AÇIKLAMALI SÛRE MEÂLLERİ

Transkript

1 BİLİM ve İNSAN VAKFI ELMALILI HAMDİ YAZIR KUR AN AKADEMİSİ KUR ÂN-I KERÎM EĞİTİM ve ÖĞRETİM PROGRAMLARI TASHÎH-İ HURÛF DERSLERİ AÇIKLAMALI SÛRE MEÂLLERİ Hazırlayan : Yrd. Doç. Dr. Fatih Çollak 1

2 ÂYETLERİN AÇIKLAMALI MEÂLİ : و ل ق د ع ه دن ا ا ل ى ا د م م ن ق بل ف ن س ي و ل م ن ج د ل ه ع زم ا Andolsun ki biz bundan önce Âdem e vahyetmiştik de o unutmuştu. Biz onu azimli bulmadık. Biz daha önce Âdem e yasak ağaca yaklaşmama (ondan yememe) hususunda emrimizi bildirmiştik. Ama o emrimize uyma sözünü unuttu. Biz Âdem de emre itaatle ilgili bir kararlılık görmedik 1. و ا ذ ق لن ا ل لم ل ئ ك ة اسج د وا ل د م ف س ج د وا ا ل ا بل يس ا ب ى Vaktiyle meleklere, Âdem e secde edin demiştik. İblis dışındakiler secde etmiş, o yüz çevirmişti. Biz vaktiyle meleklere Âdem in üstünlüğünü kabul edin! buyurduk. Tüm melekler onun üstünlüğünü kabul etti; fakat İblis bunu kabule yanaşmadı 2. Âdem e secde emri ile kasıt, onun şerefini yüceltmek, ona ikramda bulunmak ve onu Allah ın yarattıklarının bir kısmından üstün tutmaktır. İblis dışında bütün bu melekler bunu kabul etmiştir. İblis büyüklük taslayıp bu gerçeği kabul etmedi. Allah ın Âdem üzerindeki nimetlerinin etkilerini görünce kıskanıp ona düşman oldu Tefsîrü l-münîr, VIII,

3 ف ق لن ا ي ا ا د م ا ن ه ذ ا ع د و ل ك و ل ز وج ك ف ل ي خر ج ن ك م ا م ن الج ن ة ف ت شق ى Demişti ki : Ey Âdem! Bu senin de eşinin de düşmanıdır, sakın sizi cennetten çıkarmasın. Sonra bedbaht olursun/sıkıntıya düşersin. Bunun üzerine Âdem e şöyle buyurduk : Ey Âdem! Hiç şüphesiz İblis senin ve eşinin düşmanıdır. Sakın o sizi geçiminiz için gerekli olan her şeye kolayca sahip olduğunuz, mutluluk ve huzur içinde yaşadığınız cennetten çıkarmasın. Ona uyup cennetten kovulduğunuz takdirde perişan olursunuz 4. ا ن ل ك ا ل ت ج وع ف يه ا و ل ت عر ى Şüphesiz senin acıkmaman ve çıplak kalmaman oradadır. Sen cennette ne aç kalırsın ne de çıplak 5. Çeşitli geçim türleriyle faydalanacağın gibi, hoş yiyecekler ve güzel giyecekler gibi türlü nimetlerden de yararlanacaksın 6. و ا ن ك ل ت ظم ؤ ا ف يه ا و ل ت ضح ى Ve yine şüphesiz sen orada susamayacak ve güneşe maruz kalmayacaksın. Cennette susamazsın (susuzluk çekmezsin) ve güneşin sıcağından etkilenmezsin (yanmazsın). Acıkmayacaksın, çıplak kalmayacaksın. Cennette susuzluk çekmeyeceğin gibi güneşin sıcağı da seni rahatsız etmeyecektir Tefsîrü l-münîr, VIII,

4 Çünkü dünyada yorgunluk ve çabaların esası karnı doyurmak (açlığın zıddı), giyinmek (çıplaklığın zıddı), içmek (susuzluğun zıddı) ve barınmak (çıplak yaşamanın yahut da güneşin sıcağı altında yaşamanın zıddı) tır 7. ف و سو س ا ل يه الش يط ان ق ال ي ا ا د م ه ل ا د ل ك ع ل ى ش ج ر ة الخ لد و م لك ل ي بل ى Sonunda şeytan ona vesvese verdi. Dedi ki : Ey Âdem! Sana ebedilik ağacını ve hiç son bulmayacak saltanatı göstereyim mi? Şeytan Âdem e gizli bir şekilde dedi ki : Ben sana ebedilik ağacını -ki bu, meyvesinden yiyenin asla ölmediği bir ağaçtır- ve dolayısıyla sonu hiç gelmeyecek daimi bir saltanatı göstereyim mi? Bütün bu sözler İblis in Adem ile Havvâ yı Allah a isyan ettirmek için söylediği bir yalandan ibaretti 8 : Şüphesiz ben sizlere öğüt verenlerdenim, diye onlara yemin etti 9, sonunda ikisini de aldattı 10. ف ا ك ل م نه ا ف ب د ت ل ه م ا س وا ت ه م ا و ط ف ق ا ي خص ف ان ع ل يه م ا م ن و ر ق الج ن ة و ع ص ى ا د م ر ب ه ف غ و ى Nihayet ikisi de ondan yediler. Bunun üzerine çirkin yerleri kendilerine göründü. Cennet yapraklarından üzerlerine koy (up 7 Tefsîrü l-münîr, VIII, Tefsîrü l-münîr, VIII, A râf, A râf, 22. 4

5 mahrem yerlerini kapat) maya başladılar. Âdem rabbine karşı geldi de şaşıp kaldı. Âdem ve eşi şeytana uyarak o yasak ağacın meyvesinden yeryemez avret yerleri açıldı, üzerlerindeki elbiseler düştü. Hemen incir yapraklarını üzerlerine yapıştırmaya ve mahrem yerlerini örtmeye başladılar. Âdem yenilmesi yasak olan ağaçtan yemek suretiyle rabbinin emrinin hilâfına hareket etmiş oldu. Sonuç itibariyle de doğrudan sapmış oldu, geçimini temin etmek için bir çok yorgunluklara, sıkıntılara katlanmak zorunda kaldı 11. ث م اجت ب يه ر ب ه ف ت اب ع ل يه و ه د ى Sonra rabbi onu seçti, tevbesini kabul etti ve onu doğru yola iletti. Âdem günahından tevbe edip ondan dolayı rabbinden mağfiret dileyerek kendi nefsine zulmettiğini itiraf etti. Bunun ardından rabbi onu seçti, kendisine yaklaştırdı. İşlediği günahtan tevbesini kabul etti, onu tevbe etme yoluna, dosdoğru yola iletti 12. ق ال اهب ط ا م نه ا ج م يع ا ب عض ك م ل ب عض ع د و ف ا م ا ي ات ي ن ك م م ن ي ه د ى ف م ن ات ب ع ه د ا ي ف ل ي ض ل و ل ي شق ى Buyurdu ki : İkiniz birlikte oradan inin. Kiminiz kiminize düşmandır. Eğer benden size bir hidâyet gelir ve kim de benim bu hidayetime tâbi olursa artık o sapmaz ve bedbaht da olmaz. 11 Tefsîrü l-münîr, VIII, Tefsîrü l-münîr, VIII,

6 Âdem ve eşi cennette şeytana uyunca Allah onlara şöyle buyurdu : Hepiniz şimdiye değin huzur ve mutluluk içinde yaşadığınız cennetten birbirinize düşman olarak çıkın-gidin. Bundan sonra benden size bir yol gösterici geldiğinde her kim ona uyarsa işte böyleleri ne yolunu şaşırır, ne de bedbaht olur 13. Gönderdiğim peygamberlere ve getirdiklerine uyanlar dünyada doğrudan ayrılıp sapmayacağı gibi âhirette de mutsuz olmayacaktır 14. و م ن ا عر ض ع ن ذ كر ي ف ا ن ل ه م ع يش ة ض نك ا و ن حش ر ه ي وم الق ي م ة ا عم ى Kim de zikrimden yüz çevirirse şüphesiz onun için dar bir geçim vardır. Onu kıyamet gününde kör olarak haşrederiz. Kim de benim âyetlerimden (dinimden, Kitab ımı okumaktan ve içindekilerle gereği üzere amel etmekten 15 ) yüz çevirirse bilsin ki böyleleri dünyada (maddi imkânsızlıklar, huzursuzluk, keder, hastalık gibi 16 ) çok sıkıntılı bir hayat yaşamaya mahkûmdur 17. Kıyâmet günü ise böylelerini mahşer yerine kör olarak (basireti alıkonulmuş, cennete giden yolu göremeyen, basarı da basireti de kapalı bir halde 18 ) getireceğiz 19. ق ال ر ب ل م ح ش رت ن ي ا عم ى و ق د ك نت ب ص ير ا Tefsîrü l-münîr, VIII, el-câmi li ahkâmi l-kur ân, VI (XI. Cüz), s Tefsîrü l-münîr, VIII, Tefsîrü l-münîr, VIII,

7 125. Der ki : Rabbim, neden beni kör olarak haşrettin? Oysa ki ben şüphesiz gören biriydim. Diyecek ki : Rabbim ben dünya hayatında gören birisi olduğum halde 20 beni mahşer yerine niçin kör olarak getirdin 21? ق ال ك ذ ل ك ا ت تك ا ي ات ن ا ف ن س يت ه ا و ك ذ ل ك الي وم ت نس ى Buyurdu ki : Öyledir, âyetlerimiz sana gelmişti de sen onları unutmuştun. Bugün de sen böylece unutuluyorsun. Allah da ona şöyle cevap verecek : Kör olarak haşredilmenin sebebi şu : Vaktiyle sana âyetlerimiz gelmişti. Ama sen onları kâle almamış, hiç umursamamış ve dolayısıyla inanmamıştın. İşte bugün de sen kâle alınmayacak ve umursanmayacaksın 22. و ك ذ ل ك ن جز ي م ن ا سر ف و ل م ي ؤم ن ب ا ي ات ر ب ه و ل ع ذ اب ا ل خ ر ة ا ش د و ا بق ى İşte israfa sapan ve rabbinin âyetlerine inanmayanları biz böyle cezalandırırız. Âhiretin azabı ise daha çetin ve daha süreklidir. İşte biz günaha batıp haddi aşan, rabbinin âyetlerine inanmayan kimseleri böyle cezalandırırız. Hiç şüpheniz olmasın ki böylelerinin âhirette çekeceği azap dünyadaki sıkıntılı hayatlarından daha şiddetli ve sürekli olacaktır Tefsîrü l-münîr, VIII,

8 ا ف ل م ي هد ل ه م ك م ا هل كن ا ق بل ه م م ن الق ر ون ي مش ون ف ي م س اك ن ه م ا ن ف ي ذ ل ك ل ي ات ل و ل ي الن ه ى Şu an ülkelerine gidip geldikleri (yahut oralarda gezip dolaştıkları) geçmiş nice toplumları helâk etmemiz de mi onları hidâyete erdirmedi? Bunda akıl sahipleri için elbette deliller vardır. Şimdi yurtlarında gezip dolaştıkları, kendilerinden önce yaşamış nice halkları yok etmiş olmamız da mı bu müşriklerin akıllarını başlarına getirmedi? Hiç şüphesiz o halkların feci âkibetlerinde nice ibretler var; fakat bunu anlayacak olanlar aklıselim ve sağduyu sahibi kimselerdir 24. و ل و ل ك ل م ة س ب ق ت م ن ر ب ك ل ك ان ل ز ام ا و ا ج ل م س م ى Eğer rabbinden önceden verilmiş bir hüküm ve belirlenmiş bir süre olmasaydı elbette (azap) gelip yapışırdı. Günahkârların cezasının belli bir süreye kadar (kıyâmet) ertelenmesi hususunda rabbinin önceden verilmiş bir sözü/hükmü olmasaydı o müşriklerin/kâfirlerin işi çoktan bitmişti 25 ; günahlarının cezası onlar için lâzım olur, herhangi bir şekilde onların yakasını bırakmazdı 26. ف اصب ر ع ل ى م ا ي ق ول ون و س ب ح ب ح مد ر ب ك ق بل ط ل وع الش مس و ق بل غ ر وب ه ا و م ن ا ن ائ ال يل ف س ب ح و ا طر اف الن ه ار ل ع ل ك ت رض ى Tefsîrü l-münîr, VIII,

9 130. O halde dediklerine sabret. Güneşin doğuşundan ve batışından önce rabbini hamd ile tesbih et. Gecenin bir kısım saatlerinde ve gündüzün uçlarında da tesbih et. Umulur ki sen rızaya eresin. Ey Peygamber! Âyetleri yalanlayanların sözlerine, senin için söyledikleri şâir, sihirbaz, deli gibi yakıştırmalarına sabret. Güneşin doğuşundan önce ve batışından önce (namazla) rabbini överek yücelt. Yine gecenin bir kısmında ve gündüzün iki yakasında (namazla) rabbinin şanını yücelt ki O nun rızasına eresin 27. ا ل ى م ا م ت عن ا ب ه ا زو اج ا م نه م ز هر ة الح ي وة الد ني ا ل ن فت ن ه م ف يه و ر زق ر ب ك خ ير و ا بق ى و ل ت م د ن ع ين يك Sakın, kendilerini imtihan etmek için içlerinden bir kısmını faydalandırdığımız dünya hayatının nimetlerine gözlerini dikme. Rabbinin rızkı hem daha hayırlı, hem daha süreklidir. O kâfirlerden/müşriklerden bir kısmına fâni hayatta kendilerini sınamak için verdiğimiz dünya nimetlerinde gözün kalmasın. Bil ki rabbinin sana vereceği sevap/mükâfat onların sahip olduklarından mutlak hayırlı ve kalıcıdır 28. و ام ر ا هل ك ب الص ل وة و اصط ب ر ع ل يه ا ل ن س ل ك ر زق ا ن حن ن رز ق ك و الع اق ب ة ل لت قو ى Tefsîrü l-münîr, VIII, 524; 28 9

10 132. Ailene namazı emret. Kendin de ona sabırla devam et. Senden rızık istemiyoruz. (Aksine) biz seni rızıklandırıyoruz. Âkıbet takvânındır. Ey Peygamber! Aile fertlerine ve ümmetine namaz kılmayı emret. Sen de namaz ibadetine devam et. Biz senin kendini ve aile fertlerini rızıklandırmak düşüncesiyle ayırdığın zaman içinde namazdan gâfil olmanı, rızık arayışının namazına engel olmasını istemiyoruz. Senin de ailenin de rızkına biz kefiliz. Övülen ve güzel olan âkıbet (cennet) takvâ ehli kimselerindir 29. و ق ال وا ل و ل ي ات ين ا ب ا ي ة م ن ر ب ه ا و ل م ت ات ه م ب ي ن ة م ا ف ي الص ح ف ا ل ول ى Dediler ki : O bize rabbinden bir mûcize getirmeli değil miydi/o nun bize rabbinden bir mûcize getirmesi gerekmez miydi? Daha önceki kitaplarda geçenlerin apaçık delili (olan Kur an) onlara gelmedi mi? Müşrik kâfirler dediler ki : Geçmiş peygamberlerin gösterdiği mûcizeler gibi (Mûsâ nın asâsı, Sâlih in devesi, Îsâ nın ölüleri diriltmesi vs.) peygamberliğinin doğruluğuna delâlet etmesi için Muhammed in de bizim kendisinden istediğimiz bir mûcize göstermesi gerekmez miydi? 29 el-câmi li ahkâmi l-kur ân, VI (XI. Cüz), s

11 Tevrat, İncil, Zebûr gibi akîde esaslarını ve teşri hükümleri kapsayan, Allah tarafından gönderilmiş kitapların doğruluğunun delili ve şâhiti olan ebedî ve kalıcı Kur an mûcizesi kendilerine gelmedi mi? Ayrıca önceki kitaplarda Hz. Muhammed in peygamberliği açıkça ifade edilmekte, onun geleceği müjdelenmektedir. Bu indirilmiş kitapların doğruluğunu, sıhhatini bunlar itiraf ederler. Bu kitaplarda onların Muhammed in peygamberliğini inkârlarını reddeden belgeler vardır 30. و ل و ا ن ا ا هل كن اه م ب ع ذ اب م ن ق بل ه ل ق ال وا ر ب ن ا ل و ل ا رس لت ا ل ين ا ر س و ل ف ن ت ب ع ا ي ات ك م ن ق بل ا ن ن ذ ل و ن خز ى Eğer biz onları daha evvel bir azap ile helâk etmiş olsaydık muhakkak diyeceklerdi ki : Ey rabbimiz! Bize bir peygamber gönderseydin de böyle zillete düşmeden ve perişan olmadan önce âyetlerine tâbi olsaydık Şayet biz peygamber ve vahiy göndermeden onları azapla helâk etmiş olsaydık, hesap günü mutlaka şöyle derlerdi : Rabbimiz! Bize bir peygamber gönderseydin de böyle zelil ve perişan olmazdan önce senin âyetlerine uysaydık 31. ق ل ك ل م ت ر ب ص ف ت ر ب ص وا ف س ت عل م ون م ن ا صح اب الص ر اط الس و ي و م ن اهت د ى Tefsîrü l-münîr, VIII,

12 135. De ki : Herkes gözetleyicidir. Siz de gözetleyin. Dosdoğru olan yolun sahipleri ve hidâyet üzere olan kimdir, bileceksiniz. Ey Peygamber! De ki : Herkes ne olacağını bekleyip gözetmektedir. Biz sizin helâk olacağınız günü bekliyoruz. Siz de bizim başımıza gelmesini umduğunuz felâketi bekleyin bakalım. Doğru yolu tutanların, umduklarına kavuşanların kimler olduğunu yakında anlayacaksınız