Şekil İki girişli kod çözücünün blok şeması. Tablo İki girişli kod çözücünün doğruluk tablosu. Şekil İki girişli kod çözücü devre

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Şekil 6.24. İki girişli kod çözücünün blok şeması. Tablo 6.10. İki girişli kod çözücünün doğruluk tablosu. Şekil 6.25. İki girişli kod çözücü devre"

Savas Keskin
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 6.C. KOD ÇÖZÜCÜLER (DECODER) İkilik sayı sisteminde kodlanmış bilgileri, anlaşılması ve değerlendirilmesi daha kolay bilgilere dönüştüren devrelere Kod Çözücü denir. Kod Çözücüler (Decoder), Kodlayıcıların (Encoder) yaptığı işin tersini yapar. C.1. İki Girişli Kod Çözücü Kod çözücü (decoder) devreler, kodlanmış işaretlerden bilgi elde ederler. İki girişli kod çözücü devre, 4 den 2 ye kodlayıcı devrenin tersini yapar. İkilik olarak kodlanmış bilgiyi çözer. Aktif çıkışın numarası giriş bilgisinin ikilik karşılığına denk gelir. Şekil İki girişli kod çözücünün blok şeması Tablo İki girişli kod çözücünün doğruluk tablosu Şekil İki girişli kod çözücü devre

İki Girişli Kod Çözücü Kod çözücü (decoder) devreler, kodlanmış işaretlerden bilgi elde ederler.

2 İki girişli kod çözücü devre olarak piyasada ve entegreleri bulunmaktadır. Şekil entegresi Tablo entegreli 2 den 4 e Kod Çözücü (Ya da 1 den 4 e Demultiplexer) doğruluk tablosu Örnek 6.5 gösteriniz. Tablo 6.10 daki girişlere göre çıkışların alacağı değerleri tablo şeklinde Tablo İki girişli kod çözücü için örnek doğruluk tablosu SORU: Şekil 6.25 deki devrede girişlerin ikisi birden 1 olduğuna hangi çıkış aktif olur? CEVAP: A = 1 ve B = 1 olduğundan Q 3 = 1 olur.

10 daki girişlere göre çıkışların alacağı değerleri tablo şeklinde Tablo 6.12.

3 C.2. BCD Kod Çözücü BCD kod çözücü devre, Desimal i Binary e kodlayıcı devrenin tersini yapar. İkili olarak kodlanmış giriş bilgisini çözerek çıkışlardan sadece bir tanesini aktif hale getirir. Desimal i Binary e kodlayıcı devrenin dört girişi on çıkışı vardır. Örneğin girişlerden 0101 girildiğinde Q 5 aktif olur. Şekil BCD kod çözücünün blok şeması Tablo BCD kod çözücünün doğruluk tablosu Lojik ifadeler sadeleştirilirken; karno haritasında desimal 9 dan sonrası kullanılmadığı için duruma göre 1 yada 0 kabul edilmiştir. Dolayısıyla girişe 1001 den sonrası uygulanmaz.

Desimal i Binary e kodlayıcı devrenin dört girişi on çıkışı vardır. Örneğin girişlerden 0101 girildiğinde Q 5 aktif olur. Şekil 6.27.

4 Şekil BCD kod çözücü devre

5 Tablo entegresinin doğruluk tablosu Şekil entegresinin devre yapısı Örnek 6.6. gösteriniz. Şekil 6.28 deki girişlere göre çıkışların alacağı değerleri tablo şeklinde

6 Tablo BCD kod çözücü için örnek doğruluk tablosu SORULAR: Tablo 6.13 hangi amaçla 9 dan sonrası verilmemiştir? Tablo 6.14 Q 5 1 olduğundan giriş bilgisi nedir? Devrede dört girişli VE kapısı yerine iki girişli VE kapısı kullanmak avantaj sağlamış mıdır? Avantaj sağladığını düşünüyorsanız örnek vererek açıklayınız entegresinde aktif olan çıkışın durumunu açıklayınız. CEVAPLAR Desimal en büyük sayı 9 olduğu için bunun karşılığı (1001) 2 den sonrası kullanılmaz Q 6 = 1 yapacak giriş bilgisi 0110 olmalıdır Devrede dört girişli VE kapısı yerine iki girişli VE kapısı kullanmak avantajlı olmuştur. Örneğin, A. B bir kez uygulanmış, ancak iki ayrı yerde kullanılmıştır entegresinde aktif olan çıkış 0 dır. Diğerleri 1 dir. C.3. Binary den Heksadesimal e Kod Çözücü Binary den Heksadesimal e kod çözücü devre, ikilik olarak kodlanmış hexadesimal sayıların kodunu çözer. Devrenin 4 girişi 16 çıkışı vardır. Giriş bilgisine göre çıkışlardan sadece bir tanesi 1 olur. Piyasada Binary den Heksadesimal e Kod Çözücü olarak entegresi kullanılmaktadır.

7445 entegresinde aktif olan çıkışın durumunu açıklayınız. CEVAPLAR 6.16. Desimal en büyük sayı 9 olduğu için bunun karşılığı (1001) 2 den sonrası kullanılmaz. 6.17.

7 Şekil Binary den Heksadesimal e kod çözücünün blok şeması Tablo Binary den Heksadesimal e kod çözücü doğruluk tablosu

8 Şekil Binary den Heksadesimal e kod çözücü devre SORULAR: BCD ile Binary arasındaki kavram farkını araştırınız Giriş bilgisi 1011 olduğundan hangi çıkış aktif olmaktadır? CEVAPLAR: BCD de desimal sayının her basamağı ayrı ayrı dörderli gruplar halinde binary ye çevrilir. Binary de ise desimal sayının tümü birden çevirme işlemine tabi tutulur Giriş bilgisi 1011 olduğundan Q B aktif durumdadır. C.4. 7 Segment Kod Çözücü çıkış verir. 7 segment kod çözücü devre, BCD den 7 segmentli displayi sürecek şekilde

BCD de desimal sayının her basamağı ayrı ayrı dörderli gruplar halinde binary ye çevrilir.

9 Şekil Yedi segmentli display Şekil Yedi segment kod çözücünün blok şeması 7 Segment kod çözücü devre lojik kapılarla dizayn edilebildiği gibi bu amaç için özel olarak üretilmiş 7 segment kod çözücü entegreler de vardır. 7 Segment displayer Ortak anotlu ve ortak katotlu olmak üzere iki çeşittir. Ortak anotlu displayin anotları birleştirilmiştir ve artı beslemeye bağlanır. Segment uçları ise entegre çıkışlarına bağlanır. Entegre çıkışları aktif değilken 1 dir. Aktif olan çıkış 0 olur ve buna bağlı segment ışık verir. Şekil Ortak katotlu display (OKD) Şekil Ortak anotlu display (OAD) 7447 entegresi ortak anotlu displayi, 7448 ise ortak katotlu displayi sürecek şekilde düzenlenmiştir.

vardır. 7 Segment displayer Ortak anotlu ve ortak katotlu olmak üzere iki çeşittir. Ortak anotlu displayin anotları birleştirilmiştir ve artı beslemeye bağlanır.

10 Şekil segment kod çözücü 7447 entegresi Şekil segment kod çözücü 7448 entegresi LT R Bİ B İ R BO : Lamp test : Ripple blanking input : Blaknking input : Ripple blanking output R B uçları, display karartma uçlarıdır. 4 nolu uç 0 olduğundan displayin tüm segmentleri söner. 4 nolu uca direk 0 verilecek display söndürülebileceği gibi, bazı şartlara da bağlanabilir. Örneğin displayde 0 okunduğunda karartılsın isteniyorsa, tüm bağlantılar yapılır, 5 nolu uç şaseye bağlanır, 4 nolu uç boşta bırakılır. DCBA girişleri 0000 olduğundan çıkış 0 olacaktır. Bu durumda çıkışta 0 görülmeyecektir. Çünkü 5 nolu uç şasede olduğu için 4 nolu uca 0 gönderilecektir.

uçlarıdır. 4 nolu uç 0 olduğundan displayin tüm segmentleri söner. 4 nolu uca direk 0 verilecek display söndürülebileceği gibi, bazı şartlara da bağlanabilir.

11 Tablo 6.17 incelendiğinde, 0-9. satırlar arasında LT, R Bİ ve B İ /R BO uçları Lojik-1 olduğundan displayda desimal rakamlar görülür. Eğer 0. satırda R Bİ = 0 yapılırsa display tamamen kararır. Sıfır gözükmez. 7447, BCD koz çözücü olduğu için desimal 9 dan sonrasının girilmemesi gerekir. Bundan sonraki değerler satırlar arasında görüldüğü gibi anlamsız olacaktır. 16. satırda B İ / R BO = 0 olduğundan girişlere bakılmaksızın display karartılır. 17. satırda R Bİ = 0 yapıldığında DCBA = 0000 olduğundan çıkışta 0 gözükmez, display karartılır. Tablo ve 7447 entegreleri için doğruluk tablosu

Bundan sonraki değerler 10-15. satırlar arasında görüldüğü gibi anlamsız olacaktır. 16.

12 Şekil segmentli kod çözücü devre BCD den 7 segment kod çözücü, lojik kapılarla yapılmak istenirse doğruluk tablosu karnough haritalarına aktarılarak bulunan sonuç bole cebiri kuralları yardımıyla sadeleştirilerek aşağıdaki lojik ifadeler bulunur. Lojik ifadelere ait devre çizimi yapıldığında açık devre şeması ortaya çıkar. Ortak katotlu display için 7448 entegresine göre lojik ifadeler aşağıdaki gibidir; a = A + C + B.D + B.D = A + C + B D b = B + C.D + C.D = B + C D c = B + C + D d = A + B.C + C.D + B.D + B.C.D = A + C.(B + D) + B.D + B.C.D e = B.D + C.D = D.(B + C) f = A + B.D + B.C + C.D = A + B.(C + D) + C.D g = A + B.C + B.C + C.D = A + C.D + B C

cebiri kuralları yardımıyla sadeleştirilerek aşağıdaki lojik ifadeler bulunur. Lojik ifadelere ait devre çizimi yapıldığında açık devre şeması ortaya çıkar.

13 Tablo entegresi için doğruluk tablosu SORULAR: Şekil 6.38 deki devrede ortak anodlu display yerine ortak katodlu display bağlanırsa ne olur? Şekil 6.38 deki devrede 7447 yerine 7448 bağlanırsa ne olur? nin 3 nolu ucunun görevi nedir? CEVAPLAR: nin çıkışında 0 lar aktif olduğu için Ortak anodlu display kullanmak gerekir. Eğer Ortak katotlu display kullanılırsa, ortak ucu şaseye bağlandığında displayde yanması gereken segmentler sönük, sönmesi gereken segmentler ise yanık olacak şekilde görüntü oluşur in çıkışında 1 ler aktif olduğu için OAD de yanması gereken segmentler sönük, sönmesi gereken segmentler yanık olarak görünür nin 3 nolu ucu LT (Lamp Test) ucudur ve LT normalde 1 dir. Eğer LT = 0 yapılırsa tüm segmentler ışık verir. Çoğunlukla displayi kontrol etmek amacıyla kullanılır.

Eğer Ortak katotlu display kullanılırsa, ortak ucu şaseye bağlandığında displayde yanması gereken segmentler sönük, sönmesi gereken segmentler ise yanık olacak şekilde görüntü oluşur. 6.23.

Benzer belgeler

6. Fiziksel gerçeklemede elde edilen sonuç fonksiyonlara ilişkin lojik devre şeması çizilir.

6. Fiziksel gerçeklemede elde edilen sonuç fonksiyonlara ilişkin lojik devre şeması çizilir. 5. KOMBİNEZONSAL LOJİK DEVRE TASARIMI 5.1. Kombinezonsal Devre Tasarımı 1. Problem sözle tanıtılır, 2. Giriş ve çıkış değişkenlerinin sayısı belirlenir ve adlandırılır, 3. Probleme ilişkin doğruluk tablosu