Ekonomi Bülteni. 05 Kasım 2012, Sayı: 42. Yurt Dışı Gelişmeler. Yurt İçi Gelişmeler. Finansal Göstergeler. Makro Ekonomi ve Strateji

Transkript

1 Ekonomi Bülteni, Sayı: 42 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Makro Ekonomi ve Strateji ABD Seçimleri Yaklaşırken Seçimi Kim Kazanır, Piyasaları Nasıl Etkiler? Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ercan Ergüzel Doğukan Ulusoy Ali Can Duran 1

2 Yurt Dışı Gelişmeler ABD de işsizlik oranı %7.9 olarak gerçekleşti. ABD de seçimlerden önce açıklanan son işsizlik oranı, Eylül ayında sürpriz bir şekilde 0.3 puan gerilemesinin ardından, Ekim ayında piyasa beklentileri dahilinde 0.1 puanlık bir artış gösterdi ve %7.9 olarak gerçekleşti. Artışın sebebi olarak katılım oranında yaşanan artış gösterilirken, istihdam tarafından açıklanan bir diğer önemli veri olan tarım dışı istihdam verisi de beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Tarım dışı istihdam 125 bin olan piyasa beklentilerinin üzerinde 171 binlik bir artışı işaret etti. Hafta içi yayınlanan bir diğer istihdam verisi, haftalık işsizlik maaşı başvuruları da 370 bin olan piyasa beklentilerinin altında 363 bin olarak açıklandı. Trendi daha net gösteren 4 haftalık hareketli ortalama ise 1500 kişi azalarak bine kadar geriledi. ABD de konut fiyatları artmaya devam ediyor. ABD de konut fiyatların en önemli göstergelerinden olan Case Shiller 20 endeksi Ağustos ayında %1.9 olan piyasa beklentilerine paralel geçen yılın aynı dönemine göre %2 lik bir artış kaydetti. Ağustos ayı verileri son 1 yıl içerisindeki en hızlı artışı işaret ederken, mevsimsellikten arındırılmış endeks ise son 7 aydır arka arkaya yükselmiş oldu. Son dönemdeki artışlara rağmen konut fiyatları halen kriz öncesindeki zirvesinin %29 altında seyrediyor. ABD de ISM İmalat endeksi beklentilerin üzerinde açıklandı. ABD de Ekim ayına ilişkin açıklanan ISM imalat endeksi piyasa beklentilerinin 0.5 puan üzerinde 51.7 olarak açıklandı. Son iki aydır 50 nin üzerinde kalarak genişlemeyi işaret eden endeks son 5 ayın da en yüksek seviyesine yükselmiş oldu. Endeksin alt kalemlerinde yeni siparişler endeksinde ise daha belirgin bir artış görüldü den 54.2 ye yükselen endeks önümüzdeki dönemde imalat sektörünün büyümeye devam edebileceğine dair sinyaller verdi. Aynı gün açıklanan Tüketici Güven Endeksi de 72.2 ile Şubat ayından bu yana en yüksek değerini alarak ekonomideki ivmelenmeye paralel tüketici güveninin de artmaya devam ettiğini ortaya koymuş oldu. Euro Bölgesi nde işsizlik rekor seviyelere yükseldi. Euro Bölgesi nde açıklanan Ekim ayı işsizlik oranı piyasa beklentisinin 0.1 puan üzerinde %11.6 olarak gerçekleşti ve tarihinin en yüksek seviyesine çıkmış oldu. Euro Bölgesi nde en yüksek işsizlik oranına sahip ülke %25.8 ile İspanya olurken, ülkedeki genç işsizlik oranı da %54.2 ile alarm verici seviyelere yükseldi. Euro Bölgesi ne ilişkin aynı gün açıklanan bir başka veri olan yıllık TÜFE tahmini ise enerji fiyatlarındaki artışın hız kesmesiyle 0.1 puanlık düşüş ile %2.5 olarak gerçekleşti ve ekonomik aktivitenin yavaşladığı bölgede yukarı yönlü enflasyonist baskıların sınırlı olduğunu teyit etti. Euro Bölgesi PMI endeksleri gerilemeye devam ediyor. Ekim ayında Euro Bölgesi Üretim PMI endeksi, 46.1 den 45.4 e gerileyerek imalat sanayinde 15 aydır görülen daralmanın derinleşmeye devam ettiğini ortaya koydu. Euro Bölgesi nin en büyük iki ekonomisi olan Almanya ve Fransa nın PMI endeksleri sırasıyla 46 ve 43.7 olarak açıklanırken, İtalya ve İspanya ise sırasıyla 44.7 ve 43.5 değerlerini aldı. Ekim ayı verileri bir süredir borç krizinin merkezine oturan İspanya da 18 aydır süren daralmanın derinleşmeye devam ettiğini de gösterdi. Japonya Merkez Bankası parasal genişleme programını genişletti. Japonya Merkez Bankası (BoJ) gerçekleştirdiği para politikası toplantısının ardından varlık alım programını 11 Trilyon Yen (138 milyar $) artırarak 91 trilyon Yen e yükseltti. İki ay üst üste parasal genişlemeye giden merkez bankasında zayıf gelen ekonomik veriler ve 2014 yılı için %1 lik enflasyon hedefinin tutturulamayacağına yönelik beklentiler ek parasal genişlemede etkili oldu. Kararın ardından BoJ ve hükümetin ortak bir açıklama ile deflasyona karşı mücadelelerini kararlılıkla devam ettireceklerini açıklamaların arından ise Yen, ABD Doları karşında değer kayıpları yaşadı. Çin de PMI büyümeyi işaret etti. Çin de açıklanan PMI endeksi Ağustos ve Eylül aylarında yükselmesinin ardından Ekim ayında da 0.4 puanlık artış ile 50.2 ye yükseldi ve son dört ayın en yüksek seviyesine çıkmış oldu. Endekste önemli bir diğer nokta ise yeni siparişlerin 50.4 e yükselerek Nisan ayından bu yana ilk defa genişlemeyi işaret etmesi oldu. Açıklanan veriler dünyanın en büyük ikinci ekonomisi konumunda olan Çin deki ekonomik yavaşlamanın dip yaptığı ve yeninden ivme kazanacağı yönündeki beklentileri kuvvetlendirdi. G. Kore de ihracatlar 4 ay sonra ilk defa arttı. Asya nın önemli ekonomilerinden G. Kore ekonomisinde ihracatlar Ekim ayında son 4 aydır ilk defa artış kaydetti. Ekim ayında ihracatlar yıllık bazda %0.7 olan piyasa beklentilerinin üzerinde %1.2 lik bir büyümeyi işaret etti. İhracatın önemli bir yer tuttuğu G. Kore ekonomisindeki gelişmeler, gelişmiş ülkelerdeki ekonomik aktivite açısından da önemli bir gösterge niteliği taşıyor. 2

3 Yurt İçi Gelişmeler Dış Ticaret Dengesi, Eylül 2012 Dış Ticaret Dengesi Eylül ayında milyar $ arasında değişen piyasa beklentilerinin üzerinde 6.8 milyar $ lık bir açık verdi. 12 aylık dış ticaret açığı da 87.2 milyar $ olarak gerçekleşti ve bir önceki aya göre 3.6 milyar $ gerilemiş oldu. Böylece 12 aylık birikimli dış ticaret açığı da 2011 Mart ayından bu yana en düşük değerini almış oldu. Eylül ayında ithalatlar geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre %6 lık bir düşüş ile 19.8 milyar $ olarak gerçekleşirken, ihracatlar ise % 21 lik bir artış ile 13 milyar $ olarak gerçekleşti. Geçtiğimiz yılın aynı ayına göre gerilemesine rağmen mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ithalat endeksi % lik artış ile Mart ayından bu yana en hızlı artışı işaret etti. 1.4 milyar $ gerileyen 12 aylık birikimli ithalat rakamlarına bakıldığında ise Ara Mallarda yaşanan düşüş belirleyici oldu. Sanayi için işlem görmüş maddeler açık ara en çok gerileyen kalem olurken, enerji ithalatı ise yatay bir seyir ile 200 milyon $ lık bir artış gerçekleştirdi Dış Ticaret Dengesi (Yıllık, Milyar $) Dış Ticaret Dengesi Enerji dengesi Enerji dışı denge İhracat tarafında mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış endeksin bir önceki aya göre %6.8 oranında gerilediği (Ağustos ayında %10.6 oranında artmıştı) görülürken, net altın ihracatı da Eylül ayı verilerine yaklaşık 1 milyar $ lık pozitif bir katkı sağladı. Geçtiğimiz ay bu kalemden gelen katkı 1.4 milyar $ olmuştu. Son aylarda görülen net altın ihracatının yarattığı pozitif katkının son çeyrekte daha da azalması bekleniyor. İhracatın İthalatı karşıma oranı ise Eylül ayında %63 olarak gerçekleşti. Nisan sonunda %58 olan bu oran son 6 aydır düzenli olarak 1 er puan artıyor. İhracatlar ülke grupları bazında incelendiğinde ise AB nin pazar payındaki düşüş trendinin Eylül ayındaki yavaşlaması dikkat çekiyor. AB nin ihracattaki payı geçen yılın aynı ayına göre 5.4 puan gerileyerek %39.2 olarak gerçekleşirken, aylık bazdaki Ağustos ayı verilerinde pazar payı yıllık bazda 10.5 puanlık düşüş ile %33 seviyesine gerilemişti. Yılın ilk dokuz ayı incelendiğinde AB nin payı %38.3 olurken, geçtiğimiz yılın aynı döneminde bu oran %47.2 seviyelerindeydi. MENA nın payının ise ilgili dönemlerde 10.1 puanlık artış ile %35.3 e kadar yükseldiği görülüyor. Ağustos ayında Altın ihracatının İran dan kaymasıyla en çok ihracat yapılan ülke konumuna yükselen BAE nin Eylül ayında da Altın ihracatları sayesinde bu unvanını koruduğu görülüyor. Eylül ayında BAE ne 1.4 milyar $ ihracat yapılırken bunun 1.1 milyar $ ı altın ihracatından kaynakladı. BAE yi sırasıyla Almanya (1.1 milyar $), Irak (8 milyar $), İngiltere (0.79 milyar $) ve Rusya (0.63 milyar $) takip etti. İthalat tarafında ise enerji ithalatının büyük bir bölümünün gerçekleştirildiği Rusya yıllık bazda %11.3 artışla 2.4 milyar $ ile ilk sıradaki yerini korudu. Rusya yı ise Çin, Almanya ve ABD takip etti. PMI Endeksi, Ekim 2012 Türkiye için açıklanan Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) Ekim ayında bir önceki aya göre 0.3 puanlık artış göstererek 52.5 seviyesine yükseldi. 50 nin üzerinin artışı işaret ettiği endeks böylece Ekim 2011 den sonra en yüksek değerine ulaşmış oldu. Son 2 aydır 50 nin üzerinde kalan endeks Türkiye de üretim sektörünün toparlanmaya başlayabileceğinin sinyallerini verdi. Yöneticiler ile yapılan anket sonuçlarına göre iç ve dış piyasadan gelen yeni sipariş seviyelerinde artış olduğu gözlenirken, fabrika çıkışları ise son yedi ayın altısında artış göstermiş oldu. Talep koşullarında görülen artışı takiben, firmaların ilave personel alımına yönelmesi ve artan girdi fiyatlarının kısmen fabrika çıkış fiyatlarına yansıtıldığı yönündeki bulgular raporda dikkat çeken diğer unsurlar oldu PMI Üretim Endeksleri Türkiye Çin Resmi ABD Euro Bölgesi 30 Ekim 08 Ekim 09 Ekim 10 Ekim 11 Ekim 12 3

4 H. Senedi Piyasaları Para Piyasaları Haftalık ve Aylık Getiri DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler Emtia End. 5 Günlük Değ (%, $ Bazında) 0.0 Emtia End. 1 Aylık Değ (%, $ Bazında) -3.7 Altın -0.1 Altın -3.7 TL-Basket TL-Basket 0.2 EURO/$ -0.4 EURO/$ MSCI TR 2.6 MSCI TR 8.3 MSCI EM MSCI EM -0.7 ABD-S&P 1.0 ABD-S&P Artan risk iştahı nedeniyle GÜ ve GOÜ hisse senedi endeksleri primlenmeye devam ediyor USD Libor 1 ay, 3 ay ve 12 ay (%) Aylık Libor Faizi (%) USD JPY EUR 12 Aylık USD Libor Aylık USD Libor 1 Aylık USD Libor Ocak 10 Eylül 10 Mayıs 11 Ocak 12 Eylül Ocak 10 Eylül 10 Mayıs 11 Ocak 12 Eylül Libor faizlerinde düşüş sürüyor. Endonezya-JCI Kore-Kospi Hindistan-Sensex Çin-Shangai Tr-Imkb100 Mac-Bux Rus-Micex Cz-Prague Pol-WIG Br-Bovespa Meks-Bolsa MSCI Emerging Jp-Nikkei225 Ger-Dax Fr-Cac40 UK-FTSE 100 EU-DJ Stoxx 50 ABD-DJ Indus ABD-S&P G-7 Ortalama MSCI Global Hisse Senedi Endeksleri Değişim (%) Aylık Değ (%) 5 Günlük Değ (%) Hisse Senedi Endeksleri (Ocak 2010=100) MSCI IMKB Endeksi MSCI GOÜ Endeksi Ocak 10 Eylül 10 Mayıs 11 Ocak 12 Eylül 12 IMKB, kredi notu artışı beklentileriyle diğer GOÜ hisse senedi endekslerinden pozitif ayrışıyor. Not: Tüm veriler rapor tarihinde saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir. 4

5 Emtia Piyasaları Döviz Piyasaları Değer Kaybediyor Değerleniyor Tahvil Piyasaları DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler Politika Faiz Oranları (%) Gösterge Tahvil Faiz Oranı GOÜ CDS'leri ve Ratingler (5 Yıl; S&P, LT FX) TR, BB Poland, A- Rus, BBB Bra, BBB 8 6 MB Haftalık Repo Faizi Gecelik Borç Alma ve Borç Verme Faiz Koridoru MB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Faizi 0 Şubat 11 Ağustos 11 Şubat 12 Ağustos Ekim 10 Ekim 11 Ekim 12 Gösterge tahvil getirisi %7.0 seviyelerine kadar geriledi... USD'ye Karşı Değişim (%, Pozitif Değerler= $'a karşı değerleniyor) BRL -0.2 MXN CZK PLN 0.1 HUF ZAR -3.5 KRW TRY JPY GBP Aylık Değ (%) EURO Günlük Değ (%) Kasım 10 Mart 11 Temmuz 11 Kasım 11 Mart 12 Temmuz 12 Kasım TL GOÜ Para Birimleri ($'a Karşı) GOÜ Ortalaması Temel Endişe: Cari Açık Temel Endişe: Enflasyon TL de sepet kur (%50, %50 $) sınırlı kazanımlar elde etti... Emtia Endekslerinde Değişim (%) Tarım -2.2 Tem. Maden -7.8 Değ. Maden Enerji Aylık Değ (%) Top. Endeks Günlük Değ (%) Endişe (VIX) Endeksi Ekonomik aktivitenin hızlandığına yönelik veriler temel madenlerin değerlenmesinde etkili oldu. Not: Tüm veriler rapor tarihinde saat 12:00 itibarı ile güncellenmiştir. 5

6 Makro Ekonomi & Strateji ABD Seçimleri Yaklaşırken Global piyasalar ve uluslararası ilişkilerin şekillenmesinde çok önemli paya sahip olacak ABD başkanlık seçimleri önümüzdeki Salı günü yapılacak. ABD de başkanlık seçimleri her 4 yılda bir Kasım ayının ilk Salı günü yapılıyor. (Salı günü olması tarihsel bir alışkanlık. Oy kullanmaya gidemeyen önemli bir kesim hafta içi olmasını sebep gösterilmesine rağmen bu geleneğin halen sürdürülüyor olması çok anlaşılır bir durum değil) Seçim sonucunda 100 sandalyeli Senato ve 438 sandalyeli Temsilciler Meclisi (Temsilciler) şekillenecek. Senato için her 50 eyaletten iki üye seçilirken, Temsilciler için her eyaletin nüfus oranına bakılarak çıkaracakları aday sayısı belirleniyor. Senato+Temsilciler in toplamı olan 538 sandalyede çoğunluğu alan, yani 270 sandalyeye ulaşan Başkan olacak. ABD de ikiden fazla parti olsa da seçim rekabeti iki parti arasında geçiyor. Demokratların adayı mevcut ABD Başkanı Obama. Babası Kenya lı, Annesi ise (beyaz) bir ABD li olan Obama çok genç yaşta (ilk seçim tarihinde 47, şimdi ise 51 yaşında) ve sadece 2 senelik Senato tecrübesi olmasına karşın 2008 yılındaki seçimlerde liberal duruşu ve değişim yanlısı sloganları ( Evet yapabiliriz ) ile halkın sempatisini kazandı ve o dönemki başkan adayı olan McCain e karşı çok rahat bir seçim zaferi elde etti. Buna karşın 4 yıllık başkanlık döneminde beklentileri karşıladığını söylemek çok kolay değil. Zira işsizlik oranları halen çok yüksek. Konut sektörü toparlanamadı. 4 yıl öncesine kıyasla ABD nin uluslararası saygınlığının belirgin şekilde azaldığı gözleniyor (dünya çok kutupluluğa doğru gidiyor). Diğer taraftan Obama yönetimi ise son 100 yılın en büyük krizinde iyi bir performans sergilendiğini, sağlık alanında önemli reformların yapıldığını, otomobil sektörünün iflasın ucundan döndürüldüğünü ve uluslararası alanda Bin Ladin gibi düşmanların kendilerinin döneminde etkisiz hale getirildiğini öne çıkarıyor. Bunun yanında ABD de işsizlik oranının son iki ayda krizin başından bugüne kadar geçen sürede ilk kez %8 in altına gerilemiş olması da Obama nın hanesine pozitif yansıdı (Buna karşın Ekim de %64 ün altına gerilemiş olan işgücüne katılım oranı krizden önceki %66 seviyelerinde sabit kalsaydı işsizlik oranı için bugün %11 in üzerindeki seviyeleri konuşuyor olacaktık ve bir iyileşmeden söz etmek mümkün olmayacaktı) ABD tarihinde işsizlik oranları %7 nin üzerindeyken mevcut Başkan ın seçimleri kazandığı sadece bir örnek var (Cumhuriyetçi Ronald Reagan-1984). Bu anlamda Obama nın, halkı ekonomide en kötünün görüldüğüne ve bundan sonraki dönemde çıkışın başlayacağına ikna etmesi gerekiyor (şu anki oy oranlarına bakılırsa ikna etmiş gibi görünüyor). Cumhuriyetçilerin adayı ise Mitt Romney. Kariyerine büyük danışmanlık firmalarında başladıktan sonra bir özel sermaye fonunun kurucusu olarak önemli başarılara imza attı. İş hayatındaki kariyerinin yanı sıra arasında Massachusetts eyaleti valiliğini yaptı. Yüksek mal varlığı (tahmini 250 milyon $) ve az vergi ödemek için yaptıkları hanesine negatif olarak kaydedilse de valilik yaptığı eyaletin liberal duruşuna karşın (bu seçimlerde Obama bu eyalette %60 ın üzerinde ezici bir çoğunlukla önde) başarılı bir idare sergilemiş olması ve yaratıcı uygulamaları ile Massachusetts in mali yapısını güçlendirmiş olması kendisi için önemli bir avantaj. Mitt Romney, Obama yı gizli bir Müslüman olduğu yönündeki iddialar üzerinden vurmaya çalışıyor (babasının Kenya lı olması, büyüme döneminde Endonezya da olması nedeniyle böyle iddialar mevcut). Buna karşın kendisi de geleneklerine bağlı bir Mormon (Mormon luk genelde Hristiyanlığın bir kolu gibi bilinse de aslında ayrı bir din). Hatta üç yıllık bir dönemde Fransa da Mormon Misyoneri olarak da yaşadı. Hristiyan muhafazakar seçmenlerin daha yakın olduğu Cumhuriyetçilerin Mormon bir Başkan adayının olması da önemli bir handikap. İki başkan adayının iç politikadan dış politikaya kadar çok geniş bir yelpazede farklı görüşleri var. Tümünü burada incelemek hem kapsam hem de uzunluk olarak bu bültenin boyutlarını aşıyor. Bu nedenle aşağıda sadece iki başlıkta bu iki başkan adayının ekonomik felsefelerini aktarıyor olacağız. (Türkiye yi de yakından ilgilendirmesi nedeni ile burada sadece dış politikaya dair ufak bir not olarak Romney in seçilmesi durumunda İran la sıcak bir çatışma ihtimalinin daha yüksek olacağını vurgulamak gerekiyor) 6

7 Makro Ekonomi & Strateji 1- Para Politikası: Obama görevde kalmaya devam ederse FED in limitsiz parasal gevşeme programı istihdamda kalıcı düzelme olana kadar aynı şekilde devam edecek. Romney ise parasal gevşeme programlarını eleştirdiği Bernanke yi (ki kendisi de Cumhuriyetçidir) görev süresinin dolacağı Ocak 2014 te görevden alacağını açıkladı. Muhtemelen yeni atanacak FED Başkanı biraz daha alışkın olunan tarzda klasik para politikası uygulamalara geri dönecektir. Yani Romney buna cesaret edebilirse Bernanke zamanında piyasaya pompalanan likidite (ki şu ana kadar 2.3 trilyon $, yani ABD ekonomisinin %17 si) bir program dahilinde geri çekilmeye başlanacak. Bu yaklaşımın piyasalarda (parasal gevşeme programlarına inanç azaldı) ve ABD Dolar ı açısından pozitif bir hava yaratacağı açık. Romney bunun dış ticaret üzerindeki olumsuz etkilerinin farkında olduğu için Başkan seçildiği ilk günden itibaren Çin i kur manipülatörü olarak ilan edeceğini ve dış ticarette bu ülkeye yaptırımlar uyulacağını açıkladı (Buna karşın biz ABD nin dış ticarette fiyat tan ziyade değer e odaklanması gerektiğinin daha doğru bir strateji olduğunu düşünüyoruz). Bunun yanında Romney finans sektörü üzerindeki regülasyon yükünün belirgin şekilde azaltılacağını ve sadeleştirileceğini; böylece hanehalkı ve şirketlere kredi akışının daha kolaylaşacağını ve (parasal gevşeme desteğinin geri çekildiği) ekonomiyi bu yolla canlandıracağını düşünüyor. Finans sektörünün başkanların seçim kampanyalarına verdikleri parasal desteklere bakıldığında Romney in %65; Obama nın %35 pay almış olmasına şaşırmamak lazım (daha önceki seçimlerde finans sektörünün iki partiye yardımları birbirine çok yakın oranlarda oluyordu) 2- Bütçe Politikası: Bütçe politikalarına özellikle Mali Uçurum çerçevesinden bakmak önemli. Ağustos 2011 de ABD Hazine si borçlanma tavan limitine ulaştığı için Meclis ten onay alması gerekiyordu. Fakat Cumhuriyetçilerin çoğunlukta olduğu Meclis te görüşmeler tıkanınca iki parti bir araya gelip 2013 başından itibaren hayata geçecek bir dizi önlem üzerinde anlaşmıştı. Bu yılın başlarında FED Başkanı Bernanke nin bu yaptırımları Mali Uçurum (İngilizcesi Fiscal Cliff) olarak tanımlamasının ardından her yerde bu kısaltma kullanılır oldu. Mali Uçurumun iki bacağı var. Birincisi bütçe harcamalarında kesintiler. Bu yaklaşık bin (sayıyla 1000) adet programda ki bu sağlık desteklerinden savunma harcamalarına kadar geniş bir yelpaze, 2022 yılına kadar kademeli kesintilerin yapılmasını içeriyor. İkincisi ise 2000 li yılların başlarında gelen bazı geçici vergi indirimlerinin sonlanması ve ek vergilerin uygulanmasına ilişkin. Bu anlamda aslında Mali Uçurum olarak kısaltılan kavram birden fazla parçadan oluşuyor. Bunların bir kısmının uygulanması daha önce olduğu gibi birkaç sene daha ertelenebilir. Şayet bu yapılamazsa ortalama bir ABD vatandaşının cebinden ek 3500 $ çıkacak, 2013 ilk yarısında büyüme %3 e yakın küçülecek, işsizlik yeniden %9 un üzerine sıçrayacak. Bu nedenle 6 Kasım dan sonra piyasaların esas dikkat edeceği konunun yıl sonuna kadar olan dönemde iki parti arasındaki Mali Uçurum pazarlıkları olacağı kesin. Başkan ın kim olacağı yanında Temsilciler Meclisi ve Senato kompozisyonu bu görüşmelerin nasıl sonuçlanacağını belirleyecek. Seçimi Kim Kazanır, Piyasaları Nasıl Etkiler? Yandaki tablodan görülebileceği üzere Romney özellikle başkan adayları arasında yapılan ilk televizyon düellosunda desteğini hızla arttırdı ve Obama ile kafa kafaya geldi. Fakat ABD de başkan oyların çoğunluğunu kimin aldığına göre değil, Senato ve Meclis te kimin 270 sandalyeye ulaştığına göre belirleniyor. Mevcut kamuoyu yoklamalarına göre Obama nın 200 sandalye almasına neredeyse kesin gözüyle bakılıyor. Bunun dışındaki 59 sandalyenin daha Obama ya gitmesi ise büyük ihtimal. Obama kararsız olan 6 eyaletten (ki bunlar Ohio, Florida, North Carolina, Colorado, Virginia ve New Hampshire ve bu eyaletlerin toplamda 88 sandalyesi var) de kalan 11 sandalyeyi ( =11) çıkarabilirse Başkan olacak (Yandaki Grafik). Bu eyaletlerin en önemli 3 tanesi Ohio (18 sandalye), Florida (29 sandalye) ve North Carolina (15 sandalye). Mevcut oy oranlarına göre Obama Ohio da Romney in 2 puan önünde; Florida ve North Carolina da ise sırasıyla 1 ve 4 puan gerisinde. Yani kararsız diye tabir edilen eyaletlerde kabaca birbirine yakın bir performans gösteriyorlar. Bu anlamda Obama nın Başkanlığa çok yaklaştığını söylemek mümkün. Piyasada da fiyatlamalar bu yönde Kamuoyu Yoklamalarına Göre Seçimlerdeki Son Durum Arada 88 Kesin Olası Romney Obama Seçim öncesi anket ortalamaları Obama Romney Başkan Olmak İçin Gereken Sandalye: 270 7

8 Makro Ekonomi & Strateji Kimin başkan olacağı kadar Senato ve Temsilciler de çoğunluğu kimin alacağı da önemli olacak. Kamuoyu yoklamaları mevcut tablonun (Temsilciler de Cumhuriyetçiler; Senato da Demokratlar) devam etme olasılığının yüksek olduğunu; bunun Mali Uçurum tartışmalarına ilişkin dozajı yükseltecek ve dolayısıyla yıl sonuna kadar olan dönemde piyasadaki oynaklığı arttıracak bir durum olacağını gösteriyor. Buna karşın özellikle Mali Uçurum kaynaklı risklerin ortadan kalkmasının (veya hayata geçmesinin ardından) bu senaryonun piyasalar açısından pozitif olacağı düşünülmeli. Zira son 4 senede atılmış kapsamlı adımların aynı şekilde bir sürprize mahal vermeden devam etmesi piyasalar açısından önemli. Kaldı ki Obama nın ikinci ve son 4 yıllık başkanlık dönemi olacak. Bazı hamlelerde ilk Başkan lık dönemine kıyasla daha cesur adımlar atması olası gözüküyor. Fakat bu ana senaryoda dikkat edilmesi gereken bir nokta var. Obama Başkan olsa bile Romney in çoğunluk oyları alması olur ki mevcut oy dağılımına bakılırsa bu da azımsanacak bir olasılık değil. Obama nın Başkanlıktaki meşrutiyetinin ciddi anlamda sorgulanacağı böyle bir senaryo piyasalar açısından negatif olabilir. Hatta bir adım öteye gidersek, Romney bu durumda oy durumu birbirine yakın olan eyaletlerde tekrar sayım yapılması konusunu yargıya taşırsa (tıpkı 2000 yılındaki seçimlerde Demokrat Al Gore un daha fazla oy almasına karşın Cumhuriyetçi Bush un Başkan seçilmesi sonrasında yaşananlar gibi) zaten Mali Uçurum erteleme görüşmeleri gibi çok limitli zamanın olduğu bir dönemde resim daha da kötüleşebilir. Özetle, ana senaryoda (Obama Başkan, Senato Demokratlarda, Temsilciler Meclisi Cumhuriyetçilerde) piyasalar açısından pozitif, Bu senaryoda en belirgin risk Obama nın çoğunluk oyu alamadan Başkan olması. Daha düşük olasılıklı senaryo (Romney Başkan, Senato Demokratlarda, Meclis Cumhuriyetçilerde) konusunda belirsizliklerin çok olması (yeni para ve bütçe politikası, daha agresif bir dış politika, vb) nedeniyle gidişat tam anlaşılıncaya kadar yatırımcılar daha likit pozisyonda kalmayı ve gidişata göre karar vermeyi tercih edebilirler. 8