ROMANYA ÜLKE RAPORU. Ağustos 2013 AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ

Transkript

1 ROMANYA ÜLKE RAPORU Ağustos 2013 ÖZ AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ

2 I- GENEL BİLGİLER Resmi Adı : Romanya 1

3 Yönetim Şekli : Parlamenter Cumhuriyet Coğrafi Konumu : Orta Avrupa nın güneydoğusunda, Balkan Yarımadası nın kuzeyinde, aşağı Tuna Havzası nda yer almaktadır. Karadeniz e 139,5km uzunluğunda kıyısı vardır. Doğuda ve kuzeyde Ukrayna ve Moldova, batıda Macaristan, güneybatıda Sırbistan ve Karadağ, güneyde ise Bulgaristan ile komşudur. Karadeniz ve Tuna bağlantıları ile Avrupa ve Orta Doğu arasında coğrafi yerleşim açısından oldukça stratejik bir konuma sahiptir. Yüzölçümü : km 2 Nüfus : (2012) Başkent : Bükreş Önemli Şehirleri : Köstence, Timisoara, Yaş (Iasi), Galati, Craiova, Cluj-Napoca, Braşov Zaman ayarı - GMT : GMT den 2 saat ileridir. Orta Avrupa ya özgü ılıman-karasal bir iklimi vardır. Ortalama sıcaklık kış aylarında -3 C, yaz aylarında İklimi : ise C dir. Yıllık ortalama yağmur seviyesi metrekareye 637 mm olup, dağlık alanlarda bu oran 1000 mm nin üzerine çıkmaktadır. Resmi Dil : Romence Ticari Dil : İngilizce, Fransızca, İtalyanca, Almanca Din : Hıristiyan (%87 Ortodoks, %6.8 Protestan, %5.6 Katolik), Diğer (%0.6) Etnik Yapı : Romen (%88.6), Macar (%6.5), Roman (%3.3), Ukraynalı (%0.3), Alman (%0.2), Rus (%0.1), Türk- Tatar (%0.2), Diğer (%0.5) Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar (birkaçı) : BM, AB, NATO, AGİT, AK, KEİ, IMF, Dünya Bankası, Dünya Ticaret Örgütü, Avrupa Yatırım ve İmar Bankası (EBRD), Merkezi Avrupa Girişimi (MAG) II- DEMOGRAFİK GÖSTERGELER YILLAR

4 Nüfus (Milyon) Nüfus Yoğunluğu (kişi/km²) Yaşın Nüfusa Oranı (%) Beklenen Yaşam Süresi İşgücü (Milyon) İşsizliğin Toplam İşgücüne Oranı (%) İnternet Kullanıcıları Gelir Düzeyi Yüksek Orta CO2 Emisyonu (Kişibaşı metrik ton) Kaynak: Dünya Bankası *: +15 yaş için İşgücü Araştırması verisidir. III- EKONOMİK GÖSTERGELER YILLAR GSYİH (Milyar ABD $) GSYİH Dünya Sıralaması Kişi Başı GSYİH (ABD $) Kişi Başı GSYİH Dünya Sıralaması Reel GSYİH Büyüme Hızı (%) Enflasyon (Tüketici Fiyatlarıyla) Para Birimi: Yeni Rumen Leyi (RON)* Kaynak: Dünya Bankası *Kaynak: 1 TRY = 1.72 RON 1 USD = 3.31 RON ( tarihi itibariyle) IV- BİR BAKIŞTA ROMANYA 3

5 Sektörlerin Gayri Safi Yurtiçi Hâsılaya Katma Değer Oranları (%) Yıllar Tarım Sanayi Hizmetler Kaynak: Dünya Bankası V- DIŞ TİCARETİ ROMANYA DIŞ TİCARETİ (Mallar ve Hizmetler) (MİLYAR $) Yıllar İhracatı İthalatı Ticaret Hacmi Ticaret Dengesi Kaynak: Dünya Bankası 4

6 Başlıca İhracat Yaptığı Ülkeler (2012) Başlıca İthalat Yaptığı Ülkeler (2012) Başlıca İhraç Ürünleri (2012) Başlıca İthal Ürünleri (2012) Kaynak: CIA WorldFactbook : : : : Almanya (%18,9), İtalya (%12,3), Fransa (%7,1), Türkiye (%5,5), Macaristan (%5,5) Almanya (%17,5), İtalya (%11), Macaristan (%9,1), Fransa (%5,7), Rusya (%4,4), Polonya (%4,3), Avusturya (%4,2), Kazakistan (%4,1) - Makine ve Ekipmanları - Metal ve Metal Ürünler - Tekstil ve Ayakkabı - Kimyasallar - Tarım Ürünleri - Mineral ve Yakıtlar - Makine ve Ekipmanları - Kimyasallar - Yakıtlar ve Mineraller - Metaller - Tekstil ve Ürünleri - Tarım Ürünleri VI- TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ TÜRKİYE- ROMANYA TİCARİ İLİŞKİLERİ (Milyar ABD Doları) Türkiye nin Türkiye nin Ticaret Ticaret Yıllar İhracatı İthalatı Hacmi Dengesi (Ocak- Haziran) 2013 (Ocak- Haziran) Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Ticaret dengesi Türkiye açısından değerlendirilmektedir

7 4,5 TÜRKİYE- ROMANYA DIŞ TİCARETİNİN SEYRİ (Milyar ABD Doları) 4,0 3,5 3,0 3,9 3,5 3,4 3,8 3,2 2,5 2,0 1,5 1,0 2,2 2,2 2,5 2,8 2,4 1,6 1,2 1,8 1,2 0,5 0, (Ocak- İhracat İthalat Haziran) 2013 (Ocak- Haziran) VII- BAŞLICA ÜRÜNLER TÜRKİYE NİN ROMANYA YA İHRACATINDAKİ BAŞLICA ÜRÜNLER (2012) ÜRÜN GRUBU İHRACAT (ABD DOLARI) Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler; bunların aksam ve parçaları Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları; bunların aksam, parça, aksesuarı Demir ve çelik Demir veya çelikten eşya Plastikler ve mamulleri Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları;aksam-parça-aksesuarı Örme giyim eşyası ve aksesuarı Örme eşya Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı Pamuk Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 6

8 TÜRKİYE NİN ROMANYA YA İHRACATINDAKİ BAŞLICA ÜRÜNLER (2013/OCAK-HAZİRAN) ÜRÜN GRUBU Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler; bunların aksam ve parçaları Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları; bunların aksam, parça, aksesuarı İHRACAT (ABD DOLARI) Demir ve çelik Plastikler ve mamulleri Demir veya çelikten eşya Örme giyim eşyası ve aksesuarı Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları;aksam-parça-aksesuarı Örme eşya Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı Gübreler Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) TÜRKİYE NİN ROMANYA DAN İTHALATINDAKİ BAŞLICA ÜRÜNLER ÜRÜN GRUBU (2012) İTHALAT (ABD DOLARI) Demir ve çelik Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları; bunların aksam, parça, aksesuarı Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler; bunların aksam ve parçaları Gübreler Ağaç ve ahşap eşya; odun kömürü Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları;aksamparça-aksesuarı Kauçuk ve kauçuktan eşya Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler; bitümenli maddeler; mineral mumlar İnciler, kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller; taklit mücevherci eşyası; metal paralar Yağlı tohum ve meyvalar; muhtelif tane, tohum ve meyvalar;sanayiide ve tıpta kullanılan bitkiler; saman ve kaba yem Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)

9 TÜRKİYE NİN ROMANYA DAN İTHALATINDAKİ BAŞLICA ÜRÜNLER (2013/OCAK-HAZİRAN) ÜRÜN GRUBU İTHALAT (ABD DOLARI) Demir ve çelik Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları; bunların aksam, parça, aksesuarı Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler; bunların aksam ve parçaları Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler; bitümenli maddeler; mineral mumlar Ağaç ve ahşap eşya; odun kömürü Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları;aksam-parça-aksesuarı Kauçuk ve kauçuktan eşya Yağlı tohum ve meyvalar; muhtelif tane, tohum ve meyvalar;sanayiide ve tıpta kullanılan bitkiler; saman ve kaba yem İnciler, kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller; taklit mücevherci eşyası; metal paralar Plastikler ve mamulleri Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) VIII- TÜRKİYE İLE ROMANYA ARASINDAKİ İKİLİ ANLAŞMALAR 1. Ticaret Anlaşması (İmza Tarihi: 27 Ekim 1970) 2. Uzun Vadeli Ekonomik, Sınai ve Teknik İşbirliği Anlaşması (İmza tarihi: 29 Ağustos 1975) 3. Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşması (İmza Tarihi: 9 Haziran 1976) 4. Uzun Vadeli Ticari, Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması (İmza Tarihi: 20 Ekim 1987) 5. Deniz Ulaştırması Anlaşması (İmza Tarihi: 6 Mart 1981) 6. Köstence-İstanbul ve Trabzon Arasında Karşılıklı Olarak Ro-Ro Gemilerde Yolcu ve Motorlu Taşıtların Taşınması Anlaşması (İmza Tarihi: 24 Ocak 1986) 8

10 7. Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması (İmza Tarihi: 1 Temmuz 1986) 8. Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşma (İmza Tarihi: 24 Ocak 1991) 9. Turizm İşbirliği Anlaşması (İmza Tarihi: Mart 1991) 10. Serbest Ticaret Anlaşması (İmza Tarihi: 29 Nisan 1997) 11. Gümrük İşbirliği ve Gümrüklerde İşlenen Suçların Önlenmesi, Tetkiki ve Bu Suçlarla Mücadele Hususunda Karşılıklı İdari Yardımlaşma Anlaşması (İmza Tarihi: 24 Kasım 1997) 12. Romanya Türkiye İşbirliği Anlaşması (İmza Tarihi: 24 Haziran 2004) IX- YATIRIM İLİŞKİLERİ Romanya Türk işadamları için ve girişimciler için büyük önem arz eden bir ülkedir. Romanya da adet Türk sermayeli şirket bulunmaktadır. Türk sermayeli şirketler firma sayısı bakımından tüm yabancı sermayeli şirketler sıralamasında baştan üçüncü, yatırılan toplam sermaye bakımından ise onaltıncı sırada yer almaktadır. ( Romanya Makamlarının ülke bazında verdiği kayıtlara göre, Türk firmalarına ait sermaye toplamı 479,6 milyon EUR, ilk 300 Türk firmasının sermaye toplamı ise 440,5 milyon EUR (Genelin % 91,85 i) düzeyindedir. Romanya daki Türk yatırımları genelde; endüstri, bankacılık ve finans, ticaret, turizm, tarım ve taşımacılık alanlarında gerçekleşmiştir. Başlıca büyük Türk firmaları arasında; Arctic (beyaz eşya), Erdemir Romanya (demir-çelik), Prolemn (ağaç sanayi), Rulmenti Barlad (rulman), Credit Europe Bank, Garanti Bank (bankacılık) yer almaktadır. Romanya ya doğrudan yatırımların yanı sıra dolaylı yatırımlar da yapılmaktadır. Bazı büyük sanayi, finans ve medya kuruluşlarımızca Romanya nın AB ye tam üye olması dikkate alınarak ve mevzuat kolaylıklarından da yararlanarak Almanya ve Hollanda gibi bazı gelişmiş AB üyesi ülkeler üzerinden yatırım yaptıkları görülmektedir. Bunlara örnek 9

11 olarak, Arctic (Arçelik), Credit Europe Bank (Finans Bank), Garanti Bank (Garanti Bankası), Kanal D (Doğan Holding) gibi firmalar ve bunların Türk yatırımcıları sayılabilir. Romanya ile ekonomik ilişkilerimiz sadece ticaretle kalmayıp, zamanla depolama tesisleri ve üretime yönelik sınai tesisler ile gelişerek, müteahhitlik hizmetlerine ve finans sektörüne sıçramış, halen ise, kültürel alanda yapılan doğrudan/dolaylı yatırımlarla gelişmeye devam etmektedir. Bunlar arasında yeni türden yapılan yatırımlara örnek olarak, Romanya da henüz açılan bir televizyon kanalı ve İngilizce eğitim yapan ortaöğretim kurumları sayılabilir. Öte yandan, halen Romanya'da onlarca Türk müteahhitlik firması bulunmakta olup, bunlar otoyollar, kamu tesisleri ve ticaret binaları inşaatı ihalelerini üstlenmektedirler tarihi itibariyle Türkiye'de faaliyette bulunan Romanya sermayeli firma sayısı ise 165 dir. Bu firmalar gıda ürünleri, içecek, motorlu taşıtlar, mobilya imalatı, hizmet faaliyetleri, inşaat vb. gibi pek çok farklı sektörde faaliyet göstermektedir. Bunlardan en büyüğü 7,5 milyon ABD Dolar lık bir yatırımla Kocaeli de kurulan rulman üretim tesisi olup, Romen sermayesinin payı %57 dir Türkiye ile Romanya karşılıklı ticaretlerinde endüstri malları için sıfır (0) gümrük vergisi uygulayıp, tarım ürünleri için Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) taahhütlerini uygularken, üçüncü ülkelere karşı ise endüstri mallarında Ortak Gümrük Tarife (OGT), tarım ürünlerinde ise yine DTÖ taahhütlerini uygulamaya devam etmektedir. Kaynak: TC. Bükreş Büyükelçiliği, Müşavirlik Raporu Nisan 2013 X- TİCARETTE YAŞANAN SORUNLAR Çalışma izinleri: Türkiye den getirilen çalışanlar için çalışma ve oturum izni almakta yaşanan sıkıntılar Sık sık uygulanan mali kontroller: Çok sık karşılaşıldığı belirtilen mali kontrol denetimleri, KDV iadelerinin aylarca verilmemesi ve sürekli cross-check ler dolayısıyla milyonlarca dolarlık KDV iadelerinin birikmesi, sosyal sigorta primi ya da devlete başka ödemeleri bulunan Türk firmalarının ithalat işlemlerinin yapılmaması, 10

12 bu vb. sebeplerle iş ortamının bozulması ve bunların ülkeye gelecek daha nice yatırımların önünü kesici etki yaratması Kar payları: Kanun gereğince tüm işverenlerin elde ettikleri gelirler (kar payı divident) üzerinden %6,5 oranında sağlık sigorta katkısı ödemek zorunluluğu, bu oranın çok yüksek bulunması ve bu konuda bir düzenleme yapılmasının gerekliliği, bu oranın bir vergi niteliği arz etmesi ve ülkeye yapılacak yeni yatırımları engellemesi Gümrük vergileri: Bazı tarım ve işlenmiş tarım ürünlerinin girişini tamamen engelleyecek nitelikte vergi oranları, (örneğin kuru kayısının bu ülkeye girişinde gümrük vergisinin %200 olarak uygulanması, benzeri uygulamaların unlu ve şekerli mamüllerimizden bisküvi ve şekerleme ürünleri için de söz konusu olması) Diğer sorunlar: - Yatırımda öncelikli bölgeler için verilen teşviklerin verilen süre dolmadan hükümet kararları ve idari düzenlemeler ile kaldırılması, - Romanya yasal düzenlemelerinde bir şirketin almış olduğu bir malı alış fiyatının altında bir fiyata satamaması, bundan dolayı ellerindeki malların satılamaması durumunda söz konusu malları alış fiyatının altından satarak nakte çevirmek istediklerinde büyük sıkıntıların yaşanması - Romanya içinde üretim yaparak mamüllerini pazarlayan şirketlerin ürünlerinin üzerinde her türlü teknik spesifikasyonu yazmalarının zorunlu tutulduğu, ithal edilen aynı katagorideki ürünler için ise bu zorunluluğun bulunmaması sebebiyle haksız rekabetin doğması ve Türk üretici firmaların işlerini zorlaştırması Kaynak: TC. Bükreş Büyükelçiliği, Müşavirlik Raporu Nisan

13 XI- TÜRKİYE- ROMANYA SON GELİŞMELER Romanya Devlet Başkanı Basescu, Aralık 2011 tarihlerinde ülkemize devlet ziyareti gerçekleştirmiştir. Söz konusu ziyaret sırasında, başta siyasi ve ticariekonomik alanlarda olmak üzere ikili ilişkilerimizin her alanda geliştirilmesini ve ortak ilgi alanına giren bölgesel ve uluslararası konularda işbirliğinin artırılmasını hedefleyen Stratejik Ortaklık Belgesi imzalanmıştır. Söz konusu Stratejik Ortaklık Belgesi nin hayata geçirilmesine yönelik Eylem Planı, Romanya Dışişleri Bakanı Titus Corlatean ın Mart 2013 tarihinde ülkemize gerçekleştirdiği resmi ziyaret vesilesiyle imzalanmıştır. AB Bakanı ve Başmüzakereci Sayın Egemen Bağış 4-5 Nisan 2012 tarihlerinde Romanya yı ziyaret etmiştir. Romanya Devlet Başkanı Traian Basescu 26 Haziran 2012 tarihinde İstanbul da yapılan KEİ Zirvesi vesilesiyle ülkemizi ziyaret etmiştir. XII- ROMANYA DA YER ALAN TÜRKİYE TEMSİLCİLİĞİ ADRESİ T.C. Bükreş Büyükelçiliği Calea Dorobantilor 72, Sector 1 Bucharest ROMANIA Tel : (5 HAT) Faks : E-posta: embassy.bucharest@mfa.gov.tr Web : XIII- FAYDALI BAĞLANTILAR Romanya Türk İşadamları Derneği Adres : 73 Unirii Blvd. Bl. G3 Sc.2 Ap.50 6th floor, Sector ROMANYA Tel : Faks : E-posta : Tiad@tiad.ro Web Sitesi : Sağlanan Bilgi Türleri: Ülke Bilgisi, Yatırım Mevzuatı, İthalatçı/Toptancı/Distribütör/Üretici Adresleri, İşadamı Rehberi Kaynak: Ekonomi Bakanlığı İhracat Bilgi Platformu 12