TEKNİK RESİM. Ders Notları: Mehmet Çevik Dokuz Eylül Üniversitesi. Ölçülendirme

Transkript

1 TEKNİK RESİM 2010 Ders Notları: Mehmet Çevik Dokuz Eylül Üniversitesi

2 2/33 nin Gereği ve Önemi Ölçekler Ölçek Çeşitleri Elemanları Ölçü Çizgisi Ölçü Rakamı Ölçü Sınır Çizgisi Açı ve Yay Ölçüleri Yay si Çap ve Yarıçap si Koparılmış Parçalar Ölçü Çizgilerinin Kesişmesi Ölçü Çizgilerinin Kısa Bırakılması Okun Tek Tarafa Konması Köşelerin Belirtilmesi Ölçü Sınır Çizgilerinin Kesilmesi Durumu İki Görünüş Arasındaki Sınır Çizgileri Ölçü Okları TS e göre Ölçü Oklarının Büyüklükleri Kuralları Fazla Okların Kesilmemesi Çeşitli Şekillerin Ölçülendirilmesi Eğimin Ölçülendirilmesi

3 3/33 nin Gereği ve Önemi Yapı elemanlarının ve parçaların yapımı için gerekli ölçülerin belirli kurallara göre parça üzerinde veya görünüşlerin üzerinde yazılması işlemine ölçülendirme denir. ye neden gerek vardır? Teknik resimde izdüşüm kurallarına göre çizilmiş bir parçanın görünüşleri, o parçanın sadece biçimi hakkında bilgi verebilir. Bunun yanı sıra parçanın boyutlarını ifade eden bilgilere de ihtiyaç duyulur. Ayrı ayrı yerlerde ve ayrı ayrı işçiler tarafından yapılan parçaların, yerlerine takıldıkları zaman sorunsuz olmaları gerekir. Bu özelliklere sahip parçaların üretimi, ancak eksiksiz ve kurallara uygun ölçülendirilmiş çizimlerle mümkündür.

4 4/33 Ölçekler Teknik resmi çizilen cisimlerin bazıları çok küçük, bazıları ise çok büyük boyutlu olabilir. Bu nedenle büyük boyutlu cisimlerin resimleri küçük, küçük boyutlu cisimlerin resimleri ise büyük çizilmelidir. Teknik resmi çizilen parçanın, resim üzerindeki çizim ölçüsünün, o parçanın gerçek ölçüsüne oranına ölçek denir. Ölçek = Çizim Ölçüsü / Gerçek Ölçü Ölçek ne olursa olsun, resim üzerine gerçek ölçü değerleri yazılmalıdır.

5 5/33 Ölçek Çeşitleri Gerçek Ölçek: Parçaların üzerinden alınan ölçülere göre çizilen ölçek çeşididir. Ölçek 1:1 diye belirtilir. Küçültme Ölçeği: Büyük parçaların küçültülerek çizildiği ölçek çeşididir. Ölçek 1:5, 1:10, 1:20, 1:50 veya 1/5, 1/10, 1/50, 1/100 diye belirtilir. Büyültme Ölçeği: Küçük parçaların büyültülerek çizildiği ölçek çeşididir. Ölçek 2:1, 5:1, 10:1, 20:1, 50:1 diye belirtilir.

6 6/33 Elemanları

7 7/33 Ölçü Çizgisi Üzerine, ölçü verilecek yerin uzunluğunu gösteren rakamların yazıldığı sürekli ince çizgilerdir. Ölçü çizgileri elemana paralel olur. Görünüşten yaklaşık 8 ~ 12 mm uzaklıkta bulunmalıdır. İki ölçü çizgisi arasında yaklaşık 7 ~ 10 mm aralık bırakılır.

8 8/33 Ölçü Rakamı Ölçü rakamları düzgün ve okunaklı yazılmalıdır. Ölçü çizgisinin tam ortasına ve 1mm. üst tarafına yazılmalıdır. Ölçü rakamları, ölçü çizgisine paralel olmalıdır. Ölçü rakamları, görünüş çizgileri (cisim) üzerine yazılmamalıdır. Yazılan bütün ölçü rakamları, oklar ve yazılar aynı büyüklükte olmalıdır.

9 9/33 Ölçü Sınır Çizgisi Ölçülendirilecek elemana dik veya gerektiğinde eğik, ancak birbirine paralel olarak çizilen sürekli ince çizgilerdir. Son ölçü çizgisinden 2 ~ 3 mm dışarıya uzatılır. Mümkün olduğunca başka çizgilerle kesişmemelidir. Bağlama çizgisi olarak da adlandırılır.

10 10/33 Açı ve Yay Ölçüleri Açı ve yay ölçüleri, açının tepe noktası ve yayın merkezi etrafında daire yayı olarak çizilir. Kiriş ölçüsü düz çizgi olarak çizilir.

11 11/33 Yay si Merkezi belli olmayan yay ölçüleri yazılırken yarıçap ölçüsü, önüne R harfi konularak belirtilmelidir.

12 12/33 Çap ve Yarıçap si Çap ve yarıçap ölçü çizgileri merkezden hiza almalıdır

13 13/33 Koparılmış Parçalar Koparılmış parçaların ölçülendirilmesinde ölçü çizgisi koparılmaz.

14 14/33 Ölçü Çizgilerinin Kesişmesi Ölçü çizgileri, birbirleriyle, sürekli geniş çizgilerle ve bağlama çizgileriyle kesişmemelidir. Kesişme zorunlu olduğunda ölçü çizgileri koparılmamalıdır.

15 15/33 Ölçü Çizgilerinin Kısa Bırakılması Ölçü çizgileri çap ölçülerinin gösterilmesinde simetrik cisimlerin sadece yarısının gösterilmesinde bir cismin yarım kesit olarak gösterilmesinde merkez noktaları resim alanının dışında kalan ölçülendirmelerde kısa bırakılmalıdır.

16 16/33 Okun Tek Tarafa Konması Yarım kesit ve yarım görünüşlerde çapları gösteren ölçü çizgilerine tek taraflı ok konur.

17 17/33 Köşelerin Belirtilmesi a) Çevrelerin birbirini kesen uzantıları kesişme noktasını biraz aşacak şekilde çizilmelidir. b) Köşe kavislerinin ölçülendirilmesinde, ölçü bağlama çizgisi bunların çevre çizgilerinin uzantılarının kesişme noktasından başlamalıdır.

18 18/33 Ölçü Sınır Çizgilerinin Kesilmesi Durumu Ölçü sınır çizgileri, uzantıları açıkça görülüyorsa koparılabilir. Sürekli geniş ve eksen çizgisi sınır çizgisi olarak kullanılabilir. Açı ölçüleri için açının kolları uzatılarak ölçü sınır çizgisi oluşturulmalı veya açının tepe noktası uzatılmalıdır.

19 19/33 İki Görünüş Arasındaki Sınır Çizgileri Ölçü sınır çizgileri iki görünüşü birleştirmemeli ve tarama çizgilerine paralel olmamalıdır.

20 20/33 Ölçü Okları Ölçü oklarının / çentiklerinin büyüklükleri, çizilen resimlerin büyüklüklerine göre ayarlanır.

21 21/33 TS e göre Ölçü Oklarının Büyüklükleri

22 22/33 Kuralları Düzgün bir ölçülendirmede, cismin esas çizgileri kalın iken, ölçülendirme çizgileri ince olur.

23 23/33 Kuralları Ölçüler, parçanın en açık şekilde görüldüğü görünüş üzerine konulmalıdır. Zorunlu olmadıkça görünmeyen kenarlara (kesik çizgiler üzerine) ölçü verilmemelidir. Tüm ölçüler cephe görünüşünden verilmiştir. Tüm ölçüler yanlış görünüşlerden verilmiştir.

24 24/33 Kuralları Ölçüler, mümkün olduğunca, görünüşlerin dışında verilmelidir. Çok gerekmedikçe ve anlaşılırlığı kolaylaştırmayacaksa, pratik olsa bile çizim sınırları içerisinde ölçülendirme yapmayınız.

25 25/33 Kuralları ler, okuyucu tarafından rahat bulunup okunacak şekilde, mantıklı ve standartlara uygun şekilde yerleştirilir. Ölçüler, resim üzerindeki başka ölçülerden faydalanmaya veya hesaplama yapmaya meydan vermeyecek şekilde yazılmalıdır. Ölçü çizgisi, ölçü rakamını kesmemelidir. Makine teknik resminde ölçü birimi milimetredir. (Ölçü üzerine mm yazılmaz.) İnşaat ve mimari teknik resminde ölçü birimi santimetredir. (Ölçü üzerine cm yazılmaz.)

26 26/33 Kuralları

27 27/33 Kuralları Kademeli ölçülendirmelerde, önce küçük ölçüler, sonra büyük ölçüler verilerek ölçü çizgilerinin birbirini kesmesi önlenmelidir.

28 28/33 Kuralları Sürekli ölçülerde, ardışık ölçü çizgileri aynı hizada olmalıdır.

29 29/33 Fazla Aynı ölçü, zorunlu olmadıkça birden fazla yerde verilmemelidir; sadece, parçanın en açık şekilde görüldüğü görünüş üzerine konulmalıdır.

30 30/33 Fazla Gereksiz ve fazla ölçülendirmeden kaçınılmalıdır.

31 31/33 Okların Kesilmemesi a) Kalın çizgilerde içten konan okların şeklini görebilmek için çizginin o kısmı çizilmez veya kalın çizgi koparılır. b) Taranmış yüzeyler içine yapılan oklar, tarama çizgileri tarafından kesilmez.

32 32/33 Çeşitli Şekillerin Ölçülendirilmesi

33 33/33 Eğimin Ölçülendirilmesi