Editörler Doç. Dr. Müslüm Akıncı & Yrd. Doç. Dr. Mustafa Avcı İDARE HUKUKU I

Transkript

1 Editörler Doç. Dr. Müslüm Akıncı & Yrd. Doç. Dr. Mustafa Avcı İDARE HUKUKU I Yazarlar Doç.Dr.Müslüm Akıncı Yrd. Doç. Dr. Alptekin Aktalay Yrd. Doç. Dr. Didem Sevgili Yrd. Doç. Dr. Fatma Ebru Gündüz Yrd. Doç. Dr. H. Bige Açımuz Yrd. Doç. Dr. İbrahim Nihat Bayar Yrd. Doç. Dr. Mustafa Avcı Yrd. Doç. Dr. Seçkin Yavuzdoğan

2 Editörler Doç. Dr. Müslüm Akıncı &Yrd. Doç. Dr. Mustafa Avcı İdare Hukuku I ISBN: Kitapta yer alan bölümlerin sorumluluğu yazarlarına aittir 1.Baskı 2013 Bu kitabın basım,yayın ve satış hakları Lisans Yayıncılığa aittir.anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri mekanik,elektronik veya başka yöntemlerle çoğaltılamaz basılamaz ve dağıtılamaz. Elma Basım Lisans Yayıncılık Tahtakale Mah.vişne Sok.No:31/A Bayrampaşa-İSTANBUL e-posta : lisans@lisansyayincilik.com.tr

3 ÖNSÖZ İdare hukuku, diğer hukuk alanlarına göre genç ve dinamik bir alandır. Mevzuattaki değişim kadar içtihat değişikliği de idare hukukunun kurum ve kavramlarını yeni bir yaklaşımla okumayı gerektirir. Öte yandan idare hukuku, hukuk devleti kavramı ile en yakın ilişki içinde olan hukuk dalıdır. Hukuk devleti idealine ulaşmak için yapılması gereken düzenlemelerin çoğu idare hukukunun konusunu oluşturmaktadır. Bu çerçeveden bakıldığında hukuk dalları içinde idare hukukunun önemi daha iyi anlaşılabilir. Bu çalışma özellikle Hukuk ve İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğrencileri başta olmak üzere, Siyasal Bilgiler Fakülteleri ile meslek yüksekokullarında okuyan öğrencilerin İdare Hukuku dersleri için kaynak kitap olarak hazırlanmıştır. Çeşitli üniversitelerde idare hukuku alanında çalışan akademisyenler tarafından hazırlanan bu ders kitabı, mümkün oldukça öğrenciyi ayrıntıya boğmadan gerekli ve yeterli yalın bilgiyi verecek ölçüde güncel bilgiler içermektedir. Bir ekip anlayışı içerisinde hazırlanan bu çalışmada emeği geçen bütün arkadaşlara ve bu çalışmanın organizesinden, kitabın baskısının gerçekleşmesi ile ilgili bütün aşamalarda çalışmaların takipçisi olan Lisans Yayıncılık çalışanlarına teşekkür ederiz. Kitabın öğrencilere yararlı olması ümidiyle İstanbul, 2013 Editörler Doç.Dr.Müslüm Akıncı & Yrd.Doç.Dr.Mustafa Avcı III

4 IV

5 İÇİNDEKİLER Önsöz Bölüm 1 İDARE HUKUKUNUN BİLGİ KAYNAKLARI 1.1. Mevzuat 1.2. Yargı Kararları Anayasa Mahkemesi Kararları Uyuşmazlık Mahkemesi Kararları Danıştay Kararları Bölge İdare Mahkemesi Kararları Yargıtay Kararları 1.3. Öğreti (Bilimsel Eserler) Kitaplar İngilizce Bazı Kaynaklar Almanca Bazı Kaynaklar Fransızca Bazı Kaynaklar Türkçe Başlıca Kaynaklar III Bölüm 2 İDARE VE İDARE HUKUKU 2.1. Kavramsal Olarak İdare Organik Anlamda İdare (Yapısal/Kurumsal Anlamda İdare) Fonksiyonel Anlamda İdare (İdari Fonksiyon) İdari Fonksiyon-Yasama Fonksiyonu İdari Fonksiyon-Yargı Fonksiyonu İdari Fonksiyon-Yürütme Fonksiyonu İdari Fonksiyonun Özellikleri 2.2. İdare Hukuku Genel Olarak Adli İdare Sistemi İdari Rejim İdare Hukukunun Gelişimi İdare Hukukunun Özellikleri İdare Hukukunun Kaynakları V

6 İdare Hukukuna Hâkim Anayasal İlkeler Hukuk Devleti İlkesi Sosyal Devlet İlkesi Laik Devlet İlkesi Eşitlik İlkesi Bölüm 3 İDARİ TEŞKİLATA HÂKİM OLAN TEMEL İLKELER 3.1.Kanunî İdare İlkesi 3.2.Kamu Tüzel Kişiliği Kurulması ve Kaldırılması Tüzelkişiliği Olmayan Birimler 3.3.İdarenin Bütünlüğü İlkesi Hiyerarşi Kanunsuz Emir İdarî Vesayet İdarî Vesayet ile Hiyerarşinin Karşılaştırılması Özerklik 3.4.Merkezden Yönetim İlkesi Merkezden Yönetimin Faydaları Merkezden Yönetimin Sakıncaları Yetki Genişliği İlkesi 3.5.Yerinden Yönetim İlkesi Yerinden Yönetim İlkesinin Uygulanması Yerinden Yönetimin Faydaları Yerinden Yönetimin Sakıncaları Bölüm 4 İDARİ TEŞKİLAT 4.1. Merkezî İdare Başkent Teşkilâtı Cumhurbaşkanı Bakanlar Kurulu Başbakanlık Bakanlıklar 4.2.Merkeze Yardımcı Kuruluşlar Danıştay Danıştay ın İdari Görevleri Danıştay ın İdari Görevlerini Yürüten Organları Danıştay İdari Örgütleri Danıştay Meslek Mensupları Sayıştay VI

7 Sayıştayın Görevleri Sayıştayın Yetkileri Sayıştayın Denetim Alanı Sayıştayın Denetim Türleri Sayıştayın Denetim Süreci Sayıştay Mensupları Milli Güvenlik Kurulu Yüksek Planlama Kurulu Para-Kredi Ve Koordinasyon Kurulu Ekonomik ve Sosyal Konsey Konseyin Görev ve Yetkileri 4.3. Merkezi İdarenin Taşra Teşkilatı İl (Genel)İdaresi Vali İl İdare Şube Başkanları ( İl Müdürleri) İl İdare Kurulu Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı İlçe İdaresi ve Teşkilatı Kaymakam İlçe İdare Şube Başkanlıkları İlçe İdare Kurulu Bucak Teşkilatı Bölge Teşkilatları 4.4. Yerinden Yönetim Kuruluşları Yerinden Yönetim Kuruluşlarının Özellikleri Mahallî İdareler (Yer Yönünden Yerel Yönetim Kuruluşları) İl Özel İdaresi Belediyeler Büyükşehir Belediyesi Köyler Mahalli İdare Birlikleri Hizmet Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Bağımsız İdarî Otoriteler Kamu Kurumu Niteliğinde Meslek Kuruluşları sayılı Kanunla Mahalli İdarelerde Yapıl Değişiklikler Bölüm 5 İDARİ İŞLEM KAVRAMI 5.1.Tanım 5.2. İdari İşlemin Özellikleri İdari Makamlar Tarafından Yapılması Tek Yanlı Olması VII

8 İcrai Olması Kamu Gücüne Dayanması Re sen İcra Edilebilir Olması Hukuka Uygunluk Karinesinden Yararlanması Hukuki Sonuç Doğurması Yazılı Olması Geriye Yürümemesi Bölüm 6 BİREYSEL İDARİ İŞLEMLER 6.1. Genel Olarak İdari İşlemin Çeşitleri 6.2. Bireysel İdari İşlemin Çeşitleri Maddi Açıdan Bireysel İdari İşlemlerin Çeşitleri İradenin Açıklanması Bakımından Bireysel İdari İşlemin Çeşitleri Basit İradeli İşlemler Bileşik İradeli İşlemler Hukuki Etkisi Bakımından Bireysel İdari İşlemin Çeşitleri Diğer Sınıflandırmalar 6.3. İdari İşlemin Unsurları Yetki Unsuru Yetkinin Unsurları Yetkide Paralellik İlkesi Yetki Devri-İmza Devri-Vekâlet Yetki Unsurunda Sakatlık Halleri ve Yaptırımları Bağlı Yetki ve Takdir Yetkisi Şekil Unsuru Şekil Kuralları Şekil Unsurundaki Sakatlık Halleri ve Yaptırımları Sebep Unsuru Konu Unsuru Amaç Unsuru 6.4. İdari İşlemin Yürürlüğe Girişi Bireysel İşlemlerin Yürürlüğe Girişi Düzenleyici İşlemlerin Yürürlüğe Girişi 6.5. İdari İşlemin Sona Ermesi İdari İşlemin İşlemi Yapanın İradesi Dışındaki Sebeplerle Sona Ermesi Hukuki Nedenler Maddi Nedenler İdari İşlemin İşlemi Yapanın İradesine Bağlı Sebeplerle Sona Ermesi VIII

9 Bölüm 7 DÜZENLEYİCİ İDARİ İŞLEMLER 7.1. Genel Olarak İdarenin Düzenleme Yetkisi Düzenleme Yetkisinin Kaynağı Düzenleme Yetkisinin Kapsamı 7.2. Kanun Hükmünde Kararname Olağan Dönem Kanun Hükmünde Kararnameleri Yetki Kanunu Konu Sınırlaması Yargısal Denetimi Olağanüstü Dönem Kanun Hükmünde Kararnameleri Konu Sınırlaması Yargısal Denetimi Cumhurbaşkanının KHK Çıkarılmasındaki Rolü 7.3. Tüzük Danıştay ın Görüşünün Hukuki Niteliği 7.4. Yönetmelik 7.5. İdarenin Diğer Düzenleyici İşlemleri 7.6. Düzenleyici İşlemler Arasında Hiyerarşi Bölüm 8 İDARENİN SÖZLEŞMELERİ 8.1. Giriş ve Tanımlar 8.2. İdari Sözleşmenin Ölçütleri Organik Kriter: Sözleşmenin Taraflarından Birinin Kamu Tüzel Kişisi Olması Maddi Kriter: Sözleşmenin Kamu Hizmetinin Yürütülmesine İlişkin Olması ve Özel Hukuku Açan Hükümler İçermesi Sözleşmenin Bir Kamu Hizmetinin Yürütülmesine İlişkin Olması Sözleşmenin Özel Hukuku Aşan Hükümler İçermesi 8.3. İdari Sözleşme Türleri Klasik Sözleşme Türleri Kamu Hizmeti İmtiyaz Sözleşmesi İltizam Sözleşmeleri Kamu İstikraz Sözleşmeleri Yeraltı Ve Yerüstü Servetlerinin İşletilmesine İlişkin Sözleşmeler Orman İşletme Sözleşmeleri İdari Hizmet Sözleşmeleri IX

10 İdarenin Yeni Tip Sözleşmeleri Görevlendirme Sözleşmeleri Yap-İşlet-Devret Sözleşmeleri Yap-İşlet Sözleşmeleri Kamu-Özel Ortaklığı/İşbirliği Sözleşmeleri 8.4. İdarenin Sözleşmelerinin Hukuki Rejimi İdarenin Sözleşmelerinin Kurulması İhalelere Uygulanacak Kuralın Belirlenmesi Sorunu Devlet İhale Kanunu ve Kamu İhale Kanununun Uygulama Alanları Kamu İhalelerine Egemen Olan İlkeler İhale Usulleri İhale Usulleri Dışındaki Alım Yöntemleri Kamu İhale Süreci Kamu İhale Sözleşmeleri İhalelerden Kaynaklanan Uyuşmazlıkları Çözümü Sözleşmenin Şekli İdari Sözleşmenin Uygulanması İdarenin Hak ve Yetkileri Özel Kişinin Hakları Yeni Durumların Sözleşmeye Etkisi Sözleşmenin Sona Ermesi 8.5. İdari Sözleşmelerden Kaynaklanan Uyuşmazlıkların Çözümü Doğrudan İdari Sözleşmeden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar İdari Sözleşmelerden Doğan Davaların Türü Sözleşmeden Ayrılabilir İşlemlerin Denetimi Ayrılabilir İşlemler Ayrılabilir İşlemlerin İptalinin Sözleşmeye Etkisi Sorunu Tahkim Yolu KAYNAKÇA X