MADENCILIK SEKTÖRÜNDE

Transkript

1 MADENCILIK SEKTÖRÜNDE VERGI UYGULAMALARI Hasan Ali Arslanalp Yeminli Mali Müşavir - Sorumlu Ortak Baş Denetçi 12. Aralık Cuma Crowne Plaza Oteli - ANKARA hasanarslanalp@kokerymm.com ymm.com

2 İÇERİK Genel Bilgi ve Tanımlar İlgili Vergi Usul Kanunu Mevzuatı İlgili Gelir Vergisi Mevzuatı İlgili KDV Mevzuatı İlgili Kurumlar Vergisi Mevzuatı İlgili Damga Vergisi Mevzuatı İlgili Harçlar Vergisi

3 TANIMLAR ve GENEL BİLGİ Madencilik; Yer kabuğunda bulunan ve endüstriyel hammadde veya kaynak niteliğinde olan demir, kömür, petrol gibi maddi değeri olan herhangi bir maddeyi yeryüzüne çıkarıp, onu parasal bir değere dönüştürme işidir. Madenciliğin en önemli amacı; endüstriyel olarak sanayi sektörünün hammadde ve enerji ihtiyacını karşılamaktır. KÖKER YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK ve BAĞIMSIZ DENETİM A.Ş.

4 Altyapı Tesisi: Madencilik faaliyetleri için zorunlu ve temdit dahil ruhsat süresi ile sınırlı olan yol, su, haberleşme, enerji nakil hattı, bant konveyör, havai hat, kuyu tesisleri, şantiye binası, yemekhane, atölye, kantar tesisleri, maden stok alanı, pasa döküm alanı, atık barajı, trafo, patlayıcı madde ve müştemilatı deposu gibi geçici yapı ve binalar, Arama Dönemi Üretim İzin Belgesi: Arama ruhsat döneminde teknolojik araştırma, geliştirme, pilot çalışmalar ve pazar araştırmaları yapmak üzere, madenin üretim ve satışı için verilen izin belgesi Arama Ruhsatı: Belirli bir alanda maden arama faaliyetlerinde bulunulabilmesi için verilen yetki belgesi

5 Detay Arama Faaliyet Raporu: Detay arama döneminde madenin yapısına göre maden arama projesinde belirtilen yöntem ve uygulamalar ile sondaj, yarma, kuyu, galeri gibi arama faaliyetlerine ilişkin bilgileri ve diğer belgeleri kapsayan görünür rezerv raporunu içeren raporu, Görünür Rezerv: Üç boyutu ve tenörü/kalitesi belirlenmiş üretilebilir kesin maden miktarı Ekonomik Cevher: Günün teknik ve ekonomik şartlarında kârlı olarak değerlendirilebilecek cevher, Faaliyet Bilgi Formu: Yıllık işletme faaliyetine ilişkin üretim, satış, stok, sevkiyat ve bunun gibi bilgileri içeren belge, Geçici Tesisler: Maden ruhsatının süresine bağlı olarak yapılan tesis ve altyapı tesisleri

6 İşletme izni: Bir madenin işletmeye alınabilmesi için gerekli olan belge, İşletme Ruhsatı: İşletme faaliyetlerinin yürütülebilmesi için verilen yetki belgesi, Genel Arama Faaliyet Raporu: Genel arama döneminde madenin yapısına göre, maden arama projesinde belirtilen yöntem ve uygulamalar ile detay arama dönemine ilişkin öngörülen sondaj, yarma, kuyu, galeri gibi arama faaliyetlerine ait bilgileri içeren kaynak veya rezerv raporunu içeren raporu, Maden Arama Faaliyetleri: Jeolojik prospeksiyon, jeoloji haritası yapımı, numune alma, jeofizik araştırma, jeoteknik etütler ile üretime yönelik olmayan sondaj, galeri sürme, yarma ve kuyu açma gibi faaliyetler,

7 Maden Hakları: Madenlerin aranması, bulunması ve işletilebilmesi için verilen izinler ve maden yataklarının bulunmasına yardımcı olanlara tanınan maddi imkânlar, Maden İşletme Faaliyetleri: Üretime yönelik hazırlık çalışmaları ve üretim yapılması için gerekli faaliyetler, Madencilik Faaliyetleri: Madenlerin aranması, üretilmesi, sevkiyatı, cevher hazırlama ve zenginleştirme, atıkların bertarafı, ruhsat sahasındaki stoklama/depolama işlemleri, maden işletmelerinin kapatılması ve çevre ile uyumlu hale getirilmesi ile ilgili tüm faaliyetler ve bu faaliyetlere yönelik tesislerin yapılması, Öncelik Hakkı: Maden hakkı için ilk müracaat edene tanınan hak, Rezerv: Bir veya birden çok boyutu ve tenörü/kalitesi belirlenmiş maden miktarı, Rezerv Raporu: Bir veya birden çok boyutu ve tenörü/kalitesi belirlenmiş maden miktarına ilişkin bilgileri içeren rapor,

8 Rödövans Sözleşmesi: Ruhsat sahalarındaki madenlerin üretilerek değerlendirilmesi amacıyla üçüncü kişilere veya kuruluşlara tasarruf hakkı sağlamak üzere ruhsat sahasının tamamı ya da bir kısmı için ruhsat sahiplerinin bu kişilerle yapmış oldukları sözleşmeler, Satış Bilgi Formu: Yıllık üretim miktarı, satış tutarı, toplam gelir ve tahakkuk eden Devlet hakkı gibi mali durumu gösteren belge, Devlet Hakkı: Maden istihracından sağlanan gelirden ve/veya üretim yapılmayan ruhsat sahalarından proje beyanı üzerinden alınan Devlet payına düşen kısım,

9 Madencilik; Endüstri ve sanayi sektörünün hammadde ve enerji ihtiyacını karşılamakta olup Ülke ekonomisine katkısı ve kendine özgü zorlukları taşıdığından sektör faaliyetlerinde devlet tarafından çeşitli teşvik ve istisna uygulamaları tanınmaktadır. Maden Kanunu nun ; 2. Md. De; Yer kabuğunda ve su kaynaklarında tabii olarak bulunan, ekonomik ve ticarî değeri olan petrol, doğalgaz, jeotermal ve su kaynakları dışında kalan her türlü madde bu Kanuna göre madendir. 4. Md.de; Madenler devletin hüküm ve tasarrufu altında olup içinde bulundukları arzın mülkiyetine tabi değildir. 6. Md.de; Maden hakları, medeni hakları kullanmaya ehil T.C. vatandaşlarına, madencilik yapabileceği statüsünde yazılı Türkiye Cumhuriyeti Kanunlarına göre kurulmuş tüzelkişiliği haiz şirketlere, bu hususta yetkisi bulunan kamu iktisadi teşebbüsleri ile müesseseleri, bağlı ortaklıkları ve iştirakleri ile diğer kamu kurum, kuruluş ve idarelerine verilir. Maden ruhsatları ve buluculuk hakkı, devredilebilir (MK-5.md) Hükümleri mevcuttur. Bir şahıs veya tüzel kişiye ait arazide bulunan madenler dahi devlete aittir. Maden yataklarını işletenler sadece işletme yada imtiyaz hakkına sahip olabilirler.

10 MADENCİLİK SEKTÖRÜ İLE İLGİLİ TEŞVİKLER Teşvik mevzuatının genel hedef ve amacı ; Tasarrufları katma değeri yüksek yatırımlara yönlendirmek, üretimi ve istihdamı artırmak, uluslararası rekabet gücünü artıracak araştırma geliştirme içeriği yüksek büyük ölçekli yatırımlar ile stratejik yatırımları özendirmek, uluslararası doğrudan yatırımları artırmak, bölgesel gelişmişlik farklarını azaltmak, çevreyi korumaya yönelik yatırımlara önem vermektir. Maden çıkarma ve işletme yatırımları da 2012 /3305 sayılı BKK bulundu ğu bölgeye bakılmaksızın özel öneme sahip yatırımlar arasında değerlendi rilmiştir. MADENCİLİK Sektörü ve diğer öncelikli YATIRIMLARın yararlanabileceği Teşvikler ; Gelir ve Kurumlar Vergisi İndirimi KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti 7 yıl sureyle Sigorta Pirimi ve İşveren Payı Desteği TL ye kadar Faiz Desteği Yatırım Yeri Tahsisi Desteklerinden yararlanabilirler.

11 Gelir ya da Kurumlar Vergisi İndirimi: Gelir veya Kurumlar Vergisinin; Yatırım için öngörülen katkı tutarına ulaşıncaya kadar, Kurumlar Vergisi Kanunu nun 32/A maddesi uyarınca indirimli olarak hesaplanması şeklinde uygulanır. Yatırıma Başlama Tarihi sonrası Yatırım KATKI ORANI % Kurumlar veya Gelir Vergisi % İNDİRİM ORANI Katma Değer Vergisi İstisnası: Teşvik belgesi kapsamında yurt içinden ve yurt dışından temin edilecek yatırım malı,makine ve teçhizatlar için katma değer vergisinin ödenmemesi dir. Gümrük Vergisi Muafiyeti: Yatırım teşvik belgesine sahip olan gerçek ya da tüzel kişiler yapmış oldukları yatırım kapsamında yurt dışından temin edecekleri yatırım malı, makine ve teçhizatlar için gümrük vergisi ödenmemesi dir.

12 213 sayılı VERGİ USUL KANUNU UYGULAMASI DEĞERLEME ve AMORTİSMAN KÖKER YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK ve BAĞIMSIZ DENETİM A.Ş.

13 Değerleme ve Amortisman konusuna ilişkin ilgili kanun hükümleri aşağıda belirtil miştir. Madencilik sektörüne özel kısım için ayrıca açıklama yapılacaktır. Değerleme: VUK.nun 258.ve 259. md.göre Vergi matrahının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin vergi kanunlarında gösterilen gün ve zamanlardaki değerlerinin tesbitidir. İşletmenin; --- Mevcutları ( varlıkları) --- Alacakları --- Borçları --- İşletmeye dahil olan diğer iktisadi kıymetler değerlemeye tabidir. Değerleme Ölçüleri (VUK Md. 261) Değerleme; İktisadi kıymetin nevi ve mahiyetine göre aşağıdaki ölçülerden biri ile yapılır. 1-Maliyet Bedeli, (VUK Md. 262) 2-Borsa Rayici, (VUK Md. 263) 3-Tasarruf Değeri, (VUK Md. 264) 4-Mukayyet Değer, (VUK Md. 265) 5-İtibari Değer, (VUK Md. 266) 6-Vergi Değeri, (VUK Md. 268) 7-Rayiç Bedel, (VUK Md. 266) 8-Emsal Bedeli ve Ücret, (VUK Md. 267)

14 Maliyet Bedeli ; Maliyet bedeli, iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilumum giderlerin toplamını ifade eder (aşağıda belirtilen kıymetler Maliyet bedeli ile değerlenir) Gayrimenkuller Gayrimenkullerin mütememmim cüz ve teferruatları Tesis ve Makinalar Gemiler ve diğer taşıtlar Gayri maddi haklar Alet edevat,mefruşat ve demirbaş eşya Emtia Zirai mahsuller ve hayvanlar

15 İmal Edilen Emtia ; (md-275) İmal edilen emtianın (Tam ve yarı mamul mallar) maliyet bedeli aşağıda yazılı unsurları ihtiva eder: 1. Mamulün vücuda getirilmesinde sarfolunan iptidai ve ham maddelerin bedeli; 2. Mamule isabet eden işçilik; 3. Genel imal giderlerinden mamule düşen hisse; 4. Genel idare giderlerinden mamule düşen hisse; (Bu hissenin mamulün maliyetine katılması ihtiyaridir.); 5. Ambalajlı olarak piyasaya arzedilmesi zaruri olan mamullerde ambalaj malzemesinin Bedeli Mükellefler, imal ettikleri emtianın maliyet bedellerini yukarıki unsurları ihtiva etmek şartiyle diledikleri usulde tayin edebilirler.

16 Gayrimenkuller ; (md-269) İktisadi işletmelere dahil bilumum gayrimenkuller maliyet bedelleri ile değerlenir. Bu kanuna göre, aşağıdaki yazılı kıymetler gayrimenkuller gibi değerlenir: 1. Gayrimenkullerin mütemmim cüzüleri ve teferruatı; 2. Tesisat ve makinalar; 3. Gemiler ve diğer taşıtlar; 4. Gayrimaddi haklar.

17 Amortisman Mevzuu ; (md-313) İşletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle 269'uncu madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edavat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısımdaki esaslara göre tespit edilen değerinin bu Kanun hükümlerine göre yok edilmesi amortisman mevzuunu teşkil eder. İlgili mevzuat gereğince sözleşme süresinden sonra bedelsiz olarak devlete veya devletçe tensip olunan bir teşekküle veya belediyeye intikali öngörülen amortismana tabi iktisadi kıymetlerden (sözleşme süresinde yenilenmesi gerekenler hariç), sermayenin veya özel maliyet bedellerinin itfası hükümlerine göre amortismana tabi tutulanlar, genel hükümler uyarınca ayrıca amortismana tabi tutulamazlar. Değeri(432 Sıra No.lu V.U.K GT ile 'den itibaren 800-TL) aşmayan peştemallıklar ile işletmede kullanılan ve değeri (800 -TL) aşmayan alet, edevat, mefruşat ve demirbaşlar amortismana tabi tutulmayarak doğrudan doğruya gider yazılabilir. İktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz edenlerde bu had topluca dikkate alınır.

18 Arazide Amortisman; (md-314) Boş arazi ve boş arsalar amortismana tabi değildir. Ancak: 1. Tarım işletmelerinde vücuda getirilen meyvalık, dutluk, fındıklık, zeytinlik ve güllüklerle incir bahçeleri ve bağlar gibi tarım tesisleri; 2. İşletmede inşa edilmiş olan her nev'i yollar ve harklar; amortismana tabi tutulur. Normal Amortisman; (md-315) Mükellefler amortismana tâbi iktisadî kıymetlerini Maliye Bakanlığının tespit ve ilân edeceği oranlar üzerinden itfa ederler. İlân edilecek oranların tespitinde iktisadî kıymetlerin faydalı ömürleri dikkate alınır. Fevkalade Amortisman ; (md.-316 ) Amortismana tabi olup: 1. Yangın, deprem, su basması gibi afetler neticesinde değerini tamamen veya kısmen kaybeden; 2. Yeni icatlar dolayısiyle teknik verim ve kıymetleri düşerek tamamen veya kısmen kullanılmaz bir hale gelen; 3. Cebri çalışmaya tabi tutuldukları için normalden fazla aşınma ve yıpranmaya maruz kalan; Menkul ve gayrimenkullerle haklara, mükelleflerin müracaatları üzerine ve ilgili bakanlıkların mütalaası alınmak suretiyle, Maliye Bakanlığınca her işletme için işin mahiyetine göre ayrı ayrı belli edilen "Fevkalade ekonomik ve teknik amortisman nispetleri" uygulanır.

19 Amortisman Uygulama Süresi; (md.-320 ) Amortisman süresi, kıymetlerin aktife girdiği yıldan başlar. Bu sürenin yıl olarak hesaplanması için (1) rakamı mükellefçe uygulanan nispete bölünür. Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere, işletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir. Her yılın amortismanı ancak o yıla ait değerlemede nazara alınabilir. Amortismanın herhangi bir yıl yapılmamasından veya ilk uygulanan nispetten düşük bir hadle yapılmasından dolayı amortisman süresi uzatılamaz. (Amortisman süreleri İktisadi kıymetlerin kullanıldıkları yerler itibariyle 333, 339, 365, 389 ve 399 sıra nolu VUK Genel Tebliğleri ekindeki listelerde gösterilmiş ve uygulama ile ilgili gerekli açıklamalara yer verilmiştir. )

20 Madenlerde Amortisman ; (md.-316 ) İşletme sebebiyle içindeki cevherin azalmasından dolayı maddi değerini kaybeden madenlerin ve taş ocaklarının imtiyaz veya maliyet bedelleri, ilgililerin, müracaatları üzerine bunların büyüklük ve mahiyetleri göz önünde tutulmak ve her maden veya taş ocağı için ayrı ayrı olmak üzere Maliye ve Sanayi (Bilim Sanayi ve Teknoloji) Bakanlıklarınca belli edilecek nispetler üzerinden yok edilir. İşletme faaliyetlerinde kullanılan makıne-techizat- taşıt- haklar ve diğer aktifleştirilen varlıklar için genel amortisman mevzuu uygulamaları geçerlidir. Madencilik sektöründe özellik arzeden yatırım-maliyet ve masraflar için özel amortisman yöntemi belirlenmiştir. Bu kapsamda maden işletmelerinin ömrü maden rezervi ile sınırlıdır. Bu nedenle bir itfa süresi öngörülememektedir. Her bir tür maden sahasında toplam çıkarılacak rezerv miktarı farklılık arz etmektedir.

21 İlgili bakanlıklar (MB-BSTB) birlikte madenlerde uygulanacak amortisman nispetini aşağıdaki formüle göre belirlemişlerdir. İMTİYAZ veya MALIYET BEDELİ GÖRÜNÜR veya MUHTEMEL REZERV X YILLIK ISTIHSAL = YILLIK AMORTİSMAN Madenler devletin mülkiyetindedir. Bu nedenle amortisman bedeli İmtiyaz ve maliyet bedelleri üzerinden ayrılabilmektedir. Gelirler Genel Müdürlüğü tarafından verilen tarih B.07.0.GEL sayılı özelgede ; İmtiyaz Bedeli; imtiyazın alınabilmesi için tanzimi icap eden topografik haritaların yapılması, maden sahasına gönderilen maden mühendisi veya fen memurlarının yol masrafları ve yevmiyeleri gibi masraflarla imtiyaz harcı ve damga resmi gibi harç ve resimler, Maliyet Bedeli; maden imtiyazının, imtiyaz sahibi tarafından iktisap edilme si için yapılan bütün giderlerin toplamı olarak açıklanmıştır. Maden istihsali için satın alınan arsa ve arazilerin satın alma bedelleri maliyet bedeli içinde değerlendirilmesi zorunludur. Görünür veya Muhtemel Rezerv; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından tespit edilecek rezerv dir.. Şeklinde açıklanmıştır.

22 Tek düzen hesap planında; 271. Arama Giderleri Hesabında Arama amacı ile yapılan ve bununla ilgili giderlerin izlendiği hesaptır. Maden yatağının işletmeye elverişli olup olmadığının belirlenmesi ve giriş noktalarının saptanması için, işletmeye geçmeden önce yapılan arama giderleri ile petrol araştırması ile ilgili olarak arazinin yerden ve havadan (topoğrafik, jeolojik, jeofizik, jeoşimik vb.) incelenmesine ve gerekli işlem, deneyim ve jeolojik bilgi almak amacı ile yapılan sondaj giderleri gibi yapılan harcamalar bu hesapta izlenir. Arama faaliyetlerinin sonucunda üretilebilir cevher rezervi saptanamamış sa yapılan giderler zarar kaydedilir Hazırlık Ve Geliştirme Giderleri Hesabında Açık işletmelerde, maden üstündeki örtüyü kaldırmak veya yeraltındaki maden yataklarına girmek, bu yatakla yerüstü arasında genel kütlenin tüketilmesine kadar sürekli bir bağlantı kurmak ve maden yataklarını üretime elverişli parçalara bölmek, gerek insanların gerekse araçların gidip gelme ve havalandırılmalarını ve cevherin taşınmasını sağlamak amacıyla açılacak olan düşey, yatay ve eğilimli yol, mecra ve benzeri faaliyetlerin gerektirdiği giderlerle; petrol işlemlerinden kuyu açma, temizleme, derinleştirme, bitirme veya bu işlemlere hazırlık için yapılan işçilik, yakıt, tamir ve bakım, nakliye, ikmal, malzeme vb. giderlerin izlendiği hesaptır. Açıklaması bulunmaktadır.

23 Madenlerin çıkarılmasında, öğütülmesinde kullanılan iktisadi kıymet, makine, tesis ve cihazlar ile alet ve edavat için yapılan harcamaların işletme ruhsatının alınmasından sonra yapılması durumunda ;333 Sıra No lu GT e ekli amortisman listesinin 8 inci bölümünde açıklanan madencilik sektöründe kullanılan iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri ve amortisman oranları kullanılır.materyal lerin diğer şekillerde özel olarak hazırlanmasında kullanılan iktisadi kıymetler in faydalı ömürleri 10 yıl, amortisman oranı %10 olarak belirlenmiştir Aynı bölümün; a- 8.1 alt bölümünde izabe potalarının faydalı ömürlerinin 2 yıl, amortisman oranları nın %50, b- 8.2 alt bölümünde madeni emniyet şapkalarının (Baretler) faydalı ömür lerinin 3 yıl, amortisman oranlarının %33,3, c- 8.3 alt bölümünde ise, linyit ve maden ocaklarının yer altı imalatında kullanılan, ihraç havalandırma, su ihraç tesisleri ve elektrik nakliye, ocak emniyet ve tahlisiye teçhizatı, nakliye, kazı, delme, yükleme, yıkama ve zenginleştirme tesisatı ile ocak aydınlatmasında kullanılan iktisadi kıymetler ve malzemelerin faydalı ömürlerinin 10 yıl, amortisman oranın %10 olarak dikkate alınması gerektiği açıklanmıştır

24 193 sayılı GELİ VERGİSİ KANUNU UYGULAMALARI ÜCRETLER GAYİMENKUL SERMAYE İRADI DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI KÖKER YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK ve BAĞIMSIZ DENETİM A.Ş.

25 Gelir ; Bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır. Gelirin unsurları ise; Ticari Kazançlar, Zirai Kazançlar, Ücretler, Serbest Meslek Kazancı, Gayrimenkul Sermaye iradı, Diğer Kazanç ve iratlar olarak sayılmıştır. Kanunda aksine hüküm olmadıkça, yukarıda yazılı kazanç ve iratlar gelirin tespitinde gerçek ve safi miktarları ile nazara alınır. GVK nun 61. MAddesinde ; ÜCRET, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez. İş verenler, hizmet erbabını işe alan, emir ve talimatları dahilinde çalıştıran gerçek ve tüzel kişilerdir. Tanımlanmıştır.

26 Maden sektöründe çalışan işçilerin ücret gelirleri için GVK md ile... Toprak altı işletmesi halinde bulunan madenlerde cevher istihsali ve bununla ilgili diğer bütün işlerde çalışanların münhasıran yeraltında çalıştıkları zamanlara ait ücretleri istisna getirilmiştir. (DV de DVK da istisnadır) Sadece fiilen yer altında çalışılan sürelere ilişkin ücretler gelir vergisinden istisnadır. Fiilen çalışılmayan ücretli- sağlık-yıllık-mazeret vb. izinler ile eğitim ve kurs süreleri ile yer altında çalışılmayan günler için alınan ücretler vergiye tabidir. (GVK GT-128) Genel olarak maden işletmelerinde ve fabrikalarda çalışan işçilere ve özel kanunlarına göre barındırılması gereken memurlarla müstahdemlere konut tedariki ve bunların aydınlatılması, ısıtılması ve suyunun temini suretiyle sağlanan menfaatler ile mülkiyeti işverene ait brüt alanı 100 m2yi aşmayan konutların hizmet erbabına mesken olarak tahsisi suretiyle sağlanan menfaatler (Bu konutların 100 m2'yi aşması halinde, aşan kısma isabet eden menfaat için bu istisna hükmü uygulanmaz);

27 GVK nun 70. Md. De Aşağıda yazılı mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratlar GAYRİMENKUL SERMAYE İRADI olarak tanımlanmıştır. İntifa hakkı; Bir kişiye başka bir kimseye ait menkul ve gayrimenkul mallar ve haklar üzerinde tam bir yararlanma hakkını veren şahsi irtifak hakkıdır. İntifa hakkık kanun ve mukaveleden doğar.gayrimenkullerde tapuya tescil edilmek suretiyle kazanılır. Menkuller üzerinde intifa hakkı geçerli bir iktisap sebebinin bulunması ve zilliyetliğin devri ile kurulur. İntifa hakkı konusu olan malın tamamen yok olması ve gayrimenkullerde terkin ile sona erer. 1. Arazi, Bina, maden suları, menba suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar ve bunların mütemmim cüzileri ve teferruatı; (GMSİ kapsamındadır) Madenler, maden suları, devlete aittir. İşletme ruhsatları ve imtiyaz sözleşmeleri ile gerçek ve tüzel kişilerce işletilebilirler. Hak sahipleri bu haklarını kiraya verebilirler. Bu kiralama karşılığında hak sahiplerinin elde ettikleri kira bedelleri ( rödevanslar da dahil) GMSİ dır.

28 3. Voli mahalleri ve Dalyanlar. Denizlerde,göllerde ve nehirlerde balık avlamaya mahsus su altında ve üstünde engellerle çevrilmiş olmayan su sahaları voli, Deniz ve göllerin kuytu yerlerinde sınırları engellerle çevrilmiş daimi veya geçici balık avlama yerleri dalyandır. Her ikisi de gayrimenkul mal mahiyetindedir. İktisapları da tapu siciline tescilleriyle mümkündür. Sahipleri ve intifa hakkı sahipleri tarafından kiraya verilmesinden elde edilen gelirler GMSİ dır. MB verilen müktezada içinde su ürünleri oluşmakta olduğundan Hakların kiralanması olarak değerlendirilmiştir. 4. Gayrimenkul olarak tescil edilen haklar. (Yararlanma hakkı olup tescile irtifak intifa hakkı, rehin hakkı- kaynak yararlanma-sukna hakkı vb) tescile tabidir. Hak sahiplerince kiraya verilmesi GMSİ olarak kabul edilir. 5. Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı (İhtira beratının mucitleri veya kanunî mirasçıları tarafından kiralanmasından doğan kazançlar, serbest meslek kazancıdır.),, sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya bir imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı veya kullanma imtiyazı gibi haklar, ın Kiraya verilmesinden elde edilen gelirler GMSİ dır.

29 Yukarıda yazılı mallar ve haklar ticarî veya zirai bir işletmeye dahil bulunduğu takdirde bunların iratları ticarî veya zirai kazancın tespitine müteallik hükümlere göre hesaplanır. Tüccarlara ait olsa dahi, işletmeye dahil bulunmayan gayrimenkullerle haklar hakkında bu bölümdeki hükümler uygulanır. GMSİ dında safi irat, gayrisafi hasılattan iradın sağlanması ve idamesi için yapılan giderler indirildikten sonra kalan müspet farktır. Safi kazancın tesbitinde; Kiraya verilen mal ve haklar için ödenen vergi, resim, harç ve şerefiyelerle kiraya verenler tarafından ödenmiş olmak şartıyla belediyelere ödenen harcamalara iştirak payları; Kiraya verilen mal ve haklar için ayrılan amortismanlar Gider olarak indirilir. Gayrimenkul sermaye mahiyetindeki mal ve hakların kısmen kiraya verilmesi halinde, yukarıda yazılı giderlerden yalnız bu kısma isabet edenler hasılattan indirilebilir. Hakların kiraya verilmesinde % 25 götürü gider uygulanmaz.

30 Gerek Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki, gerekse Hazinenin özel mülkiyetindeki yerlerde bulunan taş, kum, kireç, toprak, çakıl ocaklarının ve madenlerin işletmesine ilişkin irtifak hakkı, tapuya tescil edilmeden kiralanacak olursa gayrimenkul kiralaması değil HAK kiralaması biçiminde değerlendirilir. Bu gibi yerlerin işletilmesine ilişkin irtifak hakkının, bağımsız ve sürekli bir hak niteliğinde tapuya tescil edilmesi halinde ise; kiralanmalarının gayrimenkul kiralaması olarak değerlendirilmesi mümkün olabilir. Kiracının ise bu işletmelerde yaptığı sabit yapılar ve tesisler ile kullanım ömrü bir yıldan fazla sürecek olan taşınmaza ilişkin ilaveler özel maliyet bedeli olarak değerlendirilecek ve kira süresine göre amortismana tabi tutulacaktır. Kira sözleşmesinde belirtilen kira bedeli üzerinde % 20 Gelir vergisi stopajı yapılır. Bedelin net veya brüt olduğunun belirlenmemesi durumunda, kira sözleşmesine göre fiilen ödenen tutarın net tutar olarak kabul edilerek, bu tutarın brüte iblağ edilmek suretiyle tevkifat matrahının belirlenmesi gerekmekir.

31 KDV konusuna Giren KİRALAMA İşlemleri; 3065 sayılı Kanunun (1/3-f) maddesine göre, GVK nun 70.md. de belirtilen mal ve hakların kiraya verilmesi işlemleri KDV nin konusuna girmektedir. KDVK 17.md.4/d ; İktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması KDV den istisnadır. Gayrimenkul dışında kalan GVK 70. md. Sayılan diğer mal ve hakların kiralanmsı işlemleri KDV ye tabidir. Buna göre, söz konusu mal ve hakların kiraya verilmesi işlemi, ticari, sınaî, zirai ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde verilen bir hizmet olmasa dahi KDV ye tabi olacaktır. Bu kiralama işlemleri ile ilgili KDV; Kiraya verenin başka faaliyetleri nedeniyle KDV mükellefiyetinin bulunmaması (sadece sorumlu sıfatıyla KDV ödeyenler bu kapsama dâhildir), Kiracının KDV mükellefi olması (sadece sorumlu sıfatıyla KDV ödeyenler bu kapsama dâhil değildir), şartlarının birlikte var olması halinde, kiracı tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir Kira Sözleşmesinde Kira Bedelinin Bürüt değeri üzerinden % 18 KDV hesaplanıp her ay 2 nolu KDV beyannamesi ile beyan edilip ödenir. Ödenen tutar aynı dönem 1 nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapılır.

32 GVK nun Mükerrer 80. Maddesinde; (DEGER ARTIŞ KAZANÇLARI) inci maddenin birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yazılı hakların (ihtira beratları hariç) elden çıkarılmasından doğan kazançlar. 6. İktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız olarak iktisap edilenler hariç) 70 inci maddenin birinci fıkrasının (1), (2), (4) ve (7) numaralı bentlerinde yazılı mal (gerçek usulde vergiye tâbi çiftçilerin ziraî istihsalde kullandıkları gayrimenkuller dahil) ve hakların, iktisap tarihinden başlayarak beş yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar (Kooperatiflerin ortaklarına bu sıfatları dolayısıyla tahsis ettikleri gayrimenkulleri tahsis tarihinde ortak tarafından satın alınmış sayılır.). Değer artış kazançları olarak sayılmıştır. "elden çıkarma" deyimi, yukarıda yazılı mal ve hakların satılması, bir ivaz karşılığında devir ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulmasını ifade eder.

33 Bir takvim yılında elde edilen değer artışı kazancının, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlananlar hariç, ( tarihinden itibaren TL.) gelir vergisinden müstesnadır. Mkr.81.md. Safi Değer Artışı ; Değer artışında safi kazanç, elden çıkarma karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından, elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedelleri ile elden çıkarma dolayısıyla yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderlerin ve ödenen vergi ve harçların indirilmesi suretiyle bulunur. İşletmeye dahil amortismana tâbi iktisadî kıymetlerin elden çıkarılması halinde, iktisadî kıymetlerin maliyet bedeli yerine amortismanlar düşüldükten sonra kalan net değeri esas alınır. Mal ve hakların elden çıkarılmasında iktisap bedeli, elden çıkarılan mal ve hakların, elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere DİE nce belirlenen toptan eşya fiyat endeksindeki artış oranında artırılarak tespit edilir. Şu kadar ki, bu endekslemenin yapılabilmesi için artış oranının % 10 veya üzerinde olması şarttır.

34 3065 sayılı KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU UYGULAMASI İADE ve İSTİSNALAR ile TEVKİFAT KÖKER YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK ve BAĞIMSIZ DENETİM A.Ş.

35 İHRACAT İSTİSNASI ve İADE; Üretilen maden ve ürünlerin yurt dışına ihraç edilmesi halinde KDVK 11. Maddesi kapsamında İhracat istisnasına tabi olarak vergi hesaplanmaz. İhrac edilen mallar için ihracaatın gerçekleştiği dönem beyannamede gösterilen yüklenilen ve (iade) KDV mükellefin talebi halinde nakden veya mahsuben kendisine iade edilir. KDV iadesi için KDV uygulama genel tebliğinin A İade başlıklı bölümde belirtilen belgelerin ikmali ile gerçekleşir. Mal ihracatından kaynaklanan iade taleplerinde aşağıdaki belgeler aranır: - Standart iade talep dilekçesi - Satış faturaları listesi - Gümrük beyannamesi veya listesi (Serbest bölgeye yapılan ihracatta serbest bölge işlem formu, posta veya kargo yoluyla gerçekleştirilenihracatta elektronik ticaret gümrük beyannamesi) - İhracatın beyan edildiği döneme ait indirilecek KDV listesi - Yüklenilen KDV listesi - İadesi Talep Edilen KDV Hesaplama Tablosu 5.000,- TL yi aşan Nakden iade tutarı YMM veya vergi inceleme raporu ile,iade edilir. Mahsuben iade de ise miktarına bakılmaksızın YMM ve inceleme raporu aranmadan yerine getirilir.

36 Teşvik Belgesine Bağlı Stretejık yatırımlarda İnşaat işleri ile yüklenilen KDV nin İadesi KDVK Geçici 30.md: 31/12/2023 tarihine kadar uygulanmak üzere, yatırım teşvik belgeleri kapsamında asgari 500 milyon Türk Lirası tutarında sabit yatırım öngörülen stratejik yatırımlara ilişkin inşaat işleri nedeniyle yüklenilen ve takvim yılı sonuna kadar indirim yoluyla telafi edilemeyen katma değer vergisi, izleyen yıl talep edilmesi halinde belge sahibi mükellefe iade olunur. Teşvik belgesine konu yatırımın tamamlanmaması halinde, iade edilen vergiler, vergiziyaı cezası uygulanarak iade tarihinden itibaren gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir. Bu vergiler ve cezalarında zamanaşımı, verginin tarhını veya cezanın kesilmesini gerektiren durumun meydana geldiği tarihi takip eden takvim yılı başında başlar. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. KDV iadesi, sabit yatırım tutarı 500 Milyon TL nin üzerindeki Stratejik Yatırımlar kapsamında gerçeklestirilen bina-insaat harcamaları için yüklenilen edilen KDV nin iade edilmesidir. 500 Milyon TL nin üzerindeki stratejik yatırımlar içerisinde bina-insaat Harcamaları nın önemli bir yer tuttuğu göz önüne alındığında, bu kapsama giren yatırımlar için oldukça önemli bir finansman imkanı sağlanmaktadır.

37 Araçlar, Kıymetli Maden ve Petrol Aramaları ile UGH ve Yatırımlarda İstisna (13.md. ) Aşağıdaki teslim ve hizmetler vergiden müstesnadır. c) Altın, gümüş, platin arama, işletme, zenginleştirme, rafinaj ve Türk Petrol Kanunu hükümlerine göre petrol arama faaliyetlerine ilişkin olmak üzere, bu faaliyetleri yürütenlere yapılan teslim ve hizmetler ile aynı Kanun hükümlerine göre boru hattıyla taşımacılık yapanlara bu hatların inşa ve modernizasyonuna ilişkin yapılan teslim ve hizmetler, 13.d: ) Yatırım Teşvik Belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makina ve teçhizat teslimleri (Şu kadar ki, yatırımın teşvik belgesinde öngörüldüğü şekilde gerçekleşmemesi halinde, zamanında alınmayan vergi alıcıdan, vergi ziyaı cezası uygulanarak gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir. Zamanında alınmayan vergiler ile vergi cezalarında zamanaşımı, verginin tarhını veya cezanın kesilmesini gerektiren durumun meydana geldiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlar).