Başyazı Bankacılık Sorumluluğu... Ergun ÖZEN

Transkript

1 Başyazı Bankacılık Sorumluluğu... Ergun ÖZEN "İyi ki bu kriz olmuş demek istemiyoruz... Ama hangi banka üreticinin, esnafın yanında, hangisi değil bu sayede görmüş olduk. Garanti Bankası'nın kredi projesi bize cansuyu olacak..." Bu sözler, Ankara Ticaret Odası (ATO)Başkanı Sayın Sinan Aygün'ün, 8 Ağustos 2002 günü Ankara'da imzaladığımız kredi protokolü sonrasında basına da yansıyan sözleri... O gün ATO'yla, sonrasında İstanbul ve İzmir Ticaret Odaları'yla yaptığımız anlaşmalarda, hep benzer sözleri duyduk. "Garanti Bankası'na teşekkür ediyoruz..." Bu sözler, ekonomimizin en çok ihtiyaç duyduğu ve özlemle beklediği canlanmanın kıvılcımını yakmak konusundaki kararlılığımızda, ne kadar haklı olduğumuzu bir kere daha gösterdi. Kriz boyunca hep tekrar ettiğimiz bir cümle var: "Hepimiz aynı gemideyiz..." Bugün bu gerçek daha da güçlü bir şekilde teyid ediliyor. Biliyoruz ki, büyümeye geçebilmek ve sağlıklı ekonomik yapıya kavuşmak için, makro istikrarı oluşturmalıyız. Garanti Bankası olarak, içinde bulunduğumuz zor günlerden, ancak birbirimize destek olarak çıkabileceğimizi biliyoruz. Bu amaçla, üzerimize düşen sorumluluğun da bilinciyle, inisiyatifi ele alarak KOBİ'ler için uygun kredi programını başlattık. Proje kapsamında, ticaret odaları üyelerine, ilk 12 ayı sabit olacak şekilde otomobil kredisi faizi oranında, 24 aya kadar vadeyle 2 ila 50 milyar TL tutarında kredi kullandıracağız. Kredinin geri ödemesi ise aylık ya da 3 aylık taksitlerle yapılabilecek. Böylece KOBİ'lerin önlerini görmesine yardım edecek, bir nebze de olsa rahat nefes almalarını sağlayacağız. Benzer yaklaşımların tüm sektörlerde hayata geçirileceğini ve başlayan iyi niyetli uygulamaların KOBİ'lerin kendine olan güvenini artıracağını umuyoruz. Böylece, reel sektörün yatırım ve üretim kararını cesaretle ve daha kolay alacağına, zincirleme reaksiyonu başlatarak ekonomiyi düzlüğe taşıyacağına inanıyoruz. Garanti Bankası olarak, sosyal sorumluluğumuzun bilinciyle elimizi taşın altına koymaya devam edeğiz... Çünkü hepimiz aynı gemideyiz...

2 Dünyada Ekonomi ÜLKE BORÇLARININ YENİDEN YAPILANDIRILMASI: GEREKLİLİK, TEMEL UNSURLAR VE BEKLENEN FAYDALAR Yazan: Hikmet Can Yılmazsoy, Finansal Kurumlar Müdürlüğü, Kredi Analiz ve Yurtdışı Koordinasyon IMF ve Dünya Bankası nın Eylül ayında gerçekleştirdiği görüşmelerde üzerinde durulan konulardan biri, IMF Birinci Başkan Yardımcısı Anne O. Krueger tarafından 2001 yılı Kasım ayında gündeme getirilen Ülke Borçlarını Yeniden Yapılandırma Mekanizması (Sovereign Debt Restructuring Mechanism) oluşturulması önerisiydi. Bu ayki yazımızda, 2003 ilkbaharındaki IMF toplantısında hakkında somut bir öneri getirilmesi planlanan bu tür bir mekanizmaya duyulan ihtiyaç, mekanizmanın sahip olması gereken unsurlar ve beklenen faydalar, Krueger tarafından hazırlanan A New Approach To Sovereign Debt Restructuring adlı kitapçığa(*) dayanılarak ana hatlarıyla ele alınmaktadır. Özellikle son on yıl içerisinde, sendikasyon kredileri yerine menkul kıymet ihracıyla borçlanma yönündeki trend sonucu ülke borçlarının kompozisyonunda görülen değişim ve sermaye piyasalarında yaşanan hızlı entegrasyon süreci, gelişmekte olan ülkelerin uluslararası piyasalarda gerçekleştirdikleri borçlanmaların çehresini önemli ölçüde değiştirmiştir. Kreditör sayısı ve çeşitliliğinin artması beraberinde kâr ve risk anlayışında değişiklikler getirmiş, kreditörlerin hak ve talepleri daha kompleks bir hal almıştır. Bir yandan kredi kaynaklarının genişlemesi ve risk dağılımı sağlanırken, diğer yandan bir ülkenin borçlarını ödeyememesi durumunda borç verenler tarafından ortak aksiyon alınabilmesi oldukça zorlaşmıştır. Bu durum, borçlu ülkelerin, borçlarının yeniden yapılandırılmasını erteleme eğilimlerine hizmet ederek, yeniden yapılandırma sürecindeki belirsizlikleri ve değer kaybını artırıcı rol oynamıştır. Ülke borçlarının yeniden yapılandırılması konusunda halihazırda uygulanan süreçlerin istenenden uzun ve maliyetli olduğu konusunda görüş birliği mevcuttur. Borçların yapılandırılması konusunda belirgin ve süratli bir süreç bulunmaması ise çeşitli maliyetler getirmektedir: Çevrilemez borç yükü altındaki ülkeler, borçların yeniden yapılandırılması faaliyetlerini erteleyerek ellerinde kalan kaynakları da tüketmekte, gerek kendilerini, gerekse kreditörlerini daha sorunlu bir durumda bırakmaktadırlar. Kreditörlerin çoğunluk oylarıyla yeniden yapılandırma şartlarını belirleyebildiği bir mekanizmanın eksikliği, adil bir borç yapılandırılması sürecini oldukça güçleştirmektedir. Bazı kreditörlerin alacaklarının tümünü tahsil edebilmek için beklemeyi göze almaları, yeniden yapılanmayı geciktirebilmekte, hatta gerekli yeniden yapılandırılma üzerinde uzlaşmayı imkansız kılabilmektedir. Ekonomik sistemden soyutlanma, politik kargaşa ve sermaye piyasasına uzunca bir süre ulaşım kaybı konularındaki kaygılar, ülkelerin borç yapılandırma mekanizmalarına uzak durmalarına yol açmaktadır. Yukarıda değinilen sorunların sağlıklı bir biçimde aşılabilmesi, borç yapılandırılması mekanizmasının, Varlık değerlerinin ve kreditörlerin haklarının korunmasını amaçlarken, borçlunun varlığını sürdürmesine ve büyümesine yönelik uzlaşmanın yolunu açmasını, Borçlunun kreditörleriyle zaman kaybetmeksizin masaya oturmasını teşvik edici olmasını,

3 Diğer taraftan, ülkelerin gerekli ekonomi politikası değişikliklerini yapmak yerine borçlarını erteleme yoluna gitmelerini özendirmemesini gerekmektedir. Her ne kadar borçlarını ödeyemez duruma geldiklerinde şirketler ya da yerel yönetimler için uygulanan yasal düzenlemelerin ülkeler üzerinde uygulanabilirliği kısıtlı olsa da, söz konusu düzenlemeler ülke borçlarının yeniden yapılandırılması mekanizmasının ne tür unsurlar içermesi gerektiği konusunda yol gösterici olmaktadır. Bu noktadan hareketle, söz konusu mekanizmanın temel unsurları şu şekilde özetlenebilir: Çoğunluk oyuna dayalı yeniden yapılandırma: Yeterli çoğunluk oyunun, yeniden yapılandırma konusunda görüş ayrılığı içerisindeki taraflar üzerinde bağlayıcı olmasını sağlayabilmesi, oluşturulacak mekanizmanın en önemli unsurudur. Söz konusu zorunluluk, bazı borçlanma senetlerinde yer alan birlikte hareket maddelerinin, ülkelerin başvurdukları tüm borçlanma araçlarına yaygınlaştırılmasını gerektirmektedir. Yasal yaptırımların geçici olarak durdurulması: Yeniden yapılanma üzerinde uzlaşma sağlanana kadar kreditörlerin borçlu ülkeye yasal yaptırım uygulamalarının belirli bir süre için durdurulması, yapılandırmanın verimli bir şekilde uygulanabilmesi açısından önemlidir. Böylelikle bazı kreditörlerin diğer kreditörlerle ortak hareket ederek yeniden yapılandırma üzerinde uzlaşma yolunu denemeksizin kendi alacakları için yasal yaptırım yoluna gitmelerinin önlenmesi mümkün olacaktır. Kreditör haklarının korunması: Yeniden yapılandırma mekanizmasının, yasal yaptırım uygulanmasının durdurulduğu süreçte kreditörlerin haklarının korunmasına yönelik tebdirleri içermesi gerekmektedir. Borçlu ülkenin öncelik hakkı bulunmayan kreditörlere ödeme yapmasının önüne geçilmesi ve borçlunun varlıklarının değerini korumaya yönelik politikaların varlığının sağlanması belirtilen tedbirlerin iki önemli öğesidir. Öncelikli finansman: Yeniden yapılandırma sürecinde sağlanacak finansman gerek kreditörlerin, gerekse borçlu ülkenin ortak çıkarınadır. Fakat halihazırda böylesi bir süreçte finansman kaynağı sağlanmasına yönelik teşvikler bulunmamaktadır. Yeniden yapılandırma mekanizması, adı geçen süreçte sağlanacak finansmanı daha önce sağlanmış bulunan kredilere göre öncelikli konuma getirerek söz konusu teşviği sağlayabilmelidir. Yeniden yapılandırma mekanizmasının yukarıda özetlenen noktaları göz önüne alacak şekilde oluşturulması ve uygulanması, birlikte hareket sorununu çözecek, borçlunun çevrilemez borç yüküne erken aşamalarda eğilmesini sağlayacaktır. Böylelikle ülkelere açılan krediler daha çekici bir aktif haline gelecek, uluslararası sermaye piyasalarının verimliliği artacaktır. (*) Krueger, Anne. A New Approach To Sovereign Debt Restructuring. Washington D.C.: International Monetary Fund, 2002.

4 Dünyada Bankacılık VARLIK YÖNETİMİ NDE SON GELİŞMELER Yazan: Umut Çakıcı, Finansal Kurumlar Müdürlüğü, Krediler ve Yurtdışı Koordinasyon Yüksek Varlık Sahibi Kişiler Varlık yönetimi en kısa tanımı ile yüksek geliri ve önemli miktarda birikimi bulunan kişilere, kişiye özel yatırım ve finansman hizmetlerinin sunulmasıdır. Gayrimenkul dahil 1-30 milyon Dolar arasında varlığa sahip olan kişiler Yüksek Varlık Sahibi, 30 milyon Dolar üzerinde varlığı bulunan kişiler ise Ultra Yüksek Varlık Sahibi olarak nitelendirilmektedir. Bugün varlık yönetimi hizmeti sunan finans kuruluşlarının iştahını kabartan varlıklarının toplamı 27 trilyon Dolar a ulaşan, 7.1 milyon kişi bulunmaktadır lerden bu yana sözkonusu kitlenin sayısında yılda ortalama %6-10 oranında artış olmasına rağmen, 2001 senesinde bu oran %3 ile sınırlı kalmıştır. Global ekonomik durgunluk ve sermaye piyasalarının kötü performansı bu azalışın temel nedenleridir. Ancak bunun bir geçiş dönemi olduğu ve büyüme oranının önümüzdeki senelerde ortalama %8 olacağı tahmin edilmektedir. Yüksek Varlık Sahibi Kişiler geleneksel olarak portföylerinde yüksek getirili bonolar ya da hisse senetlerine ağırlık verme eğiliminde olan yatırımcılardır. Genellikle riskli ürünlere yatırım yapma eğiliminde olan bu kişilerin davranış biçimlerinde, içinde bulunduğumuz global ekonomik koşullar nedeni ile değişiklikler olmaya başlamıştır. Dünya borsalarındaki ciddi düşüşler ve bazı bonolardaki risklerin artması sonucu bu kişiler artık varlıklarını kısa sürede ikiye katlamaktan çok, korumayı tercih etmektedirler. Bankaların Varlık Yönetiminden Sağladıkları Gelirdeki Ciddi Düşüş... Varlık yönetimi hizmeti veren finans kurumları müşterilerinden belli bir servis ücretinin yanısıra portföy tutarı ya da getiri üzerinden komisyon almaktadırlar. Sağlanan getiri üzerinden komisyon almak daha yaygın bir uygulamadır. Geçtiğimiz yıl sermaye piyasalarının kötü performansı sonucu varlık yönetimi gelirleri çeşitli ülkelerde ortalama %70 e varan oranlarda düşüş göstermiştir. Sektördeki çok yoğun rekabet de dikkate alındığında gelirleri düşen kurumlar için aşağıdaki noktalar büyük önem kazanacaktır; Müşterileri çok daha iyi tanımak, yatırım tercihlerini takip ve analiz etmek, Yeni, kişiye özel ürünler geliştirmek, Müşterilerin gelir analizlerini daha etkin yapmak ve sadece kâr elde edilen müşterilere yönelmek. Ayrıca kısa vadede, düşen gelirler birçok kurumu maliyet düşürücü tedbirler almaya zorlamıştır. Önümüzdeki günlerde maliyetlerini kontrol edebilen ve ölçek ekonomisini yakalayabilenlerin dışındaki kurumların faaliyetlerine devam edebilmesi oldukça güçleşecektir. Diğer taraftan varlık yönetimi için ayrılan yıllık 2.7 milyar Dolar lık bilişim teknolojisi harcamalarının önümüzdeki yıllarda da ortalama %5 oranında artış göstermesi beklenmektedir. Bu durumun temel nedeni Müşteri İlişkileri Yönetimi ne daha fazla yönelerek müşterilerin isteklerine daha iyi cevap verebilmek ve müşteri kârlılığını yakından takip ederek, kâr elde edilmeyen müşterileri tekrar gözden geçirmektir. Bunun yanısıra bankalar özellikle sistem güvenliklerine her zamandan daha fazla yatırım yapmak zorunda. Özellikle 11 Eylül saldırısından sonra bireylerin bilgilerinin çalınması ihtimaline karşı tüm kurumlar

5 eskisinden çok daha fazla dikkatli. Yapılan araştırmalarda 11 Eylül den sonra, müşterilerin hem portföylerinin güvenliği hem de bilgilerinin gizliliğine verdikleri önemin arttığı görülmekte. Bireylerin Beklentileri: Yüksek Varlık Sahibi Kişiler için bilgilerinin gizliliği herşeyden önce geliyor. Bu kriter varlık yönetimi hizmetleri verilmeye başlandığı günden itibaren değişmeyen tek özellik olarak görülmekte. Bunun yanısıra kişiye özel hazırlanmış ürünler de önemini giderek arttırmakta. Son günlerdeki en önemli değişim ise bireylerin daha az risk alarak varlıklarını agresif bir şekilde arttırmaya çalışmak yerine koruma eğilimi. Göreceli olarak düşük servete sahip kişiler daha fazla getiri için risk alırken, servet büyüdükçe yatırımcılar daha az riskli portföyleri tercih ediyorlar. Günümüzde varlık yönetimi şirketleri öncelikli görevi olan yatırımları yönlendirmenin yanısıra, müşterilerinden gelen talep üzerine çok daha özellikli ihtiyaçlarına da cevap veriyor. Sözkonusu hizmetler 5 ana başlık altında toplanabilir: 1. Aktif Yönetimi: Bireylerin yatırımlarının tercihleri çerçevesinde yönlendirilmesi. 2. Borç Yönetimi: Kişiye özel kredi imkanlarının sunulması. Finans kurumları özellikle mortgage kredilerinde uzmanlık hizmeti sunmakta. 3. Vergi Yönetimi: Kişilere özel vergi stratejileri ve varlık transferi üzerine danışmanlık hizmetlerinin verilmesi. 4. Risk Yönetimi: Bireylerin iş alanlarındaki finansal risklerini ortadan kaldırabilmek için finansal ürünler ve sigorta ürünlerinin sunulması. 5. Hayır İşleri Yönetimi: Bireylerin, vergi avantajları da gözönüne alınarak, sosyal yardım organizasyonlarının düzenlenmesi ve bu organizasyonlara danışmanlık hizmeti verilmesi. Son günlerde yapılan araştırmalar, varlık yönetiminde müşteri sadakatinin düşük olduğunu göstermektedir. Araştırma sonuçları, aldıkları hizmetten memnun olmadıklarını söyleyenlerin oranının %22 olmasına rağmen, çalıştıkları kurumu değiştirmeyi düşünenlerin oranının %43 olmasına dikkat çekiyor. Çalıştığı finansal kurumu değiştirmeyenlerin en önemli gerekçesi ise %31 ile alternatiflerin yetersiz olması. Anahtar: Maliyet Kontrolü ve İyi Müşteri Analizi Olumsuz ekonomik koşullara rağmen, kişilerin kendilerine özel ürünler talep etmesi nedeni ile, varlık yönetimindeki pazar gittikçe büyümektedir. Son iki senedir gelirler düşse de sektördeki %60 lık büyüme, varlık yönetiminin ne denli önemli bir gelir kaynağı olabileceğini gösteriyor. Düşen gelirlere karşılık maliyetlerini kontrol edebilen ve şirketiçi verimliliği yakalayabilen finansal kurumlar müşterilerin isteklerine cevap verdikleri sürece kar etmeye devam edecekler. Burada en önemli göstergelerden biri çalıştığı kurumu değiştirmek isteyenlerin oranının %43 ancak alternatif olmadığını belirtenlerin oranının %31 olması. Bankalar ve diğer varlık yönetimi şirketleri de bu amaçla CRM e verdikleri önemi arttırarak müşterilerin ihtiyaçlarına daha iyi cevap verebilme amacındalar. Aynı zamanda sistem güvenliklerini ve müşteri takip sistemlerini geliştirebilen kurumlar avantajlı durumda olacaklar. Bir yandan faaliyet giderleri düşürülmeye çalışılırken, diğer yandan da teknolojiye yatırım yapılması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu durumda, özkaynakları güçlü olan büyük bankalar önümüzdeki dönemde başarıyı yakalamaya aday olacaklar. Ancak, çok ayrıcalıklı hizmet verebilecek olan küçük varlık yönetim şirketleri de bu pastadan pay alacaktır.

6 İç Ekonomi İhracat, Otomotiv, Çelik ve Konfeksiyon İle Patladı Ekim ayında ihracat aylık bazda ilk kez 3 milyar 652 milyon dolara yükselerek tarihi bir rekora ulaştı. Aylık ihracat ilk kez 3.5 milyar doların üzerine çıkarken, 10 aylık toplam ihracat 29.2 milyar dolar, ekim sonu itibariyle yıllık ihracat ise 34.6 milyar dolara ulaştı. Türkiye İhracatçılar Birliği TİM in kayıtlarına göre, ekimde ihracat bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 28.8 artarak toplam 3 milyar milyon dolara çıktı. Ekim ayı ihracatında rekora ulaşılmasında sanayi sektörünün ihracatındaki yüzde 35.6 oranındaki büyüme etkili oldu. Ekimde, 3 milyar 19 milyon dolarlık sanayi ürünü ihraç edildi. Sanayi ihracatı içinde otomotiv ve yan sanayii, hazır giyim ve konfeksiyon ile demir ve demir dışı metaller ihracatı en çok artan alt sektörler oldu ve bu kalemler aylık ihracatın yaklaşık yüzde 50 sini oluşturdu. Yıllık İhracat 34.5 Milyar Dolar Taşıt araçları ve yan sanayii ihracatı ekimde bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 51.8 artarak 505 milyon 285 bin dolara yükseldi. Hazır giyim ve konfeksiyon ihracatı ise yüzde 35.6 lık artışla 802 milyon 804 bin dolar, demir ve demir dışı metallerde de yüzde 49.6 lık artışla 506 milyon 926 bin dolarlık ihracat gerçekleştirildi. Ekim ayındaki bu yüksek performanstan sonra ihracatçı birliklerinin yılın ilk 10 ayında kayda aldığı toplam ihracat ise yüzde 13.8 artarak 29 milyar milyon dolara çıktı. Yıllık ihracat da ekim sonu itibariyle ilk kez 34 milyar dolar sınırını aşarak 34 milyar milyon dolara kadar yükseldi. Yıllık ihracatta geçen yılın, ekim sonu itibariyle yıllık ihracatına göre yüzde 13.5 oranında bir büyüme kaydedildi. Borsa Şirketlerinde 1.4 Katrilyon Kâr Hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsa sı İMKB de işlem gören 277 şirketin toplam kârı 1 katrilyon 385 trilyon lira oldu. Sadece Türk Lirası bazında ele alındığında bu rakam, aynı 277 şirketin 1 katrilyon lira düzeyindeki 2000 yılı 9 aylık sonuçlarından daha iyi çıktı. Geçen yılın 9 aylık döneminde aynı 277 şirketin toplam zararları ise 1.4 katrilyon liraydı. Başbakan Bülent Ecevit in sağlık sorunları ve erken seçim nedeniyle bu yılın ikinci ve üçüncü 3 aylık dönemlerinde tedirgin davranılmasına rağmen, başta döviz ve faiz olmak üzere, kısmen öngörülebilir ortamın oluşmasıyla ekonomideki durgunluğun aşılabileceği halka açık şirketlerin bilançolarıyla kendini gösterdi. Yedi sigorta şirketi ve bankalar dışında, holding, yatırım ortaklıkları, gayrimenkul yatırım ortaklıkları dahil 270 şirketin toplam 9 aylık kârı ise 1 katrilyon 295 trilyon lira oldu. Dalgalı kura geçiş sonrası dikkate alındığında, açıklanan son bilançolar 2001 yılı 6 aylık döneminden bu yana açıklanan bütün rakamlardan daha iyi sonuçlar ortaya koydu. Dolar bazında bakıldığında ise geçen yılın 9 aylık döneminde yaklaşık 1 milyar dolar zarar ettiğini açıklayan 277 şirketin bu yılın dokuz aylık dönemindeki kârı 834 milyon doları buldu. Sigorta şirketleri ile bankalar hariç bırakıldığında 270 halka açık şirketin bu yılın 9 aylık döneminde açıkladığı

7 net kâr dolar bazında yaklaşık 780 milyon dolar oldu. Aynı 270 şirketin 2000 yılı 9 aylık verilerine göre dolar bazındaki kârı ise yaklaşık 1.4 milyar dolardı. En Kârlı Şirketler 9 aylık bilanço sonuçlarına göre Çukurova Elektrik, 227 trilyon liralık net kâr ile İMKB nin en kârlı şirketi olurken, Turkcell 207 trilyon lira net kâr ile en kârlı ikinci şirket haline geldi. Sırf bu iki şirketin, geçen yılın 9 aylık döneminde açıkladıkları zarar toplamı 789 trilyon liraydı. çekti. İMKB nin en kârlı üçüncü şirketi olan Arçelik 126 trilyon liralık net kâr açıklarken, diğer taraftan geçen yılın aynı döneminde açıkladığı 1.4 trilyon liralık kâra göre yüzde gibi bir kâr artışı sağlayarak, başka bir açıdan da dikkat Borsada en fazla zarar eden şirketler ise trilyon lirayla Ford Otosan, 121 trilyon lirayla Ereğli Demir Çelik, 91.9 trilyon lirayla Kardemir oldular. Sonuçlar Daha İyi Bankalar ve sigorta şirketleri dışında kalan 270 şirketin 9 aylık bilançolarına göre toplam finansman giderleri 3 katrilyon 253 trilyon lira oldu. Geçen yılın 9 aylık döneminde ise bu şirketlerin finansman giderleri 6 katrilyon 349 trilyon liraydı. Dolar bazında son bir yıl içinde 270 şirketin finansman giderleri, 4 milyar 155 milyon dolardan, yaklaşık 2 milyar dolara indi yılının 9 aylık döneminde aynı 270 şirketin finansman giderleri toplamı 1 milyar 660 milyon dolar düzeyindeydi. Faaliyet Kârı 3 Katrilyon 270 borsa şirketinin 9 aylık verilerine göre esas faaliyet kârları ise 3 katrilyon 345 trilyon lira çıktı. Geçen yılın 9 aylık döneminde 2 katrilyon 855 trilyon lira olan esas faaliyet kârı aynı 270 şirket için 2000 yılının 9 aylık döneminde 1 katrilyon 688 trilyon lira düzeyindeydi. Dolar bazında bakıldığında ise geçen yıldan bu yıla esas faaliyet kârı toplamının yaklaşık 295 milyon dolar artışla, 1.7 milyar dolardan 2 milyar dolara çıktığı dikkat çekti. Enflasyon Beklentisi %32.3 e Geriledi Merkez Bankası, bu yıl sonu itibariyle enflasyon beklentisini yüzde 32.3 e çekerken, Kasım ayı verileri ışığında 2003 yılı enflasyon beklentisinin de yüzde 26.5 olarak tahmin edildiğini açıkladı. Merkez Bankası ndan yapılan açıklamada, Ekim ayı enflasyonu ışığında ileriye dönük bekleyişler ile ekonominin genel görünümü değerlendirildi. Bu yıl enflasyonda sağlanan başarının, diğer ekonomik verilerdeki olumlu gelişmelerle birlikte olduğu ifade edilen açıklamada, 2002 yılı başında Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) için öngörülen yüzde 3 lük artış hızının, başlangıçta piyasalarca ulaşılamaz olarak görüldüğü ifade edildi. Geçen Ocak ayında, 2002 yılı GSMH büyüme hızı beklentisi yüzde 2.7 iken, Nisan ayında yüzde 2 ye düştüğü vurgulanan açıklamada, Ancak yılın ilk yarısındaki büyüme hızı yüzde 4.7 ye ulaşmıştır denildi. Ekonominin Genel Görünümü Açıklamada, ekonominin genel görünümüne ilişkin şu bilgilere yer verildi: Kapasite kullanım oranı, sanayi üretim endeksi ve genel gidişata ilişkin beklentilerdeki iyileşme, büyüme hızının yıl sonunda

8 yüzde 4 ün üzerine çıkacağına işaret etmektedir. Nitekim Kasım ayı beklenti anketi sonuçlarına göre, piyasaların 2002 yılı büyüme hızı bekleyişi de yüzde 4.3 e yükselmiştir. Açıklamada, Mayıs ayından itibaren yoğunlaşan siyasi belirsizlik algılamasına rağmen, gerek enflasyon gerek diğer ekonomik değişkenlerdeki olumlu gelişmelerin temel nedeninin, programda öngörülen yapısal reformların gerçekleştirilerek ekonominin kırılganlığının azaltılması ile sıkı maliye ve para politikaları olduğu vurgulandı. Ne Oldu Da Göstergeler İyiye Gidiyor? Nitekim, piyasalardaki siyasi belirsizliğin algılanmasına karşın, gerek 28 Haziran 2002 ve gerekse 5 Ağustos 2002 tarihli basın duyurularında, iki nedenle Merkez Bankası nın ileriye yönelik bakışının olumlu olduğunun açıkça belirtildiği ifade edilen açıklamada, şöyle denildi: Birincisi, öngörülen yapısal reformların büyük çoğunluğunun gerçekleştirilmesinin, ekonominin belirsizliklere ve dışsal şoklara karşı kırılganlığının azaltılmasıydı. İkincisi ise sürdürülebilirlik tartışmalarına son veren ve bu nedenle, piyasalarda istikrarı sağlamak yönünde önemli adımların atılmasını sağlayan programın başarılı sonuçlarının dikkate alınarak, kesintisiz uygulanma olasılığının yüksek olmasıydı. Ancak, seçim sürecinde sınırlı da olsa kamu maliyesinde bozulma gözlemlenmiş ve bazı yapısal düzenlemelerde gecikmeler ortaya çıkmıştır yılında uygulanan maliye ve para politikaları ile ekonomik program çerçevesinde gerçekleştirilen yapısal reformlar, fiyat istikrarının sağlanması sürecinde belirleyici olmuş, enflasyonda hızlı bir düşüş sağlanmıştır yılı sonunda yüzde 68.5 olan TÜFE (tüketici Fiyat Endeksi) enflasyonu, Ekim ayında Ocak 1998-Ekim 2002 dönemindeki en düşük seviyesi olan yüzde 33.4 e gerilemiştir. Mevcut gelişmeler, TÜFE enflasyonunun yıl sonunda yüzde 35 lik hedefin altında kalacağını göstermektedir. Enflasyon Düşüyor Açıklamada, beklenti anketi sonuçlarına, piyasaların enflasyon bekleyişinin de, yıl başından bu yana sürekli azalarak Kasım ayı itibariyle, ilk döneminde yüzde 32.3 e gerilediğine dikkat çekilen açıklamada, şu görüşe yer verildi: Yıl sonu enflasyon beklentilerindeki iyileşmeye paralel, gelecek 12 aya ilişkin enflasyon bekleyişlerinde de sürekli bir gerileme eğilimi gözlenmiş ve Kasım ayı ilk dönem sonuçlarına göre gelecek 12 aya ilişkin enflasyon beklentisi yüzde 26.5 e gerilemiş bulunmaktadır. Yapısal Reformlar Devam Etmeli Merkez Bankası ndan yapılan açıklamada, enflasyondaki gerilemeyi, yapısal reformların 2003 yılında da kesintisiz devamı ve mali disiplinin sürdürülmesinin de önemli ölçüde etkileyeceği vurgulandı. Yapısal reformlardan ve bütçe disiplininden hiçbir şekilde ödün verilmemesi istenen açıklamada, bunun, bekleyişlerde gözlemlenen iyileşmeyi daha da arttıracağı ve dolayısıyla enflasyonu etkileyen temel değişkenlere olumlu yansıyacağı ifade edildi. Açıklamada, kısa vadeli faiz oranlarının sadece ve sadece fiyat istikrarı hedefi çerçevesinde belirlenmeye devam edileceği dikkate alındığında, mevcut programın ilkelerine uyulması, hem enflasyonla mücadeleyi kolaylaştıracak, hem de enflasyonla mücadelenin ekonomik büyüme üzerinde yaratacağı baskıyı azaltacaktır denildi. Kısa Dönemdeki Riskler Merkez Bankası açıklamasında, kısa dönemde enflasyondaki gelişmeleri olumsuz etkileyecek risklerin de altı çizildi. Bu çerçevede gıda ve tarım fiyatlarının yüksek seyretme riski olduğu, yine tarım fiyatlarında gözlenen yükselmenin de önümüzdeki aylarda gıda fiyatlarının hızlanmasına yol

9 açabileceği vurgulandı. Açıklamada, önümüzdeki dönemde kamu fiyat artışlarının göreli olarak hızlanması olasılığı da, enflasyondaki düşüşü olumsuz etkileyebilecek bir diğer olumsuzluk olarak sıralandı. Kamunun olduğu kadar, özel sektörün de enflasyonla mücadelede önemli yer tuttuğu belirtilen açıklamada, özel sektörün gelirler ve fiyat politikasını enflasyon hedefini dikkate alarak belirlemesi istendi. Belirsizliklerin ortadan kalkması ve güven artışına bağlı olarak ortaya çıkabilecek talep artışının özel kesimce kar marjlarını artırma fırsatı olarak görülmemesi gereğine dikkat çekilen açıklamada, enflasyonla mücadelenin maliyeti azaltmak açısından çok önemli bir faktör olduğu vurgulandı. Enflasyon Değerlendirmesi Merkez Bankası açıklamasında, enflasyonda kaydedilen gelişmelere ilişkin değerlendirmelerde de bulunuldu. Son 3 ayda döviz kurunun göreli istikrar kazanması ve iç talebin sınırlayıcı etkisinin devam etmesinin, Ekim ayında da enflasyon gelişmelerini olumlu etkilediği bildirildi. Gıda ve giyim fiyatlarında mevsimsel etkilerden kaynaklanan yüksek artış oranlarının, geçen ay tüketici fiyat (TÜFE) artışının altında yatan temel unsur olduğu vurgulanan açıklamada, toptan eşya fiyatlarını (TEFE) ise tarım fiyatlarındaki son 5 yılın en yüksek Ekim ayı artışının olumsuz etkilediği kaydedildi. Yıllık enflasyonun da, Eylülde olduğu gibi Ekim ayında da gerilemeye devam ettiği ifade edilen Merkez Bankası açıklamasında, kamu imalat sanayi fiyatlarının da, Şubat ayından bu yana en düşük artışı gösterdiği belirtildi. Açıklamada, kamu fiyat artışlarındaki yavaşlama ve Türk Lirasının son 3 aydaki istikrarlı seyrinin, özel imalat sanayi fiyat artışlarını da sınırladığı kaydedildi. Gurbetçi 12 Yılda 44.3 Milyar $ Gönderdi Gurbetçilerin Türkiye ekonomisine doğrudan katkısı, bu yılın 8 ayında 1 milyar 372 milyon dolar oldu. Yurt dışındaki işçilerin Türkiye ye 1990 yılından bu yana gönderdiği para ise 44.3 milyar doları buldu. Merkez Bankası verilerine göre, yurtdışındaki işçiler geçen yılın aynı döneminde, Türkiye ye 1 milyar 919 milyon dolar döviz göndermişti. Gurbetçilerin Türkiye ye 1990 yılından bu yılın Ağustos ayına kadar geçen sürede gönderdiği döviz tutarı ise 44 milyar 288 milyon doları buldu. Gurbetçiler, Türk ekonomisine 1990 yılında 3 milyar 246 milyon dolar, 1991 yılında 2 milyar 819 milyon dolar, 1992 yılında 3 milyar 8 milyon dolar, 1993 yılında 2 milyar 919 milyon dolar doğrudan katkı sağladı. Aynı şekilde gurbetçi kaynaklı döviz girişi, 1994 yılında 2 milyar 627 milyon dolar, 1995 yılında 3 milyar 327 milyon dolar, 1996 yılında 3 milyar 542 milyon dolar, 1997 yılında 4 milyar 197 milyon dolar oldu. Yurtdışındaki işçilerin Türkiye ye gönderdiği döviz miktarı 1998 yılında 5 milyar 356 milyon dolara ulaşırken, 1999 yılında Türk ekonomisinde yaşanan olumsuz gelişmelere paralel olarak gerileme sürecine girdi yılında Türkiye ye gönderilen döviz 4 milyar 529 milyon dolar, 2000 yılında ise 4 milyar 560 milyon dolar oldu yılında ise gurbetçilerin Türkiye ye gönderdiği döviz miktarında bir önceki yıla göre yüzde 38.9 oranında gerileme ile 2 milyar 786 milyon dolar olarak gerçekleşti. Sonuçta, yurtdışındaki işçilerin 12 yılda Türkiye ye gönderdiği dövizin tutarı 44 milyar 288 milyon dolar oldu. Mavi Akım ın Deneme Gazı 20 Kasımda Samsun a Geliyor Rusya dan Türkiye ye Karadeniz in altına döşenen boru ile doğalgaz taşıyacak olan Mavi Akım projesinde deneme amaçlı ilk gaz 20 Kasıma a kadar gelecek. İlk doğalgaz ise 20 Aralıkta Türkiye de olacak. Karadeniz tabanına döşenen boru hattı yardımıyla Rusya dan Türkiye ye doğalgaz getirilmesine yönelik Mavi Akım projesinde sona yaklaşıldı. Mavi Akım projesi çerçevesinde, deneme amaçlı gaz 20 Kasım a kadar, ilk doğalgaz ise 20 Aralık tarihinde Türkiye ye gelecek.

10 Plan uyarınca, Gazprom a bağlı kuruluşlar, Aralık ve Ocak aylarında Türkiye ye günde 12 milyon metreküp doğalgaz teslim edilmesi ile ilgili gerekli çalışmaları yapacaklar. Bu çalışmaları 10 Aralık tarihinde bitirecek olan Gazprom, hattan deneme amaçlı gaz sevkiyatını 20 Kasıma kadar yapacak. Halen hattın Rusya daki 56 kilometrelik kara kısmına test amacıyla doğalgaz ile doldurularak test sonuçları gözlemleniyor. Hattın Rusya daki kara kısmının diğer bölümlerinde de test çalışmalar sürerken bunlar arasında, dağlık araziden geçen 62.5 kilometrelik kısım da bulunuyor. Mavi Akım projesi çerçevesinde, Türkiye de Samsun ile Ankara arasında 501 kilometre uzunluğunda doğalgaz boru hattı döşenirken, Samsun da doğalgaz ölçüm istasyonu kuruldu. Proje çerçevesinde Karadeniz in tabanına döşenen boru hattı ile Türkiye kısmında bulunan hat 20 Ekim tarihinde Samsun da düzenlenen tören ile birleşerek hattın inşaası bitmişti. Toplam 3.4 milyar dolara mal olması beklenen ve kilometre uzunluğunda olan boru hattının 376 kilometrelik bölümü denizin metre altından geçiyor. Türkiye ve Rusya arasında 15 Aralık 1997 tarihinde imzalanan ve TBMM tarafından 4 Nisan 1998 de onaylanarak yürürlüğe giren Rus doğalgazının Karadeniz altından Türkiye Cumhuriyeti ne sevkiyatına ilişkin anlaşma çerçevesinde Mavi Akım projesi gündeme gelmişti. Rusya nın doğalgaz rezervlerinin bulunduğu Zapolyarnoye, Beregovoye sahalarından, Birleşik Gaz Dağıtım Şebekesi ile İzoblynoye bölgesine akıtılacak olan doğalgaz, İzobylnoye den inşa edilen 396 kilometre uzunluğundaki boru hattı yardımıyla Dzhubga limanına ve buradan denizin tabanına döşenen hatla Samsun a ulaşacak. Türkiye, doğalgazı Samsun limanında alacak ve 501 kilometre uzunluğunda 48 inçlik boru hattı ile Ankara ya sevk edilecek. Ekonomi Haberleri EKONOMİDE PLANLAR TUTUYOR... AMA... Yazan: Sertan KARGIN Türkiye ekonomisinin, gerek kısa vadede ve gerekse orta vadede, temel olarak iki önemli faktörün etkisinde bir görüntü çizeceğini düşünüyoruz. Birinci faktör borç dinamikleri, ikinci faktör ise siyaset ve dışsal dinamiklerdir (ABD'nin ortadoğu politikası, dünya enerji politikaları, ABD'deki resesyon, dünya sermaye piyasalarındaki durağanlık, Avrupa Birliği-Türkiye ilişkileri, AB'nin kendi içindeki gelişmeler ve kısmen Latin Amerika'daki sosyal ve iktisadi gelişmeler). Siyasi belirsizliğin son aylarda neden olduğu faiz ve kur artışlarına rağmen, borç dinamiklerinin program hedefleri ile uyumlu bir görüntü sergilediği, kamu ve IMF yetkililerince dile getirilmektedir. İlk yarıya ilişkin %4.7'lik GSMH büyüme rakamı, ilk bakışta, borç dinamiklerinde işlerin yolunda gittiğine işaret etmektedir. Ancak, Hazine Müsteşarlığı'nın açıkladığı Finansman Dengesi rakamları, daha farklı bir görüntü ortaya koymaktadır. IMF'ye verilen mali taahhütlerin tutturulmasına rağmen, Hazine'nin Nakit Akım Tablosu'nu yılın ilk dokuz ayında 4 defa revize etmesi ilgi çekici bir gelişmedir. Hazine'nin verilerine göre 2001 yılı sonunda TL katrilyon olarak planlanan 2002 yılı finansman ihtiyacı, TL katrilyona çıkmış bulunmaktadır. Bu durumda, faiz dışı fazla hedefine ulaşılsa dahi, ilk sekiz ayda iç borcunun %72.8'ini çeviren Hazine'nin Eylül-Aralık 02 döneminde bu oranı %81.8 seviyesine yükseltmesi beklenebilir. Böyle bir iç borç çevirme oranı altında, iç borç stoku, repo işlemleri dahil mali sistemin tüm yurtiçi pasiflerinin (M2YR) %98.3'üne ulaşacak gibi görünmektedir. Bu ortamda, siyasette ve dış itici güçlerde pozitif gelişmeler olmadığı takdirde, yıl sonunda üç aylık bono faizlerinin %55'in altına gerilemesi zor görünmemektedir. Döviz tarafına gelince: Siyasetteki belirsizlik artmaz ve özellikle ABD'nin ortadoğu politikası ile AB sürecinde Türkiye'nin konumu olumsuza dönmezse,

11 döviz kurunu şu anki seviyesinin çok üzerine taşıyacak bir güç göremiyoruz. Mevcut iktisadi, siyasi ve dış koşullarda olumsuz gidiş olmazsa, ABD dolarının yıl sonunda TL 1,710,000-1,742,000 aralığında gerçekleşebileceğini tahmin ediyoruz. Öte yandan, bahis konusu itici güçlerde, Türkiye ekonomisinin aleyhinde bir gelişme ortaya çıksa ve dolayısıyla döviz kuru hızlansa dahi, hesaplarımıza göre enflasyon hedefi açısından önemli bir marj mevcuttur. Kanımızca, US$ 1 = TRL 1,881,000 seviyesine kadar, %35'lik enflasyon hedefi tutturulabilir görünmektedir. Mevcut koşullarda yıl sonu enflasyonunun %32-33 aralığında gerçekleşmesini bekliyoruz. Büyüme konusunda, Türkiye ekonomisi, stok düzeltme, ihracat artışı ve bir miktar ithal ikame etkisi ile yol almaya devam etmektedir. Öncü göstergeler, büyümenin tüm yıl için %5'in bir miktar üzerinde gerçekleşebileceğine işaret etmektedir. Ancak, stoklardaki artışın büyüme üzerindeki etkisi iyi irdelenmelidir. Büyüme rakamlarından stok artışını düştüğümüzde, ilk yarıda sırası ile %4.7 ve %5.2 seviyelerinde ilan edilen GSMH ve GSYİH büyümeleri, %4.0 ve %3.5'lik daralma rakamlarına dönüşmektedir. Bu da büyümenin sürdürülebilirliğine yönelik soru işaretlerini kuvvetlendirmektedir. Kritik göstergeleri bünyesinde barındıran büyüme rakamı, dış dinamikler ile birlikte 2003 yılında ekonominin şekillenmesinde belirleyici rol oynayacaktır. Kültür Sanat Ruhu ve Bedeni Olan Bir Film: Konuş Onunla Pedro Almodovar eşsiz bir yönetmen olduğunu Konuş Onunla ile bir kez daha kanıtladı. Sevdikleri kadınların komaya girdiği iki erkeğin öyküsünü anlatan Konuş Onunla ruhu ve bedeni olan bir film adeta. Bedene dair, bedene ait bir öykü anlatırken beden dilini en iyi biçimde kullanan, o bedenin her zerresine hayat verenin ruh olduğunu hissettiren bir film. Hem bir melodram, hem de absürd komedi. Aşkı, sevdiği insana kendini adamak, onun için özveride bulunmak hatta ölümü göze almak olarak tanımlıyor. Konuş Onunla yılan korkusu, yılan öldürme, ağlama, boğa güreşi, düğün, koma, tecavüz ve daha birçok simgeyle bizi bambaşka yerlere götüren çok katmanlı bir film. Kahramanlarımızdan Benigno iyilik timsali, ana kuzusu, efemine, bakir. Erkek hemşire, güzellik uzmanı, tutkulu ve özverili bir aşık. Marco ise ağlayabilen erkek. Ayrılık acısını derinlerde duyabilen bir adam. Bir kadına ihtiyaç duyduğu korumayı ve desteği verebilen biri. Ya kadınlar? Erkekler dünyasında acı çeken, yalnız, güçlü kadınlar. En trajik olanları Lydia. Yunan mitolojisinden İncil e, acı ve özveriyle özdeşleşen adı taşıyan bir kadın matador. Babasının zoruyla çıktığı, erkeklerle dolu arenada onu boynuzlayan boğa kadar yalnız. Lydia yı komaya sokacak güreş öncesi onunla konuşmuş ve kendi duygularını anlatmış olması Marco yu hastane odasında suskunlaştırmış. Yıllarca annesine bakan Benigno ise evinin tam karşısındaki dans stüdyosunda izlerken hayran olduğu Alicia ya aşkını, otomobil çarpıp komaya girdikten sonra hasta yatağında sunuyor ve onunla sürekli konuşuyor. Kavramları ve duyguları baştan tanımlayan, ilişkilerde normal in ne olduğunu sorgulayan Almodovar, sanatın gerçeğin silik bir kopyası olmadığını, bilinçaltından çıkan ve somutlaşan bir varlık olduğunu bir kez daha anımsatıyor.

12 Modacı Gaultier viking tanrılarını giydirdi! Votka markası Absolut, kendi imajını büyük modacılarınkiyle birleştirerek, onlara imaj kampanyaları hazırlatıyor. Versace, Tom Ford, Ruiz de la Prada gibi modacılardan sonra son kampanyayı da Fransız modacı Jean-Paul Gaultier üstlendi. Absolut İsveç te üretildiği için uygun bir tema olarak İskandinav mitolojisi seçildi. Konuyu alan Gaultier, dilediği gibi özgürce uçtu; kuzey tanrılarını ve perilerini giysilerle canlandırdı, bir bale ya da opera gösterisinin kostümlerini hazırlar gibi çalıştı. Fotoğrafçı Jean-Baptiste Mondino da bunları birer sanat fotoğrafına dönüştürdü. Sonuç reklam mı, sanat mı, moda mı belli değil. Ama güzel bir şey olduğu kesin. Adları markalaşan, dünyanın en zengin insanları arasına giren, dev şirketler kuran büyük moda tasarımcıları aslında bir sanatçı olduklarını vurgulamaktan çok hoşlanır. Bu yüzden karşılarına yaratıcılıklarını sonuna kadar kullanabilecekleri bir fırsat çıkınca hiç kaçırmazlar. Gaultier, fotoğrafçı Mondino ile birlikte Kuzey Kutbu na, Stokholm takımadalarına yer alan Sandhamn a gidip çekimleri orada yaptılar. Çekimler geçtiğimiz Haziran ayında yapıldı. Haziran ayının seçilmesinin nedeni ise belliydi: Kuzey Kutbu nda güneşin asla batmadığı gecesiz günlerdi bunlar. İsveç in beyaz geceleri, kuzey mitolojisinde önemli bir yere sahipti. Wagner in operalarından hatırladığımız bu tanrılar Gaultier nin tasarladığı kostümlerde çağdaş bir gözle yorumlandı. Gaultier sıradan bir moda tasarımcısı değil. Her zaman sanatla iç içe oldu da Tony Mansfield le birlikte Aow tou dou zat adında bir disk çıkardı. Modayla ilgili 3 kitap yazdı da Madonna yı giydirerek şöhretine şöhret kattı. Björk, giydirdiği bir başka müzisyendi te Pedro Almodovar ın filmi Kika da başrolde oynayan İspanyol oyuncu Victoria Abril in kostümlerini, aynı yıl bir Fransız filminin (La Cite Des Enfants Perdus) kostümlerini tasarladı çok verimli bir seneydi. Hem ilk haute couture koleksiyonunu sergiledi, hem de Luc Besson un ünlü filmi Beşinci Element in fantastik kostümlerini hazırladı. Robert Altman ın Pret-a-porter (Hazır Giyim) filminde kendisini oynadı. Two Towers (Yüzüklerin Efendisi-II) New York taki Galada Tanıtıldı İkiz kulelerini kaybeden New York, Regency Otelinde yapılan muhteşem bir tanıtım galasında İki Kule yle tanıştı. Bu kuleler, hayali orta dünyada geçen büyük bir savaşta iyiliği ve kötülüğü temsil ediyorlar. Yüzüklerin Efendisi üçlemesinin ikinci filmi olan Two Towers, New York daki Regency Otelinde yapılan bir galayla tanıtıldı. Galaya filmin oyuncuları, yönetmen ve sinema eleştirmenleri katıldı. Fanatiklerine sorarsanız, İngiliz yazar J. R. R. Tolkien in Yüzüklerin Efendisi üçlemesi, edebiyat dünyasının gelmiş geçmiş en büyük destanları arasında yer alıyor. Bu kadar fanatiği olan bir romanın filmi de tabii bir olay haline geldi. Üç kitaptan oluşan Yüzüklerin Efendisi, üç film haline getirildi. Üçü de aynı anda çekildi. Bunun için Avustralyalı yönetmen Peter Jackson ve kalabalık oyuncu kadrosu Yeni Zellanda da hiç durmadan tam 16 ay uğraştılar. İlk film Yüzüklerin Kardeşliği geçen yıl bütün dünyada aynı anda vizyona girdi ve beklentileri boşa çıkarmadı. İkinci film İki Kule, 20 Aralıkta yine bütün dünyada aynı anda gösterime girecek. Tabii tanıtımı da muhteşem. Sadece bu işe 1 milyon dolarlık bir bütçe ayrıldı. Jam Master Jay e Anlamlı Veda Rap ve hip-hop müziğinin önderi DJ toprağa verilmeden önce siyah deri ceketi, altın takıları ve beyaz Adidas lastik ayakkabılarıyla cenaze evindeki tabuta yerleştirildi.

13 New York un Queens bölgesinde trafiğin tamamen durmasına yol açan törenin yapıldığı cenaze evinin önünde 3 cadde öteden sıraya giren binlerce hayranı, ünlü repci toprağa verilmeden önce dua ettiler. Cenaze törenine katılan Brooklyn li kamu çalışanı Sharon Kline, Run-DM yi dinleyerek büyüdüm, son görevimi yerine getirmek beni rahatlattı diye konuştu. Son yıllarda birçok genci şöhretle tanıştıran 37 yaşındaki DJ in öldürülmesini soruşturan polis, geniş güvenlik önlemleri alırken, cenaze törenine katılanları filme çekti. Törene, Busta Ryhmes gibi bu tür müziğin ünlü isimleri de katıldı. Julia Roberts Alçaktan Uçuyor Kendisine Oscar kazandıran Soderbergh ün hatrına Çok Özel de siyah aktör Blair Underwood u öpen Julia Roberts, bu aralar alçaktan uçuyor. Amerika nın sevgilisi Julia Roberts, cicim aylarının keyfini çıkarıyor. Ancak paparazzi ilgisinden bunaldığı için flaşlara mesafeli duruyor. Roberts şu aralar Mike Newell ın Mona Lisa s Smile / Mona Lisa nın Gülümsemesi adlı filminin çekimleriyle meşgul. Filmde, ellili yıllarda bir kadın kolejinde öğretmenlik yapan özgür ruhlu Berkeley mezunu Katherine Watson ı canlandırıyor. Bu projeden önce Ocean s Eleven daki rol arkadaşı George Clooney in yönetmenlik denemesi Confessions of a Dangerous Mind / Tehlikeli Bir Zihnin İtirafları nda yardımcı bir rol üstlendi. Soderbergh e Özel Yaşamına Giriş İzni Roberts, Erin Brockovich adlı filmle ona En İyi Kadın Oyuncu Oscar ı kazandıran Soderbergh ün amatör ruhlu Çok Özel adlı filminde kendi özel alanına girmesine de izin verdi. Roberts ın canlandırdığı yıldız, sarışın olmadan önce bir çekimde tanıştığı ışıkçıya aşık oluyor. Bilindiği gibi Roberts da bir süre önce aynı şekilde tanıştığı kameramanla evlendi. Roberts, canlandırdığı yıldızın canlandırdığı gazeteci film karakteri olarak daha cesur bir iş yapıyor. Söyleşi yaptığı Afrikalı - Amerikalı erkek oyuncu Blair Underwood Hollywood un önyargılı yaklaşımından rahatsız. Siyah erkek oyunculara uygulanan ayrımcılığa örnek olarak Denzel Washington ın Pelican Brief / Pelikan Dosyası nda rol arkadaşı beyaz yıldızı hiç öpmemesini gösteriyor. Söz konusu kişi Julia Roberts ın ta kendisi. Ama birkaç sahne sonra ikisini kısa bir planda da olsa öpüşürken görüyor seyirciler. Garanti Galeri Garanti Koleksiyonu ndan Derlemeler, Garanti Galeri'de Garanti Galeri (GG), 2002 yılının son iki sergisini Garanti Bankası nın resim koleksiyonundan özel olarak seçilen örneklerle gerçekleştirecek. Garanti nin Türkiye nin sanat yaşamındaki yerini ve geçirdiği değişiklikleri gözler önüne seren Derlemeler 1 adlı sergi, 19 Aralık a kadar açık kalacak. Sergide, Fahrelnissa Zeid, Burhan Uygur, Zeki Faik İzer ve Nejad Devrim gibi, dönemlerine damgasını vurmuş önemli ressamların eserlerinden örnekler yer alacak. Garanti Bankası Koleksiyonu 1946 yılından bu yana Garanti Galeri'de düzenlediği sergilerle İstanbul un kent yaşamına katkıda bulunan Garanti nin resim koleksiyonunda, 500 den fazla eser

14 bulunuyor. Garanti Bankası nın zaman içinde gelişen koleksiyonunun ilk çekirdeğini, 1914 ya da Çallı Kuşağı olarak bilinen ressamların eserleri oluşturdu. Bu dönemin sanatçılarından Halil Paşa, İbrahim Çallı, Feyhaman Duran, Hikmet Onat, Namık İsmail in resimleri, koleksiyonun gözde eserleri arasında yer aldı. Çallı Kuşağı nı; Cevat Dereli, Cemal Tollu, Şeref Akdik, Ali Çelebi, Edip H. Köseoğlu, Hamit Görele, Nejat Devrim, Turan Erol, Avni Arbaş, Cihat Burak ın da aralarında bulunduğu cumhuriyet döneminin ilk ressamları izledi. Garanti Bankası, daha sonraki yıllarda yaşayan Türk sanatçılarının hizmetine sunduğu galerisinde, cumhuriyet döneminin büyük ustalarının yanı sıra, genç kuşak ressamların sergilerini gerçekleştirdi. Her yıl, sergisi açılan sanatçılardan birinin eserlerinin yer aldığı bir kitap yayımlamayı amaç edindi. Abidin Dino, Avni Arbaş, Eren Eyüboğlu, Cihat Burak, Nedim Günsür, Turan Erol, Neşet Günal, Birol Kutadgu, Ömer Uluç ve Adnan Varınca, Garanti Bankası tarafından kitabı basılan sanatçılardan bazıları... Günümüzde, Garanti Bankası koleksiyonunda, daha genç kuşaktan Burhan Uygur, Komet, Mehmet Güleryüz, Ergin İnan, Birol Kutadgu, Ömer Uluç, Yusuf Taktak, Mustafa Ata, Devrim Erbil ve Arzu Başaran gibi sanatçıların resimleri de yer alıyor. Derlemeler I 11 Kasım-19 Aralık 2002 Garanti Galeri İstiklal Cad. No:187 Beyoğlu (0212) Bilgi için: (0212) / A&B Tanıtım - Esra Şengülen Türkiye de Seçim Afişleri Sergisi Ankara da... Çok partili sisteme geçişten sonraki 57 yıllık dönemde 17 seçim yaşayan ve sayısı yüzleri bulan siyasi partiyle tanışan Türk insanına, 18. seçimin hemen sonrasında siyasi tarihimizin bir özetini sunan Türkiye de Seçim Afişleri Sergisi, şimdi de Ankaralılarla buluşuyor. ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi Kasım 2002 Hergün 10:00 19:30 saatleri arasında ziyarete açıktır. Sergiye, 4 Ekim 4 Kasım 2002 tarihleri arasında Garanti Galeri ev sahipliği yapmıştır... Platform Platform'da "Spekülasyonlar"... Platform Garanti Güncel Sanat Merkezi, Ayse Erkmen'in "Dario ve Emre", Vahit Tuna'nın "Avrupa, Avrupa, Duy Sesimizi" ve Erzen Shkololli'nin "Arnavutları Ciddiye Alın" adlı videolarından oluşan "Spekülasyonlar" adlı sergiye ev sahipliği yapıyor. Platform'un Sanat Yönetmeni Vasıf Kortun ile Erden Kosova'nın düzenlediği, yerel ve ulusal kimliklerin aynı anda nasıl oluşturulduğuna ve yıpratıldığına dair ipuçları içeren çalışmaların yer aldığı sergi, 10 Aralık'a kadar izlenebilecek.

15 "Spekülasyonlar"ın ilki, dünyanın pek çok ülkesinde kişisel sergiler açan ve grup sergilerine katılan Türkiye'nin önemli güncel sanatçılarından Ayşe Erkmen'in video enstalasyonu "Dario ve Emre". Çalışmada dünyanın herhangi bir yerinde görebilecegimiz çekici genç bir çocuk, 50'li yılların ünlü şarkıcısı Dario Moreno'dan tanıdığımız "Istanbul Konstantinopol" şarkısını sadece ağzını oynatarak söyler ve dans eder. "Emre" olduğu tahmin edilen gencin arkasındaki beyaz fon nedeniyle nerede olduğu anlaşılmaz. Şarkı tekrar tekrar çalınır. Genç, yorulduğu halde ısrarla dansına devam eder. Erkmen'in 1999 yılında hazırladığı video, coğrafi kimlik sorunsalına ironik bir yaklaşım içeriyor. Yurtiçinde ve yurtdışında pek çok grup sergisine katılan Vahit Tuna'nın "Avrupa Avrupa Duy Sesimizi" adlı video enstalasyonunda ise yüzünü eşarpla örtmüş bir "fanatik", boş bir futbol sahasında "Avrupa Avrupa Duy Sesimizi..." diye gittikçe sertleşen bir üslupla futbol marşı söyler. Kocaman sahada tek başına ve saldırganca slogan atmaya başlar. Her an daha yalnız ve daha saldırgandır. Tuna'nın 2000 yılında hazırladığı çalışma, kimlik sorununun yanı sıra "dışlanmışlık", "düşman fetişi" ve "yıkılmış bir imparatorluğun ardından yaşanan travma" gibi yan başlıklara da gönderme yapıyor. Almanya, İspanya, İtalya, İsviçre ve Arnavutluk gibi ülkelerde pek çok sergiye katılan Kosovalı Erzen Shkololli'nin "Arnavutları Ciddiye Alın" video projeksiyonunda, Kosova'nın en meşhur şarkıcılarından biri, geleneksel kıyafetleri içinde geleneksel bir şarkı söyler. Şarkı gittikçe sertleşir, kendini tehlikeli bir ulusal girdap içinde bulur ve "Arnavutları ciddiye almazsanız yakarız bütün dünyayı" gibi söylemlerle sona erer. Sanatçının 2001 yılında hazırladığı video, Balkanlardaki kimlik çatışmaları üzerine çok sayıda argüman içeriyor. Sanatçılar hakkında daha ayrıntılı bilgi için, Platform Garanti Güncel Sanat Merkezi'nin zengin arşivlerinden yararlanılabiliyor. "Spekülasyonlar" 6 Kasım - 10 Aralık 2002 Platform Garanti Güncel Sanat Merkezi Vietnamlı Sanatçı Kim-Trang Tran ın videoları Platform da izlenecek Platform Garanti Güncel Sanat Merkezi, Avrupa nın en önemli modern ve güncel müzelerinden Moderna Museet le ortaklaşa hazırlanan Moderna@Platform kapsamında, Kasım ayında Vietnamlı Sanatçı T. Kim-Trang Tran a evsahipliği yapıyor. Tran ın videoları, 29 Kasım 2002 Cuma günü saat 18:30 da izlenebilecek. Medya ve görsel sanatlar konusunda çalışmalar yürüten Tran, 1990 yılından bu yana video sanatıyla ilgileniyor. Körlük ve metaforlarını işleyen Blindness Series adlı videolarıyla tanınan Tran, geçtiğimiz yıl Kaliforniya Sanat Enstitüsü nün verdiği CalArts Alpert Award in the Arts a aday gösterildi. Swedish Instititute tarafından desteklenen Moderna@Platform kapsamında her ay, Amerika, Finlandiya, Mısır, Almanya, Avusturya, İngiltere, İsveç ve Norveç ten bir sanatçının videoları ücretsiz izlenecek. Moderna@Platform Video Programı: T. Kim-Trang Tran 29 Kasım 2002, 18:30 Platform Garanti Güncel Sanat Merkezi İstiklal Caddesi 276 Beyoğlu (0212)

16 Portre İlk Oyunun Başarısızlığı Honoré De Balzac 18. Yüzyılın çehresini bütün ayrıntılarıyla tasvir etmeye ve ayrıca bu çehreyi değiştirmeye adanmış bir kalem olan Honoré de Balzac, 20 Mayıs 1799 da Fransa da Tours da doğdu. Babası çiftçi, annesi ise burjuva kökenliydi. Annesinin aşırı sertliği yazarın içinde yıllar boyu dolmayan bir boşluk ve bir anne özlemi yarattı. De Balzac ailesi 1815 te Napoleon un düşmesinden sonra Paris e taşındı. Honoré, hukuk eğitiminden sonra bir avukatın yanında çalıştı. İki yıllık bu süreç daha sonra Albay Chabert ve Hayata Atılış adlı eserlerine kaynaklık edecekti. Kalemini ilk kez Cromwell adlı tragedyayı yazmak amacıyla kullandı ancak oyunun başarısızlığı üzerine oyun yazarlığını bu tek eserle bırakarak roman yazmaya koyuldu. Aynı zamanda yayıncı olarak ticaret yapmayı düşünüyordu. Ama iş hayatında hiçbir zaman umduğunu bulamadı ve iflas etti. Yaşamı boyunca borçlarını kalemiyle ödemek zorunda kaldı da kendi adıyla yayımladığı ilk romanı Chouanlar onu başarının eşiğine getirdi. Bu romanda Chouans köylülerinin kralcı gerilla savaşını anlattı. Aynı yıl çıkan öteki kitabı Evliliğin Fizyolojisi gerek hiciv, gerekse mizahla incelediği evlilik kurumu ve kadın psikolojisiyle dikkati çekti. Bu roman bir asır sonra feministlerin hedef tahtası olacaktı. Madam Laure De Benny İle Aşk Yazarlık dehasına olan sonsuz güveni ve anne/sevgili arayışı Paris sosyetesinden Madam Laure de Benny nin kalbini çalmasını sağlayacaktı. Laure de Benny Balzac tan yaşça hayli büyüktü ve ölene kadar Balzac ondan ayrılmadı. De Benny nin etkisiyle Terkedilmiş Kadın, Otuz Yaşındaki Kadın ve Vadideki Zambak adlı romanlarını yazdı. Balzac kendisini çağının tek ve en önemli eleştirmeni kabul ediyordu. Özellikle Memurlar, Kuzen Pons ve Kuzen Bette adlı eserlerinde askerlik düzenlemesinden şehir planlamacılığına bir çok konuda didaktik yapıda bölümler yer alıyordu. Kaybolan Umutlar da ise o dönemde tırmanan siyasal muhalif gazeteciliğe acı ve etkili bir eleştiri getiriyordu yıllarında Özel Yaşamdan Sahneler adlı serinin ilk altı bölümünü tamamladı. Tours Papazı ve Eugénie Grandet onları izledi. Bu iki kitapla Balzac, ilgi alanını özel yaşamdan, taşra yaşamına kaydırmış oldu. Sonra Paris dönemi başladı. Balzac ın Altın Gözlü Kız ını okuyanlar, onun yarattığı Dante tarzı Paris betimlemesini hatırlayacaklardır. Bu romanla yarattığı Paris mitosunu daha sonra bütün önemli romanlarında kullanmıştır. Özel yaşam, taşra yaşamı ve Paris gözlemlerinin yanı sıra, Balzac ın, kendi hayat felsefesini aktardığı dönem de yıllarına rastlar. Bu dönemde yazdığı romanlar Tılsımlı Deri, Seraphita ve Louis Lambert dir. Pozivitizm, gizlicilik ve katolisizm gibi sembolik öğelerden yola çıkmıştır Balzac. Yazar, 1834 te tüm yapıtlarını İnsanlık Komedyası adı altında kronolojik sıra ve konularına göre bir araya getirdi.

17 18. Yüzyıl Edebiyatı ve Balzac Sanayi devrimiyle birlikte 1830 lardan sonra orta sınıfla birlikte yeni bir sınıf oluşturan kent işçileri, okuyucu olarak cinayet ve macera romanlarını beğeniyorlardı; konu olarak da gerçekçi yazarlara yeni bir gözlem ve düşünce alanı açtılar. Orta sınıfla işçi çevresi yaşamının betimlenmesi ve toplumsal reform sorunları yüzyıl boyunca romancıların uğraş alanını oluşturdu. Roman 19. Yüzyılın temsilci türü haline geldi. Kapsamı genişleyen ve saygınlığı artan roman, böylelikle toplumu ve toplum felsefesini yansıtacak en elverişli tür olarak kabul edildi. Daha önceleri kuramsal incelemeye alınan yalnızca şiir ve tiyatro iken, bu dönemde Taine ve Stendhal in çabalarıyla bir roman kuramı doğuyordu. Bu dönemde tarih-edebiyat ilişkisi, Avrupa düşünün önemli bir eksenini oluşturmaya başladı. Courbet 1855 te burjuva yaşantısını betimleyen resimlerini topladığı sergisine Pavillon du Réalisme/Gerçekçilik Pavyonu adını verdi. Yine aynı yıllarda eleştirmen Duranty, gerçekçiliğin amaçlarını; içinde yaşanan toplumun doğru, tam ve içten bir yansıması olarak tanımladı. Bu çerçevede Balzac ın, edebi gerçekçilikte oynadığı rol Romantizm ve Natüralizm in kendine özgü bir karışımıdır. Balzac gerçekçiliği Harry Levin in de söylediği gibi nesnelerle yakın ilişkilidir. Gerçekten de İnsanlık Komedyası nın 1842 baskısının ünlü önsözünde Balzac kendisini toplumun tarihçisi olarak tanıtırken, ilk kez insanların yanı sıra çevre ve nesneleri de uğraş alanına sokan romancı olduğunu vurgular. Bu önsözünde ayrıca yapıtlarına İnsanlık Komedyası demesindeki düşüncesinin insanlarla hayvan dünyasını karşılaştırmaktan geldiğini söyler. Toplumla doğa arasında bir koşutluk kurar ve zoolojide hayvanları nasıl türlerine ayırıyorsak toplumda da insanları davranış ve işlevlerine göre tiplerine ayırabileceğimizi söyler: Kadınlar, erkekler ve eşyaların dünyası, yani insanlar ve davranışlarını belirleyen nesnel çevre yani insan ve hayat... Le Monde da Balzac üzerine çıkan bir yazıda Onun yarattığı tarih hiçbir zaman bakir değildir, her zaman geçmişe dayanır. Anlatının başında mevsimi, seneyi ya da saati belirtmek gibi takıntılı gereksinimi, zamana ait olanı zamana geri verme arzusunun dışavurumu gibidir. deniyordu. Aynı gazetedeki bir diğer yazıda, Balzac ın fabllarından söz ediliyor: Balzac karakterlerini betimlerken hayvan eğretilemelerinden kaçınmazdı. Editör Hetzel in ona Hayvanların Kamu ve Özel Yaşamları başlıklı bir dizi yayınlatmayı kabul ettirmesine şaşmamak gerek saptamasında bulunuluyordu. İki Ayrı Damardan Beslenen Fabllar Balzac dört fabla imza atmıştır, bunlardan en önemlisi Peines de Coeur d une Chatte Anglaise dir. George Sand in Balzac imzasıyla yayınladığı beşinci fabl da bu seriden yayınlanmıştır. Çünkü Sand dahi karikatürist Grandville in resimlediği bu iki albümde isminin yer almasını istememiştir. Bu dört fablda La Fontaine geleneği ve ama aynı zamanda İngiliz Horrace Walpole ın etkileri görülür. Peines De Coeur, 1977 de Arjantinli topluluk Alfredo Arias ve Geneviéve Serrau tarafından sahneye aktarılmıştır. Oyunda görselliğin şiirsel gücü ön plana çıkartılarak insanlık ve hayvanlık arasındaki ilişkinin karmaşıklığı işlenir.

18 Bir Konu Bir Konuk Osman S. AROLAT Dünya Gazetesi nin Anadolu daki toplantıları ne zaman ve nasıl başladı? Bu, Nezih Demirkent in Dünya Gazetesi ni kurarken yarattığı misyona bağlı bir girişimdi. Demirkent, Dünya nın Anadolu da yaygınlaşmasını bürolaşarak yapmıştı. Zaman içerisinde biz de o büroların bulunduğu yerlerde insanlarla sıcak ilişkilere girmeyi düşündük ve toplantılar düzenlemeye başladık yılında Osmanlı Bankası nın bize bir teklifi oldu ve bu toplantıların bir bölümünü birlikte yapabilir miyiz diye düşündük. Bundan sonra da Osmanlı Bankası Yöresel Vizyon Toplantıları nı hazırlamaya başladık. O zaman Gaziantep, Bursa, Denizli, Kayseri ve Samsun olmak üzere 5 ili ziyaret etmiştik yılı sonunda Osmanlı Bankası ile Garanti Bankası birleşince, Garanti üst yönetimi bu işe birlikte devam etmeyi teklif etti ve toplantılara, Garanti Anadolu Sohbetleri adı altında devam ediyoruz. Genellikle o kentin Sanayi Odası, Ticaret Odası ve ticari dernekleri gibi bir kuruluşla beraber yürütüyoruz. Her kentte Garanti Bankası ve bizim dışımızda bir partnerimiz oluyor böylece. Bugüne kadar 6 toplantı gerçekleştirdik. Gaziantep ten başladık, daha sonra Denizli, Bursa, Ordu, Diyarbakır ve Erzurum a gittik. 13 Aralık tarihinde de Çanakkale de bir toplantı yapacağız. Garanti Anadolu Sohbetleri nasıl devam ediyor, istediğiniz sonuçlara ulaşabiliyor musunuz? Gerçekten de bu toplantılardan çok iyi verim alıyoruz. Garanti Bankası da çok iyi verim aldığını söylüyor. Çünkü sanayiciler bu toplantılara büyük ilgi gösteriyorlar. Bu ilginin esas sebebi, hem dünya ve Türkiye ekonomisi, bankacılık sektörü hakkında bilgi sahibi olmaları, hem kendi problemlerini anlatmaları, hem de Garanti Bankası üst düzey yöneticileriyle tanışma imkanı bulmaları. Çünkü toplantılardaki konuşmacılar Garanti Bankası Genel Müdürü Ergun Özen ve Genel Müdür Yardımcısı Tolga Egemen ile sınırlı kalmıyor. Garanti Bankası nın birçok üst düzey yetkilisi de bu toplantılara izleyici olarak katılıyor ve sanayicilerle bire bir ilişki kuruyor. Sanayiciler de kendi dertlerini, bankacılık sektörüyle ilgili problemlerini onlara anlatma imkanı buluyor. Gördüğüm kadarıyla her iki taraf da mutlu. Şu anda bir çok ilden bize de gelin çağrısı alıyoruz. Bizim toplantıları başlattığımız dönemde de bu böyleydi ama Garanti Anadolu Sohbetleri daha düzenli, daha oturmuş toplantılar haline geldi. Toplantıların içeriğinden bahseder misiniz? Bu toplantılarda kent yöneticilerinin açılış konuşmaları oluyor. Valinin, Belediye Başkanının ve oda başkanlarının açılış konuşmalarının ardından, Dr. Mahfi Eğilmez dünya ve Türkiye ekonomisindeki gelişmeleri anlatıyor. Bir toplantıda Prof. Dr. Taner Berksoy, bir başka toplantıda Prof. Dr. Hurşit Güneş Türkiye ekonomisi üzerine görüşlerini açıkladılar. Genel Müdür Ergun Özen bankacılık sektörünün genel yapısını ve Garanti Bankası nın bankacılık sektöründeki yerini anlatıyor. Yine iki toplantıda Genel Müdür Yardımcısı Tolga Egemen Garanti Bankası nın imkanlarını ve özellikle banka müşterilerine sundukları fırsatlarla ilgili görüşlerini açıkladı. Bir toplantıda Garanti Bankası Dış Ticaret ve Krediler Birim Müdürü Yasemin Aytek, bankanın iç işleyişini ve sorunlara nasıl yaklaştıklarını ortaya koyan bir konuşma yaptı. Toplantılarda ayrıca, Prof. Dr. Kenan Mortan o kentin sanayicisine kenti anlatıyor. O kentte sanayinin nasıl geliştiğini, kentin sanayisinin önemli imkanlarını, hangi olumsuzlukların yaşandığını, bu olumsuzlukların nasıl aşılabileceğini ortaya koyuyor. Bütün bu konuşmaların hepsi önemli bir tartışma zemini yaratıyor.

19 Daha sonra ilin özelliklerine uygun olarak Türkiye de doğmuş ve büyümüş bir şirket, başarı hikayesini anlatıyor. Bugün kadar Mavi Jeans, Garanti Teknoloji ve Vestel başarı hikayelerini bizimle paylaştı. Çanakkale de ise Çanakkale Seramik in başarı öyküsünü dinleyeceğiz. Bir de son bölümde benim yönettiğim bir soru-cevap bölümü oluyor. Burada, bir anlamda kent sanayicileriyle, onların sorunlarını esas alan bir konuşma gerçekleşmiş oluyor. Bu bölümde, salondakiler kimi zaman sadece görüş bildiriyorlar, kimi zaman soru yöneltiyorlar ve en az yirmi kadar kişinin doğrudan katılımıyla böyle bir sohbet gelişiyor. Daha sonra kokteyl bölümüne geçiliyor ve sohbet ayakta devam ediyor. Bu toplantıların başlangıcıyla bitimi arasında aşağı yukarı 4-5 saatlik bir süre geçmiş oluyor. Bu süre zarfında da ilişkiler mümkün olduğu kadar geliştirilip yaygınlaştırılıyor. Türünün ilk örneği diyebilir miyiz bu toplantılar için? Evet bu toplantılar aslında Dünya Gazetesi nin yıllar önce başlattığı toplantıların bir devamı. Ama çok gelişmiş bir ayağı... Dünya Gazetesi aşağı yukarı on yıl önce başlamış bu toplantılara. Daha sonra ara verilmiş, sonra iş geliştirme toplantıları yapılmıştı yılında Osmanlı Bankası ile Yöresel Vizyon Toplantıları yapıldı, şimdi de Garanti Bankası ile Anadolu Sohbet Toplantıları yapılıyor. O yüzden kendi türünün tek ve çok özel bir örneği diyebiliriz.