1.1 Kişisel Bilgisayar Kullanımındaki Temel Bileşenlerin Tanımlanması

Transkript

1 1.1 Bilgisayar Bileşenleri Bölüm Kişisel Bilgisayar Kullanımındaki Temel Bileşenlerin Tanımlanması Bellek Aygıtlarının İsim, Amaç ve Karakteristiklerinin Tanımlanması FDD (floppy disk drive) sadece 1,4 Mb bellek alanına sahiptir. İki bilgisayar arasında veri aktarılması ve yedekleme amacıyla kullanılmıştlardır yılında 3,5 inçlik sürücüler dizüstü bilgisayarlarda olmasa da normal bilgisayarlarda hala yaygın kullanılmaktaydılar. Fakat USB bellekler, kaydedilebilir ya da tekrar yazılabilir CD / DVD gibi taşınabilir bellek seçenekleriyle birlikte artık FDD lerin modaları büyük oranda geçti. Anakart FDD bağlantısı Disket Sürücü HDD (hard disk drive) (sabit disk) veriyi çok katlı disk şeklinde manyetik yüzeylerde saklarlar Haziran ayında üretimdeki en küçük masaüstü bilgisayarı 40 gigabayt kapasiteye sahipti. Aynı dönemde bulunabilecek en büyük kapasiteli dahili sabit disk ¾ terabayt (750 gigabayt) idi. Harici sürücülerinde eklenmesi yoluyla 1 terabayt seviyelerine çıkmak mümkündü.

2 Sabit Disk Çeşitleri ESDI (Enhanced Small Disk Interface / Arttırılmış Küçük Disk Arayüzü) Maxtor firması tarafından geliştirilmiş bilgisayar ile sürücünün hızlı haberleşmesini sağlayan bir arayüzdür. SCSI (Small Computer System Interface / Küçük Bilgisayar Sistemi Arayüzü) ESDI için ilksel rakiplerden biriydi. Orijinal adı Shugart Associates kısaltması SASI dir. ATA / IDE ve EIDE (Advanced Technology Attachment, Enhanced Integrated Drive Electronics / İleri Teknoloji Bağlantısı, Arttırılmış Gömülü Sürücü Elektroniği) SATA (Serial ATA / Seri ATA) CD /DVD / RW CD-ROM Compact Disk Read-Only Memory (Taşınabilir Disk Salt-Okunur). Veri aktarımı ve depolama için kullanılır. Standart 120mm CR-ROM Mb veri tutabilir. DVD-ROM Digital Versatile Disc ya da Digital Video Disk optik bir bellek ortamıdır ve yüksek kalitede görüntü ve ses içeren filmler gibi, veri saklama için kullanılır. DVD fiziksel görüntü ve ebatları açısından CD gibidir ancak veri kodlaması farklıdır ve daha yüksek yoğunlukta veri saklaması sayesinde 4,7 GB gibi büyük kapasitelere ulaşabilir. CD-RW CD-RW yazıcı bir cihaz 700 MB veriyi bir CD-RW ye yaklaşık 1000 kez tekrar yazabilir. CD-RW yazıcılar aynı zamanda CD-R disklerine de yazabilir. CD-RW diskler pek çok yönden CD-R diskleri gibidir. Tek farkları CD-RW disklerinin tamamen silinebilir ve tekrar yazılabilir olmasıdır. CD-RW diskleri 1997 öncesinde üretilmiş CD-ROM larda okunamaz. CD-R diskler arşivleme için daha uygundur, çünkü disk içeriği değiştirilemez. DVD-RW DVD-RW diskler de DVD-R diskler gibi 4,7 gb bellek kapasitesine sahiptirler. DVD-RW disklerin DVD-R disklerden üstünlüğü silinebilme ve tekrar yazılabilmeleridir. DVD-RW diskleri de yaklaşık 1000 kere tekrar yazılabilir, bu da DVD-RW disklerin CD-RW disklerle rekabet edebilmelerini sağlar. DVD-RW diskler genellikle yedekleme ve dosya toplama gibi değişken veriler için kullanılır. Dual Layer (Çift Katman) kaydetme DVD-R ve DVD+R disklere 8,5 gb gibi bir veri saklama özelliği katar, tek katmanlı diskler 4,7 gb seviyesindeyken. >Taşınabilir Bellekler Kaset sürücüler temel olarak uzun dönem yedekleme için kullanılırlar. SCSI (en yaygın olarak), paralel port, IDE, USB, FireWire ya da fiber optik ile bağlanabilirler. Kaset sürücülerin kapasitesi birkaç megabayttan sıkıştırılmış 800 gb kadar olabilir. Harici CD-RW ve Sabit Disk yedekleme için kullanılabilirler. Aynı zamanda bilgisayarlar arası veri aktarımı için de uygundurlar. Yangın ve benzeri durumlarda kurtarılma kolaylıkları sayesinde yedekleme için iyi bir seçimdirler. Thumb Sürücü, Flash ve SD kartlar küçük, hafif, taşınabilir ve tekrar yazılabilir veri saklama araçlarıdır. Son dönem USB flash bellekler, taşınabilir disk aygıtı ve USB floppy sürücü olarak iki sürücü şeklinde hareket edebiliyorlar. Bu, bootlable (bilgisayar vb. başlatılma noktası) aygıt olarak kullanımlarını kolaylaştırmak üzre geliştirilmiş bir özelliktir.

3 >Anakartların isimlerinin, amaçlarının ve karakteristiklerinin tanıtılması Anakart bilgisayarın temel ve merkez devre kartıdır. Tipik bir bilgisayar anakart üzerine yerleştirilen mikroişlemci, ana bellek ve diğer bazı bileşenlerden oluşur. Harici bellek, görüntü ve ses kontrol kartları ve çevresel birimler gibi diğer bileşenler ana karta şerit kablolar, güç bağlantıları ya da diğer kablolarla bağlanırlar. Biçim Etmeni Biçim etmeni anakartın ebatları ve biçimiyle ilgilidir. ATX (Advanced Technology Extended / İleri Teknoloji Uzantılı) tam boy anakarttır. Ebatları 12 genişliğinde ve 9,6 derinliğindedir (305 mm x 244 mm) BTX (Balanced Technology Extended / Dengeli Teknoloji Uzantılı) eskiyen ATX anakartların yerine geçmesi beklenen anakartlardı ancak markette yaygın kullanımı 2006 yılına kadar gerçekleşmedi. microatx ebatları daha küçük olan anakartlardır (9,6 x 9,6 ) (244 mm x 244 mm). Tam boy ATX anakartlarla kıyaslandığında mikroatx lerin daha az G/Ç delikleri vardır ama daha küçük güç kaynaklarıyla kullanılabilirler. >Bileşenler 1 CPU Socket 2 CPU_FAN - CPU cooling fan connector 3 DIMM1~2-240-pin DDR2 SDRAM slots 4 IRDA - Infrared header 5 FDD - Floppy diskette drive connector 13 BIOS_WP - BIOS flash protect jumper 14 COM2 - Onboard Serial port hader 15 WOL1 - Wake On LAN connector 16 S/PDIF - SPDIF out header 17 F_AUDIO - Front panel audio header 18 AUX_IN - Auxiliary In connector

4 6 ATX1 - Standard 24-pin ATX power connector 7 IDE1 - Primary IDE channel 8 CLR_CMOS - Clear CMOS jumper 9 SATA1~4 - Serial ATA connectors 10 PANEL1 - Panel connector for case switches and LEDs 11 USB1-2 - Front Panel USB headers a - IEEE 1394a header 19 PCI1~2-32-bit add-on card slots 20 PCIE1 - PCI Express x1 slot 21 PCIEX16 - PCI Express slot for graphics interface 22 SYS_FAN - System cooling fan connector 23 ATX12V - Auxiliary 4-pin power connector >Bütünleşmiş G/Ç lar Anakartın arka panelinde anakartla bütünleşmiş pekçok giriş ve çıkış portu (G/Ç) görülüyor. PS2 Mouse Used to connect a PS/2 pointing device. PS2 Keyboard Used to connect a PS/2 keyboard. Parallel Port (LPT1) Used to connect printers or other parallel communi cations devices. Serial Port Used to connect serial devices such as mice or (COM1) fax/modems. VGA Port Connect your monitor to the VGA port. 1394a Port Use the 1394a port to connect to any firewire device. LAN Port Used to connect an RJ-45 cable to a Network hub or router. USB Ports Used to connect USB devices such as printers, scanners cameras et... Audio Ports Used to connect audio devices. D-portu stereo sinyal için, F-portu mikrofon sinyali için girişlerdir. Bu anakart sırasıyla A, B, C ve E portları olmak üzre 8-kanallı ses araçlarını destekleyebiliyor. Ek olarak B, C ve E portları kullanıcıya sağ ve sol kanalları bağımsız olarak kullanabilmesine olanak sağlıyor. A. Center & Woofer B. Back Surround C. Side Surround D. Line-in E. Front Out F. Mic_in Rear 1.1 Bilgisayar Bileşenleri Bölüm Kişisel Bilgisayar Kullanımındaki Temel İlkelerin Tanımlanması bölüm 2 Hafıza yuvaları (slots) RIMM yuvaları: Intel Pentium 4 anakartlarında yaygın şekilde kullanılmışlardır. Diğer pek çok bilgisayar belleğinin tersine RIMM destekli bilgisayarlar sürekli (continuous) sinyale ihtiyaç duyarlar. Bir bellek deliğinin boş bırakılması halinde bilgisayar çalışmayacaktır. Boş

5 yuva başka bir RIMM modülü ya da sürekli bir sinyal sağlayan bir C-RIMM modülüyle doldurulmalıdır. < Yüklenmiş DIMM > Boş DIMM delikleri DIMM Delikleri: Yaygın kullanılan üç şekli vardır. 240-ayaklı yuva Masaüstü bilgisayarlar için DDR2 SDRAM bellek. 184-ayaklı yuva Masaüstü bilgisayarlar için DDR SDRAM bellek. 168-ayallı yuva Pentium ve Athlon sistemlerinde yaygın olarak kullanılır. İşlemci yuvaları Bir anakart belli bir işlemci dizisi için tasarlanmıştır. İşlemci uyumluluğu konusundaki belirleyici etkenlerden biri kartta işlemci için ayrılan delik ya da yuva bağlantı noktasıdır. Kısa bir süreliğine L2 cahce in işlemci bloğuna yakın yerleştirilebilmesi için 242-bağlantılı ve 330-bağlantılı yuvalar kullanıldı. İşlemci üretimindeki gelişmeler sayesinde L2 cache artık işlemci bloğunun içine yerleştirilebiliyor. Bu sayede daha küçük bir alana işlemci yerleştirilmesi mümkün oluyor. Ayak bağlantı sayıları ve bağlantı planları açısından pek çok değişkenlik göstermelerine rağmen esnek ve kompakt PGA (pin grid array / ayak ızgara dizini) soketleri yaygın olarak kullanılmaktadırlar. AMD İşlemciler CPU Socket İşlemciler Ayak Sayısı Socket A AMD Athlon (650 MHz MHz) AMD Athlon XP ( ) AMD Duron (600 MHz MHz) 453 AMD Sempron ( ) AMD Athlon MP (1000 MHz ) Socket 754 AMD Athlon 64 ( ) AMD Sempron ( ) 754 AMD Turion 64 (ML and MT) Socket 939 AMD Athlon 64 ( ) AMD Athlon 64 FX AMD Athlon 64 X2 939 Some AMD Opteron 1xx series Some Sempron 3xxx Socket 940 AMD Athlon 64 FX AM2 940 ayaklı işlemci soketleriyle uyumlu değil Socket AM2 AMD Opteron Athlon 64 Athlon 64 X2 Athlon 64 FX Opteron Sempron

6 Socket AM3 Athlon 64 Athlon 64 X2 Athlon 64 FX Sempron? Intel İşlemciler CPU Socket İşlemciler Ayak Sayısı Intel Pentium 4 ( GHz) Intel Celeron ( GHz) Socket 478 Celeron D (to 3.2 GHz) 478 Intel Pentium 4 Extreme Edition (3.2, 3.4 GHz) Socket 479 Intel Pentium M (900 MHz GHz) Intel Celeron M (800 MHz GHz) Intel Core Duo ( GHz) 479 Intel Core Solo (1.667 GHz) VIA C7-M (1,5 GHz and 1,8 GHz) LGA775 Intel Pentium 4 ( GHz) Intel Celeron D ( GHz ) Intel Pentium 4 Extreme Edition ( GHz) Intel Pentium D ( GHz) 775 Intel Pentium Extreme Edition ( GHz) Intel Core 2 Duo ( GHz) Intel Core 2 Extreme ( GHz) Intel Core Solo Intel Core Duo Socket M Intel Dual-Core Xeon (1.67, 2.0) 478 Intel Core 2 Duo (T5x00, T7x00) Harici Cache Bellek L2 Cache: Günümüzde genellikle işlemcinin içinde bulunuyor. L2 Cache ultra-hızlı bir bellektir ve işlemci ile daha yavaş olan RAM bellek arasındaki veri aktarımını hızlandırmak için kullanılır. L3 Cache: İşlemciden ziyade anakart üzerinde bulunan cache bellektir. Genelde L3 cache kapasitesi L2 cache den büyüktür. L3 Cache ultra-hızlı bir bellektir ve işlemci ile daha yavaş olan RAM bellek arasındaki veri aktarımını hızlandırmak için kullanılır. Gömülü 3. Seviye cache, işlemci cache inde bulunan daha büyük veri setlerine daha hızlı erişime olanak verir. Bu ortalama bellek gecikmesini düşürür ve işlem kapasitesini arttırır. Bus mimarisi Ön tarafta işlemci ile yonga seti arasında bulunan bus lar omurga niteliğindedir. Yonga seti (northbridge ve southbridge / kuzeyköprüsü ve güneyköprüsü) sistemdeki bütün diğer bus ların bağlantı noktasıdır. PCI, AGP ve bellek bus ları bağlanan cihazlara erişim için yonga setine bağlıdır. Yonga Setleri Anakart yonga setleri, sistem belleği, işlemci, AGP ve güney köprüsü, ya da G/Ç Kontrol Hub ı (ICH) arasındaki haberleşmenin kontrolünden sorumlu kuzey köprüsü ya da MCH (Memory Controller Hub) dan oluşur. ICH, PCI araçlarının haberleşmesini, sistem yönetim bus ını, ATA cihazları, AC 97 (ses), USB, IEEE1397 (firewire) ve LPC yi kontrol eder. Bu yonga setleri anakarta tümleşiktir ve değiştirilmeleri ya da upgrade edilmeleri mümkün değildir.

7 Bus Yuvaları PCI: Peripheral Component Interconnect; Intel firması tarafından tasarlanmış yerel bir bus sistemidir. Bilgisayara 10 taneye kadar PCI kartı takılabilir. Pek çok network, modem, ses, grafik kartı... vs PCI bus kullanır. PCI bus yerine şimdilerde PCI Express kullanılmaktadır. AGP: Accelerated Graphics Port; grafik adaptörleri tarafından kullanılır. AGP yerine şimdilerde yeni PCIe yuvaları kullanılıyor. PCIe: PCI Express; yeni bir G/Ç bus teknolojisi ve zamanla PCI, PCI-X ve AGP yerine kullanılacağı düşünülüyor. PCIe donanımı Microsoft Windows 2000 ve Microsoft XP işletim sistemlerinde eski PCI yazılımlarıyla (donanımsal PCI yuvlarıyla değil) uyumludur. PCI özellikleri mevcut Windows işletim sistemlerinde uygulamalarda, sürücü ya da işletim sisteminde herhangi bir modifikasyon yapılmadan da çalışacaktır, ancak PCIe nin gelişmiş özellikleri standart olarak yalnızca Windows Vista ve daha sonra çıkacak işletim sistemlerinde desteklenmektedir. PCIe kartları günümüzde yaygın olarak grafik kartları için kullanılmaktadır. Grafik kartlarının ihtiyaç duyduğu daha büyük bant genişliğini karşılayabilmeleri sayesinde. AMR: Audio Modem Riser; bazı Pentium 3, Pentium 4 ve Athlon anakartlarında bulunan bir genişleme yuvasıdır. AMR nin dezavantajları bir PCI yuvasını elimine etmesi, tak ve çalıştır olmaması ve donanımsal hızlandırılmış kartları destekleyememesidir (sadece yazılım tabanlı). CNR: Communucation and Networking Riser; bazı anakartlarda bulunan bir yuvadır. Anakart üreticisi CNR kart üzerindeki ses, network ya da modem fonksiyonelliğini arttırmayı seçebilir. Günümüzde ACR, AMR, CNR gibi neredeyse bütün yükseltme teknolojilerinin genellikle modası geçmiştir. Onların yerini on-board ya da gömülü olarak bu işlemi yapan sistemler almıştır. PATA: 2003 yılında orijinal ATA (Advanced Technolojy Attachment) Paralel ATA (PATA) olarak yeniden adlandırıldı. IDE: Integrated Drive Electronics EIDE: Enhanced IDE; bazen Fast ATA ya da FAST IDE olarak da adlandırılır. EIDE, sabit disk ve CD-ROM gibi veri saklama sürücülerinin bilgisayar içinde bağlantısında kullanılan standart arayüzdür.

8 SATA: Serial ATA (Advanced Technology Attachment); temelde sabit disk ve optik araçlardan veri transferi için tasarlanan bir bilgisayar bus teknolojisidir. SATA konektörleri sadece tek bir şekilde yerlerine otururlar. SATA ile PATA arasındaki temel farklar aşağıda sıralanmıştır: SATA kablosu iki nokta arasındadır, yani tek bir kabloya tek bir depolama aracı bağlanabilir. PATA ise paylaşımlıdır ve (en çok) iki depolama aracı tek bir kabloya bağlanabilir. SATA daha hızlıdır. SATA günümüzde saniyede 150 MB veri aktarımı gerçekleştirebilmektedir ve yakın gelecekte 300 MB ve 600 MB seviyelerine çıkabilir. SATA daha ince bir kabloya ve daha küçük bir konektöre sahiptir. Aynı zamanda bazı PATA kablolarının aksine yanlış takılması mümkün değildir. SCSI Teknolojisi SCSI (Small Computer System Interface / Küçük Bilgisayar Sistemi Arayüzü) bilgisayarlar arası ve çevre birimleriyle fiziksel bağlantı ve veri transferi için oluşturulmuş bir standart setidir. SCSI arayüzü dar olarak nitelendirilen 8-bitlik veri bus ına sahip olanlar yedi cihaza (sabit sürücüler, kaset sürücüler, CD-ROM sürücü, çıkarılabilir sürücü/diskler ve tarayıcılar) tek bir SCSI adaptör / kontrol birimiyle bağlanabilir. Kontrol kartını da sayarsanız sekiz cihaz eder. Geniş olarak nitelendirilen, 16- bit veri bus ı olan arayüz birimi 15 cihaza kadar (kontol kartını da sayarsak 16) arayüz sağlayabilir. SCSI arayüzlerinin çeşitleri: SCSI-1: 8-bitlik bus kullanır ve 4MB/s hızında veri transferi gerçekleştirebilir. SCSI-2: 25 yerine 50 pinlik bağlantı kullanır ve çoklu cihaz desteği içerir. Şu anki en yaygın kullanılan SCSI türüdür. Veri aktarım hızı 5 MB/s dir. Wide (Geniş) SCSI: Daha geniş bir kablo kullanır (168 kablo hattı, 68 pin), 16 bitlik veri aktarımını destekler. Fast (Hızlı) SCSI: 8-bit bus kullanır ancak saat hızını ikiye katı hızlı kullanarak 10 MB/s veri transfer hızlarını destekleyebilir. Fast Wide (hızlı geniş) SCSI: 16 bit bus ve hızlı saat kullanımıyla veri hızını 20 MB/s düzeylerine çıkarabilir. Ultra SCSI: 8-bitlik veri bus ı ile 20 MB/s veri aktarımını destekler SCSI-3 16-bit bus kullanır, 40 MB/s veri aktarımını destekler. Ultra Wide SCSI olarak da adlandırılır. Ultra2 SCSI: 8-bit bus ile 40 MB/s veri aktarım hızını destekler. Wide (geniş) Ultra2 SCSI: 16-bit bus ile 80 MB/s veri aktarım hızını destekler SCSI Sonlandırılması Zincirin iki ucundaki SCSI araçları sonlandırılmalı, diğerleri sonlandırılmamalıdır. Sadece tek bir kablonun kullanıldığı durumlarda, adaptör kartı ve kablonun sonundaki cihaz sonlandırılmalıdır, bunların arasındaki diğer cihazlar sonlandırılmamalıdırlar. İçsel ve dışsal kablonun kullanıldığı durumlarda her kablonun sonunda bulunan cihaz sonlandırılmalıdır. Bir cihazın sonlandırılma ya da sonlandırılmaması için sonlandırıcılar yerleştirilir / kaldırılır ya da jumper ya da DIP sviçler açılıp / kapatılır. Bazı SCSI cihazları otomatik olarak sonlandırılabilir. Günümüzde, pek çok cihazda bu işlem jumper ayarıyla yapılmaktadır.

9 İçsel zincir (görüntü intel.com dan alınmıştır) Dışsal zincir (görüntü intel.com dan alınmıştır) İçsel Dışsal Zincir (görüntü intel.com dan alınmıştır) SCSI bus sisteminde kullanılan birkaç tane sonlandırma yöntemi vardır. Farkları bus sistemini sonlandırmada kullandıkları elektriksel devrelerindeki farklılıktan kaynaklanır. Daha iyi sonlandırma daha güvenilir SCSI zinciri anlamına gelir. Daha iyi sonlandırma daha az sorun (diğer bütün değişkenler eşit olduğunda), tabi bu durumda genelde maliyette daha yüksek olacaktır. Genel olarak, yavaş bus sistemleri için kullanılan sonlandırma yöntemi çok önemli olmazken hızlı bus sistemlerinde işler değişiyor. Ayrıca buna ek olarak diferansiyel sinyalizasyon kullanan sistemler (HDV ya da LDV gibi) sonlandırma için özel yöntemlere ihtiyaç duyuyor. Pasif sonlandırma Pasif sonlandırıcı voltaj bölücü olarak davranan özel dirençler kullanır. Zincirin doğru empedans yükünde olmasını sağlamaya yardımcı olmaları sayesinde sinyalin zincir sonunda yansıması ve yankılanma durumları önlenmiş olur. Pasif sonlandırmalı sistemler küçük zincirler, kısa mesafeler (50cm-90cm) ve düşük

10 hızlar (SCSI-1 özellikleri için başarılıdırlar. Zincir asla 6 metre uzunluğunu aşamaz. Tek sonlu, dar (8-bitlik) ve 5 MHz hızındaki SCSI bus sistemleri içindir. Aktif Sonlandırma: Aktif sonlandırma bir voltaj regülatörü gibi davranıp, güç hattındaki voltaj düşmeleri karşılayarak zinciri kararlı voltaj seviyelerinde tutar. Aktif sonlandırma gürültünün azaltılmasına yardımcı olması sayesinde daha uzun kabloların kullanılması ve daha yüksek hızlara çıkılmasına olanak tanır. Aktif sonlandırma yüksek hızlı tek sonlu SCSI bus sistemleri için gereken en düşük sistemdir. Zincir uzunluğu en fazla 18 metreye çıkabilir ve sadece tek sonlu SCSI bus sistemlerinde kullanılabilir. Forced Perfect Terminator (FPT): FPT diyotları devreye eklenmiştir ve bunlar otomatik olarak hat empedansını sonlandırıcıyı zorlayarak (force) dengeye getirirler, böylece mükemmel (perfect) sonlandırmayı sağlamış olurlar. Bu sistem sadece tek sonlu SCSI bus sistemleri içindir ve ancak çok yüksek elektriksel gürültü bulunan sistemlerde kullanılmaları önerilir. Yüksek Voltaj Diferansiyeli (High Voltage Differential (HVD)): Yüksek voltajlı diferansiyel sinyal kullanılan bus sistemlerinde HDV sonlandırıcıları kullanılmaktadır. Düşük Voltaj Diferansiyeli (Low Voltage Differential (LVD)): Daha yeni olan düşük voltajlı diferansiyel sinyal kullanılan bus sistemlerinde LDV sonlandırıcıları kullanılmaktadır. Ayrıca özel LVD/SE sonlandırıcılar da çoklu mod LVD araçlarıyla kullanılması için tasarlanmıştır. Bu cihazlar hem LVD hem SE modlarında çalışabilirler. Bus tek sonlu bir yapıdayken bu araçlar aktif sonlandırıcılar gibi davranırlar. Not: İçsel kabloların pek çoğu kablo sonunda LVD sonlandırıcı bulundurmaktadır. > BIOS / CMOS / Firmware Temel giriş / çıkış sistemi (basic input / output system (BIOS)) açılış anında donanımı test eden, işletim sistemini başlatan ve donanım gereçleri arasındaki veri transferini sağlayan bilgisayardaki temel yazılımıdır. BIOS bilgisayarda bir ROM içerisinde saklanır, böylece bilgisayarın açılışı sırasında yürütülebilir. Performans açısından son derece kritik olmasına rağmen BIOS genellikle bilgisayar kullanıcıları tarafından görülemez. BIOS ayarlama özelliği bilgisayar sisteminin ayarlarını gösterir ve sistem değişkenlerini ayarlayabilmenizi sağlar. Değişkenler bir CMOS RAM belleğin içinde saklanır. RAM belleğin yedek bir pil ünitesi de bulunmaktadır, bu sayede bilgisayar kapandığında da verileri saklayabilir. Sistem tekrar çalıştırıldığında sizin CMOS a yüklediğiniz ayarlara göre sistem düzenlenir. Yaygın olarak ayarlanabilen BIOS değerleri: Sabit sürücüler, disket sürücüler ve çevre birimler Video görüntüleme tipi ve görüntüleme seçenekleri Yetkili olmayan kullanıcılara karşı şifre koruması Güç yönetimi özelliği CMOS (complementary metal oxide semiconductor) anakarta tümleşik bir yongadır. Bilgisayarın kapalı olma durumları için CMOS pili vardır. IBM uyumlu bilgisayarlarda sistem zamanını ve bilgisayar ayarlarını saklamakla görevlidir. Firmware donanımsal bir cihazın içine gömülen yazılımlara verilen addır. Genellikle flash ROM bellekte ya da ikili bir image dosyasında saklanır ve kullanıcı tarafından mevcut donanımın üstüne tekrar yüklenebilir. Günümüzde modern sistemlere eklenen her araç özel bir amaç için üretilen, kendi haklarına sahip ve kendi yazılımlarını çalıştırıyor. Bu cihazların bazıları yazılımlarını ( firmware ) kendi üstlerindeki ROM belleklerde saklıyorlar. Yıllar içinde üreticiler firmware programları konuk sistem üzerinden yüklemenin daha ucuz ve

11 esnek olacağını fark ettiler. Bunun sonucu olarak, günümüzdeki pek çok donanımsal cihaz, konuk bilgisayar gerekli firmware yüklemesi yapmadığı sürece kendi başına çalışabilmekten aciz. Firmware yüklemesi aracın sürücüsü tarafından yapılmaktadır. Riser card / daughter board Riser card bilgisayara ses, modem ya da network özellikleri kazandırmak için eklebilen genişletme kartlarıdır. Daughter board ana karta direkt bağlanan ve modem, ses özelliği... vs özellikler eklemeye yarayan genişletme kartlarıydı. Günümüzde bu tip kartlar masaüstü bilgisayarlarında bulunmuyor ya da kullanılmıyor, çoğu PCI kartlarıyla değiştirilmiş durumdalar. Yine de pek çok dizüstü bilgisayarda bu kart hala kullanılmaktadır. 1.1 Bilgisayar Bileşenleri Bölüm Kişisel Bilgisayar Kullanımındaki Temel Bileşenlerin Tanımlanması Bölüm 3 Güç Kaynaklarının İsim, Amaç ve Karakteristiklerinin Tanımlanması Günümüzde kullanılan tipik bir anakartın güç bağlantıları ATX Günümüde bilgisayarlarda ya ATX ya da ATX12V güç kaynağı kullanmaktadırlar. Güç açık/kapalı sinyali yazılımsal kontrole sahip, bu sayede sistem kapatılabiliyor. ATX / ATX12V güç kaynakları yazılımsal olarak kontrol edilebildikleri için Power SW kablosunu şasiden anakarta bağlamanız gerekmektedir. Pek çok güç kaynağı, güç kaynağına bağlı bir yüke ihtiyaç duyar. Başka bir şekilde anlatmamız gerekirse, güç kaynağına bağlı, sürücü ya da anakart gibi en azından bir bileşenin olması gerekmektedir. Pek çok güç kaynağı Türkiye nin de kullandığı Avrupa da kullanılan standartlara (230V, 50 Hz) uygun şekilde üretilmektedir. Birleşik Devletler de uygulanan standart 120V, 60 Hz dir. Günümüzde bilgisayar güç kaynaklarının neredeyse tamamı her iki sistemde de

12 çalışabilmektedir. Bazı güç kaynakları voltaj değerine göre ayarlamalarını otomatik olarak yaparken büyük çoğunluğu için bu ayarlama üzerlerinde bulunan anahtarla manuel olarak yapılmaktadır. Bilgisayarınızın fişini prize sokarken ve bilgisayarı çalıştırmadan önce güç kaynağının doğru değere ayarlandığından emin olunuz. Eğer bilgisayarınızın güç kaynağı 230 V ayarlıysa ve siz 120 V luk bir prize bilgisayarı taktıysanız bilgisayarınız açılmayacaktır. Ne yazık ki bunun tersi bir durumda bilgisayarınız ciddi şekilde hasar görebilir. ATX12V güç kaynağı yükseltilmiş 12 V, 3,3 V ve 5 V luk akım ve fazladan soğutma özellikleri sağlar. ATX12V güç kaynağı fazladan 2x2 pin bağşantısı ve opsiyonel 1x6 pin bağlantı noktasıyla kolaylıkla fark edilebilir. ATX pin çıkışları ATX güç kaynağı sisteme güç göndermek için PS_ON sinyalini kullanır. Sabit +5V luk sinyal ATX güç konektörü 14. pinden (PS_ON) sürekli olarak gönderilir. Anakart üzerinde PS_ON sinyalini toprağa bağlayan bir düğme bulunmaktadır. Düğmeye basıldığında, PS_ON sinyalini topraklanır, kısa devre olmuş olur. Bu yüzden ATX kasa ile çalışırken, düğme kablolarını (genelde PWR SW olarak etiketlendirilmiş olan) anakarta bağlamak gerekmektedir. Eğer bir anakartı ATX kasaya fiziksel olarak yerleştirmeden denemek isterseniz, sistemi anakarta bir düğme bağlayıp basarak ya da bir tornavida yardımıyla bağlantı noktasındaki teması yaparak çalıştırabilirsiniz. Anahtar sadece açık/kapalı durumunu kontrol ettiği için şehir elektriğini değil, sadece +5V DC güç taşıyor. Bilgisayar bileşenlerine elektrik sağlamanın yanı sıra güç kaynağı aynı zamanda güç-iyi sinyalini de sağlıyor. Açılış anında, işlemci bilgisayara sürekli olarak reset sinyali gönderiyor. Güç kaynağı kendi kendini test ettikten, bütün voltaj ve akım değerlerinin uygunluğunu test edip onayladıktan sonra işlemciye güç-iyi sinyalini (+5V) gönderir. Güç-iyi sinyali gönderildikten sonra bilgisayar açılışı tamamlar. ATX güç kaynağı

13 24 girişli anakart bağlantı noktası, bazı 24 girişli anakartlar 20 ve 24 girişinin ikisini de kabul etmektedir. 20 ve 24 pinli ana güç konektörleri 20 ana ve 4 ikincil pinli konektör AMD Athlon 64 ve Intel Pentium 4 işlemciler fazladan 12 V bağlantıya gereksinim duyuyorlar, bu da anakarttaki 4 pinlik başlıktan karşılanıyor. 8 pin CPU bağlantısı bazı anakartlarda (örneğin Intel dual-core işlemciler için olan anakartlarda) ikicil bir 8 pinlik konektör bulunmaktadır. ATX yapısında beş ana güç kaynağı tasarımı bulunmaktadır: ATX 20 pinli bağlantı (Pentium III ve Athlon XP nin erken dönemlerinde kullanıldı) WTX 24 pinli bağlantı (Pentium II ve III, Xeon ve Athlon MP) AMD GES 24 pinli ana bağlantı, 8 pin ikincil bağlantı (bazı çift-işlemcili Athlon) ATX12V 20 pinli ana bağlantı, 4 pin ikincil bağlantı, 8 üçüncül bağlantı (Pentium 4 ve orta/geç dönem Athlon XP & Athlon 64) EPS12V 24 pinli ana bağlantı, 8 pinli ikincil bağtlantı, SSI özelliklerinde tanımlanmış olan opsiyonel 4 pinli üçüncül bağlantı (Xeon ve Opteron) ATX12V pinli ana bağlantı, 4 pin ikincil bağlantı (Pentium 4, Core 2 Duo ve PCI Express li Athlon 64) ATX12V 2.2 Bir 20/24 pinli bağlantı, bir ATX12V 4 pin bağlantı. Pek çok güç kaynağı üreticisi bunun yerine ikincil EPS12V bağlantı yerine de kullanılabilecek pin ya da 8-4 pin ikincil bağlantı üretiyor.

14 CPU Güç Kaynağı ATX girişi P4 bağlantısı (4- pin 12V) AMD Socket 754 ATX12V 1.3 ya da 20-pin, bazen bazen gerekli daha üstü 24-pin AMD Socket 939 ATX12V pin, bazen bazen gerekli 24-pin Intel Socket 423 ATX12V pin gerekli Intel Socket 478 ATX12V pin gerekli Intel Socket 775 ATX12V 2.01 ya 24-pin, bazen gerekli da daha üstü 20-pin >İşlemcilerin/ CPU ve CPU Longalarının İsim, Amaç ve Karakteristiklerinin Tanımlanması: Merkezi İşleme Birimi (Central Processing Unit (CPU)) bilgisayar programlarındaki verinin işlenmesi ve komutların yorumlanmasını sağlayan anakarta monte edilmiş birimdir. CPU kontrol birimi, saklama birimi ve aritmetik birimden oluşur. Kontrol birimi verilen komutları yorumlar Dahili bellek komutların saklandığı ve dahili araçlardan gelen verinin gönderildiği alan Harici bellek disk ve kasetlerden oluşabilir Aritmetik birim programlar için gereken matematiksel hesaplamaları yapar CPU teknolojileri: Hyperthreading Intel firmasının Pentium 4 mikromimarisinde geliştirdiği eş zamanlı çoklu işlem (multithreading) teknolojisidir. Belli koşullar altında işlemcinin performansını arttıran bir teknolojidir. Dual core (çift çekirdek) işkemci başına iki tane yürütme çekirdeği olan işlemcidir. Ortak çalışan iki işlemcisi, cache ve cache kontrol birimleriyle tek bir entegre devreye yerleştirilmiştir. Çift-çekirdekli işlemciler çoklu işlem uygulamalar için son derece uygundurlar, çünkü birbirlerinden bağımsız merkezi bus erişimli bir yerine iki tane yürütme çekirdekleri vardır. İki çekirdeğinde kendine ait cache bellekleri olması sayesinde işletim sistemi için en yoğun uygulamaları bile paralel işletmesine yetecek kadar kaynak vardır. Throttling (kısma) bir nevi zorunlu güç yönetimidir. Sistem son derece aktif bir şekilde çalışıyorken bile kısa süreler için işlemcinin uykuya yatırılması dır. Bu sıcaklık kritik seviyelere kadar yükseldiğinde ya da kullanıcının isteği üzerine sistemin daha az enerji harcaması bu sayede pille çalışırken daha uzun süre sistemin kullanılabilmesi için yapılır. Mikro kod (MMX) teknolojisi yeni komutlar ve veri türleri tanıtılarak uygulamaların performanslarını arttırarak multimedya ve haberleşme işlemlerinin hızını arttırmak için tasarlanmıştır. Overclocking bir bilgisayar bileşenini, tasarlandığı ya da üretici tarafından ayarlanan saat frekansından daha yüksek hızlarda çalışmaya zorlamaktır. Cache bellek işlemci tarafından ortalama belleğe erişi süresini kısaltmak için kullanılır. Cache bellek daha küçük ve hızlı bir bellektir ve ana bellekte en sık kullanılan adreslerdeki verilerin kopyalarını saklar. Bellek erişimlerinin çoğu cache üzerinden yürütüldüğünde ortalama bellek erişim süresi cache belleğinkine yaklaşacaktır, yani kısaca hızlanacaktır. Voltaj Regülatör Modülü (VRM) işlemciye uygun voltaj değerleri sağlayan elektroniksel bir araçtır. Anakarta lehimlenebilir ya da sonradan takılabilir. İşlemcinin aynı anakart üzerinde farklı voltajlarla çalışabilmesini sağlar.

15 Bazı voltaj regülatörleri işlemciye sabit bir voltaj sağlar ancak çoğu işlemcinin ihtiyaç duyacağı voltaji sezerler. Özellikle anakarta tümleşik olan (lehimlenmiş) VRM bileşenleri Intel in tanımlamasına göre sezme işini yapmaktadırlar. Hız 2001 ve 2003 yılları arasında Intel ve AMD işlemci tasarımlarında çok az değişiklikler yaptı. Performans artışı mikroişlemcinin çekirdeğinde yapılan geliştirmelerden ziyade saat hızını arttırmaları sayesinde oldu ortalarında, Intel Pentium 4 işlemcilerinin saat hızını 3,4 GHz seviyesinin üstüne çıkarmakta ciddi sorunlar yaşadıklarını açıkladı. Bu hızın üstüne çıkma denemelerinde zaten son derece fazla ısınan işlemci çekirdeğinin yüksek frekanslarda çalışırken çok fazla ısı üretmesiydi. Bunun sonucunda işlemci performansını saat hızını arttırmaktan daha farklı şekillerde geliştirme yolunu seçti, cache bellek boyutunu büyütmek ve tek işlemci içine birden fazla çekirdek yerleştirmek gibi. Bu felsefe değişikliği sayesinde, 3,0 GHz saat hızındaki 1MB L2 cache bellekli Pentium 4 işlemci, 3,4 GHz saat hızında 512KB L2 cache bellekli bir Pentium 4 işlemciden daha yüksek performans gösterebilir. Saat hızı artık farklı Pentium 4 işlemciler arasındaki performans farkını kolayca belirleyemez. Bunun sonucu olarak Intel kendi kullandığı üç basamaklı sayıların kullanıldığı bir PR oranlama sistemini benimsedi. Intel şimdilerde müşterilerini işlemci performanslarını sadece saat frekans hızı değil PR oranlarına göre değerlendirmeleri için ikna etmek gibi zor bir işle meşgul, ne ilginçtir ki söz konusu problem de Intel tarafından yaratılmıştı. Bazı analizcilere göre PR sistemi (ve sadece MHz/GHz oranları) bir satış taktiğinden başka bir şey değil ve işlemci performansını ölçmek için yetersizler. Pek çok profesyonel ve ilgili amatör sistem performansını kapsamlı benchmark testleriyle ölçmeye, değerlendirmeye çalışıyorlar. 32 bit - 64 bite karşı 32-bitlik mimariden 64-bite geçiş çok temel bir değişim ve pek çok işletim sistemi bu yeni mimarinin avantajlarından yararlanmak için büyük oranda değişim geçirmek zorundalar. Diğer yazılımlar da aynı şekilde yeni özellikleri kullanmak için değiştirilmeliler; eski yazılımlar genellikle emülator üzerinden bir donanım uyumluluk modu (yeni işlemci yeni 64-bitlik komut setinin yanı sıra eski 32-bitlik komut setini de destekyecek) ya da 32-bitlik bir çekirdeğin de gerçek olarak ana işlemcinin (64-bitlik) içine gömülmesiyle (Intel in Itanium işlemcilerin içine 32-bitlik uygulamaları çalıştırabilmek için x86 işlemci çekirdeği koyması gibi) desteklenmektedir. >Bellek Aygıtlarının İsim, Amaç ve Karakteristiklerinin Tanımlanması Bellek türleri Genel DRAM Pin Sayısı DIMM 168-pin (SDRAM) DIMM 184-pin (DDR SDRAM) DIMM 240-pin (DDR2 SDRAM) DRAM: Dynamic Random Access Memory, veriyi elektrik sinyalleri olarak saklar. Bu sinyaller yok olmamaları için sürekli olarak tazelenmelidirler. SRAM: Synchronous Random Access Memory. SDRAM: Synchronous Dynamic Random Access Memory. Bellek giriş ve çıkışlarını senkronize etmek için saat sinyali kullanan bir DRAM teknolojisidir. Saat işlemcinin saatiyle koordinelidir, böylelikle işlemci ve bellek senkron hareket edebilirler. Senkronizasyon zaman gecikmelerini ortadan kaldırır, ardışık okuma ve yazma yapılabilmesini sağlar, bu da bilgisayarın genel performansını arttırır. SDRAM birbirinden ayrı eş zamanlı çalışan iki bellek kümesine sahiptir. Bir kümeye erişilirken, diğeri erişim için hazırlanır. SDRAM sistem saati tarafından kontrol edilir. SDRAM yalnızca kendisi için tasarlanmış bir bilgisayarda kullanılabilir ve başka herhangi tür bir bellek ile birlikte kullanılamaz. SDRAM 100MHz,

16 133MHz ve küçük veri bitleri yerine veri bloklarına erişebildiği bir patlama modunda çalışabilir. DDR / DDR2 DDR (Double Data Rate) temel olarak SDRAM çekirdeğine sahiptir ancak hız konusunda yapılmış eklentileri vardır. Sonuç olarak DDR verinin saat sinyalinin yükselen ve düşen kenarında gönderilip alınabilmesini başarır, bu da standart SDRAM e kıyasla bant genişliğinin iki kata çıkması anlamına geliyor. DDR saat frekansını değiştirmeksizin SDRAM in iki katı bellek erişim hızına çıkabilir. DDR bellek modüllerinde 184 pin ve merkez civarında bir çentik bulunur DDR2 bellekte 240 pin bulunur DDR ile DDR2 arasındaki fark DDR2 de bus ın bellek hücrelerinin iki katı hızda saat frekansına sahip olmasıdır. Bu sayede tek bir bellek hücresi saat döngüsünde iki farklı hücre bus kullanabilir ve aktarım gerçekleştirebilir. Bellek hücrelerini hızlandırmadan DDR2 etkili bit şekilde DDR belleğin iki katı bus hızına işlem yapabilir. DDR2 DIMM, DDR DIMM ile uyumlu değildirler. DDR2 DIMM deki çentik DDR DIMM dekinden farklı bir yerde, aynı zamanda pin yoğunluğu da daha fazla. DDR2 240 pin bir modülken DDR 184 pine sahip. 184-pin DIMM: DDR 200/266/333/400 DDR SDRAM 240-pin DIMM: DDR2 400/533/667/800 DDR -2 SDRAM DDR3 SDRAM DDR3, DDR SDRAM belleklerinin üçüncü neslidir. DDR2 gibi DDR3 te DDR bellek teknolojisinin evrimine devam ediyor ve daha yüksek hızlara çıkarken (1600 MHz seviyelerine kadar), daha düşük güç tüketimi ve daha az ısınmayı sağlıyor. Yüksek bant genişliği isteyen çift ya da dört çekirdekli sistemler için ideal bir çözüm. Aynı zamanda düşül güç tüketimi sayesinde server ve mobil platformlar için de son derece uygundurlar. RAMBUS: Direkt Rambus DRAM ya da DRDRAM (bazen yalnızca Rambus DRAM ya da RDRAM olarak adlandırılır) Rambus firması tarafından tasarlanan bir çeşit sekron dinamik RAM türüdür. Günümüz bilgisayarlarında pek yaygın kullanılmamaktadır. Kullanım Karakteristikleri Parity Non-Parity e Karşı Parity (denklik) bilgisayar belleğinde saklanan veriyi kontol eden bir kalite kontrol yöntemidir. Parity her veri baytının sonuna bir bit ekleyerek toplamdaki 1 lerin sayısının tek ya da çift olmasıyla ilgilidir. Parity kontrol devresi bu bitin değişmesi halinde verinin kaybedildiğini ya da bozulduğunu kısaca bir hata olduğunu anlar. İki parity protokolü mevcuttur, tek ve çift parity. Parity protokolü sadece tek bir bit hatayı tespit edebilir. Çok sayıda bitten oluşabilecek hataların tesbiti ve düzeltilmesi için üreticiler daha gelişmiş bir sistem olan Error Correcting Code (ECC) (Hata Düzeltme Kodu) sistemini kullanmalıdırlar. EEC Non-EEC ye Karşı Bellekte saklanan verinin doğruluğunu kontrol etmede kullanılan bir yöntemdir. EEC veri doğruluğunu bellekteki hataları bularak muhafaza eder. Parity den daha başarılıdır çünkü hem

17 tek bitlik hem de çok bitlik hataları bulabilir (parity yalnızca tek bitlik hataları bulabilir). EEC genellikle gelişmiş bilgisayarlarda ve veri doğruluğunun çok önemli olduğu dosya serverlarında bulunur. Gelişmiş server olarak tasarlanan bilgisayarlar EEC bellekleri destekler Ev ve küçük işyerlerinde kullanım için tasarlanmış bilgisayarlarda EEC destekli bellek bulunmaz. Tek yönlü Çift yönlüye karşı Bu fiziksel terim bellek yongasının bellek modülünün tek ya da iki tarafının kullanımıyla ilgilidir. 1.1 Bilgisayar Bileşenleri Bölüm Kişisel Bilgisayar Kullanımındaki Temel İlkelerin Tanımlanması bölüm 4 > Görüntüleme Araçlarının Amaç ve Karakteristiklerinin Tanımlanması, örneğin: Projeksiyon Makinesi Bir video projeksiyon makinesi video sinyalini alır ve görüntüyü bir lens sistemi vasıtasıyla projeksiyon ekranına yansıtır. Bütün projeksiyon makineleri görüntüyü yansıtmak için çok parlak bir ışık kullanır ve pek çok modern cihaz eğrileri, bulanıklığı ve diğer istenmeyen etkileri manuel ayarlarla kaldırabilir. Video projeksiyon cihazları konferans odalarında sunumlarda, sınıf eğitimlerinde ve ev sinema sistemlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Portatif projeksiyon makineleri için SVGA (800x600 piksel), XGA (1024x768 piksel) ve 720p (1280x720 piksel) çözünürlükler standarttır. Projeksiyon makinesi bilgisayara pek çok şekilde bağlanabilir örneğin; HDMI, Component t Video, VGA, DVI, Composite Video (RCA), S-Video, RS-232 CRT CRT (cathode ray tube / katot ışın tüpü), bir monitördeki resim tüpüdür. Tüpün arkasında negatif şarj edilmiş katot bulunmaktadır. Elektron tabancası yüklü ekrana elektronları ateşler. Ekran elektronlar tarafından vurulduğunda parlayan noktalar şablonuyla kaplıdır. Her üçlü nokta kümesi bir pikseldir ve üç nokta üç farklı renktir. Monitördeki görüntü genellikle bu küçük noktaların en azından onbinlercesinin bilgisayarın komutuyla oluşturulur. Pikseller birbirine ne kadar yakınsa ekrandaki görüntü de o kadar

18 keskindir. Monitördeki piksel uzaklığı nokta derecesi (dot pitch) olarak adlandırılır ve birimi milimetredir. Pek çok monitördeki nokta derecesi 0,28mm ya da daha küçüktür. Modern bir CRT ekranı büyük oranda esnektir: genellikle çözünürlükten piksel çözünürlüğe kadar destekleyebilirler. LCD Liquid crystal display (sıvı kristal gösterge) ince, düz bir alettir ve renkli ya da tek renkli piksel dizilerinin bir ışık kaynağı ya da reflektör önüne dizilmesiyle oluşturulmuştur. Çözünürlük: CRT monitörlerden farklı olarak, LCD monitörlerin en iyi görüntü kalitesini verebildikleri kendilerine ait bir çözünürlükleri vardır. Dot pitch: LCD piksellerinin tanecikliliğidir. Daha küçük tanecikler daha iyi sonuç. Görülebilir ebatlar: LCD panelin köşegen uzunluğu Giriş portları: (örneğin: DVI, VGA ya da S-Video vs.) Video Konnektör Tipleri: Video kart çıkışları, soldan sağa: VGA, S-Video ve DVI VGA Genel kullanımdaki 15-pin VGA konektör. Pek çok video kartında, bilgisayar monitöründe ve diğer cihazlarda bulunmaktadır. Analog video sinyali taşımak için yaygın şekilde kullanılmaktadır. Genel olarak CRT monitörlerde kullanılsa da LCD monitörlerde de kullanılmaktadır. Yaygın kullanılan VGA konektörüne neredeyse evrensel isim olarak HD-15 adı verilmiştir. HD High Standart (Yüksek Standart) anlamındadır.

19 Mini VGA Mini-VGA konektörü dizüstü bilgisayarlarda ve başka bazı sistemlerde standart VGA yerine kullanılmaktadır. Küçük ve kullanışlı olmasının yanı sıra mini-vga portu aynı zamanda VGA sinyaline ek olarak hem birleşik (composite) hem de S-Video çıkışını destekleyebilmektedir. DVI Digital Visual Interface (DVI) (Dijital Görüntü Arayüz) düz LCD bilgisayar monitörleri ve dijital projeksiyon makineleri gibi dijital görüntü araçlarının görüntü kalitesini olabilecek en iyi seviyeye çıkartmak için tasarlanmış bir dijital arayüz standartıdır. Dijital sinyallerin yanı sıra DVI konektöründe VGA konektöründe bulunan analog sinyaler için kullanılan pinlerde bulunmaktadır. Bu sayede basit bir giriş adaptörüyle DVI çıkışı VGA monitöre rahatlıkla bağlanabilir. Bu özellik DVI teknolojisini evrensel hale getirmek için eklenmiştir, çünkü bu sayede her iki tür monitöre de (analog ya da dijital) aynı konektör ile bağlantı yapılması mümkündür. Konektör aynı zamanda her ne kadar pek çok cihaz tarafından desteklenmese de yüksek çözünürlüklü göstergeler için ikincil bir veri bağlantısı da sağlamaktadır. Bunu destekleyen cihazlarda konektör bazen DVI-DL (dual link / çift bağlantı) olarak adlandırılır. DVI konektörleri bu sebeple desteklediği sinyal yapısına göre üç farklı şekilde isimlendirilir: DVI-D (sadece dijital)

20 DVI-A (sadece analog) DVI-I (dijital ve analog) HDMi HDMI (High-Definition Multimedia Interface / Yüksek Çözünürlüklü Multimedya Arayüzü) sıkıştırılmamış her türlü ses ve video verisini aktarabilmeyi başaran bir arayüzdür. HDMI HDCP (High bandwidth Digital Content Protection / Yüksek bant genişlikli Dijital İçerik Koruması) Dijital Haklar Yönetimi teknojisi ile uyumludur. HDMI uyumlu herhangi bir dijital ses/video cihazıyla (DVD player, bilgisayar, video oyun sistemi ya da AV alıcı), dijital ses ve/veya video monitörü arasında arayüz sağlar. Standart HDMI konektörlerinde 19 pin bulunmaktadır ve tek bağlantılı DVI (DVI-D ya da DVI-I fakat DVI-A ile değil) günümüz bilgisayar monitörleri ve grafik kartları gibi dijital video sinyali kullanan sistemlerle uyumludur. Bunun anlamı uygun adaptör ve kablolarla bir DVI-D kaynağının HDMI monitör çalıştırabilmesidir, bunun tam tersi de mümkündür ancak HDMI sisteminin sağladığı ses ve uzaktan kontrol özellikleri desteklenememektedir. Pek çok bilgisayar DVI göstergeleri HDCP desteği sağlamadığından, sinyal kaynağı son kullanıcının bazı kısıtlı içeriği görmesini ya da (özellikle) kopyalamasını engelleyebilir. S-Video