MEGEP (MESLEKİEĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİPROJESİ)

Transkript

1 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİEĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİPROJESİ) BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ İŞLETİM SİSTEMLERİKURULUM ANKARA 2007

2 Milli Eğitim Bakanlığıtarafından gelitirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlığın tarih ve 269 sayılıkararıile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlatırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik gelitirilmiöğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmı, denenmek ve gelitirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya balanmıtır. Modüller teknolojik gelimelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koulu ile eğitim öğretim sırasında gelitirilebilir ve yapılması önerilen değiiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaılabilirler. Basılmımodüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir ekilde ticari amaçla kullalamaz ve ücret karılığında satılamaz.

3 İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...ii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ İŞLETİM SİSTEMLERİ İletim Sistemi Sürümleri İletim Sistemi Sürümleri, Teknik Özellikleri...3 UYGULAMA FAALİYETİ...10 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...11 ÖĞRENME FAALİYETİ KURULUM İletim Sistemi Kurulumu İçin Gereksinimler Kurulum Tipleri Kurulum Adımları Kurulum CD sinden AdımlarıTamamlama Bölümleme Biçimlendirme Dosyaların Kopyalanması YazıModunda Kurulumun Devam Etmesi GUI Modunda Kurulumun Devam Etmesi HoGeldiniz Penceresi ile Kurulumu Tamamlama...23 UYGULAMA FAALİYETİ...25 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...26 ÖĞRENME FAALİYETİ ÖZEL KURULUM SEÇENEKLERİ İletim Sistemi Sürümünü Yükseltmek Kurulum CD si Yükseltme Seçeneği İletim Sistemi İle Gelen Yeni Özellikler Özel KullacıDosyalarıGüvenlik Altına Almak Dosya Paylaımında Yenilikler Gelimiİnternet Gezgini Özellikleri Görsel KullacıArayüzü (GUI)...37 UYGULAMA FAALİYETİ...38 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...39 MODÜL DEĞERLENDİRME...40 CEVAP ANAHTARLARI...41 ÖNERİLEN KAYNAKLAR KAYNAKÇA...43 i

4 AÇIKLAMALAR KOD 481BB0020 ALAN Biliim Teknolojileri DAL/MESLEK Alan Ortak MODÜLÜN ADI İletim Sistemleri Kurulum İhtiyaç duyduğu iletim sistemini belirleyebilme, MODÜLÜN TANIMI ihtiyaç anda özel kurulum seçeneklerinden faydalanabilme ile ilgili öğrenme materyalidir. SÜRE 40/16 ÖN KOŞUL İletim Sistemleri Temeller modülünü almıolmak. YETERLİK İletim sistemini bilgisayara kurmak. Genel Amaç Gerekli ortam sağlandığında, ihtiyaç duyduğunuz iletim sistemini belirleyebilecek; yine ihtiyaç anda özel kurulum seçeneklerinden faydalanarak kurulumu gerçekletirebileceksiniz. MODÜLÜN AMACI Amaçlar 1. İhtiyaç duyulan iletim sistemi çeidini ve sürümünü tespit edebileceksiniz. 2. Seçilen iletim sisteminin kurulumunu yapabileceksiniz. 3. Özel kurulum seçeneklerini ihtiyaç hâlinde gerçekletirebileceksiniz. EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI AÇIKLAMALAR Bilgisayar laboratuvarıve bu ortamda bulunan; ilgili iletim sistemlerini çalıtırabilecek konfigürasyona sahip bilgisayar, Cd-Rom veya DVD Sürücü, yazıcı, bilgisayar masaları, lisanslıiletim sistemi programı. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Her faaliyet sonrasında, o faaliyetle ilgili değerlendirme soruları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz. Modül içinde ve sonunda verilen öğretici sorularla edindiğiniz bilgileri pekitirecek, uygulama örneklerini ve testleri gerekli süre içinde tamamlayarak etkili öğrenmeyi gerçekletireceksiniz. Sırasıyla aratırma yaparak, grup çalımalarına katılarak ve en son aamada alan öğretmenlerine daarak ölçme ve değerlendirme uygulamalarıgerçekletiriniz. ii

5 GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, İletim sistemleri, bilgisayar bilimleri kapsamındaki en temel konulardan birini oluturmaktadır. İletim sistemleri, bilgisayar sistemlerinin gelimesine paralel olarak gelime göstermitir. Çünkü yeni gelien bilgisayar mimarisi, yeni istekler ve ihtiyaç duyulan güvenliğe göre iletim sistemleri gelimitir. İletim sistemleri, kullacıile bilgisayar arasında bir köprü görevi yürüten ve donama en yakın yazılım birimidir. CPU (Central Processor Unit - Merkezi İlem Birimi) bir bilgisayar sisteminin en temel bileenidir. Ayekilde bilgisayar sistemlerindeki disk, yazıcı(printer), disket, ana bellek (RAM) vs. gibi I/O (Input/Output - Giri/Çıkı) üniteleri donam kısımlarıoluturmaktadır. Yazılım (software) ise, hem bilgisayar sistemini oluturan donam birimlerinin yönetimini sağlayan hem de kullacıların diğer ilerini (kelime ilemci, elektronik tablolama, sunum hazırlama, resim düzeltme vs.) yapmasıiçin gerekli olan programlardır. Yazılım olmaksızın bir bilgisayar sistemi; bir takım elektronik kartlar, kablolar ve mekanik bazıparçalardan ibaret bir cihazdır. Bir bilgisayar sistemi, üzerine iletim sistemi (operating systems) ve onun üzerine de diğer yazılımların yüklenmesi ve çalıtırılmasından sonra gerekli ilevleri yerine getirebilmektedir. Bu nedenle iletim sistemleri, bilgisayarla ilgili öğrenilmesi gereken en temel konulardan biridir. Bu modül sonunda; ihtiyaç duyduğunuz iletim sistemi çeidi ve sürümünü tespit edebilecek, ilgili iletim sistemini kurup çalıtırabileceksiniz. Ayrıca özel kurulum seçenekleriyle birden çok iletim sistemini ay bilgisayar üzerinde kurup çalıtırabileceksiniz. 1

6 2

7 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ- 1 İhtiyaç duyduğunuz iletim sistemini ve sürümlerini tespit edebileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyet öncesinde hazırlık amaçlıolarak u ilemleri yapmalısız. Bilgisayarıolan arkadalarızdan hangi iletim sistemlerini kullandıkları öğreniniz. Buna göre çevrenizde açık kaynak kodlu iletim sistemlerinin kullam oratespit ediniz. 32-bit ve 64-bit iletim sistemleri arasındaki farklarıaratırız. Açık kaynak kodlu iletim sistemlerinin avantajlarıve dezavantajları aratırız. 1. İŞLETİM SİSTEMLERİ En büyüğünden en küçüğüne bütün genel amaçlıbilgisayarlarda çalıan programlar, bir iletim sistemine gereksinim duyarlar. Bu yüzden bilgisayarlarda herhangi bir program çalıtırılmadan önce iletim sistemi ile programların ana belleğine (RAM) yerletirilmeleri gerekir. Bu ilem, genellikle bilgisayar ilk açıldığızaman otomatik olarak yapılır ve HDD deki iletim sistemi ana belleğe yüklenir. Bir iletim sisteminden beklenen hizmet, donam ve yazılım kaynakların uyumlu ve verimli bir ekilde birlikte iletilmesidir. İletim sistemi, bir bilgisayar sisteminde kullacı ile iletiim kurarak, donam ve yazılım kaynakların kullacılar arasında adil bir biçimde paylatırılmasıve donam ile yazılım birimlerinin etkin bir biçimde kullalmaları sağlayan sistem programlarıtopluluğuna denir İletim Sistemi Sürümleri İletim Sistemi Sürümleri, Teknik Özellikleri Windows XP Home Edition Sistem Gereksinimleri ve Teknik Özellikleri 300 MHz veya üstü ilemci hızına sahip PC; minimum 233 MHz gereklidir. Intel Pentium/Celeron ürün ailesi, AMD K6/Athlon/Duron ürün ailesi veya bunlarla uyumlu bir ilemci önerilmektedir. 128 MB veya üstü RAM (minimum 64MB desteklenmektedir; performans düebilir ve bazıözellikler çalımayabilir), 1.5 GB kullalabilir sabit disk ala 3

8 Super VGA (800 x 600) veya üstü çözünürlükte video bağdatırıcısıve monitör CD-ROM veya DVD sürücüsü Ağbağlantısıiçin: Bağlanmak istediğiniz yerel alan, genialan, kablosuz veya ev ağıtürü için uygun ağbağdatırıcısı, uygun ağaltyapısına eriim; üçüncü ahıslara ait ağ sistemlerine eriim için ek ücret gerekebilir. Uzaktan yardım için: Her iki tarafın da Windows XP çalıtırmasıve ağbağlantısına sahip olması gereklidir. Ses için: Ses kartıve hoparlör ya da kulaklık DVD video oynatmak için: DVD sürücüsü ve DVD kod çözücü kartıveya DVD kod çözücü yazılımı 8 MB video RAM Windows XP Professional Sistem Gereksinimleri ve Teknik Özellikleri 300 MHz veya üstü ilemciye sahip PC önerilmektedir; minimum 233 MHz gereklidir (tek veya çift ilemcili sistem);* Intel Pentium/Celeron ailesi veya AMD K6/Athlon/Duron ailesi veya uyumlu ilemci önerilmektedir 128 MB veya üstü RAM önerilmektedir (minimum 64MB desteklenmektedir; performans düebilir ve bazıözellikler kullalmayabilir). 1.5 GB kullalabilir sabit disk ala* Super VGA ( ) veya daha yüksek çözünürlüğe sahip video bağdatırıcısıve monitör CD-ROM veya DVD sürücüsü Klavye ve Microsoft Mouse veya uyumlu iaretçi aygıtı Belirli Windows XP özelliklerini kullanabilmek için ek ögeler veya hizmetler gereklidir: Ağiçin: Bağlanmak istediğiniz yerel alan, genialan, kablosuz ve ev ağsistemi türü için uygun ağbağdatırıcısıve uygun ağaltyapısına eriim; üçüncü ahıs ağlarına eriim için ek ücret ödenmesi gerekebilir. Uzaktan yardım için: Her iki taraf da Windows XP çalıtırmalıve ağa bağlıolmalıdır. Ses için: Ses kartı, hoparlörler ya da kulaklık 4

9 DVD video oynatmak için: DVD sürücüsü ve DVD kod çözücü kartıveya DVD kod çözücü yazılım 8 MB video RAM Windows XP 64-Bit Edition Sistem Gereksinimleri ve Teknik Özellikleri İletmelerin, akademik ortamların, mühendislik kuruluların ve bilimsel organizasyonların; sürekli artan veri gereksinimleri, mevcut bilgi teknolojileri (BT) platformunun sırlarıve becerilerini zorluyor. Günümüzde dünya genelinde milyonlarca kullacıtarafından gigabaytlar, hatta terabaytlar seviyesindeki verilere gerçek zamanlı olarak eriilmesi gerekiyor. Bu gereksinimi karılamak için ise yeni teknolojilere ihtiyaç vardır. 64-bit Microsoft Windows platformu, gelimiçoklu ilemci özellikleri, güçlü kayan nokta hesaplama uzantılarıve multimedya kullamına özel komutlara sahip Intel Itanium ilemci ailesine dayalıyüksek kullam düzeyi ve büyük bellek desteği sunuyor. 32-bit sistemlere kıyasla mimarisi çok büyük miktarda veriyi daha verimli bir ekilde iliyor ve 8 terabayta kadar sanal belleği destekliyor. 64-bit Windows ile uygulamalar daha fazla veriyi sanal belleğe önceden yükleyerek IA-64 ilemcinin hızlıbir ekilde eriebilmesini sağlıyor. Windows XP 64-Bit Edition 16 GB RAM'i ve 16 terabayt sanal belleği desteklediğinden, büyük veri kümeleri kullanan uygulamalarıdaha hızlıçalıtırabiliyor. Uygulamalar çok daha fazla veriyi sanal belleğe önceden yükleyebilir ve böylece Intel Itanium ilemcinin verilere hızlıbir ekilde eriebilmesini sağlıyor. Bu özellik; verinin sanal belleğe yüklenme süresini ve depolama aygıtlarında arama, okuma ve yazma sürelerini azaltarak uygulamaların daha hızlıve verimli bir ekilde çalımalarısağlıyor. 64-Bit ve 32-Bit Mimarilerin Karılatırılması Adres ala 64-bit Windows 32-bit Windows Sanal bellek 16 terabayt 4 GB Disk belleği dosyası 512 terabayt 16 terabayt Hiper alan 8 GB 4 MB Disk belleği havuzu 128 GB 470 MB Diske alınmayan havuz 128 GB 256 MB Sistem ön belleği 1 terabayt 1 GB 5

10 Microsoft Windows Media Center Sistem Gereksinimleri ve Teknik Özellikleri Windows XP'nin bugüne kadar iki farklısürümü piyasada bulunuyordu: Professional ve Home Edition. MCE2005 te Windows XP'i temel alan yeni ve çoklu ortam özellikleri eklenmisürümüdür. MCE orijinal olarak 2005 senesinde piyasaya çıktı. Temel olarak içerdiği özellikler ise Microsoft'un Media Center uygulamasıve uzaktan kumanda ile yönetilebilen TV gösterimi ve kaydı, video gösterimi, müzik dosyaların çalınmasıdır. Bilindiği gibi piyasada çeitli firmaların Home Theather (Ev Sineması) uygulamaları bulunmaktadır. Ancak MCE'nin getirisi, bu özelliklerin Windows içine çok iyi entegre edilmesidir. Her eyden önce MCE2005 yeni bir iletim sistemi değildir. Media Center sadece Windows XP Professional üzerinde gelitirilmibir ara birimdir. Diğer HTPC (Home Theather PC) yazılımlarıyla farkıise iletim sistemine entegre edilmiolmasıdır. MCE'yi kullanmak için uzaktan kumanda cihazıbulunmakta; ancak kullanmak zorunlu değil. Fakat Media Center ın getirdiği rahatlık ve kullam kolaylığıbüyük oranda bu kumandaya bağlı. Zira büyük ihtimalle PC'nizi bir TV'ye bağlayarak salonunuzun rahatlığında PC'nizdeki tüm çoklu ortam dosyalarıoynatmak isteyeceksiniz. MCE2005, iki CD'lik bir iletim sistemi ve kurulum dosyaları900mb'dan biraz daha fazla yer kaplıyor. Kurulum sırasında CD değitirmek istemezseniz CD içeriklerini sabit sürücülere kopyalayarak buradan da kurulum yapabilirsiniz. MCE2005, genel itibariyle Service Pack 2 (SP2) entegre edilmibir Windows XP Professional'dan ibarettir. Ve ilk CD içeriği Win XP Pro + SP2'den oluuyor. İkinci CD'de ise Media Center ile ilgili kurulum dosyalarıbulunuyor ve yaklaık 258MB yer tutuyor. İkinci CD'de ayrıca Tablet PC için gerekli dosyalar da bulunmaktadır. Kurulum ilemi Windows XP'de karılatığız kurulum ekranlarıyla ilerlemektedir. Bu bakımdan daha önce Windows XP kurmuolanlar hiçbir zorluk çekmeyeceklerdir. MCE2005, SP2 yüklü bir Windows XP'de olduğu gibi Windows Security Center ve Windows Firewall'u da içermektedir. İletim sistemini kullanabilmek için bir de uzaktan kumanda cihazımevcut. Kumandan üzerinde büyük yeil bir Media Center START tuu bulunuyor ve genel itibariyle tüm kumandalar yön oklarıve OK tuuyla rahatlıkla yerine getirilebiliyor. Uzaktan kumanda alıcısıherhangi bir USB porta takılarak kullalıyor ve birkaç saniye içerisinde iletim sistemi tarafından tanarak kullalır hâle geliyor. Uzaktan kumanda IR (kızılötesi) bağlantıyıkullayor ve yaklaık 8-9 m mesafeye kadar kullalabiliyor. 6

11 Resim 1.1: Windows Media Center kumandası Resim 1.2: Media Center Extender (MCEx) Linux İletim Sistemi Sürümleri Media Center Edition 2005 i kullanabilmek için gerekli olan, uzaktan kumanda cihazından sonra MCE kapsamındaki ikinci donam olan Media Center Extender (MCEx) cihazıdır. MCEx, herhangi bir TV den kablolu ya da kablosuz olarak Media Center içeriğine eriimi sağlayan bir kutudur. Fansız, sabit disksiz yani gürültüsüz olan MCEx i Media Center PC niz için bir proxy (vekil) olarak da düünebilirsiniz. Bir Media Center PC (MCPC) ye be taneye kadar MCEx bağlanabilir. Linux, 1991 yılında Finlandiyalıbir üniversite öğrencisi tarafından gelitirilmeye balanmıve serbestçe dağıtılabilen, çok görevli, çok kullacılıunix iletim sistemi türevidir. Andy Tannenbaum tarafından gelitirilmi olan Minix iletim sistemine dayanmaktadır. Linux, internet üzerinde ilgili ve meraklıbirçok kii tarafından ortak olarak gelitirilmekte olan ve bata IBM-PC uyumlu kiisel bilgisayarlar olmak üzere birçok platformda çalıabilen ve herhangi bir maliyeti olmayan bir iletim sistemidir. 7

12 Linux iletim sistemi, açık kaynak kodlu bir iletim sistemidir ve GPL lisansıile dağıtılır. Açık kaynak kodlu olmasıdolayısıyla kodlar üzerinde değiiklik yapılabilir. Linux son yıllarda hızlıbir gelime göstermi, çeitli ülkelerden birçok kullacıya erimive yazılım desteği günden güne artmıtır. Değiik kurulular Linux sistemi ve uygulama yazılımlarıbir araya getirerek dağıtımlar oluturmular ve kullamı yaygınlatırmılardır. Bu dağıtımlar Redhat (fedora), Mandrake, Debian, Ubuntu, SuSe, Pardus, Turkix gibi dağıtımlardır. Yandaki resimde Linux iletim sisteminin simgesi olan penguen görülmektedir. Linux, aağıdaki özellikleri sayesinde mevcut ağyapızıbozmadan diğer iletim sistemlerinin yerine geçebilir. SMB File Server: Windows NT yerine kullalacak bir Linux sistemi ile SMB dosya ve yazıcıpaylaımıçok daha hızlıve performanslıyapılır. IPX File Server: Novell Netware yerine kullalacak bir Linux sistemi ile mevcut sistemi değitirmeden çok daha hızlıbir ekilde disk ve yazıcıpaylatırabilirsiniz. Yedekleme Ünitesi: Tüm sisteminizin yedeklenmesi gerektiğinde Linux ciddi bir alternatiftir. Web Sunucu: Linux'un da altında çalıan Apache web sunucu, dünyadaki tüm sunucuların %60'ıkapsar. Tüm dünyadaki web sunucuların %30'u ise Linux'dur. Proxy Sunucu : Squid ile u anki internetteki hızızın çok çok üstüne çıkabilirsiniz. Resim 1.3: Tübitak tarafından gelitirilen ulusal iletim sistemi-pardus ekran görüntüleri Macintosh İletim Sistemi Sürümleri Macintosh iletim sistemleri, Apple firmasıtarafından Macintosh bilgisayarlar üzerinde kullalmak üzere üretilmitir. Macintosh bilgisayarlar ve dolayısıyla Macintosh iletim sistemleri; grafik, ambalaj ve matbaa sektöründe yoğun olarak kullalmaktadır. Mevcut IBM uyumlu PC bilgisayarlar ile farklıformatlama sistemlerini kullandıklarından PC lere kurulumu yapılamaz. 8

13 Sürümler Apple Mac OS X Server 1.0'i Ocak 1999'da piyasaya sürdü yılında son kullacısürümü Mac OS X için beta sürümü çıkarıldı. 24 Mart 2001: Mac OS X 10.0 (Cheetah) piyasaya sürüldü. 25 Eylül 2001: Mac OS X 10.1 (Puma) piyasaya sürüldü. 24 Ağustos 2002: Mac OS X 10.2 "Jaguar" piyasaya sürüldü. 24 Ekim 2003: Mac OS X 10.3 "Panther" piyasaya sürüldü. 29 Nisan 2005: Mac OS X 10.4 "Tiger" piyasaya sürüldü. Resim 1.4: MacOS X 10 iletim sistemi ekran görüntüsü 9

14 UYGULAMA FAALİYETİ İlem Basamakları Öneriler İletim sistemleri içerisinden ihtiyacız olan iletim sistemini donam özelliklerinize uygun olarak seçiniz. Kurmak istediğiniz iletim sisteminin donamlarızıdestekleyip desteklemediğini öğreniniz. 10

15 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME A- OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) Aağıdaki sorulardan, sonunda parantez olanlar doğru-yanlısorularıdır. Verilen ifadeye göre parantez içine doğru ise D, yanlıise Y yazız. Şıklısorularda, doğru ıkkıiaretleyiniz. 1. İletim sistemi, kullacıile bilgisayar arasında köprü görevi yürüten ve donama en yakın yazılım türüdür. ( ) 2. İstediğimiz iletim sistemini donama bağlıolmaksızın bilgisayarımıza kurabiliriz. ( ) Aağıdakilerden hangisi iletim sistemi kurmak için gerekli değildir? A) CD-ROM sürücü B) Ekran kartı C) Ses kartı D) Klavye 3. Linux iletim sistemi açık kaynak kodlu bir iletim sistemi yazılımıdır. ( ) 4. Macintosh iletim sistemi Macintosh bilgisayarlarda kullalmak üzere hazırlanmıbir iletim sistemi yazılımıdır. ( ) 11

16 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ- 2 Belirlediğiniz iletim sisteminin kurulumunu yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA ÖĞRENME FAALİYETİ 2 Bu faaliyet öncesinde hazırlık amaçlıolarak u ilemleri yapmalısız. Konularda bazı kelimelerin altımavi dalgalıolarak çizilidir. Bu konularıda aratırmaz tavsiye edilir. BIOS ayarlarından açılıönceliğinin nasıl değitirildiğini aratırız. İletim sistemlerinin sunucular(server) için hazırlanmısürümlerini inceleyiniz. Diğer sürümlerine göre farklarıaratırız. Aybilgisayar üzerine birden çok iletim sisteminin kurulup kurulamayacağı aratırız. Farklı iletim sistemlerinin yüklü olduğu bilgisayarları birbirleriyle haberletirmek istersek (ör: dosyaların ve yazıcın ortak kullamın gerektiği durumlarda ) neler yapmamız gerekir? Aratırız. İletim sistemlerinin grafik mode (GUI-Graphic User Interface) ve text (yazı) modda çalıan türlerini aratırız. İletim sistemlerinde grafik mod ve text modun birbirine göre avantaj ve dezavantajlarıaratırız. İletim sistemlerinde yönetici parolasıneden gereklidir. 12

17 2. KURULUM 2.1. İletim Sistemi Kurulumu İçin Gereksinimler İletim sistemi kurulmaya balanmadan önce aağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekir: İhtiyacımız olan iletim sistemini belirlemeliyiz. Gerekli lisanslıyazılımıtemin etmeliyiz. Kurulacak iletim sistemini çalıtırabilecek donama sahip olmalıyız (Ör: WindowsXP Home Edition için: 233 Mhz ilemci, 128 MB veya daha yüksek kapasiteli RAM vs.). Klavye, fare, disket sürücü, CD-ROM sürücü gibi çevre birimlerine sahip olmalıyız Kurulum Tipleri Genel olarak iletim sistemlerinin 3 farklıkurulum ekli vardır.bunlar: İlk Kurma: Bir iletim sisteminin ilk defa bilgisayarımıza kurulması. Resim 2.1: Windows XP iletim sitemi kurulum ekra 13

18 Yükseltme: Kurulu olan iletim sisteminin daha üst sürümlerinin kurulması, Resim 2.2: İletim siteminin Windows 98 den Windows XP ye yükseltilmesi Çift Açılma: İki veya daha fazla iletim sisteminin aybilgisayara kurulması. Resim 2.3: Windows 98 ve WindowsXP kurulu bir bilgisayarın açılıekra 14

19 Kurulum Adımları Bir iletim sisteminin kurulumu aağıdaki adımlardan olumaktadır: Bölümleme: Sabit diskin kurulum için bölümlendirilmesi aaması Biçimlendirme: Kurulum yapılacak sabit disk bölümünün biçimlendirilerek kuruluma hazırlanması Dosyaların Kopyalanması: Kurulum dosyaların sabit diske kopyalanması Yazı(Text) Modunda Kurulumun Devam Etmesi: Kuruluma balanması GUI(Görsel KullacıArayüzü) Modunda Kurulumun Devam Etmesi: Grafik kartın tanmasıve kurulumun grafik arayüzde devam etmesi HoGeldiniz Penceresi ile Kurulumu Tamamlama: Kurulumun tamamlanarak iletim sisteminin kullalması Kurulum CD sinden AdımlarıTamamlama İletim sisteminin kurulumuna geçmeden önce BIOS ayarlarından açılıönceliğini CD-ROM sürücüye ayarlamak gerekebilir. Resim 2.4: BIOS ayarlarından açılıönceliğinin değitirilmesi 15

20 SCSI veya RAID özellikli bir sabit diskimiz varsa ya da SATA özelliği olan bir sabit diskimiz varsa, kurulum ilemlerine balamadan önce bu donamıbilgisayara tatmak gerekebilir. Bu ilemi, resimde görüldüğü gibi F6 tuuna bastığımızda karımıza gelen ekranlarıtakip ederek yapabiliriz. Günümüzde birçok ana kart, bu tip sabit diskleri direkt tadığıiçin bu ilemi yapmaya gerek kalmayabilir. Ancak sabit diskimiz bilgisayar tarafından tanmamısa kuruluma devam edilemeyeceği için bu ilem mutlaka yapılmalıdır. Resim 2.5: SCSI, RAID veya SATA tipi sabit disklerin tatılması 16

21 Bölümleme İletim sistemleri kurulurken sabit diskin daha verimli kullamısağlamak için istenirse sabit disk bölümlendirilebilir veya bölümlendirmeden tamamıtek bir bölüm eklinde kullalabilir. Resim 2.6: Sabit diskin bölümlendirilmesi-1 Resim 2.7: Sabit diskin bölümlendirilmesi-2 17

22 Resim 2.8: Sabit diskin bölümlendirilmesi Biçimlendirme Sabit diskin bölümlendirilmesinden sonra iletim sisteminin kurulacağısabit disk bölümünün biçimlendirilmesi (format) gerekir. Resim 2.9: Sabit disk bölümlerinin formatlanması-1 18

23 Dosyaların Kopyalanması Resim 2.10: Sabit disk bölümlerinin formatlanması-2 Kurulumun bu aamasında, kurulum dosyaları, kurulum yapılacak sabit disk bölümüne kopyalar. Resim 2.11: Kurulum dosyaların kopyalanması 19

24 YazıModunda Kurulumun Devam Etmesi Kurulumun bu aamasında, kopyalanan dosyaların yazı(text) modunda kurulum ilemine balar. Bu ilem bittikten sonra bilgisayarız 15 saniye içinde yeniden balatılacaktır (Your computer will reboot in 15 seconds..) eklinde bir uyarıile bilgisayar yeniden balatılır ve kurulum grafik ortamda devam eder. Resim 2.12: Kuruluma yazı(text) modunda devam edilmesi Resim 2.13: Bilgisayar yeniden balatılarak kurulumun grafik modunda devam etmesi 20

25 GUI Modunda Kurulumun Devam Etmesi Kurulumun bu a amasıgörsel Kulla cıarayüzünde (GUI- Graphic User Interface) devam eder. Resim 2.14: Kurulumun devam ettiği grafik mod ekran görüntüsü Resim 2.15: Kulla cıbilgilerinin girilmesi NOT: Kurulum sı rası nda girilen kulla cı bilgileri daha sonra Bilgisayarı m ->Sağ tu /Özellikler/Genel (My Computer-> Right Click / Properties/General) seçeneğiyle görüntülenebilmektedir. İ letim sisteminin kimin adı na kayı tlı(registered) olduğunu belirtmektedir. 21

26 Kulla cıbilgileri girildikten sonra kulla cı dan ürün anahtarıistenir. Ürün anahtarı girilirken büyük küçük harf ayrı mıyapmaz. Bu ürün anahtarıdoğru bir ekilde girildiğinde kuruluma devam edilir aksi takdirde i letim sisteminin kurulumu sonlandı rı lı r. Kurulumun bir sonraki a aması nda kulla cı dan bilgisayar adı ve yönetici (Administrator) parolası belirlemesi istenir. Resim 2.16 : İ letim sisteminin ürün anahtarı n girilmesi Resim 2.17: Bilgisayar adı n belirlenmesi ve yönetici parolası n belirlenmesi Not: Bilgisayar adıkurulum bittikten sonra Bilgisayarı m ->SağKlik/Özellikler/Bilgisayar Adı(My Computer-> Right Click / Properties/Computer Name) seçeneği ile görüntülenebilir. Ayrı ca bilgisayar adıağbağlatı ları m (My Network Places) kı smı nda bilgisayarı mı zı n görünen adı dı r. 22

27 HoGeldiniz Penceresi ile Kurulumu Tamamlama Hogeldiniz (welcome) penceresi kurulumun ba arı yla tamamlandı ğı gösterir. Bundan sonraki a amada, i letim sistemini kullanmak üzere yeni kulla cı lar belirlenebilir. Daha önceki a amada (resim 2.15) belirlenen bilgisayar ismi, burada kulla cıismi olarak verilemez. Resim 2.18: İ letim sisteminin ba arı yla kurulduğunu gösteren Hogeldiniz (welcome) penceresi Resim 2.19: İ letim sistemi için yeni kulla cı ları n olu turulması 23

28 Windows i letim sistemi açı ldı ğ ı nda kar ı mı za gelen ekran masaüstü (desktop) dür. Masaüstünde yer alan çe itli simgeler(bilgisayarı m, belgelerim, ağkom uları m vb.), ba lat menüsü ve görev çubuğ u ile i letim sistemini kullanabilmek için gerekli olan her türlü seçeneğ e ula ı labilir. Resim 2.20: İ letim sistemi ile ilgili birçok i lemi yapabileceğimiz Ba lat Menüsü (Start Menu) 24

29 UYGULAMA FAALİ YETİ UYGULAMA FAALİ YETİ İ lem Basamakları 1. Bilgisayarıçalı tı rı z. 2. Kurulum CD sini CD-ROM sürücüye takı z. Öneriler 3. BIOS ayarları nda açı lı önceliğ ini CDROM sürücüye ayarlayı z. 4. Ayarlarıkaydedip çı kı z. 5. Bilgisayarıyeniden ba latarak kurulumu ba latı z. 25 CD-ROM sürücünün CD yi rahat okuyabilmesi için üzerinin çizilmemesine ve tozlanmaması na dikkat ediniz. BIOS ayarları na girebilmek için gerekli olan tuveya tu larıpost i lemi sı rası nda öğreniniz. Yaptı ğ ı z ayarlamalarıcmos a kaydetmek için F10 tu una basabilirsiniz. Bu tu desteklenmiyorsa menülerden gerekli seçenekleri takip ederek BIOS ayarları zıkaydediniz. CD-ROM sürücüye bootable bir CD taktı ysa z kurulum sorunsuz olarak ba layacaktı r. Kurulumu bu ekilde ba latamı yorsa z kurulum CD nizi değ i tirmeniz gerekir.

30 ÖLÇME ERLENDİ RME ÖLÇMEVE VEDEĞ DEĞ ERLENDİ RME OBJEKTİ F TESTLER (ÖLÇME SORULARI) A ağ ı daki sorulardan, sonunda parantez olanlar doğ ru-yanlı soruları dı r. Verilen ifadeye göre parantez içine doğ ru ise D, yanlı ise Y yazı z. Şı klısorularda, doğ ru ı kkıi aretleyiniz Bilgisayarıkurulum CD ile ba latmak için BIOS tan açı lı önceliğinin deği tirilmesi gerekir. ( ) Sabit disklerin bölümlendirilmesi, iki veya daha fazla i letim sisteminin ay bilgisayara kurulabilmesi için gereklidir. ( ) Görsel i letim sistemleri kulla cıdostu olmaları na rağ men daha fazla bellek ala kulla rlar. ( ) SATA, RAID veya SCSI uyumlu sabit disklere i letim sistemi kurmak için ayrı ca sürücü yazı lı mları n kurulmasıgerekebilir. ( ) Biçimlendirme, bilgisayarı n sabit diskini kulla ma hazı r hâle getirmek için yapı lan bir i lemdir. ( ) 26

31 ÖĞRENME FAALİ YETİ 3 ÖĞRENME FAALİ YETİ- 3 AMAÇ Özel kurulum seçeneklerini ihtiyaç hâlinde gerçekle tirebileceksiniz. İ letim sisteminin servis paketlerini ve güncel yamaları CD veya internet üzerinden yükleyebileceksiniz. Ayrı ca i letim sisteminin üst sürümlerini kurabilecek veya mevcut i letim sisteminizin ya nda yeni bir i letim sistemi daha yükleyebileceksiniz. ARAŞ TIRMA Bu faaliyet öncesinde hazı rlı k amaçlı olarak u i lemleri yapmalı sı z. Bir i letim sistemi bir üst sürüme yükseltilmek istendiğ inde, neler yapı lması gerektiğ ini ara tı rı z. Windows XP i letim sisteminde otomatik güncellemenin nası l yapı ldı ğ ı ara tı rı z. Birden fazla i letim sistemi kurulduğunda. i letim sistemlerinin açı lı sı rası n nası l deği tirildiğini ara tı rı z. İ letim sisteminin güncelle tirilmesinin ne gibi faydalarıolacağ ı ara tı rı z. 27

32 3. ÖZEL KURULUM SEÇENEKLERİ 3.1. İ letim Sistemi Sürümünü Yükseltmek İ letim sistemi sürümünü yükseltme i lemi farklı ekillerde yapı labilir. Bunlardan bazı ları unlardı r: CD veya internet üzerinden güncelle tirme paketlerinin kurulması(servis paketi Service Pack), İ letim sistemlerinde yer alan Otomatik Güncelleme Özelliğinin kulla lması İ letim sisteminin sorunsuz üst sürümlerinin mevcut i letim sistemi üzerine kurulması, Mevcut i letim sistemi korunarak i letim sisteminin üst sürümlerinin farklısabit disk bölümüne kurulması Kurulum CD si İ letim sistemlerinin kurulumlarıgenellikle kurulum CD lerinden ba latı labilir. Bunun olabilmesi için CD nin bootable (ilk açı lı ) özellikli olmasıgerekir. Eğer i letim sistemi kurmak için bootable bir CD kullanmı yorsa z, ayrı ca bilgisayarıba latmak için bir açı lı disketine veya hâlen kurulu olan bir i letim sistemine ihtiyacı z vardı r. Bilgisayarı zı disketten veya mevcut i letim sisteminiz üzerinden açarak CD-ROM dan kuruluma devam edebilirsiniz. Resim3.1: Windows XP i letim sistemi kurulum CD si 28

33 Yükseltme Seçeneği İ nternet Üzerinden Güncelleme: İ letim sisteminin web sayfası na gidilerek yapı lan güncelleme eklidir (ör: Windows için ). Resim 3.2: Windows i letim sisteminin internet üzerinden güncellenmesi Otomatik Güncelle tirmeler'i Kullanarak Güncelleme Ba lat / Denetim Masası/ Performans ve Bakı m / Sistem / Sistem Özellikleri / Otomatik Güncelle tirmeler (veya Bilgisayarı m simgesine sağklik / Özellikler / Sistem Özellikleri / Otomatik Güncelle tirmeler ) seçeneğ ine tı klanarak kar ı mı za gelen pencereden yapı lı r. Bu ayarlama sonunda Otomatik Güncelle tirmeler'i, sizi uyarmak üzere ayarlarsa z veya planlanan yükleme zama nda makineniz kapalı ysa, a ağı dakine benzeyen bir bildirim balonu görürsünüz. Güncelle tirmeleri gözden geçirmek ve yüklemek için bildirim balonuna tı klayabilirsiniz. 29

34 Resim 3.3: Windows i letim sisteminin internet üzerinden güncellenmesi İ letim sistemlerini üreten firmalar, i letim sistemi kulla ldı kça ortaya çı kan bazı yazı lı msal hatalarıtamamen veya nispeten ortadan kaldı rmak için çe itli yazı lı m paketleri yayı nlarlar. Örneğ in Windows XP i letim sistemi için yayı nlanan servis paketi-2 bunlardan biridir. Bu paketler, internet üzerinden kurulabileceğ i gibi CD den de kurulabilir. Kurulum sı rası nda otomatik güncelle tirme seçeneği aktif edilirse internete bağ lıolduğ unuz sürece belli zaman aralı kları yla i letim sisteminiz güncellenecektir. Resim 3.5: Windows i letim sisteminin servis paketi (Service Pack) ile güncellenmesi 30

35 Resim 3.6: Kurulum sı rası nda otomatik güncelle tirmelerin açı lması İ letim sisteminizde virüs, spyware (casus yazı lı m) gibi yazı lı mlardan dolayıolu an güvenlik açı kları bilgisayarı za güvenlik yamalarıkurarak kapatabilirsiniz. Resim 3.7: Güvenlik yamasıkurularak i letim sisteminin güncellenmesi İ letim sisteminizden memnun değ ilseniz; örneğin bazıprogramlarıçalı tı ramı yorsa z mevcut i letim sisteminizin üst sürümlerinden birini kurarak daha kulla lıbir i letim sistemi elde edebilirsiniz. Bunun için dona m özelliklerinizin ilgili i letim sistemini desteklemesi gerekir. Windows 98 i letim sistemi kurulu bir bilgisayara, Windows XP kurmak istediğ inizde a ağ ı dakine benzer bir ekran görüntüsüyle kar ı la ı rsı z. Burada size mevcut i letim sisteminizi güncelleme veya ikinci bir i letim sistemi olarak kurma seçemekleri sunulmaktadı r. 31