Tek Denekli Araştırmalar Kdz.Ereğli

Transkript

1 Tek Denekli Araştırmalar 2014-Kdz.Ereğli

2 Tek Denekli Araştırma Nedir? Nerelrde Kullanılır? Sadece bir deneğe ilişkin bulguların yorumlandığı araştırmalardır. Yarı-deneysel bir araştırma türüdür. Değişimlerin grafiklerle incelendiği bir zaman serisi çalışması olarak da tanımlanabilir. Özel eğitimde sıklıkla kullanılır.

3 Tek Denekli Çalışmanın Önemi Bazı durumlarda çok fazla sayıda deneğe ulaşmak zordur. Denek sayısının artması grubun heterojenliğini de artırır. Bağımsız değişkenin etkisinin daha iyi ölçülebilmesini sağlar Veri toplama ve yorumlamada kolaylık sağlar Bağımsız değişkende revizyona gitmekte kolaylık sağlar.

4 Tek Denekli Araştırma Desenleri A harfi Başlama Düzeyi Belirleme Aşaması B harfi Deneysel İşlem Aşaması Örnek; gösterir. B sadece deneysel işlem uygulanmış AB başlama düzeyi belirlenmiş ve deneysel işlem uygulanmış ABA başlama düzeyi belirlenmiş, deneysel işlem uygulanmış, ve deneysel işlem ortamdan çekildikten sonra başlama düzeyi belirlendiği veri toplama aracı ile tekrar ikinci bir başlama düzeyinin belirlendiğini gösterir.

5 Tek Denekli Araştırma Desenleri AB desenleri deneysel işlemler yapılmadığı zaman deneğin başlama düzeyine geri döndüğü durumlar için uygundur. Ancak başlama düzeyine dönülemeyen, aynı konunun birden fazla hedef, birden fazla ortam ya da denekle araştırıldığı durumlarda «çoklu başlama düzeyi desenleri» kullanılır.

6 AB Deseni A Başlama Düzeyinin Ölçülmesi B Deneysel İşlemin Yapılması ve Bağımlı değişkenin ölçülmesi

7 AB Deseni Birinci aşamada (A) deneğin bağımlı değişken açısından başlama düzeyinin belirlenmesi yapılır. Bu durum iç geçerlik açısından oldukça önemlidir. İkinci aşamada (B) deneysel işlem uygulanır. Bağımlı değişkenle ilgili ölçüm alınır. Elde edilen veriler zaman bağlı değişimi görsel olarak yorumlanır.

8 AB Deseni AB deseninin uygulanması kolaydır. BU desende deneysel işlem kaldırıldığında deneğin eski davranışını gösterip göstermeyeceğinin tekrar kontrol edilmesine imkan vermez. Bu durum bir neden-sonuç ilişkisinin kurulmasına engeller. Yani iç geçerlik zayıf.

9 ABA Deseni A Başlama Düzeyinin Ölçülmesi B Deneysel İşlemin Yapılması ve Bağımlı değişkenin ölçülmesi A Başlama Düzeyinin Yeniden Ölçülmesi ve Belirlenmesi

10 ABA Deseni AB deseninden farkı deneysel işlem sonrasında yeniden başlama düzeyinin ölçülmesidir. Bu açıdan neden-sonuç ilişkisinin kurulmasını sağlar. Burada etik sorun şudur; deneysel işlem bittikten sonra tekrar başlama düzeyine gelmesinin beklenmesidir.

11 ABAB Deseni ABAB deseni, AB desenindeki işlemlerin bir kez daha tekrar edilmesi ile gerçekleştirilir. Bu model bağımsız değişkenin etkisi kaldırıldıktan sonra tekrar uygulanması sağlanarak etkisi tekrar gözlemlendiği için nedensonuç ilişkisinin daha kolay kurulmasını sağlar. Böylece ABA desenindeki başlama düzeyine geri dönülmesi şeklindeki etik olmayan durum da kaldırılmış olur. Ancak kısa süreli de olsa bu desende de başlama düzeyine dönme durumu vardır. Görece olarak ikinci başlama düzeyi birinciye göre daha yüksek çıkacaktır.

12 ABCB Deseni ABCB deseni, dönüşümlü uygulamalar deseni de denir. B deneysel işleminden sonra C farklı bir deneysel işlem uygulanır. Hangi deneysel işlemin bağımlı değişken üzerindeki etkisi daha fazla olduğu belirlenir. Farklı deneysel işlemleri gerektirmesi ve daha fazla veri toplama aracı kullanımını zorunlu kılması açısından dezavantajlıdır.

13 BAB Deseni BAB deseni, bu desen acelemiz olduğunda kullanılır. Burada hemen deneysel işlem uygulanır ve bağımlı değişkenle ilgili ölçümler yapılır. Deneysel işlem bitirilir ve başlama düzeyi belirlenir. Tekrar deneysel işlem uygulanır. Bu desen ABAB desenine göre zayıftır.

14 Çoklu Başlama Desenleri Çoklu başlama desenleri, beceri ve yetenek gibi geliştirilmesi düşünülen bazı kazanımların başlama düzeyine dönülmemesinin istenmediği durumlarda kullanılan bir desendir. Bu desenlerde bir bağımsız değişkenin etkisinin birden fazla durumlarda sınanması amaçlanır. Bu durumlar; farklı deneklerle yapılma durumu: Denekler arası çoklu başlama deseni Eğer aynı deneysel işlemin farklı davranışlar üzerindeki etkisi inceleniyorsa, davranışlar arası çoklu başlama deseni Eğer aynı deneysel işlemin deneğin farklı ortamlarda etkisi inceleniyorsa, ortamlar arası çoklu başlama deseni adı verilir.

15 Denekler Arası Çoklu Başlama Deseni Aynı deneysel işlem, aynı ortam ve koşullar altında, aynı bağımlı değişken üzerindeki etkisinin belirlenmesi amacıyla farklı deneklere uygulanır. Burada amaç dış geçerliğin artırılmasıdır. Örnek, Göz kayması davranışı, kaymayan gözü kapatma davranışı. Başlama düzeyleri belirlenir. Televizyon programı izletilir. Tekrar göz kayma sıklığı ölçümleri yapılır.

16 Davranışlar Arası Çoklu Başlama Deseni Bir deneysel işlemin, yani bağımsız değişkenin bir deneğin farklı davranışları üzerindeki etkilerine bakıldığı desendir. Her bir davranış için veri toplanır. Bunun için eğer 3 davranış varsa 3 farklı grafik çizilmesi önerilir. Örnek, 3 davranış olsun, söz almadan konuşma, izin almadan sınıftan çıkma, izin almadan yer değiştirme. Araştırmacı bu davranışların başlangıç düzeyini belirler.. Ardından

17 Ortamlar Arası Çoklu Başlama Deseni Bir deneysel işlemin, yani bağımsız değişkenin bir deneğin farklı ortamlardaki etkilerine bakıldığı desendir. Her bir ortam için veri toplanır. (Evde, okulda, dersanede) Bunun için eğer 3 ortam için 3 farklı grafik çizilmesi önerilir. Örnek, öğrenme güçlüğünün 3 farklı ders için ölçümü yapılır.

18 Başlama Düzeyinin Belirlenmesi Bağımlı değişkene ilişkin ölçümlerin kararlılık gösterdiği ana kadar yapılır. E az 3 kez yapılmalıdır. Bazı araştırmacılar 5-6 kez ölçüm yapılmasını önerir. Kararlılık yoksa kontrol dışı değişkenler etkiliyor olabilir. Kararlılık durumu nasıl belirlenir. 5 ölçümden 4 ünün (%80), tüm verilerin ortalamalarına %15 eklenerek ve azaltılarak elde edilen üst ve alt sınır içinde kaldığında tamamdır.

19 Başlama Düzeyinin Belirlenmesi Örnek, 80, 70, 60, 90, 100 olsun Ortamala: 80 % 15 i 12 puan, o zaman 92 üst sınır ve 68 alt sınır olur. 5 ölçümden 4 ünün bu ölçüm aralığında olması beklenir.

20 Veri Toplanması ve Analizi Çoktan seçmeli test, likert tipi ölçek, gözlem, görüşme gibi araçlar kullanılabilir. Ölçümü yapan kişiler arasında uyum yüzdesi önemlidir. Veriler ölçüm-zaman grafiklerinde yorumlanır. İstatistik analizler de kullanılabilir. Başlama düzeyi puanları ile deneysel işlem sonrası puanlar arasındaki farklar için Wilcoxon Sign Testi kullanılabilir. Ya da davranışı gösterme sayısının dağılımı ki-kare ile incelenebilir.