Bu bölümde değinilen hususlar Projenin hem Faz 1 hem de Faz 2 bölümleri için geçerlidir.

Transkript

1 14 TOPLUM SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ 14.1 GİRİŞ Bu bölümde; toplumun trafikten, ekipman kazalarından, yapısal hatalardan, tehlikeli madde yayılımlarından, hastalıklardan ve işçilerin faaliyetlerinden kaynaklanabilecek risk ve etkilere maruziyetinde Proje nedeniyle meydana gelebilecek değişimler açıklanmaktadır. Ayrıca, bu tür riskleri önlemek ya da en aza indirmek için alınacak etki azaltıcı önlemler ortaya konmaktadır. Bu bölümde değinilen hususlar Projenin hem Faz 1 hem de Faz 2 bölümleri için geçerlidir. Ele alınacak temel konular şunlardır: toplumun genel sağlığı ve güvenliği; altyapı ve ekipman güvenliği; tehlikeli malzeme güvenliği; çevresel hususlar ve toprak, su vb. doğal kaynaklar; toplumun hastalığa maruz kalması; acil durum hazırlığı ve acil durumlara müdahale; güvenlik personeli ile ilgili gereklilikler; ve yol güvenliği. Projenin hem inşaat sırasındaki, hem olağan ve olağandışı işletme durumlarındaki faaliyetlerinin; toplumun sağlığı, güvenliği ve emniyetine etkisinin en aza indirilmesi amaçlanmaktadır. Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu Projesi için,, genel Çevre, Sağlık ve Güvenlik Politikası ve İşgücü/İstihdam Politikası nın (1) (bkz. Ek S-1) parçası olarak, bir Toplum Sağlığı ve Güvenliği Politikası ve ilgili yönetim prosedürleri oluşturmuştur. Bu Politikaya istinaden, inşaat ve işletme sırasında aşağıdaki temel ilkeleri uygulamayı taahhüt etmektedir: Projenin risklerini ve etkilenen toplulukların sağlık ve güvenliği üzerinde oluşabilecek etkilerini değerlendirmek, belirlenen risk ve etkileri karşılayacak önleyici tedbirler almak. Etkilenen toplulukların risk ve etkileri anlayabilmesi için Projeye ilişkin gerekli bilgileri açıklamak. Proje nin yapısal unsurlarını iyi uluslararası sanayi uygulamasına uygun olarak tasarlamak, kurmak, çalıştırmak ve devreden çıkarmak; toplum üyelerinin, özellikle de çocukların bu yapısal unsurlara erişime sahip (1) Gebze-Orhangazi-Izmir Otoyolu Projesi ÇSG ve İşgücü/İstihdam Politikası, Ankara

2 olduğu yerde tehlikelere maruz kalma potansiyeli üzerinde özellikle durmak. Toplumun tehlikeli malzemelere maruz kalma potansiyelini önlemek ya da en aza indirmek. Ham maddelerin teslimatı ile atıkların nakliyesi ve bertarafının güvenliğini kontrol etmek. Heyelan gibi doğal tehlikelerin sebep olacağı etkilerin şiddetlenmesini önlemek ya da en aza indirmek. Proje faaliyetlerinin, etkilenen topluluklar tarafından kullanılmakta olan toprak, su ve diğer doğal kaynaklar üstündeki olumsuz etkilerini önlemek ya da en aza indirmek. Özellikle inşaat aşaması sırasında, toplumun Proje faaliyetlerinden kaynaklanabilecek bulaşıcı hastalıklara, örneğin cinsel yolla bulaşan hastalıklara (CYBH) maruz kalmasını engellemek. Bu konuda duyarlılık oluşturma ve eğitim amaçlı bir plan hazırlanacaktır ve bu hususu ele almak için mevcut yerel kuruluşlarla birlikte çalışacaktır. Proje faaliyetleriyle ilişkili trafiğin toplum üzerinde yaratabileceği riskleri kontrol altına almak. Etkilenen toplulukları önemli potansiyel tehlikeler hakkında bilgilendirmek. Acil durumlarda yapılacakların hazırlığı konusunda topluma ve yerel yönetim kurumlarına destek olmak, onlarla işbirliği yapmak (bkz. OTOYOL A.Ş. Acil Durum Hazırlık ve Müdahale Politikası OTOYOL ADHM Politikası (1) ). personeli ve mülkünün emniyetinin sağlanmasıyla ilişkilendirilebilecek riskleri tayin etmek; güvenlikten sorumlu kişilerin geçmişte suç işlememiş, işçilere ve bölge halkına yönelik uygun davranış ve güç kullanımı konularında iyi eğitimli kişiler olmalarını sağlamak. Güvenlik personelinin kanuna aykırı ya da kötü niyetli hareketlerini ihbar etmek ve tekrar etmesini engellemek için harekete geçmek. Bu bağlamda Türkiye de ve uluslararası platformda yürürlükte olan aşağıdaki temel yönetmeliklere, standartlara, kılavuzlara ve politikalara bağlı kalınacaktır (bu listede yalnızca ana referansların verildiğine dikkat edilmelidir): Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği Hazırlama, Tamamlama ve Temizleme İşleri Yönetmeliği Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, Kısım 4, 7.Bölüm: Paratoner, Transformatör ve Jeneratörler (1), Gebze-Orhangazi-Izmir Otoyol Projesi Acil Durum Hazırlık ve Müdahale Politikası, Ankara (

3 Özel Güvenlik Hizmetlerine dair 5188 sayılı Kanun Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkinYönetmelik Uluslararası Finans Kuruluşu (IFC) Genel Çevre, Sağlık ve Güvenlik Kılavuzları IFC Performans Standardı 4: Toplum Sağlığı ve Güvenliği (PS4) Geçiş Ücretli Yollar için IFC Çevre, Sağlık ve Güvenlik Kılavuzu IFC Çevre, Sağlık ve Güvenlik Kılavuzları İnşaat Malzemelerinin Çıkarılması IFC Çevre, Sağlık ve Güvenlik Kılavuzları Akaryakıt Dağıtım Ağları IFC/EBRD Kılavuz Notu: İşçilerin Barınma Koşulları: Süreçler ve Standartlar, 2009 Çalışma alanında görülen HIV/AIDS vakalarına dair IFC Örnek Uygulama Notu Yönerge 89/391 İşçilerin çalışma sırasındaki güvenlik ve sağlık koşullarının iyileştirilmesinin teşvikine yönelik önlemlerin tanıtılmasına dair 12 Haziran 1989 tarihli İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı OSH Çerçeve Yönergesi Yönerge 92/57/EEC geçici ve mobil inşaat şantiyelerindeki minimum güvenlik ve sağlık koşullarının yerine getirilmesine dair 24 Haziran 1992 tarihli geçici veya mobil inşaat şantiyeleri yönergesi (Yönerge 89/391/EEC kapsamındaki Madde 16(1) in bağlamındaki sekizinci tekil Yönerge) ISO 14001:2004 Çevresel Yönetim Sistemi OHSAS 18001:2007 İş Güvenliği Yönetim Sistemi Çevre, Sağlık ve Güvenlik ve İşgücü/İstihdam Politikası, 2010 (2012 de güncellenmiş şekliyle) Acil Durum Hazırlık ve Müdahale Politikası, 2010 (2012 de güncellenmiş şekliyle) (bkz. Ek S) Türkiye Cumhuriyeti Ulaşım Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından ye sunulan Karayolları Teknik Şartnamesi nin politikalarının temel ilkeleri ile bu ilkeleri ve prosedürleri Türk mevzuatı ve uluslararası mevzuata göre uygulayacak pek çok eylem planını da içeren belli önlemler oluşturulacaktır. Her bir Mühendislik, Tedarik ve İnşaat yüklenicisinin kendi Sağlık ve Güvenlik Planları ve Prosedürleri, ayrıca sahada uygulanmak üzere risk değerlendirmeleri mevcuttur. Bu planlar bağımsız denetçiler tarafından değerlendirilecektir ve bu plan ve prosedürleri Proje şartları ve 2012 deki OHSAS e uygun olarak düzenleyecektir. Planların ve ilgili önlemlerin bir taslağı Çevresel ve Sosyal Yönetim Planı nda ÇSYP (ayrı doküman) verilmiştir. Deniz ortamı üzerindeki bütün etkiler (örneğin gemi trafiği) ve ilgili etki azaltma önlemleri 4. Bölüm de ele alınmıştır. 14-3

4 14.2 GENEL TOPLUM SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ Projenin Potansiyel Risk ve Etkileri Otoyolun İnşaatı Sırasında Karşılaşılabilecek Hususlar Toplum sağlığı ve güvenliği üzerindeki etkiler (işçilerin maruz oldukları riskler 16. Bölüm de tartışılmıştır) inşaat sırasında gürültü, titreşim ve tozdan kaynaklanabilir ve hafriyat, patlatma, kazık çakma ve ekipmanların/araçların çalışmasından kaynaklanabilecek emisyonlar neticesinde ortaya çıkabilir. Bu etkiler 12. ve 13. Bölümler de ve ayrı bir doküman olan ÇSYP nda ele alınmıştır. Temel bulgular aşağıda özetlenmiştir. Otoyol inşaatı güzergah üstündeki belirli yerleşim yerlerini hava ve gürültü emisyonlarıyla bu noktalardaki faaliyetlerin sürdürüldüğü birkaç haftalık dönem boyunca etkileyecektir. Merkez/yan şantiyelerin ve inşaat çalışmalarına malzeme tedarik edecek taş ocakları/ariyet ocaklarının işletilmesi birkaç aydan yaklaşık 2,5 yıla kadar sürecektir. Hava ve gürültü emisyonlarının inşaat aşamasındaki etkileri iyi yönetim uygulamaları ve doğru teknik çözümlerle etkin biçimde azaltılabilir. ÇSYP nin Gürültü ve Titreşim Yönetim Prosedürü, ilgili IFC ÇSG Kılavuzları ve yukarıda listelenen AB Yönergeleri gözetilecektir. Kısım (Hava Emisyonları hakkında) ve Kısım da (gürültü/titreşim etkileri hakkında) verilmiş olan etki azaltıcı önlemler uygulandığında, inşaatın geriye kalan büyük ölçüde ve orta derecede önemli etkilerinin engelleneceği düşünülmektedir. İnşaatla ilişki içindeki halkı kapsayan diğer risklere, şantiyelerdeki fiziksel kazalar, inşaat trafiğinin etkileri ve inşaat sırasında kullanılan tehlikeli malzemeleri içeren kazalar dahil edilebilir. Özellikle, inşaat alanına izinsiz girişlerin olması durumunda, kontrollü olmayan yüksek yerlerden düşen cisimler ve inşaat trafiği gibi inşaat faaliyetleriyle bağlantılı fiziksel tehlikelere karşı en hassas gruplardan bir kısmı çocuklar ve gençlerdir. Ayrıca yerel topluluklar yol güzergahı üzerindeki servis istasyonlarının (veya benzin istasyonlarının) neden olduğu sağlık ve güvenlik riskleriyle, örneğin dökülme, yangın ve patlama vakalarıyla da karşı karşıya kalabilirler (bu nedenle kurulması planlanan servis/benzin istasyonları, yerleşim yerlerinden güvenli bir uzaklıktadır). ÇSYP nin kapsamında, toplumunve toplumsal altyapının acil durumlara müdahale etmekteki rolünü gerektiği şekilde ele alan bir Acil Durum Önleme ve Müdahale Planı (ADÖM Planı) yer alacaktır. Şantiyelerdeki kazalar 16.Bölüm de (İşgücü ve Çalışma Şartları), inşaat trafiği 12. (Hava Kalitesi) ve 13. (Gürültü ve Titreşim) Bölümler de ve tehlikeli malzemelerle ilgili işlemler ise aşağıda Kısım 14.4 te tartışılmıştır. Projenin inşaat aşamasının, mevcut trafik koşullarını olumsuz yönde etkilemesi ve bazı noktalarda yoğunlaşma ve tıkanıklıklara yol açması muhtemeldir. Kısım de bu tür olumsuz trafik koşullarını minimuma indirmek için alınabilecek önlemler daha ayrıntılı olarak ele alınacaktır. Yol güvenliği Otoyol için büyük bir önem taşımaktadır. Otoyolun kendisiyle ilgili güvenlik hususları ve yeni yolun yerel trafik ve yaya hareketleri üzerindeki etkileri tasarım aşamasında göz önünde bulundurulmuştur. İlgili güvenlik 14-4

5 önlemleri hem inşaat hem de işletme aşamalarında uygulanacaktır. İnşaat aşaması için bir Trafik Güvenliği Yönetim Prosedürü geliştirilecektir. Devam etmekte olan paydaş katılım faaliyetleri, yerel toplulukları, inşaat döneminde görülmesi muhtemel sağlık ve güvenlik riskleri konusunda bilgilendirmeyi amaçlamaktadır. Paydaş katılım faaliyetleri, bulundukları bölgeye özel tehlikeler hakkında bilgi vermek üzere çocuklar ve gençler gibi hassas ve marjinal gruplarla yapılacak görüşmeleri (okul ziyaretleri dahil) ve kamuyu bilgilendirme amacı taşıyan basın bültenlerini ve yerel ilanları kapsayacaktır. Devam eden paydaş katılım faaliyetleri hakkında ayrıntılı bilgi Paydaş Katılım Planı nda SEP sunulmuştur. Bu plan, planlanan düzenli toplumla irtibat faaliyetleri ile olağandışı vakalar hakkındaki bilgilendirmeleri ele almaktadır ve inşaat aşamasını kapsayacak şekilde güncellenecektir. Otoyolun İşletilmesi Sırasında Karşılaşılabilecek Hususlar İşletme sırasında, Otoyol yeni bir trafik koridoru oluşturacak ve bu da, daha geniş bölgede yer alan diğer yollardaki trafik akışlarını etkileyecektir. Bunun bölgedeki mevcut hava ve gürültü emisyon miktarlarına etkileri olacaktır. Bu etkiler, 12. ve 13. Bölümler de açıklanmış ve temel bulgular aşağıda özetlenmiştir. Proje, karayolu taşıtlarından kaynaklanan emisyonun bir sonucu olarak geniş bir alandaki hava kalitesine etki etme potansiyeline sahiptir. Seyahat eden araçlar mevcut yollardan Otoyola kayacaktır. Güzergah üstündeki duyarlı alıcılar için Otoyolun kendisi yeni bir emisyon kaynağı olacaktır. Emisyon modellemesinin sonuçlarına göre, mevcut yol ağının büyük bölümünde hava kalitesinde önemsiz değişimler olacaktır (temel indikatör parametreler azot dioksit (NO 2 ) ve partikül madde (PM 10 ) dir; ayrıca bakınız: Ek Q-4 ve Q-7). Hava kalitesinde önemli değişimlerin yaşanacağı mevcut yolların çoğunda ise bu değişim, temel olarak kentsel alanlarda, iyileşme şeklinde kaydedilecektir. Özellikle, O-4 karayolunu (Gebze den İzmit e) ve Karamürsel den geçen D430 u kullanan trafiğin etkilediği Marmara Denizi çevresindeki kentsel alanlarda hava kalitesi üzerinde büyük ölçekli olumlu etkiler gözlemlenecektir. Hava kalitesindeki NO 2 ve PM 10 ile ilişkili en büyük bozulmanın ise temel olarak kırsal alanlarda, özellikle İzmir in batısındaki D300 ve D565 civarında (Manisa- Karaçam ın güneyi; kentsel ve kırsal alanlardan geçen yaklaşık 30 km) meydana gelmesi beklenmektedir. Alınacak etki azaltma önlemleriyle, Otoyoldaki trafik akışları optimize edilecek ve Otoyolun duyarlı alıcılara çok yakın mesafede olmaması sağlanacaktır. Türkiye deki bütün benzer otoyollar için geçerli olduğu gibi, Otoyolun işletilmesi aşamasındaki trafik güvenliği için, KGM nin belirlediği zorunlu güvenlik koşullarına uygun hareket edilecektir. Trafik danışmanlarının tahminlerine göre, gelecekte tamamlanacak olan Otoyolda görülecek karayolu kazalarının sayısı/sıklığı, şu anda kullanılan Gebze ve İzmir arasındaki devlet karayolundaki kaza sayısından/sıklığından daha düşük olacaktır (Jacobs Consultancy, 2010). Bunun nedenlerinden bazıları şunlardır: Otoyolun oldukça ileri teknik/fiziksel standara sahip olması; yolun şeritlere bölünmüş olması ve yollara erişimin kısıtlı olması sayesinde karşıdan karşıya geçiş trafiğinin, yola katılımların/yoldan ayrılmaların ve sık/ani hız değişimlerinin önlenmesi. Otoyoldaki araç hızı ortalamasının muhtemelen (mevcut devlet karayollarına kıyasla) daha yüksek olması nedeniyle, yüksek hıza bağlı kazaların daha sık 14-5

6 meydana gelmesi ve dolayısıyla bu kazaların daha ağır yaralanmalara neden olması ihtimali mevcuttur. Öte yandan, Otoyolda araçların ön cepheden çarpışması riski, devlet karayollarına göre çok önemli oranda azalacaktır. Genel olarak Jacobs Raporu na göre, toplam kaza sayısında görülecek azalmanın halk için önemli sağlık faydaları ve başka dolaylı faydalar sağlaması beklenmektedir. 15. Bölüm de (Kısım ) yol trafiği hakkında daha fazla referans bilgi sunulmaktadır. Otoyolun işletilmesinin bölgesel etkilerinden biri de, ulaşım koşullarının iyileşmesi sonucunda bölgesel istihdamda ve ticari faaliyetlerde artış görülmesidir. Bu gelişmeler de, halkın sağlığı ve refah düzeyinde iyileşmelerin yaşanmasını sağlayabilir Potansiyel Risk ve Etkileri Engellemek ve En Aza İndirmek için Alınacak Önlemler, Toplum Güvenliği Yönetim Prosedürü nü benimseyerek, toplumu inşaat (gürültü, toz, diğer emisyonlar ve kazalar) ve işletme (trafik gürültüsü ve hava kalitesi) sırasında oluşacak olumsuz etkilerden korumak için aşağıdaki temel önlemleri uygulayacağını kabul etmiştir: Önemli hava emisyonu kaynaklarının yönetimi/kontrolü ve bu tür emisyonların etkilerinin değerlendirilmesi ve izlenmesi; İnşaat ve işletme sırasında yürütülen tamir ve bakım faaliyetlerine bağlı olarak oluşan tehlikeli olmayan ve tehlikeli atıkların/malzemelerin yönetimi; Önemli gürültü ve titreşim kaynaklarının ve bunların alıcı ortam (insanlar ve yaban hayatı dahil) üzerindeki etkilerinin tampon şeritleri ve gürültü bariyerleri gibi önlemlerle yönetimi/kontrolü. Proje faaliyetleri sonucu oluşan gürültü ve titreşim seviyeleri de izlenecektir. Kaya parçalama amacıyla kullanılan patlayıcıların yönetimi/kontrolü için; patlayıcı malzemelere yetkisiz erişimin kısıtlanması; patlayıcıların yalnızca kalifiye personel tarafından kullanımına izin verilmesi; etraftaki yerleşim alanlarında zemin ivmesi ve aşırı basınç nedeniyle meydana gelebilecek etkilerin azaltılması için gereken önlemlerin alınması. Etkileri değerlendirmek amacıyla, yakınlardaki mülkler patlatma işlemlerinden önce ve sonra incelenecektir. Ayrıca ilgili yerleşim yerlerinin sakinlerine, patlatma işlemine başlamadan önce, yakın bir noktada patlatma işlemleri yapılacağı hususunda bilgi verilecektir. Trafik kazalarının risklerini ve olumsuz etkilerini önlemek, en aza indirmek ve kontrol etmek için, Projenin işletilmesinin her aşamasında en iyi ulaşım güvenliği uygulamalarının ve alt-yüklenicileri de içeren sağlam bir trafik güvenliği yönetimi benimsenecektir. Alınacak önlemlerden bazıları aşağıdaki gibidir (bu önlemler yükleniciler ve alt yükleniciler için de geçerlidir): Tüm sürücüler için zorunlu yol emniyeti eğitimi, bu ÇSED raporu ve ÇSYP hakkında da tanıtım yapılarak verilecektir (köylerde kamyon hareketlerine dair kurallar dahil); Sürücülerin uygun ehliyete sahip olmasının zorunlu olması; 14-6

7 Tüm araçların emniyetli ve geçerli muayene belgelerinin mevcut olması; Yolculuk sürelerine kısıtlama getirilmesi ve aşırı yorgunluğu önlemek için sürücü takvimi oluşturulması; Kaza riskinin azaltılması için tehlikeli güzergahların kullanılmaması ve riskin yoğun olduğu saatlerde yola çıkılmaması; ve nin politikalarına göre; Mühendislik, Tedarik ve İnşaat yüklenicisi, özellikle sık kaza yaşanan güzergahlarda, sürücü davranışlarını izlemekle ve vakaların tekrarını önlemek için düzeltici faaliyetler uygulamakla yükümlüdür. Yayalar ile inşaat araçları arasındaki temasın minimuma indirilmesi; Sorumlu yerel yetkililer ve topluluklarla işbirliği yapılarak yerel trafik işaretlerinin iyileştirilmesi; Trafik ve yaya güvenliği eğitimi konusunda yerel topluluklarla işbirliği yapılması; Kaza durumunda gereken ilk yardım müdahalesinin yapılmasını sağlamak için acil durum müdahale ekipleriyle işbirliği yapılması; Acil durum hakkındaki ayrıntılı bilgilerin paylaşılması (ADÖMP nın yayınlanıp yerel toplulukların erişimine sunulması);, Otoyolun inşaat aşamasında farkındalığı artırmak amacıyla, özellikle çocuklar ve hassas kişilere yönelik bir Topluma Yönelik Proje Eğitim Programı hazırlayacak ve uygulayacaktır (benzer bir program daha sonra işletme aşaması için de hazırlanacaktır)., Toplum Güvenliği Yönetimi Prosedürü nün bir parçası olarak, özellikle Projenin İnşaat aşaması için, bir dizi güvenlik önlemi geliştirecek ve uygulayacaktır. Bu önlemlerin arasında, yetkisiz girişleri, özellikle de çocukların girişini önlemek için yerleşimlerin yakınında bulunan inşaat alanları etrafında yeterli sınırlamanın ve erişim kontrolünün sağlanması da (örneğin yerleşim yerleri ve insan topluluklarının yakınında bulunan inşaat alanının tel örgülerle çevrilmesi) bulunmaktadır; Yayaların ve diğer öznelerin izinsiz noktalardan otoyola girmesini önlemek için otoyolu kesen yeterli sayıda geçidin (araç yolu ve yaya geçidinin) sağlanması (ayrıca bkz. ÇSYP kapsamındaki Araziye Erişim ve Bölünme Prosedürü). Toplumu, inşaat ve işletme sırasında oluşacak olumsuz etkilerden korumak için alınacak bir dizi belirli önlem 6. (Kaynaklar ve Atıklar), 12. (Hava Kalitesi), 13. (Gürültü ve Titreşim), 16. (İşgücü ve Çalışma Şartları) Bölümler de ve ÇSYP de (ayrı doküman) sunulmuştur ALTYAPI VE EKİPMAN GÜVENLİĞİ Projenin Potansiyel Riskleri ve Etkileri İnşaat aşaması sırasında, yapıların tasarımındaki zayıflıklar ve bunların inşası/yerleştirilmesi sırasındaki eksiklikler, altyapı ve ekipmanda 14-7

8 yetersizliklere neden olabilir ve Otoyolu ve Projeyle ilişkili diğer altyapıyı kullanan insanların hayatını ciddi risklere maruz bırakabilir. Ayrıca, işçilerin iş ekipmanlarını güvenli olmayan bir şekilde kullanması ve inşaat alanlarının iyi organize edilmemesi de, yerel nüfusun bunlarla temas kurması halinde, yerel topluluklar üzerinde olası risklere neden olabilir. İşletme aşamasında, deprem ve sel gibi Proje alanında daha önce yaşanan doğal afet olaylarının maydana gelmesi durumunda, yapısal yetersizlik riski artacaktır Potansiyel Risk ve Etkileri Engellemek ve En Aza İndirmek için Alınacak Önlemler Projenin yapısal bileşenleri (Otoyol güzergahı, köprüler, viyadükler, tüneller vb.) Türk ulusal ve yerel makamlarının belirlediği standartlara ve Amerika Devlet Karayolları ve Ulaştırma Sorumluları Birliği nin (AASHTO) Teknik Şartname sine ve Avrupa standartlarına uygun olarak tasarlanacak, inşa edilecek ve işletilecektir. Bu yaklaşım, yapısal sorunlarla ilgili riskin olabildiğince düşük olmasını sağlayacaktır. Deprem, tsunami, sel baskını ve fırtına gibi doğal afetler, uluslararası iyi uygulamaya uygun olarak, tasarımın her safhasında ele alınmakta ve KGM nin Proje için oluşturduğuteknik şartnamelerin bir parçasını oluşturmaktadır. Tüm yapılar, Türk Deprem Yönetmeliği nde (2007) belirlenen sismik standartları karşılamak ve bun standartların da üzerinde olmak üzere tasarlanacaktır. Olası depremlere karşı alınacak tedbirler kapsamında, Otoyolun inşaatında ve işletilmesinde görevlendirilecek tüm personel depremleri tanımak, zarar görmesi ya da çökmesi olası bütün yapıları görsel olarak kontrol etmek ve uygun önlemleri (alarm vermek, acil durum sinyalleri, telsiz duyurusu, bariyer kurmak vb.) ivedilikle almak konularında eğitilecektir. Görsel incelemelerin sonuçları ilgili makamlara bildirilecektir ve halk sağlığını güvence altına almak için daha ayrıntılı mühendislik incelemeleri de yapılabilir. Bu prosedürler OTOYOL Acil Durum Hazırlık ve Müdahale Politikası çerçevesinde Depremlere Yönelik Acil Durum Müdahale Prosedürleri başlığı altında ele alınmıştır. Yerel halkın, özellikle de çocukların Proje ile ilgili alanlara/yapılara izinsiz bir şekilde girmesini engellemek ve böylece iş ekipmanları ve mobil ağır inşaat makineleriyle bağlantılı kaza risklerini önlemek veya azaltmak için gereken önlemler alınacaktır. Bu önlemlerden bazıları aşağıdaki gibidir: Komşu köylerdeki okullarda çocukları/gençleri inşaat bölgesindeki tehlikeler hakkında bilinçlendirecek eğitimler verilmesi; Tehlikeli inşaat yapılarının etrafına tel örgü veya başka barikatlar yerleştirilmesi ve bunların üzerine mevcut tehlikeler hakkında uyarıların asılması; İnşaat bölgelerinde profesyonel eğitim görmüş güvenlik görevlilerinin çalıştırılması (bkz. aşağıdaki Kısım 14.8). 14-8

9 Otoyol farklı noktalarda demiryolu hatlarının üzerinden geçeceği için, inşaat aşamasına dair güvenlik düzenlemeleri ve TCDD arasında inşaat başlamadan önce imzalanacak bir protokol aracılığıyla yapılacaktır. Bu önlemler genelde aşağıdakileri içermektedir: TCDD, yol setlerindeki inşaat çalışmaları sürdüğü müddetçe, trenlerin hızlarını düşürmesini sağlayacaktır. ve TCDD gerekli noktalara güvenlik işaretleri yerleştirecektir. Prekast kirişlerin yerleştirilmesi, trafiğin olmadığı saatlerde yapılacaktır. Aksi takdirde TCDD tren seferlerini belirli bir süreliğine durduracaktır. Otoyol kullanıcılarının attığı maddelerin tren yoluna ulaşmasını engellemek için, üst geçit tasarımı her iki tarafta da sağlam korkuluklar ve hafif yukarı eğimli bariyerler içerecektir. Söz konusu risklerin minimuma indirilmesini sağlayacak diğer önlemler arasında; Proje trafiğinin mümkün olduğunca az noktada yerleşim alanlarından geçmesi; köylerin içinden geçişin önlenmesi için şantiye erişim yollarının kullanılması; taşıtlar için alan hız limitleri uygulanması; tel örgüler ve uyarı işaretleriyle daha iyi erişim kontrolü sağlanması ve inşaat bölgesinin doğru şekilde seçimi yer almaktadır. Etki azaltma önlemleri ÇSYP de (ayrı doküman) daha ayrıntılı bir şekilde açıklanmıştır TEHLİKELİ MALZEME GÜVENLİĞİ Projenin Potansiyel Risk ve Etkileri Otoyol İnşaatı Sırasında Karşılaşılabilecek Hususlar İnşaat sırasında yakıtlar, boyalar ve çözücüler gibi tehlikeli malzemelerin kullanılması muhtemeldir. Bu malzemeler ana yapıların inşası sırasında belirli amaçlar doğrultusunda da kullanılabilirler. Tüm tehlikeli malzemelerin depolanması, kullanılması, nakliyesi ve bertaraf edilmesi işlemleri yasal şartlara ve örnek şantiye uygulamalarına uygun olacaktır (örneğin; uygun kilitli yerlerde depolanması ve tehlikeli malzemelere dair uyarı işaretlerinin kullanılması). İnşaat bölgesine erişim kontrol edilecek/kısıtlanacak olduğundan, otoyol inşaatı sırasında toplumun tehlikeli malzemelere maruz kalmasıyla oluşacak risklerin son derece sınırlı olması beklenmektedir. İşçilerin karşılaşacağı riskler 16. Bölüm de ele alınmaktadır. Tehlikeli maddelerin kaza sonucu dökülmesi ve sızması sonucu toprak ve su kaynaklarında görülmesi olası etkiler 7.Bölüm de ele alınmıştır. uygun sızıntı-döküntü müdahale kitlerinin tedarik edilmesini ve çalışanların bunların kullanımı konusunda eğitilmesini sağlayacaktır. İnşaat sahalarında bulunacak tehlikeli malzemelerin tahmini miktarı ve bu malzemelerin tam olarak nerede depolanacağı hakkındaki bilgiler, Mühendislik, Tedarik ve İnşaat Yüklenicilerinin yönetim planlarında ve ayrıntılı şantiye yerleşim planında belirtilecektir. 14-9

10 İnşaat atıklarının ve hafriyat fazlası malzemenin büyük bir bölümü inert atık sınıfında ve normal bertaraf alanlarında imha edilmeye uygun olacaktır. Atıkların sadece sınırlı bir bölümünün (örn. yağlı atıklar, tehlikeli atık konteynerleri vb.) tehlikeli atık olarak uzaklaştırılması beklenmektedir. Yine, iyi inşaat atığı yönetimi uygulamalarının (örneğin uygun konteynerlere yerleştirme ve etiketleme, erişimi kısıtlama ve atıkların düzenli olarak bertaraf edilmesi - bkz. 6. Bölüm) benimsenmesiyle, halkın karşılacağı risklerin az olacağı öngörülmektedir. Otoyolun İşletilmesi Sırasında Karşılaşılabilecek Hususlar Otoyolun işletilmesi aşamasında sadece bakım işlemlerinden ya da kaza sonucu dökülmelerin temizlenmesinden kaynaklanabilecek, çok az miktarlarda tehlikeli malzemelerin ortaya çıkması beklenmektedir. Çevrede daha ciddi yayılımlara sebep olacak risklerin petrol ya da başka tehlikeli yük taşıyan kamyonların dahil olduğu kazalardan kaynaklanması mümkündür. Ancak tehlikeli malzemelerin köprü üzerinden geçirilmesi yasak olacağından, tehlikeli malzemelerin sızıntısı sonucu deniz ortamında görülebilecek kirlilikler daha sınırlı olacaktır. Dökülme-sızıntı vakalarına müdahale ve gerekli temizlik çalışmaları ADÖM Planının bir parçası olacaktır. Genel anlamda, daha geniş ve erişimi sınırlı olan yeni Otoyol, tehlikeli yüklerin nakliyesi için daha güvenli bir ulaşım sağlayacaktır; çünkü, mevcut daha küçük yollardan önemli oranda daha güvenli olacak ve kalabalık ilçe ve şehirlerin doğrudan içinden geçen mevcut yolların tersine, kentsel alanların/yerleşim yerlerinin yakınından sıklıkla geçmeyecektir Potansiyel Risk ve Etkileri Engellemek ve En Aza İndirmek için Alınacak Önlemler Tehlikeli malzemelerden kaynaklanan riskleri önlemek ve en aza indirmek için alınacak en iyi uygulama önlemleri, ÇSYP de (ayrı doküman) yer almaktadır ve bunlara aşağıda sayılan prensipler dahildir: İnşaat sırasında, işçi sağlığı ve güvenliği ve çevrenin korunması hakkındaki kanuni düzenlemelere ve iyi endüstri uygulamalarına uygun olarak, tehlikeli malzemelerin seçimi, depolanması, kullanımı ve uzaklaştırılmasının sıkı kontrolü. Herhangi bir dökülmenin şantiye dışında oluşabilecek olası sonuçlarını ortadan kaldırmak veya riskini azaltmak için tehlikeli malzeme envanterinin, envanter yönetimi aracılığıyla azaltılması. Çevre halkını tehlikeli malzemeler ve proses hataları ile bağlantılı başlıca risklerden ve ayrıca gürültü, koku vs. gibi emisyonlardan kaynaklanan rahatsızlıklardan korumak için, proje alanının etrafına tampon bölgeler veya başka fiziksel ayırma yöntemlerinin uygulanması. Proje ADÖM Planına uygun olarak, inşaat ve işletme sırasında dökülen tehlikeli malzemelerin ivedilikle kontrol altına alınması, temizlenmesi ve uzaklaştırılması. Planın ayrıntıları daha detaylı bir şekilde ÇSYP de (ayrı doküman) ele alınmıştır. Tehlikeli maddelerin ve atıkların, sadece, gerekli yetkiye sahip, ruhsatlı yükleniciler tarafından taşınması ve gerekli bütün yetkilerin uluslararası 14-10

11 uygulamalara uygun şekilde alındığından ve doğru prosedürlerin takip edildiğinden emin olunması. Kaza vakalarını en aza indirmek ve meydana geldiklerinde sonuçlarıyla ilgili gerekeni yapmak için etkili acil durum önleme ve müdahale planlarının geliştirilmesi ve uygulanması (OTOYOL ADHM Politikası nda açıklandığı gibi). Tehlikeli veya özel yükler taşıyan taşıtların Otoyola girmek için KGM den özel bir nakliye izni alması gerekmektedir (benzer önlemler Türkiye deki belirli bazı diğer otoyollarda da örneğin İstanbul daki Boğaz Köprüsü nü geçebilmek için halihazırda uygulanmaktadır) ÇEVRESEL VE DOĞAL KAYNAKLARLA İLGİLİ HUSUSLAR Projenin Potansiyel Riskleri ve Etkileri Otoyolun inşası çevreye ve insana yönelik, doğal afetlerden kaynaklanan yerel riskleri arttırabilir ya da özellikle yarma yapılan kısımlardaki topoğrafya değişikliklerinden kaynaklanabilecek heyelan ya da sel baskını gibi etkileri şiddetlendirebilir. Bu büyüklükte bir Projenin güzergah boyunca yaşayan halkın kullandığı toprak, su ve diğer doğal kaynakları da olumsuz etkileme potansiyeli vardır. İzmit Körfezi nin ve İznik Gölü nün ve ayrıca, çok sayıda akarsu ve derenin suları, inşaat ve işletme sırasında olumsuz etkilere karşı korunması gereken doğal kaynaklar olarak dikkate alınmalıdır Potansiyel Riskleri ve Etkileri Önlemek ve Minimuma İndirmek İçin Alınacak Önlemler 4.Bölüm (İzmit Körfezi) ve 8. Bölüm (Tatlı su Ortamı) yüzey sularının inşaat ve işletme sırasında karşılaşacağı potansiyel riskleri tartışmakta ve bu riskleri kontrol altına alacak uygun önlemleri belirlemektedir. Zemin özelliklerinin korunması, toprak erozyonu/heyelanlar ve ilgili konular 7. Bölüm de ele alınmaktadır. Daha önceden planlanmış olan Otoyol güzergahının kısmen değiştirilmesiyle, bazı etki azaltma/ortadan kaldırma önlemleri uygulanmıştır: Faz 1 de, özellikle heyelana meyilli bir bölgeden kaçınmak amacıyla, Dürdane noktasında güzergah değiştirilmiştir. Faz 2 de, Uluabat Gölü nde görülebilecek muhtemel etkileri önlemek için, yol güzergahı gölün kuzeyinden geçecek şekilde değiştirilmiştir. Mevcut (yeni) güzergaha göre Otoyol gölün yakınından geçmemekte ve böylece gölü besleyen akarsu kollarının üzerinden geçilmemektedir

12 14.6 TOPLUMUN HASTALIĞA VE ANTİ-SOSYAL DAVRANIŞA MARUZİYETİ Projenin Potansiyel Riskleri ve Etkileri Proje nedeniyle toplumun su kaynaklı, su ile ilişkili veya taşıyıcı kaynaklı hastalıklara maruz kalmasına yol açabilecek koşulların oluşma olasılığı çok azdır/yoktur (çünkü Proje faaliyetlerinin tarımla, çürüyebilen ürünlerle, sulak arazilerin, bataklıkların, yapay su birikintilerinin vs. oluşturulmasıyla ilgisi yoktur). Diğer büyük inşaat projelerinde de olduğu gibi, inşaat işçilerinin sosyal/dinlenme amaçlı faaliyetlerinin kendi aralarında ve/veya diğer yerel sakinlere karşı anti-sosyal davranışlara (gürültü/tartışmalar, alkol alımı, kavgalar) yol açması ihtimali mevcuttur. Yerel halk örneğin sıtma, verem ve grip gibi bulaşıcı hastalıklarda görülecek potansiyel artışa karşı savunmasız olabilir. Ayrıca işçiler AIDS in ve cinsel yolla bulaşan başka hastalıkların (zührevi hastalıklar) söz konusu ilçe/köy nüfusu dahilinde yayılmasına neden olabilir ila 2008 yılları arasında yürütülen bir çalışma, Türkiye de görülen AIDS vakalarının artmakta olduğunu ortaya koymuştur (1). Türkiye de yeni AIDS vakalarının görülme oranı milyonda 0,7 ile, Avrupa ülkelerindeki en düşük oranlardan biri olsa da, işgücü dahilinde ve iş gücü ile yerel nüfus arasında kültürel ve/veya dilsel ve etnik farklılıkların olması halinde, bu durum daha kötüye doğru gidebilir. Halk sağlığı ve mevcut durum verileri hakkında daha fazla bilgiye 15. Bölüm de (Kısım ) ulaşılabilir. İşletme aşamasında, uzun-mesafeli ulaşımın gelişmesi sebebiyle, Proje Alanındaki suç oranında ve bazı bulaşıcı hastalıklarda artış gibi etkiler görülebilir. Yerel resmi kurumlarla, sivil toplum kuruluşlarıyla ve sivil gruplarla işbirliği yaparak, servis istasyonlarında, tır park alanlarında ve köylerde güvenlik gücünün ve bilincinin artırılması, potansiyel etki azaltıcı önlemler arasındadır Potansiyel Riskleri ve Etkileri Engellemek ve Minimuma İndirmek için Alınacak Önlemler İnşaat işgücünün büyük bir bölümünün yerel kaynaklardan oluşturulması planlanmaktadır ve yerel istihdam olanaklarını geliştirecek önlemler ve faaliyetler ÇSYP nin (ayrı doküman) bir parçası olarak Yerel Personel Alımı Prosedürü nde açıklanmıştır. Dolayısıyla dışarıdan gelen ve önemli derecede farklı kültürel/etnik altyapıya sahip işçilere ilişkin riskler minimuma indirilecektir. Uygun disiplin önlemleri uygulanarak işçilere eğitim verilmesi ve bu eğitimlerin işçiler tarafından anlaşılmasının sağlanmasıyla, işçilerin neden olabileceği anti-sosyal vakalar minimuma indirilebilir. Bu husus halkın katılımı sürecinde de ele alınacaktır. Bu kapsamda yerel temsilcilerle (kadın grupları ve yerel (1) Türkiye Sağlık İstatistikleri Yıllığı,

13 yetkililer dahil olmak üzere) yapılacak olan görüşmelerde, Projenin inşaat aşamasında karşılaşılabilecek önemli mevzulara ilişkin kaygılar ele alınacaktır. Zührevi hastalıkların ve diğer bulaşıcı hastalıkların yerel halk arasında yayılması riskini minimuma indirmek için yerel yönetimler ve paydaş gruplarıyla (örneğin yerel STK lar ve okullarla) yapılacak işbirliklerinin yanı sıra, işçiler için sağlık bilinci eğitimleri düzenlenecek, sağlık çalışanları hastalıkların tedavisi konusunda eğitilecek, sağlık hizmetleri sunulacak ve işçiler için bağışıklık programları hayata geçirilecektir. Her durumda sağlık gözetim programının bir parçası olarak işçilere sağlık kontrolleri uygulanacaktır ve kabul edilebilir bir sosyal çevrenin oluşturulmasını kolaylaştırmak amacıyla uygun konaklama yerleri ve sağlık ve sosyal yardım olanakları sunulacaktır. İşçi konaklama yerlerinin tasarımı daha detaylı olarak 16. Bölüm de tartışılmaktadır ve ilgili önlemler ve eylemler ÇSYP de bulunabilir. İnşaat yüklenicilerine, kullandıkları işgücüne alıştırma eğitimi verme zorunluluğu getirilecektir. Bu eğitimde yerel halkla kurulan ilişkiler anlamında mevcut olan potansiyel riskler/etkiler vurgulanacaktır ve uygun önlemlerin altı çizilecektir. Yerel halk (veya diğer işçiler) işgücü mensuplarının davranışları hakkındaki şikayetlerini, halk ve personel için geliştirilen şikayet yönetim mekanizması aracılığıyla iletebilirler (bkz. 17. Bölüm ÇSYS). İşletme faaliyetleri başlamadan önce, bulaşıcı hastalıkları ve Otoyolun işletilmesinden kaynaklanabilecek diğer etkileri (inşaat aşamasındaki yukarıda bahsedilen hususlara benzer şekilde) ele alan Topluma Yönelik Proje Eğitim Programı güncellenerek uygulanacaktır ACİL DURUMA HAZIRLIK VE MÜDAHALE Acil Durum Hazırlık ve Müdahale Politikası nda (ADHM Politikası), risk değerlendirmelerine ve tehlikelerin nasıl belirlenip çözümleneceğine ve bunları önlemek, ya da en azından toplumu etkileme ihtimali bulunan risklere müdahale edebilmek için uygun prosedürlerin nasıl oluşturulacağına değinmektedir. Proje geliştirme kapsamında yürütülen ek çalışmalar ve riskler ve tehlikeler konusundaki düzenli incelemeler temel alınarak, bu prosedürler gözden geçirilerek düzenlenecektir ve gerektiği takdirde başka prosedürler/faaliyetler de eklenecektir. Ayrıca tatbikat uygulamaları ve gerçek uygulama deneyimleriyle bunlar üzerinde yapılan testlerin sonuçlarına göre ek önlemler uygulama veya prosedürlerde değişikliklere gitme ihtimalleri göz önünde bulundurulacaktır. Hazırlık için önlemler ya da vaka meydana geldiğinde uygulanacak müdahale stratejileri, her yönetim prosedürü için bir çerçeve teşkil ederek beş kategoriye ayrılmıştır. Ek S-2 de sunulan ADHM Politikası nda de gösterildiği gibi, bu beş farklı acil durum kategorisi Proje için en önemli veya büyük olan vakadan (Kategori 1) en az önem taşıyan veya en küçük olan vakaya doğru (Kategori 5) sınıflandırılmıştır ve bu kategoriler Otoyolun hem inşası hem de işletilmesi için geçerlidir. Güvenlik ve acil durum müdahalelerine ilişkin genel sorumluluk ye aittir. Mühendislik, Tedarik ve İnşaat Yüklenicileri ve diğer 14-13

14 yükleniciler, nin ADHM politikasında belirtilen ilkelere ve ilgili otoritelerin belirlediği diğer koşullara uygun olarak kendi acil durum müdahale planlarını ve prosedürlerini hazırlayacaklardır. bu planları gözden geçirecektir ve Projedeki bütün acil durum planları ve prosedürleri arasında uyumluluk sağlayacaktır. Bu planlar ve prosedürler, Kategori 4 ve Kategori 5 te yer alan hafif vakaların yerel olarak yönetilmesini sağlayacak, ancak Kategori 1, 2 ve 3 te yer alan daha ciddi vakaların meydana gelmesi durumunda, Mühendislik, Tedarik ve İnşaat Yüklenicilerine ait Acil Durum Müdahale Ekiplerinin (ADME) harekete geçirilmesini sağlayacaktır İnşaat ve İşletme Sırasında Acil Durum Sistemleri ve Planlaması Genel Politikalar ve Prosedürler ADHM Politikası (1), ilgili Türk kanun ve yönetmeliklerine ve ayrıca kredi kuruluşlarının belirlediği gerekliliklere uygun olacak şekilde hazırlanmıştır. ADHM Politikası çerçevesine, olası acil durumlar ve sonuçları, çeşitli tarafların rolleri ve sorumlulukları, organizasyon ve koordinasyon, iletişim, kaynaklar, eğitim ve acil duruma müdahale prosedürleri dahildir. Acil durumlar ortaya çıkmadan önce yapılması gerekenler (yani tehlikelerin tespiti ve risk kontrolü) gibi acil durumlar sırasında ve acil durumlardan sonra yapılması gerekenleri de kapsar. Ayrıca şu unsurları da içermektedir: Planlama ve koordinasyon; Acil durum bölgelerinin organizasyonu (komuta merkezleri, tıbbi istasyonlar, v.s.) Roller ve sorumluluklar; İletişim sistemleri; Acil duruma müdahale prosedürleri; Acil durum kaynakları; Eğitim (bilgi tazeleme eğitimleri dahil); ve Kontrol listeleri (rol ve faaliyet listesi ve ekipman kontrol listesi). nin ADHM Politikası, farklı vaka kategorilerine yönelik müdahaleleri planlar; bunlar arasında Kategori 1 en ciddi ve büyük ölçüde önemli vakaları, Kategori 5 ise daha az ciddi ve az önemli vakaları ifade etmektedir: Kategori 1: Çok Büyük Çapta Çevresel Etki, Kalıcı Ciddi Hasar, Büyük Bir Alana yönelik Ciddi Rahatsızlık, Belirlenmiş veya Yasal Limitlerin Sürekli İhlal Edilmesi gibi durumlar; Kategori 2: Büyük Ölçüde Önemli Çevresel Etki, Ciddi Hasar, Belirlenmiş veya Yasal Limitlerin Geniş Kapsamlı İhlali gibi durumlar; (1) OTOYOL A.S. Acil Durum Hazırlık ve Müdahale Politikası (ADHMP), Aralık 2010, güncelleme Ocak

15 Kategori 3: Yerel Etki, Önemli Hasar, Toksik Malzemelerin Sınırlı Boşaltımı, Belirlenmiş veya Yasal Limitlerin Tekrar Eden İhlali gibi durumlar; Kategori 4: Az Önemli Etki, Ölçülebilir Kirlenme ve Hasar, Belirlenmiş veya Yasal Limitlerin bir kez İhlali, Halkın Rahatsızlığı; Kategori 5: Hafif Etki, İhmal Edilebilir Ölçüde Maddi Sonuçlar. Tehlikeli malzemelerin söz konusu olduğu tipik dökülme ya da kazalar genellikle Kategori 3 e dahildir. Acil Durum Hazırlık ve Müdahale Koordinatörü (ADHMK), Yönetimi tarafından, Acil Durum Müdahale Ekiplerini (ADME) kurmak, koordine etmek ve eğitmek üzere görevlendirilecektir. ADME, ADHM Politikasına uygun olarak, Otoyol ve ilgili yapıları üzerindeki acil durumları engellemek ve bunlara müdahale etmek üzere alınacak önlemleri planlamaktan sorumlu olacaktır. Acil Durum Müdahale Merkezleri (ADMM) inşaat sırasında şantiyelerde ve işletme sırasında, faaliyetlerin başlamasından önce belirlenmiş olan işletme merkezlerinde kurulacaktır. ADMM ler, sahada 24/7 hazır bulunan ambulans, gerekli acil durum ekipmanı ve iletişim altyapısı ile bir koordinasyon merkezi olarak hareket edebilecek şekilde donanımlı olacak ve acil duruma müdahale aktivitelerini yürütecek yeterli personeli bulunacaktır. Acil durum öncelikle aşağıdakileri kapsar: Bir kaza ile ilgili tüm ilgili koşulların raporlanması ve ön değerlendirmesi, Durumun yerinde yönetimi, Sahadaki yönetimi desteklemek için kaynakların koordinasyonu (dışarıdan koordinasyon), Durumla ilgili paydaşların bilgilendirilmesi ve raporlama, ve Müdahale eylemlerinin sona erdirilmesi. Otoyolun işletilmesi sırasında, tüm acil durum faaliyetleri, merkezi bir SCADA (İzleme, Kontrol ve Veri Toplama Sistemi) ile koordine edilecektir. SCADA, yönetimsel karar verme mekanizmasını desteklemek üzere süreç kontrolü ve gerçek zamanlı veri toplanmasını sağlayan bir yazılım programıdır. Tüneller için kaza, yangın, dökülme, sızıntı gibi hadiselere yönelik olarak ADHM Politikası dokümanında (bkz. Ek S-2) tarif edilen Acil Durum Müdahale Prosedürlerinin özeti aşağıdaki kısımlarda verilmektedir. ADHM Politikası, 2012 de ana inşaat faaliyetlerinin başlamasından önce ve sonraki aşamalarda güncellenecektir Kazalar Otoyolun inşaatı ve işletilmesi sırasında işçilerin ve diğer kişilerin yaralanmaları halinde, ADME üyeleri ambulanstaki tıp personeline sorumluluk devredilene dek ilk yardım uygulamalıdır. ADME üyesi çevre güvenliğinden emin olmalı, yangın olasılığını araştırmalı ve dökülen maddeler varsa bunları temizlemelidir

16 Yangın Yangın olasılıkları, genellikle inşaat ve işletme sırasında alınan önleyici tedbirler (tüm personelin yangından korunma eğitimi alması ve tüm elektrikli cihazların düzenli bakımının gerçekleştirilmesi gibi) sayesinde en aza indirgenecektir. Ayrıca, çalışma alanlarında yangın söndürme cihazları acil durumda eyleme geçmek için uygun yerlerde hazır bulundurulacaktır. Herhangi bir yangın olayının izlenebilmesi için, uygun yerlere yangın tespit ve alarm sistemleri kurulacaktır. Bu sistemler, yangını tespit etmek ve çalışanları, Acil Durum Müdahale Ekiplerini, kamu yetkililerini ve halkı uygun bir şekilde uyarmak için ihtiyaç duyulan iletişim ve bilgilendirme sistemleri de dahil olmak üzere tüm önlemleri kapsar. Ayrıca, İletişim Yönetimi Prosedürü uyarınca yangın vakaları, bunların yönetimi ve sonuçlarına ilişkin olarak bir kayıt sistemi de tutulacaktır. ADME, yangın srasında koordinasyonu sağlamak ve olaydan sonra durum hakkında rapor vermekten sorumludur Depremler Tüm çalışanlara (inşaat ve işletme aşamalarında), deprem sırasında kendi emniyetleri için yapmaları gerekenlere dair eğitim verilecektir. Richter ölçeğine göre 4,5 tan daha yüksek şiddette (herkesin hissedebileceği şiddette) bir deprem olduğunda, Proje yapılarının (Otoyol kesimleri, tüneller, köprüler, viyadükler ve ilgili diğer yapılar) genel görsel ve teknik kontrolü derhal yapılmalıdır. Bir hasar/arıza tespit edildiğinde ilgili yetkililer haberdar edilmeli ve Otoyol kullanıcıları radyo ve işaretler ya da gerekirse bariyerler kullanılarak bilgilendirilmelidir. Yapılarda hasar oluşması halinde, çökme riski değerlendirilecek ve ilgili yetkililere haber verilecektir. Yetkililerin verdiği, teknik şartnamelere uygun talimatlar izlenecektir Dökülme ve Sızıntılar İnşaat alanlarına ya da ulaşım amaçlı kullanılan yollara yağ, yakıt, boya, v.s. dökülebilir. Bu dökülmelerin hemen ardından yapılması gerekenler kirlenmeyi önlemek için önem taşımaktadır. Bir kazanın ardından sızıntı ve/veya dökülme olduğunda yapılması gerekenler şunlardır: Sızıntı kaynağı tespit edilecek ve mümkünse sızıntı kesilecektir. Yollarda kaza yapmış olan kamyonlar, inşaat ekipmanı, v.s. daha fazla sızıntı ve/veya dökülmenin engellenmesi için, olabildiğince hızlı bir şekilde normal pozisyonlarına getirilecektir. Sızıntının yayılmasını engellemek için, sızıntı kaynağının etrafına kum torbaları döşenecektir. Büyük sızıntılarda, arazinin eğimine bağlı olarak, sızıntıdan daha aşağıya doğru inen bir kanal açılacak, kanal sızıntıyı toplaması için emici 14-16

17 malzemeyle doldurulacak ve sızan maddenin toprağa karışması engellenecektir. Kirletici, kirlenmiş emici malzeme ve toprak, uygun büyüklükte ve dayanıklılıktaki poşetlere koyulacak ve bu poşetler uygun şekilde etiketlenecektir. Büyük sızıntı ve/veya dökülme vakalarında, olay şantiye yöneticisine (inşaat aşamasında) ve işletme yöneticisine (işletme sırasında) derhal rapor edilecektir. İlgili yerel kurumlara da gerektiği şekilde olayla ilgili bilgi verilecektir. Yağ, yakıt ya da diğer kimyasalların su kaynaklarına sızması durumunda, sızıntının yayılmasını engellemek ve yüzeyde biriken kirletici miktarının olabildiğince az olmasını sağlamak için absorban (emici) tekneler/yüzer bariyerler kullanılacaktır. Absorban teknelerin iç kısımları emici, lifli bir malzemeyle doldurulacaktır. Gerekli olduğu takdirde, sızıntının ve suyun debisine bağlı olarak, birden fazla tekne kullanılabilir. Bu eylemlerin ardından, sızıntının aşağısında ve yukarısında kalan ilgili noktalardaki su kalitesi izlenecektir. Her şantiyede ve işletme merkezinde yakıt ve kimyasal sızıntı riskleriyle ilgili bir sızıntı-müdahale seti bulunacak ve ADME, bir olay meydana geldiğinde mümkün olan en kısa zamanda eyleme geçmeye hazır olacaktır. Böyle bir set içerisinde yer alacak minimum ekipman listesi aşağıda özetlenmektedir: Yakıt/kimyasal emicileri Manüel ve elektrikli pompa Drenaj tankları Kimyasallara dayanıklı, koruyucu kıyafet Kimyasal gazları dağıtıcı ekipman Emici malzeme olarak kum ve talaş Absorban tekneler ve yastıklar Kimyasallara dayanıklı variller Sağlam plastik poşetler Uyarı işaretleri Tünellerde Acil Duruma Müdahale Tünel acil duruma müdahale prosedürleri, tünellerin içinde ve tünellere yakın yerlerde meydana gelebilecek acil durumlarda uygulanacaktır. Başlıca tehlikeler, trafik kazaları, araçların arıza yapması ve yangınlardır. Tünellerle ilgili acil durumlara müdahale prosedürleri aşağıdakileri kapsamaktadır: Müdahale prosedürleri, Vaka yönetimine ilişkin prosedürler, ve Tünel tahliye prosedürleri 14-17

18 Bu prosedürler aşağıda özetlenmektedir. Müdahale Prosedürleri Her bir tünel ikiz-tüp şeklinde tasarlanmıştır; her tüpte, tek yönde üç trafik şeridi yer alacak, belirli aralıklarla tüpler arasında bağlantı/geçiş noktaları oluşturulacaktır ve bu da acil durumlara müdahalede esneklik sağlayacaktır. Acil durum hizmetlerinin erişimi, koşullara bağlı olarak birkaç şekilde gerçekleştirilecektir. İlk alternatif, güzergahta herhangi bir tıkanıklık yoksa müdahale ekibinin olaydan etkilenen tünelde araçla ilerlemesidir. Alternatif olarak, eğer olayın meydana geldiği noktanın ardındaki trafik durmuşsa, olaydan etkilenmemiş olan tünel trafiğe kapatılabilir ve müdahale ekibi bu tübe erişim sağlar. Ekip, olay yerine en yakın yaya geçiş noktasında aracından inerek, yaya geçişini kullanıp, diğer tüpteki olay yerine yürüyerek erişir. Olay yerine araçla gitmek mümkün değilse veya tercih edilmiyorsa, merdivenler ya da asansörler yoluyla olay yerine ulaşmak için acil durum erişim noktaları kullanılacaktır. Acil durum personeli, olaydan etkilenen tünel boyunca yürüyerek doğrudan olay yerine ulaşabilir. Alternatif olarak, önce olaydan etkilenmemiş tünel boyunca yürüyebilir ve ardından olay yerine en yakın yaya geçiş noktasını kullanarak diğer tüpteki olay yerine geçebilir. Başlangıçta olayın gerçekleşmediği tünel içerisinde trafik akmaya devam ediyor olabilir. Taşıma yolunun kenarlarında yaya kaldırımları bulunmaktadır; bu kaldırımlar arasında tekerlekli sandalyelerin rahatlıkla geçebileceği geçiş noktaları mevcuttur. Vaka Yönetimine İlişkin Prosedürler Tünelde meydana gelebilecek vakalar, Proje Operasyon Koordinatörü idaresinde görev alan Operasyon Ekipleri tarafından yönetilir. Operasyon ekibi/merkezi tünelin, trafik yönetiminin, trafik bilgilerine dair iletişimin ve sinyal kontrolünün sürekli takibinden sorumludur. Otomatik vaka tespit sistemi (yani CCTV Uyarısı), meydana gelen vakanın doğası, sebebi ve ciddiyeti konusunda operatörü bilgilendirir. CCTV Uyarısı bir arıza veya kaza nedeniyle tünelde durmak zorunda kalan bir aracı otomatik olarak tespit edebildiği gibi, yangınları da tespit eder. Genellikle müdahale süresi yaklaşık beş dakika olmalıdır; ancak bu, vakanın tünelde meydana geldiği lokasyona da bağlıdır. Tünellerde, acil durum hizmetleri (örneğin, yangın söndürme, ambulans, v.s) için radyo yayınına bağlanmayı sağlayıcı donanım kurulacaktır. Kontrol merkezinden, radyo yayınını keserek tüneli kullananlara acil durum bilgisi verilmesi mümkün olacaktır. Tüneli kullananların dışarı çıkarılmak üzere bekledikleri sığınak ve diğer tesislerde hoparlörler kurulacak ve gerekli durumlarda süreçle ilgili bilgi aktarılacaktır. Tünel Tahliye Prosedürleri Acil durumlarda tünellerin tahliyesi, yaya geçişleri ve yangına dayanıklı acil çıkış kapıları aracılığıyla yapılacaktır. Acil durumlar için yürüme yolları, taşıma yolundan daha yukarı seviyede, tekerlekli sandalyenin kaldırıma kolaylıkla tırmanmasını ve acil durum geçişini kullanmasını sağlayacak şekilde yapılacaktır. Tahliye işlemi olaydan etkilenmemiş olan tünele ya da doğrudan açık havaya yapılabilir. Tünellerde yürüme yolları bulunacaktır; böylelikle, 14-18

19 insanların emniyetli bir biçimde etkilenmemiş tünel boyunca vakanın meydana geldiği yerden uzaklaşabilmesi ve geçiş noktalarında birikme olmaması sağlanacaktır. Acil durum çıkışları, mümkünse, tünelin her iki kenarında yer alacaktır ve hareket engeli olan insanların da rahat bir şekilde çıkabilmesini sağlayacaktır. Havalandırma sistemi, tüpler arası geçişlerde havalandırma sağlanmasını ve etkilenmemiş tübe ve geçiş bölümüne duman girişini önlemek için pozitif basınç ve diğer yöntemlerin uygulanmasını içerir. Havalandırma sistemi, ayrıca, bir yangın durumunda dumanın dışarı atılmasını da sağlayacaktır. Böylece, vakanın meydana geldiği noktanın etrafındaki alanda yanma sunucu oluşan gaz ve dumanların hareketi engellenerek veya minimize edilerek, yakınlardaki kişilere kısıtlanmamış kaçış yolları sağlanacaktır Projenin Potansiyel Risk ve Etkileri Güzergah üstündeki belli bölümler kazalar için daha yüksek risk teşkil etmektedir ve bu noktalarda meydana gelecek kazaların sonuçları çok daha ciddi olabilir. Bunlar, yandan esen rüzgarlar nedeniyle yüksek riske sahip olan köprüleri, viyadükleri, ve özellikle de İzmit Körfezi Köprüsünü, ve ayrıca yangın ve patlama gibi başka riskler içeren iki tüneli kapsamaktadır. Tehlikeli malzemelerin tünellerden ve köprülerden geçirilmesi de yerel halkın sağlık ve güvenliğini riske sokabilir. Bu Projede bu tür hususlar daha büyük önem arz etmektedir; çünkü, Proje alanı 1. derece deprem bölgesinde yer almaktadır ve Kuzey Anadolu Fay (KAF) hattının parçası olan hareketli faylara yakınlığından ötürü ciddi depremlere yatkındır. Projenin belli bölümlerde kıyıya yakınlığı da (örneğin İzmit Körfezi nin güney sahili), özellikle bir deprem ve tsunami olayında su baskını riskini arttırmaktadır Potansiyel Risk ve Etkileri Engellemek ve En Aza İndirmek için Alınacak Önlemler Otoyol ve yapıları, Kısım de belirtilen kazaların meydana gelme riskini en aza indirmek ve bir kaza meydana geldiği takdirde uygun şekilde müdahale edebilmek üzere, tasarım ve işletmeye yönelik sıkı standartları karşılayacak şekilde tasarlanacaktır. ADHM Politikası nı benimseyen aşağıdakileri oluşturup uygulamayı tasarlamaktadır: acil durumları engellemek için önlemler alınması; acil durumlara müdahale etmek için önlemler alınması; ve acil durum sonrasında zararların tespiti ve iyileştirme çalışmaları. Acil durumlara karşı, toplum sağlığı ve güvenliğini korumaya yönelik ADHM planlarının hazırlanmasıyla ilgili öneriler, IFC PS4/EBRD PR4 ün hükümlerine uygun olarak ÇSYP de (bkz. ayrı doküman) belirlenmiştir. Yol kullanıcılarını ve özellikle tüneli ve körfez köprüsünü kullanacak daha geniş çaplı topluluğu 14-19

20 etkileyecek acil durumları önleme, bunlara hazırlıklı olma ve müdahale edebilme planları da bu önerilere dahil edilmiştir. Bunlar yerel acil durum servisleriyle işbirliği içinde hazırlanacak ve gerekli bilgi yol kullanıcıları ve daha geniş çaplı olarak toplumla paylaşılacaktır. Yerel halkın ikincil zarara uğraması riskini doğuran bir acil durumun yaşanması halinde, yerel acil durum ekipleri alarma geçirilecektir. Toplumsal katılım sürecinin bir parçası olarak, acil durumlar ve ilgili müdahale planlarına (örn. Acil Durum Önleme ve Müdahale Planı) ilişkin ayrıntılar yerel halkla paylaşılacaktır. İletişim kanalları oluşturulacak ve acil bir durumun yaşanması halinde, telefon, sesli alarmlar ve taşıtlara monte edilen hoparlörler gibi uygun araçlarla uyarılar yapılacak ve bölge sakinleri bilgilendirilecektir. yüklenicilerinin ve alt yüklenicilerinin de acil durum hazırlık ve müdahale planları ve prosedürleri hazırlaması gerekmektedir ve bu plan ve prosedürlerin ADHM politikası ile uyumlu olması gerekir. Bu prosedürler bir Acil Durum Müdahale Ekibinin (ADME) ve bir Acil Durum Müdahale Merkezinin (ADMM) kurulmasını sağlayacaktır. Kategori 1, 2 ve 3 te verilmiş olan vaka türlerinin meydana gelmesi durumunda ADME ve ADMM ler derhal harekete geçirilecektir. Tehlikeli malzemelerin taşınması ADR yönetmeliklerine (Türkiye yönetmeliklerinde benimsendiği şekilde) uygun olarak yapılacaktır. Tehlikeli madde (yani Sınıf 1 ve 2) taşıyan kamyonların köprü veya tünellerden geçmesine izin verilmeyecektir. Ancak bazı kimyasal maddelerin yalnızca kontrol altındaki bazı durumlarda (örneğin refakatçi eşliğinde; ayrıca bkz. Kısım ) geçirilmesine izin verilebilir. Genel olarak, tehlikeli ve özel yüklerin taşınması için Karayolları Genel Müdürlüğü nden (KGM) Otoyola erişim için bir taşıma izni alınması gerekecektir. Otoyolun olumlu etkilerinden biri de, gelişmiş ulaşım bağlantıları sayesinde, yerel yerleşimleri etkileyen acil durumlara ve doğal afetlere, örneğin ilgili alanı tahliye etmek ve/veya acil durum destek personelini ve malzemelerini başka şehirlerden olay yerine ulaştırmak amacıyla, daha kolay ve hızlı müdahale edilebilecek olmasıdır GÜVENLİK PERSONELİ Projenin Potansiyel Riskleri ve Etkileri Özellikle köprülere, viyadüklere ve tünellere ve inşaat sırasında şantiyelere izinsiz girişi önlemek için güvenlik personeli görevlendirilecektir. Güvenlik personelinin getirebileceği risk ise şudur: eğer bu personel uygun şekilde eğitilmezse bulundukları konumu suistimal edebilir, yerel halkı istismar edebilir veya şantiyeye girecek olası kişilere veya diğer yetkisiz kişilere müdahale ederken/uyarıda bulunurken aşırı güç uygulayabilir Potansiyel Riskleri ve Etkileri Önlemek ve En Aza İndirmek İçin Alınacak Önlemler Güçlü bir toplum katılımı uygulaması, işçiler ve bölge sakinleri arasında iyi ilişkilerin gelişmesini sağlayarak Projenin güvenlik stratejisini destekleyebilir. Bunu sağlamak için, işçilere ve etki altında kalan topluluklara güvenlik 14-20