BÜYÜME, BESLENME-BÜYÜME İLİŞKİSİ. Dr. Yeşim ÖZTÜRK Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD Eylül 2004

Transkript

1 BÜYÜME, BESLENME-BÜYÜME İLİŞKİSİ Dr. Yeşim ÖZTÜRK Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD Eylül 2004

2 Büyüme: Vücut hacminin ve kitlesinin kalitatif ve kantitatif olarak artması Gelişme: Vücudun sahip olduğu biyolojik fonksiyonların değişimi

3 Büyümesi normal olan çocuk sağlıklıdır! Büyümeyi etkileyen faktörler: Beslenme Genetik Hormonal Çevresel Kronik hastalıklar

4 Beslenme, canlılığın devamı, optimal büyüme ve gelişmenin sağlanması, nutrient eksikliklerinin önlenmesi amacıyla başta protein-yağ-vitamin-mineral olmak üzere makro ve mikronutrientlerin doğal besin kaynakları ile organizma tarafından ağız yoluyla alınması, ve gastrointestinal sistemde sindirilip emilmesi ve organizma tarafından kullanılmasıdır.

5 İntrauterin dönem İlk 2 yıl İlk 5 yıl

6 İştahın düzenlenmesi HİPOTALAMUS YAĞ DOKUSU GİS

7 Leptin Yağ dokusundan salınan, iştahın ve vücut kompozisyonunun düzenlenmesinde önemli bir peptit hormon

8

9 Ghrelin Mideden salınan iştahın düzenlenmesi üzerine etkili bir peptittir.

10

11 Büyümenin izlenmesi (Growth monitoring): Nutrisyonel antropometrik parametreler Vücut ağırlığı akut.. Boy kronik.. Baş çevresi Boya göre vücut ağırlığı Vücut kitle indeksi (kg/m2) Triseps deri kıvrım kalınlığı Orta kol çevresi ölçümü (MAC) İlk 1 yıl her ay 2. yıl 2 ayda bir 3. Yıl 4-5 ayda bir Büyüme eğrileri Persentil çizelgeleri KAYIT!

12 Yaş (ay) Günlük kilo alımı (g) Boy uzaması cm/ay Baş çevresi (cm/ay) Önerilen kalori (Kcal/kg/g) yaş yaş 6 3 cm/yıl 1 cm/yıl

13 Beslenme dönemleri 1. Tek başına anne sütüyle beslenme (4-6 ay) 2. Weaning dönemi YOĞURT TAHILLAR ANNE SÜTÜ MEYVE VE SEBZE Çorba, püre, ezme BAKLAGİLLER YUMURTA, ET 3. Yetişkin gıdalarla beslenme

14 yaş Öğün sayısı Doğum-1 hafta hafta-1 ay ay ay ay ay 3

15 yaş Mama miktarı (ml) 1-2 hafta hafta-2 ay ay ay ay

16 Weaning dönemi; bebeğin beslenmesine anne sütünün yanında, sıvı, yarı katı ve katı besinlerin eklendiği dönem Neden ek gıdaya başlıyoruz? Artan demir ihtiyacının karşılanması Artan enerji ve protein ihtiyacının karşılanması Pürtüklü gıdaya alıştırma (emme-yutma, emme-nefes alma koordinasyonunun gelişimi, öğürme refleksinin inhibisyonu)

17 Beslenmeyi yönlendiren sistemler: 1. Nörolojik maturasyon emme, çiğneme, yutma 2. Renal sistem maturasyonu renal osmolar yük 3. Gastrointestinal sistem maturasyonu Diş gelişimi oral osmolar yük gastrointestinal sistemin morfolojik gelişimi

18 Ek besinlere başlamada gecikme, Enerji ve demir eksikliği Büyüme geriliği Malnutrisyon İmmunitede azalma-ishal ve diğer enfeksiyöz hastalıklar Mikronutrient eksiklikleri

19 Ek besinlere erken başlama, Anne sütü alımını kısıtlar, büyüme yavaşlar Anne sütü azalır Allerjik hastalıkların görülme riski artar İshal riski artar Obesite riski artar

20 Weaning döneminde fiziksel büyüme hızı ilk altı aya göre yavaşlamıştır ancak yine de oyun ve okul çağına göre hızlıdır. İntrauterin hayatın son 3 ayında dolan demir depoları bu aylarda tükenmiştir ve anne sütü ile sağlananın ötesinde demir ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu artmış Gereksinimleri karşılayacak, bebeğin fizyolojik gelişimine uygun ek besinler artık başlanmalıdır.

21 Ek besinler neler olmalıdır? Enerjiden yoğun gıdalar seçilmelidir (sütlü-unlu mamalar, yoğurt gibi..) Daha az allerjik (pirinç unu ya da devam formulası*..) 6-8 ayda demir içeriği yüksek sebze çorbaları ve bitkisel yağ Tereyağ (İlk 2 yıl kısıtlama yok) Yumurta (haftada 3-4) 7-8. ayda et (domates!!) 7-9. ay nişastalı besin (pilav, makarna,..) ay sofra dolma.

22 Ek gıdaya başlarken dikkat edilecek noktalar: İlk kez verilecek olan besin haftada bir çeşit olacak şekilde verilmeli Ek besin tek öğün olarak ve çok az miktarlarda verilmeye başlanmalı İlk kez verilecek besin, bebek açken denenmelidir. Bebek almadığı besinler için zorlanmamalı, bir süre sonra tekrar denenmelidir. Tüm besinler kaşıkla verilmelidir. Hepsi doğal ve taze olmalıdır Hijyenik hazırlanmalıdır el yıkama!

23 Ek besinlere geçiş döneminde karşılaşılan sorunlar: İshal PEM İnek sütü allerjisi Anne sütü yoksa, Adapte formula sonra devam formulası+ek gıda İnek sütü

24 İnek sütü Osmolalitesi anne sütünden 3 kat yüksek I. Yenidogan : yarı yarıya sulandır II. 1-4 ay arası: 2 kısım süt, bir kısım su III. 4. ay : Sulandırmadan 500 cc ye 2 silme çorba kaşığı şeker 2 tatlı kaşığı sıvı yağ Sulandırmadan verilirse! Osmolalite yüksek Hiperfosfatemi Hipokalsemi sonuçta tetani, konvulziyon