TÜTÜNÜN N KANSER YAPICI KANSERLER LLÜ. Prof. Dr. Uğur U. kları Anabilim Dalı

Transkript

1 TÜTÜNÜN N KANSER YAPICI ETKİSİ VE BAĞLANTILI KANSERLER Prof. Dr. Uğur U GÖNÜLLG LLÜ Ankara Üniversitesi Tıp T p Fakültesi Göğüs s Hastalıklar kları Anabilim Dalı

2 Kalıtsal mı? m Çevresel mi?

3 Farklı kanserlerde kalıtsal ve çevresel faktörlerin rolü Organ ya da bölge Kalıtsal faktörler Rol oynayan yüzde y (%) Çevresel faktörler Mide Kolorektal Pankreas Akciğer Meme Serviks uteri Korpus uteri Over Prostat Mesane Lösemi 21 44,788 ikizin incelendiği çalışmadan, New Engl. J. Med. 343: 78 (2000) 66

4 Çevresel faktörlere bağlanan kanser olguları,, 1990 İnfeksiyonlar (virus %16 %16 virus,, parazitler,h. H.Pylori) Tütün n ve ürünleri %14 Mesleksel %4 Alkol %3 %37

5 ABD nde kanserden ölümlerde değişik ik etkenlerin rolü Tütün Diyet İnfeksiyon Alkol Mesleksel Etken Hava kirliliği Gıda katkılar ları Üretimsel faktörler Endüstriyel faktörler Tıp p ve tıbbi t işlemleri Coğrafi faktörler En olası değer er <1 7 <1 R. Doll and R. Peto, J. Natl. Cancer Inst. 66: (1981) Tüm m kanser ölümleri içerisindeki i oranı (%) Aralık ? < <1-2 0,

6 Kanser nedenleri: 2003 kanser raporu; DSÖ Tütün, %30 Diyet ve beslenme, %30 Kronik infeksiyonlar,, %18 Alkol, %2-4 Mesleksel maruziyet, Çevresel kirlilik, %1-4 Gıda katkı maddeleri Bazı ilaçlar lar Radyasyon İmmünosüpresyon Genetik yatkınl nlık, %4 Üretimsel faktörler ve hormonlar

7 Kanser ölümlerinde sigaranın n payı,, yaş ve cinsiyete göre g (ABD, 2004) Erkek Kadın Hastalık Kanserler Dudak, Oral kavite, Farings %75 %69 %53 %43 Özefagus %70 %71 %64 %53 Mide %26 %25 %13 %11 Pankreas %26 %17 %27 %22 Larings %82 %80 %77 %70 Trakea, Akciğer, Bronş %88 %86 %76 %68 Serviks Uteri - - %13 %9 Böbrek ve Renal Pelvis %38 %35 %7 %4 Mesane %46 %44 %31 %27 Akut Myeloid Lösemi %23 %20 %10 %11

8 Sigarayla ilişkilendirilen kanser ölümleri (ABD, 2004) Erkek Kadın Toplam Hastalık Kanserler Dudak, Oral kavite, Farings 3,749 1,144 4,893 Özefagus 6,961 1,631 8,592 Mide 1, ,484 Pankreas 3,147 3,536 6,683 Larings 2, ,009 Trakea, Akciğer, Bronş 78,680 46, ,522 Serviks Uteri Böbrek ve Renal Pelvis 2, ,043 Mesane 3,907 1,076 4,983 Akut Myeloid Lösemi ,192 Ara toplam 104,472 56,376 (%30) 160,848 Tüm kanser ölümleri (2004) 547,046

9 IARC karsinojen sınıflandırması Grup 1: İnsanlarda karsinojenik olanlar Grup 2A: İnsanlarda büyük olasılıkla karsinojenik olanlar

10 IARC karsinojen sınıflandırması Grup 2B: İnsanlarda düşük olasılıkla karsinojenik olanlar Grup 3: Karsinojenik özellikleri sınıflandırılamayanlar (Sınırlı kanıt mevcut)

11 Tütün n ve kanser riski Tütün n dumanında nda 4000 in üzerinde kimyasal bulunmaktadır r ve bunlardan tanesi karsinojendir.. Bunlar içerisinde i özellikle PAH lar ve N-N nitrozaminler,, aromatik aminler, etilen oksit, 1,3- butadiyen,, ve oksiradikal hasara yol açan a an maddeler önem taşı şırlar. Laboratuar çalışmalarında tütün t dumanında nda bulunan maddelerin, karsinojen-dna ikili formasyonuna ve sonrasında nda kansere neden olduğu defalarca gösterilmig sterilmiştir. tir. Yalnız z kanser gelişimi imi çok fazla bireysel farklılıklar klar göstermektedir. g Örneğin aşırı sigara içen i 10 kişiden iden birinde akciğer kanseri gelişmekte hatta bazı tiryakiler 90 lı yaşlara kadar yaşamaktad amaktadırlar. Bu durumun DNA karsinojen metabolizması,, DNA tamiri ve hücre h siklusu kontrolü ile ilgili genetik değişkenlikten kaynaklandığı düşünülmektedir.

12 Sigara dumanında nda bulunan belli başlı karsinojenler Kimyasal sınıf s f Bileşik ik sayısı Temsil eden karsinojen PAH 14 BaP dibenz[a,h] antrasen Nitrozaminler 8 NNK NNN Aromatik aminler 12 4-aminobifenil 2-naftilamin Aldehidler 2 formaldehid asetaldehid Fenoller 2 katekol Volatil hidrokarbonlar 3 benzen 1,3-butadiyen Nitro bileşikleri ikleri 3 nitrometan Diğer organikler 8 etilen oksit akrilonitril İnorganik bileşikler ikler 9 kadmiyum TOTAL 61 S.S. Hecht, Nature Rev. Cancer 3: (2003)

13 Karsinojenler ve kanserler Grup Polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH) Aromatik aminler Heterosiklik aromatik aminler Aflatoksinler N-NitrozoNitrozo bileşikleri ikleri Östrojenler ve ilgili bileşikler ikler Volatil organik bileşikler ikler Etanol, asetaldehid Mesleksel, tütün Diyet, tütün Diyet Kaynağı Diyet, tütün,, hava Tütün,, diyet, mesleksel, endojen Endojen,, ilaçlar lar Mesleksel, hava, tütün Alkollü içecekler, tütün? Akciğer, cilt Mesane Kolon Karaciğer Kanserler Akciğer, oral, özefagus, pankreas, mide, mesane Meme, prostat, over Lösemi, karaciğer Karaciğer, meme IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans

14 İnsanlarda karsinojenik olduğu u bilinen ya da şüphelenilen kimyasallar Hedef organ Akciğer Plevra Asbest, eriyonit Maddeler Tütün n dumanı,, arsenik, asbest, kristalize silika, benzo[a] [a]pyrene,, berilyum, bis(chloro chloro)metil eter, 1,3-butadiyen butadiyen,, krom VI bileşikleri, ikleri, kömür k r katranı,, nikel bileşikleri, ikleri, hardal gazı Yassı,, büyük b k ve küçük üçük k hücreli h kanser ve adenokarsinoma Mezotelyoma Tümör r Tipi Oral kavite Tütün n dumanı,, alkollü içecekler, nikel bileşikleri ikleri Yassı hücreli kanser Özefagus Tütün n dumanı,, alkollü içecekler Yassı hücreli kanser Mide Tütsülenmiş,, tuzlanmış gıdalar Adenokarsinoma Kolon Karaciğer Böbrek Mesane Prostat Cilt Kemik iliği Heterosiklik aminler, asbest Aflatoksin, vinil klorür, r, Tütün n dumanı,, alkollü içecekler, toryum dioksit Tütün n dumanı, fenasetin Tütün n dumanı,, 4-aminobifenil4 aminobifenil, benzidin,, 2-naftilamin2 naftilamin, fenasetin Kadmiyum Arsenik, benzo[a] [a]pyrene,, kömür k r katranı,, mineral yağlar, sikosporin A, PUVA Benzen, Tütün n dumanı,, etilen oksit, antineoplastik ajanlar, siklosporin A Adenokarsinoma Hepatoselüler ler kanser, hemanjiosarkoma Renal hücreli kanser Transizyonel hücreli kanser Adenokarsinoma Yassı hücreli kanser, bazal hücreli h kanser Lösemi, lemfoma PUVA, psoralen ve ultraviolet A ışığı.

15 Kanser gelişimi imi Tütün Karsinojenler Metabolik aktivasyon DNA Karsinojen ikilisi 1)Devam etmesi 2) Yanlış kodlanma RAS, p53 ve diğer genlerde mutasyon Kanser Detoksifikasyon DNA tamiri Apoptozis İtrah Normal DNA Hücre ölümü

16

17

18 Adenokanserlerde K-ras mutasyonları Ahrendt (2001) Kanser geni K-ras Sigara içenler %43 Sigara içmeyenler %0

19 Tütün n ve kanser arasındaki nedensel ilişkinin kanıt t düzeyid Kesin kanıtlanmış Akciğer kanseri Larings kanseri Mesane kanseri Cok fazla kanıt olan Akut myeloid lösemi Karaciğer kanseri Kolorektal kanser Artan kanıtlar Meme kanseri Over kanseri Genital kanserler Belirgin değil Akut lemfositik lösemi Endometriyal kanser Tiroit kanseri Mide kanseri Prostat kanseri Sinonazal kanserler Melanoma Orofaringeal kanser Serviks kanseri Testis kanseri Özefagus kanseri Adrenal bez kanseri Pankreas kanseri Çocukluk kanserleri Renal kanser Safrakesesi kanseri Cilt kanseri

20 Akciğer kanseri Sigara, akciğer kanserlerinin %90 ından fazlasından sorumludur. Sigara sayısı ve süresine s bağlı olarak risk, içmeyenlere göre g kez yüksektir. y Tütündeki T karsinojenler DNA ile etkileşime ime girerek genetik mutasyonların n oluşumuna umuna neden olmakta bu da kansere yol açmaktada maktadır. Sigarayı bırakanlarda risk önemli oranlarda azalmaktadır. Bu düşüşd 2-33 yıl y l içinde i inde başlay layıp p sonraki 10 yıl y l boyunca sabit bir hızla h düşmektedir. d Her ne kadar risk hiçbir zaman sigara içmeyenlerin i seviyesine düşmese de çok çok azalmaktadır.

21 Larings kanseri Sigara içimi i imi her iki cinsiyette de larings kanseri sıkls klığını ve bu kanserden ölümü artırmaktad rmaktadır. r. Bu kanserin görülme g sıkls klığı sigara içenlerde i içmeyenlere i oranla kez daha fazladır r ve aşıa şırı alkol kullanımı ile bu risk daha da artmaktadır. r. Sigara sayısı ve kullanım süresi ile hastalık k sıkls klığı arasında doğrusal ilişki söz s z konusudur. Tütünde T bulunan karsinojenlerin larings dokularına doğrudan teması ile kanser gelişmektedir. Sigarayı bırakmakla risk önemli oranlarda düşmektedir d ve bu düşüşd 3-44 yıl y l sonra başlamaktad lamaktadır.

22 Mesane kanseri Sigara kullanımı mesane kanseri için i in kanıtlanm tlanmış bir risk faktörüdür, r, kadınlarda %30 erkeklerde %50 bu kanserin nedenidir. Tütün T n ile mesane kanseri arasındaki ilişki, mesane dokusunun idrar içinde i inde bulunan tütün t n metabolizması son ürünü olan karsinojenlerle temas etmesine bağlıdır. Sigara bırakb rakıldıktan hemen sonra risk düşmeye d başlamakla birlikte, hiçbir zaman sigara içmeyenlerin i düzeyine inmemektedir. International Agency for Research on Cancer (IARC) verilerine göre; g sigara bırakıldıktan 4 yıl y l sonra risk %35 azalırken, 25 yıl y tamamlandığı ığında bu düşüş d %60 ın üzerinde olmaktadır.

23 Mide kanseri Sigara mide kanseri ilişkisi 1982 den beri bilinmektedir. Tüm T m dünyadaki d mide kanserlerinin %11 inden sigara sorumlu tutulmaktadır. Sigara içen i erkeklerde risk %60 artarken bu artış kadınlarda %11 civarındad ndadır. Sigarayı bıraktıktan ktan 20 yıl y l sonra riskin içmeyenlerin seviyesine indiği düşünülmektedir.

24 Orofarings kanseri Ağız z boşlu luğu u ve farings kanserleri ile sigara içimi i imi arasında güçg üçlü bir ilişki vardır. r. Sigara kullananlarda risk, sigara sayısı ve kullanım m süresine s bağlı 3 ila 13 kez arasında artmaktadır. r. Alkol kullanımı da ilaveten bu riski artırmaktad rmaktadır. r. Sigara bağı ğımsız z bir risk faktörü olmakla beraber orofaringeal kanserlerin %75 inden alkol ve tütün t n birlikte kullanımı sorumludur. Tütündeki karsinojenlerin doğrudan etkisiyle kanser gelişmektedir. Sigara bırakb rakıldıktan sonra risk hızla h azalmaktadır, on yıl l içinde i inde risk hemen hemen hiç içmeyenlerinkiyle aynı düzeye gelmektedir.

25 Özefagus kanseri Tütün n kullanımı özefagus kanserinin en iyi bilinen etkenlerindendir. Sigara içenlerde bu kansere yakalanma riski içmeyenlere oranla 7 kez daha yüksektir. y Özellikle aşıa şırı tiryakilerde bu risk 15 kat a a kadar çıkmaktadır. Sigarayı kestikten yıl y l sonra risk düşmeye d başlamaktad lamaktadır. Sigara dumanının özefagus duvarına doğrudan teması ile bu kanser gelişmektedir.

26 Pankreas kanseri Sigara ve pankreas kanseri arasındaki ilişki kuşku götürmeyecek g şekilde kanıtlanm tlanmıştır. Sigara kullananlarda risk 2-33 kez artmaktadır. r. Bu risk, sigara sayısı ve kullanım m süresi s arttıkça artmakta, kesildiğinde inde ise azalmaktadır. Bıraktıktan ktan 2 yıl y l sonra risk yarıya düşmektedir. On yıl y l sonra ise, risk hiç sigara içmeyenlerinkiyle i bir olmaktadır.

27 Renal kanser Pelvis renalis kanseri de dahil olmak üzere böbrek b brek kanseri gelişimi imi ile sigara arasında ikna edici kanıtlar mevcuttur. İçilen sigara sayısına göre, g aktif tiryakilerde sigara içmeyenlere i oranla bu kanserin gelişme riski kez artmaktadır. r. Kanser gelişimine imine idrara geçmi miş olan tütün t metabolitleri neden olmaktadır. Sigarayı bıraktıktan ktan 15 yıl y l sonra bu risk sigara içenlerinkine oranla %15-25 daha azalmaktadır. Bu süre 20 yılın y üzerine çıktığında, risk hiç içmeyenlerinkiyle aynı seviyelere gelmektedir (International Renal-Cell Cancer Study).

28 Lösemi Bazı lösemi tiplerinin sıkls klığı tütün n kullanımı ile birlikte artmaktadır. r. Özellikle akut myeloid lösemi sıkls klığını artırmaktad rmaktadır, r, akut lemfositik lösemi ve multipl myeloma gelişimi imi ile ilgili bulgular henüz z ikna edici değillerdir. Lösemi L gelişimindeki imindeki artış %30-50 oranlarında nda olmaktadır. Sigara sayısı ve süresi s arttıkça risk de artmaktadır. r. Bu gelişimden imden sigaranın dumanında nda bulunan benzen sorumlu tutulmaktadır. Sigarayı bırakmanın n riski azalttığı ığına dair belirgin veriler yoktur.

29 Karaciğer kanseri Her ne kadar tütün t n ve karaciğer kanseri arasındaki ilişkinin varlığı desteklense de bu ilişkiyi daha da güçlendirecek kanıtlara ihtiyaç duyulmaktadır. Sigara içenlerde riskin kez daha fazla olduğuna una dair sonuçlar yayımlanm mlanmıştır. Riskteki bu farklılıklar klar daha çok sigara tiryakiliğinin, inin, hepatit hikayesi ve alkol kullanımından ndan bağı ğımsız z değerlendirilmesindeki erlendirilmesindeki güçlükten kaynaklanmaktadır. Yine de karaciğer kanserinden ölüm m riskindeki artış ışta sigaranın n bağı ğımsız bir faktör r olduğu u düşünülmektedir. d Tütünde T bulunan birçok karsinojen karaciğerde metabolize olmaktadır. Bunların n doğrudan toksisitesi kansere yol açmaktada maktadır. Sigara kesildiğinde inde risk, içenlere i göre g düşmektedir. d

30 Kolorektal kanser Epidemiyolojik verilere göre g uzun süreli s tütün t kullanımı ile artmış kolorektal kanser riski ve mortalitesi arasında pozitif bir ilişki söz s z konusudur. Hiç sigara içmeyenlerle i aktif içenler i karşı şılaştırıldığında, sigara kullanan erkeklerde kolorektal kanserden ölme riski %20-50 fazla iken bu risk kadınlarda %10-40 daha fazladır. Tütün T n kullanma süresi arttıkça a bu riskler de artmaktadır. r. Ayrıca sigara içen i erkek ve kadınlarda adenomatöz kolorektal polip görülme g riski de 1,5 ila 3,8 oranında nda artış göstermektedir. Sigaranın n bırakb rakılması bu kanserden ölme riskini azaltmaktadır. Yirmi yılıy aşan an sürelerle s sigara bırakıldığında bu risk hiç sigara kullanmayanların riskine ulaşmaktad maktadır.

31 Prostat kanseri Farklı sonuçlar olmakla birlikte birçok geniş katılıml mlı, prospektif çalışmada, sigara ile prostat kanseri gelişimi imi arasında ilişki gösterilmig sterilmiştir. tir. Bu ilişki doz-yan yanıt t ilişkisi şeklindedir. Sigara kesildikten sonra 10 yıl y l içerisinde i risk hiç içmeyenlerinki kadar olmaktadır.

32 Serviks kanseri Serviks kanseri gelişimi imi ile sigara içimi i imi arasındaki ilişki birçok çalışmada gösterilmig sterilmiştir. tir. Sigara içmeyenlere i oranla risk 5 mislidir. Bu riskin hesaplanmasında, nda, daha önemli bir risk faktörü olan HPV (human( papilloma virus) ile infeksiyonun,, sigara içenlerde i daha fazla görülmesi g nedeniyle, bu virustan bağı ğımsız z olarak sigaranın n risk oluşturmadaki katkısının n ne kadar olduğu u hala çok kesin değildir. Yine kanıtlara göre, g sigaranın n bırakb rakılması ile serviks kanseri görülmesi g arasında ters bir ilişki söz s z konusudur. Sigarayı bırakanlarda aktif içenlere i oranla bu kanserin daha az izlendiği çalışmalarla kanıtlanm tlanmıştır. Riskin bıraktıktan ktan sonra ne kadar zamanda ne kadar azaldığı henüz z bilinmemektedir.

33 Meme kanseri 2002 de basılm lmış IARC monografında nda; ; aktif sigara içimi i imi ile meme kanseri gelişimi imi arasında kanıtlanm tlanmış bir ilişki olmadığı ığı,, birkaç çalışmada genç yaşta sigaraya başlayanlarda ya da çok uzun yıllar y sigara kullananlarda bu kanserin gelişebilece ebileceği i yönünde y nde bulgular olduğu u vurgulanmış ıştır. 40 yıl y l ya da üzerinde sigara içen i kadınlarda meme kanseri riski sigara kullanmayan kadınlar nlarınkinden nkinden %60 fazla bulunmuştur. Bunlardan günde g 20 den fazla sigarayı 40 yıl y l içenlerde i ise bu oran %83 e yükselmektedir. y ( (BMJ 2002;325:298 ) Özellikle erken yaşlarda sigaraya başlayan ya da uzun yıllardy llardır sigara içen i kadınlarda meme kanseri etiyolojisinde sigara önemli rol oynamaktadır. (Cancer( Epidemiol Biomarkers Prev 2008;17(1):15 26) 26) Ataxia-telangiectasia telangiectasia geninde mutasyon taşı şıyan kadınlarda sigara içimi imi meme kanseri riskini artırmaktad rmaktadır. r. (Cancer( Epidemiol Biomarkers Prev 2008;17(11): )

34 Genital kanserler Genital kanserler (penis ve vulva kanserleri) ile sigara arasındaki ilişki yeterince çalışmayla desteklenmemekle birlikte, son çalışmalar böyle bir ilişkinin olabileceği i yönündedir. y ndedir. Sigara ile doza bağı ğımlı olarak penis kanserleri arasında ilişki gösterilmig sterilmiş olup, sigara içenlerde içmeyenlere i oranla invaziv penis kanserine 4,5 kez daha fazla rastlanılm lmıştır. Bu kanserden korunmak için i in sigaranın bırakılması önemli bir adımd mdır. (Daling et al., 2005; Dillner, von Krogh, Horenblas,, & Meijer,, 2000).

35 Over kanseri Aktif sigara kullanımı ile over kanseri arasında ilişki gösterilememig sterilememiştir. tir. Bazı histolojik tiplerinde risk oluşturaca turacağına dair çalışmalar olmakla birlikte bulgular ikna edici değildirler. Bir meta-analize analize göre sigara içen i kadınlarda müsinöz over kanseri gelişme riski iki misli artmaktadır. r. Sigara bırakb rakıldıktan sonra bu risk zaman içerisinde i normale dönmektedir. Gynecologic Oncology, vol 103,(3) December 2006, Pages

36 Çocukluk kanserleri Ebeveyn sigara kullanımı ile çocukluk kanserleri arasında belirgin bir ilişki saptanmamış ıştır. Gebelik öncesi ve sırass rasında sigara içilmesiyle i ilmesiyle çocukluk çağı lösemi, lemfoma ve beyin tümörüt gelişmesi arasında kanıt t yoktur. Bu konuda yapılm lmış büyük ölçekli İngiliz çalışmasında, ebeveyn sigara kullanımının çocukluk çağı kanserleri için in bir risk oluşturdu turduğu u gösterilememig sterilememiştir. tir. United Kingdom Childhood Cancer Study. British Journal Of Cancer,, 88 (3). pp , 381, Buna karşı şın n bu yıl y l Avustralya dan yayımlanan bir araştırmada; rmada; gebelik sırass rasında annesi sigara içen i çocuklarda lösemi, l beyin, böbrek b brek ve göz g z kanserlerine daha fazla rastlandığı bildirilmiştir. Araştırıcılar 1994 ve 2005 yıllary lları arasında kanser tanısı alan çocukları inceleyerek bu sonuçlara ulaşmış ışlardır. r. Cancer Institute NSW January 12th, 2009

37 Diğer kanserler Adrenal bez, safra kesesi ve sinonazal kavite kanserleri ile sigara içimi i imi arasında muhtemel bir pozitif ilişkinin olduğu u düşünülmektedir. d Bu kanserler çok nadir oldukları için in yeterli ikna edici çalışma bulunmamaktadır. Testis kanseri ile sigara içimi i imi arasında düşük d k olmakla birlikte pozitif bir ilişki saptanmış ıştır r (The( United Kingdom Testicular Cancer Group). Testis kanserine yirmi yıldy ldır r günde g bir paket sigara içenlerde, içmeyenlere i oranla iki kez daha fazla rastlanılm lmıştır r (Cancer( Epidemiology Biomarkers & Prevention Vol.. 13, 49-54, January 2004).

38 Endometriyal kanser Sigara kullanımı endometriyal kanser riskini azaltmaktadır r (özellikle( postmenapozal kadınlarda). Çünk nkü sigara kullananlar daha az kilolu olmakta ve daha düşük d k serum östrojen seviyelerine sahip olmaktadırlar ki bu her iki özellikte bu kanser için i in riski azaltmaktadır. Cigarette Smoking and the Risk of Endometrial Cancer: : A Meta-Analysis The American Journal of Medicine, Volume 121, Issue 6, Pages , 508, 2008.

39 Tiroit kanseri Sigara içenlerde i tiroit kanseri riski içmeyenlere i oranla hafif düşmüşd olarak bulunmaktadır. Bunun nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, sigara içenlerde i TSH seviyelerinin azalmış olmasına bağlanmaktad lanmaktadır. Tiroit kanserleri kadınlarda daha sık s k görüldg ldüğü ve östrojen seviyelerinin hastalığı hızlandırdığı düşünülecek olursa, sigara içiminin i iminin antiöstrojenik etkileri bunda rol oynayabilir. Bir başka iddia ise, sigara içmeyen i kadınlar nların n sağlıklar klarına daha fazla dikkat ettikleri, bu yüzden y de bu hastalığı ığın daha fazla sıkls klıkla kla teşhis edilmesine neden oldukları yönündedir. ndedir.

40 Melanoma Yine bugüne kadar melanoma ile sigara kullanımı arasında bir ilişki gösterilememig sterilememiştir. tir. En son 2008 yılında y yayımlanan bir çalışmada uzun süreli s sigara içimi i imi ile melanoma gelişimi imi arasında ters bir ilişki olduğu u bildirilmiştir. Gerekçe e olarak sigaranın elastos birikimini artırd rdığı,, cildi yaşland landırdığı ve bu şekilde melanoma gelişimini imini geciktirdiği i iddia edilmiştir. Anticancer Res Nov-Dec Dec;28(6B):

41 Türkiye de en sık s k izlenen kanserler Türkiye İlk 10 K ans er Türü (2005) ,13 24,33 18,91 17, ,92 9,59 7,51 6,63 6,04 5,38 0 Akciğer ve Bronş Prostat Deri Meme Mide Mesane Kolon Kemik İliği Over E ndometrium İns idans ( 'de)

42 Tütün n kanser ilişkisinde SON 2003 yılında y tüm t m yaşlardaki akciğer kanseri ve diğer kanserlerden olan ölümlerin %73 ü ünden sigara sorumlu tutulurken, yaşlar ları arasındaki kanser ölümlerinin ise %74 inden sorumlu bulunmuştur. Massachusetts, ABD nde 25 yılın y üzerindeki bir süreyi s kapsayan epidemiyolojik bir çalışmada; sigaranın, n, kanserden ölen erkeklerde %70 in üzerinde sorumlu olduğu u gösterilmig sterilmiştir. tir. Bu oran 2001 yılından y beri kullanılmakta lmakta olan %34 değerinin erinin 2 mislinden daha fazladır. "Male tobacco smoke load and non-lung cancer mortality associations in Massachusetts." Leistikow BN, Kabir Z, Connolly GN, Clancy L, Alpert HR. BMC Cancer 2008 Nov 24, 8: yıllary lları arasını kapsayan bir epidemiyolojik çalışmada; 2004 yılında y Kore de kadınlardaki tüm t kanser ölümlerinin %43 ü ünden sigara sorumlu bulunmuştur (sensitivity( aralığı %29-56). Smoke load/cancer death rate associations in Korea females,, Park HY, Leistikow B, Tsodikov A, Yoo CI, Lee K. K Prev Med Oct;45(4): 2007 Jul 10;

43 SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER