Yabancı Dil Öğretiminde Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı,

Transkript

1 Kitap Tanıtımı Editörler: Arif Sarıçoban, Zekiye Müge Tavil Yabancı Dil Öğretiminde Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı, (Anı Yayıncılık, Ankara, 2012, 251 sayfa) Doç. Dr. Arif Sarıçoban ve Yrd. Doç. Dr. Zekiye Müge Tavil in editörlüğünde hazırlanan Yabancı Dil Öğretiminde Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı adlı kitap, yabancı dil öğretmenleri yanında diğer öğretmenler, okul idarecileri ile rehber öğretmenlerin de faydalanıp eğitimöğretim sürecinde kullanabilecekleri öğretim teknolojileri ile materyal tasarımına ait konuları ihtiva etmektedir. Kitap bölümlerinin, alanında uzman/deneyimli olan akademisyenler tarafından yazılması, sahada çalışan öğretmenlerin uygulama aşamasında karşılaşabilecekleri sorunlar ile bu sorunların çözümü konusunda onlara faydalı bilgiler verilmesine yardımcı olmaktadır. Bu yönüyle bakıldığında bu eserde öğretim teknolojileri ile materyal tasarımına ait hem teorik hem de pratiğe dair hususların bir arada verilmeye çalışıldığını söylemek mümkündür. Eserin her bölümünde içindekiler kısmı ile kazanımlara yer verildikten sonra konular ayrıntılı bir şekilde anlatılmış, en sonundaysa değerlendirme soruları ve kaynakça ile muhteva noktalanmıştır. (Önsöz iii) Kitabın Yabancı Dil Öğretiminde Materyal Geliştirme, Materyal Uyarlama ve Materyal Kullanımın Önemi adlı birinci bölümde konuya uzun bir giriş yapıldıktan sonra muhtevaya ait hususların iyi bir şekilde anlaşılması için materyal, materyal geliştirme ve materyal uyarlama gibi temel kavramların neler olduğu ayrıntılı bir şekilde açıklanmıştır. Ardından yabancı dil öğretiminde materyal geliştirme ve materyal uyarlamada nelere dikkat edilmesi gerektiği ile materyal kullanmanın önemi üzerinde durulup, anlatılan konunun bir özeti yapılarak birinci bölüme yönelik değerlendirme sorularına geçilmiştir. (s. 1-18)

2 Artuklu Akademi Journal of Artuklu Academia 2016/3(1) 178 Yabancı Dil Öğretiminde Materyallerin Tasarım ve Hazırlama İlkeleri isimli ikinci bölümde konuya kısa bir giriş yapıldıktan sonra öğretim materyallerinin tasarım ilkeleri; yapısal/biçimsel elemanların kullanım ilkeleri (boşluk, çizgi, şekil-form, doku ve renk) ile yerleşim elemanlarının kullanım ilkeleri (oran/ölçek, denge, bütünlük, vurgu, ahenk ve ritim) adı altında iki alt başlığa; öğretim materyalleri hazırlama ilkeleri adlı başlık ise anlamlılık, bilinenden başlama, çok örnek, görelik, seçicilik, tamamlama, fonun anlamlılığı, kapalılık, birleştiricilik, algıda değişmezlik, derinlik, yenilik, basitlik, hedef davranış, öğrenciye uygunluk gibi on beş alt başlığa ayrılarak geniş bir şekilde ele alınmıştır. Akabinde sonuç, değerlendirme soruları ile kaynakçaya yer verilerek ikinci bölüm sonlandırılmıştır. (s ) İletişim adlı üçüncü bölümde konuya kısa bir giriş yapıldıktan sonra iletişim kavramının İngilizce ve Fransızca dillerindeki anlamlarından söz edilerek iletişim kavramının değişik tanımları, iletişim sürecindeki kaynak (verici) kodlama, mesaj (ileti), kanal (ortam), hedef (alıcı)-kod çözme, geri bildirim (dönüt) gibi temel unsurlarından bahsedilmiştir. Ardından iletişim türlerinden olan sözlü ve sözsüz iletişim ile iletişimi etkileyen faktörler olan algıda seçicilik, iletişim becerilerindeki bireysel farklılıklar, kaynak güvenirliliği, kaynak-alıcı benzerliği ve ortak yaşam alanı gibi hususlara yer verilerek iletişim engelleri olan psikolojik, semantik, statü, korunma, alan, hiyerarşi, uyutma ve sınırlama gibi etkenler dile getirilmiştir. Geleneksel oturma düzeni, u-şekli oturma düzeni ile yuvarlak-dikdörtgen masa oturma düzeni gibi sınıf içi iletişimi etkileyen hususlar incelendikten sonra değerlendirme soruları ile devam edilerek kaynakça ile konu bitirilmiştir. (s ) Yabancı Dil Eğitiminde Teknoloji Kullanımı isimli dördüncü bölümde konuya eğitim teknolojisi alt başlığıyla uzun bir giriş yapılmıştır. Söz konusu başlıkta bir yandan eğitim teknolojisinin temel öğeleri ele alınırken diğer yandan öğrenmede serbesti sağlama, somutlaştırma, bireysel gelişim gibi eğitim teknolojisinin yaklaşık on beş faydası dile getirilerek bu hususlar kısa bir şekilde açıklanmıştır. Öğretim teknolojisi isimli ikinci alt başlıkta ise öncelikle başlıkta yer alan kavramın bir tanımlaması yapılmış, devamında öğretim teknolojisinin bileşenlerinin neler olduğu, yabancı dil öğretiminde teknoloji kullanımına neden gerek duyulduğu, teknoloji kullanımında hangi materyallerin tercih edildiği gibi noktalara değinilmiştir. Öğretim teknolojisi ve öğrenme arasındaki ilişkinin nasıl olduğuna vurgu

3 Ümmü Seher Göküş Kitap Tanıtımı Yabancı Dil Öğretiminde Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı yapılarak değerlendirme sorularına geçilmiş, akabinde ise kaynakça verilerek dördüncü bölüm sonlandırılmıştır. (s ) Yabancı Dil Eğitiminde Teknoloji Tasarımı adlı beşinci bölümde konuya tasarım ile teknoloji tasarımı kavramlarının tanımı yapılarak başlanmış; devamında geçmişten günümüze eğitim-öğretim sürecinde tasarım modelleriyle ilgili yaşanan süreç hakkında bilgi verilmiştir. Öğretimsel sistemlerin tasarımı başlığı ile devam edilen bu bölümde, söz konusu sistemlerin tasarımları esnasında hangi soruların sorulması ve bu sorulara ne gibi cevaplar verilmesi gerektiği üzerinde durularak mesaj tasarımı ve bu bağlamda iletişim öğeleri üzerinde durulmuştur. Öğretim modeli, öğretim stratejisi, öğretim yöntem ve tekniklerinin birbirleriyle olan içlem ve kaplam durumları hakkındaki bilgilerden sonra öğrencilerin bu süreçteki özellikleri, nelere dikkat edip nelerden uzak durmaları gerektiği gibi hususlar dile getirilmiştir. Öğretim tasarımının unsurları nelerdir? Kısaca bilgi veriniz gibi değerlendirme sorularının akabinde kaynakçaya yer verilerek konu bitirilmiştir. (s ) Yabancı Dil Eğitiminde Teknoloji Geliştirme isimli altıncı bölümde konuya yabancı dil eğitiminde teknoloji geliştirmenin tarihsel gelişimi ile başlanmış, söz konusu başlık yazılı teknolojiler, görsel-işitsel teknolojiler ile bilgisayar tabanlı teknolojiler şeklinde üç alt başlığa ayrılarak incelemeye devam edilmiştir. Yabancı dil eğitiminde internet kullanımı ve internet tabanlı uygulamalar başlığında ise internet tabanlı yayınlama teknolojileri, web araçları ve teknoloji geliştirme ile yabancı dil eğitiminde cep telefonu kullanılması gibi hususlardan bahsedilmektedir. Bu iki başlıktan sonra yabancı dil eğitiminde teknoloji geliştirmenin teorik temelleri; bilgisayar destekli dil öğrenimi, internet temelli dil öğrenimi ve harmanlanmış öğrenim gibi alt başlıklara ayrılarak incelenmiştir. Bu bölümde ele alınan üç başlıktan sonra değerlendirme soruları ile kaynakçaya yer verilerek konu sonlandırılmıştır. (s ) Yabancı Dil Öğretimi Materyallerinin Sınıflandırılması adlı yedinci bölümde konuya kısa bir giriş yapıldıktan sonra teknik materyallerin ne demek olduğu ile devam edilmiş; bu bağlamda konu iki alt başlıkla daha ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Yansıtma özelliği olan teknik materyaller ile görsel materyaller başlığında tepegöz, opak projektör (episkop), bilgisayar, interaktif oyunlar, blog, e-portfolio ve akıllı tahta gibi yaygın bilinirliği olan materyallerden bahsedilmiştir. Yansıtma özelliği olmayan 179

4 Artuklu Akademi Journal of Artuklu Academia 2016/3(1) 180 materyaller bahsinde ise teyp-kaset, radyo, yazı tahtası, kumaş tahta, resimler, hareketli pano, gerçek objeler ve pano (charts) gibi materyaller üzerinde durulmuştur. Akabinde sonuç, değerlendirme soruları ve kaynakça ile konu neticelendirilmiştir. (s ) Yabancı Dil Öğretim Teknikleri isimli sekizinci bölüme yöntem ve teknik kavramlarının tanımı ile başlanmış, sonrasında yabancı dil öğretiminde kullanılan beyin fırtınası, soru-cevap, gösteri, rol oynama ve drama, benzetim ile ikili-grup çalışmalarının açıklaması ile devam edilmiştir. Herhangi bir öğrencinin diğerinden nasıl faklı öğrendiği konusunda öğretmenlere bilgi veren öğrenme biçemlerinin tanımı ve yirmi iki faklı öğrenme biçemi ele alındıktan sonra konuyla ilgili en yaygın modellerden olan Kolb, Dunn ve Gregorc un öğrenme biçemleri izah edilmiştir. Devamında öğretim stratejileri, bilgiyi kullanma ve bilişsel stratejiler şeklinde iki alt başlığa ayrılarak incelenmiştir. Yöntem, teknik ve stratejilerden sonra çoklu zeka kuramının ne olduğu ve bu kuramda belirtilen zeka türlerinin tanımı ve özellikleri hakkında bilgi verilerek bu kuramın bir derste nasıl uygulamaya geçirilmesi gerektiğine yönelik çok geniş görsel materyallerden söz edilmiştir. Konuların bu şekilde anlatımını müteakip yöntem ve teknik kavramlarını karşılaştırınız, öğretmenlerin değişen rollerini tartışınız gibi değerlendirme soruları ile kaynakçaya yer verilerek konu bitirilmiştir. (s ) Yabancı Dil Öğretiminde Yöntem ve Yaklaşımlar adlı dokuzuncu bölümde konuya öğrenim kuramı, yaklaşım, yöntem, teknik ve strateji kavramlarının tanımıyla başlanarak devamında dil öğretiminin tarihsel gelişimi üzerinde durulmuştur. Yapısalcı dil öğretim yöntem ve yaklaşımları başlığı ise duy ve söyle yöntemi, tüm fiziksel tepki yöntemi, esinlemeli yöntem ve sessiz biçem yöntemi gibi alt başlıklara ayrılarak daha geniş bir şekilde incelenmiştir. Bu başlığı müteakip iletişimsel dil öğretim yöntem ve yaklaşımlar isimli konuya geçilmiş, burada önce iletişimsel yaklaşımın genel özellikleri maddeler halinde açıklanmış, sonra içeriğin daha iyi anlaşılması için konu doğal yaklaşım, kubaşık öğrenme, göreve dayalı öğretim, içeriğe dayalı öğretim gibi alt başlıklara ayrılarak ele alınmıştır. Bu bölümde son olarak ise dil öğretim ve öğrenim sürecinde farklı yaklaşımlar başlığında çoklu zeka kuramı ile NLP nin tanımı, özellikleri ile dil öğretiminde nasıl uygulanması gerektiğine dair verilen bilgilerin ardından değerlendirme soruları ve kaynakça ile konu sonuçlandırılmıştır. (s )

5 Ümmü Seher Göküş Kitap Tanıtımı Yabancı Dil Öğretiminde Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı Dil Becerileri ve Materyal Tasarımı isimli onuncu bölümde konuya kısa bir giriş yaparak başlanmıştır. Devamında dinleme becerisinin ne olduğu tarif edildikten sonra bu becerinin dil öğretimindeki önemi üzerinde durularak, yabancı dil öğretiminde dinleme becerisinin nasıl kazandırılacağı ile ilgili ayrıntılı açıklamalara geçilmiştir. Bu amaçla dinleme becerisini geliştirmeye yönelik faaliyetler, dinleme öncesi faaliyetler ve dinleme sonrasındaki faaliyetler şeklinde iki alt başlığa ayrılmış ve konu görsel şekillerle desteklenerek daha cazip bir hale getirilmiştir. Dinleme becerisinden sonra konuşma becerisi ve bu becerinin öğrencilere kazandırılmasının öneminden bahsedilerek yabancı dil öğretiminde konuşma becerisinin nasıl kazandırılacağına yönelik hususlar ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır. Bu bağlamda konuşma becerisine yönelik, anlamlı alıştırmalar ve örnekleri, iletişimsel alıştırmalar ve örnekleri ile mekanik araştırmalar ve örneklerinden uzun bir şekilde söz edilerek konu daha anlamlı hale getirilmeye çalışılmıştır. Dinleme ve konuşma becerisinden sonra bir diğer beceri olan okuma becerisinin önemi ile yabancı dil öğretiminde okuma becerisinin kazandırılma süreci hakkında maddeler halinde bilgi verilmişdir. Bu amaçla okuma becerisini geliştirmeye yönelik faaliyetler, okuma öncesi faaliyetler ve okuma sonrasındaki faaliyetler şeklinde iki alt başlığa ayrılmış ve konu görsel şekillerle desteklenmiştir. Dinleme, okuma ve konuşma becerisinden sonraki bir diğer beceri olan yazma becerisinin önemi ile yabancı dil öğretiminde yazma becerisinin öğrencilere nasıl kazandırılacağına yönelik teorik bilgiler yanında uygulamaya dair geniş bir malumat verilmiştir. Bu bağlamda yazma becerisi yazım öncesi, yazma anı ve yazım sonrası şeklinde üç alt başlığa ayrılarak her başlıkta nasıl bir sistem takip edilmesi gerektiği açıklanmıştır. Bu bölümde son olarak bütünleşik beceri ile bu becerinin öğrencilere kazandırılmasının öneminden bahsedildikten sonra, diğerlerinde olduğu gibi, teoriye ve uygulamaya yönelik bilgiler sunularak değerlendirme sorularına geçilip kaynakça ile muhteva bitirilmiştir. (s ) Yabancı Dil Eğitiminde Web Tabanlı Ölçme ve Değerlendirme adlı on birinci bölümde konuya, diğer bölümlerin bazılarında olduğu gibi, uzun bir giriş yapılarak başlanmıştır. Bu bağlamda giriş bölümünde yeni teknolojik gelişmelerin öğrenciler tarafından fark edilmesi ve bu gelişmelerin uygulamasına yönelik yeterli bilgi ile becerilerin öğrencilere kazandırılmasında ne gibi hususlara riayet edilmesi gerektiğine yönelik ayrıntılı bilgilere yer verilmektedir. Akabinde teknoloji yoluyla dil 181

6 Artuklu Akademi Journal of Artuklu Academia 2016/3(1) 182 öğretiminin nasıl yapılacağı ve bu öğretimin uygulama boyutunda nelere dikkat edileceği belirtilerek, bu bölümün bir diğer konusu olan yabancı dilde ölçme ve değerlendirme konusuna geçilmiştir. Türkiye de yabancı dil öğretiminin gelişimi hakkında kısa bir bilgi verildikten sonra ulusal ve uluslararası düzeyde yapılan ve bireylerin yabancı dil becerilerini ölçmeye yönelik sınavlardan söz edilen bu başlıkta, ülke olarak dil öğrenmenin öneminin kavranması gerektiğine dair gayet yerinde ve gayet esaslı tespitler yapılmıştır. Devamında portfolyo değerlendirmenin ne olduğu tanımlanmış, bu değerlendirme yönteminin etkin ve doğru bir şekilde kullanılması için adım adım uygulamak, kabul görmeyi sağlamak, sahiplik kazandırmak, iletişim kanalları kurmak, örnekler göstermek, seçici ve gerçekçi olmak gibi hususlar vurgulanmıştır. Bu özelliklerden sonra süreç temelli değerlendirme bağlamında dijital portfolyoların ne anlama geldiği ifade edilmiş, akabinde dijital portfolyo kullanımının nasıl olması gerektiğine yönelik ilgili web sayfalarına dair çok geniş görsellere yer verilmiştir. Konunun sonunda Google şirketinin hazırladığı dijital portfolyolar haricinde pedagojik anlamda güvenli bir şekilde girilebilecek yaklaşık yirmiye yakın internet adresinin listesi yapılmıştır. Konuların bitiminde sonuç başlığı ile kısa bir özet yapılmış, değerlendirme soruları ile kaynakçaya da yer verilerek muhteva bitirilmiştir. (s ) Ümmü Seher Göküş Okutman, Akdeniz Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu