GENÇLER N MESLEK SEÇ M SÜREC NDE Ç NDE YA ADIKLARI TOPLUMUN YÜKSELEN

Transkript

1 ÖZEL EGE GENÇLER N MESLEK SEÇ M SÜREC NDE Ç NDE YA ADIKLARI TOPLUMUN YÜKSELEN DE ERLER N N GENÇLER N TERC HLER NE ETK S HAZIRLAYAN Ö RENC LER: Berçin Dökmeciler Ça la Bozkurt DANI MAN Ö RETMENLER: Fatma Karaalp 9 ZM R

2 Ç NDEK LER Amaç Giri - KAVRAMSAL TANIMLAR -5. Meslek Tanımı. Meslek Seçiminin nsan Hayatındaki Önemi. Gencin Meslek Seçimine Etki Eden Etmenler.Gencin Tanımı ve Özellikleri YÖNTEM 6-7. Ara tırma Alanının Tanıtımı. Ara tırma Tekni i. Ara tırmanın Sınırlılıkları 4. Verilerin Çözümü ve Yorumlanması 5. Süre ve Olanaklar. Bulgular ve Yorum 8-7.Ö rencilerin Ki isel Özellikleri.Meslek Seçimi Sürecinde Belirleyici Olan Etmenler. Varsayımların do rulanması 4. Öneriler Te ekkür 8 Kaynakça 9 Ek- Tablolar Ek- Anket Soruları

3 AMAÇ Projemizin amacı; gençlerin meslek seçimi sürecinde, içinde ya adıkları toplumda kabul gören de erlerin ve hedef olarak belirlenen ya am biçimlerinin belirleyici olup olmadı ını saptamak ve buna göre gençlerin meslek seçimi öncesi rehberlik hizmetlerinden daha fazla yaralanabilmeleri konusunda çözüm önerileri sunmaktır. G R TEMEL VARSAYIM: çinde ya adıkları toplumda kabul gören, hedef olarak belirlenen ya am biçimlerine ula abilme, gençlerin meslek seçim sürecinde kendi ilgi alanlarına, becerilerine istemlerine kar ın belirleyici olabilmektedir. Varsayım : Toplumun belirledi i de erler çerçevesinde, gencin ekillenmesinde aile ve yakın çevrenin egemen tavrı etkili olabilmektedir. Varsayım : E itim kurumlarında uygulanan sayısal alan a ırlıklı e itim, sözel alanın giderek daraltılması toplumun de erleriyle örtü ür nitelikte görülebilmektedir. Bu varsayımların do rulanmasında hedefimiz; e itim yoluyla bireyin, ula abilece i en üst geli im düzeyine ula abilmesi için olanaklar sa lanması ve bireyin yeterliliklerini ve yetersizliklerini bilerek kendini ifade edebilece i bir mesle i seçmesidir. Meslek, hayatımızı etkileyen en önemli unsurlardan biridir. Bununla birlikte meslek seçimi de hayatımızda çok önemli bir yer tutar. Lise ça larımızda verdi imiz bu karar ya am tarzımızı belirleyecektir. Bunun için en do ru tercihi yapmak zorundayız. Çünkü lise den sonra bu kararın dönü ü olmayacaktır. Fakat 6 ya ındaki bir çocuk tarafından verilen bu karar ne kadar do ru olabilir? Çocuk Hakları Sözle mesi nin. maddesinde Bu sözle meye göre her insan 8 ya ına kadar çocuk sayılır. ( fadesine yer verilmi tir. Buna göre 6 ya ındaki bir çocu un omuzlarına böylesine a ır bir yük nasıl yüklenebilir? Çevremizde tanıdı ımız birçok insan zamanında verdi i yanlı kararlar sonucunda kendi mesle ini yapmayıp çok farklı alanlara yönelmi lerdir. u an birçok ki i seçti i alanın mesle ini yapmaktan mutsuz oldu undan ba ka alanlarda çalı abilmektedir. Çünkü birçok genç alan seçim sırasında, ya meslekleri tanımıyor ya da kendi ilgilerini bilmeyebiliyor. 6 ya ında omuzlarına yüklenmi olan sorumluluklara çok daha farklı bakmaya ba lıyorlar. Zamanla dü ünceleri, zevk aldıkları eyler hayata bakı açıları çok daha farklı bir hal alabiliyor. Alan seçiminin, meslek

4 seçiminde ba layıcı olması insanların zorunlu olarak istemedi i mesle i seçmesine yol açabiliyor. Bu projeyi; meslek seçimimizi yaparken ilk olarak neyi esas aldı ımızı, nelerden etkiledi imizi, seçimimizi yaparken baskı altında kalıp kalmadı ımızı ö renmek için seçtik. Projeyi yaparken en güvenilir sonucu alabilece imizi dü ündü ümüz anketlerden yararlandık. Bu anketlerimizi farklı tipte iki okul üzerinde uyguladık. Bunlardan ilki Yunus Emre Anadolu Lisesi, ikinci okul ise Suphi Koyuncuo lu Lisesi idi. Bu okulları seçerken çalı malarımızda ula ım kolaylı ı olmasına özen gösterdik. O nedenle okulumuza en yakın okulları seçtik. Ara tırmamızda kar ıla tırmalı yöntem kullanmak istedi imiz için ara tırma evrenimizin birbirinden faklı yapıda olması planlanmı tır. Demokratik ve özgür bir toplumda bireyin en üst düzeyde geli mesi ona e itim sürecinin sa laması gereken en önemli unsurdur. Ancak sosyal bir varlık olan bireyin meslek seçiminde ve hatta meslek seçimini do rudan etkileyen alan seçiminde kendisi dı ındaki bir takım etmenlerle kar ı kar ıya kaldı ı açıktır. Bu etmenler okul, aile, ekonomik ve kültürel etmenler olabilmektedir. Her çocuk e itim dünyası ve i dünyası hakkındaki anlayı ı içinde olgunla ma ve bu anlayı ı içinde e itim ve i ili kileri içerisinde anlamlı seçimler yapma gereksinimi duyar. ( Gencin en çalkantılı dönemlerine rastlayan alan seçimi süreci, bu nedenle ciddi rehberlik çalı malarını zorunlu kılmaktadır. Gençli in devletten beklentileri; spor yapma olanaklarının geni letilmesi, üniversiteye girme ansının artırılması, okul dı ı zamanlarını geçirebilecekleri merkezlerin kurulması, kendilerine ili kin kararların alınmasında söz sahibi olması olarak bilinmektedir.( Genç, bu ihtiyaçlarının kar ılanmasını devletten beklerken bir yandan da, e itim süreci içinde en üst düzeyde geli meyi ve kendi kararlarını alabilecek beceriyi kazanmayı da istemektedir.

5 KAVRAMSAL TANIMLAR. MESLEK Meslek Bir ki inin hayatını kazanmak, geçimini sa layıp rahat bir hayat sürmek için yaptı ı i olarak tanımlanıyorsa da, sadece para kazanmak için yapılan devamlı bir i de ildir. Meslek, Belli bir formasyonu gerektiren bilgi, beceri, ustalık, sevgi ve ilgi isteyen sürekli (hayat boyu bir i tir. (. Meslek Seçiminin nsan Ya amındaki Önemi Meslek seçimi insan ya amında çok büyük bir yer tutmaktadır. Meslek seçerken bir birey, kendine belli bir çalı ma ortamı belli bir ya am biçimi seçmi olur. Seçti i meslekte en üst kademeye ula mak için çalı ır. Ki isel ilgi ve becerileri do rultusunda seçti i alanlarda bireylerin verimli çalı tıkları ve ba arılı oldukları gözlenmi tir. Bununla beraber yetenek ve ilgilerine ters dü en meslekler seçen bireylerin çalı maya kar ı isteksizlik ve her zaman mesleklerini de i tirme e ilimi içinde oldukları gözlenmi tir. Bu meslek hayatında hem i veren açısından hem de i i yapan açısından olumsuz bir durumdur. Bu nedenle bireyin yapaca ı meslek seçimindeki niteliklerin kendi özellikleri ve zevkleriyle uyu ur bir durumda olması gerekmektedir. Zaman zaman gazetelerde i dünyasının geli meleri verilirken nnovasyon kavramına yer verilmektedir. nnovasyon; yeni ve yaratıcı fikirlerin ortaya çıkmasıdır. Bireyin yaratıcı yenilikçi fikirler geli tirmesinde ise ki isel özelliklerine uygun meslek seçimi de büyük oranda etkili olmaktadır. Yapılan ara tırmalara göre meslek seçimini kendi yeteneklerine, ki isel ilgi becerilerine ve ideallerine göre yapanların sayısı azınlıkta, i veya mesle inden ikayet edenlerin sayısı ise ço unluktadır. Buna ba lı olarak meslek seçiminin önemini hayatımızı etkilemesi açısından burada bir kez daha anlıyoruz.. Meslek Seçimi Sürecinde Genci Etkileyen Faktörler Meslek seçimi yaparken insan ya amında rastlantılar da önemli bir rol oynamaktadır. Ba arısızlık, aile baskısı, parasal zorluklar gibi nedenlerle okul hayatını bırakıp i hayatına ba layan insanların hayatlarında rastlantıların büyük rol oynadı ı görülmektedir. Ya da ba ka

6 bir açıdan bakacak olursak kararların çok zor verildi i, yeteneklerin tam olarak ifade edilemedi i ve ilgilerin çok sık de i ti i ergenlik döneminde meslek seçiminin ne denli önemli oldu u ortaya çıkmaktadır. Gençlerin ço unlu u meslekler hakkında tam olarak bir bilgi donanımına sahip olmadıklarından ya da sahip oldu u özellikleri o evrede tam olarak kavrayamadı ından meslek seçimi sırasında bir bocalama devresi geçirirler. Aile Etkisi Meslek seçiminde aile etkisi de çok önemli etmenler arasında yer almaktadır. Önceden yapılan ara tırmalara göre kültürel ve ekonomik düzeyi yüksek olan ailelerde yeti en çocuklar meslek seçimleri sırasında yetenek ve ilgileri do rultusunda destek görmü lerdir. Ekonomik ve kültürel olanakları yetersiz olan ailelerde yeti en gençler ise kısa zamanda itibar sa layacak veya büyük kazançlar getirecek mesleklere yönelmektedirler. Bir ba ka açıdan, bakıldı ında aile baskısının egemen oldu u hallerde, gence baba mesle ini devam ettirmesi için baskı yapıldı ı gözlemler arasındadır. Baskı yöntemi ve ko ullanmayla e itilen bir gencin ya baba mesle ini devam ettirdi i ya da ailesine ba kaldırarak ki isel ilgi ve becerileriyle örtü en idealindeki meslek için ortamından uzakla tı ı gözlenmektedir. Bahsedilen bu aile tiplerinde birey ve meslek uygunlu u göz önünde bulundurulmadı ından gencin mutlulu u ve mesle indeki ba arısı dikkate alınmamaktadır. Burada önemli olan, gencin ailenin öngördü ü mesle i yapması ve genç tarafından benimsenmesidir. Aileler tarafından yapılan ba ka hatalı bir davranı ise meslek seçimi a amasında genci tamamen desteksiz, yardımsız ve ba ıbo bırakmaktır. Meslek seçimi a amasında aile ve rastlantı etkenlerinin yanında daha bir çok etkenin karar vermemizi etkiledi i göze çarpmaktadır. Bunlardan bir kaçını sıralayacak olursak; Ö retmenlerin uygun gördü ü meslekleri seçmek, sevilen yada be enilen birilerinin yaptı ı mesle i yapmayı istemek, i bulması kolay olan mesleklere yönelmek, hayallerle geli en idealdeki meslekler, mesle in cazibesi, daha fazla para kazanılan mesle i seçme, toplum içinde saygınlı ı olan mesle i seçme gibi Meslek seçiminde asıl role sahip olan etmen ise bireysel özelliklerimizdir. Yapılan ara tırmalarda ekonomik düzeyi yüksek olan i sizlik sorunun pek olmadı ı ülkelerde, ki isel zevklerin meslek seçiminde önemli bir faktör oldu u saptanmı tır. Ekonomik gücü az olan ve kültürel düzeyin pek geli memi oldu u ülkelerde ise bu durum tam tersidir. Çünkü meslekteki kazanç durumu, bireyin bütün hayatını etkiler. Bireyin ekonomik durumu onun e seçimini, oturaca ı semti, çocuklarının gidece i okulu, bakmakla yükümlü oldu u ki ilerin maddi imkân ve imkânsızlık içinde ya amalarını do rudan etkileyebilmektedir. Meslek seçiminde ki inin bulundu u ortamın önemi

7 Meslek seçiminde bireyin içinde yeti ti i toplumun etkisi kaçınılmaz bir gerçektir. Eksiklik ve kusurlara kar ı ho görüsüz çevrelerde yeti en kimseler kendilerine kar ı ho görüsüz bir tutum geli tirmektedirler. Bu kimseler ana-babalarının ve yakın çevrelerinin ilgi ve sevgisinden yoksun kalmamak için kendi ilgi, istek ve e ilimlerini yadsıyıp, ba kalarının istedi i biçimde davranmaya, ba kalarının gözünde üstün, de erli ve saygın olarak görülen alanlara yönelmeye çalı maktadırlar. Kısacası, kendilerinden ho nut olmayan ya da oldukları gibi görünmeye cesaret edemeyen bireyler gerçekçi olmayan tercihler yapma ve bunlarda ısrar etme e ilimi göstermektedirler.. GENC N TANIMI VE ÖZELL KLER UNESCO ya göre genç, ö renim gören ve hayatını kazanmak için çalı mayan, kendine ait bir konutu bulunmayan ki idir. Genç büyük bir hayal gücüne sahip, cesaretin çekingenli e, macera iste inin rahat üstün geldi i insandır. (5 Ancak bu tanım gençlerin bütününü de il yalnızca bir bölümünü kapsamaktadır. Çünkü gencin içinde bulundu u sosyo- kültürel ve ekonomik farklılıklar onun farklı yapılarda olmasına ortam hazırlamaktadır. Temelde ki iden ki iye ya da toplumdan topluma de i se de genç belirli bir biyolojik ve psikolojik olgunlu a ve toplumsal bilince ula mı birey olarak kabul edilir. Gencin ya ı konusundaki sınırlar da bu etkenlere ba lı olarak de i ir. Genellikle kullanılan tanım; biyolojik ya olarak - ya arası sınırındaki her bireye genç denir. Gençlik biyolojik, psikolojik ve toplumsal bir kavram olmasından dolayı bu üç kategoride incelenmektedir. Biyolojik Geli me; Çocukluktan yeti kinli e geçme süreci olan bu dönemin en belirgin özelli i hormonal faaliyetlerin artması ve gencin bedensel geli mesinin olmasıdır. Boyun uzaması sesin de i mesi gibi etkiler gençte kendine yabancıla ma duygusu olu turur. Psikolojik geli me; Genç sadece fiziksel de il zihinsel olarak da geli ir. Bireyin toplum bilincinin artması, sosyalle me süreci ile do ru orantılıdır. Aidiyet hissi geli en genç kendini bir gruba kabul ettirmeye çalı ır. Toplumsal geli me; Gencin bir birey haline gelmesi yalnızca kendi içindeki geli mesi ile ili kili de ildir. Gençli in yeti kinli e erme süreci ya adı ı toplumsal yapı içindeki sosyoekonomik statüsü tarafından biçimlendirilir. Sonuç olarak genç sahip oldu u özellikleri ile içinde bulundu u toplumun kaygılarını ta ır. Bu kaygıları ta ıdı ı dinamizm ve enerjisi ile dengelemeye çabalar. (

8 Toplum; Varlıklarını korumak, sürdürmek ve geli tirmek üzere belli bir co rafya parçası üzerinde i birli i yaparak ya ayan, bunun için ortak bir kültür geli tiren ve örgütlenen insanların olu turdu u bütünlü e toplum denir Birey; Toplumları olu turan ve duygusal dü ünsel ve iradesel nitelikleri toplum tarafından belirlenen insanların her biri. Geli mekte olan ülkelerin en büyük güvencesi genç nüfusudur. Çünkü geli mi ülkelerde ya lı nüfus ço unlukta iken geli mekte olan ülkelerde genç nüfus ço unluktadır. Ülkemiz hızlı nüfus artı ı gösteren ve nüfusu hızla gençle en bir ülkedir. Ülkemizde 5.8 milyon kız, 5.4 milyon erkek olmak üzere. milyon genç bulunmaktadır. Dünya bankasının yaptı ı ara tırmaya göre bu nüfusun.4 milyonu ö rencidir. En büyük zenginli imizin genç nüfusumuz oldu u dikkate alındı ında gençlerin gelece i kurmada ne kadar çok payları oldu u anla ılmaktadır. Toplumun gelece i açısından çok önemlidir. Çünkü toplumun gelece i çocuk ve gençlerin iyi yeti tirilmesine ba lıdır. (6 Toplum insanlardan olu ur. Bu insanların sayısı da ılım bile imi ve de i imi toplumsal yapıyı etkiler. Örne in bir ülkenin nüfusu ço unlukla genç ve e itim düzeyi yüksek gençlerden olu uyorsa, bu özellikler o ülkenin toplumsal yapısını etkiler. Bu ba lamda ülkemizin genç nüfusunun meslek seçimi önem kazanmaktadır. YÖNTEM Ara tırma modeli Ara tırma modelimiz betimsel istatistik teknikleri kullanılarak yapılan ili kisel tarama modelidir. Bu çalı mada korelasyon ve kar ıla tırma yolu ile ili kisel çözümleme yapılmı tır. Çalı ma evreni Çalı ma evreni MEB e ba lı resmi devlet okulu olan Yunus Emre Anadolu Lisesi ile Suphi Koyuncuo lu Lisesidir. Örneklem ise, her iki okulun % luk bölümünü olu turacak sayıda rastlantısal yolla seçilen toplam 7 ö rencidir. Bu ö rencilerin u Yunus Emre Anadolu Lisesi nden, 4 ı ise Suphi Koyuncuo lu Lisesi ndendir. Verilerin toplanması Veri toplamak için anket tekni i kullanılmı tır. Anket soruları olu tururken genellikle kapalı uçlu sorulara yer verilmi, zaman zaman kullanılan açık uçlu soruların analizinde ise tek tek dökümleri yapılıp kendi aralarında sınıflandırılmı tır.

9 Ara tırma amacına uygun olarak düzenlenen ankette soru bulunmaktadır. Sorular iki bölümden olu maktadır. - arası sorular ö rencilerin ki isel özelliklerini ara tırmaya, -. sorular arası sorular ise alan ve giderek meslek seçimine etki eden etmenleri saptamaya yöneliktir. Bu anket çalı ması her iki okulda ö rencilerin derslerini aksatmayacak biçimde rehberlik dersinde sınıf rehber ö retmeni, proje danı manı ve uygulayıcı ö renciler denetiminde yapılmı tır. Anketin süresi 5 dakikadır. lgili okulun Rehberlik ve Danı manlık ö retmeni tarafından rastlantısal yöntemle seçilen ö renciler aynı sınıfta toplanarak anket uygulanmı tır. Verilerin çözümü ve yorumlanması Uygulanan anketten elde edilen verilerin Minitab programı ile istatistiksel çalı maları yapılmı, sonuçlar üzerinden varsayımlarımızı do rulayıcı nitelikteki çapraz tablolara yer verilmi tir. Bu bölüm varsayımlarımızın test edildi i bölümü olu turmu tur. Tablolardan elde edilen bulgular yorumlanmı tır. Süre ve Olanaklar Bu çalı ma 5..8 tarihinde ba layıp..9 tarihinde sona erecek ekilde yürütülmü tür. Sayıltılar.Bu çalı mada kaynak ki ilerin ve anket uygulanan ki ilerin çalı manın ciddiyetine uygun davrandı ı ve içtenlikli yanıtlar verdi i varsayılmı tır.. Bu çalı mada anket sorularının, uygulandı ı ki ilerin anlama ve uygulama düzeylerinin uygun oldu u varsayılmı tır. Sınırlılıklar Bu çalı ma sonuçları her iki okuldan toplam 7 ki iyi kapsamaktadır.

10 . BULGULAR ve YORUM. Ö RENC LER N K SEL ÖZELL KLER Ara tırmamızda kullandı ımız anket formunun ilk bölümünde, örneklem grubumuza giren ö rencilerin ki isel özelliklerine ili kin sorular yer almı tır. Bu soruların yanıtları gruplandıktan sonra sayı ve yüzde olarak tablolarda (Bakınız Tablo- gösterilmi tir... Ö rencilerin Do um Yerlerine Göre Bölgesel Da ılımı Ara tırma evrenimiz olan her iki okul aynı ehirde ve kent merkezine yakın olmasına kar ın, ilk olarak örneklem grubundaki ö rencilerin do um yerlerine göre bölgesel da ılımlarını saptamaya çalı tık. Bu soruyu sorma amacımız, meslek seçimi sürecinde belirleyici olan etmenlerin bölgelere göre farklılık gösterip göstermedi ini saptamaktı. Elde dilen sonuçlar (Tablo de gösterilmi tir. (TABLO Ö rencilerin Do um Yeri Bölgelerine Göre Bölgesel da ılımı YUNUS EMRE Ege Bölgesi (%7. Marmara (%6.67 Kara deniz ç Anadolu Güney do u (%. Do u Anadolu (%. Akde niz Yurt Dı ı 4 (%. Top lam (% SUPH KOYUNCUO LU 8 (%7. (%5. (%5. (%7.5 (%.5 (%5. (%. 5 (%. 5 4 (%

11 Tabloda her iki örneklem grubunda bulunan ö rencilerin %7-%7 oranıyla ege bölgesi do umlu oldukları gözlenmektedir. Geri kalanı ise öteki bölgeler arasında da ılım göstermektedir. Buna göre ö rencilerin meslek seçimini belirleyen etmenlerin, bölgesel farklılık ta ıma olasılı ı ortadan kalkmı tır... Ö rencilerin Do um Tarihlerine Göre Da ılımı Liselerde alan seçimi 9. sınıfın sonunda yapılmaktadır.. sınıftan sonra ise alan de i imi yapılamamaktadır. Dolayısıyla. sınıfa gelen ö rencinin alanı hakkında net bir tutuma sahip olaca ı ve kendi alanına ili kin mesleklere yönelmi olaca ı dü ünülmektedir. Hem örneklem grubumuza giren ö rencilerin ya a ba lı da ılımını hem de ya a ba lı olarak mesleklere ili kin tutumunu görmek amacıyla, ö rencilerin do um tarihleri sorulmu tur. (TABLO Ö rencilerin Do um Tarihlerine Göre Da ılımı Toplam YUNUS EMRE SUPH KOYUNCUO LU (%. (%.5 (%4. (%55. 6 (%5. 7 (%4.5 (% 4 (% Tabloda, Yunus Emre Anadolu Lisesi örneklem grubunda bulunan ö rencilerin %5 ünün 99 do umlu (7 ya ında, %4 ünün 99 do umlu (8 ya ında oldu u görülmektedir. 99 do umlu bir ö rencinin de. sınıf oldu u dü ünüldü ünde örneklem grubunu olu turan ö rencilerin. ve. sınıflara da ılımı birbirine yakındır. Suphi Koyuncuo lu Lisesine bakıldı ında da %4 ünün 99 do umlu, %55 inin ise 9 do umlu oldu u görülmektedir.99 do umlu olan bir ö rencinin de.sınıf ö rencisi oldu u dikkate alındı ında ö rencilerin. ve. sınıf olarak da ılımının çok farklı olmadı ı görülmektedir... Ö rencilerin Cinsiyete Göre Da ılımı Gencin meslek seçimi sürecinde belirleyici olan etmenlerin, cinsiyete göre farklı olaca ı dü ünülmedi inden örneklem grubumuzun olu turulmasında kız-erkek oranları dikkate alınmamı tır. Buna kar ın örneklem grubumuzun cinsiyet da ılımı saptanmı ve sonuçlar tablo te gösterilmi tir.

12 (TABLO Ö rencilerin Cinsiyete Göre Da ılımı Kız Erkek Toplam YUNUS EMRE (%7. 9 (%. (% SUPH KOYUNCUO LU 9 (%7.5 (%7.5 4 (% Tabloda her iki örneklem grubunda bulunan ö rencilerin ço unlu unu ( % 7 oranında kız ö rencilerin olu turdu u görülmektedir. Ara tırmamızın ba ında da belirtti imiz gibi tamamen rastlantısal örnekleme yöntemiyle seçme yapmamıza ra men her iki okul ö rencilerinin cinsiyet da ılımının hemen hemen aynı olması her iki okulda kız ö renci oranının daha fazla olmasına dayanmaktadır. Kız ö rencilerin mevcut okul nüfusundaki da ılımına bakıldı ında, her iki okulda kız ö rencilerin ço unlukta oldu u görülmektedir..4. Ö rencilerin Anne Babalarının Ya ıyor olma Durumuna Göre Da ılım Örneklem grubunu olu turan ö rencilerin ki isel özelliklerini saptamak amacıyla sorulan bir di er soru da anne-babalarının ya ıyor olup olmadı ı sorusudur. Elde edilen sonuç tablo 4 de gösterilmi tir. (TABLO 4 Ö rencilerin Anne Babalarının Ya ıyor olma Durumuna Göre Da ılım Ya ıyor Ya amıyor Toplam YUNUS EMRE Anne (% Baba (% (% (% SUPH KOYUNCUO LU Anne 4 (% Baba 9 (%97.5 (%.5 4 (% 4 (% Tabloya göre her iki okul grubunda anne babaların hayatta oldu u, yalnızca SKL de bir ö rencinin babasının vefat etti i görülmektedir..5. Ö rencilerin Anne ve Babalarının Birlikte Ve Ayrı Olma Durumlarına Göre Da ılımı Örneklem grubumuza anne-babaların hayatta olup olmadı ı sorulmu alınan yanıtlar tablo 5 de gösterilmi tir.

13 (TABLO 5 Ö rencilerin Anne ve Babalarının Birlikte Ve Ayrı Olma Durumlarına Göre Da ılımı Birlikte Ayrı evde Bo anmı Toplam YUNUS EMRE SUPH KOYUNCUO LU 4 (%8. 6 (%9. (%. (%.5 (%. (%7.5 (% 4 (% Her iki örneklem grubunda %8-%9 oranında ö rencinin ebeveynlerinin birlikte ya adı ı belirlenmi tir..6 Ö rencilerin Anne Ve Babalarının E itim Düzeyine Göre Da ılımı Anne-babanın e itim düzeyinin, meslek seçiminde belirleyici etmenlerden bir tanesi oldu u dü ünülmü tür. öyle ki, bir çocu un sosyalle mesinin ilk adımları ailede atılmaktadır. Çocu un sosyalle ti i çevre onun ilgilerinin ekillenmesini sa layabilmekte, hatta seçece i mesle i bile o çevrenin yaygın de erlerine göre olu turabilmektedir. Konuyla ilgili olarak sorulan soruya alınan yanıtlar tabloda 6 da gösterilmi tir. (TABLO 6 Ö rencilerin Anne Ve Babalarının E itim Düzeyine Göre Da ılımı YUNUS EMRE Annenin E itim Durumu (% Babanın E itim Durumu (% lk Orta Lise Üniv. Top. lk Orta Lise Üniv Toplam 7 (%. (% (% (%. (% 4 (%. 5 (% (%. 5 (%48. (% SUPH KOYUNCUO LU lk Orta Lise Üniv. Topl lk Orta Lise Üniv. Toplam (% 5 (% (%7. 4 (% 6 (%5. 8 (%. 6 (%4 (%5. 4 (%

14 Her iki örneklem grubunda da annelerin büyük ço unlu unun (%47-%4 oranında lise mezunu oldu u görülmektedir. ikinci sırada ise %-% ile ilkokul mezunlu u yer almaktadır. Üniversite mezunu olma oranı ise % -%8 oranındadır. Babaların e itim durumuna gelince, iki okul arasında farklılık göze çarpmaktadır. YEAL de (Yunus Emre Anadolu lisesi babaların %48 si üniversite mezunu iken % si lise mezunu olarak ikinci sırayı almaktadır. SKL de (Suphi Koyuncuo lu Lisesi ise babaların %4 lık bir oranla lise mezunlu unda yo unla tı ı gözlenmektedir. Aynı okulda en çok %5 lik bir oran üniversite mezunudur..7. Ö rencilerin Anne Ve Babalarının Mesleklere Göre Da ılımı Gencin meslek seçiminde belirleyici olan etmenler ara tırılırken, ebeveynlerin mesleklerinin ne oldu u da irdelenmi tir. Konuyla ilgili olarak açık uçlu soru sorulmu ve elde edilen meslekler 8 grup altında toplanmı tır. Çıkan sonuç tablo 7 de gösterilmi tir. (TABLO 7 Ö rencilerin Anne Ve Babalarının Mesleklere Göre Da ılımı YUNUS EMRE Anne Mesl. Baba Mesl. E itim (%6.67 Sa lık hizmet (%. Mühendi s (%. 4 (%. Ev Hanımı 6 (%5. çi Memur Emekli Serbest Meslek 7 (%6. (%6.67 (% (%6.67 (%. 9 (%. (%. SUPH KOYUNCUO LU Anne Mesl. Baba Mesl. 4 (%. (%7.5 (%.5 4 (%. 5 (%6.5 (%5. 4 (%. 7 (%7.5 5 (%.5 (%5. 5 (%7.5 Her iki okul grubundaki ö rencilerin anne-babalarının mesleksel da ılımları açısından ilgi çeken bir nokta hukuk alanında mesle e sahip hiçbir ebeveynin bulunmamasıdır. Göze çarpan bir di er özellikse her iki okul grubundaki annelerin büyük ço unlu unun (%5-%6 oranında ev hanımı olmasıdır. kinci olarak annelerin en fazla yo unla tı ı seçenek ise emeklilik seçene i olmu tur.

15 Her iki okul grubunda babaların büyük ço unlu u (%-%8 oranında serbest meslek sahibidir. kinci sırada ise her iki okul grubunda %-%5 ile emeklilik seçene i yer almı tır. Babaların mesleksel da ılımında üçüncü sıradaki meslek, iki okul arasında farklılık göstermi tir. YEAL de babaların %7 si i çi iken SKL de babaların %8 i memur olarak gözlenmi tir..8. Ö rencilerin Anne- Babalarının Çalı tı ı Kurumlara Göre Da ılımı Ebeveynlerin çalı tı ı sektör ve kurumlar, gencin sahip oldu u olanakları etkileyebilmektedir. Bu amaçla sorulan soruda örneklem grubumuzu olu turan ö rencilerden alınan yanıtlar tablo 8 de gösterilmi tir..9. Ö reniminiz süresince aile dı ında ekonomik destek aldınız mı? Ö reniminiz süresince aile dı ında ekonomik destek aldınız mı sorusuna, YEAL örneklem grubumuzdan 8 ö renci hayır yanıtı verirken ö renci soruyu yanıtsız bırakmı tır. SKL örneklem grubunda ise 4 ö renciden yalnızca bir ö renci, bir vakıftan destek aldı ını belirtmi tir. (TABLO 8 Ö rencilerin Anne- Babalarının Çalı tı ı Kurumlara Göre Da ılımı YUNUS EMRE Çalı mıyor Anne (%7. Baba (%. Kamu kurulu u 6 (%. 5 (%6.67 Özel Sektör (%. (%4. Kendi i i (%. Toplam (% (% SUPH KOYUNCUO LU Anne 5 (%6.5 Baba (%5. 9 (%.5 (%.5 (%7.5 4 (%5. (%7.5 (%7.5 4 (% 4 (% Anne babaların çalı tı ı kurumlar açısından bakıldı ında her iki okul grubunda annelerin büyük ço unlu u (%7-%6 oranında çalı mamaktadır. Çalı an annelerin ise %- % oranında bir kamu kurulu unda çalı tı ı görülmektedir.

16 Babaların çalı ma durumuna bakıldı ında her iki okulda birinci sırayı (%4-%5 ile özel sektör almaktadır. kinci sırayı ise her iki okulda kendi i i seçene i (%-%8 ile almaktadır. Babaların üçüncü sırada görüldü ü kurum ise kamu kurulu udur... Ö rencilerin Karde Sayısına Göre Da ılımı Karde sayısı, ço u kez ailede sahip olunan olanakların bölünmesi durumunu getirmektedir. Gencin içinde yeti ti i ailenin ya antısı, sosyal ve ekonomik olanakları gencin meslek seçimini etkileyebilmektedir. Bu anlamda ö rencilerin karde sayısı sorulmu, alınan yanıtlar tablo 9 da gösterilmi tir. (TABLO 9 Ö rencilerin Karde Sayısına Göre Da ılım YUNUS EMRE Karde karde karde 4 karde (%7. (%. 5 karde Karde yok 6 (%. Toplam (% SUPH KOYUNCUO LU 9 (%47.5 (%7.5 4 (%. (%5. (%.5 (%7.5 4 (% Her iki okul grubunda ö rencilerin karde durumuna bakıldı ında en büyük oranı bir karde li olma seçene i olu turmaktadır. Ancak bu oran YEAL de %7 iken SKL de %48 dir. Tek çocuk olma durumu YEAL de % iken bu oran SKL de %8 dir. kiden fala karde e sahip olma durumu YEAL de sıfır iken bu oran SKL de % olarak belirmektedir... Ö rencilerin Okul Dı ı Zamanlarını De erlendirme Etkinliklerine Göre Da ılımı Örneklem grubumuzun okul dı ı zamanlarını nasıl de erlendirdi i sorulmu, birden fazla seçene in i aretlenebildi i soruda ö rencilerin en fazla yo unla tı ı seçenekler tablo da gösterilmi tir. (TABLO Ö rencilerin Okul Dı ı Zamanlarını De erlendirme Etkinliklerine Göre Da ılımı YUNUS EMRE Gazete 4 (%8. Sinem a (%7. Spor 4 (%46.67 Arkada 7 (%9. Bilgisaya r 7 (%9. Test 8 (%6. Di er (%.

17 SUPH KOYUNCUO L U (%55. 5 (%6.5 9 (%47.5 (%8. 7 (% (%6. (%5. Her iki okulda da %9-%8 oranında ö renci, bo zamanlarında arkada larıyla birlikte olmayı tercih etmektedir. Bo zaman etkinli i olarak bilgisayar her iki okulda da ikinci sırayı almaktadır. Üçüncü sırayı ise %8 oranla YEAL de gazete okumak alırken SKL de aynı seçenek % 55 olarak görülmektedir. Test çözen ö renci oranı ise her iki okulda %6 larak görülmekte, bu oran ise tablo ile birlikte de erlendirildi inde.sınıf ö rencilerinin oranını biraz geçmektedir... Ö rencilerin Okudukları Kitapların Türlerine Göre Da ılımı Gençler arasında kitap okuma alı kanlı ının giderek azaldı ı herkesçe bilinen bir gerçektir. Bu anlamda örneklem grubumuzu olu turan ö renciler bu açıdan irdelenmi, okudukları kitapların türleri sorulmu tur. Birden fazla seçene in i aretlendi i soruda alınan yanıtlar tablo de gösterilmi tir. (TABLO Ö rencilerin Okudukları Kitapların Türlerine Göre Da ılımı Okumam Öykü Bilim Fantastik Di er YUNUS EMRE Evet (%. (% (%. 8 (%6.67 (%. SUPH KOYUNCUO LU Evet (%5. (%8.5 9 (%.5 7 (%7.5 5 (%.5 Her iki okulda da ö rencilerin ço unlu unun öykü roman okudu u gözlenmektedir. Bu orana bakıldı ında YEAL de %77 sinin SKL de %8 ünün öykü roman okudu u belirlenmi tir. kinci sırayı ise YEAL de polisiye ve macera kitaplarıyla di er seçene i gelirken, SKL de ikinci sırayı bilim kurgu kitapları almaktadır.

18 .. Ö rencilerin dersaneye gitme oranları. ve. sınıf ö rencilerinin meslek edinme sürecinde ÖSS önemli bir yer tutmaktadır. Ö renci seçti i alan ne olursa en azından bir yıl (. sınıfta dersaneye gitmektedir. Örneklem grubumuza giren ö rencilere konuyla ilgili soru sorulmu, alınan yanıtlar tablo de gösterilmi tir. (TABLO Dersaneye gidiyor musunuz? Evet Hayır Toplam YUNUS EMRE (% (%. (% SUPH KOYUNCUO LU 7 (%67.5 (%.5 4 (% Her iki okul grubunda dersaneye giden ö renci oranı %77-%68 olarak görülmektedir. Bu oranlar tablo de görülen ö rencilerin ya a ba lı da ılımı ile birlikte de erlendirildi inde oldukça anlamlıdır. Çünkü Tablo de her iki örneklem grubundaki ö rencilerin %47-%58 lik bir bölümü on ikinci sınıf ö rencisi olarak kar ımıza çıkmaktadır. Dersaneye giden ö renci oranına bakıldı ında bu oranın çok üstünde oldu u görülmektedir. Bu durum her iki okul ö rencilerinin ÖSS kaygısını ciddi oranda ya adı ı ve bu anlamda bir yıl önceden dersaneye gitmeye ba ladı ını göstermektedir. Hatta YEAL de çarpıcı olan, örneklme grubundaki. sınıf ö renci oranı %47 iken dersaneye giden oranı % 77 olması Anadolu lisesi ö rencilerinin dersaneye daha fazla ilgi gösterdi ini dü ündürebilmektedir..4. Ö rencilerin okudukları alanlara göre da ılımları Gencin meslek seçiminde belirleyici olan etmenlerin, irdelendi i örneklem grubunu olu tururken ö renciler arasında alan bölüm ayrımına gidilmemi tir. Bu nedenle alan bölümler arasında sayı ve oran bakımından farklar görülmektedir. (Tablo (TABLO Siz hangi alanda e itim görüyorsunuz? YUNUS EMRE SUPH KOYUNCUO LU Sözel Sayısal E it A ırlık 6 (%. (%66.67 (%. 6 (%5. (%7.5 (%5.5 Yabancı Dil (%. Toplam (% 4 (%

19 Alan seçimi konusunda ö rencilerin da ılımına bakacak olursak YEAL de örneklem grubunun ço unlu u (%67 sayısal alan ö rencilerinden olu urken, SKL de ço unlu u (%58+%5 e it a ırlık ve sözel ö rencileri olu turmaktadır. Buna göre YEAL örneklem grubunda ço unluk sayısal alan ö rencisi iken SKL de yakla ık aynı oran e it a ırlık ve sözel toplamından olu maktadır. Bu ise her iki örneklem grubu arasında tercih edilen mesleklerde farklılık olu abilece ini dü ündürebilmektedir..5. Okulda bulunan alanlar Soru de belirtilen Okulunuzda hangi alanlarda e itim veriliyor? sorusuna tüm denekler her alanda e itim oldu unu belirtmi lerdir. (Sözel, E-A, Sayısal, Yab. Dil Yabancı dil seçene i yalnızca YEAL için geçerlidir.. MESLEK SEÇ M SÜREC NDE BEL RLEY C OLAN ETMENLER.. Alan seçimi sürecinde ö rencilerin etki altında kalıp kalmadıkları Ülkemizde e itimle elde edilen mesleklerin alana dayalı oldu u dü ünüldü ünde meslek seçiminde ilk adımın, alan seçimi oldu u görülebilmektedir. Genç alanını bir kez seçtikten sonra o alan dı ında meslek seçme ansı verilmemektedir. Dolayısıyla alan seçiminin ne denli önemli oldu u ortaya çıkmaktadır. Bu anlamda ö rencilerin alan seçerken kendilerini do ru tanımı olmaları ve ki isel ilgilerine uygun olarak özgürce seçmi olmaları beklenmektedir. Bu konuda sordu umuz soruya aldı ımız yanıtlar tablo de gösterilmektedir. (TABLO Alan seçerken hangi etmenlerin etkisi altında kaldınız YUNUS EMRE SUPH KOYUNCUO LU Ailemin Tercihi (%7.5 Arkada Etkisi Ö retmen Yönlendirmesi (%7.5 Kimseye Danı madım 8 (%6. 9 (%7.5 Çevrem Bana Bıraktı (%4. 5 (%.5 Di er Toplam (% 4 (%

20 Alan seçimi yaparken ö rencilerin etki altında olup olmadı ı sorusuna her iki okulda %- %87 oranında ö renci hiçbir etki altında kalmadıklarını alanlarını tamamen kendi iradeleriyle seçtiklerini belirtmi leridir.. Ö rencinin seçti i alanın ki isel ilgi ve becerileriyle örtü üp örtü medi i Projemizin kavramsal çerçevesinde de indi imiz gibi bireyin i ya amında ba arılı olması yaratıcı ve yenilikçi olması dahası mutlu bir ya antısının olması ki isel becerilerine uygun mesle i seçmesine ba lıdır. Bu dü ünceden hareketle örneklem grubumuza alan seçimini yaparken bu noktayı dikkate alıp almadıkları sorulmu tur. Alınan yanıtlar tablo de gösterilmektedir. (TABLO Seçti iniz alan ki isel ilgi ve ki isel becerilerinizle örtü üyor mu? Evet Hayır Toplam YUNUS EMRE 8 (%9. (%6.67 (% SUPH KOYUNCUO LU 7 (%9.5 (%7.5 4 (% Her iki okul grubunda ö rencilerin ço unlu unun seçti i alanın ki isel ilgi ve becerileriyle örtü tü ü görülmektedir. Bu oran YEAL de %94 iken SKL de ise %9 tür... Günümüzün en gözde mesle i konusunda ö rencilerin görü leri (TABLO Günümüzün en gözde mesle i sizce hangisidir? YUNUS EMRE Müh. 9 (%. Dr 5 (% 6.67 Gen Müh (%. let me (%6. 67 Yönet Ecza Hukuk Futbol Yanı tsız 7 (%. (%. (%. (%. (%. Ö r. Di e r Topla m (%