. Yakacık Caddesi No:24 Ortadağ-Sancaktepe/İSTANBUL Telefon : (216) Faks : (216) DEPOLAMA TESİSİ VE DENİZ TERMİNALİ PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ BAŞVURU DOSYASI AĞUSTOS 2013 ANKARA DOKAY-ÇED Çevre Mühendisliği Ltd. Şti. Ata Mahallesi Kabil Caddesi 140/A Dikmen-ANKARA Tel: (312) Faks: (312)

2 . Proje Sahibinin Adı : Starpet Garzan Akaryakıt Dağıtım Pazarlama A.Ş. Adresi : Fatih Mah. Yakacık Caddesi No:24 Ortadağ Sancaktepe / İSTANBUL Telefon Numarası : (216) Faks Numarası : (216) Projenin Adı : Proje Bedeli : Proje İçin Seçilen Yerin Açık Adresi (İli, İlçesi, Mevkii) : ,00- Amerikan Doları (USD) Adana İli, Yumurtalık İlçesi, Pamuk Özü Mevkii Kurulması Planlanan Proje Sahası Koordinatları No ED50 UTM Zone 36 WGS84 (Coğrafi Koordinat Sistemi) X Y X Y , , , , , , Projenin İçin Seçilen Yerin Koordinatları, Zone : , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Projenin ÇED Yönetmeliği Kapsamındaki Yeri (Sektörü, Alt Sektörü) Hazırlayan Kuruluşun Adı : Hazırlayan Kuruluşun Adresi, Telefon ve Faks Numaraları : Sunum Tarihi (Gün, Ay,Yıl): Proje, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik in; Ek-1 Listesi Madde m3 ve üzeri kapasitede olan petrol, doğalgaz, petrokimya ve kimyasal madde depolama tesisleri kapsamında yer almaktadır. DOKAY-ÇED Çevre Mühendisliği Ltd. Şti. Ata Mahallesi Kabil Caddesi No:140/A Çankaya/ ANKARA Telefon : (312) Faks : (312) EYLÜL 2013

3 . İÇİNDEKİLERİN LİSTESİ Sayfa İÇİNDEKİLERİN LİSTESİ... i EKLERİN LİSTESİ... i ÇED BAŞVURU DOSYASINI HAZIRLAYANLARIN TANITIMI... i TABLOLARIN LİSTESİ... ii ŞEKİLLERİN LİSTESİ... ii FOTOĞRAFLARIN LİSTESİ... iii KISALTMALAR... iv ÇED BAŞVURU DOSYASINI HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBU... v 1. PROJENİN TANIMI VE GAYESİ a. Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği a.1. Proje Konusu Yatırımın Tanımı a.2. Proje Yeri a.3. Yatırımın Ömrü a.4. Proje Konusu Yatırımın Etki Alanı a.5. Proje Konusu Yatırımın Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği b. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması b.1. Proje nin Özellikleri i) Deniz Yapısı ii) Boru Hatları iii) Depolama Alanı iv) Tesiste Kullanılacak Makine ve Ekipmanlar v) Altyapı Faaliyetleri b.2. İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı c. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (su, hava, toprak kirliliği, gürültü, titreşim, ışık, ısı, radyasyon vb.) c.1. İnşaat ve İşletme Aşamasından Kaynaklanabilecek Etkiler d. Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU (Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler) a. Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ (Önerilen proje nedeniyle kirlenmesi muhtemel olan çevrenin; nüfus, fauna, flora, jeolojik ve hidrojeolojik özellikler, doğal afet durumu, toprak, su, hava, (atmosferik koşullar) iklimsel faktörler, mülkiyet durumu, mimari ve arkeolojik miras, peyzaj özellikleri, arazi kullanım durumu, hassasiyet derecesi (EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi de dikkate alınarak) ve yukarıdaki faktörlerin birbiri arasındaki ilişkileri de içerecek şekilde açıklanması) a. Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri a.1. Nüfus Özellikleri b. Ekonomik Özellikler i

4 . 3.b.1. Sosyo-Ekonomik Durum b.2. Tarım ve Hayvancılık b.3. Turizm c. Flora ve Fauna Flora Fauna d. Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler ile Doğal Afet Durumu d.1. Genel Jeolojik Özellikler d.2. Faaliyet Alanı Jeolojisi d.3. Tektonik d.4. Doğal Afet Durumu e. Hidrojeolojik Özellikler f. Toprak g. Yüzey Suları h. İklim ve Meteorolojik Özellikler i. Hava j. Gürültü k. Mülkiyet Durumu l. Mimari ve Arkeolojik Miras m. Peyzaj Özellikleri n. Arazi Kullanımı o. Hassasiyet Derecesi (EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi de dikkate alınarak) PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER a. Önerilen Projenin Aşağıda Belirtilen Hususlardan Kaynaklanması Olası Etkilerinin Tanıtımı (Bu tanım kısa, orta, uzun vadeli, sürekli, geçici ve olumlu olumsuz etkileri içermelidir) a.1. Proje İçin Kullanılacak Alan a.2. Doğal Kaynakların Kullanımı a.3. Kirleticilerin Miktarı (atmosferik şartlar ile kirleticilerin etkileşimi), Çevreye Rahatsızlık Verebilecek Olası Sorunların Açıklanması ve Atıkların Minimizasyonu b. Yatırımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde Kullanılacak Tahmin Yöntemlerinin Genel Tanıtımı c. Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması İçin Alınması Düşünülen Önlemlerin Tanımı HALKIN KATILIMI a. Projeden Etkilenmesi Muhtemel Halkın Belirlenmesi ve Halkın Görüşlerinin Çevresel Etki Değerlendirmesi Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen Yöntemler b. Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar c. Bu Konuda Verebileceği Diğer Bilgi ve Belgeler YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ KAYNAKÇA ii

5 . EKLERİN LİSTESİ Ek-A Harita ve Planlar 1. Genel Yerleşim Planı 2. Topografik Harita 3. Etki Alanı Haritası 4. Proje Sahası na Yakın Deniz Yapılarını Gösterir Harita 5. Jeoloji Haritası 6. Arazi Varlığı Haritası Ek-B Analiz sonuçları 1. PM 10 Analiz Sonucu 2. Gürültü Analiz Sonucu Ek-C Dağıtım Lisansı ÇED BAŞVURU DOSYASINI HAZIRLAYANLARIN TANITIMI i

6 . TABLOLARIN LİSTESİ Sayfa Tablo Yılı Dünya Rafinaj Kapasiteleri (milyon v/g)... 8 Tablo 1-2 Akaryakıt Tanklarının Özellikleri Tablo 1-3 Proje Sahası nın Koordinatları Tablo 3-1 Adana İli 2011 Yılı Nüfus ve Göç Verileri Tablo 3-2 Adana İli Ulaşım Yoluna Göre Giriş Yapan Kişi Sayıları (2011) Tablo 3-3 Adana İli ne Ait İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Tablo 3-4 Adana Sanayisinin Sektörel Dağılımı (2009) (Üretimden Satışlara Doğru) Tablo 3-5 Adana Sanayi Odasına Kayıtlı Firmaların Sektörel Dağılımı (2009) Tablo Yılı Su Bilançosu Tablo 3-7 Hava Kalitesi Ölçüm Sonuçları Tablo 3-8 Gürültü Ölçüm Lokasyonları Tablo 3-9 Sugözü Köyü Gürültü Ölçüm Sonuçları Tablo 3-10 Demirtaş Köyü Gürültü Ölçüm Sonuçları Tablo 3-11 Gürültü Ölçüm Sonuçlarının Değerlendirilmesi Tablo 3-12 Yumurtalık İlçesi Tescilli Arkeolojik Alanları Tablo 3-13 Yumurtalık İlçesinde Yer Alan Doğal Sit Alanları ve Anıt Ağaçlar Tablosu Tablo 3-14 Yumurtalık Bölgesi ndeki Önemli Koruma Alanları ŞEKİLLERİN LİSTESİ Sayfa Şekil 1-1 Proje Sahası Yer Bulduru Haritası... 4 Şekil Dönemi Dünya Enerji Tüketimi... 6 Şekil Yılı Bölgelere Göre Dünya İspatlanmış Petrol Rezervi... 7 Şekil 1-4 Türkiye Ham Petrol Boru Hatları... 9 Şekil 1-5 Yıllar itibari ile Türkiye Ham Petrol Üretimi Şekil 1-6 Yıllar itibari ile Türkiye Ham Petrol Arzı Şekil 1-7 Depolama Tesisi ve Deniz Terminali ne ait Genel Vaziyet Planı ii

7 . Şekil 3-1 Yumurtalık Bölgesinin Genelleştirilmiş Stratigrafik Kesiti (Yılmaz, E., 2010) (ölçeksiz) Şekil 3-2 Türkiye Diri Fay Haritası Şekil 3-3 Adana İli Deprem Haritası Şekil 3-4 Yumurtalık Bölgesindeki Önemli Koruma Alanlarını Gösteren Harita FOTOĞRAFLARIN LİSTESİ Sayfa Fotoğraf 2-1 Proje Sahası ndan Görünüm Fotoğraf 2-2 Proje Sahası ndan Görünüm Fotoğraf 2-3 Proje Sahası ndan Görünüm Fotoğraf 2-4 Proje Sahası ndan Görünüm Fotoğraf 2-5 Proje Sahası ndan Görünüm iii

8 . KISALTMALAR % Yüzde ADNKS Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi AMP Acil Müdahale Planı API 650 American Petroleum Institute (Amerikan Petrol Enstitüsü 650 Standardı) bk. Bakınız BOTAŞ Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi Cm santimetre ÇED Çevresel Etki Değerlendirmesi ÇGDYY Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği DOKAY Dokay Mühendislik ve Danışmanlık Ltd.Şti. DPT Devlet Planlama Teşkilatı DSİ Devlet Su İşleri GD Güneydoğu GSYİH Gayri Safi Yurt İçi Hasılası ha Hektar KB Kuzeybatı km Kilometre km 2 kilometrekare KTVKBKM Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurul Müdürlüğü KVS Kısa Vadeli Sınır Değer LCC Large Curde Carrier LPG Sıvılaştırılmış Petrol Gazı m Metre M.Ö. Milattan Önce m 2 metrekare m 3 metrekare MTA Maden İşleri Müdürlüğü NFPA National Fire Protection Association o C Derece Santigrat ÖBA Önemli Bitki Alanı ÖKA Önemli Kuş Alanı PM Partikül madde SEGE Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik SKKY Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği SPM Single Point Mooring (Tek Noktada Bağlama) TEDAŞ Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi TPAO Türkiye Petrol Anonim Ortaklığı TSE Türk Standartları Enstitüsü TUİK Türkiye İstatistik Kurumu v/g varil/gün VLCC Very Large Crude Carrier Yy Yüz yıl iv

9

10 . 1. PROJENİN TANIMI VE GAYESİ 1.a. Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği 1.a.1. Proje Konusu Yatırımın Tanımı Türkiye nin akaryakıt tüketiminin %40 nın gerçekleştiği Güneydoğu, Doğu Anadolu, İç Anadolu ve Akdeniz bölgelerinin akaryakıt ihtiyacını karşılamak amacıyla Starpet Garzan Akaryakıt Dağıtım Pazarlama A.Ş. tarafından Adana İli Yumurtalık İlçesi Pamuk Özü Mevkii nde nin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Starpet Garzan Akaryakıt Dağıtım ve Pazarlama A.Ş., Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ndan 04/01/2005 tarihinden itibaren on beş yıl süreyle dağıtım faaliyeti yapmak üzere 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ve ilgili mevzuat uyarınca DAĞ/416-56/00517 numaralı dağıtım lisansını almıştır.(bk Ek-C) Dağıtım Lisansı nın alınmasıyla birlikte 2002 yılında ana dağıtım şirketi olarak akaryakıt sektöründe faaliyete başlamış olup %100 yerli sermaye ile kurulmuştur. Hizmet vermeye başladığı günden bu yana Batman, Mersin, Kocaeli (izmit) ve Kırıkkale Bölge Müdürlükleri, dolum ve depolama tesisleri, madeni yağ fabrikası ile Türkiye deki yaygın bayi ağına hizmet vermektedir. Sınırsız hizmet anlayışına paralel olarak depolama tesislerini arttırmaya yönelik yatırımlar yapılmakta olup söz konusu Proje ile yukarıdaki paragrafta da bahsedildiği üzere bölgenin akaryakıt ihtiyacına cevap verilmesi amaçlanmaktadır. Öngörülen Proje de, akaryakıt depolama ve dolum tesisinde akaryakıt getirecek deniz tankerlerinin yanaşacağı deniz yapısı, deniz yapısı ile depolama tankları arasında bağlantıyı sağlayacak boru hattı depolama tanklarının ve dolum adasının yer aldığı üniteler bulunacaktır. Depolama Tesisi ve Deniz Terminali ne ait detaylı bilgiler ve Genel Vaziyet Planı Bölüm 1.b.1 de sunulmaktadır. Yatırımcı Firma tarafından kurulması planlanan Tesis, m 2 alan üzerine inşa edilecek olup toplam depolama kapasitesi m 3 olan 33 tanktan meydana gelecektir. Depolama Tesisi toplam kapasitesi olan m 3 ün m 3 ü motorin, m 3 ü benzin ve m 3 ü siyah ürün (fuel-oil çeşitleri) depolanması amacıyla kullanılacaktır. Geriye kalan m 3 ise LPG (sıvılaştırılmış petrol gazı) depolanması için planlanmıştır. Depolama Tesisine getirilecek olan akaryakıt deniz yoluyla LCC (Large Crude Carrier) ve VLCC (Very Large Crude Carrier) türü deniz tankerleri ile sağlanacaktır. Tesise akaryakıt getirecek deniz tankerlerinin boşaltım ve yükleme yapabilmesi için deniz terminali inşa edilecektir. Deniz yapısı tankerlerin boyutuna bağlı olarak kıyıdan yaklaşık olarak 1700 m uzunluğunda ve yaklaşık 20 m derinliğinde SPM (Single Point Mooring-Tek Noktadan Bağlanma) Şamandırası tesis edilecektir. Şamandıra ile terminal arası boru hattı su altından gidecek olup kıyı yaklaşımlarında gömülü olacaktır. 1

11 . Deniz yoluyla getirilecek olan akaryakıt gerek yurt içindeki gerekse yurt dışındaki rafinerilerden temin edilecektir. Temin edilen akaryakıt cinslerine göre boru hattı ile tanklara aktarılacak ve buradan da depolama tesisinde yer alan üniteler vasıtasıyla yüklenerek perakende satış yapan akaryakıt ikmal istasyonlarına ve direkt tüketicilere ait kara tankerlerine yüklenerek satışı yapılacaktır. Söz konusu Proje en son teknolojilere uygun olarak planlanmakta olup Uluslararası Euro 2 (Avrupa Birliği Emisyon Standartları), API 650 (Amerikan Petroleum Institute), NFPA (National Fire Protection Association) Standartları ve Ulusal TSE Standartlarına uygun olarak inşa edilecektir., gerek bölgede yer alan akaryakıt ikmal istasyonlarının ve gerekse direkt tüketicilerin ihtiyaçlarının karşılanmasına katkı sağlayacak olup akaryakıt ikmal istasyonlarının deniz yolu kullanılmasıyla nakliye maliyetlerinin düşürülmesi öngörülmektedir. Ayrıca bölgenin ihtiyaçlarının karşılanmasının yanında Rusya, Ukrayna ve diğer petrol üretici ülkeleri arasında ticaret ve transferin sağlanmasında katkı sağlayacak, Balkan ve Kuzey Afrika ülkelerinden yapılacak ithalatların söz konusu Proje üzerinden yapılması planlanmaktadır. Diğer taraftan, yapılması planlanan Proje, endüstriyel gelişimin yüksek olduğu bir bölge olan Adana İli Yumurtalık İlçesi nde, inşaat ve işletme aşamasında tarım işçiliğine alternatif nitelikte iş imkanı da yaratacaktır. Tesis faaliyetlerinin inşaat safhasında yaklaşık 300, işletme safhasının ilk yılında 50, ikinci ve üçüncü yıllarında 65 ve daha sonraki yıllarda 100 kişiye iş imkanının sağlanması öngörülmektedir. 2

12 1.a.2. Proje Yeri Proje Sahası, Adana İli, Yumurtalık İlçesi, Pamuk Özü Mevkii Ak Yuva Mahallesi nde 372 Ada ve 48 numaralı parsel üzerinde yer almaktadır. Yaklaşık m 2 lık alan üzerine kurulacak olan Proje Sahası, Mersin-O35-b4 no.lu pafta içerisinde yer almaktadır. Proje Sahası, Adana ya 80 km, Yumurtalık İlçesi ne kuş uçuşu yaklaşık 6,5 km, dir. Proje Sahasının 1,2 km kuzeybatısında Demirtaş Köyü, 2,1 km kuzeydoğusunda Su Gözü Köyü yer almakta olup Su Gözü Enerji Santralı na mesafesi ise 3,2 km dir. Proje Sahası na ait Yer Bulduru Haritası Şekil 1-1 de gösterilmektedir. Proje Sahası na ait Topografik Harita ise Ek-A da sunulmaktadır. Ayrıca Tesise akaryakıt getirilmesi amacıyla yapılması planlanan deniz yapısı ile BOTAŞ a ait Bakü Tiflis Ceyhan ve Kerkük Yumurtalık Boru Hattı deniz yapısı arasında yaklaşık 8,5 km mesafe bulunmaktadır. (bk Ek-A) Proje Sahası nın tamamı özel mülkiyet arazisi olup Bölgede toplulaştırma çalışmaları tamamlanmış ve uygulama projeleri oluşturulmuştur.. 3

13 Şekil 1-1 Proje Sahası Yer Bulduru Haritası 4

14 1.a.3. Yatırımın Ömrü Proje nin inşaat aşamasının 14 ay, ekonomik ömrünün 25 yıl, teknik ömrünün ise 50 yıl olması öngörülmektedir. Kurulması düşünülen tesiste, çevresel etkileri daha düşük, ileri teknolojiye sahip ulusal ve ulusal standartlara uygun bir işletme sistemi uygulanacaktır. Proje nin yatırım maliyeti, makine ve ekipmanlar, taşıt ve araçlar, acil önlem sistemleri mühendislik ve danışmanlık giderleri, inşaat giderleri, tesisat giderleri yeraltı ve yerüstü düzenleme giderleri ve yazılım harcamaları dikkate alınarak hesaplanmış olup yatırım maliyetlerinin %15 i öz kaynaklardan, %85 i ise yurtdışından temin edilecek krediden sağlanacaktır. Proje de planlanan m 3 olan toplam kapasitenin ilk aşamasında motorin amaçlı olmak üzere m 3 lük kısmının yapılması planlanmaktadır. İlk aşama iki ana kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısım On-Shore yapılar olan depolama tankları, boru hatları, atölye ve laboratuvar, idari/sosyal tesisler, dolum tesisleri ve yangın sistemlerinin inşasını kapsamaktadır. İkinci kısım ise Off-Shore yapılar olan SPM (Single Point Mooring-Tek Noktada Bağlama) Şamandıralı ( iki adet yükleme ve boşaltma platformu) sisteminin ve yardımcı tesislerinin inşasını kapsamaktadır. 1.a.4. Proje Konusu Yatırımın Etki Alanı Çevresel etki değerlendirmesi çalışmalarının önemli aşamalarından birisi çalışma sınırlarının belirlenmesidir. Bazı küçük ölçekli projelerde, önerilen projenin fiziksel sınırları içerisindeki çevresel değişimlerin incelenmesi yeterli olmaktadır. Büyük çaplı projeler ise fiziksel sınırlarının ötesinde önemli (olumlu veya olumsuz) etkilere sebebiyet verebilmektedir. Bu gibi durumlarda, biyofiziksel (su, hava ve toprak) çevreye olan etkilerin yanı sıra, proje sahasının yakın çevresinde yaşayan halk üzerine olan sosyal, kültürel ve ekonomik etkilerin yeterli bir şekilde değerlendirilebilmesi için; proje sahasının çevresinde yer alan önemli yerleşimler ile projeden etkilenmesi olası endüstriyel tesisleri de içine alan geniş bir alanın çalışma alanı olarak belirlenmesi gerekmektedir. nin de bu şekilde fiziksel sınırlarının ötesinde bir etki alanı içerisinde ele alınarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Proje kapsamında bölgede ve yakın çevrede yaşayan halk ile ilişkiler belli bir çevresel ve sosyal yönetim planı çerçevesinde geliştirilecek olup, Proje gelişimi ile paralel olarak yörenin geliştirilmesi için de çalışmalar yürütülecektir. için Proje Alanı ile kastedilen; hem Proje Sahası (önerilen nin sınırlarının hemen yanı başındaki çevre) hem de Etki Alanı (doğrudan veya çoğu zaman dolaylı olarak önerilen Proje den etkilenen daha geniş alanı) dır. nin Proje 5

15 Sahası, akaryakıt depolama ve dolum tesisinde akaryakıt getirecek deniz tankerlerinin yanaşacağı deniz yapısı, deniz yapısı ile depolama tankları arasında bağlantıyı sağlayacak boru hattı depolama tanklarının ve dolum adasının yer aldığı üniteler olmak üzere toplamda m 2 bir alanı kaplamaktadır. Önerilen nin etki alanın boyutları, Proje ye yakın yerleşim yerleri ve bulunan diğer endüstriyel kuruluşlar göz önüne alınarak 2 km olarak belirlenmiştir (bk. Ek-A: Etki Alanı Haritası). 1.a.5. Proje Konusu Yatırımın Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği 1.a.5.1. Proje nin Pazar veya Hizmet Alanları Yenilenemeyen temel enerji kaynaklarının başında yer alan petrol, dünya ekonomisinde ara malı, hammadde, güç ve enerji kaynağı olarak çok önemli bir yer tutmaktadır. Birincil enerji kaynakları arasında ilk sırada yer alan petrol, 2012 yılı başı itibariyle dünya enerji talebinin %33,1 ini karşılamaktadır. Talebin karşılanmasında sıvı yakıtlar, kömür, doğal gaz, yenilenebilir enerji ve nükleer enerji tüketimleri oransal büyüklükleri itibari ile Şekil 1-2 de yer almaktadır Şekil Dönemi Dünya Enerji Tüketimi 2030 yılı birincil enerji projeksiyonuna göre kömür ve doğal gaz talebinde önemli artışlar beklenmektedir. Dünya enerji talebinde son 10 yılda yaşanan ortalama %2,5 lik yıllık artışın 2030 yılına kadar yıllık %1,6 ya düşmesi, en hızlı artış oranının %7,6 yla yenilebilir enerjide olması beklenmektedir. Fosil yakıtlardan doğal gazda %2 ile en yüksek artış beklenmekte olup, bunu kömür (%1,2) ve hampetrol (%0,8) takip etmektedir. 6

16 döneminde daralan dünya petrol ticareti, 2010 yılından itibaren artış trendi göstermektedir yılında dünya petrol üretimi 90,9 milyon v/g e ulaşırken 2030 yılında dünyanın en büyük petrol ithalatçılarının Çin ve Avrupa olması öngörülmektedir. Halen dünyanın en büyük petrol ithalatçısı olan Amerika nın 2017 yılında liderliği Çin e bırakması beklenmekte, Çin in ekonomik büyümeyle desteklenen petrol ithalatının, ülkeyi Avrupa ya göre daha az petrol bağımlısı yapacağı öngörülmektedir [1]. Petrol ticaretinin büyük bir bölümü tankerlerle belirli limanlardan gerçekleştirilmekte olup, Hürmüz ve Malakka Boğazı, 2011 yılında 32 milyon v/g civarı taşınan petrol miktarı ile dünyanın iki önemli stratejik geçidi olarak öne çıkmaktadır. İstanbul ve Çanakkale boğazlarından 2009 yılında gerçekleşen, Rusya ve Eski Sovyet Birliği ülkeleri için önem arz eden 2,9 milyon v/g lük petrol ticaretinin 2,5 milyon v/g lük kısmı hampetrol olarak taşınmıştır. Türk boğazlarından petrol ticareti 2004 yılında 3,4 milyon v/g ile en yüksek seviyeye ulaşırken, Rusya nın ticareti Baltık limanlarına kaydırmasıyla birlikte 2006 yılında 2,6 milyon v/g e kadar gerilemiş, ancak Azerbaycan ve Kazakistan da üretim ve ihracatın artması petrol ticaret trafiğini tekrar hareketlendirmiştir. Halen Hazar Denizi ve Karadeniz i batıya bağlayan alternatif bir rota bulunmazken, yeni boru hatları proje çalışmaları devam etmektedir 2011 yılında 88,9 milyon v/g olan petrol tüketimi 2012 yılında 0,9 milyon v/g artmış ve 89,8 milyon v/g olarak gerçekleşmiştir yılında Çin, Brezilya, Kore ve Kanada da güçlü bir talep artışı yaşanmış, kasırganın vurduğu ABD nin yanısıra Suudi Arabistan da ise talep artışı azalmıştır yılı dünya ispatlanmış petrol rezervi %7,7 artışla milyar varil den milyar varile yükselmiştir. Rezerv artışı büyük oranda İran ve Venezuela (ağır hampetrol) rezerv artışlarından kaynaklanmaktadır.2012 yılı bölgelere göre dünya ispatlanmış petrol rezervi Şekil 1-3 de gösterilmektedir. Şekil Yılı Bölgelere Göre Dünya İspatlanmış Petrol Rezervi Dünya rafinaj miktarı, Avrupa daki ani talep azalış ve beklenenden uzun süren bakım çalışmaları nedeniyle 2012 yılında beklentilerin ve bir önceki yılın v/g altında 7

17 gerçekleşmiştir. Bölgesel rafinaj artışları özellikle Asya da Hindistan, Çin den ve Rusya dan kaynaklanmıştır.2012 yılı Dünya rafinaj kapasiteleri Tablo1-1 de gösterilmektedir. Tablo Yılı Dünya Rafinaj Kapasiteleri (milyon v/g) 2012 YILI ÜLKELER 1.ÇEYREK 2.ÇEYREK 3.ÇEYREK 4.ÇEYREK K.Amerika 17, ,4 18,2 Avrupa 12 11,8 12,6 12,0 Pasifik 6,8 6,3 6,7 6,8 TOPLAM OECD 36,4 36,1 37,7 37,0 Eski Sov.Coğ 6,6 6,4 6,6 6,7 OECD Dışı Avr. 0,4 0,5 0,5 0,5 Çin 9,2 9,1 9,1 9,9 Diğer Asya 9,3 9,3 9,3 9,6 Latin Amerika 5 4,8 4,6 4,4 Orta Doğu 5,8 6,1 6 5,7 Afrika 2,1 2,2 1,9 2,1 TOPLAM OECD DIŞI 38,4 38,4 38,0 38,9 TOPLAM 74,8 74,5 75,7 75,9 Kaynak: Türkiye Petrolleri A.Ş. Genel Müdürlüğü Türkiye de Petrol Sektörünün Önemi Türkiye nin ekonomik kalkınmasında temel ihtiyaçlar arasında yer alan enerji kaynakları içerisinde petrol, günümüzde yerini ve önemini korumakta ve gelecekte de bu konumunu sürdüreceği düşünülmektedir. Türkiye enerji hammaddesi açısından zengin bir ülke olmasına karşın, günümüze kadar yapılan araştırmalar petrol açısından yeterli rezerv kaynağına sahip olmadığını ortaya çıkarmıştır. Türkiye stratejik ve jeopolitik konumu gereği Ortadoğu ve Hazar Denizi Bölgelerinde petrol üretimi yapan ülkeler ile Avrupa daki tüketiciler arasında doğal bir köprü konumunda bulunmaktadır. Türkiye de ham petrol ihracatı üretimin çok kısıtlı olması nedeniyle, çok düşük düzeyde, tek seferlik anlaşmalar sonucu gerçekleştirilmekte ve süreklilik göstermemektedir. 1 Türkiye nin güneyindeki Ceyhan Limanı (bk. Şekil 1-4) Irak Petrolünün ihracatı ve bölgedeki diğer potansiyel ülkelerin petrol ihtiyacı için büyük bir önem taşımaktadır.. 2.(bk Şekil 1-5)

18 Şekil 1-4 Türkiye Ham Petrol Boru Hatları Şekil 1-5 Bakü Tiflis Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı (BTC) 9

19 Türkiye petrol ithalatını ise büyük ölçüde Suudi Arabistan, İran, Libya gibi çevresindeki petrol üretimi yapan ülkelerden yapmaktadır. Son yıllarda Rusya ve Türki Cumhuriyetlerden petrol ithalatı konusunda büyük gelişmeler yaşanmaktadır. Ülkemizde 2012 yılında, 55,50 adam/ay jeolojik saha çalışması (tamamı TPAO tarafından), 44,66 ekip/ay jeofizik saha çalışması (tamamı TPAO tarafından) gerçekleştirilmiş, 82 adet arama kuyusu, 24 adet tespit kuyusu, 51 adet üretim kuyusu, 1 adet istikşaf kuyusu olmak üzere toplam 158 adet kuyu açmış olup, metre sondaj yapılmıştır yılında toplam 2,3 milyon ton petrol üretilmiş olup, günümüze kadar toplam 140,2 milyon ton petrol üretimi gerçekleştirilmiştir. Türkiye de yeni petrol sahalarının keşfedilmesi ve ikincil üretim yöntemlerinin geliştirilmesi ile üretim düşüşü kısmen engellenebilmiş, 2012 yılında 2011 yılına kıyasla %4 lük bir düşüş gerçekleşmiştir. Ayrıca, 2002 yılından itibaren TPAO tarafından kurulan ortaklıklarla Trakya da eski sahalarda açılan yeni üretim kuyularının devreye girmesi ile 2001 yılında düşen doğal gaz üretimi tekrar yükselişe geçmiş ve 2008 yılında milyon m 3 üretim ile tarihin en yüksek seviyesine ulaşmıştır yılı üretimi ise bir önceki yıla oranla %16 düşerek 664 milyon m 3 olarak gerçekleşmiştir. Yıllar itibari ile Türkiye ham petrol üretimini gösterir grafik Şekil 1-6 da yer almaktadır. Şekil 1-6 Yıllar itibari ile Türkiye Ham Petrol Üretimi 2012 yılı yurtiçi üretilebilir petrol rezervi 294,8 milyon varil (43,2 milyon ton) olup, yeni keşifler yapılmadığı takdirde, bugünkü üretim seviyesi ile yurtiçi toplam ham petrol rezervinin 18,5 yıllık bir ömrü bulunmaktadır. Türkiye deki petrol sahalarının %7 si milyon varil rezerve sahip olup, kalan %93 ünün rezervi 25 milyon varilden azdır. Başka bir deyişle, Türkiye de keşfedilmiş petrol sahalarının %93 ü küçük saha %7 si ise orta saha sınıfındadır. 10

20 Şekil 1-7 Yıllar itibari ile Türkiye Ham Petrol Arzı Son on yılda Türkiye ham petrol arzı %12 oranında düştüğü Şekil 1-6 dan görülmektedir yılında ham petrol talebinin %9 u yerli üretimle karşılanmıştır. 3 1.a.5.2. Proje nin Hizmet Amacı,Önemi ve Gerekliliği Akaryakıt sektörü için en temel başarı faktörleri lojistik ve depolama faaliyetleridir. Türkiye de sınırlı sayıda rafineri olmasından dolayı lojistik faaliyeti maliyet unsuru açısından ise depolama faaliyeti büyük önem kazanmaktadır. Bununla birlikte özellikle Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. ın 10 Temmuz 1990 tarihinde T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'na devredilmesinden sonra depolama faaliyetlerinin etkin olması daha da önem kazanmıştır. Bu nedenlerden dolayı Starpet Garzan Akaryakıt Dağıtım A.Ş., lojistik etkinliğini ve depolama kapasitesinin arttırmak amacıyla ni gerçekleştirmeyi planlanmıştır., gerek bölgede yer alan akaryakıt ikmal istasyonlarının ve gerekse direkt tüketicilerin ihtiyaçlarının karşılanmasına katkı sağlayacak olup akaryakıt ikmal istasyonlarının deniz yolu kullanılmasıyla nakliye maliyetlerinin düşürülmesi öngörülmektedir Böylelikle yukarıdaki paragrafta da bahsedildiği üzere Proje sayesinde bölgesel ve ulusal ekonomiye lojistik konularında katkı sağlanacaktır. Ayrıca bölgenin ihtiyaçlarının karşılanmasının yanında Rusya, Ukrayna ve diğer petrol üretici ülkeleri arasında ticaret ve transferin sağlanmasında katkı sağlayacak, Balkan ve Kuzey Afrika ülkelerinden yapılacak ithalatlar, söz konusu Proje üzerinden yapılacaktır. Dolayısıyla Proje sayesinde akaryakıt ticareti hacmi artacaktır. 3 Türkiye Petrolleri A.Ş. Genel Müdürlüğü 11

21 Diğer taraftan, yapılması planlanan Proje, endüstriyel gelişimin yüksek olduğu bir bölge olan Adana İli Yumurtalık İlçesi nde, inşaat ve işletme aşamasında tarım işçiliğine alternatif nitelikte iş imkanı da yaratacaktır. Tesis faaliyetlerinin inşaat safhasında yaklaşık 300, işletme safhasının ilk yılında 50, ikinci ve üçüncü yıllarında 65 ve daha sonraki yıllarda 100 kişiye iş imkanının sağlanması öngörülmektedir. 1.b. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması 1.b.1. Proje nin Özellikleri Proje kapsamında kurulması planlanan başlıca üniteler; akaryakıtın getirileceği gemilerin yanaşacağı deniz yapısı, deniz yapısı ile depolama tankları arasında bağlantıyı sağlayacak boru hattı, depolama tankları ve dolum adasının yer alacağı ünitelerdir. Proje nin toplam kapasitesi m 3 olup Proje kapsamında toplam 33 tank inşa edilecektir. i) Deniz Yapısı Tesiste depolanacak akaryakıt deniz yoluyla LCC ve VLCC tankerler vasıtasıyla getirilecektir. Deniz tankerlerinin boşaltım ve yükleme yapabilmesi amacıyla yaklaşık olarak 1700 m de 2 adet SPM (Single Point Mooring) şamandırası tesis edilecektir. Şamandıra ile terminal arası bağlantıyı sağlayacak olan boru hattı su altından gidecektir. Kıyı yaklaşımlarında gömülü olacaktır. Yapılması planlanan SPM Şamandırası ile BOTAŞ a ait Bakü Tiflis Ceyhan ve Kerkük Yumurtalık deniz yapısı arasında yaklaşık 8,5 km mesafe bulunmaktadır.(bk Ek-A) Proje kapsamında kullanılması planlanan SPM Şamandıra Sisteminin tasarım kriterleri ve tasarım parametreleri, ÇED Raporu nda detaylı olarak ele alınacaktır. ii) Boru Hatları SPM Şamandıra sisteminden Depolama Tesisi ne akaryakıt ürünlerin aktarılması amacıyla 3 adet 200 mm lik ve 1 adet 300 mm lik olmak üzere toplam 4 adet boru kullanılacaktır. Kullanılacak olan 200 mm lik borularla motorin, kurşunsuz, süper benzin, kalorifer yakıtı ve fuel oil; 300 mm lik borularla da LPG depolama tanklarına aktarılacaktır. Akaryakıt basmak amacıyla kullanılacak 200 mm lik borular ERW 5L GRA ve 300 mm lik LPG borusu, ERW API 5L X52 standardına uygun olacaktır. iii) Depolama Alanı Akaryakıt ürünlerinin depolanacağı alanlar olup depolama alanında 30 adet ürün tankı, 2 adet atık tankı ve 1 adet yangın tankı olmak üzere toplam 33 tank bulunacaktır. Depolanacak ürünlere göre tankların özellikleri Tablo 1-2 de verilmektedir. 12

22 Tablo 1-2 Akaryakıt Tanklarının Özellikleri Depolanacak Ürün Tank Çap Yükseklik Alan Kapasite Sayısı (m) (m) (m 2 ) (m 3 ) A Grubu Depolama Alanı Motorin , Motorin 1 17, Motorin 1 13, , Motorin 1 9, , Benzin 1 17, Benzin 1 9, , Benzin 1 13, , Benzin 1 9, , Fuel Oil 1 17, Fuel Oil 1 9, , Kalorifer Yakıtı 1 9, , TOPLAM B Grubu Depolama Alanı Motorin 4 28,56 16,32 640, Benzin , TOPLAM C Grubu Depolama Alanı Motorin 6 34,28 16,32 922, TOPLAM D Grubu Depolama Alanı LPG , TOPLAM Beyaz Ürün Atık Tankı 1 7,62 13,5 45,5 600 Siyah Ürün Atık Tankı 1 7,62 13,5 45,5 600 Yangın Suyu Tankı 1 13, , GENEL TOPLAM Depolama Alanında depolama tankları haricinde bulunan diğer üniteler aşağıda yer almaktadır. Madeni Yağ Ambarı : Madeni yağ ambarında üretim ve dolum işlemi yapılmayacak olup ambalajlı olarak getirilecek madeni yağların depolanması ve satışı yapılacaktır. Madeni yağ ambarı, 30 x 20 m ebatlarında tek katlı konstrüksiyon olarak inşa edilecektir. Dolum Adası : Tesiste depolanan akaryakıt ürünlerinin kara tankerlerine yüklenmesi amacıyla kullanılacak ünitedir. Tesiste yer alacak dolum adası, 14 adet tankere dolum yapabilecek şekilde planlanmıştır. Siyah ve Beyaz Ürün Seperatörü : Depolama alanında herhangi bir şekilde su ile karışmış halde bulunan akaryakıt ürünlerini yoğunluk farkına dayanarak ayıracak ünitedir. Tesiste siyah ve beyaz ürünü ayırmak amacıyla iki adet seperatör bulunacaktır. Siyah ürün 13

23 seperatörü 4,6 m uzunluğunda, 2 m genişliğinde ve beyaz ürün seperatörü 6,5 m uzunluğunda 3,1 m genişliğinde olacaktır. Pompa Adası :Tesiste akaryakıt ürünlerinin pompalanmasında, yangın müdahale sisteminde ve seperatörde kullanılacak pompaların bulunduğu ünitedir. Tesiste yer alacak pompa odası sundurma biçiminde yapılacaktır. Yangın Suyu Tankı : Tesisin yangın su ihtiyacının depolanacağı ünitedir. Tesiste 1 adet m3 kapasiteli 13,37 m çapında, 15 m yüksekliğinde yangın su tankı bulunacaktır. Jeneratör ve Yangın Binası : Tesiste yangın ve benzeri durumlarda kullanılacak malzemelerin ve tesise enerji sağlayacak jeneratörün bulunacağı ünitedir. Kazan Dairesi : Tesiste fuel oil in dolumu sırasında akışkanlık sağlanması amacıyla yapılacak ısıtma işleminde kullanılacak kazanın bulunacağı ünitedir. Kazan dairesi 10x15 m büyüklüğünde tek katlı betonarme veya çelik konstrüksiyondan yapılacaktır. Trafo Binası : Elektrik enerjisinin dağıtımı amacıyla kullanılacak ünite, 13x13 m ebatlarında TEDAŞ standartlarında inşa edilecektir. Bekçi Kulübesi : Tesise giriş ve çıkışları kontrol altında tutabilmek amacıyla tesis girişinde 10x13 m ebatlarında tek katlı betonarme veya çelik konstrüksiyondan yapılacak ünitedir. Elektronik Kantar : Tesis giriş ve çıkışında akaryakıt almaya gelen kara tankerlerine yüklenen akaryakıtların (siyah ürün) miktarlarını tespit etmek amacıyla kullanılacak ünitedir. Tesiste 40 ar tonluk 2 adet elektronik kantar bulunacaktır. İdari Bina : Tesiste yapılacak faaliyetlerin (ürün alımı, depolanması, satışı, dolumu, faturalama, personel ve misafir ihtiyaçları, yemekhane) yönetimi amacıyla kullanılacak ünitedir. Idari bina, 20x20 m ebatlarında iki katlı betonarme veya çelik konstrüksiyondan yapılacaktır. Soyunma Odası ve Atölye Binası : Tesiste çalışacak işçilerin kullanması ve tesiste gerekli tamir işlemlerinin gerçekleştirilmesi amacıyla kullanılacak alet ve ekipmanların bulunacağı ünitedir. Bu birim, 10 x 5 m ebatlarında tek katlı betonarme veya çelik konstrüksiyondan yapılacaktır. iv) Tesiste Kullanılacak Makine ve Ekipmanlar Tesiste çelik malzemelerden yapılan makine ve ekipmanlar kullanılacaktır. Makine ve ekipmanlar, çürüme ve bozulmalara karşı katodik yöntemle korunacak olup, ulusal ve uluslar arası standartlara uygun olacaktır. Tesiste kullanılması planlanan makine ve ekipmanlar aşağıda yer almakta olup Tesise ait genel vaziyet planı Şekil 1-7 de verilmektedir. 14

24 Pompalar: Tesiste depolanacak ürünlerin tanklar arasında naklini yapmak ve yangın anında müdahale amacıyla kullanılacak 5 adet 55 KVA ya da 44 KVA lık, 4 adet 35 KVA lık, 3 adet 25 KVA lık ve 3 adet 15 KVA lık pompalar kullanılacaktır. Dizel Jeneratör: Tesise elektrik sağlayan hatlarda meydana gelebilecek kesintilerden dolayı faaliyetlerin aksamaması amacıyla çalıştırılacak elektrik üretecidir. Yükleme Kolu: Tesise akaryakıt almak amacıyla gelen kara tankerlerine dolum yapmak amacıyla kullanılacaktır. Tesiste elektronik araç dolum sistemi kullanılacak olup, bu sistem dolum yapılacak araca ne kadar akaryakıt yükleneceğini belirleyen ve istenilen miktarda dolum yapan otomatik bir sistemdir. Ayrıca araçların gözlerine yüklenecek ürünlerin birbirlerine karışmasını veya daha önceden belirlenmiş göze farklı ürünlerin yüklenmesini önler, göz kapasitesinin üzerinde yükleme yapılmasına engel olur ve minimum buharlaşma kaybı ile araç dolumu yapılmasını sağlar. Tank Ölçüm Sistemi: Tankların seviyelerinin kontrolü, minimum ve maksimum seviyelerin belirlenmesi ve bu seviyelere göre tanklara mal alınması ve tanklardan mal çıkartılmasını sağlar. Belirtilen seviyelere gelindiğinde otomatik olarak ikaz verir ve dolumu/çıkışı durdurur. Emniyetli çalışmayı sağlayıp, kişi hatalarını ortadan kaldırır. Vanalar: Genel olarak vanalar, akaryakıt ürünlerinin boru hatları içerisinde transferi yapılırken bir noktadan diğer bir noktaya yönlendirilmesini, transferin durdurulmasını ve farklı ürünlerin karışmasını engeller. Isıtma Sistemi: Siyah ürünlerin soğuk havalarda akışkanlığını sağlamak amacıyla ısıtılmalarını sağlayan sistemdir. Tesiste, kapalı devre kızgın yağ ile çalışacak ve özel kalorifer yakıtı ile çalışacak ısıtma kazanı kullanılacaktır Boru Emniyet Valfleri: Kapalı sistemde bulunan akaryakıt ürünlerinin sıcaklığının ve basıncının artması sonucunda olabilecek olumsuzlukları önlemek amacıyla boruların uzunluk ve çaplarına bağlı olarak kullanılan ekipmanlardır. Tank Emniyet Valfleri: Tanklarda bulunan akaryakıt ürünlerinin kapalı bir devre içinde bulunmalarından dolayı sıcaklığa bağlı olarak artan basıncı ayarlayan ekipmanlardır. Pig Kovanı ve Pig Malzemesi: Boru hatlarında transfer işleminden sonra kalan ürünün sıyrılmasını sağlayan kauçuk malzemedir. Pig sayesinde aynı borudan iki farklı ürün, borunun temizlenmesine gerek duyulmadan ardışık olarak transfer edilebilmektedir. Yangın Müdahale Teçhizatı: Yangın halinde yangının olduğu bölgeye yaklaşılmasını ve gerekli müdahalenin yapılmasını sağlayan yangın elbisesi, yangın battaniyesi, haberleşme araçları ve ilk müdahale ekipmanlarını kapsamaktadır. Tesis bünyesinde, acil müdahale planına uygun olarak yeterli miktarda yangın müdahale teçhizatı bulundurulacaktır. 15

25 Yangın Söndürme Tüpü: Yangının cinsine göre kuru kimyevi tozlu veya karbondioksitli olarak alevlenme riski taşıyan alanlara yerleştirilecek ekipmandır. Yangın Su ve Köpük Topu: Yangın anında uzak mesafelerden müdahale imkanı sağlayıp, su ile soğutma işlemiyle veya köpükle söndürme yapabilmektedir. Seyyar Köpük Arabası: Yangın anında uzak mesafelerden müdahale imkanı sağlayıp köpük ile söndürme yapabilmektedir. Tank Soğutma Sistemi: Tank içi sıcaklığın artması durumunda otomatik olarak harekete geçen ve tank yüzeyini su ile ıslatarak soğutan sistemdir Tank Köpük Sistemi: Tank içerisinde çıkacak yangınlarda tanka köpük basarak ürün ile havanın temasını kesen sistemdir. Yangın Ring Hatları: Tesis içerisinde bulunan binalarda çıkabilecek yangınları söndürmek amacıyla kullanılacak bir sistemdir. Bina İçi Algılayıcılar: Tesis içerisinde çıkabilecek yangınları haber veren ve yangın ring hatlarını çalıştıran algılayıcılardır. v) Altyapı Faaliyetleri Proje kapsamında altyapı faaliyetleri olarak tesis içerisinde tank depo sahaları, tesis içi yollar ve dolum adasının bulunduğu bölümlere yapılacak olan yağmur suyu drenaj kanalları yer almaktadır. Tesis içerisinde yapılacak yağmur suyu drenaj kanalları faaliyet alanında bulunacak seperatöre bağlanacak ve su akaryakıt karışımı seperatör vasıtasıyla ayrıştırılacaktır. Proje ye ait genel vaziyet planı Şekil 1-7 de gösterilmektedir. kapsamında kurulması planlanan üniteler kullanılacak malzeme ve ekipmanlar ve gene kurulması planlanan SPM Şamandıra Sistemi ile ilgili olarak Yatırımcı Firma tarafından mühendislik çalışmaları devam etmekte olup detaylı bilgiler ÇED Raporu nda verilecektir. 16

26 Şekil 1-8 Depolama Tesisi ve Deniz Terminali ne ait Genel Vaziyet Planı 17

27 1.b.2. İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı Depolama Tesisi olarak öngörülen saha yaklaşık m 2 dir. Bu arazinin tamamı özel mülkiyet arazisi olup bölgede toplulaştırma çalışmaları tamamlanmış ve uygulama projeleri oluşturulmuştur. Tesis yeri, Yumurtalık İlçesi nin yaklaşık 6,5 km doğusunda, Sugözü Enerji Santralı nın yaklaşık 3,2 km batısında, Çalık DAPRAŞ Rafineri Sahası nın ise batı yanında bulunmaktadır. Proje Sahası na ait Yer Bulduru Haritası Şekil 1-1 de gösterilmekte olup proje yeri ile ilgili detaylı bilgiler Bölüm 2.a da yer almaktadır. Proje kapsamında deniz yolu ile terminale getirilecek olan akaryakıtın Proje Sahası na nakliyesi sırasında yeni yapılacak olan ve uzunluğu yaklaşık 1,7 km olan SPM (Single Point Mooring) şamandırasının kullanılması planlanmaktadır. Proje kapsamında kullanılması planlanan SPM Şamandıra Sisteminin tasarım kriterleri ve tasarım parametreleri, ÇED Raporu nda detaylı olarak ele alınacaktır. Önerilen Proje Sahası nın koordinatları Tablo 1-3 de uydu görüntüsü haritası ise Ek- A da verilmektedir. Tablo 1-3 Proje Sahası nın Koordinatları No ED50 UTM Zone 36 WGS84 (Coğrafi Koordinat Sistemi) X Y X Y , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

28 1.c. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (su, hava, toprak kirliliği, gürültü, titreşim, ışık, ısı, radyasyon vb.) Söz konusu Proje kapsamında olması muhtemel genel çevresel etkiler; fiziksel, biyolojik ve sosyal çevre üzerinde etkili olacaktır. Bu etkiler inşaat ve işletme aşamalarında söz konusu olacaktır. İnşaat aşamasındaki olası etkiler ağırlıklı olarak arazinin hazırlanması, kazı, toprak taşıma, tesviye işlemleri ve tesis inşaatı gibi faaliyetlerden kaynaklı olacaktır. İşletme aşamasındaki etkiler ise akaryakıt ürünlerinin dolum ve boşaltılması sırasında kullanılan teknolojiye bağlı olarak değişmektedir. Proje kapsamında söz konusu olabilecek çevresel etkiler aşağıda belirtilmiştir: Hava kalitesine etkiler, Su kalitesine etkiler, Katı atıklar, Toprak kalitesine etkiler, Biyolojik çevre üzerine etkiler ve Gürültü. 1.c.1. İnşaat ve İşletme Aşamasından Kaynaklanabilecek Etkiler Önerilen Proje Sahası nın inşaat aşamasından önce yüzeydeki bitkisel toprak sıyrılacaktır. Yoğun organik madde içeren bitkisel toprağın kaybını önlemek için yüzeyden (en fazla cm derinden) sıyrılan toprak inşa sonrası Proje Sahası nın uygun yerlerinde geri doldurulması ve peyzaj çalışmalarında kullanılmak üzere inşaat sahasının kullanılmayan bir bölgesinde yığınlar halinde ve tekniğine uygun olarak depolanacaktır. Proje kapsamında, proje sahasında çalışacak araçlardan kaynaklı egzoz emisyonlarının da oluşumu söz konusu olacaktır. Egzoz emisyonlarının azaltılması amacıyla, araçların gereksiz yere çalışmaları önlenecek, kaliteli yakıt kullanımı sağlanacak, yasa ve yönetmeliklere uygun hızda hareket etmeleri sağlanacak ve egzoz emisyon kontrolleri düzenli olarak yaptırılacaktır. Kazı işleri, saha düzenlemesinde olduğu gibi tesisin su ve atıksu taşıma sistemi ve yeraltı drenaj sistemi için gerekli boruların döşenmesi için gerçekleştirilecektir. Kazı işlemlerinde ağır iş makinaları kullanılacaktır. Bu makinaların periyodik kontrolleri yapılarak hava ve gürültü emisyonları azaltılacaktır. Önerilen Proje Sahası ndan çıkan hafriyat toprağının dolgu ve peyzaj işinde kullanılması planlanmaktadır. Patlayıcı madde kullanımı beklenmemektedir. İnşaat aşamasında hafriyat işlemleri ve malzemelerin nakliyesi sırasında toz emisyonu meydana gelecektir. Oluşacak toz emisyonlarını azaltmak için bilinen toz indirgeme yöntemleri uygulanacaktır. İnşaat aşamasında oluşacak toz emisyonunun çevreye olan etkisi yapılacak 19

29 olan ÇED Raporu içinde matematiksel modelleme çalışmaları kullanılarak detaylı bir şekilde incelenecektir. Modellerin uygulanmasında emniyetli tarafta kalabilmek için, en kötü durum analizleri yapılacak şekilde senaryo ve veri seçimi gerçekleştirilecektir. İnşaat sırasında kullanılacak kum, çakıl, inşaat demiri ve çelik türü malzemeler çevre bölgelerden sağlanacak ve çevresel etkiler ile kaza riskinin en aza indirilmesi için mümkün olan en kısa yoldan inşaat sahasına taşınacaktır. Ayrıca, inşaat işleri sırasında gerçekleşebilecek yakıt ve yağ dökülmelerine bağlı toprak kirliliğinin önlenmesi için gerekli tedbirler alınacaktır. İnşaat aşamasında çalışacak işçilerden kaynaklanacak evsel nitelikli atıksular ve katı atıklar meydana gelecektir. Bu atıkların bertarafı ilgili yönetmelikler çerçevesinde olacaktır. Proje ye ait deniz yapısı olan SPM Şamandıra sisteminin yapılması, şamandıra ile terminal arası boru hattının su altından geçirilmesi ile ilgili işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında denizel ortamda bir takım etkilerin oluşması söz konusudur. Proje nin inşaat aşamasında Denizel Ekoloji İzleme Çalışması yürütülecektir. Yapılacak olan çalışma ile biyolojik çeşitlilik üzerinde olumsuz etkilerinin belirlenmesi halinde etkilerin giderilmesine yönelik gerekli tedbirler alınacaktır İşletme aşamasından kaynaklanabilecek etkiler, genel olarak, - SPM Şamandırası na bağlanan deniz tankerlerinden kaynaklanacak başlıca sıvı atıklar,balast ve sintine suları, - Depolama tanklarının temizleme işleminde oluşacak atık sular - Depolama tanklarında piting oluşması - Çalışan personelden kaynaklı oluşacak katı atıklar ve sıvı atıklardır. Akaryakıt ürünlerinin dolum ve boşaltılması sırasında meydana gelebilecek kazalar için Acil Müdahale Planları geliştirilmiş olup bu çerçevede önlem ve tedbirler alınacaktır. İnşaat ve işletme dönemlerinde oluşacak gürültü, araçların, makinaların, çalışmakta olan diğer ekipmanlardan kaynaklanacaktır. İnşaat ve işletme aşamasında çalışacak ekipman ve araçlardan kaynaklanacak ve insan ile ekolojik hayatını etkileyebilecek türdeki gürültü, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (ÇGDY) ne göre faaliyetlerin sürdüğü saatlerde kabul edilebilir değerlerde tutulacaktır. Proje kapsamında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine göre Akustik Rapor hazırlanarak CED Raporu nda sunulacaktır. Proje nin inşaat ve işletme aşamalarından kaynaklanacak gürültü hesapları, gürültünün etkileri ve mevcut mevzuat gereği alınacak önlemler Akustik Rapor da değerlendirilecektir. İşletmede kullanılacak kimyasalların bidonları ve işletmedeki ekipmanlar için 20

30 kullanılacak (pompa vb.) yağlama yağına ait yağ bidonları kullanım sonrasında, ayrı olarak toplanıp geri dönüşümü sağlanacaktır. Bu amaçla, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ne uygun şekilde hareket edilecektir. İşletme ve inşaat aşamasında araç ve ekipmanlarda kullanılan akülerden ve iletişim araçlarında kullanılan pillerden tehlikeli atıklar oluşacaktır. Bu atıklar, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda bertaraf edilecektir. Gerektiği takdirde diğer tüm tehlikeli atıklar, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne göre toplanarak bertarafı sağlanacaktır. İşletme aşamasında oluşacak tüm atıklar tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliği doğrultusunda toplanacak, taşınacak, geri kazanılacak veya bertaraf edilecektir. Proje Sahası nın yakın çevresinin flora-fauna envanteri oluşturulacak olup, ÇED Raporu nda sunulacaktır. Bu envanter ile Proje nin biyoçeşitlilik ve hassas habitatlar üzerindeki etkileri değerlendirilecektir. Biyoçeşitlilik ve biyolojik elemanların özelliklerine bağlı olarak ekosistem ve doğal kaynaklara etkiler incelenecektir. Bu bağlamda alınması gerekli önlemler de irdelenecektir. Ayrıca oluşturulacak olan karasal flora fauna envanterleri haricinde mevcut durum tespit çalışmaları kapsamında denizel ekosistem çalışmaları yapılacaktır. Yapılan çalışmaya ait denizel Ekosistem Raporu ÇED Raporu nda sunulacaktır. Bu çalışma ile Proje nin mevcut sucul ortamdaki canlılar üzerindeki etkileri değerlendirilecek ve olası etkilerin minimum seviyede tutulması için alınması gerekli önlemler irdelenecektir. Proje Sahası ndaki arkeolojik açıdan mevcut durumun tespiti amacıyla detaylı saha çalışması yapılacak ve bu çalışmaların sonucu ÇED Raporu nda ayrıntılı olarak irdelenecektir. Faaliyet sırasında meydana gelebilecek etkiler Bölüm. 4.c de detaylı olarak verilmiş olup çevresel açıdan menfi etkiler doğurmayacak niteliktedir. Öte yandan Proje kapsamında radyasyon ve ışık gibi etkiler beklenmemektedir. 1.d. Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi için Yatırımcı Firma, Türkiye deki bölgesel akaryakıt ihtiyaç durumunu ve bölgedeki lojistik avantajını dikkate alarak, uzun süren araştırmalar sonucunda Adana İli, Yumurtalık İlçesi, Demirtaş Köyü yakınlarındaki sahayı, Proje Sahası olarak uygun bulmuştur. Sahanın seçiminde aşağıda sıralanan kriterler dikkate alınmıştır: Depolama Alanının denize ve tüketim yerleşimlerine yakın olması 21

31 Ulaşım kolaylığı Proje Sahası çevresinde sanayi depolama alanı olarak ayrılmış bölgelerin bulunması, Su kaynakları, İklim özellikleri ve hava kalitesi, Toprak kaynakları ve kalitesi, Genel jeoloji ve fiziksel arazi durumu, Madenler ve diğer enerji kaynakları, Ekolojik karakteristikler ve biyolojik çeşitlilik, Kıyı suları ve kıyısal özellikleri, Koruma alanları ve hassas yöreler, Arazi kullanımı ve planlanmış projeler ve potansiyel arazi kullanımı değişiklikleri, Arkeolojik, tarihi ve kültürel miraslar, Gürültü ve titreşim hassasiyeti, Nüfus ve yöre halkının özellikleri, Altyapı kapasitesi (özellikle ulaşım, kanalizasyon, atık bertarafı ve su temini Proje nin teknik anlatımı ve teknolojisi Bölüm 1.b.1 de verilmiştir. Yatırımcı Firma tarafından detaylı mühendislik çalışmaları devam etmekte olup Proje için en uygun yöntem uygulanacaktır. Proje kapsamında yürürlükte bulunan mevzuata uygun hareket edilecek, insan ve çevre sağlığı açısından en uygun yöntem ve teknolojiler uygulanacak ve gerekli tedbirler alınacaktır. Proje nin alternatifleri, teknoloji ve alınacak önlemler olmak üzere iki grupta incelenmiştir. Tesiste uygulanacak teknolojik ve alınacak önlemler kapsamında ekonomik ve çevresel açıdan en uygun olan yöntemler seçilecektir. Proje kapsamında yer alacak üniteler ve yapılacak işlemler API (Amerikan Petroleum Instute) standartlarına uygun olacaktır. Tesiste kullanılacak elektrik tesisatları APT 497 ve 505 e göre Ex-proof Type olacaktır. Ayrıca boru tesisatları ANSI B-31 standartlarına, sistemde kullanılacak santrifüj pompalar API-610 standartlarına, dişli pompalar ise API 677 ye uygun olarak seçilecektir. Tanklar yere gömülü olmayıp gruplar halinde sedde ile çevrilecektir. Depolama tankları API-650 standartlarına uygun olacaktır. Tesiste bulunan tüm ekipmanlar topraklama sistemi ile donatılacak olup topraklama yapılmadığında dolum işlemi otomatik olarak duracaktır. Tesiste dolum ve depolama tesislerinde alınması gereken önlemleri içeren tüm tüzük, yönetmelik ve kanunlara göre gerekli tedbirler alınacak olup bunlara bütün detayları ile uyulacaktır. Tüm makine ve ekipmanlar, her türlü riske karşı kaliteli olarak seçilecek, tüm topraklamalar yapılacaktır. Proje Sahası nın yer aldığı Adana İli, Yumurtalık İlçesi yılın her mevsiminde yollarının açık çevre il ve ilçelere bağlantısının fazla ve ulaşım imkanlarının kolay ve hem kara ve hem deniz yolu ile bağlantılı olması, sanayi depolama alanı olarak ayrılmış bölgelerin bulunması ve 22