Şiddetin Psikolojisi Bahar Dönemi Adli Psikoloji Doktora Programı. Akran Zorbalığı

Transkript

1 Şiddetin Psikolojisi Bahar Dönemi Adli Psikoloji Doktora Programı Akran Zorbalığı

2 Akran Zorbalığı Nedir? «Bir çocuğun, diğer çocuk ya da çocuklar tarafından hedef seçilerek, sürekli rahatsız edici davranışlara maruz kalmasıdır» Herhangi bir tahrik etme nedeniyle meydana gelmez. Zaman içinde tekrarlanır. Akran zorbalığı gösteren çocuk, hedef çocuğa göre daha güçlüdür ya da daha güçlü olarak algılanır.

3 Akran Zorbalığı Dan Olweus, 1970 ler Heinemann (1972) Yıldırım (2001) Görülme oranı: % Diğer durumlar: Oyuncağı kaybetmemek Bir davranışa tepki, öç almak

4 Akran Zorbalığı Türleri Fiziksel saldırı Vurma Yumruklama Çimdikleme İtekleme Sözel saldırı Sataşma Alay etme İsim takma Tehdit etme Sosyal saldırı Siber saldırı Kasıtlı sosyal dışlama Diğer çocuklara onunla arkadaş olmamalarını söyleme Aşağılayıcı mesajlar atmak Sırların sosyal medyada açıklanması Taklidini yapma Hakkında dedikodu yayma Hakkında aşağılayıcı içeriklerin paylaşılması Hakkında dalga geçen ifadelerin paylaşılması

5 Akran Zorbalığı En sık maruz kalınan: İsim takma Vurma Tekme atma Yaş: azalıyor mu değişiyor mu? Genellikle aynı yaş Cinsiyet: Erkekler: açık, doğrudan saldırı, kızlar: ilişkisel, dolaylı saldırı Erkekler daha çok kendi cinsiyetinden maruz kalıyor, kızlar karışık Okulun özellikleri: sıkı disiplin kuralları, akran zorbalığına duyarlılık SES: fark yok

6 Akran Zorbalığı Nerelerde Meydana Gelmektedir? Okulun özellikleri: sıkı disiplin kuralları, akran zorbalığına duyarlılık Bağlamsal kolaylaştırıcılar: İngiliz x Alman çocuklar Mekansal: Sınıfta Koridorda Okul çevresinde Oyun alanında Servislerde İletişim araçlarında Aynı mahallede

7 Kurban Çocuklar Kaygılı, sessiz, duyarlı Düşük benlik saygısı Utangaç, düşük oranda atılganlık Yalnız olma Koruyucu anne Arkadaş ilişkilerinde sorun yaşama, reddedilme Tepkiler: Kolayca ağlama, kaygılı görünme Sosyal olarak geri çekilme Etkisiz davranma, istemediği halde isteklere boyun eğme, kolayca teslim olma En etkili strateji «soğukkanlılık»

8 Kurban Çocuklar Daha az sayıda arkadaşa sahip olma Desteği ve koruyucu arkadaşı olmadığı için hedef seçilme Arkadaşın niteliği Aileye ve öğretmene anlatma İnanılma konusunda kaygı ve güvensizlik Kızlar daha fazla anlatıyor Doğrudana göre dolaylı daha olası

9 Zorba Çocuklar Dürtüsel Saldırgan Düşük düzey empati Kavga başlatan, yıkıcı Sosyal davranışları tahrik edici algılama Sert görünme ihtiyacı Düşük OSD Kurban çocuklara göre daha fazla lider Benlik saygıları düşük değil Zorbalık ile ilgili olumlu tutum Sosyal statüleri: reddedilmiş ve tartışmalı

10 Zorba/Kurban Çocuklar Olweus: pasif ve kışkırtan kurbanlar Saldırgan kurban/kışkırtan kurban Hem kaygılı hem saldırgan olma Saldırganlığı çağıran ve destekleyen içselleştirilmiş problemler ve dışsallaştırılmış problemler Kışkırtıcı davranma Aşırı kızgınlık, duygusal stres gösterme, tepkisel davranma: çevrelerinde kızgınlık ve gerginlik Saldırganlık: stratejik ve amaç yönelimli değil, kolaylıkla hayal kırıklığı yaşama ve bunun işaretlerini gösterme

11 Zorba/Kurban Çocuklar Diğer çocukları rahatsız etme Arkadaş ilişkilerinde önemli sorunlar yaşama Diğer çocuklara göre daha fazla akran reddi Küçük yaşlardan itibaren aile içerisinde kötü muameleye maruz kalma Sert, sınırlayıcı, fiziksel şiddet, ebeveyn düşmanlığı, anne-baba çatışması Anneyle etkileşim düşmanca, cezalandırıcı Çatışma anında saldırganca yöntemler

12 Diğer Çocuklar Pekiştiriciler: Aktif seyirci rolünde zorbayı çeşitli şekillerde kışkırtanlar Asistanlar: Zorbaya yardım edenler Küçük yaşlara zorbalık daha bireysel, büyüdükçe ve kız çocukları grup halinde Pasif izleyiciler: Olan biteni görmüyormuşçasına davrananlar Savunucular: Kurbana yardım etmeye çalışıp, zorbaya karşı duranlar Yaşla birlikte kurban çocuklara sempati düzeyi azalmaktadır.

13 Neden?: Self-Report «Beni kızdırdığı için» «Öç almak için» «Eğlence için» «Diğerleri de yaptığı için» «Çok pısırık olduğu için» «Nasıl sert biri olduğumu göstermek için» «Ondan parasını ve eşyasını almak için»

14 Neden? Diğer çocukları baskı ve kontrol altında tutmaya güçlü ihtiyaç: Saldırganlık, kendi güçlerini kabul ettirmek gibi araçsal ve sosyal amaçlara ulaşmak için bir strateji Başarı olasılığını arttırmak için uygun hedef seçme İçinde yetiştiği aile koşulları: Otoriter, cezalandırıcı, düşük destek ve sıcaklık Anne-baba arasında gözlemlenen çatışmalar Saldırgan davranışa karşı izin verici, destekleyici tutum Ebeveynin kendisinin de güç gösterici yöntemler kullanması Araçsal neden: Para, sigara, yiyecek ve diğer şeyleri elde edebilmek için kurban çocuklara baskı yapma.

15 Kısa ve Uzun Süreli Sonuçları: Kurbanlar: Depresyon, içe kapanma İyi uyuyamama, alt ıslatma prob., mide-baş ağrısı Yalnızlığın zaman için artması, arkadaşlara karşı korku ve güvensizlik Kendini suçlama Akademik problemler: düşük okul başarısı, okula karşı negatif tutum, gitmekten korkma 40 yaşında mobbinge maruz kalma (zorba/kurbanlar için daha fazla) 23 yaşında ilişkili değil, ancak daha fazla depresyon, daha düşük benlik saygısı Zorbalar: Düşük akademik başarı Suçluluğa giden yolda ilk adımlar: 6-9. sınıfta zorba, % 60 en az bir suç, % üç veya daha fazla Zorba/kurbanlar: Düşük akademik başarı ve okulu burakma Sigara içme, intiharı düşünme, kendisine fiziksel olarak zarar verme, madde kullanımı Daha faz psikolojik bozukluk

16 Zorbalığa ilişkin yanlış düşünceler Öğrenciler arasındaki zorbalık olayları büyütülecek kadar ciddi değildir. Bizim okulda zorbalık yoktur. Zorbalık yapıldığında bunu yetişkinlere anlatmak ispiyonculuktur. Kurbanların çoğu, zorbaları kışkırttıkları için zorbalığa uğrarlar.

17 Zorbalıkla Mücadele/Kurban «Bu okulda zorbalığa izin verilmez» Umut olmanın desteklenmesi Soğukkanlılık ve atılganlık Yardım isteme konusunda tutum değişikliği Alayla başa çıkmayı öğrenmek

18 Zorbalıkla Mücadele/Zorba Farkındalık geliştirme Empati Öfke yönetimi Sosyal zamanın yapılandırılması

19 Zorbalıkla Mücadele/Diğer Çocuklar Duyarlı olmak: Hem kurban kişiye hem zorba kişiye fark edildiklerinin hissettirilmesi Yalnız değilsin Yaptığını onaylamıyorum Öğretmenlerle iletişimin desteklenmesi

20 Ev ve Okul Ev: Saldırgan davranışın pekiştirilmesi Ev uygulamalarının gözden geçirilmesi Okul: Okul politikaları (öğretmen zorbalığı) Boş zamanların yapılandırılması Öğrencilerin etkili izlenmesi OSD içeren yaptırımlar