BÜYÜK İSLAM FIKHI MÜLTEKA TERCÜMESİ. NİKAH (evlilik) KİTABI

Transkript

1 NİKAH (evlilik) KİTABI 1

2 NİKAHLA ALAKALI BAZI TABİRLER İcab kabulle mazi 1 sıgasında bey, şira, hibe, sadaka, temlik İcare, ibaha, ödünç ve vasiyyet Bâyin ric î talaktan iddet Musahere Ehli kitaptan bir kitap ikrar edip bir peygambere inanan sabiiyye olan kadını Mut a muvakkat Velisi asabadır denklik fuzulinin istihsan kaidesine Mehri halveti sahihadan Şiar n mehri misli duhul cimadaki azilde talaktır Kasim NİKAH KİTABI Kasten ve bizzat, erkeğin kadından faydalanma mülkiyyeti 2 üzere cari olan akittir. Şehvet anında vacib olur. Zulümden korkulduğu anda mekruhtur, normal halde sünneti müekkededir. İcab ve kabulle nikah akti hasıl olur. Her iki lafız veya biri mazi 3 sıgasında olur. (Kadın tarafından erkeğe hitaben) Beni nikahla sözüne karşılık erkeğin, nikahladım sözü gibi. Akti yapanlar (karı, koca olacaklar) lafızların manasını bilmeseler bile (akit sahihtir, hatta şaka ile olsa da.) Şayet erkek (farsça olarak) verdin mi?; beni kabul ettin mi? dese, diğeri verdi; seni kabul etti dese, (sonuna) m harfini getirmese de, alış verişlerde olduğu gibi akit sahihtir. Akit yapanlar şahitlerin yanında, biz karı-kocayız deseler akit sahih olmaz. Nikah akti ancak, nikah, tezvic, ve hemen eşyanın mülkiyyetini ifade etmek için konan lafızlar ile sahih olur; bey, şira, hibe, sadaka, temlik lafızları gibi. İcare, ibaha, ödünç ve vasiyyet lafızları ile nikah akti sahih olmaz. 4 Akit yapanların her birinin, diğerinin sözünü işitmesi ve eğer kadın müslüman ise iki hür, mükellef, müslüman erkek veya bir hür erkek ile iki hürre kadının şahitliği şart koşuldu. Her iki şahit akit yapanların sözlerini birlikte dinlerler. Dolayısıyla ayrı ayrı işitseler akit sahih olmaz. 1 Geçmiş zaman ifade eden sözllere mazi denir, bunlarda kesinlik vardır. 2 Bu akitle erkek, hanımından cima etmekle faydalanma yetkisine sahip olur. 3 Geçmiş zaman ifade eden sözllere mazi denir, bunlarda kesinlik vardır. 4 Aktin hasıl olması için mülkiyeti ifade eden sözler kullanılır. Kiralamak veya ödünç kullanmak veya serbest kullanım manasını ifade eden lafızlar ile sahih olmaz. 2

3 Nikah aktinde iki şahidin fasık veya iftira cezasında sopa yemiş, veya kör, veya akit yapanların her ikisinin veya birinin çocukları olması caizdir. Fakat çocukların şahidliğinde, yakınlardan birinin dava açması anında (çocuklarının şahitlikleri ile nikah akti) sabit olmaz. Müslüman erkeğin, iki zimmi 1 şahit yanında, zimmi olan kadını nikahlaması sahihtir. İmamı Muhammed buna muhalefet etti. Eğer zimmi kadın nikahı iddia ederse, (açılan davada) o iki zimminin şahitliği ile nikah sabit olmaz. 2 Her kim, küçük kızını evlendirmesi için bir kişiye emretse ve o kişi de başka bir erkeğin yanında o kızı evlendirse, eğer baba orda hazır ise akit sahihtir, değilse sahih olmaz. 3 Aynı şekilde baba baliğa olan kızını bir erkeğin yanında evlendirse, eğer kız hazır ise sahihtir, değilse sahih olmaz. NİKAHLANMASI HARAM OLAN KADINLAR Erkeğin, annesini ve ne kadar (yukarıya doğru) yükselirse yükselsin ninelerini nikahlanması, kızını ve ne kadar aşağı inilirse inilsin oğlununun (evlatlarının) kızlarını nikahlaması haramdır. Ne kadar aşağı inilirse inilsin Kızkardeşini, kızkardeşinin kızını, kardeşinin kızını nikahlaması; halasını ve teyzesini de nikahlaması haramdır. Mutlak olarak hanımının annesini de nikahlaması haramdır. Cima ettiği hanımının (başka kocadan olan) kızını da nikahlaması haramdır. Ne kadar yükselirse yükselsin, babasının hanımını nikahlaması, ne kadar aşağı inilirse inilsin oğlunun hanımını nikahlamasıda haramdır. Bunların tamamının süt bakımından da nikahlanması haramdır. 4 Bâyin veya ric î talaktan 5 iddet beklemiş olsa da iki kız kardeşi nikah bakımından biraraya cem etmek haramdır. Malik olmakla iki cariye olan kızkardeşi de (cima etmek bakımından) 6 cem etmek te 1 Zimmi: Gayrı müslim olan vatandaşlarımız. 2 Zira müslüman aleyhine, zimmilerin şahitlik etmesi caiz değildir. 3 Babanın da bulunmasıyla iki şahit tamam olur. 4 Süt bahsinde bazı istisnalar vardır, hususi olarak öğrenilmesi gerekir. 5 Bayin talak, kesin ayrılık ifade eden boşama şeklidir. Ric i talak, geriye alması imkanı olacak şekilde boşamak. 6 Sahip olduğu iki kızkardeş cariyenin ikisine de cima edemez. 3

4 haramdır. Cima ettiği cariyesinin kız kardeşini nikahlasa, bu ikisinden birini (satmakla veya başkası ile evlendirmekle) kendine haram etmedikçe diğerine cima edemez. İki akitte iki kız kardeşi nikahlasa, fakat evvelkisi bilinmese, her ikisiyle erkeğin arası ayrılır ve her iki kız kardeş için yarım mehir vardır. Biri erkek farzedilse, diğeriyle evlenmesi haram olan iki kadının bir nikahta cem edilmesi haramdır. Fakat bir kadın ve kadının kocasının o kadından olmayan kızını bir nikahta cem etmek geride geçenin hılafına sahihtir. (Yani bir adam ölse, onun karısını ve ölen o adamın başka kadından olan bir kızını başka bir erkek nikahlayabilir.) Zina, hürmeti musahereyi 1 gerektirir. Aynı şekilde iki taraftan birisinden olan şehvetle dokunmak, kadının ferci dahiline bakmakla, erkeğin zekerine şehvetle (kadının) bakmasıyla hurmeti musahara gerekir. (Bunlar da cima manasındadır.) Dokuz yaşından küçük kız çocuğu müştehat değildir. Fetva bununla verilmiştir. 2 Şayet dokunmakla birlikte meni inse, hurmeti musahara sabit olmaz, sahih olan fetva budur. (Meni boşalmakla erkeğin kasdı tamam olmuştur.) Hurmeti musahere bahsi: (Hısımlılık sebebiyle haram olmak) Bu mesele Hanefi Mezhebinde çok hassas bir konudur. Meşru yoldan hısımlık olduğu gibi, gayrı meşru yoldan olan ilişkilerle de hısımlık sabit olur. Bu yüzden hurmeti musahere meselesini iyice bilmek ve dikkatli olmak gerekir, aksi takdirde kişi bilmeden kendi hısımı ile evlenmiş olur. Mesela, evlenecek kişiler nikah aktinden sonra on dakika kadar başbaşa, kimsenin görmediği bir yerde kalsalar, cima etmeseler de hükmen bu ikisi karı koca gibi olmuş sayılır. Ayrılmaları gerekse, koca olan kişi hanını olacak olan kadına yarım mehir vermesi gerekir. Ve hanımın da ihtiyaten iddet beklemesi gerekir. Bu yüzden görüşmelerde yanlarına bir üçüncü kişiyi almaları veya kapıyı açık bırakmaları gerekir. Kadınların mahremsiz yolculuğa çıkmamalarının bir sebebi de bu yüzdendir. Havuzda veya denizde yüzenlerin, birbirlerinin kaba avret yerlerini 1 Musahere, hısımlıktır. Zina edilen kadının yakınları olanlar, zina ettiği kişiye hısım olurlar. Hısımlarla yasak olan evlilikler, zina sebebiyle de yasak olur. 2 Bu yaştan küçükler şehvete sebeb olmaz demektir. 4

5 (zeker-ferç) şehvetle görmeleri de hurmeti musahereyi gerektirmektedir. Su içinde olsa da bu hüküm sabit olur denilmiştir. Flört veya metres hayatı yaşayanlar, birbirlerine şehvetle dokunmuşlarsa, sonradan birbirlerinden ayrılsalar, başkaları ile flört veya metres hayatı yaşasalar, bütün ilişki kurdukları kimselerle hısım olurlar, ilerde evlenecekleri zaman bu kimselerin yakınları olan (kardeş, oğul, baba, dede, anne, süt bakımından yakınlar gibi ) ile evlenmeleri sahih olmaz. İş yerlerinde sekreteri ile başbaşa kalan kimseler de bu tehlike ile karşı karşıyadırlar. Bu yüzden nice aileler yıkılmakta ve insanlar helak olmaktadır. İş yerlerinin ve okulların halini siz düşünün. Oralarda saatler ce birlikte olan, birbirine bakışan, el ele tutuşan, hatta şehvete çeken bazı hareketleri yapan kişilerin, dinimizdeki hükmünü bilelim de o hallerden kendimizi ve evlatlarımızı sakındıralım. Damad, kayın validesinin elini öperken iki taraftan birinden şehvet hasıl olsa, veya gelin kayın pederinin elini öperken iki taraftan birinden şehvet hasıl olsa, bu damadın hanımı kendisine ebediyyen haram olur, bu gelinin kocası da ona ebediyyen haram olur. Artık gelinine hamamda sırtını keselettiren kayın pederin halini siz düşünün. Burdan anlaşılan husus, nefse güvenmemek ve elden geldiğince sakınmaktır. Büyüklere tazim etmek lazımdır, fakat islamın usulüne göre hareket şarttır. Bazı Allah dostlarından nakledilmiştir ki, onlar kendi öz kızlarına bile ellerini öptürmezler, cübbelerinin kol ucunu öptürürlermiş. Ehli kitaptan olan kadını, bir kitap ikrar edip bir peygambere inanan sabiiyye olan kadını nikahlamak sahihtir. Yıldıza tapan kadını nikahlamak sahih değildir. (Bunlar ve diğer putperest-ateist kadınların nikahlanması yasaklanmıştır.) İhramlı olan erkeğin, ihramlı olan kadını nikahlaması sahihtir. Müslüman olan veya ehli kitap olan cariyeyi nikahlamak ta, hürre kadını nikahlamaya gücü olmakla beraber sahihtir. Cariye üzere hür kadını nikahlamak sahihtir. (Hürre üzerine cariye nikahlanmaz.) Hür erkek için, hür kadınlardan ve cariyelerden dört tanesini nikahlamak, köle olan erkeğin ise iki kadını nikahlaması sahihtir. Ebu Yusuf un hılafına olarak zinadan hamile olan kadını nikah lamak sahihtir. Fakat hamlini doğurana kadar ona cima yapılmaz. 1 Efendisinin cariyesini veya zina eden kadını nikahlamakta sahihtir. 2 1 Kız kaçıranlar da aynı şekildedir. Evlenmek niyetinde olup cima etmişlerse, nikahlandıktan sonra çocuğunu doğurana kadar cima emleri yasaktır. 2 Fakat zinacı kadın, zinacı erkeğe yakışır, temiz kimselere yakışmaz. 5

6 Bir akit ile iki kadını nikahlasa, halbuki birinin nikahı haram olsa, diğerinin nikahı sahihtir, konuşulan mehrin tamamı akti sahih olan kadına aittir; İmameyne göre iki kadının mehri misilleri üzere mehir taksim edilir. Kişinin kendi cariyesini nikahlaması veya köle erkeğin efendisi olan hanımı nikahlaması veya mecusi olan veya putperest olan kadının nikahlanması sahih değildir. Bayin talakla boşadığı dördüncü hanımın iddetinde, beşincisini nikahlamak sahih değildir; hür hanımı üzere cariyeyi nikahlamak veya hürrenin iddetinde cariyeyi nikahlaması sahih değildir. İmameyn iddet bayin olduğu yerde muhalefet ettiler. Esirlerden olan hamile kadının, efendisinden olsa da hamileliğinde neseb sabit olan hamile kadının nikahlanması da sahih değildir. 1 Mut a nikahı ve muvakkat 2 (geçici) nikah sahih değildir. ERKEKLERİN İDDET BEKLEDİĞİ 9 YER 1-4. Hanımını bayin talakla boşarsa, iddeti dolmadan 5. kadınla evlenemez. 2- Boşadığı hanımının iddeti dolmadan baldızını alamaz. 3- Bir cariye satınalsa, bir hayız görmeden ona cima edemez. 4- Kafirle evli bir kadın müslüman olsa ve islam vatanına kaçıp gelse, nikahlansa, cima edilmesi için bir hayız müddeti beklenir. 5- Zinadan hamile olan kadınla nikahlansa, doğuruncaya kadar beklenir. 6- Nifas gören kadın nifas bitene kadar beklenir. 7- Hayızlı kadın, hayızı bitene kadar beklenir. 8- Bir kızla zina etse, onunla evlense, biir hayız müddeti bekler. Hamile ise doğurana kadar bekler. 9- Hür olan hanımını boşasa, cariye ile evlenmek istese, idddet miktarı bekler. Bu sayılan hususlarda erkeğin ya evvelki hanımından dolayı, veya sonradan nikahlayacağı hanımından dolayı cimaya engel bir husus vardır. Onun kalkması için,belirtilen müddetleri beklemesi erkek için iddet gibi sayılır. 1 Nesebi kimden ise hamilelik ondandır, onun karısı gibidir, başkası onu alamaz. 2 Mut a nikahı, belli bir zamana kadar yapılan ve kendisinde mut a lafzı zikredilen bir çeşit fasit nikah tır. Muvakkat nikahta, mut a lafzı zikredilmeden belli bir zamana kadar evlilik üzere anlaşılır. Bu gibi akitler islamda yasaktır, metres hayatının başka bir tarzıdır. Hayber kalesinin fethi gününde islamın ilk zamanları olması itibarıyla evvelden kalan bir adet olan mut a işinin Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem tarafından yasak edildiği ashabın icması ile sabittir. 6

7 NİKAHTA VELİLER VE DENKLİK BAHSİ Velisi olmaksızın, hür ve mükellef olan kadının yaptığı nikah geçerlidir. Denk olmayan (akitlerde) velinin itiraz hakkı vardır. Hasan İbni Zeyad İmamı A zam dan bu şekilde bir nikahın caiz olmadığını rivayet etti, Kâdıhan fetvası da bunun üzerinedir. İmamı Muhammed e göre veli olmadan yapılan nikah, denklik olsa bile izne bağlı olarak aktedilmiş olur. (İzin verilmezse geçerli olmaz.) Velisi, bekar da olsa baliğa olan kızı nikaha zorlayamaz. Baliğa olan bekar kızdan velisi izin istese, kız sussa veya gülse veya sessizce ağlasa bunlar izindir, sesli olarak ağlasa bu reddir. Aynı şekilde veli izinsiz onu evlendirse de haber kıza ulaşsa (ve bu davranışlarda bulunsa durum aynıdır.) İzin ve haberin ulaşmasında kocanın isminin zikredilmesi şarttır, mehrin zikredilmesi şart değildir, sahih olan budur. Yakın olmayan veli, bekar kızdan izin istese, sözlü olarak izin vermesi lazımdır. Aynı şekilde dul olan kadından izin alındığı vakitte, sözlü olarak izin vermesi lazımdır. Hangi kız ki (yüksek bir yerden) atlamakla, hayız ile, bir yara ile veya yaşlılık ile bekâreti yok olsa, o kız yine bâkiredir. Gizli bir zina ile bekâreti gitse (bile), İmameynin hılafına (imamı A zam a göre yine böyle bekire) dir. Koca hanımına, izin istenildiği anda sustun dese; kadın reddettim dese, (bu davada) erkeğin şahiti yoksa söz kadına aittir. İmameyne göre kadın yemin ettirilir. İmamı A zam a göre kadın yemin ettirilmez. Velinin deli olan kadını, dulda olsa küçük olan erkek ve kız çocuklarını evlendirmesi sahihtir. Eğer evlendiren baba veya dede ise bu akit lazımdır. Eğer evlendiren bu ikisinden gayrısı ise, evlenenler buluğa erdikleri vakit, veya nikahı buluğa erdikten sonra duydukları vakit muayyerlik hakları vardır. Bu hüküm Ebu Yusuf un hılafınadır. Bekarın susması akte rızadır. Muayyerlik hakkı olduğunu bilmese bile, bu hakkı başka bir meclise kadar uzamaz. Hür edilen cariye bunun hılafınadır. Susmakla erkeğin veya dulun hakkı batıl olmaz. Aynı şekilde kız ve erkek, bulundukları yerden aşikare veya delalet yollu olarak razı olmadan kalksalar yine hakları batıl olmaz. Buluğ muhayyerliğinde akti fesh etmek için kâdının hükmü şart koşuldu. Kölelerin hür olması muhayyeliğinde bu şart değildir. Araları hakim tarafından ayrılmadan evvel karı kocadan birisi ölse, 7

8 diğeri buluğa ersin veya ermesin ölene varis olur. Nikahta veli, neseb veya sebeb bakımından miras sırası üzere olan asabadır. 1 İmamı Muhammedin hılafına, deli olan kadının oğlu kadının babasından öne taktim edilir. Kölenin, çocuğun, delinin, kafir olan babanın, müslüman olan çocuğu üzerine velayet hakkı yoktur. Eğer asaba yoksa annenin, sonra anne-baba bir kız kardeşin, sonra baba tarafından olan kızkardeşin, sonra annenin evladının, sonra en yakın olan zevil erhamın, 2 daha sonra daha yakın olanın evlendirme hakkı vardır. Bu hüküme İmamı Muhammed muhalefet etti; en meşhur görüşte Ebu Yusuf ta İmamı Muhammed le beraberdir. (yukarıdaki sıralamadan) Sonra evlendirme hakkı dostluk velisinin, sonra kütüğüne yazıldığı kâdı nındır. Eğer yakın veli gaibte olup, talib olan denk erkeğin, (o velinin) cevabını beklemeyecek durumda hazır olmadığı vakitte, uzak velinin (vekili olduğu çocuğu) evlendirme hakkı vardır. Denildiki bu uzaklık sefer mesafesidir; senede ancak bir kere kervanın ulaşabildiği mesafe olduğu söylendi. Yakın velinin dönmesiyle yapılan nikah batıl olmaz. Velayette eşit olan iki veli çocuğu evlendirse, önce yapılan akte itibar edilir; eğer birlikte olursa her iki akitte batıldır. Kadının nikahta vekile olması sahihtir. DENKLİK HAKKINDA BİR FASIL Nikahta, soy bakımından denklik itibar edilir. Kureyş in bazısı diğer bazısına denktir. Arablardan Kureyş ten gayrısı, Kureyş e denk değildir, belki onların bazısı diğer bazılarına denktir. Beni Bâhile kabilesi, Arablardan diğerlerine denk değildir. Arab olmayan larda, müslüman olmak ve hür olmak bakımından denklik itibar edilir. (Bundan dolayı) Müslüman ve hür olup babası kafir olan, veya babası köle olan erkek, babası müslüman olan veya hür olan kadına denk değildir. İslam da veya hürriyet te babası olan erkek, islam da veya hürriyet te iki babası (baba ve dede) olan kadına denk değildir. Bu hüküm Ebu Yusuf un hılafınadır. İslamda veya hürriyette iki babası olan erkek, islamda veya hürriyette ikiden fazla babası olan kadına denktir. Denklik, din bakımından da itibar edilir. Bu İmamı Muhammedin hılafınadır. Dolayısıyla fasık olan erkek, salih olan kişinin kızına 1 Asaba, erkek tarafından yakınlardır. 2 Anne tarafından yakınlar. 8

9 denk değildir, İmamı Fazli nin seçtiği fetvada, fıskını (masıyetini) açıklamasa da hüküm böyledir. Denklik mal cihetinden de itibar edilir. Peşin mehri ve nafakayı ödemekten aciz olan erkek, fakir olan kadına denk değildir. Mehre ve nafakaya kadir olan (fakir) erkek, Ebu Yusuf a göre çok mal sahibi olan kadına denktir. Tarafeyn buna muhalefet etti. Denklik imameyn e göre sanat bakımındanda itibar edilir. İmamı A zam dan bu hususta iki rivayet vardır. (Buna göre) Dokumacı, kan alıcı, veya çöpçü veya deri tabaklayıcı erkek, koku satıcı veya kumaşcı veya kuyumcu (nun kızına) denk değildir. Fetva bununladır. Kadın denk olmayan erkekle evlense, yakın olan velinin bunları ayırma (hususunda hakime müracat) hakkı vardır. Aynı şekilde koca, kadının mehri mislini noksanlaştırıp tamamlamadıkça velinin bunları ayırma (hususunda hakime müracaat) hakkı vardır, bu fetva İmameyn nin hılafınadır. Velinin, mehri teslim alması veya (kızın) çeyizini hazırlaması veya nafakayı taleb etmesi (akte) rızadır; susması rıza değildir. Eğer velilerden biri razı olursa, diğerlerinin itiraz hakkı yoktur. FUZULİ KİŞİNİN NİKAH YAPMASI Bir veya iki fuzulinin 1 yaptığı akit izne bağlıdır. Her iki taraftan veli olmakla veya vekil olmakla veya birinden veli, diğerinden asıl olmakla veya birinden veli, diğerinden vekil olmakla veya birinden vekil, diğerinden asıl olmakla nikah aktinin iki tarafını bir kişi idare eder. (üzerine alır. Mesela: Bik kızın amca oğlu onu evlendirmeye vekil olsa ve onu kendine nikahlasa caizdir. Zira kız tarafından vekil olup kendi atarfından asıldır.) Tek taraftan olsa bile fuzuli, nikahın iki tarfını idare edemez. Bu hüküm Ebu Yusuf un hilafınadır. Vekiline, kendisini hür kadınla evlendirmesi için emretse de onu bir cariyeyle evlendirse, İmameyn indinde istihsan kaidesine göre caiz olmaz. İmamı A zam a göre caizdir. Şayet onu bir akitte iki kadınla evlendirse, ikisinden hiç birinin nikahı lazım gelmez. (Hangisi ile evlendiği malum değildir.) Baba veya dede, mehirde fahiş aldansalar veya denk olmayan eş ile, küçük erkek veya kız çocuğunu evlendirseler İmameynin hılafına bu sahihtir. Bu şekilde bir nikah, baba ve dedenin gayrısı 1 Fuzuli: Veli veya baba gibi yetkili olmayan kişidir. Bunun yaptığı akitler izne bağlıdır. 9

10 için caiz değildir. MEHİR BABI Mehri zikretmeksizin nikah sahihtir. Mehri yok etmekle beraber de nikah sahihtir. 1 Mehrin en azı on dirhemdir. 2 Şayet on dirhemden azını zikretse, yine on dirhem lazım gelir. Eğer on dirhem veya daha fazla zikretse cima ile, karı ve kocadan birinin ölümü ile konuşulan mehir lazım gelir. Cimadan ve halveti sahihadan (başbaşa kalmaktan) evvel boşanmakla, mehrin yarısı lazım gelir. Eğer mehri zikretmekten veya nefyetmekten sussa (mehir hakkında hiç konuşmasa), cima ile veya ölümle mehri misil lazım gelir. Cima ve halveti sahihadan evvel olan boşamak sebebiyle mut a 3 lazım gelir. Sahih olan, mut ada erkeğin haline itibar edilir. Mut a beş dirhemden noksan olmaz; mehri mislin yarısının üzerine de ziyade edilmez. Mut a gömlek, başörtüsü, ve çarşaftır. (Mut a gerektiği gibi) aynı şekil de, şayet kadını şarap veya domuz karşılığında nikahlasa veya araştırıldığında şarap olduğu anlaşılan sirke küpüne karşılık nikahlasa (hüküm yine) aynıdır. Bu son hüküm İmameynin hılafınadır. Veya bakıldığında hür kişi olduğu anlaşılan şu köleye karşılık kadını nikahlasa, Ebu Yusuf un hılafına yine hüküm aynıdır. (Mehri misil veya mut a lazım gelir) Veya kadını, cinsi beyan edilmeyen kumaş veya binek hayvanı karşılığında nikahlasa; veya Kur an öğretmek veya kocanın kadına bir sene hizmet etmesi karşılığında nikahlasa, hüküm yine aynıdır. (Mehri misil lazım gelir.) İmamı Muhammed e göre kadına hizmetin kıymeti verilir. Şiar nikahında da aynı şekilde mehri misil vacib olur. Bu, iki akit ile (karşılıklı olarak) kişiyi, kendi kızıyla evlendirmesine karşılık onun kızıyla (kendini) evlendirmesi veya kendi kız kardeşine karşılık (diğerinin) kız kardeşiyle evlendirmesidir. 4 Köle olduğu halde bir sene hizmet etmesine karşılık kadını nikahlasa, kadın için (erkek kölenin) bir sene hizmet etmesi vardır. Cariyesini, kendisiyle nikahlanması şartıyla hür etse (cariye bunu kabul etse), Ebu Yusuf a göre cariyenin mehri, hür edilmesidir. Ta- 1 Mehir verilmeyecek denilse de yine mehir verilmelidir, nikah geçerlidir, zira mehir kadının hakkıdır. 2 On dirhem, 4 gram altın değeri kadardır. 3 Mut a, nişan için verilen eşya manasındadır. 4 Bunlar karşılıklı olarak mehri vermemek için böyle yapsalar da yine kadınların hakkı mehri misildir. 10

11 rafeyne göre cariye için mehri misil vardır. Bu cariye hür olduktan sonra evlenmekten yüz çevirse, ittifakla koca için, cariye üzerine (kendi) kıymetini vermesi gerekli olur. Evlenme işini velisine havale eden kadın için, eğer cima edilmişse veya kocası ölmüşse akitten sonra, takdir edilen mehir vardır; eğer cimadan evvel onu boşarsa, kadın için mut a (eşyası) vardır, Ebu Yusuf a göre taktir edilenin yarısı vardır. Eğer akitten sonra koca, kadının mehrinde ziyadelik yaparsa bu ziyadeliğin de verilmesi gerekir; bu ziyadelik cimadan evvelki talak ile sakıt olur. Ebu Yusuf a göre talaktaki gibi ziyadeliğin de yarısı hesab edilir. Kadın, mehrinden bir miktarını kocasından düşürse bu sahihtir. (Bir kısmını veya tamamını hibe etse sahihtir.) Hissen, şer an veya tabii bir mani olmaksızın (koca), kadın ile başbaşa kalsa; bu (engeller) cimayı men eden hastalık veya rahimde et parçası olması gibi; Ramazan orucu, farz veya nafile haccın ihramı, hayız ve nifas gibi (durumlar yoksa), mehrin tamamı (koca üzerine) lazım gelir, koca burulmuş veya innin 1 olsa bile, yine mehrin tamamı lazım gelir. İmameynin hılafına, kocanın zekeri kesik ise hüküm yine aynıdır. Kaza orucu, halveti sahihaya mani değildir. Esah olan budur. Bir rivayette adak oruçları da mani değildir. Farz namaz manidir. İhtiyaten, mani ile birlikte olsa bile, halveti sahiha ile iddet vacib olur. (Başbaşa kaldıktan sonra boşansalar, ihtiyat olarak kadının iddet beklemesi gerekir.) Mehri zikredilmeyen akitte, duhulden evvel boşanmış kadın için mut a (eşyasının verilmesi) vacibtir. Cimadan sonra boşanan kadın için mut anın verilmesi müstehabtır. Mehri zikredilip duhulden (cimadan) evvel boşanan kadın için mut a verilmesi müstehab değildir. Şayet kadın için mehir olarak bin dirhem zikredilse ve kadın o miktarı teslim alsa, sonra onu kocasına hibe etse, sonra duhulden (cimadan) evvel boşansa, koca, kadın üzerine mehrin yarısıyla müra-acat eder. Kileyle ölçülen ve tartıyla tartılan maddelerde aynı şekildedir. 2 Eğer kadın mehrin yarısını teslim alsa, sonra mehrin tamamını veya geri kalanını kocasına hibe etse, bu durumda koca, ha- 1 Burulmuş, hayaları alınmış olup cimaya kadir olamaz. İnnin, cimaya gücü yetmeyen kişi. 2 Buğday-arpa gibi ölçeklenen maddeler de mehir hususunda paralar gibidir. 11

12 nımına (mehri istemekle) dönemez. İmameyn buna muhalefet ettiler. Şayet kadın mehrin yarısından azını kocasına hibe etse de geri kalanını teslim alsa, kocası mehrin tamamı hakkında karısına müraacat eder. İmameyne göre teslim alınanın yarısıyla müraacat eder. Şayet kadın mehirden hiç bir şey almamışsa da hepsini hibe etse, bu durumda hiçbiri diğerine müraacat edemez. Şayet mehir eşya olsa ve kadın onu teslim almadan evvel veya sonra kocasına hibe etse, yine durum aynıdır. Eğer kadını bulunduğu şehirden çıkarmamak, veya üzerine başka bir kadınla evlenmemek şartıyla bin dirhem karşılığı mehirle nikahlasa, eğer şartlara uygunluk gösterirse kadın için bin dirhem vardır; eğer böyle yapmazsa kadın için mehri misil vardır. Veya beldesinde onu ikamet ettirirse bin dirhem karşılığında, eğer oradan çıkartırsa iki bin dirhem karşılığında mehirle nikahlasa, eğer o beldede ikame ederse kadın için bin dirhem vardır. Eğer böyle yapmazsa mehri misil vardır. Bu mehri misil iki bin dirhem üzerine ziyade edilmez, bin dirhemden de noksan edilmez. İmamey ne göre eğer kadını beldeden çıkarırsa iki bin dirhem verecektir. Eğer kadını (belli olmayan) şu veya şu köle karşılığında nikahlasa, eğer kölelerin kıymetlisi kadının mehri misli gibi veya daha az ise, kölelerden kıymetlisi kadın içindir. Eğer köle, mehri misil gibi veya daha fazla ise kadın için düşük köle vardır. Eğer iki kölenin değerlerinin ortasında ise mehri misil vardır. İmameyne göre her halde kadın için düşük köle vardır. Eğer kadını duhulden evvel boşarsa, imamların ittifakıyla kadın için düşük kölenin değerini yarısı vardır. Eğer kadını şu iki köleye karşı nikahlasa ve bakıldığında biri hür çıksa, İmamı A zam a göre eğer kölenin değeri on dirhem ise, kadın için sadece köle vardır. Ebu Yusuf a göre köle ile birlikte hürrün köle olduğu takdirdeki kıymeti vardır. İmamı Muhammed e göre, eğer köle mehri misilden az ise köle ile birlikte mehri misli tamamlayan miktar vardır. Eğer kadını at, veya hint kumaşı karşılığında nikahlasa ve bunların vasfında ister mübalağa etsin ister etmesin koca, orta hallisini vermek veya kıymetini vermekte muhayyerdir. Cinsini beyan edip sıfatını beyan etmediği ölçülen veya tartılan şey karşılığında nikahlaması da aynı şekildedir. Eğer cinsiyle birlikte sıfatını da beyan ederse, o şeyin bizzat kendisinin verilmesi vacib olur, kıymeti verilmez. Denildiki eğer vasfında mübalağa yapılmışsa kumaş, ölçekle ölçülen maddeler gibidir. Eğer karı koca gizlide mehrin miktarında anlaşsalar, akit 12

13 anında başka bir şey ilan etseler, ilan ettikleri itibar edilir. Ebu Yusuf a göre gizlide itifak ettikleri itibar edilir. FASIL Fasit akitte, cima yapılmadan halveti sahiha olsa bile (mehir ve mut adan) bir şey lazım gelmez. Eğer kadına cima ederse, mehri misil lazım gelir ve bu, zikredilenden fazla olmaz. Kadın üzerine iddet gereklidir. İddette itibar edilen, ayrılık anıdır; cimaların son vakti değildir, sahih olan görüş budur. Fasit nikahta neseb sabit olur. Nesebin müddeti, İmamı Muhammed e göre cima vaktinden itibarendir. Fetva bununladır. Kadının mehri misli; 1 eğer yaş bakımından, güzelik bakımından, mal bakımından, akıl bakımından, din bakımından, şehir bakımından, bakirelik bakımından, dulluk bakımından eşitseler, babasının kavmi ile itibar edilir. Eğer babasının kavminden (böyle) bir kadın bulunmazsa yabancı kadınlardan bulunan (misli) ile itibar edilir. Bu sayılan vasıfların tamamı bulunmazsa, bunlardan bulunan ile itibar edilir. Eğer babasının kavminden değilseler, kadının annesi ve teyzesi itibar edilmez. Kadının mehrini, velisinin ödemeye (kefil olması) sahihtir. Kadın veli veya kocadan dilediğinden mehri talep edebilir. Eğer kocanın emri ile kefil olup veli mehri öderse, veli koca üzerine müraacat eder. Eğer böyle değilse müracaat edemez. 2 Kadın, mehri peşin mehirden ödenmesi taktir edilenin tamam veya bir kısmının ödenmesine kadar, kendine cima edilmesinden ve kocası ile sefere gitmekten kendini men edebilir. Böyle bir kadının (kocasının izni olmadan) sefere gitmesi ve evden çıkması hakkı vardır. Bu sebebten dolayı kadın kendini men etse de onun için nafaka vardır. Bu durum, duhulden önce veya sonradır. İmameyn, kadının çocuk ve deli olmadığı halde kendi rızasıyla duhul olan meselede muhalefet ettiler. Şayet peşin verilecek olan mehrin miktarı beyan edilmese, dörtte bir veya benzeri miktarla taktir edilmeksizin örfen peşin verilen gibisi taktir edilir. Eğer mehrin tamamı sonraya bırakılmışsa, kadın için geride sayılan haklar yoktur. Bu hüküm Ebu Yusufun hılafınadır. Eğer koca, mehrini karısına verse onun için kadını sefer mik- 1 Mehri misil: Kadın için mehir söylenmediği zamanda, onun dengi olan kadınlara verilen miktar mehirdir. 2 Ödediği kendinden gider. 13

14 tarından kısa mesafede dilediği yere götürme hakkı vardır; denildiki zahir rivayette koca, kadını sefer mesafesine götürebilir; fetva evvelkisi üzerinedir. Karı-koca, mehrin miktarında ihtilaf etseler, eğer mehri misil kadının dediği gibi veya daha fazla ise, söz kadına aittir; eğer erkeğin dediği gibi veya daha az ise, söz erkeğe aittir. Eğer mehri misil her ikisinin dediğinin arasında ise, ikisi de yemin ettirilir. Eğer her ikisi yemin ederse mehri misil lazımdır. Duhulden evvelki talakta eğer mut a yı misil 1, kadının dediğinin yarısı kadar veya daha fazla ise, söz kadının dediğidir. Eğer mut ayı misil erkeğin dediğinin yarısı veya daha azı ise, söz erkeğe aittir. Eğer mut ayı misil her ikisinin dediğinin arasında ise, ikisi de yemin ettirilir, (eğer yemin ederlerse) mut ayı misil lazım gelir. Ebu Yusuf a göre duhulden (cimadan) evvel veya sonra söz erkeğe aittir. Ancak erkek, kadın için mehir olarak bilinmeyen bir miktarı söylerse, bu müstesnadır. Karı-kocadan hangisi şahit getirirse kabul edilir. Eğer her ikisi şahit getirseler, kadının sözünün kabul edildiği yerde erkeğin şahiti daha uygundur. Erkeğin sözünün kabul edildiği yerde kadının şahidi daha evladır. Mehrin aslında ihtilaf etseler, mehri misil vacibtir. Birisinin ölümü, her ikisinin yaşaması gibidir. Her ikisinin ölümünde mehir miktarında eğer varisler ihtılaf ederse, İmamı A zam a göre söz kocanın varislerinin (sözü) dür. Az olan (miktar bile) istisna edilmez. İmamı Muhammed e göre hayatta olmaları gibidir. Eğer mehrin aslında varisler ihtilaf etseler, İmameyne göre mehri misil vacibtir; fetva bununla verildi. İmamı A zam a göre söz, mehrin zikredildiğini inkar eden içindir ve bir şey vacib olmaz. Eğer koca, kadına bir şey gönderse ve kadın bu hediyedir dese, koca bu mehirdir dese, yemek için hazırlanan şeylerin dışın-da söz erkeğe aittir. Darul-harbte (kafirlerin yurdu) kafir erkek kafir kadını, zimmi erkek zimmi kadını, ölü hayvan mukabilinde veya mehirsiz olarak nikahlasa ve bu durum dinlerinde caiz olsa, kadın için bir şey verilmesi gerekmez. İmameyn buna muhalefet etti. (Bu durum) isterse kadın cima edilsin veya cimadan evvel boşansın veya karı-kocadan biri ölsün eşittir. Eğer zimmi, zimmi olan kadını belli miktar şarap veya domuz karşılığında nikahlasa, sonra her ikisi veya biri, mehri almadan evvel müslüman olsa, kadın için bu konuşulan şey vardır. Eğer 1 Mut ayı misil: o kadına denk olana verilem mut a eşyası. 14

15 şarap ve domuz belirlenmiş değilseler, şarabın kıymeti verilir; domuz da mehri misil gerekir. Ebu Yusuf a göre her iki durumda kadın için mehri misil vardır. İmamı Muhammed e göre her iki durumda konu-şulanın kıymeti verilir. Duhulden evvel boşamakta mehri misli vacib kılan imama (Ebu Yusuf) göre mut a vacibtir; kıymeti vacib eden imama (İmamı Muhammed) göre kıymetin yarısı vacibtir. KÖLENİN NİKAHI Efendisinin izni olmadan kölenin, cariyenin, müdebberin, mükatebin ve ümmü-veled 1 olan cariyenin nikahı efendisinin iznine bağlıdır. Eğer efendisi izin verirse nikah geçerlidir. Eğer efendi red ederse nikah bâtıldır. Efendinin kölesine, hanımını ric i talakla boşa sözü nikaha izindir. (Bu söz ile evvelce yapılan nikahı kabullenmiş sayılır.) Hanımını boşa veya onu ayır sözü izin değildir. Geride zikredilen (köleler) ler efendilerinin izniyle nikah yapsalar, mehir leri (ödemek) kendi üzerlerinedir. Mehir hususunda köle satılır, müdebber ve mükatep çalışıp öderler, satılmazlar. Efendinin kölesine nikah ile izin vermesi caiz ve fasid olan nikahı içine alır, şayet köle fasid olarak nikah yapsa ve cima etse, mehir hususunda satılır ve bu nikah ile efendinin izni tamam olur; artık bundan sonra caiz olan bir nikah yapsa yeniden efendinin iznine bağlı olur. Eğer efendi ticarete izin verip borçlanan kölesini evlendirse bu sahihtir. Bu kölenin hanımı, mehri misil hakkında alacaklıların ortağıdır. Cariyesini evlendiren efendi üzerine, gece kalacağı bir yeri temin etmek lazım gelmez, koca nerde imkan bulursa orda cima eder. Koca üzerine nafaka vermek ancak gecelemek durumunda olur. Bu, kadın ile kocası arasında, kocanın evinde birlikte kalmala rıdır. Efendi cariyeyi hizmetinde kullanamaz, eğer efendi cariye için geceleyeceği bir yer verse, sonra bundan dönse sahihtir. Bu durumda kocanın nafaka vermesi sakıt olur. Eğer cariye, efendisi zorlamadan kendi isteyerek efendisine hizmet ederse, nafaka sakıt olmaz. Eğer cariyesini evlendirse, sonra duhulden evvel onu öldürse mehir sakıt olur. Hür kadın duhulden evvel kendini öldürürse onun hılafınadır (mehir düşmez.) 1 Müdebber: Efendisinin ölümü akabinde hür olan köle. Mükateb: hür olmak için efendisi ile anlaşan köle. Ümmü-veled: efendisinden çocuğu olan cariye. 15

16 Cariyeye yapılan cimadaki azilde, 1 izin almak efendiye aittir. İmameyne göre cariyeye aittir. Eğer cariye veya mükatep efendisinin izni ile evlense, sonra bunlar hür edilse, nikahın feshi hususunda cariyenin muhayyerlik hakkı 2 vardır, kocası hür veya köle olsun fark etmez. Eğer cariye izinsiz evlense ve hür edilse, nikahı geçerlidir. Kölede de durum aynıdır. Bu meselede hür edilen cariyenin muhayerlik hakkı yoktur. (Efendisinden izinsiz evlendiği için.) Hürriyetten evvel cima edilmişse, konuşulan mehir efendiye aittir. Eğer hür edildikten sonra cima edilmişse, konuşulan mehir cariyeye aittir. Her kim oğlunun cariyesine cima etse ve cariye bir çocuk doğursa, baba o çocuğun (kendi oğlu olduğunu) iddia etse, o çocuğun nesebi babadan sabit olur. Baba üzerine, o cariyenin kıymetini vermesi lazım gelir; mehrini ve çocuğun kıymetini vermesi lazım gelmez. (Bu) Cariye, babanın ümmü-veledi olur. Babanın ölümünden sonra dede, baba gibidir, ölümünden evvel onun gibi değildir. Eğer oğul, cariyesini babasıyla evlendirse bu caizdir. Babanın mehir vermesi gerekir, kıymeti vermesi gerekmez. Eğer bu cariye çocuk doğursa, efendisinin ümmü-veledi olmaz. Bu çocuk efendisine akrabalıkla (onun kardeşi olduğundan) hürdür. Hür kadın, kocası olan kölenin efendisine, onu benim tarafımdan bin liraya karşılık hür et dese ve efendi bunu yapsa, nikah fasit olur ve kadının bin lirayı vermesi lazım gelir, hür edilen kölenin velayet hakkı kadına aittir; eğer kadın bununla keffaretine niyet etse keffaret yerine sahihtir. Eğer kadın, bin liraya mukabil sözünü demese, nikah fasit olmaz ve kölenin velayet hakkı efen-diye aittir. 3 Bu hüküm Ebu Yusuf un hılafınadır. Efendi için kölesini ve cariyesi (başkasıyla) nikahlama hakkı vardır. Mükatep ve mükatebesini zorlayamaz. KAFİRİN NİKAHI BABI Bir kafir, şahitsiz olarak veya başka bir kafirin iddetinde olan kadın ile evlense ve bu nikah ta kendi dinlerinde caiz olsa, sonra her ikisi müslüman olsalar, o hal üzere bırakılırlar. İmameyn, idetteki nikah hakkında ihtilaf ettiler. 1 Azil, cimada meniyi dışarı dökmektir. Hür kadında bu kadının lezzet hakkıdır, onun iznine bağlıdır. Cariyede ise efendisinin izin vermesi gerekir, zira cariyeden doğacak çocuk efendinin kölesi olacaktır. Buna mani olmak için efendiden izin almak gerekir. 2 Cariye hür edilince kocasından ayrılmayı tercih edebilir. 3 Bu durumda köle efendi tarafından hür edilmiş olur. 16

17 Mecusi mahremini nikahlasa 1, sonra her ikisi veya teki müslüman olsa araları ayrılır. Şayet bizim mahkememize ikisi birlikte müraacat etseler, durum yine aynıdır. Tekinin müracaatı ile araları ayrılmaz. Bu imameynin hılafınadır. Küçük çocuk, eğer anne-babasından biri müslüman ise veya biri müslüman olursa, (o çocuk ta) müslüman hükmündedir. Eğer bir kitabi veya mecusinin çocuğu ise o da kitabi hükmündedir. 2 Eğer kafirin hanımı veya mecüsi olan kadının kocası müslüman olsa, diğerlerinin üzerine islam teklif edilir; eğer diğeri müslüman olursa kadın onundur. Eğer böyle kabul etmezse araları ayrılır, eğer koca islamı kabul etmekten yüz çevirirse ayrılık talaktır. Ebu Yusuf un hılafına böyledir. Eğer kadın islamı kabul etmekten yüz çevirirse o ayrılık talak değildir. Eğer ayrılık duhulden sonra ise kadın için mehir vardır, eğer önce ise ve erkek islamdan yüz çevirmişse mehrin yarısı vardır; kadın yüz çevirirse ona hiç bir şey yoktur. Eğer islamı kabullenmek, kendi küfür vatanında olursa araları ayrılmaz, taki diğeri müslüman olmadan evvel kadın üç defa hayız görmedikçe. Kitabi olan kadının kocası eğer müslüman olursa nikahları olduğu gibi kalır. Vatanların farklı olması ayrılığa sebebtir. Esir olmak sebeb değildir. Karı kocadan biri müslüman olarak islam yurduna çıkıp gelse veya esir olduğu halde çıkartılıp getirilse araları ayrılır; eğer ikisi birlikte esir edilerek getirilse araları ayrılmaz. Müslüman olduğu halde bizim yurdumuza hicret eden kadın (küfür yurdundaki kocasından) ayrılır ve üzerine iddet beklemek yoktur. İmameyn buna muhalefet etti. Karı-kocadan birinin dinden dönmesi, hemen o anda nikahın feshidir. İmamı Muhammed e göre erkeğin dinden dönmesi talaktır. Eğer erkek dinden dönmüşse, kadın için mehir vardır. Eğer kadın dinden dönmüşse ona bir şey yoktur. Eğer her ikisi birlikte dinden dönse ve birlikte müslüman olsalar araları ayrılmaz; eğer peş peşe müslüman olurlarsa araları ayrılır. Dinden dönen erkek veya kadının, hiç bir kimseyi nikahlaması sahih değildir. (Bu zaman insanlarının halini iyi düşünmek gerekir, imanı sakat olan kimselerin nikahı da sakat olur.) 1 Annesini-kızını-kardeşini 2 Ehli kitap olan, mecusiden daha ehvendir. 17

18 KASİM (GECELEMEK) BABI Kasim hususunda, cima hakkında değilde hanımlarının yanında gecelemek bakımından adalet gerekir. Bekar, dul, yeni, eski, müslüman, ehli kitap olan hanım bu hususta eşittir. Cariye mükatebe, müdebbere, ümmü-veled için, hür kadının yarısı vardır. (Hür hanımında iki gün kalır, cariyelerde bir gün kalır.) Seferde kasim yoktur, koca dilediği hanımı ile sefere gidebilir. Bu hususta kura çekmek müstehabtır. Eğer kadın kumasına nöbetini hibe ederse sahihtir. Hibe eden kadının hibesinden dönme hakkı vardır. SÜT EMME BAHSİ Süt, emzikte olan çocuğun hususi vakitte, Âdem neslinden olan kadının memesinden emmesidir. Süt hükmü, müddet içinde az veya çok emmekle sabit olur, müddetten sonra sabit olmaz. Bu müddet iki buçuk senedir, İmameyne göre iki senedir. 1 Neseb ile haram olan, süt ile haram olur, ancak süt oğlunun ninesi, süt oğlunun kız kardeşi, süt oğlunun halası, süt oğlunun anası, süt kız kardeşinin anası, süt amcasının anası, süt halasının annesi, sütten olan dayısı, süt teyzesi müstesnadır. (bunlar haram olmaz.) Yine kadının sütten olan oğlunun erkek kardeşi de müstesnadır. Bunun üzerine diğerlerini kıyas et. Süt ve neseb bakımından erkek kardeşin kız kardeşi helaldır. Bu, bir babadan erkek kardeş gibidir ki, o erkeğin anne tarafından bir kız kardeşi vardır. Bu kızkardeşi baba tarafından olan erkek kardeşine helaldır. 2 Emme zamanları ihtılaflı da olsa, aynı memeden emen iki çocuk arasında helallik yoktur; bir süt çocuğu ve süt annesinin çocuğu arasında da, ne kadar aşağı inilirse inilsin hüküm böyledir. Yine emziren kadının kocası ki, kadının sütü o kocadandır, o koca süt çocuğunun babasıdır, onun oğlu süt çocuğunun kardeşidir, onun kızı süt çocuğunun kız kardeşidir. Onun kardeşi süt çocuğunun amcasıdır, onun kız kardeşi süt çocuğunun halasıdır (bunların arasında da helallik yoktur.) Koyundan, veya erkekten süt emen çocuklar arasında haram- 1 Fetva bununladır. 2 Burdaki babanın iki hanımı vardır ve hanımını birisinin daha evvelden olan başka bir kocadan kızı vardır. Bu kız, kocanın diğer hanımından olan oğluna helaldir. 18

19 lık yoktur; kadının sütü ile yapılan şırıngada da haramlık yoktur. Bekarın ve ölü kadının sütü haram edicidir; aynı şekilde burnundan sütün damlatılması ve boğaza akıtılması da haram edicidir. Yemek ile karıştırılan süt haram edici değildir. İmameyn sütün galip olması durumunda ihtilaf ettiler. Süt eğer su ile karışılırsa, ilaçla veya koyun sütüyle karışılırsa galip (fazla) olana itibar edilir. Aynı şekilde başka bir kadının sütüyle karıştırılırsa yine galip olana itibar edilir; İmamı Muhammed e göre haramlık her iki kadına tealluk eder. Eğer kadın, küçük olan kumasını emzirse 1, her ikisi kocasına haramdır, eğer cima edilmemişse büyük kadın için mehir yoktur; küçük kadın için mehrin yarısı vardır. Eğer büyük kadın nikahlı olduğunu bilse ve nikahı bozmayı kast ederek emzirse koca, küçük kadına verdiği yarım mehri, büyüğe müraacat ederek talep eder, ancak büyük kadın nikahı bilmiyorsa veya küçüğün helak olmasını veya açlığını def etmeyi kast ederse veya bunun nikahı bozduğunu bilmese kocanın ona müraacat etme hakkı yoktur. Bu hususta söz (büyük) hanıma aittir. Mal davalarının kendisiyle sabit olduğu delil ile süt sabit olur. 2 Koca, şu kadın benim sütten kız kardeşimdir dese, sonra hata ettiğini iddia etse, sözü tasdik edilir. 1 Evli birisi, beşik kertmesi ile başka bir kız çocuğu ile de evlendirilse, evvelki hanımı bu küçüğü emzirse, süt annesi olması sebebiyle bunların her ikisi de koca üzerine haram olur. Bu boşanmaya sebeb olan kadın mehirden mahrum olur. 2 İki şahitle. 19