Doğuş Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Muhakemesi Hukuku I Öğretim Dönemi Vize Sınavı 18 Kasım 2013, Saat:11.00

Transkript

1 Doğuş Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Muhakemesi Hukuku I Öğretim Dönemi Vize Sınavı 18 Kasım 2013, Saat:11.00 Açıklamalar: 1-Sınav süresi 70 dakikadır. 2-Mevzuat kullanmak yasaktır. 3-Başka kâğıt verilmez. 4-Yazılar okunaklı ve imla kurallarına uygun olmalıdır. 5-Test sorularını cevap kağıdınıza (1-a, 2-b şeklinde) yazınız. Başarılar Dilerim Prof. Dr. Hamide Zafer Metin Soruları I-Ceza muhakemesi yasalarının zaman bakımından uygulanması hakkında bilgi veriniz. (16 Puan) Ceza hukuku kuralları lehe olmaları durumunda geçmişe etkili oldukları halde, ceza muhakemesi kurallarının zaman bakımından uygulanmasında derhal uygulanma ilkesi geçerlidir. Bu nedenle bir kuralın ceza hukuku kuralı mı, ceza muhakemesi kuralı mı olduğunu tespit etmek önemlidir. Bu ilkeye göre, muhakeme hangi aşamada olursa olsun, yeni yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte muhakeme işlemlerinde kural olarak yeni yasa uygulanmaya başlanır ve aktif olan muhakeme işlemleri o anda yürürlükte olan yasaya göre gerçekleştirilir. Yürürlükteki yasaya uygun şekilde bir kere yapılan işlemler, sonradan yasa değişse de geçersiz olmaz, eski yasaya göre henüz yapılmamış işlemler ise artık yeni yasaya göre yapılır ve yeni yasa hükmünün sanığın veya ilgili süjenin lehine veya aleyhine olması herhangi bir rol oynamaz. Derhal uygulanma ilkesi haksızlıklara yol açacaksa geçiş dönemi için istisnai hükümler getirilmesi doğru olacaktır. Bu ilkenin öğretide adalet, kazanılmış hak, eşitlik gibi ilkelerle yumuşatılması önerilmektedir. İlke, ceza muhakemesi şartları açısından da uygulama alanı bulur. (Suçun takibine ilişkin kurallar değiştirilebilir. (Re sen takip edilmesi, şikâyet üzerine takip edilmesi). Takip usulüne ilişkin değişiklikler derhal uygulanır ancak, örneğin şikâyet süresinin değişmesi halinde, kazanılmış hak veya geçiş hükümleri ile bu ilkenin yumuşatılması sözkonusudur. Zamanaşımı bir muhakeme şartı (engeli) olmasına rağmen zamanaşımına ilişkin kurallarda derhal uygulanma ilkesinden vazgeçildiği ve lehe zamanaşımı süresi öngören yasanın uygulanmasının tercih edildiği görülmektedir (Ay m.38/2 zamanaşımında da kanunilik ilkesinin kabul edilmesini ve lehe sonuç veren yasanın tespit edilerek uygulanmasını gerektirmektedir.) Mahkeme teşkilâtına ilişkin kurallarda da derhal uygulanma ilkesi geçerlidir. II-Savcıların görevsizlik ve yetkisizlik kararı vermesi ve bu noktada çıkan uyuşmazlıkların çözüm yöntemi hakkında bilgi veriniz. (30 Puan) Mahkeme kuruluşu bulunan her il merkezi ve ilçede, o il veya ilçenin adıyla anılan bir Cumhuriyet başsavcılığı kurulur. Cumhuriyet başsavcılığında bir Cumhuriyet başsavcısı ve yeteri kadar Cumhuriyet savcısı bulunur (Adli Teşkilat K. m. 16). Savcılar kendi aralarında işbölümü esasına göre görev yaparlar. Örneğin, müracaat savcıları, soruşturma savcıları, duruşma savcıları, infaz savcıları, çocuk savcıları, basın savcıları vardır. Bölge Ağır Ceza Mahkemeleri nin görev alanına giren suçlarda soruşturma Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu nca bu suçların soruşturma ve kovuşturmasında görevlendirilen Cumhuriyet savcılarınca bizzat yapılır. Bu Cumhuriyet savcıları Cumhuriyet

2 başsavcılığınca başka mahkemelerin ve dairelerin görevine giren suçların soruşturulması ve kovuşturulmasıyla ya da başka işlerle görevlendirilemez (TMK m.10/3-a). Özel bir muhakemeye tabi olan uyuşmazlıkları soruşturan savcıların, bağlı bulundukları başsavcılık teşkilatındaki diğer savcılarla aralarında işbölümü değil, madde yönünden yetki (görev) bölüşümü vardır. Bu nedenle Cumhuriyet savcıları olayın özel bir muhakeme usulüne tabi olduğunu tespit ettiklerinde yer yönünden yetkili olmalarına rağmen görevsizlik kararı vererek dosyayı özel muhakemeyi yapan savcılığa göndermektedir. Örneğin bir Cumhuriyet savcısı, soruşturmanın 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu m.53 e tâbi olduğunu tespit ettiğinde de görevsizlik kararı ile dosyayı soruşturmayı yapmaya yetkili Üniversite Rektörlüğü ne göndermektedir; Cumhuriyet Başsavcılıkları ile Adli Yargı İlk Derece Ceza Mahkemeleri Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmeliğin 41. maddesinde, Cumhuriyet başsavcılıklarınca düzenlenen görevsizlik kartonlarından söz edilerek savcılar tarafından da görevsizlik kararı verilebileceği dolaylı olarak belirtilmiştir. Cumhuriyet başsavcılığınca verilen görevsizlik ve yetkisizlik kararlarına ilişkin karton hakkında bak.yazı İşleri Hizmetleri Yönetmeliği m.41, RG No CMK da mahkemelere ilişkin yer yönünden yetki kuralları düzenlenmiştir. Savcılığa ilişkin yetki kuralları düzenlenmemiştir. Savcılar mahkemelerin nezdinde görev yaparlar (CMK m.161/1). Cumhuriyet Başsavcılığı nın yargı çevresi, bulunduğu yerdeki mahkemenin yargı çevresidir. Bir suçu yargılamakla hangi mahkeme yetkili ise o suçla ilgili soruşturmayı o mahkeme nezdinde görev yapan Başsavcılık yürütür. Bölge Ağır Ceza Mahkemelerinin görev alanına giren suçlarda soruşturma, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca bu suçların soruşturma ve kovuşturmasında görevlendirilen Cumhuriyet savcılarınca bizzat yapılır. Özel bir muhakemeye tabi olan uyuşmazlıkları soruşturan savcıların bağlı bulundukları başsavcılık teşkilatındaki diğer savcılarla aralarında işbölümü değil madde yönünden yetki (görev) bölüşümü vardır. Ağır ceza mahkemelerinin yargı çevreleri iş durumuna göre birden fazla ilçeyi kapsayacak şekilde genişletilirse, bu mahkemelerin yargı çevresinde yer alan Cumhuriyet başsavcılıkları da, bu mahkemelerin görevine giren suçlarla ilgili soruşturmaları yaparlar. Bunlar ivedi ve zorunlu işlerin tamamlanmasından sonra fezlekeye soruşturma evrakını ekleyerek ağır ceza mahkemesi veya özel yasalarla kurulan diğer ceza mahkemelerinin Cumhuriyet başsavcılığına gönderirler (Adli Teşkilat Kanunu m.21) Ceza Muhakemesi Kanunu m.161/7 de başsavcılıklar arasında çıkacak olan yetki uyuşmazlıklarının nasıl çözümleneceği gösterilmiştir. Bu hükme göre, yetkisizlik kararıyla gelen bir soruşturmada Cumhuriyet savcısı kendi başsavcılığının da yetkisiz olduğu kanaatine varırsa, yetkisizlik kararı verir ve yetkili başsavcılığın belirlenmesi için soruşturma dosyasını yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesine en yakın ağır ceza mahkemesine gönderir. Mahkemece bu konuda verilen kararlar kesindir. Belirtelim ki, Cumhuriyet başsavcılıkları yetkisizlik kararını yetkili başsavcılığı göstererek verir. Olumsuz yetki uyuşmazlığı ancak iki başsavcılığın karşılıklı olarak birbirlerini yetkili görerek yetkisizlik kararı vermesi halinde çıkabilir. Yetki uyuşmazlığını çözecek olan ağır ceza mahkemesi, yetkili olan Cumhuriyet başsavcılığının yetkisizlik kararını kaldırmak suretiyle o başsavcılığı yetkili hale getirir.

3 Olay (40 puan) Trafik polisi olarak görev yapan (A), mesai bitiminden sonra görev yerine yakın yerde bulunan evine dönerken yolda (B) nin (C) yi dövdüğünü görür. Olaya müdahale eder ve (B) yi yakalayarak karakola götürmek ister. (B) nin direnmesi üzerine, başına sert bir şekilde vurur. (B), serbest bırakıldıktan sonra kolluk memuru (A) hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunur. Soru: 1-Trafik polisi olarak görev yapan ve mesai saati bitmiş olan (A) nın olaya müdahale etme yetkisi var mı? Yasal dayanağını belirterek anlatınız. (PVSK ek m.4) Hizmet branşı olarak polis adli, idari ve siyasi polis olarak üç sınıfa ayrılır (ETK m.8). Adli işleri takip etmek ve adli işlere ilişkin soruşturma yapmak, kural olarak adli amirin talimatları doğrultusunda adli polise aittir. Ancak görevli olduğu idari sınırlar içinde bir suçla karşılaşan her polis memuru hizmet branşına, yer ve zamana bakmaksızın suça el koymak, önlemek, sanık ve suç delillerini tespit ve muhafaza ile görevli ve yetkilidir (PVSK ek md.4; ETK 12/2). Ancak belirtmek gerekir ki, bu yetkilendirme geçicidir. Olaya el konulduktan sonra, araştırmanın branş yönünden yetkili adli polise bırakılması gerekir. Olayda trafik polisi (A), suç öncesi görev yapan idari kolluk birimidir. (A) nın asıl görevi trafik düzenini sağlayarak kaza tehlikesini önlemektedir. Ancak, PVSK Ek m.4 e göre, görevli olduğu idari sınırlar içerisinde bir suçla karşılaşan her polisin hizmet branşı, yeri ve zamanına bakılmaksızın, suça el koymak, önlemek, sanık ve suç delillerini tesbit, muhafaza etmek görevi vardır. Bu nedenle trafik polisi (A) nın mesai saati bitmiş olsa dahi görevli olduğu idari sınırlar içinde kasten yaralama suçuna KOLLUK GÖREVLİSİ SIFATIYLA müdahale etmesi hukuka uygundur. (PVSK EK M.4 YASAL DAYANAK OLARAK ZİKREDİLMİŞ OLMALI) (10 PUAN) 2-Kolluğun olaya müdahale ederken gerçekleştirdiği faaliyeti ile trafik polisliği yaparken gerçekleştirdiği faaliyetini gerekçeli olarak nitelendiriniz ve bu nitelendirmenin hukuki sonuçlarını anlatınız. Kural olarak, suç öncesi görev yapan kolluk birimine idari (önleyici) kolluk, suçun işlenmesinden sonra görev yapan kolluk birimine ise adli kolluk denilmektedir. Yine kural olarak, suç işlenmesini veya bir tehlikeyi önleyici tedbirler, kolluğun idari (önleyici) görevi, suçun işlenmesinden sonra fiilin ve failin ortaya çıkartılmasını amaçlayan işlemler ise adli görevi kapsamında değerlendirilmektedir. Ancak belirtelim ki, adli ve önleyici faaliyetlerin ayrılmasında başvurulacak kriter bir suçun işlenmesi olmayıp fiilin ve failin ortaya çıkartılması olmalıdır (10 PUAN). Bu nedenle suçun işlenmesinden sonra yapılan bazı işlemler de idari nitelik taşıyabilir. Ancak görevli olduğu idari sınırlar içinde bir suçla karşılaşan her polis memuru hizmet branşına, yer ve zamana bakmaksızın suça elkoymak, önlemek, sanık ve suç delillerini tespit ve muhafaza ile görevli ve yetkilidir. Kolluğun idari nitelikteki önleme görevi ile adli nitelikteki görevinin birbirinden ayrılması önem taşır. Çünkü kolluğun adli ve idari görevi esnasında bağlı olacağı amiri farklı olacaktır. Adli kolluğun amiri Cumhuriyet savcısıdır. İdari kolluğun amiri ise vali veya kaymakamdır (5

4 PUAN). Diğer taraftan, kolluk hakkında adli görevi esnasında işlediği suçlardan dolayı Cumhuriyet savcısı tarafından re sen soruşturma yapılacağı halde, idari görev esnasında göreviyle bağlantılı suç işleyen kolluk hakkında 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkındaki Yasa hükümlerine göre soruşturma yapılır (5 PUAN). 3-Trafik polisi olan (A)'nın müdafi olsaydınız savunmanızı hangi esaslara dayandırırdınız tartışınız. PVSK m.16 ya göre kolluğun zor ve silah kullanma yetkisi vardır. Kolluk görevlisi (A) nın PVSK ek m.4 gereğince görev başında olduğunu ve kanundan kaynaklanan zor kullanma yetkisini kullandığını ve kanun hükmünü icra hukuka uygunluk nedeninden yararlandığını ve yaralama suçunun oluşmadığını söylerdim. İkinci ihtimal olarak bu hukuka uygunluk nedeninde sınırın aşılmış olabileceğini sınırı aşmaya ilişkin hükümlerin uygulanması gerektiğini söylerdim. TCK m.27/1 hükmünü ve TCK m.256 yı hukuken tartışırdım. Centel/Zafer, 10. Bası, s den bahsedilecek. (10 PUAN) Test Soruları (14 puan) 1- Şikâyet kurumu ile ilgili aşağıdaki anlatımlardan hangisi doğrudur? a) İştirak halinde işlenmiş bir suçta hangi fail hakkında şikâyet dilekçesi verilmişse sadece o fail hakkında soruşturma yapılır; şikâyet diğer faillere sirayet etmez. b) Şikâyetin geri alınması (şikâyetten vazgeçilmesi) şarta bağlı olmaz; sonuçlarını kendiliğinden doğurur. c) Şikâyet hakkı üç ay içinde kullanılmalıdır; ancak bu süre uzayabilir. d) Şikâyet üzerine Cumhuriyet savcısı kamu davası açmak zorundadır. e) İştirak halinde işlenen suçlarda, şikâyetin bir fail hakkında geri alınmasından (şikâyetten vazgeçilmesinden) diğer failler de yararlanır. 2- Aşağıdakilerden hangisi soruşturma evresine hakim olan ilkelerden değildir? a) Soruşturmanın gizliliği b) Soruşturmanın yazılılığı c) Soruşturmanın kurala bağlı oluşu d) Soruşturmanın kamusallığı e) Soruşturmanın mecburiliği 3- Ceza muhakemesinde yer alan süjelerden iddia makamı ile ilgili olarak aşağıdaki anlatımlardan hangisi doğrudur? a) Cumhuriyet savcısı, iddia makamı olarak yalnızca şüphelinin aleyhinde olan delilleri toplamakla yükümlüdür. b) Cumhuriyet savcısı, suçun unsurları bakımından değerlendirme yaparken içtihatlarla bağlı değildir. c) Cumhuriyet savcısı, ihbar veya başka bir suretle bir suçun işlendiği izlenimini veren bir hali öğrenir öğrenmez şüpheli hakkında yakalama emri talep etmek zorundadır. d) Tarafların, savcının tarafsızlığından şüpheye düştükleri halde savcıyı reddetme hakları vardır. e) Cumhuriyet savcısı ancak suçtan zarar görenin şikâyeti ile soruşturmaya başlayabilir. 4- Adli kollukla ilgili aşağıdaki anlatımlardan hangisi yanlıştır? a) Adli kolluk, Adalet Bakanlığı bünyesinde örgütlenmiştir. b) Adli kolluk, Cumhuriyet savcısının emri altında çalışır. c) Adli kolluk görevlilerinin görevleri dolayısıyla işledikleri suçlar, re sen Cumhuriyet savcısı tarafından takip edilir. d) Adli kolluk faaliyeti, suç sayılan eylemin işlenmesinden sonra, suçun ve failin araştırılmasına yönelik faaliyetlerdir. e) Jandarma ve polis, genel adli kolluğu oluştururlar. 5- Sulh ceza hâkiminin faaliyeti ile ilgili olarak aşağıdaki anlatımlardan hangisi doğrudur? a) Soruşturma evresinde görev yapan sulh ceza hakimliği sadece iddia makamı olarak işlem yapar ve karar verir. b) Sulh ceza hakimi soruşturma evresinde kural olarak sadece Cumhuriyet savcısının talebi üzerine faaliyet gösterebilir. c) Suçüstü hali ile gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, Cumhuriyet savcısına erişilemiyorsa veya olay genişliği itibarıyla Cumhuriyet savcısının iş gücünü aşıyorsa, sulh ceza hakimi soruşturma evresinde sadece ifade alma

5 işlemi yapabilir. d) Sulh ceza hakimi, Cumhuriyet savcısının talebi üzerine verdiği kararları gereği yerine getirilmek üzere doğrudan ilgili kolluk birimine gönderir. e) 1412 sayılı CMUK ile sulh ceza hakimlerine tanınmış olan tebligat ve infaz yetkisi 5271 sayılı CMK da da kabul edilmiştir. 6- Ceza Muhakemesi Kanunu na göre soruşturma evresi ile ilgili olarak aşağıdaki anlatımlardan hangisi yanlıştır? a) Kanunun başka hüküm koyduğu haller saklı kalmak kaydıyla soruşturma evresi gizlidir. b) Bir mahkemenin iddianame düzenlenmeden ve kabul edilmeden yani soruşturma evresi tamamlanmadan kendiliğinden davaya bakamaması davasız yargılama olmaz ilkesi olarak adlandırılır. c) Cumhuriyet savcıları arasında istinabe söz konusudur. d) Cumhuriyet savcısı soruşturma sonunda suçun işlendiği konusunda kuvvetli şüpheye ulaşırsa yetkili ve görevli mahkemede dava açar. e) Cumhuriyet savcısının yetkili ve görevli mahkemeye sunmuş olduğu iddianameyi mahkemesi onbeş günlük süre içinde değerlendirip bir karar vermezse iddianame kabul edilmiş sayılır. 7- Aşağıdaki anlatımlardan hangisi doğru değildir? a) Sulh ceza mahkemelerinde yapılan duruşmalarda, Cumhuriyet savcısı bulunmaz. b) Cumhuriyet Başsavcılıkları, mahkemelerin örgütlenmesine paralel olarak oluşturulur. Cumhuriyet savcıları, mahkemelerin nezdinde çalışırlar ve mahkemelerin yetki kuralları, Cumhuriyet Başsavcılıkları nın da yetki kurallarıdır. c) Ağır ceza mahkemelerinin yargı çevreleri, iş durumuna göre birden fazla ilçeyi kapsayacak şekilde genişletilirse suçun işlendiği ilçedeki Cumhuriyet savcıları soruşturma işlemlerini yapabilirse de iddianameyi düzenleme yetkisi, ağır ceza mahkemesi nezdinde kurulan Cumhuriyet Başsavcılığı na aittir. d) Adli Yargının Hızlandırılmasına Dair Kanun gereğince tarihinden sonra asliye ceza mahkemesinde yapılan duruşmalarda, Cumhuriyet savcısı hazır bulunmayacaktır. e) Mahkeme kuruluşu bulunan her il ve ilçede, o il veya ilçenin adıyla anılan bir Cumhuriyet Başsavcılığı kurulur.