Kuran Arapçası. Bu modülün sonunda, Arapça dilbilgisinin temel kavramlarını anlayacak duruma geleceksiniz.

Transkript

1 Bu modülün sonunda, Arapça dilbilgisinin temel kavramlarını anlayacak duruma geleceksiniz. : Temel Arapça Dilbilgisi Bölüm I Muhammad Mubashir Nazir / Muhammad Shakeel Asim Türkçe'ye uyarlayan: Dzhoshkun Ismail Shakir

2 İçindekiler Başlık Sayfa Giriş 3 Ünite 1: Kelime Türleri 7 تذكي و تنيث Ünite 2: Cinsiyet 9 رفرع نر ر صب ر جر Ünite 3: İsmin Halleri 17 ر وا ي حد ترثث ن ي ي ر ة رجع Ünite :4 Adet 20 الضمي Ünite 5: Zamirler 26 Ünite 6: İsim ve Fiil Çeşitleri 43 Bir Sonraki Modül AG

3 Giriş Değerli Okuyucu! Esselâmu aleykum! Arapça öğrenmek için programını seçtiğiniz için teşekkür ederiz. Sizi en temel kavramdan başlayarak, klâsik Arapça'nın doruklarına götürecek modüller hâlinde bir yolculuğa çıkarıyoruz. Bu programı bitirdiğinizde, inşaallah (Allah dilerse) edebiyat Arapçası'nı anlayacak konuma geleceksiniz. Elinizdeki bu kitaplar, dil yeteneklerinizi geliştirecek ve İslâmî literatürü anlamanızı sağlayacak bir yaklaşımla oluşturulmuştur. Kitap serimize ismini vermemizin nedeni, serinin Kuran odaklı yazılmış olmasındandır. İnsanlar Arapça'yı iki sebepten öğrenirler: (1) Kuran'ı, hadis ve klâsik Arapça literatürünü anlamak için; veya (2) modern Arapça kullanarak Araplarla iletişim kurmak için. Bu program birinci hedefe yönelik hazırlanmış olmakla beraber, ikincisini hedefleyenler de bu programdan faydalanabilirler. Sistematik yapısından dolayı Arapça dünyanın en kolay dillerinden biridir: iyi tanımlanmış kuralları, oldukça gelişmiş bir yapısı ve son derece ileri düzeyde belâgat (güzel söz söyleme sanatı) tarzları vardır. Eğer Arapça'nın dilbilgisi ile biraz âşinalığınız varsa, bu dili birkaç hafta içinde öğrenebilirsiniz civârında kelime Arapça'da sıklıkla kullanılır. Bu yüzden ilk modüllerde bu kelimeleri öğretmeye çalıştık. Kuran ve hadisleri anlamak için ise, bunlarda ve İslâm literatüründe kullanılan kelimeleri bilmeniz gerekir. Bu programda bu yönde kelime dağarcığınızı geliştirmenin yanısıra Kuran'ın dilbilimsel özellikleri ve icâzına (sembolik anlatım) da yer vereceğiz. Çalışma Yöntemi Bu programla Arapça öğrenmek çok basit: Her gün bir ünite okuyun, Kendinizi Test Edin başlığı altındaki bütün alıştırmaları yapın, ve son olarak da cevaplarınızı her modülün cevap kitabında bulunan cevaplarla karşılaştırın. Birkaç hafta içinde Arapça'yı kavramaya başladığınızı fark edeceksiniz. Ne kelimeleri ne de verilen dilbilgisi kurallarını ezberlemenize gerek yok! Çünkü kitaplarımız, önemli herşey otomatik olarak hâfızanıza yerleşecek şekilde tasarlanmıştır. Kutucuklar Aşağıdaki tipte verilen kutucuklar belli kategorilerde önemli bilgiler içermektedir. Karakter Gelişimi Bu programın tek hedefi Arapça öğretmek değildir. Müslüman olarak, hayattaki en büyük hedefimiz, karakterimizi Kuran'ın öngördüğü şekilde geliştirmektir. Bu kutucukta bu gelişim için Kuran ve sünnet ışığında tavsiyeler bulacaksınız. Kendinize güveniyor musunuz?! Bu kutucukta dil yeteneğinizi geliştirmenize yardımcı olacak ufak çaplı alıştırmalar ve sorular verilecektir. Bunlar sadece öğrendiklerinizi gözden geçirmenize yardım etmekle kalmayacak; analitik, yaratıcı ve eleştirel düşünme yeteneğinizi de geliştirecektir. Günün Kuralı Dilbilgisi kuralları ve dil ile ilgili teknik bilgiler bu kutucukta verilecektir. Bu kutucuğun amacı, öğrenmekte olduğunuz kuralları pratik bir şekilde hızlıca gözden geçirmenizdir. Biliyor musunuz? Arapların dilleri, edebiyatları, sosyo-ekonomik durumları ve tarihleri hakkında ilginç bilgiler bu kutucukta verilecektir. Worth Reading (Okumaya Değer) Links to useful writings will be provided in this box so that you can learn further. 3

4 Giriş Bu program aşamalı olarak Arapça'yı öğrenebileceğiniz şekilde, üç seviye olarak düzenlenmiştir: temel, orta ve ileri seviyeler. Her seviye, iki seri hâlinde birkaç modül içerir. Bir seri Arapça dilbilgisi ve diğer teknik bilgilerden oluşurken, ikincisi Arapça metinler okuyarak kelime dağarcığınızı geliştirmek üzere tasarlanmıştır. İlk seri için AG, ikincisi içinse AT kodunu kullanıyoruz. Böylece her modülün AG00, AG01, AG02, AT01, AT02 gibi bir kodu vardır. Programımızın yapısı tamâmıyla aşağıdaki diyagramda gösterilmiştir. Okların gösterdiği sırayı tâkip etmenizi tavsiye ederiz. Belli bir seviyede önce AG serisini, daha sonra da AT serisini okuyun. Temel Seviye İleri Seviye Dilbilgisi ve Belâgat AG00 AG01 AG03 AG04 AG07 AG05 AG08 AG02 AG06 Arapça Metinler ve Kelime Dağarcığı AT01 AT02 AT04 AT05 AT07 AT08 AT09 AT11 AT12 AT03 AT06 AT10 AT13 4

5 Giriş AG serilerinde Arapça dilbilgisinin ve belâgatının kurallarının yanısıra, pratikte Arapça metinlerde nasıl uygulandıklarını da görebilirsiniz. Öte yandan AT serisi Kuran, hadis ve diğer İslâm literatüründen, kelime dağarcığı oldukça geniş, çok sayıda pasaj içermektedir. Bu seride, her pasajla beraber verilen kelimelerin anlamlarını kullanarak bu pasajları tercüme etmeniz istenecektir. Bu seriler öyle bir şekilde tasarlanmıştır ki verilen kelimeler ve dilbilgisi kuralları fazladan bir çaba sarf etmeden otomatik olarak hâfızanıza yerleşecektir. Modüller ise aşağıdaki gibi tasarlanmıştır. Temel Seviye Üçü dilbilgisi kuralları, diğer üçü de Arapça metinler içeren altı modülden oluşur. Bu modüller şunlardır: AG00: Bu modülün amacı, size Arapça okuyabilme yeteneği kazandırmaktır. Hâlihazırda Arapça okuyabiliyorsanız bu modülü geçerek AG01'den başlayabilirsiniz. Öte yandan, okumayı biliyorsanız bile AG00'a kısaca göz atmak yerinde olacaktır çünkü bu sâyede dünyanın değişik yerlerinde kullanılan Arapça hatlardaki (yazı stili) farkları görebileceksiniz. AG01: Bu modül Arapça dilbilgisinin esaslarını içerir. AG02: Bu modül dilbilgisinin esaslarına devâm eder. Nehv ilminin temellerini de kapsar. AT01: Bu modül günlük hayatta temel dînî vecîbeleri yerine getirebilmek için gerekli temel Arapça kavramları öğretecektir. AT02: Bu modülün amacı kelime dağarcığınızı genişletmek olup modülün sonunda Arapça pasajların % 15 ilâ 20'sini anlayabileceksiniz. AT03: Bu modülde kelime dağarcığınızı genişletmeye devâm ederek Arapça pasajların % 30 ilâ 40'ını anlayabilecek duruma geleceksiniz. Temel seviyeyi bitirdiğiniz zaman, inşaallah, gün içinde beş kere kılınan namazların, Arapça verilen cuma hutbelerinin ve bir dereceye kadar da Kuran pasajlarını anlayabileceksiniz. Orta Seviye Bu seviyenin, dördü dilbilgisi ve belâgatla, üçü de Arapça metinlerle ilgili toplam yedi modülü vardır. Bu modüller şunlardır: AG03: Bu modül, belâgat ilminin (etkili ve güzel söz söyleme sanatı) detaylarını içerir. Maani ilmi, beyân ilmi, ve bedî ilmi bunun üç parçasıdır. AG04: Belâgat sanatının ileri düzey detaylarını içerir. Bu modülün sonunda, Arapça belâgatının ince ayrıntılarını anlayacak konuma geleceksiniz. Genelde dilbilgisi kurallarının tamamı öğretildikten sonra öğretilen bu konularıi okuyucumuzun ilgisini canlı tutabilmek adına öne çekerek bu sırayı tâkip ediyoruz. AG05: Bu modülde sarf ilmini, yâni Arapça'ya özgü bir yapı olarak, tek bir kelime kökünden yüzlerce yeni kelime türetme sanatını öğreneceksiniz. AG06: Bu modülde sarf ilminin diğer ayrıntıları işlenecektir. Böylece bu modülü bitirdiğinizde bir tek kelime kökünden yüzlerce kelime türetebilecek duruma geleceksiniz. AT04-06: Bu üç modül çok sayıda orta seviye Arapça pasaj içermektedir. Bu modülleri bitirdikten sonra Arapça metinlerin % 60 ilâ 70'ini anlayabilecek duruma geleceksiniz. 5

6 Giriş İleri Seviye Bu seviyede dilbilgisinin ileri düzey kavramlarını görerek kelime dağarcığınızı daha da genişletmeye yoğunlaşacaksınız. Bu seviyede, ikisi dilbilgisi, yedisi de metinlerden oluşan dokuz modül vardır: AG07: Bu modülde sarf ilminin ileri düzey kavramlarını göreceksiniz. AG08: Bu modül, sarf ve nehv ilimlerinin kalan ileri düzey kavramlarını içermektedir. Bu modülün sonunda, Arapça dilbilgisi ve belâgatının bütün önemli kavramları hakkında bilgi sâhibi olacak ve Arapça metinleri dilbilgisi bakımından çözümleyebileceksiniz. AT07-AT13: Bu modüllerde ileri düzey Arapça pasajları okuyacak ve AT13'ün sonunda Arapça kitapları kolaylıkla okuyabilecek duruma geleceksiniz. Bunu yaparken ara sıra Arapça bir sözlüğe bakmanız gerekebilir. Bu programı tamamladığınızda Arapça dilbiliminin, sarf, nehv, maani, beyân, bedî gibi farklı alt disiplinlerinin önemli kavramlarını öğrenmiş olacaksınız. İslâm târihinin bütün devirlerinde yazılmış Arapça kitapları okuyabileceksiniz. Her seviyenin sonunda, durumunuz hakkında size geri bildirim verebilmek adına, bir sınava tâbi tutulacaksınız. En baştan yanlış beklentileri önlemek adına, bu programın günlük Arapça konuşma yeteneği kazandırmak üzere tasarlanmadığını söylememiz gerekir. Yüksek ihtimalle ne Arapça konuşabileceksiniz, ne de yazabileceksiniz; çünkü bu programdaki en önemli amacımız Arapça anlama yeteneği kazandırabilmektir. Bir İslâm âliminin Kuran, hadis ve İslâm literatürü okuyup anlayabilmesi gerekir. Konuşma ve yazma ise bir âlim için hayâtî bir ihtiyaç değil; ancak bir katma değerdir. Bu gibi iletişim yeteneklerini geliştirmek için, Arapça konuşulan bir ortama ihtiyaç vardır. Bu modüllerdeki yazım hatalarını en düşük seviyeye indirebilmek için elimizden geleni yaptık. Ancak yine de yazım hatası bulursanız, lütfen bize bildirin. Bu program hakkında sorularınızı ve/veya fikirleriniz, önerileriniz varsa, lütfen çekinmeden bizimle paylaşın. Allah, Kuran ve hadis anlayabilme yolundaki Arapça öğrenme çabalarınızda yar ve yardımcınız olsun. Dzhoshkun Ismail Shakir Muharrem 1435 / Kasım 2013 Arapça'nın Sisteminize Eklenmesi Windows Vista / 7.0 / 8.0 Kullanıcıları Denetim Masası'ndan Bölgesel ve Dil Seçenekleri ni açın Klavye ve Diller sekmesine basın Klavyeyi değiştir düğmesine basın Ekle düğmesine basın Giriş Dili: 'Arapça' yı seçin Bu işlem sırasında sistem Windows CD'nizi isteyebilir Uyarı!!!!!!!!! Eğer kaçak bir Windows sürümü kullanıyorsanız, sisteminize zarar verebilir. 6

7 Ünite 1: Kelime Türleri Değerli Okuyucu! Her dilde, o dilin dilbilgisini oluşturan belli kurallar vardır. Her dil, o dili anadil olarak konuşan insanlar tarafından zaman içinde geliştirilmiştir ve zaman içinde bu kurallar oturmuştur. Dilbilgisi uzmanları, belli bir dili konuşan toplulukların konuşmalarından yola çıkarak bu kurallara ulaşırlar. Bunun tersi, yâni bir dilin kurallarının Karakter Gelişimi Yaratılmış olanı sevin, çünkü Allah da yarattıklarını sever. Hiçbir kişiyi veya canlı varlığı rahatsız etmeyin. önce belirlenmiş olup sonra konuşulmaya başlaması söz konusu değildir. Arapça da buna bir istisna değildir. Arapça'nın oldukça iyi tanımlanmış ve hemen hemen bütün kelime ve cümlelerine uygulanan kuralları vardır. İlerideki modüllerde göreceğiniz üzere, bu kurallar öylesine matematiksel ve sağlam bir alt yapıya oturtulmuştur ki bir elektronik çizelge (meselâ Excel kullanarak) kullanılarak tek bir kelimeden yüzlerce kelime türetilebilir. Elhamdulillah artık Arapça cümleleri okuyabiliyorsunuz. Bu modülle beraber Arapça kelime ve cümlelerin anlamını öğrenmeye başlıyoruz. (الصرف و النحو) Sarf ve Nehv Arapça dilbilgisi temel olarak iki kısma ayrılır: الصرف ve.النحو Sarf, bir kelime kökünden yeni kelimeler türetmeye yarayan kuralları içerir. Öte yandan nehv, cümle kurmaya yarayan kurallar bütünüdür. Bu program çerçevesinde her iki kısmın kavramları kolaydan-zora giden bir sırada düzenlenmiştir. Bizim tercih ettiğimiz yöntem, bol pratikli öğrenme dir. Yâni kuralların ezberlenmesinden çok, bol alıştırma sâyesinde otomatik olarak öğrenilmesini ön plâna çıkarıyoruz. Arapça Kelime Türleri ف مة (lafız) veya لفظفظ ye Arapça'da kelime isim, (kelime) denir. Her kelime üç temel sınıftan birine girer: ف كل م fiil veya diğerleri. İsim ( ظ سم :(ا Adı üstünde, bir kişinin, şeyin, şehrin, vs. ismidir. Örneğin مف دمد ف ع ف رب ك م تف اب ا vs. Fiil ( م ظ عل :(ف Bir eylemin yapılmasını belirtir. Örneğin ف صلدى (salavât etsin), أف فك ف ل (yeni), فش مر ف ب (içti) vs. Diğerleri ( ف حرف ): Her ne kadar, ف حرف kelimesi bizim anladığımız harf anlamına da gelse, aynı zamanda, kendi başına çok anlamı olmayan, ama isim ve fiiller arasında belli ilgiler kurarak anlam kazanan kelimeler için kullanılırlar. Böylece isimleri ve fiilleri birbirine bağlayarak, cümle oluşturmada çok önemli roller üstlenirler. Örneğin مب (ile/-le), مل (için), م ظ ن (-den), إلد (hâriç), vs. ف حرف kelimesinin çoğulu م ح م روف 'tur. Bundan sonra Türkçe kavramlar yerine çoğunlukla Arapça kavramları, yâni ا ظ س م ف م ظعل ف ح ف رف gibi, kullanacağız. 7

8 Ünite 1: Kelime Türleri Kendinizi Test Edin sınıflandırın. olarak.ا ظ سم ف م ظ عل ف ح ظ رف Aşağıdaki tablodaki her kelimeyi okuyun ve Kelime Tür Kelime Tür مل (için) ا أ ظ ف كب م ر büyük) ( أعموذم (sığınırım) م س ظ ب ف حا فن münezzeh) ( مب (ile/-le) ال târif) ( harf-i م ف ن (den) فحد övgü) ( ال دش ظ يطف م ن (Şeytan) ل için) ( ال درمج ظ يم (taşlanmış/kovulmuş) لف hayır) ( ا ظ سم (isim) إلفهف tanrı/ilâh) ( الدر ظح ف من (Rahmân) إدل hâriç) ( ال درحظ م يم (Rahîm) أف ف حد Tek) (Bir ve مف دمد در م س ظ ول ( rasul/peygamber) و (ve) فش م ري ظ فك ortak) ( ال دص ف م مد (Samed) فك seni/senin) ( فعلفى (üzerine/-e) الل د م ه دم Allahım) ( آل edenler) (Âile/Tâkip ف ص مل et) ( Salavât علي 8

9 تذكي و تنيث Ünite :2 Cinsiyet Değerli Okuyucu! Türkçemizin aksine, Arapça'da her isim (cansız isimler dahil) eril (erkek) ve dişil (dişil) olarak kategorize edilir. Mesela فش ف ج ف رة (ağaç) dişil iken, ك م تاب (kitap) erkildir. مفؤندث muzekker ; dişil de م فذدكر Eril, Arapça muennes kelimesi ile karşılanır. Karakter Gelişimi Samîmî olmayan dînî ve siyâsî liderlere kanmayın, çünkü bu tip insanlar kendi çıkarlarına hizmet etmeniz için sizi etkilemeye çalışırlar. Her zaman kendi muhakemenize güvenin! Aşağıdaki gruba girenleri hariç bütün isimler م فذدكر olarak kabul edilir. Bunlar مؤندث tir: أم ظخت (anne), أمم (cariye/kız), ف جام ري ف ة (kadın), إ ظ م ف رأة Gerçekte dişil olan isimler. Meselâ :مفؤندث Gerçek (kızkardeş), ب م ظنت (kız evlat) vs. ف ح ف سنفة (bahçe), ف جندة (namaz/dua), ف صلفوة olan isimler: Örneğin ة Sonunda فعل د ف مة (halife), فخل م يفة bazı istisnaları vardır: Örneğin isim, sonuna ة konularak dişil bir isme dönüştürülebilir. (güzellik/iyilik). Bu kuralın (allâme) which are considered as masculine. Eril bir Sonunda آء olan isimler: Örneğin kadın). (beyaz bir بف ظ ي ف ضآء م kadın), (siyah/zenci bir ف س ظ وفدآء م Sonunda ى olan isimler: Örneğin مظ كب ف رى (büyük), م صغظ ف رى (küçük), عمظ ف مى (büyük/muazzam). Cansız şeyler: Cansız olan ve gerçekte cinsiyet kavramını kullanarak kategorize edilmesi çok da mantıklı olmayan şeyleri anlatan birçok isim vardır. Her ne kadar gerçek manada mantıklı gelmese de, anadili Arapça olan insanlar, bu kelimelere cinsiyet yükleyerek konuşmuşlardır. Örneğin ك م تفاب (kitap) 'ın.مؤندث hangisinin,م فذدكر (güneş) 'in de dişil olduğu varsayılmıştır. Hangi ismin فشظس (ağaç) 'ın ve فش ف ج ف رة eril, olduğuna karar vermek ancak, anadili Arapça olan insanların konuşmalarına bakmakla mümkündür. Herhangi bir şeyin cinsiyeti farklı dillerde farklı olabilir. Aşağıda Arapça'da cinsiyet kavramı ile ilgili bazı notlar vardır: Şu kelimeler dâimâ dişildir: أ ظ رض (yeryüzü), ف ح ف رب (savaş), فنر (ateş), فسفآء (gökyüzü), مريح (hava/rüzgâr), (nefis/canlı). نفظفس Ülkelerin isimler de مؤندث tir. Örneğin م ظ ص م ر (Mısır), فشام (Suriye) فعظي (kulak), أمذمن (ayak), مر ظ جل (el), ي ف د İnsan vücudunun organları da dişil olarak tasavvur edilir. Örneğin (göz) vs. 9

10 تذكي و تنيث Ünite :2 Cinsiyet Kendinizi Test Edin (1) Aşağıdaki her bir kelimenin karşısına eril/dişil olduğunu örnekteki gibi yazın. Kelime Anlamı Cinsiyeti Erkek kardeş أخ Kızkardeş أم ظخت ف وال م د ف وال م فدة Baba Anne Baba أب Anne امم فخال فخالفة Dayı Teyze 10

11 تذكي و تنيث Ünite :2 Cinsiyet Kelime Anlamı Cinsiyeti فعم فع دمة Amca Hala فا م سق Fâsık (kötü karakterli bir م فذد كر adam) مؤندث Fâsık kadın فا م سفقة ف ح ف سن ف ح ف سنفة İyi/yakışıklı bir adam İyi/güzel bir kadın 11

12 تذكي و تنيث Ünite :2 Cinsiyet Kelime Anlamı Cinsiyeti ظ يح bir Çirkin قفبم ظ ي ف حة bir Çirkin قفبم ظ فكبمير ظ ي ف رة فكبم ف ظ صم غير ف ظ صمغي ف رة فه فذا Büyük bir Büyük bir Küçük bir Küçük bir Bu مفؤندث Bu فه م ذ م ه 12

13 تذكي و تنيث Ünite :2 Cinsiyet Kelime Anlamı Cinsiyeti ف جندة Cennet/Bahçe ف ج ف هندم مفؤندث Cehennem فع مري ظ س عمم ر ظ وس فش م دي ظ د فش مدي ظ فدة Damat Gelin (Kadîm Arapça'da gelin ve damadın ikisi için de kullanılır) Sert/Dayanıklı/Zor bir Sert/Dayanıklı/Zor bir م س ظ وق مفؤندث Market/Pazar bir Uzun طفموي ظ لة 13

14 تذكي و تنيث Ünite :2 Cinsiyet Kelime Anlamı Cinsiyeti bir Sarı أصف م ر ف صف ف رآء م Sarı bir bir Yeşil أ ظخ فض م ر فخ ظ ضرآء م Yeşil bir bir Kırmızı أ ظحف م ر فحفف رآء م Kırmızı bir bir Mavi أ ظ ز ف ر مق فز ظ رقف آء م Mavi bir 14

15 تذكي و تنيث Ünite :2 Cinsiyet Kelime Anlamı Cinsiyeti En güzel adam أ ظ ح ف س م ن م ح ظ س ف ن ف صا م دق ف صا م دقفة فشا م هد فشا م ه فدة فكا م ذب فكا م ذب ف ة En güzel Dürüst bir Dürüst bir Şâhit Şâhit Yalancı bir Yalancı bir 15

16 مؤندث م فذد كر مؤندث م فذدكر ف ح ف سن Güzel/İyi) ( أ ظ س ف ومد (Siyah) ف وال Baba) ( م د أ ظخ ف ض م ر (Yeşil) أصف م ر Sarı) ( أبي ف م ض (Beyaz) ظ يح Çirkin) ( قفبم أخ (Kardeş) فشا Gözlemci/Şâhit) ( م هد أ ظ ز ف ر مق (Mavi) أ ظحف م ر Kırmızı) ( فخال (Dayı) ف ح ف سن Güzel/İyi) ( ظ ير (Büyük) فكبم ف ظ Küçük) ( صم غير أب (Baba) أ ظ ح ف س م ن Yakışıklı/İyi) ( فه ف ذا (Bu) فعم Amca) ( فش (Sert) م دي ظ د ف صا Dürüst) ( م دق فزا (Zâhit) م هد فكا Yalancı) ( م ذب فا (Ahlâksız) م سق فع مري ظ س Damat) ( ف رمحيم (Merhametli) فعابمد eden) ( Kulluk فز معيم (Lider) ن ف مصي Yardımcı) ( فك مرظي duyulan) (Saygı تذكي و تنيث Ünite :2 Cinsiyet Kendinizi Test Edin (2) Aşağıdaki tabloda eril isimler belirtilmiştir. Yanlarındaki sütuna her ismin dişil formunu yazınız. 16

17 ف رفع نف ف ص ظ ب ف جر Ünite :3 İsmin Halleri Değerli Okuyucu! Türkçemizdeki ismin hallerine (meselâ -de hâli) benzer bir şekilde, Arapça'da ismin üç hâli vardır: öznel, nesnel ve iyelik hâli. Bunlara ف رفع نف ف ص ظ ب ف جر Arapça'da sırasıyla denir. Türkçemizde bir ismin halleri, o isme eklenen eklerle belirtilirken (meselâ: ev evde) Arapça'da ismin sonundaki seslinin değiştirilmesiyle belirtilir. Aşağıdaki tabloya bakın. ا ظ سم İsim نف ظصب ف رفظع Öznel Nesnel ف جر İyelik ف ح ف سن ف ح ف سن ا ف ح ف سن ف ح ف سن ال فوال م م د ال ف وال م فد ال ف وال م مد ال ف وال م مد ك م تفاب ك م تف اب ك م تف اب ك م تفاب Arapça isimlerin % 80 ilâ 85 'inin sonundaki sesli harfin durumu (إعراب) aşağıdaki kurallara göre değişir: (damme/ötre) konularak belirtilir. Bu, ismin م ضمه (öznel hal) ismin sonuna tek veya çift رفع varsayılan hâlidir. (fethe/üstün) konularak belirtilir. Çift ف فتحه (nesnel hal) ismin sonuna tek veya çift نصب fetheden sonra, eğer son harf ة (bağlanmış t) veya ء (hamza) değilse genellikle bir elif eklenir. belirtilir. (kesre/esre) konularak م كسرة (iyelik hâli) ismin sonuna tek veya çift جر Eğer ismin önünde târif edatı olan ال varsa, hiçbir zaman yukarıdakilerin çift olanı konmaz. Bu arada, çift olanına tenvin denir. İsmin varsayılan hâlinde tek bir damme varsa, diğer hallerinde de fehtenin/kesrenin teki konur. Benzer şekide, eğer varsayılan hâlinde çift damme varsa, diğer hallerinde de fehtenin/kesrenin çifti konur. ف م ظ بمن Birkaç isim (yaklaşık % 1 ilâ 2) formlarını değiştirmez ve bütün hallerde aynı kalırlar. Bunlara denir. Örneğin فه فذا (bu) kelimesi bütün hallerde aynı kalır. Bu kelimeleri karşılaştıkça öğreneceksiniz. Bazı isimler ise (yaklaşık % 14 ilâ 15) formlarını değiştirirler, ancak نصب ve جر Hallerinde aynı formu جر ve iyelik, yâni نصب nesnel, yâni إبراهيم (değişmezler) denir. Örneğin غي منصرف alırlar. Bunlara ف مات kelimesi de hem nesnel hem de iyelik hâlinde مسلمات olur. Benzer şekilde إبراهي ف م hâlinde olur. م ظسل م Bazı isimler asla tenvin almazlar. Bunları karşılaştıkça öğreneceksiniz. 17

18 ف رفع نف ف ص ظ ب ف جر Ünite :3 İsmin Halleri Kendinizi Test Edin Varsayılan hal olan رفع soldaki sütunda verilmiştir. Bu isimlerin نصب ve جر hallerini yazınız. نف ف ص ظ ب ف مع ف ن Anlamı ف رف ظ ع Öznel Nesnel ف جر İyelik Muhammed مف دمد ف ر م س ظ ول Bir peygamber الدر م س ظ ومل Peygamber Bir şey Bir işâret/âyet فش ظ يئ الظ ف ش ظ ي م ئ Şey آي ف ة الي ف ةم İşâret/Âyet ف جندة Bir bahçe ا ظل ف ندةم Bahçe Günün Kuralı: Bir ismin önüne târif harfi olan elif-lâm ال geldiğinde, sonunda tek bir damme olduğuna dikkat edin. Eğer ismin önünde ال yoksa, o zaman çift damme, yâni tenvin gelebilir..ال دس ف مآء م ve فسفآء Örneğin 18

19 ف رفع نف ف ص ظ ب ف جر Ünite :3 İsmin Halleri نف ف ص ظ ب ف مع ف ن Anlamı ف رف ظ ع Öznel Nesnel ف جر İyelik Bir kız/kız çocuğu ب م ظنت Kız/kız çocuğu الب م ظن مت فسفآء Bir gökyüzü Gökyüzü ال د س ف مآء م 19

20 ف وا م حد تفثظنمي ف ة فجع Ünite :4 Adet Değerli Okuyucu! Bütün dillerin tekil ve çoğul isimler için farklı kelimeleri vardır. Genellikle çoğul isimler tekil isimlerden türetilir. Meselâ Türkçe'de bir ismin çoğulu, sonuna -ler/-lar eki eklenerek oluşturulur. Arapça'da da çoğul türetmek için belli kurallar vardır. Ancak Arapça'nın diğer birçok dilden farkı, bir ismin ف وا م حد تفثظنمي ف ة فجظع adedini belirleyen tekil ve çoğulun yanında bir kavramın daha olmasıdır. Bu üçü dir. ف ر م جل : tekil demektir. Örneğin ف وا م حد (bir adam), إم ف رأة (bir kadın), ف جندة (bir bahçe) vs. ف ر م جل م ن iki adet şey (ikil) için kullanılır. Yâni çiftler hâlinde insanları/şeyleri belirtir. Örneğin :تفثظنمي ف ة (iki ان türetmek için en basit yol ismin sonuna elif ve nûn تفثظنمي ف ة vs. (iki bahçe) ف جن دتفا م ن kadın), (iki إ ظ م ف رأففت م ن adam), kombinasyonunu eklemektir. Bu, ismin öznel (رفع) hâli için geçerlidir. Eğer isim nesnel (نصب) veya iyelik 'dan önceki harfe fethe konur. Örneğin ي kombinasyonu eklenir ve ين hâlinde ise, sonuna yâ ve nûn (جر) ف ر م جلف ظيم (iki adam), إ ظ م ف رأت ف ظيم (iki kadın), ف جن ف دت ظيم (iki bahçe) vs. (halbuki, : çoğul demektir. Arapça'da bir şeyin üç veya daha fazlası çoğul kategorisine girer فجظع Türkçemizde ve diğer birçok dilde bir şeyin iki veya daha fazlası çoğuldur). Örneğin مر ف جال (üç veya daha fazla adam), ف جندات (üç veya daha fazla bahçe). Bir ismi çoğul yapmak için belli kurallar vardır. Birçok ismin çoğulu, eğer isim eril ise sonuna vav ve nûn ون harf kombinasyonu; eğer dişil ise elif ve te فعاب م مدو فن (müminler), مؤمنمو فن (müslümanlar), مسل م مو فن Örneğin, harf kombinasyonu getirilerek yapılır. ات (kullar), مسل ف ممات (bayan müslümanlar), مؤمنفات (bayan müminler), فعاب م فدات (bayan kullar) vs. Bu kural öznel hal (رفع) için geçerlidir. Eğer eril bir isim nesnel (نصب) veya iyelik (جر) hâlinde ise, مسل م مظ ي ف 'dan önceki harfe kesre konur. Örneğin ي harf kombinasyonu eklenerek ين sonuna yâ ve nûn (müslümanlar), مؤمن م ظ ي ف (müminler), تفثظنم ي ف ة 'dan önceki harfin üzerinde fethe varsa, kelime ي (kullar). فعابم مدي ظ ف ن فعاب م ف دي ظ ف ن yâni ikildir. Öte yandan eğer kesre varsa, o zaman çoğuldur. Örneğin gelirken فعابم مدي ظ ف ن ('abidîn) kullar anlamına gelir. ('abideyn) iki kul anlamına Eğer dişil bir isim nesnel (نصب) veya iyelik (جر) hâlinde ise, bu kelimenin son harfinde kesre olacaktır. Yâni نصب hâlinde, bekleneceği gibi fethe değil, kesre taşıyacaktır. Örneğin مسل ف م مات (bayan müslümanlar), vs. (bayan kullar) فعاب م فدات müminler), (bayan مؤمنفات Birçok kelime için ise, çoğul türetmek için, yukarıdaki kurallardan farklı kurallar vardır. Bunlar gelecek modüllerde göreceğiz. Bu modülde ise gerekli olduğu her yerde ismin çoğulu da verilecektir. تفثظنمي ف ة yâni ikil türetme kuralları ise her isim için yukarıda açıklandığı gibidir ve değişmez. 20

21 فجظع ف وا م حد تفثظنمي ف ة فجظع Ünite :4 Adet Kendinizi Test Edin (1) Aşağıda bazı tekil isimler verilmiştir. Bunların تفثظنمي ف ة ve فجع 'ini yazınız. Çoğulu verilmeyen isimlerin çoğulu yukarıdaki kurallara göre türetilir. تفثظنمي ف ة İkil Çoğul نصب جر رفع نصب جر رفع ف مع ف ن Anlamı ف وا م حد Tekil مسل م م ف ما من Müslüman م ظ سل م م ف ي مسل م مو فن مسل م ف م ظيم م ظسل م ف مة م ظسل م Müslüman bayan مسل ف م مات مسل ف م مات مسل ف ممات مسل فف ممت ظيم ف متفا من مسل م مكت مب ا مكتمب مكتم ب Kitap ك م تفاب متد م قي Muttakî (takva sâhibi) متد م قي ف ا من Mümin مؤمن En büyük أف ظعظفم أف ف عا م ظ ف م أف ف عا م ظ ف م أف فعا م ظم فظ يه Aptal insan فس م م سف ف هاء ف م سف ف هاء ف م سف ف هاء م Islah eden م ظصل م ح Şeytan فش ظ يطفا من طظي ف فشي ف ا م طظ ي ف فشي ف ا م طظ ي م فشي فا م Fesat çıkaran مظف م سد ظملم ف مات ظملم ف مات Karanlık ظمظل ف مة ف صا م عفقة ف ص ف وا م ع فق ف ص ف وا م ع مق Yıldırım ف جندة ف جندات Bahçe/Cennet 21

22 ف وا م حد تفثظنمي ف ة فجظع Ünite :4 Adet تفثظنمي ف ة فجظع ف مع ف ن Anlamı ف وا م حد Tekil İkil Çoğul نصب جر رفع نصب جر رفع ضآل Yoldan çıkmış kişi ف صلفة ف صلف ف وات Namaz/Duâ قملم ظ وب Kalp ف ق ظلب ف م ف رض أ ظ م ف راض Hastalık م سو ف رة م س ف ور Sûre فعابمد Kul ظ أنف هار Nehir/Kanal نف ظهر آ فذان Kulak أمذمن ف مثفل أ ظ مثفال Örnek/Mesel 22

23 ف وا م حد تفثظنمي ف ة فجظع Ünite :4 Adet تفثظنمي ف ة ف مع ف ن Anlamı ف وا م حد Tekil İkil فجظع Çoğul نصب جر رفع نصب جر رفع فع فذاب Ceza/Azâp ظ صم غير Küçük مصغف ار ف م غ فشا ف وة فا م سق Örtü Fâsık/Kötü karakterli kişi أن ظف وار Işık/Nûr نمور 23

24 فجظع تفثظنمي ف ة İkil Çoğul نصب جر رفع نصب جر رفع ف وا م حد تفثظنمي ف ة فجظع Ünite :4 Adet Kendinizi Test Edin (2) Aşağıdaki tabloda verilen dişil isimlerin تفثظنمي ف ة 'sini ve فجظ ف ع 'ini örnekteki gibi türetin. ف مع ف ن Anlamı ف وا م حد Tekil ف مة م ظسل م Bayan müslüman مسل ف م مات مسل ف م مات مسل ف ممات مسل فف ممت ظيم ف متفا من مسل م فعاب م فدة Bayan kul ف سا مج فدة Secde eden bayan ظف رة Bakan bayan ن م ف مة ف صائم Oruç tutan bayan Bayan mümin مؤمنفة Evli bayan ثفي م ب ف ة قفانمتفة Dini bütün bayan لف ة Sâlih bayan فصا م ف صا م دقفة Dürüst bayan ف حاف م ظفة Kendini koruyan bayan ف صابمرة Sabırlı bayan شف عة ف خا م Huşu dolu bayan 24

25 ف وا م حد تفثظنمي ف ة فجظع Ünite :4 Adet Kendinizi Test Edin (3) Aşağıdaki tabloda verilen dişil isimlerin eril formlarını türeterek eril formun تفثظنمي ف ة ve فجظ ف ع 'ini yazın. مؤندث Dişil م فذدكر Eril تفثظنمي ف ة فجظع İkil Çoğul نصب جر رفع نصب جر رفع مسل م م ف مة ف مانم مسل مم مسل م ف ي مسل م مو ف ن مسل م فميم مسل م فعاب م فدة ف سا مج فدة نظف م رة ف مة ف صائم مؤمنفة ثفي م ب ف ة قفانمتفة فصا لف م ة ف صا م دقفة ف حاف م ظفة ف صابمرة ف خاشف م عة 25

26 الضمي Ünite 5: Zamirler Değerli Okuyucu! Zamirler isimlerin yerine kullanılan kelimelerdir. Örneğin o, onlar, ben, biz kelimeleri birer zamirdir. Türkçemizde olduğu gibi Arapça'da da bir zamirin üç konumu vardır. Şöyle ki, ya bir kişi hakkında, ya o kişi ile ya da kendimiz hakkında konuşuruz. Karakter Gelişimi Allah'ın nimetlerini tefekkür ederek O'na karşı muhabbetinizi artırın. Ayrıca peygamberlerine karşı da muhabbetinizi artırın. Peygamberler olmasaydı ahlâkî durumumuzun ne olacağını tasavvur etmeye çalışın. غفائم ب ف حا م ضر bunlara Bunlara Türkçemizde sırasıyla üçüncü, ikinci ve birinci şahıslar denir. Arapça'da ise denir. Bu üçünün eril, dişil ve kişi adedine göre değişik formları vardır. Buna göre toplam 18 متف فكل م م ف وا م حد تفثظنمي ف ة فجع kombinasyon olmaktadır (eril/dişil için iki çarpı için üç çarpı birinci, ikinci ve üçüncü şahıs için üç). Ancak, Araplar sağolsun, متف فكل م م için yalnızca iki zamir kullandıklarından dolayı toplam zamir sayısı 14'tür. Kural olarak, eğer cansız bir nesne Arapça'da eril veya dişil olarak tasavvur ediliyorsa, o nesnenin zamiri de aynı cins olacaktır. Zamirler Arapça'nın en önemli konularından biridir. Denilebilir ki, eğer zamirleri öğrenirseniz, Arapça'nın % 20'sini öğrenmiş sayılırsınız. Zamirlerle ilgili kavramları açıklamak için birçok alıştırma yapacağız. Bir sonraki sayfada bulunan tabloya bakınız. Kendinize güveniyor musunuz?! o, onun ve onu kelimeleri arasındaki fark nedir? Ya ben, benim ve beni arasındaki fark? Günün Kuralı Bir isim üç şekilde ifâde edilebilir: Kişi kendisi hakkında (birinci şahıs), karşısındaki hakkında (ikinci şahıs) veya (ortamda bulunmayan) başka birisi hakkında (üçüncü şahıs) konuşuyor olabilir. Biliyor musunuz? Kuran-ı Kerîm'in temel mesajı merkezinde Allah olan, ahlâk prensiplerine dayanan bir hayat sürmektir. Allah bizden Kendisi'ne teslim olmamızı ister. Etik prensipleri ihlâl eden kişi merkezinde Allah olan bir hayat yaşamış olmaz. Worth Reading Examining Others with Suspicion. Read this article at 26

27 الضمي Ünite 5: Zamirler عدد Adet صنف Cinsiyet صيغة Şahıs ف رف ظ ع Öznel Hal م ه ف و غفائم ب م فذدكر ف وا م حد O (eril) (eril) O ikisi مهفا غفائم ب م فذد كر تفثظنمي ف ة م ه ظ م غفائم ب م فذد كر فجظع Onlar (erkil) هي ف م غفائم ب مؤندث ف وا م حد O (dişil) (dişil) O ikisi مهفا غفائم ب مؤندث تفثظنمي ف ة مه دن غفائم ب مؤندث فجظع Onlar (dişil) (eril) Sen أنظ فت ف حا م ضر م فذدكر ف وا م حد أن ظتم ف ما ف حا م ضر م فذد كر تفثظنمي ف ة أن ظتم ظ م ف حا م ضر م فذد كر فجع Siz ikiniz (eril) Siz (eril) (dişil) Sen أن ظ مت ف حا م ضر مؤندث ف وا م حد أن ظتم ف ما ف حا م ضر مؤندث تفثظنمي ف ة ظ أن متد ف حا م ضر مؤندث فجع Siz ikiniz (dişil) Siz (dişil) ف وا م حد dişil) Ben (eril veya أن متف فكل م م م فذد كر مؤندث dişil) Biz (eril veya فنظ م ن متف فكل م م م فذد كر مؤندث ت فثظنمي ف ة فجع 27

28 الضمي Ünite 5: Zamirler Kendinizi Test Edin (1): Öznel Hal Türkçe cümleleri Arapça'ya çevirerek tabloyu tamamlayın. Önceki sayfada verilen tabloya sık sık bakın. مه ف و م ظ سل م م عرمب Türkçe O müslüman bir adam. O ikisi müslüman adamlar. Onlar müslüman adamlar. O müslüman bir kadın. O ikisi müslüman kadınlar. Onlar müslüman kadınlar. O müslüman bir adam. O ikisi müslüman adamlar. Onlar müslüman adamlar. O müslüman bir kadın. O ikisi müslüman kadınlar. Onlar müslüman kadınlar. Ben müslüman bir adamım. Biz müslüman adamlarız. Ben müslüman bir kadınım. Biz müslüman kadınlarız. 28

29 الضمي Ünite 5: Zamirler Kendinizi Test Edin (2): Öznel Hal Tabloyu tamamlayın. İki önceki sayfada verilen tabloya sık sık göz atın. مه ف و ف صال م ح عرمب O sâlih bir adam. O ikisi sâlih adamlar. Türkçe Onlar sâlih adamlar. O sâlih bir kadın. O ikisi sâlih kadınlar. Onlar sâlih kadınlar. O sâlih bir adam. O ikisi sâlih adamlar. Onlar sâlih adamlar. O sâlih bir kadın. O ikisi sâlih kadınlar. Onlar sâlih kadınlar. Ben sâlih bir adamım. Biz sâlih adamlarız. Ben sâlih bir kadınım. Biz sâlih kadınlarız. 29

30 الضمي Ünite 5: Zamirler Kendinizi Test Edin (3) : Öznel Hal Tabloyu tamamlayın. Üç önceki sayfada verilen tabloya sık sık göz atın. عرمب Türkçe مه ف و مؤمن O mümin bir adam. O ikisi mümin adamlar. Onlar mümin adamlar. O mümin bir kadın. O ikisi mümin kadınlar. Onlar mümin kadınlar. O mümin bir adam. O ikisi mümin adamlar. Onlar mümin adamlar. O mümin bir kadın. O ikisi mümin kadınlar. Onlar mümin kadınlar. Ben mümin bir adamım. Biz mümin adamlarız. Ben mümin bir kadınım. Biz mümin kadınlarız. 30

31 الضمي Ünite 5: Zamirler صيغة Şahıs نف ف ص ظ ب ف رف ظ ع Öznel Nesnel ف جر İyelik م ه ف و ف وا م حد م فذدكر غفائمب مه (eril) O مه Onu Onun مهفا O ikisi مهفا تفثظنمي ف ة م فذدكر غفائمب O ikisini مهفا O ikisinin Onlar م ه ظ م (eril) م ه ظ م Onları Onların م ه ظ م فجظع م فذدكر غفائمب فها (dişil) O مه ف ي ف وا م حد مؤندث غفائمب فها Onu Onun مهفا O ikisi مهفا تفثظنمي ف ة مؤندث غفائمب O ikisini مهفا O ikisinin Onlar (dişil) مه دن مه دن Onları Onların Sen (eril) Senin فك Seni فك Siz ikiniz Siz ikinizi Siz ikinizin مك ف ما مك ف ما Siz (eril) م ك ظ م Sizi م ك ظ م Sizin Senin م ك Seni م ك مه دن أنظ فت أن ظتم ف ما أن ظتم ظ م فجظع مؤندث غفائمب ف وا م حد م فذدكر ف حا مضر تفثظنمي ف ة م فذدكر ف حا مضر فجظع م فذدكر ف حا مضر أن ظ مت ف وا م حد مؤندث ف حا مضر Sen (dişil) Siz ikiniz Siz ikinizi Siz ikinizin مك ف ما مك ف ما Siz (dişil) Sizin مك دن Sizi مك دن أن ظتم ف ما ظ أن متد تفثظنمي ف ة مؤندث ف حا مضر فجظع مؤندث ف حا مضر Benim ى من Beni ى من Ben أفن ف وا م حد متف فكل م م فن Biz فنظ م ن فجظع متف فكل م م فن Bizi Bizim 31

32 الضمي Ünite 5: Zamirler Kendinizi Test Edin (4) : İyelik Hâli Tabloyu tamamlayın. Önceki sayfada verilen tabloya sık sık göz atın. ك م تفاب م هم عرمب (Eril) Onun kitabı (Eril) O ikisinin kitabı Türkçe (Eril) Onların kitabı (Dişil) Onun kitabı (Dişil) O ikisinin kitabı (Dişil) Onların kitabı (Eril) Senin kitabın (Eril) Siz ikinizin kitabı (Eril) Sizin kitabınız (Dişil) Senin kitabın Their book (two women) (Dişil) Onların kitabı Benim kitabım Bizim kitabımız 32

33 الضمي Ünite 5: Zamirler Kendinizi Test Edin (5) : İyelik Hâli Tabloyu tamamlayın. İki önceki sayfada verilen tabloya sık sık göz atın. ب ف يتمهم عرمب (Eril) Onun evi (Eril) O ikisinin evi Türkçe (Eril) Onların evi (Dişil) Onun evi (Dişil) O ikisinin evi (Dişil) Onların evi (Eril) Senin evin (Eril) Siz ikinizin evi (Eril) Sizin eviniz (Dişil) Senin evin (Dişil) O ikisinin evi (Dişil) Onların evi Benim evim Bizim evimiz 33

34 الضمي Ünite 5: Zamirler Kendinizi Test Edin (6) : İyelik Hâli Tabloyu tamamlayın. Üç önceki sayfada verilen tabloya sık sık göz atın. فكلمهم عرمب (Eril) Onun konuşması Türkçe (Eril) O ikisinin konuşması (Eril) Onların konuşması (Dişil) Onun konuşması (Dişil) O ikisinin konuşması (Dişil) Onların konuşması (Eril) Senin konuşman (Eril) Siz ikinizin konuşması (Eril) Sizin konuşmanız (Dişil) Senin konuşman (Dişil) O ikisinin konuşması (Dişil) Onların konuşması Benim konuşmam Bizim konuşmamız 34

35 الضمي Ünite 5: Zamirler Kendinizi Test Edin (7) : Nesnel Hal Tabloyu tamamlayın. Dört önceki sayfada verilen tabloya sık sık göz atın. قفالفهم عرمب Türkçe (Eril) O (eril) ona dedi. (Eril) O (dişil) o ikisine dedi. (Eril) O (eril) onlara dedi. (Eril) O (dişil) ona dedi. (Eril) O (dişil) o ikisine dedi. (Eril) O (dişil) onlara dedi. (Eril) O (eril) sana dedi. (Eril) O (eril) siz ikinize dedi. (Eril) O (eril) size dedi. (Eril) O (dişil) sana dedi. (Eril) O (dişil) siz ikinize dedi. (Eril) O (dişil) size dedi. (Eril) O bana dedi. (Eril) O bize dedi. 35

36 الضمي Ünite 5: Zamirler Kendinizi Test Edin (8) : Nesnel Hal Tabloyu tamamlayın. Beş önceki sayfada verilen tabloya sık sık göz atın. نف ف ص ف رهم عرمب Türkçe (Eril) O (eril) ona yardım etti. (Eril) O (eril) o ikisine yardım etti. (Eril) O (eril) onlara yardım etti. (Eril) O (dişil) ona yardım etti. (Eril) O (dişil) o ikisine yardım etti. (Eril) O (dişil) onlara yardım etti. (Eril) O (eril) sana yardım etti. (Eril) O (eril) siz ikinize yardım etti. (Eril) O (eril) size yardım etti. (Eril) O (dişil) sana yardım etti. (Eril) O (dişil) siz ikinize yardım etti. (Eril) O (dişil) size yardım etti. (Eril) O bana yardım etti. (Eril) O bize yardım etti. 36

37 الضمي Ünite 5: Zamirler Kendinizi Test Edin (9) : Nesnel Hal Tabloyu tamamlayın. Altı önceki sayfada verilen tabloya sık sık göz atın. ف عهم فسم عرمب Türkçe (Eril) O (eril) onu dinledi. (Eril) O (eril) o ikisini dinledi. (Eril) O (eril) onları dinledi. (Eril) O (dişil) onu dinledi. (Eril) O (dişil) o ikisini dinledi. (Eril) O (dişil) onları dinledi. (Eril) O (eril) seni dinledi. (Eril) O (eril) siz ikinizi dinledi. (Eril) O (eril) sizi dinledi. (Eril) O (dişil) seni dinledi. (Eril) O (dişil) siz ikinizi dinledi. (Eril) O (dişil) sizi dinledi. (Eril) O beni dinledi. (Eril) O bizi dinledi. 37

38 الضمي Ünite 5: Zamirler Kendinizi Test Edin (10): Genel Doğru zamiri koyarak boşlukları doldurun. Önceki sayfalarda verilen tablolara sık sık göz atın. Türkçe عرمب مه ف و الد م ذي فخلف فق لف مك ظ م ف ما م ف الف ظ ر مض فأففز دلم ف ما ال دش ظ يطفا من ف ف في ف ت ف علدمو فن ظ منم ه ف ما ف ما ي م ف مر قمو فن بم مه ب ف ف ظي الظ ف م ظ ر م ء ف وفز ظ ومج م ه ظ أفنف ع ظ م فت فعلف ظ يمه ظ م غف ظيم الظ ف مغظ مضو مب فعلفظ يمه ظ م ي ف ظ سأفلمونف فك فع ظ ن ا ظلف ظ م م ر ف والظ ف م ظي م س مر قم ظ ل ف م يمه ف ما إم ظث فكبمي إمندهم مه ف و د الت دوا م ب الدر م حيم فل م جنفا ف ح فعلف ظ يمه ف ما أف ظن ي ف ف ت ف را ف ج ف عا ف وم بلخ ف رم ة مه ظ م ي م وق م نمو فن ف وفلم ظ م ف م ي ف ها أفظز ف واج مطفده ف رة ف و ف ما أمنظمزفل م ظ ن ف ق ظ بل م فك ف ما فل م جنفا ف ح فعلفظ يم ه أف ظن ي ف ط د دوف مبم قفالموا أففتظف ع م ل ف مي ف ها ف م ظ ن ي م ظف م س مد ف م ي ف ها, için yeryüzündeki herşeyi Yaratandır. Şeytan yoldan çıkardı. den/dan, koca ile karı ın arasını açacak (büyü sanatını) öğreniyorlardı. Nimetlendirdi in yoluna; üzer ne Senin gazabını çekenlerin değil. içki/uyuşturucu ve kumar hakkında soruyorlar. De ki büyük bir kötülük vardır. Şüphesiz sadece tevbeleri kabûl eden, merhamet sâhibidir. Eğer boşanmayı geri alırlarsa günah yoktur. Ve sanki görürcesine âhirete inanır. için tertemiz eşler olacak. önce indirilen. arasında gidip gelmesinde günah yoktur. Dediler ki, fesat çıkaracak birini mi atıyorsun? 38

39 الضمي Ünite 5: Zamirler إمن د فك أفنظ فت الظ ف عل ميم ا ظل ف م كيم عرمب ف ي آ ف دم ا ظ س مك ظ ن أفنظ ف ت ف وف ز ظ و م ج فك ا ظل ف ندةف فا ظدعم لفنفا ف ربد فك قف ا فل ف ي ف م ظ رفيم أف دن لف مك فه فذا ف ومه ف و ا ظل ف ق م ف ص م د ق ا ل م ف ما ف م ف ع م ه ظ م مف قملمو مب م ظ م ف م ف رض فو م س ف ع م ك ظ رم سي هم ال دس ف م ف وا مت ف والف ظ ر ف ض ف ول ي ف ئمومدهم م حظفظمم ه ف ما سف ها ف ها ف وفم وم ف ها ف و فع فد م ف ها ف وق م ثدائم مدا تمظنب م مت الف ظ ر م ض م ظ ن ب ف ظ قل م ف ها ف وب ف فصل م ف ف ج ف عظلنفا فها نف فكال م ح مب ف ظ م م د فك ف ونمفق م د م س لف فك ف وفنظ م ن نم ف سبم إم دن مه فدى ا دل م مه ف و ا ظلمفدى فختف ف م ا دل م فعلفى قملمو مب م ظ م ف وفعلفى فس ظ م ع مه ظ م ف وفعلفى أفب ظ ف صامر م ه ظ م ف ي ف م ظ رفيم إم دن ا دل ف ا ظصطففا م ك ف وط فده ف رم ك ف وا ظصطففا م ك فعلفى ف سا م ء الظ ف عالفم ف ي نم إم ظذ فهد ظت طفائمفتفا من مظن مك ظ م أف ظن تفظف فشل ف وا دل م ف ول م يم ه ف ما Türkçe Şüphesiz herşeyi bilen ve (her konuda) hikmet sâhibi. Ey Âdem! ve eş bahçeyi mesken edinin. Öyleyse için Rabb duâ et. Dedi ki Ey Meryem! Bu nereden geldi? Ve, yanında olanı onaylayan, hak(kın ta kendisi)dir. kalbinde hastalık vardır. kürsüsü/tahtı gökler ve yeryüzünü kaplar ve koruması yorucu değildir. Yeryüzünün çıkarttıklarından, (meselâ) yeşilliğinden, salatalığından, sarımsağından, mercimeğinden ve soğanından. Böylece Biz bir ibret yaptık. Halbuki biz hamdinle tesbih ediyoruz ve yüceliyoruz. Şüphesiz Allah'tan gelen hidâyet, gerçek anlamda hidâyet. Allah kalplerini mühürlemiştir; kulaklarının ve gözlerinin üzerinde. Ey Meryem! Şüphesiz Allah seçti, temiz kıldı, ve (Kendi hizmeti için) dünyanın bütün kadınlarına tercih etti. Hatırla ki iki grup korkak bir şekilde enine boyuna düşünüyordu, fakat Allah koruyucusuydu. 39

40 الضمي Ünite 5: Zamirler عرمب إم د ن ا دل ف ي م ب ف م شم رم ك ب م ف كل ف م مة مظنهم ا ظسمهم الظ ف م م سي م ح معي ف سى اب ظ م ن ف م ظ رفيف ف ر م ب أف دن ي ف مكو من مل ف ولفد قفا فل أففن أم ظ حيمي ف وأممي مت ف وفيمد مه ظ م مف طمغظي ف ا م ن م ظ م ي ف ظ ع ف م م هو فن Türkçe Şüphesiz Allah, güzel bir haber veriyor. ad Meryem oğlu Îsâ Mesîh olacak. Rabbim! nasıl bir oğlum olabilir ki?! Dedi ki hayat verir ve alır., azgınlı bırakır ki kör bir kişi misâli bir ileri bir geri gidip dururlar. ف م ظ ن ف يظ مت مظن مك دن بم فا م ح مه ظ م ف م ي ف ها فخال م مدو فن فشة مب ف ي م نفة kim açık bir edepsizlik yaparsa, ilelebet yaşarlar. ف ساء ف وب ف دث ظ منم ه ف ما مر ف جال فكثمي ا ف ونم إمن د فك أفنظ فت فعدلم الظغمي م و مب أن متد مسل م مات مه ف و ال دسمي م ع الظ ف عل م يم مه دن ل م ب ف اس لف مك ظ م ف وأفن ظتم ظ م ل م ب ف اس فلمدن أن مت ام ف رأة أفل إمن د م ه ظ م مه ظ م الظمظف م س مدو فن ف ف وقظ ر فن مف ب م ي م وت م مك دن ل م مك مل ف وا م حد ظ منم ه ف ما الس مد م س ف ول تمب فاشم م رومه دن ف وأفن ظتم ظ م فعاك م مفو فن مف الظ ف م ف سا مج م د O sayısız erkek ve kadın yaymıştır. Şüphesiz gaybın bilgisi olan. Müslüman kadınlarsınız. herşeyi duyan ve bilen., elbise ve de elbise. bir kadın. Dikkat edin! Şüphesiz bozgun çıkaranlar. ev de durun. her birine 1/6 vardır (mîrâs olarak). Ve mescidlerde itikaf yaparken, ilişkiye girmeyin. 40

41 الضمي Ünite 5: Zamirler عرمب ف والظمطفل د فقا مت ي ف ف ت ف ربد ظص ف ن مبفن مف م سمه دن ثفلثفةف قم م روء ف ول فيمل فلمدن أف ظن ي ف ظكتم ظ م ف ن ف ما فخلف فق ا دل م مف أف ظ ر ف حاممه دن ف ما أففن بمب ف ا م سط ي ف م دي إملفظ ي فك إ مدنفا فنظ م ن ف م ت ظنفة فل تف ظكمف ظ ر ف ي آ فدم ظ أفنظبمئم ه ظ م مبف ظسفائم مه ظ م فنظ م ن لفهم م ظ سل م مو فن ف و ف ما ظفلفموفن فولف م ك ظ ن فكانموا أفنم ف ف س م ه ظ م ي ف ظل م مو فن ا ظه م دفن ال مص ف را فط الظم ظ ستف مقي ف م أن مت نف ف ص ظر م ت م دن قفا فل ا ظل فف وامري و فن فنظ م ن أفنظ ف صا مر ا دلم ف واللد فذا من ف يظتمي ف ا م نفا مظن مك ظ م فآذمومهفا ف مإ ظن فت ف ب ف وأف ظصلف ف حا فأف ظع مر مضوا ظ فعنم ه ف ما ف و ف ما أففن م ظ ن الظم ظهتف مدي ف ن فا ظعت ف مزلموا الن م ف ساء ف م ف الظ ف م م حي مض ف ول تفظق ف رب م ومه دن ف ح دت ي ف طظم ه ظ ر فن إمندهم م ظ ن ف ك ظ ي م دمك دن إم دن ف ك ظ ي فدمك دن فع م ظيم Türkçe Ve boşanmış kadınlar bekleme üç âdet dönemi boyunca yerine getirmelidir., Allah'ın rahimler yarattığını saklaması helâl değildir., karşı el uzat. Şüphesiz sâdece bir test. Öyleyse (Rabbinizi) inkâr etmeyin. Ey Âdem!, isimler bildir., teslim olanlar. Ve hiçbir zarar vermediler, lâkin sadece nefis zulmediyorlardı. dosdoğru yola ilet., yardım ettin. Havârîler dedi ki Allah'ın yardımcıları. Ve, yapan iki kişiye gelince, cezalandırın. Bundan sonra eğer tevbe eder ve hallerini düzeltirlerse, kendi hâline bırakın. Ve hidâyete erenlerden biri değildim. Öyleyse âdet dönemlerinde kadınlardan uzak durun ve, temizleninceye kadar yaklaşmayın. Şüphesiz, oyunlar dandır. Şüphesiz oyunlar dehşet vericidir. 41

42 الضمي Ünite 5: Zamirler ف و ف ما أففن م ظ ن الظم ظش مرك م ف ي عرمب ف و ف ما أفنظ فت بمتفابمع ق ظ م ب ف لفتم ه ظ م ف وإ م ظن مكنتم ظ م مف ف ري ظ ب مدا نفدزلظنفا فعلفى ف ع ظ ب م دفن م حو فن إ مدنفا فنظ م ن م ظ صل م فه فذا الد م ذي م رمزق ظنفا م ظ ن ق فظ ب م ل ف ف فت ف عالف ف ظي أم ف مت م ظع مك د ن ف وأم ف س مر ظ ح مك د ن ف س ف راح ا فجميل ف ربدنفا ل تمفؤا م خ ظذفن إ م ظن نف م سينفا أف ظ و أف ظخطفأظفن Türkçe Ve müşriklerden değilim. Ve, kıble tâbî olacak değilsin. Ve eğer kul indirdiğimiz hakkında şüpheniz varsa Şüphesiz ıslah edenler. Bu önceden rızık olarak verilendir. O zaman gelin, (zenginliği) vereyim ve güzelce salıvereyim. Ey Rabbi! Eğer unutur veya hata işlersek, sorumlu tutma. ف ول فتظم ظ ل ظ فعلفي نفا إم الد م ذي ف ن م ظ ن ف ق ظ بل م نفا ظصرا فك ف ما فحفظلتفهم فعلفى Ve üzeri, öncekilere yüklediğin gibi ağır yükler yükleme. ف ربدنفا ف ول متف م ظلنفا ف ما ل طفاقفةف لفنفا بم م ه فظ ر لفنف ا ف وا ظ ر فحظنفا أفنظ فت ف م ظ ولفن ف وا ظع مف فعندا ف وا ظغ م فان م ص ظ رفن فعلفى الظف ق ظ وم م الظ ف كاف م م ري ف ن أف دن يف مكو من لفهم الظمظل مك ظ فعلفي نفا ف وفنظ م ن أف ف حق م بلظمظل مك مظنهم فا ظذ فه ظ ب أفنظ فت ف و ف رب فك ف ففقاتمل فمإ دن ا دل ف أف فعد ل مظلم ظ ح م سنفا مت مظن مك دن أف ظ جر ا فع م ظيم ا Ey Rabb! üzeri, taakat yetmeyeceği yük yükleme. Ve affet, mağfiret et, merhamet et,, Mevlâ, öyleyse kâfirlere karşı yardım et. nasıl hükümdar olabilir ki? Halbuki, hükümdarlığa daha lâyığız. Öyleyse ve Rabb gidin de savaşın. Böylece Allah ara ihsân ile davranan kadınlara büyük bir ödül hazırladı. 42

43 Ünite 6: İsim ve Fiil Çeşitleri Değerli Okuyucu! Bu ünitede fiillerin ve isimlerin değişik çeşitlerini göreceğiz. Fiilerin Zamanlarına ve Kipine Göre Sınıflandırılması Türkçemizde fiiller, zamanlarına göre geçmiş zaman, şimdiki zaman, geniş zaman ve gelecek zaman olarak sınıflandırılır. Arapça'da ise zamanlarına göre ikiye ayrılırlar: فتف ف ح Bu geçmiş zamandır (mâzi kelimesi Türkçemizde de aynı anlamda mevcuttur). Örneğin :ماضي (açtı), فعل م ف م (bildi), نف ف ص ف ر (yardım etti). ي ف فتف م ح Arapça'da bu zaman şimdiki zamana veya gelecek zamana denk gelir. For example :م ف ضامرع ف ن م ص م ر (bilir/bilecek), ي ف علفم (açar/açacak), fiilin bulunduğu bağlamdan çıkarılır. Bu ikisine, kipe göre iki sınıf daha eklenir: algısı, (yardım eder/edecek). Şimdiki zaman veya gelecek zaman ي إفتف م ح Bu emir kipidir ve bu kipte birine birşeyi yapması için emir verilir/ricâda bulunulur. Örneğin :أمر vs. (yardım et!) أمن Karakter Gelişimi م ص م ر (bil!), إعلفم (aç!), / emredilir kipinin tersi, yâni yasaklama kipidir. Bu kipte, birşeyin yapılmamaması أمر kip, Bu :فني yapılması yasaklanır. Örneğin ل تففتف ظ ح (açma!), ل تف علف ظ م (bilme!), ل تف ن م ص ظ ر (yardım etme!) vs. Etkenlik ve Edilgen Bazında Fiillerin Sınıflandırılması Eşinizin, çocuklarınızı, iş arkadaşlarınızın ve çevrenizdeki diğer insanların hayatlarını, onların hatalarını affederek kolaylaştırın. Bu sâyede Allah da sizin hatalarınızı affedecektir. Başlıktan da anlaşılacağı üzere, Arapça'da etken ve edilgen olmak üzere iki fiil kategorisi daha vardır: (bildi), فعل م ف م (açtı), فتف ف ح Örneğin : Etken fiil: Yâni, fiili kimin yaptığı (fiilin öznesi) belirtilmiştir. ف معلموم olabilir. (yardım etti). Özne bir isim veya zamir نف ف ص ف ر : Edilgen fiil: Yâni, fiilin öznesi (genellikle) belirtilmemiştir. Örneğin ف م م هول ف م (açıldı), فمت م ف ح (bilindi), عم ل م edildi). (yardım نم ف ص ف ر Bu ikisinin de Kuran'da çok örneği vardır. Belki dikkatinizi çekmiştir ki bir fiil birden fazla kategoride yer alabilir. Örneğin فتف ف ح şu iki kategoride yer.ماضي معلوم alır: Günün Kuralı Edilgen fiiller, genellikle belli bir sebepten dolayı öznenin söylenmek istenmediği durumlarda kullanılır. 43

44 Ünite 6: İsim ve Fiil Çeşitleri İsim Çeşitleri Her fiilden türetilen belli isim formları vardır. Bunlar şöyle sınıflandırılır: مصر bilen ), (âlim, yâni فعا مل açan ), (fâtih, yâni فاتم ح Örneğin Bu, o fiili yapandır. :فا معل (yardım eden/yardımcı). Bu form, fiin öznesi olan ismi veya zamiri belirtir. فن ف معلموم (açılan), ف مفتم وح Örneğin : Bu, o fiilin üzerinde uygulandığı şey, yâni nesnedir. ف مفع م ول (bilinen), ف من م صور (yardım edilen). zarf Bu, fiilin yapıldığı yer veya zamandır. Türkçemizin dilbilgisine de aynı isimle, yâni :ظرف olarak geçmiştir. Örneğin ف مطب ف خ (yemek pişirilen yer, yâni mutfak), ف مقتفل (birinin öldürüldüğü yer), ف مش ف رب (birşeyin içildiği yer). anahtar), (açma işini yapan araç, yâni مفتف اح Bir eylemin kendisiyle yapıldığı araçtır. Örneğin :آلة lamba). (aydınlatan araç, yâni مصباح matkap), (delmeye yarayan araç, yâni منفقب فعل م يم : Sıfat, yâni bir eylemi yapan kişinin, o eylemden doğan özelliğini belirtir. Örneğin مص فت (bilgili), ن مصي (yardımcı). Bir sıfatın göreceli üstünlük derecesini (örneğin: daha büyük) veya en üstün olma :تفف م ضيل durumunu (örneğin: en büyük) belirtir. Arapça'da bu ikisi için tek bir form kullanılır. Örneğin eden). (daha çok yardım eden/en çok yardım أنظ ف ص م ر bilen), (daha iyi bilen/en iyi أ ظعل م م Bütün bu formlar Kuran-ı Kerim'de sık sık kullanılırlar. Worth Reading What is backbiting? What is its impact on a society? Read in detail: 44

45 Ünite 6: İsim ve Fiil Çeşitleri Kendinizi Test Edin Her fiilin veya ismin önüne, hangi sınıfa ait olduğunu yazın. Hepsi ثلثي مجرد 'dir. Anlamı Sınıfı عرمب Anlamı Sınıfı عرمب Mazlum مظلموم فعل ماضي معلوم Dedi قفا فل فختف ف م Mühürledi En zâlim أفظلفم Gider/Gidecek ي ف ظذ فه ف ب İstedi ف شاء ف Olur ي ف مكو من Bırakılır ي م ظ ت ف رمك مخل م فق ف را مضي Yaratıldı Râzı/Mutlu فعا مصي Yapar فيظف ع م ل Âsi/Günahkâr ف م ظش م هود Emretti أف ف م ف ر Üzerine şâhitlik yapılan et! Secde ا ظ س م ج ظد En çok bilen أف ظعلفم 45

46 Ünite 6: İsim ve Fiil Çeşitleri Anlamı Sınıfı عرمب Anlamı Sınıfı عرمب Şâhit/Şehit فشمهيد (Ona) söylenir ي م فقا مل فتبمع Tâkipçi نف مذير Uyarıcı Ayrılma! ل ظ تفت م رظك İnkâr etti فكف ف ر et! İbâdet ا ظ عب م ظد Kaldı لفب م فث Kâfir (İnkâr eden) ا ظ ج ف ع ظ ل ا ظ سم فا معل Yap! فكاف م ر ف معب م ود ي م ظ عب ف مد ل تف ظ عب م ظد Kendisine ibâdet edilen ف مأمون Emniyete alınmış Ona ibâdet edilir ل تفم ق ظ ل Deme! İbâdet etme! En büyük أف ظعظفم فع مظيم Diyen قفائمل Büyük 46

47 Ünite 6: İsim ve Fiil Çeşitleri Anlamı Sınıfı عرمب Anlamı Sınıfı عرمب ف مأمور De! ق م ظ ل Kendisine emredilen Bakılan yer En huzurlu أ ظ سلفم ف مظنظفر ف م ظش ف هد Rasathane (Şâhitlik yapılan yer) En saygıdeğer أ ظك ف رم İsyân eder/günah işler فتمرك Ayrılan م ك ظ ن Ol! Mahluk (Yaratılmış) ل تف م ك ظ ن Olma! فمظلموق ف جا م عل ي ف ع مصي Yapan آمر Âmir/Emir veren/dikte eden Korunan فمظمفوظ ظ أفمير فعل ميم Yönetici/Emîr Bilgili م ظ سطفر Satır çizmeye yarayan âlet Emîn/Dürüst أمظي 47

48 Ünite 6: İsim ve Fiil Çeşitleri Anlamı Sınıfı عرمب Anlamı Sınıfı عرمب ف مت ظب م وع Tâkip edilen ي ف ظ ش ف ه مد Şâhitlik eder İbâdet edilen yer ي م ظ ن ف ص م ر Yardım edilir ف مظعب ف د et! Yardım انظ م ص ظ ر En yakışıklı أف ظجف م ل Yazıldı مكت م ف ب Şâhit فشا م هد عمب م فد أف ف م ف ن Ona ibâdet edildi ف م ظكتموب Yazılan Emniyet verdi (sağladı) كاتم ب Yazan فعا م دل Anahtar مفتفاح Âdil/Adâletli ف مظقتفل ف مظفتم وح Savaş yeri Açılmış فعا مصم İffetli kalan ي م ظكتف م ب Yazılır 48

49 Bir Sonraki Modül AG02 Şu anki modülde Arapça dilbilgisinin bazı temel noktalarını öğrendiniz. Sonrakinde Arapça dilbilgisinin başka noktalarını da göreceksiniz. Bunlardan bazıları: Özel ve cins isimler Arapça ifâdeler İşâret zamirleri Arapça cümleler Arapça sayılar İlgeçler (edatlar), bağlaçlar, ve ünlemler Yönler ve akraba isimleri 49

50 Kaynakça Bu kitapları hazırlarken, aşağıdaki kaynaklardan faydalanılmıştır. القرآن و ا ظل م ديث المقرآ من الك مرظيم الظ فمؤطفا ل م فمال م مك ابن أنس ا ظلامع الصحيح للمام مباري ا ظل ف ام م ع ال دص م حي م ح للمام مسلم م سنفن أب داود و ترمذي و نسائي وابن ماجة علم الصرف و الظنحو أسباق النحو فحميد الدين الفراهي آسان عرمب گرامر لطف الر ظحن خان عرمب كا معلم مولوي عبدالستار خان ك م تفا م ب ال دصرف حافظ فعب مدالدر ظحفن أمرتسري قواعد اللغة العربمية البسطة عبد اللطيف السعيد الظنفح م و الساسي دكتور أ ظحفد متار عمر دكتور مصطفى النحاس زهران دكتور ممد فحفا ف سة عبداللطيف الظنفح م و ال ف وا مضح علي ا ظل ف امرم و مصطففى أمظي الظفق ف وا م ع مد ال ف سا م سيةم للمغف م ة الظعربميةم السيد أ ظحد اظلف ا م شمي علم البلغة الدب العرمب أ ظزف ها م ر الظ ف ع ف ر ظ ب ممد بن يوسف السورتی فد ف را ف سةم الب ف لغف م ة الظعربمي م ة مف فضو م ء الند مص العرمب الدكتور عبدا بن أ ظحد العطاس م ب ال ظعلمية مف مخطم مب الدر م سول صلي ا عليه وسلم ا ظل فف وانم سعيد بن علي ثبت مظتفا ف رات من أ فد م ب ال ف ع ف ر ظ ب أبو ا ظل ف ف س ظ ن علي ا ظل ف سمن النفدوي م ص ف ور من ف حياة ال دص ف حابة الدكتور عبد الر ظحفن رأفت بشا تريخ الدب العرمب الدكتور عبدا ظلليم الندوي قاموس و غظيهم الظ ف مو مرظد قاموس عرمب إنكل م يزي الدكتور روحي ب ف ف عظلب ف كي القاموس لشركة صخر ف لب ف رام مج ا ظلاسب تج العروس السيد ممد مرتضى ا ظل م سيمن الزبيدي الب ف لغفةم ال ف وا مض ف حة علي ا ظل ف امرم و مصطففى أمظي جواهر الب ف لغفة مف الظ ف م ف عامن و ف البي ف ا من و الب ف م ديع السيد أ ظحد اظلف ا م شمي أسرار البلغة للجرجان تعليم اللغة العربمية تعليم اللغة العربمية جامعة السلمية مبدينة الظمنورة العربميةم ب ف ظ ف ي ي ففديك دكتور عبد الظدر ظحفن بن إبراهيم الفوزان دكتور متار الطاهر حسي ممد عبد ا ظلالق ممد فضل قظي ف مب ف ا الظدكتمور ف. فعب مد مد م رو م س الظلمغف م ة العربمية ل م غ فظيم الظنف ا م ط م ال ف رم حيم 50