nsan yaamı, teknolojik, ekonomik ve sosyal artlardaki yeniliklerin de etkisiyle hızla deimekte ve gelimektedir. Bu süreç içerisinde turizm endüstrisi

Transkript

1 Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 8 Sayı: 38 Volume: 8 Issue: 38 Haziran 2015 June Issn: ÖRGÜTSEL BALILIK VE REKREASYONEL MKANLAR ARASINDAK LK: ANTALYA DA KONAKLAMA LETMELERNDE ÇALIANLAR ÜZERNE BR ARATIRMA RELETIONSHIP BETWEEN RECREATIONAL OPPORTUNITIES AND ORGANIZATIONAL COMMITMENT: A STUDY UPON HOSPITALITY EMPLOYEES IN ANTALYA Orhan AKOVA* sa BAYHAN** Öz Turizm; ekonomik, sosyal ve kültürel yönleriyle ülkeler ve toplumlar için önemli bir endüstri haline gelmitir. Turistlerin tatilleri süresince en çok zaman geçirdikleri yerlerden biri olan konaklama iletmeleri ise turizm endüstrisi içerisinde saladıı gelirler ve karıladıkları hizmetlerle turizm endüstrisi içinde önemli bir yere sahiptir. Konaklama iletmelerinde örgütsel balılıı etkileyen faktörlerin personel tatminine, personel verimliliine ve müteri memnuniyetine etki ettii yapılan birçok aratırmada ortaya konulmutur. letmeler çalıanlarının örgütsel balılıklarını arttırmak için farklı imkanlar sunmaktadır. Çalıanların örgütsel balılıklarını salamak için kullanılan imkanlardan biri de rekreatif etkinlik alanları ve rekreasyonel faaliyet imkanlarıdır. Bu çalımanın temel amacı; konaklama iletmelerinde çalıanlara sunulan rekreasyonel faaliyet imkanları ile çalıanların örgütsel balılıkları arasında ilikinin aratırılmasıdır. Ayrıca, çalıanların örgütsel balılıklarında demografik deikenlere (ya, cinsiyet, eitim durumu, medeni durum, gelir seviyesi ve deneyim süresi) anlamlı bir farklılık olup olmadıı, rekreasyonel etkinliklerine katılma durumları, rekreasyonel tercih ve eilimlerinin hangi etkinlikler olduu ile iletmelerde sunulan rekreatif etkinlik alan ve hizmetlerinin neler olduu belirlenmeye çalıılmıtır. Çalıma nicel aratırma yöntemlerinden iliki tarama modeline uygun olarak gerçekletirilmitir. Alan aratırması tesadüfi örnekleme metodu ile seçilerek Antalya da faaliyet gösteren 5 yıldızlı konaklama iletmelerinde gerçekletirilmitir. Veri toplama aracı olarak anket formları kullanılmıtır. Elde edilen bulgular sayısal ve yüzdelik oranlar halinde tablolarla ifade edilerek betimsel ve ilikisel tarama modeline göre incelenip sonuçlarıyla deerlendirilmitir. Çalıma neticesinde konaklama iletmeleri çalıanlarının zaman rekreatif etkinliklere ihtiyaç duydukları düzeyde katılamadıkları, personeline rekreatif hizmet sunan iletmelerin ise örgütsel balılık noktasında istatistiki açıdan anlamlı bir farklılık saladıkları görülmütür. Anahtar Kelimeler: Rekreasyon, Rekreatif Etkinlik, Örgütsel Balılık, Rekreatif Eilim. Abstract Tourism; has become an important industry for the country and communities through social, economic and cultural aspects. As one of the places that tourists spend the most time during their holiday, accommodation businesses has an influential position which is provided by incomes and generated services in the tourism industry. In the development process are shown the results that changes in time, factors that cause an effective organizational commitment, employee satisfaction and in this case brought satisfaction for the staff productivity and customer businesses. The businesses are providing different opportunities to employees for causing to organizational commitment. The main purpose of this study is to determine the relationship between organizational commitment and recreational activity areas- that provided recreational activity services of hospitality businesses for their employees. In addition, whether exist an significant difference in organizational commitment towards demographic parameters (age, sex, income, education, experience), participation situation of the stuff to recreation activities, the trends in recreational preference of employees and leisure time activities that works in the hospitality industry are revealed by the examination of their free time opportunities and organizational commitments. The study is carried out according to the survey model in quantitative research methods. Field research was implemented in 5 stars accommodation businesses selected by a random sampling method in Antalya. The survey forms were used as a data collection tool. The results of these forms are expressed in tables with numerical and percentage ratios, they are examined and evaluated according to the descriptive and relational researching models. The result of this research statistically shows a significant difference, the term of organizational loyalty point have been determined by accommodation companies that provides recreational activity areas and services for the staff and employees of the accommodation businesses are not able to participate to the recreational activities as much as they need. Keywords: Recreation, recreational activity, organizational commitment, recreational tendency. * Doç. Dr., istanbul Üniversitesi, iktisat fakültesi Turizm letmecilii Bölümü. ** Ar. Gör., istanbul Üniversitesi, iktisat fakültesi Turizm letmecilii Bölümü

2 GR nsan yaamı, teknolojik, ekonomik ve sosyal artlardaki yeniliklerin de etkisiyle hızla deimekte ve gelimektedir. Bu süreç içerisinde turizm endüstrisi de hızla gelimi ve toplumsal ve ekonomik yaamda etkileri belirgin bir ekilde hissedilir duruma gelmitir. Teknolojik gelimeler, ulaım imkanlarındaki alternatiflerin çoalması, hız ve konfor artıı, harcanabilir gelir oranlarındaki yükseli ve çalıma sürelerinin kısalmasıyla ortaya çıkan bo zamanın artmasıyla hızla büyüyen turizm endüstrisi, yarattıı istihdam ve katma deerle önemli endüstrilerden biri durumuna gelmitir. Dünya genelinde çoalan hizmet imkanlarına da balı olarak turizm faaliyetlerine katılan insan sayısı zaman içerisinde hızla artmaktadır. Gelinen noktada turizm, saladıı gelirler ve yarattıı istihdam ile ülkelerin ekonomilerinde etkili ve önemli bir yer sahibi olmutur. Günümüzde bo zaman uygarlık ve gelimiliin bir nimeti olarak deerlendirilmektedir. Öyle ki günlük ve haftalık çalıma saatlerindeki azalmalar ile tatil günlerinin artması, toplumsal normlardaki deiim gibi nedenlerle bo zamanın sosyal ve toplumsal hayat içerisindeki önemi artmaya devam etmektedir. Bo zamanın tüketim zamanına dönütürülmesi ile toplum ve birey için kendini yenileme, toparlanma ve adaptasyon imkânı sunulmutur. Bireyler üretimde olmadıkları zaman içinde sportif, sanatsal, güncel elenceler veya turistik hareketliliin içinde tüketimde bulunmaktadır (Karaküçük, 2005: 27). Ekonomik üretime katılıp gelir elde etmenin dıında, insanların, kendi arzuladıkları gibi kullanabilecei bo zamana sahip olmaları da salık, huzur ve yaam tatmini için önemli bir ihtiyaç olduu görüü zaman içerisinde kabul görmeye balamıtır. Turizm ve rekreasyon arasında içe içe yaam ilikisi bulunmaktadır. nsanlar hayat kalitelerini arttırarak bireysel tatmin elde etmek amacıyla hem turizm hem de rekreasyon faaliyetlerini gerçekletirmek için benzer ortam ve koullarda aynı veya benzer ortak alanları kullanabilmektedir. Bununla birlikte rekreasyon turizme kıyasla daha kısa süreli, daha sık gerçekletirilen ve plan, etkinlik, sonuç yönünden insanların daha az zaman/kaynak ayırmasını gerektiren bir içerie sahiptir. Emek-youn bir sektör olan turizmde arzın kompleks bir ürün-hizmet kombinasyonuyla gerçeklemesi ile turizmin mevsimsel özellikler sergilemesi gibi özellikleri konaklama iletmelerinde çalıanların bireysel yaamlarını ve serbest zaman ve bo zaman imkanlarını etkilemekte, dolayısıyla çalıanların rekreatif etkinliklere katılımları ve bu katılımların özellikleri de deiebilmektedir. Bu nedenle çalıanların serbest zaman durumlarının ve rekreasyonel eilimlerinin incelenmesi çalıanların örgütsel balılıklarının arttırılarak i tatmini ve verimliliklerinin arttırılması ve böylece müteri memnuniyetinin salanması açısından önem taımaktadır. Konaklama iletmelerinin geliim sürecinde yaanan deimelere paralel olarak iletmelerin çalıanlarına elenme, dinlenme, spor yapma gibi istek ve ihtiyaçlarına yönelik alan ve etkinlikler sunumu söz konusu olmutur. letmeler tarafından sunulan destek ve motivasyon hizmetleri çalıanların iletmeye yönelik tutumlarına ve örgütsel balılıklarına etki edebilecek düzeyde gerçeklemektedir. Bu görüten hareketle, çalımanın amacı konaklama iletmeleri çalıanlarının rekreasyonel etkinliklerine katılma durumlarının ve rekreasyonel eilimlerinin ve iletmelerde sunulan rekreatif etkinlik alanlarının belirlenmesi ve çalıanlara sunulan rekreasyonel faaliyet imkanları ile çalıanların örgütsel balılıkları arasında ilikinin aratırılmasıdır. Bir örneklem üzerinde iletmelerin rekreatif imkanlar salama durumuna göre çalıanların örgütsel balılıklarının incelendii bu çalımanın rekreatif imkanlar ve örgütsel balılık ilikisinin ortaya konması düzeyinde literatüre özgün veriler salayacaı söylenebilir. Bo Zaman, Rekreasyon ve Turizm Türk Dil Kurumu (TDK) zaman kavramını; bir iin, bir oluun içinde geçtii, geçecei veya geçmekte olduu süre ve vakit olarak tanımlamaktadır. Dier bir tanımda ise, bir ie ayrılmı veya bir i için alıılmı saatler, vakit olarak tanımlamaktadır (TDK, 2014). Zaman, insan yaamında, uzun veya kısa süreli, tekrarı olanaksız, balangıcı ve sonu belli, saatle ölçülen bir bölümdür (Hacıolu, Gökdeniz ve Dinç, 2003: 15). nsan için yaradılıından bu yana büyük önem taıyan zaman insanların eit olarak sahip olduu bir deerdir (Karaküçük, 2005: 2). Her i ve aktivite zaman kullanımı gerektirdii için zaman, ikame edilemeyen ve tek yönlü sürekli bir akı niteliinde olması yüzünden etkin ve verimli kullanılmazsa yitirilebilen bir deerdir. nsanların sahip oldukları zaman Tezcan (1982: 7) a göre var olmakla ilgili zaman, geçimle ilgili zaman ve bo zamandır. Varolmakla ilgili zamanda insanlar, yemek yeme, uyku, vücut temizlii gibi biyolojik olarak canlı kalmayı gerektiren aktivitelerle, geçimle ilgili zaman ise çalıma zamanını, bo zaman ise bu iki zaman dıındaki bölümü ifade etmektedir (Yılmaz, 1989: 200). Serbest zaman; yemek, uyku ve cinsel ihtiyaçların karılanması gibi fizyolojik, ev içinde yapılması zorunlu bazı iler gibi ailevi, i hayatı gibi mesleki faaliyetlerin dıında kalan, tamamen bireyin tercihine balı olarak tek baına ya da grup halinde özgürce yapılan faaliyetlere ayrılan zamandır (Çalıskan, 2001: 3). ve yaamla ilgili zorunluluk ve görevler yerine getirildikten sonra kalan ve bireylerin özgürce kullanım

3 hakkına sahip oldukları serbest zaman, topluma rahatlama, elenme ve kiilik gelitirme olarak yansımaktadır (Yılmaz, 2005: 2). Bo zaman; insanların çalıma, çalıma için ayrılan zaman ve fizyolojik ihtiyaçların giderilmesi için harcanan zaman dıında, özgür olarak dinlenme, baarı kazanma, kiisel geliim, elenme için kullandıkları zamandır (Tezcan, 1982: 10). Her canlı gibi biyolojik bir varlık olan insan, yaamı boyunca fiziksel çevresi ile ilikilidir. nsanlar ilkçalardan bu yana temel fiziksel çevre unsurları ile denge içerisinde olarak bunlardan yararlandıı ölçüde salıklı ve mutlu olabilmilerdir (Aslan, 1993: 22). Bo zaman kavramı, çada sanayi toplumunun yapısal bir özellii durumuna gelmitir. Bu durum, toplum tipinin bir ürününü oluturur ve kültürel koullardan domutur. Bu koulların dikkate alınması ile bo zaman deerlendirilmesi kavramının açıklanması mümkündür (Güler, 1978: 17). Serbest zaman ise, kiinin çalımadıı, yaam zorunluluklarının ve biçimsel görevlerinin dıında kalan ve kendi istedii yönünde harcayabilecei zamandır. Rekreasyon, bu serbest zaman diliminde yapılan etkinliklerle ilgili olan iki kavramın uygulamadaki karılıı olarak gelitirilerek kullanılmasıdır (Kılba, 2001: 14). 21.yüzyılda, ekonomik, kültürel ve sosyal olanaklarla birlikte artan, youn, yorucu, disiplinli ve monoton yaam düzeni, insanları fiziksel ve ruhsal baskılarla karı karıya getirmitir. Bu durumdan uzaklamak, dinlenmek ve elenmek isteyen insanlar, deien artlarının da etkisiyle, serbest zaman faaliyetlerini artırmı ve çeitlendirmitir. Bu koullar sonucu, kiilerin youn i yaamından kurtulup, bedensel ve ruhsal olarak kendini yenilemek amacıyla yaptıkları, dinlenme ve elenme faaliyetleri olarak tanımlanan rekreasyon kavramı ortaya çıkmıtır (Karada, 2002: 4). Rekreasyon terimi, insanların bo zamanlarında elence ve spor amaçlı gönüllü olarak katıldıkları eylemlerdir (Genel Türkçe Sözlük, 2012). Yenilenme, yeniden yaratılma veya yeniden yapılanma anlamlarına gelen Latince kökenli Recreatio kelimesinden gelmektedir. Türkçe lügatinde genel olarak bo zamanları deerlendirme olarak kullanılmaktadır. Buradaki kullanımda bireylerin ve toplumsal kümelerin bo zamanlarında gönüllü olarak yaptıkları dinlendirici ve elendirici etkinlikler anlamını içermektedir (Ozankaya, 1980: 27). Rekreasyon, çalıma faaliyetleri nedeniyle tükenen bireyin bedensel ve zihinsel kaynaklarının yeniden yaratılması amacını taımaktadır (Hacıolu vd., 2003: 29). Modern toplumların bir gereklilii halini alan, kentleme ve sanayilemenin etkisi ile insanların bo zaman sürelerinin artı göstermesi insanları rekreasyon faaliyetlerine yöneltmitir. Endüstrinin büyük yerleim yerlerinde younlaması ve azalan çalıma saatleri ile artan bo zamanlar, artan hareket olanakları, kentlinin rekreasyon gereksinimlerini büyük boyutlara çıkarmaktadır (Aslan, 1993: 24). Turizm kelimesinin kökü Latince deki anlamı, dönme, hareket etme, dönüp dolama olan Tornus kelimesidir. Tornus kelimesinden tour (tur) kelimesi hareket edilen yere dönmek artıyla yapılan seyahat anlamındadır. Turizm ise tur yapan anlamına gelen tourist (turist) ve tour (tur) kelimelerinden domutur. Turizm en basit anlamıyla dinlenmek ve tatil geçirmek amacıyla yolculua çıkmaktır (Özgüç, 2007: 13). Dünya Turizm Örgütü, turizmi, gelir getirici etkinlikler dıında kalan bo zamanların hemen hepsini içine alan bir seyahat; bundan doan konaklama, yeme-içme, ulaım elence gibi hizmetler ve ilikilerdir eklinde tanımlamıtır (Karaküçük, 2005). Turizm; kazanç salama, amacına yönelik olmamak ve sürekli yerlememek kouluyla, yabancıların bir yere seyahatleri ve orada konaklamaları sonucunda ortaya çıkan olayların ve ilikilerin tümüdür. Daha kısa ve öz olarak turizm, sürekli yaanılan yer dıında tüketici olarak yapılan seyahat ve geçici konaklama sürecidir (Barutçugil, 1989: 15). Turizm sektörü ise; turistlerin ikamet ettikleri yerlerden ayrılarak tekrar aynı yere dönünceye kadar geçen süreçte gereksinim duydukları, seyahat organizasyonu, konaklama, yeme içme, elence, alıveri ve dier ihtiyaçlarını karılayan faaliyetler ve tüm bunları destekleyen mali sistemlerdir (Koyunolu, 2003: 15). Emek youn üretim tekniine dayanan bir sektör olarak kabul edilen turizm sektörü, geni istihdam olanakları yaratabilmesi açısından önemli bir alan oluturmaktadır (Çımat ve Bahar, 2003:14). Saladıı dorudan ve dolaylı istihdam olanaıyla turizm sektörü ülkeler için toplam istihdam içerisinde önemli bir oran oluturmaktadır. Turizm ve rekreasyon ilikisinde göze çarpan en önemli özellik birçok turizm olayının esasında rekreasyon olmasıdır (Ömür, 2006: 52). Turizm ve rekreasyon arasındaki ilikiler kesin sınırlarla belirli olmamakla birlikte, turizm ve rekreasyonel faaliyetler birçok yönden birbiriyle kaynamı durumdadır. Rekreasyon ve turizm talebi; davranılar yönünden ele alındıında, iki talep tipinin, birbirinden ayırt edilemeyecek kadar ilikili olduu görülmektedir. Turizm talebinin kaynak esaslı imkânlara yönelik olmasına karsın; rekreasyon talebinin kullanım esaslı imkânlara yönelik olması gibi, nispi olarak yapılabilen bir ayrım dıında kullanılan imkânlar, katılan aktiviteler ve taleplerin deikenlik gösteren yapılarından dolayı her iki talep grubu da büyük benzerlik göstermektedir. Ayrıca, iki talep durumunun yöneldii aktiviteler arasında, bir rekabetin olması da, iki talep grubu arasındaki ilikiyi ortaya koymaktadır (Gökdeniz, 2003: 49 50)

4 Sosyal birer olay olan rekreasyon ve turizm kavramları toplumdaki deiimlere paralel olarak zaman içinde deiim göstermitir. Turizm ve rekreasyon arasındaki ilikilerin ana kaynaı, her iki etkinliine serbest zamanlarda gerçekletirilmesidir. Turizm ve rekreasyon yerine getirdii ilevler açısından ortak bir deneyim ve ilgi alanına sahiptir ve çou zaman iç içe hareket etmektedir. Turizm rekreasyonun tüm özelliklerine sahip deildir (Tatar, 2000: 19). Murphy, turizm ve rekreasyon ilikisinde, birçok turizm olayının esasında rekreasyon olduunu vurgulamıtır. turizmi, meslek ve kiisel sebeplerle ilgili bazı seyahatlerin ise rekreasyonla ilikisi olmadıını bu yaklaıma göre de, rekreasyonun; vücudun ve zihnin, yeniden hayatiyet kazanmasına yön veren, istee balı veya serbest zaman esasındaki bir tecrübe olmasından, tamamen serbest zaman kapsamında yer aldıını belirtmitir (Akt. Gökdeniz, 2003: 50). Rekreasyon aktiviteleri ancak yerel koulların saladıı alanlarda gerçekletirilebilir. Hafta sonu tatilleri ve yıllık tatiller, seyahat etmek ve konaklamak için gerekli süreyi salar. Özellikle yıllık tatiller, çok uzak bölgeler ve yurtdıına gidebilmeye imkân verdii için hem iç turizmin hem de dı turizmin hareketlenmesine neden olur. nsanlar tercih ettikleri bir yere seyahat ederler ve burada kendi zevklerine ve tatil amaçlarına uygun rekreasyon aktivitelerini gerçekletirirler (Tatar, 2000: 19 20). Turizm olayına katılma, turistik bir rekreasyon kapsamına girmektedir. Bu nedenle turizm ile rekreasyon arasındaki ilikileri Hazar (1999: 33 34) aaıdaki ekilde sıralamıtır: *Rekreaktif alanlar (spor tesisleri, piknik alanları vb) ve buradaki organize etkinlikler animasyon hizmetlerine canlılık getirmektedir. Rekreasyon bazen standart ürün paketi içinde yer alan bir ürün nitelii taımakta, dier ifade ile turistik ürünün bir halkası olabilmektedir. Örnein; paket tur kapsamında gidilen bölgedeki festivallerin, önemli sportif karılamaların izlenmesi v.b. gibi. *Rekreaktif istasyonlar veya iletmeler, turistler için serbest zaman deerlendirme imkanı yaratmaktadır. Bu nedenle bir bölgedeki cazibe, faydalılık, kolay elde edilebilirlik özelliklerine sahip rekreaktif etkinlikler, turistlerin konaklama süresini uzatmaktadır nsanların sürekli olarak yaadıkları yerler dıında yaptıkları seyahatlerde ihtiyaç duydukları geçici konaklama ihtiyacı, konaklama iletmelerinin ortaya çıkmasına neden olmutur. Konaklama iletmeleri, asıl fonksiyonları geceleme ihtiyacını karılamak olan, bunun yanında yeme-içme, elence ihtiyaçları içinde yardımcı ve tamamlayıcı birimleri bünyelerinde bulundurulan tesislerdir (Azaltun ve Kaya, 2010: 1-2). Otel iletmeleri konaklama iletmeleri içerisinde en yaygını ve en eski olanıdır (ener, 2010: 5). Oteller; yapısı, teknik donanımı, konforu ve bakım koulları gibi maddi, sosyal deeri, personelin hizmet kalitesi gibi moral elemanlarıyla uygar bir insanın arzu ettii nitelikte geçici konaklama ve kısmen beslenme ihtiyaçlarını bir ücret karılıında karılamayı meslek olarak kabul eden ekonomik, sosyal ve disiplin altına alınmı bir iletmedir (Olalı ve Korzay, 1989: 25). Örgütsel Balılık Örgütsel balılık ilk olarak Guetzkov (1955) ve Whyte (1956) tarafından kavramsallatırılmıtır. Guetzkov (1955) balılıı belli bir düünceye, kiiye veya gruba karı önceden belirlenen bir his ve davranı eklinde tanımlarken, Whyte (1956) örgütsel balılıı gelitirerek örgüt insanı kavramını ortaya koyup örgüt insanını örgütte igören olmanın ötesinde, örgüte ait olan kii eklinde ifade etmitir. O Relly ve Chatman (1986) balılıı; bir ödül alma isteine dayalı uyum, dier igörenlerle yakın ilikiler kurma istei kaynaklı özdeleme, bireyin örgüt deerlerini benimsemesi yoluyla örgüte uyumu eklinde üç alt boyut çerçevesinde ele almıtır. Örgütsel balılıın incelenmesine yönelik farklı ölçekler ve içerik alternatifleri gelitirilmi olmakla beraber (Becker, 1960; Etzioni, ; Buchanan, 1974; Salancik, 1977; Mowday, Steers ve Porter; 1979; O Reilly ve Chatman, 1986, Penley ve Gould, 1988; Allen ve Meyer 1990; Quijano, Navarro ve Cornejo, 2000) temelde incelemelerin tümünde örgütsel balılıa yaklaımda büyük ayrımlar söz konusu olmamıtır. Genel olarak örgüt balılıı unsurlarını örgütün amaç ve deer yargılarını kabul etme ve bunlara inanma, örgütün yararı için çaba gösterme ve sürekli gelimeye gönüllü olma, örgüt kültürünün bir parçası olarak kalmaya istekli olma eklinde sıralamak mümkündür (Yüceler, 2009). Çalımada aratırmanın amacına en uygun olduu ve dierlerinden daha kapsamlı olduu düünüldüü için Allen ve Meyer (1990) in ölçei kullanılmıtır. Allen ve Meyer örgütsel balılıı, igörenlerin örgütle ilikisi ile ekillenen ve örgütün sürekli bir üyesi olma kararı almalarını salayan his ve davranılar olarak tanımlayıp duygusal balılık, devam balılıı ve normatif balılık eklinde 3 balıkta incelemilerdir. Duygusal Balılık alt boyutundaki ifadeler çalıanların, kendilerini kuruma ait hissetme, i arkadalarıyla ve amirleri ile geçinme, iletmede çalımaktan gurur duyma düzeylerini ölçmeye yöneliktir. Bireyin örgüt ile özdelemesi, örgüte katılımı ve örgütle arasında duygusal bir ba hissetmesidir. Örgüt igören için büyük anlam ve önem taımakta, bireyler örgüt üyeliine devam etmekte ve bundan mutluluk duymaktadır (Allen ve Meyer, 1990: 20)

5 Normatif Balılık alt boyutu, çalıanların örgüte olan sadakatleri, bireysel deer yargıları noktasında örgütsel balılıklarının kapsamını, bulunulan örgütte çalımaktan memnun olma ve sorumluluklarını bir görev olarak görme düzeylerini ölçmeye yöneliktir (Meyer ve Allen, 1997: 11). Normatif balılık kiinin çalıtıı örgüte karı sorumluluu ve yükümlülüü olduuna inanması ve bu yüzden kendini örgütte kalmaya zorunlu görmesine dayanan bir balılıktır. Kii, sadakatin önemli olduuna inanmakta ve bu konuda ahlaki bir zorunluluk hissetmektedir (Wasti, 2002: 526; Yalçın ve plik, 2005: 398). Devam Balılıı alt boyutundaki ifadeler ise çalıanların çalımaya devam etme istek ve zorunluluklarının örgüte balılıkları içerisindeki etkisinin ölçülüp deerlendirilmesine yöneliktir (Meyer ve Allen, 1997: 11). Devam balılıı ya, örgütsel hizmet süresi, yükselme olanakları, ödemeden salanan doyum, örgütten ayrılma istei, i devri, evlilik kavramları ile ilikili olduu belirlenmitir. Devam balılıını etkiledii düünülen bir dier unsur çalıanın sahip olduu i alternatifleridir. Pek çok i alternatifine sahip olduklarını düünen çalıanlar daha az balılıa sahiptir (Çakar ve Ceylan, 2005: 56). Modelde; duygusal balılık boyutunu oluturan ana unsurlar örgütün amaç ve deerleriyle özdeleme ile deerleri paylama ; normatif balılık boyutunu oluturan ana unsurlar kiisel sadakat normları ile ailesel ve kültürel deerler, devam balılıı boyutunu oluturan ana unsurlar ise yatırımlar ve alternatif eksiklii eklinde açıklanabilir (Güçlü, 2006; Noyan, 2009). Örgütsel balılıkla ilgili literatür incelendiinde kamu kurum ve kuruluları ile özel sektör iletmelerinde örgütsel balılık unsurunu ele alan çalımaların konunun farklı yönleri aratırdıı görülmü olup salık sektörü çalıanları, finansal iletmeler, eitim kurumları personelleri gibi noktalarda aratırma çalımalarının younlatıı gözlenmitir. Konaklama iletmelerinde örgütsel balılıa ilikin çalımalar incelendiinde ise ilgili çalımalar u ekilde sıralanabilir; Yeti (2000) kamu çalıanlarının bo zaman faaliyetlerini aratırmı ve çalıanların genelde haftada bir günü bo zaman faaliyetlerine ayırdıklarını, ancak tesis yetersizliinin de bu durumda etkili olduunu, Güçlü (2006) turizm sektöründe durumsal faktörlerin örgütsel balılık üzerine etkisini inceleyip sayfiye otellerinde en yüksek balılık bileeninin devam balılıı olduunu ve duygusal balılık ile normatif balılıı en olumsuz etkileyen faktörün stres, devam balılıını en olumsuz yönde etkileyen faktörün ise monotonluk olduunu, Çöp (2008) örgütsel adalet ve örgütsel balılık algıları yönünden Türkiye ve Polonya turizm sektörü çalıanları farkını inceleyip örgütsel adaletin örgütsel balılıı olumlu yönde etkilediini, Ertan (2008) ve Önei (2014) otel iletmelerinde örgütsel balılık, i motivasyonu ve i performansı arasındaki ilikiyi inceleyip örgütsel balılıın ve i motivasyonunun i performansı üzerinde belirleyici bir etki sahibi olduunu, Kılıç (2008) otel iletmelerinde kariyer yönetimi ve örgütsel balılık ilikisini inceleyip örgütsel balılık ile kariyer yönetimi arasında pozitif yönlü bir iliki olduunu, Çulha (2008) konaklama iletmelerinde hizmet içi eitimler ile örgütsel balılık arasındaki ilikiyi aratırarak personele salanan hizmetiçi eitim olanaklarının tüm örgütsel balılık boyutlarında olumlu yönde etkili olduunu, Özda vd.,(2009) devlet memurlarının bo zaman deerlendirme eilimlerini inceleyip antropometrik ve fiziksel uygunluk seviyeleriyle karılatırmı, Yazıcıolu ve Topalolu (2009) ile Düz (2012) çalımalarında konaklama iletmelerinde örgütsel balılık ve örgütsel adalet ilikisi ile nepotizm ve örgütsel balılık ilikisini inceleyip örgütsel adaletin örgütsel balılıı olumlu, nepotizm algısının örgütsel balılıı olumsuz etkilediklerini ifade etmitir. Turkay vd. (2012) turizm ve rekreasyon örencilerinin rekreatif tercihleri ve çalıma eilimleri arasındaki ilikiyi aratırıp aktif rekreasyon faaliyetlerine katılımı sık olan örencilerin otellerde animasyon ve su sporları gibi alanlarda çalımak istedikleri sonucuna ulamıtır. Çalkın (2014) otel çalıanlarının etik lider algılaması ve iten ayrılma niyetiyle örgütsel balılıkları arasındaki ilikiyi incelemi etik lider algılaması ve örgütsel balılık alt faktörleri arasında kısmı anlamlı ilikiler saptamıtır. Çilesiz (2014) igören yabancılaması ile örgütsel balılıı farklı demografik ve örgütsel gruplara göre karılatırıp aylık gelirle örgütsel balılık arasında ve mutfak personeli ile güçsüzleme boyutunda arasında anlamlı farklılıklar bularak yabancılama ve örgütsel balılıın farklı faktörlere göre kısmen deiebildiini ortaya koymutur. Örgütsel süreçleri inceleyen aratırmalarda çalıan tatmininin hizmet kalitesinin öncelikli koulu olduu (Lovelock and Wirtz, 2010), çalıanların tatmin oranı yükseldikçe örgütsel balılıın arttıı (Naktiyok ve Küçük, 2003; Uçkun, Pelit ve Emir, 2004), örgütsel balılıın da i tatmini ve performansını etkiledii (Önei, 2014; Çalkın 2014), özellikle hizmet deer zinciri teorisi kapsamında personel memnuniyetinin rekabetçi avantajlara ve organizasyon karlılıına ulamada belirleyici unsur olduu (Lam, Baum ve Pine, 2003), bu yüzden de i tatmini tatmini ve örgütsel balılıkta etkili olan prim, sigorta, idarecilerle ilikiler gibi etkenlerin yanında personele modern çalıma koulları ve ilave hizmet olanakları salanması gibi yönetsel tercihlerin örgüte müteri memnuniyeti ve iletme karlılıı olarak geri dönü saladıı (Currivan, 1999; Friday ve Friday, 2003; Uçkun ve Pelit, 2004; Kartepe, Uluda, Menevi, Hadzimehmedagic ve Baddar, 2006; Kaya, 2007; Kaya 2012) belirlenmitir. Güçlü, (2006), Ertan (2008) ve Kaya (2014) gibi bazı çalımalar örgütsel balılıını iletmelerdeki çalıma artlarına, ek imkanlara ve durumsal deikenlere göre incelemi olmakla beraber bo zaman deerlendirme imkanları ile sunulan

6 rekreatif etkinlik alan ve hizmetlerinin incelenerek örgütsel balılıklarla ilikisinin aratırıldıı bir çalımanın gerçekletirilmedii görülmütür. ARATIRMANIN AMACI Turizm endüstrisi ve bo zaman ve rekreasyon endüstrisi dünyada ve Türkiye de yaam kalitesinin, teknolojinin, kentlemenin, ulaım imkanlarının, toplumsal ve siyasal hareketlerin ve benzeri deikenlerin deiim ve geliime paralel olarak gelimektedir. Konaklama iletmeleri turizm sektörünün balıca unsurlarından olup turistlerin turizm aktivitesine katılım sürecinde önemli etki sahibidir. Bo zaman sürelerindeki artı, serbest zaman ve rekreasyon seçeneklerindeki çoalma tüm dünyada rekreasyon bilincinin gelimesini de beraberinde getirmitir. Bu çalımanın temel amacı; konaklama iletmelerinde çalıanlara sunulan rekreasyonel faaliyet imkanları ile çalıanların örgütsel balılıkları arasında ilikinin aratırılmasıdır. Ayrıca, çalıanların örgütsel balılıklarıyla demografik deikenler (ya, cinsiyet, eitim durumu, medeni durum, gelir seviyesi ve deneyim süresi) arasında anlamlı bir iliki olup olmadıı, rekreasyonel etkinliklerine katılma durumları ve iletmelerde sunulan rekreatif etkinlik alanlarının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bununla birlikte çalıanların bo zaman deerlendirme tercihleri ve rekreasyonel eilimleri incelenip sonuçları ortaya konulmutur. YÖNTEM Çalımada öncelikle konu ile ilgili literatür taranarak konu genel hatlarıyla incelenip kavramsal çerçevesi aratırılmıtır. Aratırma problemine ilikin kavramsal aratırma sonrasında aratırmanın evreni ve örneklemi belirlenmitir. Aratırma, tekil tarama modeline ve ilikisel tarama modeline uygun olarak gerçekletirilmitir. Ya, gelir durumu, cinsiyet gibi deikenler ile rekreasyon eilimleri betimsel olarak ele alınmı, iletmelerin rekreatif imkanlar sunma durumuna göre örgütsel balılık oranlarının analizi gibi incelemeler ilikisel tarama modeline uygun olarak gerçekletirilip sonuçları ortaya konulmutur. Evren ve Örneklem Bir aratırma için evren, soruları cevaplamak için ihtiyaç duyulan verilerin (ölçümlerin) elde edildii canlı ya da cansız varlıklardan oluan büyük bir gruptur. Evren, baka bir deyile, aratırmada toplanacak verilerin analizi ile elde edilecek sonuçların geçerli olacaı, yorumlanacaı grup olarak tanımlanabilir (Büyüköztürk vd., 2008: 68). Aratırma evreni 2014 yılında Antalya daki konaklama iletmeleri çalıanları olarak belirlenmitir. Evreni temsil etmek amacıyla seçilecek örnee girecek birimlerin tesadüfi olarak seçildii birimlerden oluan örneklemeler olasılıklı örneklemelerdir. Olasılıklı örneklemede elemanların örnee girmesine dair ihtimal önceden bilinmektedir (Arıkan, 2012: 119). Aratırma örneklemi Antalya daki konaklama iletmeleri çalıanları arasından tesadüfi örnekleme yöntemine göre seçilmitir. Alan aratırması 2014 yılı Eylül-Aralık ayları arası turizm aktivitesinin youn olarak yaandıı ve resmi istatistiklerde Türkiye ye gelen turistlerin ehirlere göre sıralamasında ilk sırada yer alan Antalya da üç farklı 5 yıldızlı otelde ve bir tatil köyünde çalıanlar üzerinde gerçekletirilmitir. Verilerin Toplanması Aratırma verilerinin toplanması için 39 sorudan oluan bir anket formu oluturulmutur. Formun içerdii ifadeler genel olarak 3 grupta kategorize edilebilir. Birinci grup ilk 10 sorudan oluan çalıanların demografik özelliklerine, çalıtıkları iletmelerin niteliklerine ve ilerine yönelik bilgilerin ifadesine yönelik ifadelerden oluturulmutur. kinci grup rekreatif etkinlik tercihlerine ve eilimlerine ilikin bilgilerin elde edilmesi yönelik 7 farklı etkinlik türü içerisindeki 37 farklı aktivitenin sıralandıı kısımdır. Rekreatif etkinlikler eilimleri sınıflandırması Kim ve Lehto (2013) çalıması etkinlik kategorizasyonunun, etkinliklere ilikin spesifik örnekleri çıkarılıp uzmanlarının görüleri neticesinde Türkiye deki yaygın tercih edilen alternatifleri ile deitirilmesi yoluyla gelitirilip güncellenerek oluturulmutur. Üçüncü grup ise çalıanların örgüte balılıkların ölçülmesi amacıyla Allen ve Meyer (1990) tarafından gelitirilen Türkçe geçerlilii ve güvenilirlii Wasti (2000) tarafından gerçekletirilen örgütsel balılık ölçeinin uygulandıı son 18 sorudan olumaktadır. Bu sorular dıında ankette çalıanların rekreatif etkinliklere ihtiyaç duydukları düzeyde katılma ve katılamama durumları ile iletmenin bu konularda kendilerine alan ve hizmet salama durumlarına ilikin sorular da yöneltilmitir. Hazırlanan anketler önce 30 kiilik bir grup üzerinde uygulanıp anlaılabilirlii test edilmitir. fadelerin anlaılabilirliine yönelik bir sorunla karılaılmadıından, anketler aracılııyla veri toplama çalımasına balanmıtır. Saha çalımasında 460 anket daıtılmı, 421 anketten geri dönü alınmıtır. Geri dönü salanan anketler genel olarak incelenip 29 hatalı ve eksik doldurulmu anket iptal edilerek 392 geçerli anket ile saha çalıması tamamlanmıtır. Verilerin Analizi Anket uygulamaları sonucunda elde edilen veriler, aratırmanın amaçları veri kodlama formlarına ilenmitir. lenen bu veriler daha sonra bilgisayara aktarılmı ve gerçekletirilecek analizler için Sosyal

7 Bilimler statistik Programından faydalanılmıtır. Aratırmaya katılan turistlerin kiisel ve sosyal durumlarının sınıflandırılması frekans (f) ve yüzde (%) olarak yapılmıtır. Aratırma problemine yanıt aranırken rekreatif tercih ve eilimlere yönelik ifadelerde (10.ve 17. sorular arasındaki aktivite çeitleri) ve örgütsel balılık düzeylerinin ölçümüne ilikin (22. ve 39. sorular arası) ifadelerde 5 li Likert ölçei kullanılarak tercih ve deerlendirmelerine ilikin bir puan hesaplanmıtır. Buna göre, 1 (Hiç Katılmam/Kesinlikle Katılmıyorum), 2 (Katılmam/Katılmıyorum), 3 (Orta), 4 (Katılırım/Katılıyorum) ve 5 (Sürekli Katılırım/Kesinlikle Katılıyorum) eklinde kodlanmıtır. Örgütsel balılık ölçeinde ortalamalar her alt boyuttaki maddelerden alınan puanların toplanıp 6 ya bölünmesi ile elde edilmitir. Ölçekte toplam puan; 18 ila 90 arasında, alt boyutlarda ise 6 ila 30 arasında deimektedir. Ölçein puanlanmasında belirlenen bir kesme noktası olmamakla birlikte, ölçein kullanıldıı çalımalarda 3 nötr bir puanı gösterdii için bu deerin altında kalanlar düük, üzerinde olanlar ise yüksek olarak deerlendirilmektedir. Aratırmada, 2 deikenin olduu analizlerde baımsız deiken t testi analizi, 2 den fazla deikenin olduu analizler yapılırken tek yönlü varyans analizi(anova) yapılmıtır. BULGULAR Gerçekletirilen aratırma neticesinde elde edilen bilgiler incelenerek sınıflandırılıp veriler halinde ifade edilmitir. Genel Bulgular ve Örneklemin Demografik Özellikleri Tablo 1: Örneklemin Demografik Özellikleri Cinsiyet f % Kadın ,1 Erkek ,9 Ya f % ya , ya , ya 52 13, ya 69 17,6 50 ve 11 2,8 Medeni Durum f % Evli ,0 Bekar ,0 Örenim Durumları f % lköretim 73 18,6 Lise ve dengi okul ,1 Lisans 84 21,4 Lisansüstü 15 3,8 Gelir durumları f % TL 88 22, TL , TL 83 21, ve 85 21,7 Deneyim f % 1-3 yıl 90 23,0 4-6 yıl , yıl 70 17, yıl 54 13,8 15 yıl ve 53 13,

8 Tablo 1 de katılımcıların % 31 inin kadınlardan, % 69 unun ise erkek çalıanlardan olutuu, % 36 sının ya aralıında, % 31 inin ya aralıında, % 18 inin ya aralıında, % 13 ünün ya aralıında, % 3 ünün ise 50 ve üstü yaa sahip olduu, çalıanların % 36 sı evli % 64 ü ise bekar olduu, aırlıklı olarak % 56 ile lise ve dengi okul, % 21 i lisans, % 19 u ilköretim ve % 4 ü lisansüstü seviyesinde örenime sahip oldukları, % 22 si 1000 ve 1000 TL den az, % 35 i 1001 ve 2000 TL arası, % 21 i 2001 ve 3000 TL arası, % 22 si 3000 TL ve üzeri gelir grubunda oldukları, % 32 sinin 4-6 yıl deneyime, % 23 ünün 1-3 yıl deneyime, % 18 inin 7-10 yıl deneyime, % 14 ünün yıl deneyime, % 14 ünün 15 yıl ve üstü deneyime sahip oldukları görülmektedir. Tablo 2: Katılımcıların çalıtıkları ie ilikin bilgiler letme Türü f % Baımsız konaklama iletmesi 86 21,9 Ulusal zincir iletme ,6 Uluslararası zincir iletme ,5 Çalıılan Birim f % Önbüro 80 20,4 Yiyecek içecek bölümü ,0 Kat hizmetleri bölümü 38 9,7 Muhasebe 19 4,8 Satı pazarlama 15 3,8 Teknik hizmetleri 21 5,4 Müteri ilikileri 27 6,9 Tablo 2 ye göre katılımcıların % 52 si ulusal zincir iletmede, % 26 sı uluslararası zincir iletmede, % 22 si ise baımsız konaklama iletmesinde çalımaktadır. Katılımcıların % 49 ile en çok yiyecek içecek departmanında hizmet veren çalıanlardan olutuu görülürken, bunu % 20 ile önbüro çalıanları takip etmektedir. Tablo 3: Katılımcıların çalıma süreleri Çalıma günlük 6 saat 6-8 saat 8-10 saat saat saat saat Toplam Çalıma 5 gün haftalık 100,0% 44,7% 0,0% 24,0% 8,1% 38,7% 20,7% 6 gün ,0% 55,3% 100,0% 76,0% 91,9% 61,3% 73,3% Toplam ,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Tablo 3 incelendiinde, çalıanların % 79 u haftalık 6 gün, % 21 ise haftalık 5 gün çalımaktadır. Yine, günde 8-10 saat çalıanların tamamı haftada 6 gün, günde saat çalıanların % 76 sı haftada 6 gün ve günde saat çalıanların % 92 si, saat çalıanların % 61 i haftada 6 gün çalımaktadırlar. Baka bir ifadeyle, tüm çalıanların yaklaık % 70 i haftada 6 gün, günde saat çalımaktadırlar. Rekreatif Eilimler ve Örgütsel Balılık Ölçeine likin Veriler Çalıma kapsamında incelenen örneklem grubunun rekreatif etkinliklere katılma durumları, rekreatif etkinlik tercihleri ile örgütsel balılıklarına ilikin bilgiler incelenmitir. Tablo 4 incelendiinde, çalıanlar spor etkinlikleri olarak en çok futbol ve su sporları (yüzme, yelken vb.), doa faaliyeti olarak en çok sahil yürüyüü, sosyalleme etkinlii olarak en çok bölgesel etkinlikler (festival vb.) ve arkada ziyareti, açık alan etkinlii olarak balık tutma, elence etkinlikleri olarak en çok karılama izleme(yarı, spor izleme vs.), yaygın açık alan etkinlikleri olarak en çok yürüyü yapma/uzanma ve salık etkinlikleri olarak en çok Spa/Wellness/Masaj etkinliklerine katılmaktadırlar. Tablo 4: Genel etkinlik tablosu SPOR ETKNLKLER Futbol 3,63 1,08 Basketbol 2,41 0,14 Voleybol 2,48 0,24 Tenis 2,13 0,33 X SS

9 Badminton 2,22 0,56 Masa tenisi 2,47 0,32 Salon Sporları (fitness vb.) 2,88 0,29 Su Sporları (yüzme,yelken vb.) 2,47 1,07 DOA FAALYETLER Kırsal Tur 3,43 0,84 Sahil Yürüyüü 3,98 0,64 Doal Alanda Gezme 3,58 0,91 Dalık Alanda Gezme 3,58 1,04 Yaban hayatı Gözlemleme 2,57 0,64 Daa Evi Kiralama 1,49 0,35 SOSYALLEME/ÖZEL ETKNLKLER Bölgesel Etkinlikler (festival vb.) 3,78 0,64 Yerel Elence Gezileri 1,98 0,51 Arkada/Akraba Ziyareti 3,76 0,96 Dini Etkinlik ve Toplantılar 3,51 1,04 Müze/Sanat Galerisi Ziyareti 2,56 0,66 Konserler/Gösteriler 2,99 0,39 AÇIK ALAN ETKNLKLER Balık Tutma 2,42 0,74 Koma/Tempolu Kou 2,32 0,62 Tırmanma 2,13 0,63 Bisiklete Binme 2,21 0,58 At Binme 2,12 0,61 ELENCE ETKNLKLER Temapark Ziyareti 2,63 0,34 Tarihi Alan Ziyareti 2,62 0,56 Karılama zleme (yarı, spor vb.) 3,66 0,21 Oyunlar oynama (bilardo,bowling vb.) 3,26 0,48 YAYGIN AÇIK ALAN ETKNLKLER Bahçe Düzenleme 2,27 0,74 Piknik Yapma 3,17 0,55 Yürüyü Yapma/Uzanma 3,67 0,67 Hobiler/Bireysel Uralar (resim vb.) 2,67 0,64 Orman/Göl/Doal Alan Ziyareti 3,64 0,61 SALIK ETKNLKLER Termal Tesis/Kaplıca ziyareti 2,01 0,35 Yoga/Pilates vb.etkinlikler 2,11 0,47 Spa/Wellness/Masaj Etkinlikleri 2,98 0,88 Tablo 5 incelendiinde, çalıanların sadece % 19 u rekreasyon faaliyetlerine ihtiyaç duydukları kadar katılabildiklerini belirtmilerdir. Çalıanların % 81 i rekreasyon faaliyetlerine ihtiyaç duydukları kadar katılamadıklarını belirtmilerdir. Tablo 5: Katılımcıların Rekreasyon faaliyetlerine ihtiyaç duyduunuz kadar katılabiliyor musunuz? sorusuna verdikleri yanıtların daılımı Yanıt f % Evet 76 19,4 Hayır ,6 Tablo 6 incelendiinde, çalıanlar en çok etkinlikler için yeterince zaman olmamasından dolayı rekreasyon faaliyetlerine katılamadıklarını belirtmilerdir (% 48). Yine, çalıanların % 22 si ekonomik imkanlarının olmamasından dolayı rekreasyon faaliyetlerine katılamadıklarını belirtirken, % 17 si çevrelerinde rekreasyonel etkinlik alanını ve iletmesinin bulunmaması yüzünden, % 8 i kültürel ve sosyal engellerle karılatıı için, % 5 i rekreasyon konusunda gerekli düzeyde bilgi sahibi olmaması yüzünden rekreasyon faaliyetlerine katılamadıklarını belirtmilerdir. Tablo 6: Katılımcıların rekreasyon faaliyetlerine katılamama sebepleri Sebepler f % Ekonomik imkanının olmaması 70 22,2 Etkinlikler için zamanım olmaması ,7 Kültürel ve sosyal engellerle karılamam 25 7,9 Rekreasyon konusunda bilgim olmaması 16 5,

10 Çevremde rekreasyonel etkinlik alan ve iletmelerinin bulunmaması 54 17,2 Toplam ,0 Tablo 7 incelendiinde, katılımcıların % 47 sinin çalıtıı iletmelerin çalıanlarına rekreasyonel etkinlik hizmeti ve alanı saladıı görülmektedir. Tablo 7: Katılımcıların Çalıtıınız konaklama iletmesinin çalıanlarının bo zamanlarını deerlendirmelerine yönelik rekreasyonel etkinlilik hizmetleri ve alanları var mı? sorusuna verdikleri yanıtların daılımı Yanıtlar f % Evet ,9 Hayır ,1 Tablo 8 incelendiinde iletmelerin katılımcılara sunduu rekreatif etkinlik hizmet ve alanlarının % 30 unun serbest zaman elence etkinlikleri, % 23 ünün personel oyun alanları ve tesisleri, %18 inin salon sporlarına yönelik alanlar, % 15 inin spor sahası, % 12 sinin dinlenmeye ve rahatlamaya yönelik hizmetler, % 2 sinin dier etkinlik ve alanlar olduu görülmektedir. Tablo 8: Katılımcıların, çalıtıkları iletmelerin çalıanlarına sunduu rekreasyonel etkinlik hizmet ve alanlarına göre daılımı Rekreatif etkinlik hizmet ve alanları f % Spor sahası (futbol, basketbol, tenis, voleybol vb.) 27 14,7 Salon sporlarına yönelik alanlar (aletli jimnastik, bodybuilding, fitness vb.) 34 18,4 Personel oyun alanları ve tesisleri (masa tenisi, bilardo, langırt, tavla vb.) 42 22,8 Personel serbest zaman elence etkinlikleri (tiyatro, konser, gösteri vb.) 56 30,4 Dinlenme ve rahatlamaya yönelik hizmetler (hamam, sauna vb.) 21 11,5 Dier etkinlik ve alanlar 4 2,2 Toplam ,0 Örgütsel Balılık Ölçei Duygusal Balılık alt boyutu puan ortalaması 23,67±8,17; Normatif Balılık alt boyutu puan ortalaması 22,41±8,01; Devam Balılıı alt boyutu puan ortalaması 21,88±7,88 olarak bulundu. Örgütsel Balılık Ölçei nin genel puan ortalaması ise 67,96±24,06 olarak bulunmutur (Tablo 9). Tablo 9: Örgütsel Balılık Ölçei ve Alt Boyutlarından Aldıkları Puanlar ve Standart Sapmaları ÖBÖ X SS Duygusal Balılık 23,67 8,17 Normatif Balılık 22,41 8,01 Devam Balılıı 21, Toplam 67,96 21,02 Hipotez Testleri Çalıma amacına ilikin alt problemlerden üretilen hipotez testlerinin istatistiksel analiz yöntemleriyle incelenmeleri gerçekletirilmitir. H 1 : letmelerin rekreasyonel etkinlik hizmet ve alanları sunmasına göre çalıanların örgütsel balılıklarında anlamlı bir farklılık vardır. letmelerin rekreasyonel etkinlik hizmet ve alanları sunmasına göre çalıanların örgütsel balılıklarının incelenmesine yönelik H 1 hipotezinin sorgulanmasında rekreasyonel etkinlik hizmet ve alanları sunumuna soruya verilen cevaplar incelenmi ve örgütsel balılık ortalamalarına göre karılatırılmıtır. statistiki inceleme sonuçları Tablo 10 daki ekildedir. Tablo 10: letmenin çalıanlarının bo zamanlarını deerlendirmelerine yönelik rekreasyonel etkinlilik alanları sunmasına ilikin verilen cevaplar ve Örgütsel Balılık Ölçei nin alt boyutlarından aldıkları puanların karılatırılması Duygusal Balılık Normatif Balılık Etkinlik alanı n X SS t p Evet ,44 8,28 2,322 0,032* Hayır ,84 7,68 Evet ,02 8,16 2,145 0,148 Hayır ,58 8,

11 Devam Balılıı Evet ,98 7,96 2,041 0,047* Hayır ,01 7,46 Tablo 10 incelendiinde, çalıtıkları iletmenin rekreasyon hizmet ve alanı sunduu çalıanların Örgütsel Balılık Ölçei nin tüm alt boyutlarından dier çalıanlara göre daha yüksek puan aldıkları görülmektedir. Bununla birlikte, rekraesyon alanı sunulan çalıanların duygusal balılık ve devam balılıı alt boyutlarından aldıkları puanlarla dier çalıanların aldıkları puanlar arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı düzeydedir (p <0,05). ki gruptaki çalıanların normatif balılık alt boyutundan aldıkları puanlar arasındaki farklılık istatistiksel açıdan anlamlı deildir (p > 0,05). letmelerin rekreasyonel etkinlik hizmet ve alanları sunmasına göre çalıanların örgütsel balılıklarında anlamlı bir farklılık olduuna dair H 1 hipotezi kısmen kabul edilmitir. Çalıanlarına rekreatif etkinlik hizmet ve alanı sunan iletmelerdeki örgütsel balılık düzeyinde duygusal balılık ve devam balılıı alt boyutlarında anlamlı bir farklılık olduu görülmütür. H 2 : Çalıanların cinsiyetlerine göre örgütsel balılıklarında anlamlı bir farklılık vardır. Çalıanların cinsiyetlerine göre örgütsel balılıklarında anlamlı bir farklılık olup olmadıına ilikin H 2 hipotezinin sorgulanmasında örgütsel balılık oranları ortalamaları çalıanların cinsiyetlerine göre karılatırılmıtır. Karılatırma sonuçları Tablo 11 de gösterilmitir. Tablo 11: Katılımcıların cinsiyetleri ile Örgütsel Balılık Ölçei nden aldıkları puanların karılatırılması Cinsiyet n X SS t p Duygusal Balılık Kadın , ,782 0,011* Erkek ,13 7,11 Normatif Balılık Kadın ,92 8,17 5,317 0,018* Erkek ,01 8,04 Devam Balılıı Kadın ,98 8,26 5,841 0,038* Erkek ,23 7,67 Tablo 11 incelendiinde, kadın çalıanların erkek çalıanlara göre Örgütsel Balılık Ölçei nin tüm alt boyutlarından daha yüksek puan aldıkları görülmektedir. Bununla birlikte, kadın çalıanların Örgütsel Balılık Ölçei nin duygusal balılık, normatif balılık ve devam balılıı alt boyutlarından aldıkları puanlarla erkek çalıanların aldıkları puanlar arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı düzeydedir (p < 0,05). Kadın çalıanların örgütsel balılık düzeyleri erkeklere göre daha fazladır. Çalıanların cinsiyetlerine göre örgütsel balılıklarında anlamlı bir farklılık olduuna ilikin H 2 hipotezi kabul edilmitir. Çalıanların cinsiyetlerine göre örgütsel balılıklarında anlamlı bir farklılık olduu görülmütür. H 3 : Çalıanların medeni durumlarına göre örgütsel balılıklarında anlamlı bir farklılık vardır. Çalıanların medeni durumlarına göre örgütsel balılıklarında anlamlı bir farklık olup olmadıına ilikin H 3 hipotezinin sorgulanmasında çalıanların örgütsel balılık oranları ortalamaları medeni durumlarına göre karılatırılmı, sonuçlar Tablo 12 de gösterilmitir. Tablo 12: Katılımcıların medeni durumları ile Örgütsel Balılık Ölçei nden aldıkları puanların karılatırılması Duygusal Balılık Normatif Balılık Devam Balılıı Medeni Durum n X SS t p Evli ,94 7,98 1,572 1,080 Bekar ,44 7,51 Evli ,32 8,06 1,147 0,347 Bekar ,27 7,78 Evli ,34 7,67 1,347 0,415 Bekar ,11 7,56 Tablo 12 incelendiinde, medeni durumu evli olan çalıanların bekar çalıanlara göre Örgütsel Balılık Ölçei nin tüm alt boyutlarından daha yüksek puan aldıkları görülmektedir. Ancak, farklı medeni duruma sahip çalıanların Örgütsel Balılık Ölçei nin alt boyutlarından aldıkları puanlar arasındaki farklılıklar istatistiksel açıdan anlamlı ya da önemli deildir (p > 0,05 ). Çalıanların örgütsel balılıklarında medeni durumlarına göre anlamlı bir farklılık olduuna dair H 3 hipotezi kabul edilememitir. Çalıanların örgütsel balılıklarında medeni durumlarına göre anlamlı bir farklılık olmadıı görülmütür. H 4 : Çalıanların yalarına göre örgütsel balılıklarında anlamlı bir farklılık vardır. Çalıanların yalarına göre örgütsel balılık olup olmadıına ilikin H 4 hipotezinin sorgulanmasında katılımcıların örgütsel balılık ortalama puanları yalarına göre karılatırılmıtır. Karılatırma sonuçları Tablo 13 ve Tablo 14 de gösterilmitir. Tablo 13: Katılımcıların yaları ile Örgütsel Balılık Ölçei nden aldıkları puanların karılatırılması Boyutlar Ya n X SS

12 Duygusal Balılık Tablo 13 Normatif Balılık Devam Balılıı ya ,03 7, ya ,87 7, ya 52 23,19 8, ya 69 23,48 8,08 50 ve 11 24,01 8, ya ,27 7, ya ,12 7, ya 52 22,90 7, ya 69 23,27 8,11 50 ve 11 24,88 8,77* ya ,00 7, ya ,10 8, ya 52 23,56 8, ya 69 23,88 8,57 50 ve 11 24,01 8,76 incelendiinde, 50 ve üstü yaa sahip çalıanların daha genç çalıanlara göre Örgütsel Balılık Ölçei nin tüm alt boyutlarından daha yüksek puan aldıkları görülmektedir. Tablo 14: Katılımcıların yaları ile Örgütsel Balılık Ölçei nden aldıkları puanların karılatırılmasına ilikin ANOVA tablosu Alt Boyutlar F p Duygusal Balılık 2,213 0,823 Normatif Balılık 3,115 0,018* Devam Balılıı 2,097 1,564 Tablo 14 deki ANOVA sonuçları incelendiinde 50 ve üstü yaa sahip çalıanların Örgütsel Balılık Ölçei nin normatif balılık alt boyutuna ilikin aldıkları puanlar yaa sahip çalıanların aldıkları puanlara göre belirgin bir ekilde daha yüksektir. Normatif balılık alt boyutuna göre 50 ve üstü yaa sahip çalıanların aldıkları puanlar ile yaa sahip çalıanların aldıkları puanlar arasındaki fark istatistiksel açıdan anlamlı ve önemlidir [F(392) = 3,115,p<.05]. Duygusal balılık ve devam balılıı alt boyutlarındaki farklılıklar istatistiksel açıdan anlamlı ya da önemli deildir (p>0,05). Çalıanların örgütsel balılıklarında yalarına göre anlamlı bir farklılık olduuna dair H 4 hipotezi kısmen kabul edilmitir. Çalıanların örgütsel balılıklarındaki normatif balılık alt boyutunda çalıanların yalarına göre anlamlı bir farklılık olduu görülmütür. H 5 : Çalıanların deneyim sürelerine göre örgütsel balılıklarında anlamlı bir farklılık vardır. Çalıanların deneyim sürelerine göre örgütsel balılıklarında anlamlı bir farklılık olup olmadıına ilikin H 5 hipotezinin sorgulanmasında katılımcıların örgütsel balılık ortalama puanları deneyim sürelerine göre karılatırılmıtır. Karılatırma sonuçları Tablo 15 ve Tablo 16 da gösterilmitir. Tablo 15: Katılımcıların deneyimleri ile Örgütsel Balılık Ölçei nden aldıkları puanların karılatırılması Boyutlar Deneyim n Duygusal Balılık Normatif Balılık Devam Balılıı 1-3 yıl 90 21,03 7,28* 4-6 yıl ,66 8, yıl 70 23,72 8, yıl 54 23,42 8,21 15 yıl ve 53 25,14 8, yıl 90 21,32 7,08* 4-6 yıl ,13 7, yıl 70 22,22 7, yıl 54 22,67 7,16 15 yıl ve 53 23,98 8,21* 1-3 yıl 90 22,12 7, yıl ,18 7, yıl 70 23,11 7, yıl 54 22,87 7,83 15 yıl ve 53 24,21 7,90 X SS

13 Tablo 15 incelendiinde, 15 yıl ve üstü deneyime sahip çalıanların daha az deneyime sahip çalıanlara göre Örgütsel Balılık Ölçei nin tüm alt boyutlarından dier çalıanlara göre daha yüksek puan aldıkları görülmektedir. Tablo 16: Katılımcıların deneyimleri ile Örgütsel Balılık Ölçei nden aldıkları puanların karılatırılmasına ilikin ANOVA tablosu Boyutlar F p Duygusal Balılık 3,973 0,017* Normatif Balılık 3,334 0,289 Devam Balılıı 2,719 0,048* Tablo 16 daki ANOVA sonuçları incelendiinde 15 yıl ve üstü deneyime sahip çalıanların Örgütsel Balılık Ölçei nin duygusal balılık alt boyutuna ilikin aldıkları puanlar 1-3 yıl deneyime sahip çalıanların aldıkları puanlara göre belirgin bir ekilde daha yüksektir. Duygusal balılık alt boyutuna göre 15 yıl ve üstü deneyime sahip çalıanların aldıkları puanlar ile 1-3 yıl deneyime sahip çalıanların aldıkları puanlar arasındaki fark istatistiksel açıdan anlamlı ve önemlidir [F(392) = 3,973,p<.05]. Yine, devam balılıı alt boyutuna göre 15 yıl ve üstü deneyime sahip çalıanların aldıkları puanlar ile 1-3 yıl deneyime sahip çalıanların aldıkları puanlar arasındaki fark istatistiksel açıdan anlamlı ve önemlidir [F(392) = 2,719,p<.05]. Çalıanların örgütsel balılıklarında deneyim sürelerine göre anlamlı bir farklılık olduuna ilikin H 5 hipotezi kabul edilmitir. Çalıanların örgütsel balılıklarında deneyim sürelerine göre anlamlı bir farklılık olduu görülmütür. H 6 : Çalıanların gelir durumlarına göre örgütsel balılıklarında anlamlı bir farklılık vardır. Çalıanların örgütsel balılıklarında gelir durumlarına göre anlamlı bir farklılık olup olmadıına ilikin H 6 hipotezinin sorgulanmasında çalıanların örgütsel balılık oranları ortalamaları gelir durumlarına göre karılatırılmıtır. Analiz sonuçları Tablo 17 ve Tablo 18 de gösterilmitir. Tablo 17: Katılımcıların gelirleri ile Örgütsel Balılık Ölçei nden aldıkları puanların karılatırılması Boyutlar Gelir n Duygusal Balılık Normatif Balılık Devam Balılıı TL ,13 7, TL 52 23,11 8, TL 69 23,51 8, TL ve 11 24,90* 8, TL ,00 7, TL 52 23,33 8, TL 69 23,47 8, TL ve 11 24,78* 8, TL ,17 7, TL 52 23,52 8, TL 69 23,55 8, TL ve 11 24,01 8,26 X SS Tablo 17 incelendiinde, çalıanların gelir seviyeleri yükseldikçe örgütsel balılık ortalama puanlarının arttıı görülmektedir. Tablo 18: Katılımcıların gelirleri ile Örgütsel Balılık Ölçei nden puanlarının karılatırılmasına ilikin ANOVA tablosu Boyutlar F p Duygusal Balılık 4,719 0,003* Normatif Balılık 4,618 0,032* Devam Balılıı 2,214 0,669 Tablo 18 deki ANOVA sonuçları incelendiinde 3000 TL üstü gelire sahip çalıanların Örgütsel Balılık Ölçei nin duygusal balılık ve normatif balılık alt boyutuna ilikin aldıkları puanlar TL aralıında gelire sahip çalıanların aldıkları puanlara göre belirgin bir ekilde daha yüksektir. Duygusal balılık alt boyutuna göre 3000 TL üstü gelire sahip çalıanların puanları ile TL aralıında gelire sahip çalıanların puanları arasındaki farklılık istatistiksel açıdan anlamlı ve önemlidir [F(392) = 4,719,p<.05]. Yine, normatif balılık alt boyutuna göre 3000 TL üstü gelire sahip çalıanların puanları ile TL aralıında gelire sahip çalıanların puanları arasındaki farklılık istatistiksel açıdan anlamlı ve önemlidir [F(392) = 4,618,p<.05]. Devam balılıı alt boyutundaki farklılıklar istatistiksel açıdan anlamlı ya da önemli

14 deildir (p>0,05). Çalıanların örgütsel balılıklarında gelir durumlarına göre anlamlı bir farklılık olduuna dair H 6 hipotezi kısmen kabul edilmitir. Çalıanların örgütsel balılıklarındaki duygusal balılık ve normatif balılık alt boyutlarında gelir durumlarına göre anlamlı bir farklılık olduu görülmütür. SONUÇ VE ÖNERLER nsan yaamı, teknolojik, ekonomik ve sosyal artlardaki yeniliklerin de etkisiyle hızla deimekte ve gelimektedir. Bu geliim süreçlerinin turizm endüstrisinde de etkileri belirgin bir ekilde hissedilir duruma gelmitir. Turizm talebinin baımsız ve çok yönlü olma özellikleri deiken bir karakteristik sahibi olmasına neden olmakta, turizm endüstrisi ürün ve hizmet üreticileri de turizm aktivitesinin doasındaki beklentileri karılayıp hem kısa hem de uzun vadede müteri memnuniyeti salamayı öncelikli hedefleri içerisinde kabul etmektedir. Müteri memnuniyeti oluturulmasında ise deer zinciri sürecinde sıkça ifade edildii üzere çalıan tatmininin salanması ve örgütsel amaçlara ulaılma noktasında balıca kaynaklardan olan personelin ihtiyaçlarının karılanması etkili unsurlar arasındadır. Çalıanların ihtiyaçlarının karılanarak i tatminlerinin ve örgütsel balılıklarının arttırılması için iletmelerin çalıanlara yönelik bir çok destekleyici unsuru devreye sokmasıyla mümkün olabilmektedir. te destekleyici unsurlardan biri de çalıanlara sunulan rekreatif imkanlardır. Bilimsel gelimeler, teknolojik yenilikler, kent yaamının beraberinde getirdii younluun sonucu olan stres gibi pek çok farklı etken neticesinde rekreatif etkinliklere duyulan ihtiyaç da artarak insanların mutluluk, huzur ve baarısında etkili bir hale gelmitir. Turizm gibi hizmet kalitesi salanmasında igücünün önem taıdıı emek-youn bir endüstride çalıanların, yaam kaliteleri, bo zaman deerlendirme aktiviteleri ve alıkanlıkları, ve örgütsel balılıkları yöneticiler açısından göz ardı edilmemesi gerekmektedir. Aratırmanın odaklandıı temel problemlerden biri olan örgütsel balılıkta konaklama iletmelerinin rekreatif etkinlik hizmet ve alanı sunumuna göre iliki olup olmadıı hipotezi sorgulanmı, çalıanlarına rekreatif etkinlik hizmet ve alanı sunan iletmelerdeki örgütsel balılık düzeyinde duygusal balılık ve devam balılıı alt boyutlarında anlamlı bir farklılık olduu görülmütür. Rekreatif amaçlı bo zaman etkinlik imkanlarıyla desteklenen çalıanların duygusal balılıkları ve devam balılıkları benzer imkanlar sunmayan iletmelere göre anlamlı bir düzeyde yüksektir. Bu noktada iletmelere örgütsel amaçlara ulamak, çalıan tatmini salamak, örgütsel balılık ve personel motivasyonu salamak gibi farklı amaçlarla çalıanlarına toplumsal yaam, insan salıı ve mutluluu üzerinde etkili olan rekreatif etkinliklere yönelik alan ve hizmet imkanları sunulması çalıma neticesinde deerlendirilen öneriler arasındadır. Aynı analizde rekreatif etkinlik alan ve hizmeti sunumuna göre örgütsel balılıkta anlamlı bir farklılık olmadıı görülmesinin ise normatif balılıın çalıanların bireysel düünce normları ve ahlaki deer yargıları ile ilikili bir alt boyut olması sebebinden kaynaklandıı söylenebilir. Konaklama iletmeleri çalıanlarının örgütsel balılıklarıyla demografik deikenler (ya, cinsiyet, eitim durumu, medeni durum, gelir seviyesi ve deneyim süresi) arasında anlamlı bir iliki olup olmadıını belirlemeye yönelik elde edilen bulgular incelendiinde; örgütsel balılıkla ve cinsiyet arasında anlamlı bir iliki bulunmutur. Bu sonuç Önei (2014) çalıması sonucunu desteklerken Düz (2012), Kaya (2012) ve Çilesiz (2014) çalımaları sonuçlarıyla aynı yönde gerçeklememitir. Çalıma katılımcıları içerisindeki kadın çalıanların örgütsel balılıkları erkek çalıanlara göre belirgin düzeyde yüksektir. Bununla birlikte bu anlamlı farklılıkta kadın çalıanların çalıma birimleri, vardiya deiim süreleri, grup olarak veya bireysel çalımaları, örgütsel beklentileri gibi çalıma kapsamında incelenmeyen deikenlerle ilikili olabilecei de düünülebilir. Çalımada örgütsel balılık düzeyleri medeni durumlara göre karılatırılmı ve medeni durumlara göre istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık olmadıı görülmütür. Bu gözlem Düz (2012) ve Çilesiz (2014) çalımasını destekler niteliktedir. Ancak tüm örgütsel balılık alt boyutlarından evli çalıanların bekar çalıanlara göre daha yüksek puan aldıı gözlemlenmitir. Bu durumda evli çalıanların ailevi ve yerleik yaam ekilleri gibi unsurların etkili olması ihtimaller dahilindedir. Aratırmada örgütsel balılık düzeyleri yalara ve deneyim sürelerine göre de karılatırılmı, çalıanların örgütsel balılık düzeylerinde yalara ve deneyim sürelerine göre anlamlı farklılıklar bulunmutur. Bu gözlem Yazıcıolu ve Topalolu (2009), Kaya (2012) ve Düz (2012) çalımalarını destekler niteliktedir. Çalıanların örgütsel balılıklarında 50 ve üstü yaa sahip çalıanların normatif balılık alt boyutuna ilikin aldıkları puanlar yaa sahip çalıanların aldıkları puanlara göre belirgin bir ekilde daha yüksektir. Bu durumun sebebinin normatif balılık düzeyinin temel unsurlarından olan düünsel ve ahlaki deer yargılarının ya ilerledikçe deiebilmesi olduu söylenebilir. Çalıanların örgütsel balılık puanları ortalamaları deneyim sürelerine göre karılatırıldıında ise 15 yıl ve üstü deneyime sahip çalıanların duygusal balılık ve devam balılıı alt boyutunda aldıkları puanlar 1-3 yıl deneyime sahip çalıanlara göre anlamlı düzeyde yüksektir. Bu durumun deneyim süresiyle de dorudan ilikili olabilen

15 çalıanların örgütsel memnuniyet, i tatminleri, kariyer planlama/gelitirme süreçleri gibi etkenlerden kaynaklandıı söylenebilir. Ayrıca çalımada katılımcıların örgütsel balılıkları gelir durumuna göre karılatırılmı ve örgütsel balılıklarda gelir durumuna göre anlamlı bir farklılık bulunmutur. Bu gözlem Çilesiz (2014) ve Önei (2014) çalımalarını desteklerken Çalkın (2014) çalımasıyla aynı yönde sonuçlanmamıtır. Analiz sonucunda 3000 TL üstü gelire sahip çalıanların duygusal balılık ve normatif balılık alt boyutuna ilikin aldıkları puanlar TL aralıında gelire sahip çalıanların aldıkları puanlara göre belirgin bir ekilde daha yüksektir. Bu belirgin farklılıın parasal tevikler ile gelir artırımları, maa zamları, primler gibi ekonomik etkenlerin örgütsel balılıı artıran etkenler arasında olmasından kaynaklanması konuya ilikin çalımalarda yaygın kabul görmü deerlendirmelerdendir. Konaklama iletmelerinde çalıanların rekreasyonel etkinliklerine katılma durumları, rekreasyonel eilimleri ve iletmelerde sunulan rekreatif etkinlik alanlarının belirlenmesiyle ilgili bulgular incelendiinde, çalıanların % 71 inin haftada 6 gün ve günde saat çalıtıkları görülmektedir. Bu durum çalımada sorulan rekreatif etkinliklere ihtiyaç duyduunuz kadar katılabiliyor musunuz sorusuna katılımcıların % 80 inin olumsuz yanıt vermesini ve bu olumsuz yanıt verenlerin % 48 inin katılamama sebebi olarak zaman bulamaması sebebini göstermesi verisini destekler niteliktedir. Rekreasyonel ihtiyaçların karılanması insanların mutluluunda, fiziksel-ruhsal salıında, kendini gerçekletirme arzusunun tatmininde önemli gereksinimlerden biridir. Çalıanların çalıma sürelerinin uzun olmasını rekreatif faaliyetlere katılımını olumsuz yönde etkiledii görülmektedir. Çalıanların spor etkinlikleri olarak en çok futbol ve su sporları (yüzme, yelken vb.), doa faaliyeti olarak en çok sahil yürüyüü, sosyalleme etkinlii olarak en çok bölgesel etkinlikler (festival vb.) ve arkada ziyareti, açık alan etkinlii olarak balık tutma, elence etkinlikleri olarak en çok karılama izleme (yarı, spor izleme vs.), yaygın açık alan etkinlikleri olarak en çok yürüyü yapma/uzanma ve salık etkinlikleri olarak en çok Spa/Wellness/Masaj etkinliklerine katıldıkları belirlenmitir. Bu bulgular Turkay vd.,(2012) çalımasında elde edilen sonuçların aksine yüksek oranda aktif rekreasyon etkinlikleri kaynaklıdır. Ayrıca Yeti (2000) ve Özda (2009) çalımalarına göre su sporlarına katılımın fazlalıı belirgin düzeyde ön plana çıkmaktadır. Bu etkinlik tercihleri ortalamaları turizm endüstrisi içerisinde gözlem ve uygulamalar için önemli bir veri iken kamu çalıanlarına, akademisyenlere, örencilere vb. demografik gruplara göre tercihlerin farklılamasında aratırmanın su sporlarına uygun etkinlik alanına sahip olan kıyı ehirlerinden birinde yapılmasının da etkili olduu söylenebilir. Çalımada rekreasyonel etkinliklere ihtiyaç duyduu kadar katılamadıını ifade eden katılımcıların % 48 i gerekli zamana sahip olmamasını sebep olarak gösterirken, % 22 si ekonomik imkanlarının buna izin vermemesini, %17 si çevresinde rekreasyonel etkinlik alanı ve iletmesi olmamasını sebep olarak göstermitir. Ekonomik imkan olmamasının etkinliklere katılım noktasında önemli bir engel olması Kılıç ve ener (2013) ve benzeri çalımalardaki sonuçları desteklerken % 17 lik rekreatif etkinlik alan ve iletmeye ulaamama oranı çalıanlar arasında ekonomik imkan ve zamanla desteklenmi bir rekreatif etkinlik ihtiyacı potansiyelini göstermesi bakımından önemlidir. Katılımcıların % 47 sinin çalıtıkları iletmelerde personele yönelik rekreatif etkinlik hizmeti ve alanı bulunduunu belirtmesi, konaklama iletmelerinin personelin bo zaman deerlendirme ve rekreasyon faaliyetlerini dikkate aldıklarını göstermektedir. Bununla birlikte, iletmelerin katılımcılara sunduu rekreatif etkinlik hizmet ve alanlarının % 30 unun serbest zaman elence etkinlikleri, % 23 ünün personel oyun alanları ve tesisleri, %18 inin salon sporlarına yönelik alanlar, % 15 inin spor sahası, % 12 sinin dinlenmeye ve rahatlamaya yönelik hizmetler, % 2 sinin dier etkinlik ve alanlar olduu görülmütür. Bu alan etkinliklerin oranların belirlenmesi inceleme ve konuya yaklaım açısından önem arz ederken yine bu etkinliklerin her birinin personel tatminine, iletme amaçlarına ve örgütsel balılık oranlarına ne düzeyde etki ettiinin aratırılması gerekmektedir. Örgütsel balılık ölçeinde alt boyutlara göre balılık ortalama puanları hesaplanmı ve en yüksek ortalama puan duygusal balılıkta, ikinci ortalama normatif balılıkta, üçüncü ortalama ise devam balılıında gerçeklemitir. Örgütsel balılık ölçei alt boyutların ortalamalarının farklı çalımalarda deiik ekilde gözlendii görülmü olup bu çalımada Çulha (2008), Çöp (2008) ve Kaya (2012) çalımalarıyla aynı sıralanma sonucu ortaya çıktıı gözlenmitir. Bununla birlikte ortalama puanların arasında alt boyutlara göre büyük farklar olmadıı görüldüü için örgütsel balılık unsurunun genel düzeyine ilikin yapılan deerlendirmelerin dorudan belirli bir alt boyut balıından kaynaklanmadıı söylenebilir. Çalıma amaca ve probleme yönelik incelemelerde ifade edilen sonuçlara ulaılarak tamamlanmı olmakla birlikte rekreasyonel tercihlerin farklı sektörlerde incelenmesi ve rekreatif imkanların örgüt fonksiyonlarına yönelik farklı süreçlerde etkisi gibi aratırma alanlarına ilikin konularda yeni çalımalarla geniletilebilme deerine sahiptir. Rekreasyon ihtiyacının insan yaamındaki artııyla aynı yönde sektör

16 planlayıcılarının, hizmet standartlarını sorgulayan ibirlii örgütlerinin ve iletmelerin konunun önemine gösterdii özenin de artması gerektii görülmektedir. KAYNAKÇA ALLEN, Natalie J. and MEYER, John P. (1990). The Measurement and Antecedents Of Affective, Continuance and Normative Commitment to The Organization, Journal Of Occupational And Organizational Psychology, Vol. 63, No ARIKAN, Rauf (2012). Aratırma Yöntem ve Teknikleri. Ankara: Nobel Yayıncılık. ASLAN, Zeynep (1993). Sanayileme Ve Kentlemenin Doada Rekreasyon Faaliyetlerine Duyulan Gereksinimi Arttırıcı Etkisi, Ekoloji: Çevre Dergisi, AZALTUN, Murat ve KAYA, Ergün (2010). Konaklama letmelerinde Muhasebe Uygulamaları. 3. Baskı: Ankara: Detay Yayıncılık, BARUTÇUGL, smet (1989). Turizm letmecilii. stanbul: Beta Basım Yayın. Yeni baskı:1999. BECKER, Howard (1960). Notes on The Concept Of Commitment, The American Journal of Sociology, Vol.66, No BUCHANAN, Bruce (1974). Building Organizational Commitment: The Socialization Of Managers n Work Organizations, Administrative Science Quarterly (19) BÜYÜKÖZTÜRK, ener, KILIÇ Ç, Ebru, AKGÜN, Özcan E., KARADENZ, irin ve DEMREL, Funda (2008). Bilimsel Aratırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları. CURRIVAN, Douglas B. (2000). The Causal Order of Job Satisfaction and Organizational Commitment in Models of Employee Turnover, Human Resource Management Review, 9(4), ÇAKAR, Nigar D. ve CEYLAN, Adnan (2005). Motivasyonunun Çalıan Balılıı Ve ten Ayrılma Eilimi Üzerindeki Etkileri, Dou Üniversitesi Dergisi, Cilt:6, Sayı:1. s ÇALKIN, Özgür (2014). Otel Çalıanlarının Etik Lider Algılaması, Örgütsel Balılık, ten Ayrılma Niyeti Ve Tatminiyle Demografik Ve stihdam Özellikleri Arasındaki liki. Yüksek Lisans Tezi. Hatay: M.K.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü. ÇIMAT, Ali ve BAHAR, Ozan (2003). Turizm Sektörünün Türkiye Ekonomisi çindeki Yeri ve Önemi Üzerine Bir Deerlendirme, Akdeniz Üniversitesi, ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3 (6) ÇLESZ, Emre (2014). gören Yabancılaması le Örgütsel Balılık Arasındaki liki: Ankara daki Be Yıldızlı Oteller Üzerine Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzurum. ÇÖP, Serdar (2008). Türkiye ve Polonya'da Turizm Sektörü Çalıanlarının Örgütsel Adalet ve Örgütsel Balılık Algılarına likin Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: G.Ü. Eitim Bilimleri Enstitüsü. ÇULHA, Osman (2008). Konaklama letmelerinde Hizmet çi Eitim ile Örgütsel Balılık Arasındaki likinin Belirlenmesine Yönelik Bir Aratırma. Yüksek Lisans Tezi. zmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. DÜZ, Songül (2012). Konaklama letmelerinde Nepotizm le Örgütsel Balılık Arasındaki likinin ncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. ERTAN, Hayrettin (2008). Örgütsel Balılık, Motivasyonu Ve Performansı Arasındaki liki: Antalya da Be Yıldızlı Otel letmelerinde Bir nceleme. Doktora Tezi. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, ETZIONI, Amitai (1961). Complex Organizations: A Sociological Reader. New York: Holt, Rinehart and Winston. ETZIONI, Amitai (1975). Comparative Analysis of Complex Organizations, Rev. Simon and Schuster. FRIDAY, S. Shawnta and FRIDAY, Earnest (2003). Racioethnic Perceptions Of Job Characteristics And Job Satisfaction, Journal of Management Development, 22 (5), GUETZKOW, Harold S. (1955). Multiple Loyalties: Theoretical Approach To A Problem n nternational Organization (No. 4). Princeton University Press. GÜÇLÜ, Hatice (2006). Turizm Sektöründe Durumsal Faktörlerin Örgütsel Balılık Üzerindeki Etkisi. Doktora Tezi, Eskiehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. GÜLER, evki (1978). Turizm Sosyolojisi. Ankara: Turizm ve Tanıtma Bakanlıı Yayınları. HACIOLU, Necdet, GÖKDENZ, Ayhan ve DNÇ, Yakup (2003). Bo zaman ve rekreasyon kavramlarının analizi. çinde A. Gökdeniz, (Ed.). Bo zaman ve rekreasyon yönetimi: örnek animasyon uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık. HAZAR, Atilla (1999). Turizm letmelerinde Animasyon: Rekreasyon, Animasyon Teorisi Ve Uygulamalı Animasyon Teknikleri. Ankara: Detay Yayıncılık. KARADA, A. Aybike (2002). Eirdir lçesinin Rekreasyon Kaynaklarının Belirlenmesi Ve Deerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. KARAKÜÇÜK, Suat (2005). Rekreasyon: bo zamanları deerlendirme. (5. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi. KARATEPE, Osman M., ULUDAG, Orhan, MENEVIS, Ismet, HADZIMEHMEDAGIC, Lejla and BADDAR, Lulu (2006). The Effects of Selected ndividual Characteristics on Frontline Employee Performance and Job Satisfaction, Tourism Management, 27(4), KAYA, lke (2007). Otel letmeleri görenlerinin Tatminlerini Etkileyen Faktörler: Gelitirilen Bir Tatmin Ölçei, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 7, Sayı:2, KAYA, smail (2012). Otel letmelerinde Çalıma Yaamını etkileyen Faktörlerin Örgütsel Balılık Üzerindeki Etkisi: Marmaris Örnei. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. KILIÇ, Metin ve ENER, Gülden (2013). Üniversite Örencilerinin Rekreasyon Etkinliklerine Katılımlarındaki Sosyolojik Etkenler ve Yapısal Kısıtlamalar, Journal of Higher Education & Science/Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 3(3). KILIÇ, Gonca (2008). Kariyer Yönetimi ve Örgütsel Balılık Arasındaki liki: Be Yıldızlı Otel letmelerinde Bir Aratırma. Doktora Tezi. G.Ü. Eitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. KM, Songe and LEHTO, Xinran Y. (2013). Travel By Families With Children Possessing Disabilities: Motives And Activities, Tourism Management, 37, KOYUNOLU, Sevim (2003). Turist Salıı: Turist Sigortası ve Tüketicinin Korunması. Ankara: Detay Yayıncılık. LAM, Terry, BAUM, Tom and PINE, Ray (2003). Subjective Norms: Effects On Job Satisfaction, Annals of Tourism Research, 30(1), LOVELOCK, Christopher H. and WIRTZ, Jochen (2010). Service Marketing: People, Technologyi, Strateji (7th ed.). NJ: Prentice Hall. MEYER, John P. ve ALLEN, Natalie J. (1997). Commitment in The Workplace, Thousand Oaks SAGE Publications, CA. MOWDAY, Richard T., STEERS, Richard M. and PORTER, Lyman W. (1979). The Measurement of Organizational Commitment, Journal of Vocational Behavior, 14,

17 NAKTYOK, Atılhan ve KÜÇÜK, Orhan (2003). gören (ç Müteri) ve Müteri (Dı Müteri) Tatmini, gören Tatmininin Müteri Tatmini Üzerine Etkileri: Ampirik Bir Deerlendirme, Atatürk Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Dergisi, 17, 1-2 NOYAN, Fatma (2009). Çok Aamalı Yapısal Eitlik Modellerinin Tatmini ile Örgütsel Balılık Arasındaki liki Üzerine Bir Uygulaması. Doktora Tezi, stanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. OLALI, Hasan ve KORZAY, Meral (1980). Otel iletmecilii. Yön Ajans, letme Fakültesi Yayın No: 214: stanbul. OZANKAYA, Özer (1980). Toplumbilim Terimleri Sözlüü. (2. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayını. O RELLY, Charles and CHATMAN, Jennifer (1986). Organizational Commitment And Psychological Attachment: The Effect Of Compliance, dentification And nternalization On Prosocial Behavior, Journal of Applied Psycholog, Vol. 71, No: ÖMÜR, Barı (2006). Rekreasyon Yönetiminde Rekreasyon Programının Yönetsel Süreçlerinin Deerlendirilmesi (Düzce-Akçakoca Festival Program Örnei). Yüksek Lisans Tezi Bolu: Abant zzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. ÖNE, Merve (2014). Otel letmelerinde Çalıan görenlerin Örgütsel Balılık Düzeyinin Tatmini ve Çalıma Performansına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: G.Ü. Eitim Bilimleri Enstitüsü. ÖZDA, Selçuk, YENÇER, Mustafa, FEKÇOLU,. Bülent, AKÇAKOYUN, Fahri ve KÜRKÇÜ, Recep (2009). Devlet Memurlarının Bo Zaman Deerlendirme Eilimleri, Antropometrik Ve Fiziksel Uygunluk Seviyeleri. Selcuk University Social Sciences Institute Journal, (22) ÖZGÜÇ, Nazmiye (2007). Turizmin Corafyası: Özellikler ve Bölgeler. Çantay Kitapevi: stanbul PENLEY, Larry E. and GOULD, Sam (1988). Etzioni's Model Of Organizational nvolvement: A Perspective For Understanding Commitment To Organizations, Journal of Organizational Behavior, 9(1) QUJANO, Santiago D., NAVARRO, Jose y CORNEJO, Jose Manuel (2000). Un modelo integrado de compromiso e identificación con la organización. Análisis del cuestionario ASH-ICI, Revista de Psicología Social Aplicada, 10(2) SALANCK, Gerald R. (1977). Commitment And The Control Of Organizational Behavior And Belief, New Directions n Organizational Behavior, ENER, Burhan (2010). Modern Otel letmelerinde Yönetim ve Organizasyon. Detay Yayıncılık, 5. Baskı: Ankara TATAR, Gamze (2000). Turizm ve Rekreasyon Açısından Karadeniz Ereli Cehennemazı Maaralarının Kullanıcı likilerinin Deerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. stanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. TEZCAN, Mahmut (1982). Sosyolojik Açıdan Bo Zamanların Deerlendirilmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eitim Bilimleri Fakültesi Yayınları. Yayın No: 116. TURKAY, Ouz, SOLMAZ, Seyit, A. KORKUTATA, Abdulmenaf ve ERDOGAN, Çarı. (2012). An examinatıion of the relation between recreational preferences and profession tendencies: A research on undergraduate tourısm and recreation students. Nide Üniversitesi Beden Eitimi ve Spor Bilimleri Dergisi Cilt 6. Sayı Türk Dil Kurumu, (2014) UÇKUN, C. Gazi, PELT, Elbeyi ve EMIR, Oktay (2004). Otel görenlerinin Doyumlarının Önemi e Akçakoca da Yerleik Yıldızlı Otel letmeleri görenleri Üzerinde Bir Uygulama, Ticaret ve Turizm Eitim Fakültesi Dergisi, 1: WAST, S. Arzu (2000). Meyer Ve Allen in Üç Boyutlu Örgütsel Balılık Ölçeinin Geçerlilik Ve Güvenilirlik Analizi, 8. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, WAST, S. Arzu. (2002). Affective And Contiuance Commitment To The Organization: Test Of An ntegreted Model n The Turkısh Context, nternational Journal of Intercultural Relations, Vol: WHYTE, William H. (1956). The Organizational Man. NY: Simon and Schuster. YALÇIN, Azmi ve PLK, Fatma, N. (2005). Be Yıldızlı Otellerde Çalıanların Demografik Özellikleri le Örgütsel Balılıkları Arasındaki likiyi Belirlemeye Yönelik Bir Aratırma: Adana li Örnei, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt.14, Sayı:1. s YAZICIOLU, rfan ve TOPALOLU, Iıl. G. (2009). Örgütsel Adalet Ve Balılık likisi: Konaklama letmelerinde Bir Uygulama, letme Aratırmaları Dergisi, (1) YET, Ümit (2008). Kamu Kurulularında Çalıan Devlet Memurlarının Bo Zaman Faaliyetlerini Deerlendirme Alıkanlıkları (Tugsa Örnei)/Leısure Tıme Habbıts Of Employee Of Goverment. Beden Eitimi ve Spor Bilimleri Dergisi/Journal of Physical Education and Sport Sciences, 10(2). YILMAZ, Bülent (1989). Bo Zaman ve Halk Kütüphanesi: Kavramsal Bir Yaklaım. Türk Kütüphanecilii III, (4) YILMAZ, Dilek (2005). Rekreasyon Program Yönetimi: Orta Ögretimde Rekreasyon Programlarına Katılan Bayan Ögrencilerin, Rekreasyon Programlarına Bakı Açılarının ve Deneyimlerinin Deerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Bolu: A..B.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü. YÜCELER, Aydan (2009). Örgütsel Balılık ve Örgüt klimi likisi: Teorik ve Uygulamalı Bir Çalıma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (22)