ELEMENTLER, BİLEŞİKLER ve PERİYODİK CETVEL

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ELEMENTLER, BİLEŞİKLER ve PERİYODİK CETVEL"

Transkript

1 ELEMENTLER, BİLEŞİKLER ve PERİYODİK CETVEL MADDE VE ELEKTRİK YÜKÜ Statik elektrik, yüzey atomlarındaki elektron kaybı ya da kazancıdır. Bir cisim elektrikle yüklendiğinde; yük, atom ya da cisim üzerinde bir elektron birikimi ya da elektron kaybı şeklinde kendini gösterir. Elektrik birikiminde negatif yük, elektron kaybında pozitif yük oluşur. Elektriksel olarak yüksüz olan cisimler eşit sayıda pozitif ve negatif parçacığa sahiptir. Elektriklenmede rol oynayan temel parçacık elektrondur. Durgun elektrik üzerine ilk çalışmalar M.Ö. VI. Yüzyılda yaşamış olan yunan filozof Thales tarafından yapılmıştır. Thales, kehribarı hayvan postuna sürüp saman ve kağıt parçalarına yaklaştırdığında, bunları çektiğini gözlemlemiştir. İngiliz bilim insanı William Gilbert bu özelliğin yalnız kehribara ait bir özellik olmadığını ileri sürmüştür. Gilbert, cam ve plastik gibi maddelerin de yünlü ve ipekli kumaşlara sürüldükleri zaman saman ve kağıt parçalarını çektiğini kanıtlamıştır. Bu olayların ve yağmurlu havalarda şimşek çakmasının, yıldırım düşmesinin nedeni durgun elektriktir. Sürtünme sonucu elektriklenme ile ilgili deneyler yapan Benjamin Franklin yüne sürtünerek elektriklenmiş kehribar taşlarının ve ipek kumaşa sürtülen cam çubuğun birbirini ittiğini tespit etmiştir. Franklin, ipek kumaşa sürtülen cam çubuğun yüküne artı(+) elektrik yükü, yünlü kumaşa sürtülen ebonit çubuğun yüküne ise eksi(-) elektrik yükü demiştir. Aynı tip durgun elektrik yüküne sahip cisimler birbirlerini iter, zıt durgun elektrik yüküne sahip cisimler birbirini çeker. İtme ya da çekme kuvveti, yüklü cisimlerin sahip oldukları yük miktarına bağlıdır. ELEKTROLİZ DENEYLERİ VE FARADAY YASALARI Bileşiklerin sulu çözeltilerinden elektrik akımı geçirildiğinde yapının değişikliğe uğradığını deneysel olarak göstermiştir. Michael Faraday, elektrğin maddeler üzerindeki etkisini incelediği elektroliz deneyleri ile bir elementin çeşitli bileşiklerinin çözeltilerine elektrik akımı uygulamış ve elektrotlarda elementler elde etmiştir. Elektrik enerjisi kullanarak gerçekleştirdiği deneyler sonucunda bir bileşiği kendini oluşturan elementlerine ayırmıştır. Birinci Faraday Yasası : Elektrotlarda açığa çıkan madde kütleleriyle elektroliz devresinden geçen akım miktarı doğru orantılıdır. 1 mol elektron akımı( 1 Faraday, Coulomb elektrik yükü), 1 eşdeğer gram madde çıkarır. İkinci Faraday Yasası : Devreden belirli bir miktar elektrik akımı geçirildiğinde, indirgenerek ya da yükseltgenerek ayrılan farklı elementlerin kütlelerinin bağıl atom kütlelerine bölünmesiyle elde edilen sayılar ya birbirine eşit ya da basit tam katıdır. Seri bağlı elektroliz kaplarında katotlarda toplanan eşdeğer gram sayıları eşittir. AgNO 3 çözeltisi elektroliz edildiğinde katotta toplanan gümüş metalinin miktarı belirlenerek elektroliz düzeneğinden geçen elektrik yük miktarı coulomb( C ), olarak hesaplanır. AgNO 3 çözeltisinden 1,118 mg Ag açığa çıkaran elektrik yükü miktarı 1 C'dur. Faraday deneyleri, atomların ya tümüyle elektrik yüklerinden yapıldığını ya da başka türlerin yanında kesinlikle elektrik yüklerini de içerdiğini göstermektedir. Ayrıca elektriğin bölünemeyen küçük taneciklerden meydana geldiğini ve bu taneciklerin atomun yapısında bulunduğunu ifade etmektedir. Elektrük yükü parçacıklar halinde taşınmaktadır. Bu yük parçacığının sayısı, atomun türüne göre değişebilir. Ancak parçacığın türü bütün atomlar için aynıdır. Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 1

2 Elektriklenme sonucu maddelerin elektrik ile yüklenmesi ve elektroliz deneyleri Dalton Atom Modelindeki atomun berk ve bölünmez bir küre olduğu görüşünü çürütmüştür. ELEKTRONUN KEŞFİ Faraday ın çalışmalarına dayanarak George Stoney atomlarda elektrik yüklü birimlerin bulunduğundan söz etti ve bunlara elektron adının verilmesini önerdi. Elektronların varlığı ilk olarak William Crooks tarafından bulundu. Crooks tüpleri olarak bilinen vakumlu tüp içerisinde gazların elektrik akımı ile etkileştiğini belirledi. Crooks tüpünde havası boşaltılmış bir cam borunun iki ucuna bir doğru akım üreteci bağlamış, elektrotlar arasına yüksek gerilim uygulandığında tüpün negatif ucundan(katot) çıkan ışının, pozitif ucuna(anot) gittiğini görmüştür. Bu ışınlara katot ışınları adını vermiştir. Daha sonraki araştırmacılar, katot ışınlarının tüp içerisinde bir doğru boyunca yol aldıklarını ve katotun yapılmış olduğu maddeye bağlı olmadıklarını bulmuşlardır. Crooks tüpü günümüzde katot ışınları tüpü olarak adlandırılır. J. J. Thomson 1897 yılında katot ışınlarının karakterini açıklamak için, ışınların elektriksel ve manyetik alanlardaki davranışlarını inceledi ve şu sonuçlara ulaştı: 1. Işınlar tanecikli yapıdadır. Elektriksel alanda (+) plaka tarafından çekilmekte, (-) plaka tarafından itilmekte olduklarından yükleri negatiftir. Negatif yüklü bu taneciklere elektron denir.. Negatif yüklü bu tanecikler boşalma tüpünde bulunan elektrotların ve gazın cinsine bağlı değillerdir. Öyleyse tüm maddelerin yapısında elektron bulunmaktadır. 3. Elektronun yükünün kütlesine oranı(e/m), 1,789x10 8 C/gram dır. Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page

3 Robert Millikan, yılları arasında bir dizi yağ damlası deneyi yaparak elektron yükünü hesaplamıştır. Millikan deneyinde, paralel metal levhalar arasına küçük yağ damlacıkları göndermiş ve bu yağ damlacıklarının yayılması sonucunda üst levhadaki delikten bazı yağ damlacıklarının aşağı inmesini gözlemlemiştir. Delikten geçen yağ damlacıkları üzerine alt taraftan X- ışınları gönderdiğinde, X ışınları havadaki gaz moleküllerine çarparak elektron koparmış ve bu elektronlar yağ damlacıkları tarafından tutulmuştur. Eksi yüklenen yağ damlacıkları elektrik akımı uygulanan ve eksi yüklenmiş olan alt tabakaya yaklaşırken yavaşlamış, durmuş ya da yukarıya doğru hareketlerine devam etmişlerdir. Elektrik yüklü plakalar arasına gelen damlaların hızı ya artmış ya da azalmıştır. Hızın nasıl değişeceği damlacıklar üzerindeki yükün büyüklüğüne ve işaretine bağlıdır. Damlacığın düşüşünü durdurmak için levhalara uygulanan gerilim bilinirse, her damla üzerindeki yük miktarı hesaplanabilir. Millikan, çok sayıda damlacığın davranışını inceleyerek elde ettiği sonuçlardan hareket etmiş ve bu damlacık üzerindeki yük büyüklüğünün, elektron yükünün katları olduğunu bulmuştur. Elektronun yükü Millikan'ın yağ damlacıkları deneyi sonucunda 1,60x10-19 C olarak tespit edilmiş ve bu değer e/m denkleminde yerine konulduğunda bir elektronun kütlesi 9,11x10-31 kg olarak bulunmuştur. Kanal Işınları ve Protonun Keşfi 1900 lü yılların başlarında, atomların elektron içerdiği ve elektriksel olarak yüksüz oldukları bulunmuştu. Atomların elektriksel açıdan yüksüz olabilmeleri için, yapılarındaki artı ve eksi yüklerin eşit olması gerekiyordu. Katot ışınlarını oluşturan tanecikler eksi yüklüdür ve elektron olarak adlandırılır. Bu elektronlar katot tüpündeki elektrik enerjisi ile gaz atomlarından koparılan elektronlardır. Bu elektronun koptuğu tanecikler ise artı yüklü iyonlardır. Oluşan artı yüklü iyonlar eksi yüklü elektrota(katot) doğru hareket ederler. Bu iyonlar katot tarafından çekilir ve bir kısmı deliklerden geçerek tüpün yüzeyine çarpar. Pozitif ışınlar ya da kanal ışınları adı verilen bu artı yüklü iyon demetleri ilk defa 1886 da Eugen Goldstein tarafından araştırılmıştır. Goldstein, Crooks tüpleri ile yaptığı deneylerde, katottan anota doğru hareket eden katot ışınlarının dışında anottan katota doğru hareket eden pozitif iyonların da ışıma yaptığını gördü. Pozitif ışınların elektrik ve magnetik alanların etkisinde sapmaları ise Wilhelm Wien ve J.J. Thomson tarafından araştırıldı. Artı yüklü iyonlar için e/m değerlerinin saptanmasında, katot ışınlarının incelenmesinde kullanılan yöntemin hemen hemen aynısı kullanıldı. Thomson, kanal ışınları ile yaptığı deneyler sonucunda elde ettiği verilere göre, nötr atomlarda elektronu dengeleyecek sayıda artı yüklü taneciklerin bulunması gerektiğini düşündü. Tüplerde değişik gazlar kullanıldığında, artı iyonların yük/kütle oranlarının farklı olduğunu belirledi. Bu oran katot ışınlarındaki gibi farklı tür atomlar için aynı çıkmadığına göre, kütlesi küçük olan pozitif iyonun yük/kütle oranı, kütlesi büyük olan pozitif iyonların yük/kütle oranından büyük çıkmalıdır. Yaeneysel çalışmalar sonucunda en küçük kütleye sahip olan H + iyonunda yük/kütle oranının diğer atomların yük/kütle oranına göre en büyük olduğu bulunmuş ve bu değer, Yük/Kütle = 9,5791x10 7 C/kg olarak hesaplanmış ve en küçük iyon olan H + iyonuna proton adı verilmiştir. Yapılan hesaplamalar sonucunda protonun yükü, elektronun yüküne eşit, ancak zıt işaretli bulunmuştur. Proton yükü = 1,60x10-19 C Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 3

4 Rutherford, 1918 yılında artı yüklü alfa taneciklerini azot, flor, sodyum, aluminyum, fosfor ve bor elementlerine göndererek yaptığı çalışmalarda hepsinin de H + iyonuna eşit pozitif tanecikler saçtığını belirledi. Böylece proton adı verilen taneciğin her madde için ortak olduğunu belirledi ve proton keşfedilmiş oldu. Atomdaki Proton Sayısının Tespiti Farklı gazlarla yapılan deneylerde kanal ışınlarının yük(e)/kütle(m) oranlarının farklı olması her bir elementin taşıdığı proton sayısının farklı olması anlamına gelmektedir. Henry Moseley yılları arasında elementlerin atom numaralarına yönelik yaptığı çalışmalarda X-ışınlarını kullanmıştır. X-ışınları görünür ışıktan daha yüksek enerjiye sahip elektromanyetik ışınlardır. X-ışınları çeşitli dalga boylarındaki bileşenlere ayrılabilir ve bu şekilde elde edilen çizgi spektrumları da fotografik olarak kaydedilebilir. Moseley, 191 yılında yaptığı çalışmalarda yüksek hızlı elektronlar ile bombardıman edilen atomların X-ışınları yaydığını gözlemledi. Atom numaraları 13 ile 79 arasında olan 38 elementin herbirinin kendine özgü ve atom kütlesi arttıkça, yayınlanan X-ışınının frekansında artış olduğunu belirledi. Her element için o elemente karşılık gelen karakteristik spektrum çizgisini kullanan Moseley, elementin atom numarası ile çizgi frekansının karekökü arasında doğrusal bir ilişki olduğunu buldu. Böylece Moseley, X-ışınları spektrumuna dayanarak elementlerin atom numaralarını doğru olarak tahmin etti. Böylece o tarihe kadar atom kütlelerine göre sıralanarak oluşturulan Mendelev in elementler tablosu değiştirildi ve elementlerin atom numaralarına göre sıralanmasıyla oluşturulmuş periyodik tablo geliştirildi. Nötronun Keşfi Atomun yapısındaki eksi yüklerin sayısı ile artı yüklerin sayısı nötr atomlarda eşittir. Bilim insanları tarafından yapılan çalışmalar sırasında element atomlarının çekirdeklerinde yer alan protonların toplam kütlesi ile atomun gerçek kütlesi arasında büyük farklılıklar vardır. Bu farklılık bilim insanlarını, atomun yapısında, sayısı proton sayısına yakın ya da genellikle daha fazla olan yüksüz bazı taneciklerin de bulunması gerektiği fikrine ulaştırdı. Yapılan deneylerde, bu taneciğin kütlesinin yaklaşık olarak bir protonun kütlesine eşit olduğunu gösterdi. 190 yılında Rutherford, gerçekleştirdiği deneylerde çekirdekte + yüklü taneciklerin yanında yüksüz taneciklerin de olabileceğini farketti. 193 yılında James Chadwich bazı çekirdek tepkimeleri üzerinde yaptığı araştırmalar sonucunda, çekirdekte protonlardan başka taneciklerinde bulunduğunu deneylerle belirledi. Çekirdekte bulunan bu taneciklerin herbirinin kütlesinin, bir protonun kütlesine yaklaşık eşit ve yüksüz olduklarını belirledi. Bunlara yüksüz anlamına gelen nötron adı verildi. Atomun Yapısı Elementlerin tüm özelliklerini gösteren, bölünebilen en küçük parçasına atom denir. Atomun çekirdek ve çevresindeki elekronlardan oluşur. Atomun çekirdeğinde yer alan parçacıklar protonlar ve nötronlardır. Atomun çekirdeğinde yer alan proton ve nötronlara zaman zaman nükleon denilmektedir. Atomun yapısında bulunan proton, nötron ve elektronlara atomun temel tanecikleri denir. Atomun temel taneciklerinin özellikleri aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Parçacık Kütle(gram) Elektrik Yükü Sembolü Elektron 9, x Proton 1,67631x , Nötron 1,674986x Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 4

5 Verilen tabloda da görüldüğü gibi atomu oluşturan temel taneciklerden ikisi elektrik yükü taşımaktadır. Protonların bir birimlik artı(+) yük taşırken, elektronlar, da bir birimlik eksi(-) yük taşımaktadır. Atomda yer alan protonlar, çevrede dolaşan zıt yüklü elektronları çekerler. Bu çekim kuvveti, elektronların çekirdek çevresinde sürekli dolanmalarını sağlar. Nötronlar yüksüz parçacıklardır. Benzer yükle yüklenmiş olan elektronlar birbirlerini iterler. Bu itme kuvvetleri elektronların hacim olarak belirlenen bölgelere yayılmalarını sağlar. Bu itme kuvvetleri ile çekirdekteki protonların uyguladığı çekim kuvvetleri arasında bir denge oluştuğu için elektronlar çekirdek çevresinde dağılmadan ya da çekirdeğe düşmeden dolanırlar. Böylece atomun boyutları da kontrol altında kalmış olur. Çekirdekte yer alan protonlar da aynı yüke sahip oldukları için aslında birbirlerini iterler. Ancak küçük bir bölgede toplanmış olan çekirdek içerisindeki çekirdek bağlanma kuvvetlerinin etkisiyle bu itme kuvvetlerinin etkisi görülmez ve protonlar çekirdekte dağılmadan dururlar. Doğadaki maddeler genel olarak elektriksel anlamda nötrdürler. Nötr maddelerde, artı yüklerin toplamı eksi yüklerin toplamına eşittir. Bu durumda, nötr bir atomda proton sayısı ile elektron sayısı birbirine eşittir. Protonların ve nötronların kütlesi,elektronların kütlesinden çok büyüktür. Bir proton veya bir nötronun kütlesi, bir elektronun kütlesinin yaklaşık 1840 katıdır. Bir atomun çapı, çekirdek çapının yaklaşık katıdır. Atomun hacmini oluşturan elektron yoğunluğunun bulunduğu bölge iken, atomun kütlesini oluşturan tanecikler çekirdekte toplanmıştır. Atom Numarası ve Kütle Numarası Bir elementi diğer elementlerden ayıran özellik, bütün atomlarının eşit sayıda proton taşımasıdır. Bir elementin tüm atomlarının proton ayısı aynıdır ve farklı elementlerin atomlarının proton sayıları farklıdır. Bu nedenle her element için tek olan bir sayı vardır. Elementin kimliğini belirleyen ve element atomunun çekirdeğindeki proton sayısına eşit olan bu sayıya atom numarası(z) adı verilir. Atom Numarası(Z) = Proton Sayısı Birçok element doğada yalnızca kütleleri birbirinden farklı izotoplarının karışımı olarak bulunur. Aynı elementin farklı nötron sayısına sahip atomlarına izotop atomlar denir. Bir elementin belirli bir izotopundaki proton ve nötron sayılarının toplamına o izotopun kütle numarası(a) adı verilir. İzotopun Kütle Numarası(A) = (Proton Sayısı) + (Nötron Sayısı) Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 5

6 Her izotop atom iki belirgin sayıyla sembolize edilebilir. Bu sayılar atom numarası ve kütle numarasıdır. Bu sayılar elementlerin sembolleri yazılırken zaman zaman sembolün sol üst kısmına kütle numarası, sol alt kısmına atom numarası gelecek şekilde yazılırlar. X, bir elementin kimyasal sembolü, Z atom numarası, A kütle numarası olarak alınırsa, şeklinde gösterilir. Örneğin Uranyumun izotoplarından birinin kütle numarası 35, atom numarası 9 olduğuna göre, izotopu şeklinde gösterilir. Uranyum elementinin verilen izotopu U-35 olarak ta gösterilebilir. Çünkü tüm uranyum izotoplarının atom numarası aynıdır. Uranyumun izotopunun temel tanecik sayıları 9 proton, 9 elektron ve 35-9=143 nötrondur. İzotop atomların nötron sayıları farklı olduğuna göre kütle numaraları ve atom kütleleri de farklı olacaktır. Atom kütlelerinin farklı olması, fiziksel bazı özelliklerin farklı olmasına neden olur. İzotop atomların kimyasal özellikleri aynıdır. Elementler doğada farklı yüzdelerdeki çeşitli izotoplarının bir karışımı halinde bulunurlar. Liste halinde verilen atom kütleleri, tüm bu izotopların kütleleri ve doğada bulunma yüzdeleri gözönünde tutularak bulunan ortalama kütlelerdir. Proton sayıları farklı, nötron sayıları aynı olan element atomlarına izoton atomlar denir. Proton sayıları farklı olduğu için izoton atomları farklı elementlere aittir. Bu element atomlarının fiziksel ve kimyasal özellikleri farklıdır. Proton sayıları farklı, kütle numaraları aynı olan element atomlarına izobar atomlar denir. Bu atomlar farklı elementlere aittir. İyonlar Atomlar elektron kaybederek ya da kazanarak iyon haline dönüşür. Yüksüz atom elektron alırsa, eksi yüklü hale gelir. (-) yükü kadar elektron almış olan iyonlara anyon denir. Yüksüz atom elektron verirse, artı yüklü hale gelir. (+) yükü kadar elektron vermiş olan iyonlara katyon denir. İyonun yükü işaretiyle birlikte simgesinin sağ üstüne yazılır. yazılımlarına iki örnek olarak gösterilebilir. Kimyasal tepkimede,nötr bir atom aldığı elektron sayısı kadar (-) yük veya verdiği elektron sayısı kadar (+) yük kazanır. İyon yükü (değerlik) = Proton sayısı elektron sayısı Na, S iyon İyon yükü = p-e İyon oluşurken kimyasal bir değişme gerçekleşir. Atom çekirdeğini oluşturan proton ve nötron sayıları değişmez. Başka bir deyişle, kimyasal değişmeler atomun elektronları ile ilgili değişmelerdir. Elektron sayısı değiştiğinde elektronların çekirdek tarafından çekimi dolayısıyla atom çapı (atom hacmi) değişir. Eğer bir atom elektron verdiyse, çekirdek yükü elektron sayısından daha fazla olacağından,elektronlar yüksüz duruma göre daha büyük bir kuvvetle çekilir. Bu durumda iyonun çapı,yüksüz durumuna göre daha küçük olur. Eğer bir atom elektron aldıysa, çekirdek yükü elektron sayısından az olacağından birim elektrona düşen çekim etkisi azalır. Bu durumda iyonun çapı yüksüz duruma göre daha büyük olur. Buna göre artı yük sayısı arttıkça iyon çapı küçülür, eksi yük sayısı arttıkça iyon çapı büyür. Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 6

7 Atom ile ilgili sorular 1. Bir elementin proton ve nötron sayılarının toplamına ne denir? A) Atom numarası B) Çekirdek yükü C) Kütle numarası D) İyon numarası E) Atom kütlesi. Bir elementin yüksüz izotop atomları için aşağıdakilerden hangisi farklıdır? A) Proton sayısı 6. Kütle numarası 56, nötron sayısı 30 olan yüksüz atomun elektron sayısı kaçtır? A) 4 B) 6 C) 8 D) 30 E) 3 7. Kütle numarası 58, nötron sayısı 31 olan yüksüz atomun çekirdek yükü kaçtır? A) 7 B) 8 C) 31 D) 58 E) Proton sayısı 35, nötron sayısı 45 olan yüksüz atomun kütle numarası kaçtır? A) 35 B) 45 C) 56 D) 64 E) Kütle numarası 17 olan X iyonunun elektron sayısı 54 olduğuna göre, nötron sayısı kaçtır? A) 53 B) 54 C) 74 D) 18 E) 181 B) Nötron sayısı C) Elektron sayısı D) Çekirdek yükü E) Kimyasal özellikler 3. Bir atomun pozitif yüklü iyon haline geçebilmesi için aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmelidir? X iyonunun elektron sayısı 18, nötron sayısı 4 olduğuna göre, kütle numarası kaçtır? A) 18 B) 1 C) 4 D) 9 E) 45 X iyonunun elektron sayısı 18 ve nötron sayısı da proton sayısına eşit olduğuna göre, kütle numarası kaçtır? A) 3 B) 0 C) 18 D) 16 E) 1 A) Elektron vermeli B) Elektron almalı C) Proton vermeli D) Nötron vermeli E) Proton almalı 4. X yüksüz atomu elektron vererek iyon haline geliyor. Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru olur? A) Pozitif yüklü iyon oluşmuştur. B) Negatif yüklü iyon oluşmuştur. C) Çekirdek yükü artmıştır. D) Oluşan iyona anyon denir. E) Kütle numarası artmıştır. 5. Kütle numarası 7, atom numarası 13 olan yüksüz atomun elektron sayısı kaçtır? A) 10 B) 13 C) 14 D) 7 E) X iyonu ile Y iyonunun elektron sayıları eşittir. Buna göre, Y atomunun atom numarası kaçtır? A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) Kütle numarası 137 olan X iyonunun nötron sayısı 81 olduğuna göre, elektron sayısı kaçtır? A) 53 B) 54 C) 56 D) 81 E) Proton sayısı elektron sayısından fazla olan iyonun kütle numarası 4; elektron sayısı 10 olduğuna göre, nötron sayısı kaçtır? A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) protonu olan -3 yüklü iyonun elektron sayısı kaçtır? A) 39 B) 36 C) 34 D) 33 E) Atom numarası 30, kütle numarası 65 olan yüksüz bir atomun nötron sayısı kaçtır? A) 35 B) 40 C) 45 D) 65 E) 95 Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 7

8 17. X 3 iyonu ile Y iyonunun elektron sayıları eşittir. X'in atom numarası 1 olduğuna göre, 3 Y iyonunun elektron sayısı kaçtır? III. İyon yükü A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III A) 7 B) 8 C) 10 D) 1 E) Aşağıda nötron sayısı ve kütle numarası 4 verilmiş olan atomlardan hangisi 1 X atomunun izotopudur? Proton sayısı A) 1 4 B) 1 5 C) 13 5 D) 14 8 E) Kütle numarası 19. Aşağıda proton, nötron ve elektron sayıları verilen taneciklerden hangisi - yüklüdür? Proton Nötron Elektron A) B) C) D) E) Atom numarası Nötron sayısı X Y Z Q R Elektron sayısı Yukarıdaki taneciklerden hangisinin kütle numarası en büyüktür? A) X B) Y C) Z D) Q E) R X n Y Atom numarası Nötron sayısı Z Q Elektron sayısı Yukarıda verilen tabloya göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) X 'nin elektron sayısı 10'dur. 0. Atom numarası Nötron sayısı X Y Z Q Elektron sayısı B) n Y 'deki n'nin değeri +3'tür. C) Z atomunun kütle numarası 3'dir. D) E) 1 Q X eşittir. iyonunun elektron sayısı 16'dır. ve n Y iyonlarının elektron sayıları Yukarıda bilgileri verilen taneciklerden hangisi ya da hangileri anyondur? A) X ve Y B) Y ve Z C) Z ve Q D) Yalnız Q E) Yalnız Z 1. Kütle numarası bilinen bir X iyonunun elektron sayısının bulunabilmesi için aşağıdakilerden hangilerinin bilinmesi gerekmez? I. Nötron sayısı 4. Proton sayısı X 8 10 Y 1 10 Z Elektron sayısı Yukarıda proton ve elektron sayıları verilen X, Y ve Z taneciklerinden hangisi ya da hangileri anyondur? A) Yalnız X B) Yalnız Y C) Yalnız Z D) X ve Y E) X ve Z II. İzotopunun kütle numarası 5. Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 8

9 6. 7. Element Nötron sayısı Elektron sayısı X Y Z R Tabloda verilen ve X, Y, Z, R harfleriyle gösterilen elementlerden hangileri birbirinin izotopudur? A) X ve Y B) Z ve R C) X ve R D) Y ve R E) X, Y ve R 5 X atomunun nötron sayısı 8'dir. X +3 iyonu ile Y +4 iyonu izoelektronik(aynı sayıda elektron içeren ve elektron dizilimleri aynı olan tanecikler) olduğuna göre, 30 nötronu olan Y atomunun kütle numarası kaçtır? A) 54 B) 55 C) 56 D) 60 E) X +7 iyonunun nötron sayısı, elektron sayısından 1 fazladır. Buna göre X elementinin çekirdek yükü kaçtır? A) 1 B) 18 C) 5 D) 30 E) Aynı elemente ait 55 X + ve 55 X +7 iyonlarında hangi tanecikler eşit sayıdadır? 31. Kütle numarası 93, nötron sayısı 5 olan yüksüz bir atom için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? 3. A) Çekirdek yükü 41'dir. B) Elektron sayısı 5'dir. C) Atom numarası 93' tür. D) Proton ve nötron sayıları toplamı 145'dir. E) Proton sayısı 93'tür. 55 X n iyonunun 30 nötronu vardır. Bu iyon 19 elektron içerdiğine göre n değeri kaçtır? A) -3 B) +3 C) +6 D) +4 E) X iyonu ile Y 3 iyonunun elektron sayıları eşittir. Y atomunda 16 nötron bulunduğuna göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Y nin atom numarası 18 dir. B) Aynı elementin atomlarıdır. C) Y nin kütle numarası 3 dir. D) İzotop atomlardır. E) Y nin atom numarası 15, kütle numarası 31'dir. 9. A) Yalnız protonlar B) Yalnız elektronlar C) Elektron ve nötronlar D) Proton ve nötronlar E) Proton ve elektronlar X 56 ve 5 X iyonları için, (XO 4 ) kökü toplam 50 tane elektron içerdiğine göre, X in atom numarası kaçtır?( 8 O ) A) 1 B) 14 C) 15 D) 16 E) 18 I. İzotopturlar. II. Kimyasal özellikleri farklıdır. III. Fiziksel özellikleri farklıdır X 3 iyonunun elektron sayısı, Y iyonunun elektron sayısının iki katından iki eksiktir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 30. X ve Y farklı element atomlarıdır. Bu atomların hangi özellikleri aynı olamaz? A) Değerlikleri B) Kütle numaraları C) Yükleri D) Proton sayıları E) Nötron sayıları Y iyonunda 10 elektron bulunduğuna göre X ve Y nin atom numaraları nedir? X in atom numarası A) 0 10 B) 18 7 C) D) 19 7 E) o 1 + X,Y,Z,T ve U Y nin atom numarası iyonlarının elektron sayıları eşittir. Buna göre hangisinin çekirdek yükü en küçüktür? A) X B) Y C) Z D) T E) U Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 9

10 X ve Y 1 iyonlarının tanecikleri arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? Proton sayısı Nötron sayısı Elektron sayısı A) Farklı Aynı Farklı B) Aynı Farklı Aynı C) Farklı Aynı Aynı D) Farklı Farklı Aynı E) Farklı Farklı Farklı X iyonu 8 elektron, 35 nötron içerdiğine göre aşağıdakilerden hangisi bu atomun izotopudur? A) X B) X C) X D) X E) X n X iyonunun elektron sayısı bilindiğine göre, bu atomun nötron sayısını bulmak için aşağıdakilerden hangisi gereklidir? A) Yükü B) Proton sayısı C) Kütle numarası D) Yükü ve proton sayısı E) Yükü ve kütle numarası X 3 iyonunun elektron sayısı, 7 Y iyonunun elektron sayısına eşittir. Buna göre X atomunun proton ve nötron sayısı aşağıdaki seçeneklerden hangisidir? Proton sayısı Nötron sayısı A) B) C) 1 15 D) E) İzotop atomlara ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Kütle numaraları farklıdır. B) Yüksüz durumda elektron sayıları aynıdır. C) Fiziksel özellikleri farklıdır. D) Kimyasal özellikleri aynıdır. E) Atom kütleleri doğada çok bulunanınkine eşittir. 44. Kütle numarası 3 olan numarası 19 olan 1 11 X iyonu ile kütle 1 Y 9 iyonuna ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Proton sayıları eşittir. 40. Aynı sayıda proton içeren farklı değerlikli iki iyon için aşağıdakilerden hangisi kesinlikle yanlıştır? A) Kütleleri farklıdır. B) Elektron sayıları aynıdır. C) İzotopturlar. D) Aynı elementin iyonlarıdır. E) Nötron sayıları aynıdır. B) C) 1 X iyonu 14 nötron içerir. 1 Y in atom numarası 10'dur. D) Elektron sayıları eşittir. E) Oluşturdukları bileşiğin formülü X Y dir. 41.Bir atomun çekirdeğine, I. Bir proton eklenirse izotopu oluşur. II. Bir nötron eklenirse izotopu oluşur. III. Bir proton eklenirse kimyasal özelliği değişmez. ifadelerinden hangisi ya da hangileri yanlış-tır? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 45. Tabloya göre hangi iki element birbirinin izotopudur? Element Elektron sayısı Atom numarası X Y Kütle Z K numarası A) X ve Y B) X ve Z C) X ve K D) Y ve Z E) Z ve K Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 10

11 46. NH 4 iyonundaki toplam elektron sayısı kaçtır? ( 7N, 1H) A) 10 B) 11 C) 1 D)13 E) Aşağıdakilerden hangisinin elektron sayısı diğerlerinden farklıdır? A) 3 15 X B) D) 6 16R 3 1Y C) 19 Z 1 E) 18Ar 47. X iyonunda 36 elektron bulunduğuna göre, I. Atom numarası 34'tür. II. Kütle numarası 70'dir. III. Nötron sayısı 36'dır. yargılarından hangisi ya da hangileri kesinlikle doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III X ve 0 Y atomları ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır? A) Nötron sayıları eşittir. 5. Bir elementin tüm yüksüz atomlarında aşağıdakilerden hangisi farklı olabilir? 53. A) Proton sayısı B) Atom numarası C) Kütle numarası D) Çekirdek yükü E) Elektron sayısı 0 X, Y 3 ve Z taneciklerinin elektron sayıları eşittir. Buna göre, X, Y ve Z element atomlarının proton sayıları için aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Üçünün de proton sayıları eşittir. B) X'in proton sayısı Y'den küçüktür. C) Y'nin proton sayısı Z'den büyüktür. D) Y'nin proton sayısı diğerlerininkinden fazla- dır. E) Z'nin proton sayısı en azdır. B) Proton sayıları farklıdır. C) İzoton atomlardır. D) Kimyasal özellikleri aynıdır. E) Fiziksel özellikleri farklıdır X iyonu X atomuna dönüşüyor. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) 3 elektron vermiştir. B) 3 elektron almıştır. 49. İYON X 14 1 Y 18 3 Z 14 Q - 10 ELEKTRON SAYISI Yukarıdaki iyonlardan hangileri aynı element atomuna aittir? A) X ve Y B) X ve Q C) Y ve Z D) Y ve Q E) Z ve Q C) 3 proton almıştır. D) 3 proton vermiştir. E) Çekirdek yükü 3 artmıştır. 55. Bir elementin farklı yüklü izotop atomlarında, aşağıdakilerden hangisi aynıdır? A) Çekirdek yükü B) Nötron sayısı C) Kütle numarası D) Fiziksel özellikler X atomunun izotopu olduğu bilinen ve elektron sayısı 10 olan iyon aşağıdakilerden hangisidir? 37 1 A) 17 X 35 1 B) 17 X 37 5 C) 17 X 37 7 D) 17 X 37 3 E) 17 X 56. E) Elektron sayısı X 1 ve Y iyonlarının elektron sayıları eşittir. X'in atom numarası 0 ise, Y'nin atom numarası kaçtır? A) 1 B) 19 C) 18 D) 17 E) 3 Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 11

12 57. Dışarıdan elektron alan bir atom için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Atom numarası artar. B) Kütle numarası artar. C) Negatif yüklü iyon oluşur. D) Çekirdek yükü azalır. E) Proton sayısı artar. 58. Nötr bir atomdan +1 yüklü bir iyon oluşabilmesi için bu atomda aşağıdakilerden hangisi 1 azalmalıdır? 59. A) Proton B) Elektron C) Nötron D) Atom numarası E) Çekirdek yükü Proton sayısı Nötron sayısı Atom numarası Kütle numarası 6. Aşağıdaki taneciklerden hangisinin - yüklü olduğu kesindir? A) 9 elektronlu, 10 nötronlu tanecik B) 1 protonlu, 10 elektronlu tanecik C) 16 protonlu, 18 elektronlu tanecik D) 13 protonlu, 14 nötronlu tanecik E) 13 protonlu, 13 elektronlu tanecik 63. Kütle numarası 80 olan X elementinin iyonunun 36 elektronu vardır. Bu iyondaki nötron sayısı, elektron sayısından 9 fazladır. Buna göre, iyonun yükü aşağıdakilerden hangisidir? A) +5 B) +3 C) + D) +1 E) 1 X Y Z R Q 1 7 Yukarıdaki verilere göre X, Y, Z, R, Q atomlarından hangisi diğerlerinin izotopu değildir? A) X B) Y C) Z D) R E) Q X iyonunun 10 elektronu ve 14 nötronu olduğuna göre, kütle numarası ve atom numarası aşağıdakilerden hangisidir? Kütle numarası A) 4 14 B) 8 14 C) 0 18 D) 0 14 E) 7 13 Atom numarası 60. Kütle numarası 3, nötron sayısı da proton sayısına eşit olan atomun - yüklü iyonunda kaç elektron bulunur? A) 1 B) 16 C) 18 D) 0 E) X element atomunun elektron sayısı kaçtır? A) 199 B) 19 C) 119 D) 99 E) Atomlar arasında kimyasal bağlar oluşurken, atomlarda aşağıdakilerden hangisinde bir değişme olur? A) Proton sayısı B) Nötron sayısı C) Elektron sayısı D) Çekirdek yükü E) Atom numarası X element atomu için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Atom numarası 74'tür. B) Çekirdek yükü 74'tür. C) Nötron sayısı 110'dur. D) Proton sayısı 74'tür.. E) Elektron sayısı 110'dur. Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 1

13 X ve 0 80 Y atomları için, I. Proton sayıları II. Nötron sayıları III. Elektron sayıları niceliklerinden hangileri aynıdır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III X iyonu ile Y iyonlarının elektron sayıları eşit olduğuna göre; I. Aynı elementin atomlarıdır. II. Y nin atom numarası 0'dir. III. X ve Y izotoptur. 7. Element Kütle numarası Nötron sayısı X Y Z Q Atomlarındaki nötron sayıları ve kütle numaraları verilen X, Y, Z ve Q elementleri ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Q nun atom numarası 54 tür. B) X ve Z birbirinin izotopudur. C) X ve Z'nin proton sayıları farklıdır. D) X iyonunun elektron sayısı 36 dır. E) X ve Q nun nötron sayıları farklıdır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 69. X iyonunun 10 elektronu ve 1 nötronu vardır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi X atomunun izotopudur? 4 A) 11 X B) 4 1 X C) 5 1 X D) 7 13 X E) X X iyonunun 39 nötronu bulunduğuna göre, proton sayısı kaçtır? A) 8 B) 31 C) 34 D) 36 E) Bir elementin tüm yüksüz atomlarında, I. Proton sayıları aynıdır. II. Elektron sayıları aynıdır. III. Nötron sayıları aynıdır. yargılarından hangileri her zaman doğrudur? 70. Pozitif iyonların yapısı ile ilgili; I. Proton sayısı elektron sayısından fazladır. A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III II. Nötron sayısı elektron sayısından fazladır. III. Elektron sayısı kütle numarasına eşittir. yargılarından hangileri kesinlikle yanlıştır? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III X 1 40 ve 0 Y iyonlarında aşağıda verilenlerden hangisi aynıdır? A) Proton sayıları B) Nötron ve elektron sayıları C) Proton ve nötron sayıları yüklü iyonunda 3 elektron bulunduran X elementinin 30 nötronu olduğuna göre kütle numarası kaçtır? D) Proton ve elektron sayıları E) Kütle numaraları ve proton sayıları A) 54 B) 55 C) 56 D) 58 E) 63 Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 13

14 75. Kütle numarası 50, atom numarası 3 olan yüksüz bir element atomu için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Proton sayısı elektron sayısına eşittir. B) Nötron sayısı 7'dir. C) Nötron sayısı elektron sayısından 4 fazladır. D) Proton sayısı nötron sayısından 4 eksiktir. E) Elektron sayısı nötron sayısına eşittir nötron içeren X iyonunun elektron sayısı 8 olduğuna göre kütle numarası kaçtır? A) 70 B) 68 C) 67 D) 64 E) X +3 iyonu ile Y - iyonunun elektron sayısı eşittir. Buna göre Y elementinin atom numarası kaçtır? A) 8 B) 9 C) 10 D) 1 E) X -3 iyonu ile 1Y +3 iyonunun elektron sayısı eşit olduğuna göre X elementinin atom numarası kaçtır? A) 11 B) 1 C) 13 D) 14 E) Aşağıdakilerden hangisi element molekülüdür? X +1 iyonu ile 13Y n iyonu izoelektroniktir. Buna göre n sayısı kaçtır? A) - B) -3 C) +1 D) + E) X -3 iyonu ile 16Y n iyonu izoelektroniktir. Buna göre n sayısı kaçtır? A) + B) +3 C) - D) -3 E) X atomunun kütle numarası, nötron sayısının katından 5 eksiktir. Buna göre, X elementinin atom numarası kaçtır? A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) X atomunun kütle numarası, nötron sayısının katından 1 eksiktir. Buna göre, X +5 iyonunda kaç elektron vardır? A) 1 B) 14 C) 17 D) 18 E) X atomunun nötron sayısı, proton sayısından 5 fazladır. X n iyonunda 7 elektron bulunduğuna göre n sayısı kaçtır? A) - B) -3 C) -1 D) + E) +3 A) NO B) CO C) Co D) H E) CO 80. Aşağıdakilerden hangisi bileşik molekülüdür? A) P 4 B) S 8 C) NO D) Co E) O X + iyonu ile Y -3 iyonunun elektron sayısı eşittir. Y atomunun nötron sayısı proton sayısına eşit olduğuna göre, kütle numarası kaçtır? A) 18 B) 17 C) 16 D) 15 E) Aşağıda verilen atom çiftlerinden hangisi birbirinin izotopudur? X iyonu için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Proton sayısı 38 dir. B) Elektron sayısı 40 dır. C) Nötron sayısı 50 dir. D) Çekirdek yükü 38 dir. E) Atom numarası 38 dir. 39 A) 19 X 39 B) 19 X 37 C) 17 X ve ve ve Y 40 0 Y Y 89.X -3 ve Y + iyonlarının elektron sayıları eşit ve toplamı 36 dır. Y nin çekirdeğinde 0 nötron bulunduğuna göre, Y elementinin kütle numarası kaçtır? 4 D) 1 X ve 3 11 Y A) 0 B) 6 C) 38 D) 40 E) E) 11 X ve 1 X Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 14

15 90.Aşağıda verilen atom çiftlerinden hangisi birbirinin izotonudur? A) 8 X ve 9Y B) 19 X ve 0 Y 3 3 C) 15 X ve 16 Y 4 5 D) 1 X ve 1 Y E) X ve 9Y X +3 iyonu ile Y atomunun elektron sayısı eşittir. Buna göre Y elementinin atom numarası kaçtır? A) 8 B) 9 C) 10 D) 1 E) Element Elektron sayısı Nötron sayısı X Y Z Q 19 0 Yukarıda elektron sayısı ve nötron sayısı verilmiş parçacıklar için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) X in kütle numarası 39 dur. B) Y periyodik cetvelde 6A grubundadır. C) Z atomunun değerlik elektron sayısı 3 tür. D) Q ile Y atomları izotoptur. E) Z +3 ve X +1 iyonları katyondur. 9. Element Proton Nötron Elektron X 11 1 Kütle no Y Z Q Yukarıdaki çizelgede nötr X, Y, Z ve Q atomları için verilen bilgilere göre, aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) X ve Z birbirinin izotopudur. B) Z nin çekirdek yükü 18 dir. C) Q nun proton sayısı 17 dir. D) X in kütle numarası 4 tür yüklü iyonunda 10 elektron bulunduran X elementinin 14 nötronu olduğuna göre, kütle numarası kaçtır? A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) X -3 iyonu ile 13Y +3 iyonunun elektron sayısı eşit olduğuna göre X elementinin atom numarası kaçtır? A) 7 B) 8 C) 1 D) 13 E) Aşağıda verilen atom çiftlerinden hangisi birbirinin izotopudur? E) X ve Q birbirinin izotonudur. 93. X + iyonu ile Y -3 iyonunun elektron sayısı eşittir. Y atomunun nötron sayısı proton sayısından 1 fazla olduğuna göre Y atomunun izotopunun kütle numarası aşağıdakilerden hangisi olamaz? A) 1 B) 13 C) 14 D) 15 E) A) 8 X 39 B) 19 X 3 C) 15 X 4 D) 1 X ve ve ve ve 19 9Y 40 0 Y 3 16 Y 5 1 Y 4 5 E) 11 X ve 1 Y 94. 1X + iyonu ile 15Y n iyonu izoelektroniktir. Buna göre n sayısı kaçtır? A) -1 B) +1 C) + D) +3 E) X +1 iyonu ile 9Y n iyonu izoelektroniktir. Buna göre n sayısı kaçtır? A) + B) +3 C) -3 D) - E) 1 Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 15

16 100. (+) yüklü iyonlar için, I. Proton sayısı nötron sayısından fazladır. II. Proton sayısı elektron sayısından fazladır. III. Çekirdek yükü elektron sayısından fazladır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I ve II X iyonunda 3 elektron vardır. Buna göre X atomunun izotopunun, proton (p) ve nötron (n) sayısı için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? p n A) 6 30 B) 3 30 C) 3 8 D) 6 8 E) 6 6 Allotrop Aynı elementin, molekül yapısı ve kimyasal enerjileri farklı olan iki veya daha fazla değişik şekillerine allotropi adı verilir. Bir elementin bu değişik şekillerinin her birine ise allotrop denir. Örneğin, oksijen ile ozon, elmas, grafit ve fulleren, metal karakterli gri renkli selen ile ametal karakterli kırmızı renkli amorf veya cam gibi parlayan selen, metal karakterli yüzeyi cilalı gümüş beyazlığında tellür ile ametal karakterli amorf halinde tellür, beyaz fosfor ile kırmızı fosfor ve rombik kükürt ile monoklinik kükürt birbirlerinin allotroplarıdır. Bir elementin allotroplarının fiziksel özellikleri farklıdır. Bu özellikler; erime noktası, kaynama noktası, öz kütle, renk, kristal şekilleri, sertlik gibi özellikleridir. Kimyasal enerjileri farklıdır. Tepkimeye girme eğilimleri farklıdır. Yanıyorlarsa tutuşma sıcaklıkları farklıdır. Fakat bir elementin allotroplarının başka bir elementle oluşturdukları bileşiklerin formülleri aynıdır. Rombik kükürt, sarı renkli katı bir maddedir. Bu kükürt tek kovalent bağlarla meydana gelmiş 8 atomlu halka şeklinde bir yapıya sahiptir. Bu kükürt, kokusuz, tatsız, suda çözünmeyen parlak renkte olup, yoğunluğu,07 g/cm 3 dür. Monoklinik kükürt, donuk sarı renkte olup, yoğunluğu 1,96 g/cm 3 dür. Uzun iğne şeklinde kristallerden oluşur. Amorf kükürt, lastik kıvamında elastik olup, koyu kahveden siyaha kaçan bir renktedir. Amorf kükürte plastik kükürt adı da verilir. Elmas karbon elementinin çok yüksek basınç ve sıcaklık altında sonucu meydana gelir. Kimyasal yönden aktif değildir. Bilinen en sert maddelerden biridir. Birçok metalin yüzeyini rahatlıkla çizebilir. Sertliği, doğada az bulunuşu ve optik özelliği dolayısıyla elmas çok kıymetli bir taştır. Elmasın rengi, renksiz, sarı kırmızı, turuncu, yeşil, kahve ve siyah olmak üzere çeşitlidir. Elmasın yoğunluğu 3,5 g/cm 3 tür. Elmas elektriği iletmez. Isı iletkenliği yüksektir. Grafit, siyah renkli tutulduğunda kaygan olan toz bir maddedir. Grafit, elmasın aksine iyi bir elektrik iletkenidir. Bu özelliğinden dolayı grafit birçok elektrik dinamo ve motorlarındaki süpürgelerin imalatında kullanılır. Grafit, birçok elektroliz işlemlerinde elektrot olarak kullanılır. Bağlayıcı madde ile karıştırılan grafit, kurşun kalem uçlarının yapımında kullanılır. Grafit in ısıya dayanıklı oluşu nedeniyle metalürjide ısıya dayanıklı potalar imal edilir. Grafit, asite, alkaliye ve halojenlere karşı dayanıklı olup bu maddelerin etkisi altında kalmaz. Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 16

17 Oksijen renksiz, kokusuz, tatsız ve havadan biraz ağır bir gazdır. NK da özkütlesi 1,43 g/l dir. Suda çok çözünür. Su ne kadar soğuk olursa, oksijen o miktarda çok çözünür. Çünkü gazların sudaki çözünürlüğü sıcaklık azaldıkça artar. Sıvı oksijen açık mavi renkli olup -183 C sıcaklıkta kaynar. Oksijen aktif elementlerden biridir. Diğer elementlerle oksitleri meydana getirir. Ozon rahatsız edici kokusuyla mavi renkli bir gazdır. Oksijenden daha ağır olup, oksijene nazaran suda daha çok çözünür. Ozon moleküllerinin enerjisi, oksijen moleküllerinden daha kuvvetli olduğundan ozon bilinen oksitleyicilerin en kuvvetlilerinden biridir. Bakterileri öldürücü ve renk ağartıcı olarak kullanılır. Beyaz fosfor, renksiz ve saydam kristaller halindedir. Beyaz fosfor, fosforun diğer allotroplarından daha çok aktiftir. Hava oksijenine ilgisi çok fazladır. Beyaz fosfor, 44,1 C sıcaklıkta erir, 80,5 C sıcaklıkta kaynar. Kırmızı fosfor, küçük kristallerden meydana gelmiş olup yoğunluğu beyaz fosfora göre daha fazladır. Aktifliği beyaz fosfordan daha fazladır. 600 C sıcaklıkta erir. Oda sıcaklığında oksidasyona uğramaz. Periyodik Cetvel Periyodik cetvel günümüzdeki tüm elementleri belirli bir düzende sıralayan bir sistemdir. Günümüzde 9 tanesi doğada varolan, diğerleri ise yapay yollarla elde edilmiş olan 117 farklı element bilinmekte ve periyodik cetvelde belirli bir düzen içerisinde sıralanmaktadır. Bu elementlerden altın, kalay, cıva, kurşun, bakır ve gümüş gibi eski çağlardan beri bilinenlerin yanında, 19. yüzyıldan itibaren günümüze kadar bulunmuş 85 tane yenisi de periyodik cetvele belirli bir düzene göre yerleştirilmiştir yılında Alman bilim insanı Lother Meyer ve Rus bilim insanı Dimitri Mendeleev birbirinden habersiz, benzer sonuçları içeren makalelerini yayınlamışlardır. İki bilim insanı ortaya koydukları sonuçlarla modern periyodik sistemin Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 17

18 oluşmasına büyük katkı yapmışlardır. Meyer yayınladığı elementler tablosunda 8 elementi 6 ana grupta, değerliklerine göre sıralamıştır. Meyer ve Mendeleev elementleri artan atom kütlelerine göre sıralamışlar ve bazı elementler arasında periyodik olarak tekrarlanan özellikler olduğunu belirtmişlerdir. Mendeleev'in çalışması periyodik sistem içi bağlantıları daha iyi açıklayabildiği için kimyacılar arasında daha fazla ilgi görmüştür de Henry Moseley bir grup elementin X-ışınları spektrum çizgilerinin dalga boylarını ölçerek atom numarası ve elementlerin X-ışınları dalga boylarının ilişkili olduğunu gösterdi. Bu çalışma Mendeleev, Meyer ve diğerlerinin yaptığı gibi atom kütlelerinin temel alınmasının yanlış olduğunu gösteriyordu. Çalışmalar sonucunda Moseley, elementlerin kimyasal özelliklerinin atom kütlelerine değil, atom numaralarına bağlı olduğunu belirlemiş oldu. Daha sonra elde ettiği sonuçlara dayanarak periyodik cetvelin, elementlerin atom numaralarına göre düzenlenmesini önerdi. Bugünkü modern periyodik sistem Moseley'in önerisine göre ele alınmış ve yeniden düzenlenmiş sistemdir. Elementlerin Periyodik Sınıflandırılması Periyodik sistemdeki yatay sıraların herbirine periyod, dikey sütunlara ise grup adı verilir. Periyodik sistemde 7 tane periyot, 18 tane grup vardır. Periyodik sistemdeki gruplar, Amerika'da oluşturulan sisteme göre, 8 tane A grubu ve 8 tane B grubu ile gösterilirken, IUPAC(International Union Pure and Applied Chemistry) kurallarına göre A ve B harfleri kullanılmadan, 1'den 18'e kadar olan grup numaraları ile gösterilirler. elementler periyodik cetvelde artan atom numaralarına göre sıraya dizilmişlerdir. Yatay sıralara periyot adı verilir. Periyodik cetvelin ana bloğununaltında yer alan iki uzun sıraya 14'er element yerleştirilmiştir. Aslında buradaki elementler cetvelin ana bloğunda yer alırlar. İlk sıra atom numarası 57 olan La elementinin peşinden, ikinci sıra ise atom numarası 89 olan Ac elementinin ardından sıralanırlar. Aşağıdaki iki sıranın ana blokla birlikte dizilimi aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 18

19 Periyodik cetvelin yukarıdaki şekilde gösterimi hem sayfaya yerleştirme, hem de okuma sorunlarına neden olacağı için aradaki iki sıra ana bloktan ayrılarak gösterim yapılmaktadır. Periyodik cetveldeki yerleşimlerin nasıl gerçekleştiği konusuna sonraki konularada detaylı olarak değinilecektir. Bir grupta yer alan elementlerin kimyasal özellikleri de benzerdir. Bu nedenle gruplara elementlerin aileleri de denir. A grup elementlerine temel elementler ya da baş grup elementleri adı verilir. B grubu elementlerinin ana blok üzerinde yer alanlarına geçiş elementleri adı verilirken, alt taraftaki iki srada yer alan elementlere iç geçiş elementleri adı verilir. İç geçiş elementlerinden ilk sırada yer alanlarına(atom numarası arasında olanlar) La elementinden sonra geldikleri için Lantanitler, ikinci sırada yer alanlarına(atom numarası arasında olanlar) aktinyum elementinden sonra geldikleri için Aktinitler adı verilir. Bazı grupların kendilerine özgü adları vardır. Örneğin, hidrojen hariç olmak üzere 1A grubu elementlerinin tamamı metaldir. 1A grubunun oksijenle oluşturdukları bileşiklerin sulu çözeltileri aşındırıcı, alkali(baz) özellik gösterir. Bu nedenle 1A grubu elementlerine bu özelliklerinden dolayı Alkali Metaller adı verilir. A grubu elementleri de metaldir. Oksijenli bileşikleri yine alkali özellik gösterir; ancak A grubu elementlerinin pekçok bileşiği suda çözünmez ve toprakta bileşikler halinde bulunur. Bu özelliklerinden dolayı A grubu elementlerine Toprak Alkali Metaller adı verilir. Periyodik cetvelin sağ tarafında yer alan 8A grubu elementlerine Soygazlar adı verilir. Bu grupta yer alan elementlerin kimyasal tepkime istekleri yok denecek kadar azdır(inert). Altın bir soygaz değildir, ama bir soymetal olarak bilinir. Bunun nedeni de, altınla tepkimeye girecek element sayısının çok az olmasıdır. 5A grubu elementlerine pniktogenler ya da azot ailesi, 6A grubu elementlerine kalkojenler adı verilir. 7A grubu elementlerine halojenler adı verilir. Halojen kelimesi yunan kökenlidir ve "deniz" veya "tuz" anlamında kullanılmaktadır. Örneğin, sofra tuzu deniz suyunda bulunan ve halojen elementinin sodyum elementiyle tepkimesi sonucu oluşmuş bir maddedir. Periyodik cetvel, elementleri kimyasal ve fiziksel özelliklerine göre de belirli bir düzen içerisinde sıralamaktadır. Bir elementin periyodik cetveldeki yerinin bilinmesi, o element ile ilgili belirli özelliklerin bilinmesinde de yarar sağlamaktadır. Periyodik cetvelde yer alan elementleri gösterdikleri özelliklere göre çeşitli gruplara ayırabiliriz. Kurşun, altın ve demir metal olarak, oksijen, azot ise ametal olarak bilinen elementlerdir. Silikon ve Arsenik gibi elementler kimi özellikleriyle metal, kimi özellikleriyle de ametal gibi davranabilen elementlerdir. Bu yapıdaki elementlere metalloid adı verilir. Periyodik cetveldeki elementlerin büyük bir kısmı metal, az bir kısmı ametal, çok az bir kısmı da metalloid'tir. Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 19

20 Metallerin Özellikleri Metalik parlaklıkları vardır. Isı ve elektriği iyi iletirler. Elektrik iletkenliği, hareketli elektrik yüklü tanecikler ile sağlanır. Bu tanecikler elektronlar veya iyonlardır. Metaller elektrik akımını, serbest haldeki elektronları aracılığı ile iletir. Metallerin iletkenliği fiziksel bir olaydır. Civa (Hg) hariç, oda koşullarında (5 C, 1 atm) katı halde bulunurlar. Civanın donma noktası -39 o C, kaynama noktası ise 357 o C'dir. Erime noktaları genellikle yüksektir. Örneğin, Tungsten 3400 o C sıcaklıkta eridiği için elektrik lambalarında iletken tel olarak kullanılır. Tungsten, metaller içerisinde en yüksek erime noktasına sahip metaldir. Dövülerek tel ve levha haline getirilebilirler. Bükülebilirler. Bileşik oluştururken elektron verirler. + yüklü iyon(katyon) oluştururlar. Elektron koparmak için gerekli olan enerji çok düşüktür. Bu nedenle büyük bir kısmı doğada serbest halde bulunmaz. Ametallerle ve ametallerin oluşturduğu köklerle tuzları oluştururlar. Kendi aralarında bileşik oluşturmazlar. Kendi atomlarını birarada tutan kuvvetli etkileşimler metalik bağlardır. Serbest halde tek atomludurlar(fe, Cr, Au, Cu gibi). Moleküllü yapı oluşturmazlar. Oksijenli bileşiklerinin(oksitlerinin) sulu çözeltileri bazik özellik gösterir. Ametallerle iyonik bağlı bileşik oluştururlar. Soy metaller hariç(cu, Hg, Ag, Au, Pt) hariç asitlerle tepkimelerinde hidrojen gazı oluştururlar. Soy metallerden altın ve platin, birçok elementle de tepkime vermezler. Kendi aralarında alaşım denilen karışımları oluşturur. Alaşımlara bazen ametalde katılabilir(çelikte karbon gibi). Alaşımlar katı vesıvı fazda elektriği iletirler. Erime noktaları, alaşımı oluşturan metallerin tümünün erime noktalarından daha düşüktür. Sertlikleri alaşımı oluşturan maddelerin sertliklerinden daha fazladır. İletkenlikler, alaşımı oluşturan metallerin iletkenliklerinden daha düşüktür. Dayanıklılıkları, alaşımı oluşturan metallerden daha yüksektir. Alaşımlara örnek olarak, Pirinç(Cu-Zn), Bronz(Cu-Sn), Beyaz pik demir(al-c-fe) gösterilebilir. Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 0

21 Plastik, odun, cam gibi metallerin özelliklerini göstermeyen maddeler ametalik özelliktedir. Bu maddleri oluşturan elementlere de ametal denir. Ametallerin çoğu bileşikler halinde ya da, bileşiklerin karışımları halinde bulunurlar. Bazı ametaller element haldeyken bizim için daha önemlidirler. Örneğin, soluduğumuz havada bulunan oksijen ve azot birer ametaldir. Bu gazların tadı ve kokusu yoktur. Görünenilmeleri mümkün değildir. Gözle görülebilen ve gözlenebilen en önemli ametal karbondur. Karbon, kalemimizde uç olarak, mangalımızda kömür olarak ya da değerli bir mücevher olarak karşımıza çıkar. Ametallerin Özellikleri Mat görünümlüdürler. Isı ve elektrik akımını katı haldeki grafit hariç iletmezler. Oda sıcaklığında katı, sıvı ve gaz halde bulunabilirler(f ve Cl gaz, Br sıvı, I katı gibi). İşlenemezler. Kırılgandırlar, dövülerek tel ve levha haline getirilemezler. ezilme çekmeye karşı dayanıklı değildirler. Kendi aralarında bileşik oluştururlar. Bileşik oluştururken elektron alabilir, verebilir ya da elektron ortaklaşması yaparak bileşik oluştururlar. Kendi aralarında kovalent bağlı bileşik oluşturur. Serbest halde çok atomlu moleküler yapıdadırlar.(h, O, N, P 4 gibi) Oksijenli bileşiklerinin(oksitlerinin) sulu çözeltileri asidik özellik gösterirler(moleküllerinde tek oksijen atomu içeren NO, N O ve CO oksitler nötr özelliktedir). Flor gibi diğer elementlerin tümüyle tepkimeye girebilenleri olduğu gibi, Helyum gibi tepkimeye girme istekleri olmayanları da bulunur. Metalloidlerin Özellikleri Özellikleri metallerle ametaller arasında değişen elementlere metalloid adı verilir. Bu nedenle metallerle ametaller arasında bir bölgeye yerleşmişlerdir. Pek çok durumda, kimyasal ve fiziksel özellikleriyle ametal gibi davranırlar. Bununla beraber, en önemli özellikleri elektrik iletkenliklerinin varlığıdır. Bu özellikleriyle kimi durumlarda metal gibi davranırlar. Metalloiidler, elektriği metaller kadar iyi iletmezler. Bu nedenle yarı iletken olarak adlandırılırlar. Silikon ve Germanyumdak yarı iletken özellik katı hal elektroniğinde kullanımlarının çok olmasını sağlamaktadır. Transitörlerdeki AM- FM röleleri, CD-DVD oynatıcılar, TV alıcıları gibi pek çok elektronik alette yarı iletkenler kullanılmaktadır. Metalloidler, metallerle ametaller arasındaki geçiş bölgesine yerleşmiş elementlerdir. Periyodik olarak, bir periyotta soldan sağa doğru gidildikçe ve bir grupta yukarıdan aşağı doğru inildikçe kimyasal ve fiziksel özelliklerde de dereceli olarak bir değişme görülür. Örneğin 3. periyotta Al elementi metal özellikte, yanındaki silikon elementi yarı iletken ve daha sonraki element olan fosfor ise ametal özellikte bir elementtir. Yine 4A grubunda bulunan C elementi bir ametal, altıda yer alan Si ve Ge elementleri metalloid, bir sonraki element olan Pb ise metaldir. Örnek: Aşağıdaki periyodik cetvelde renklendirilmiş elementleri, metal, ametal, metalloid olarak gruplandırınız. Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 1

22 Atomların bağ yapma yatkınlıkları Atomlar arasında bileşikler oluşurken kimyasal bağlar kurulur. Atomlar kimyasal bağlar oluştururken çeşitli enerji katmanlarına yerleşmiş elektronlarından, son katmanlarında yer alanlarını elektron alarak ya da elektron vererek soygazlar gibi kararlı hale gelmeye çalışırlar. Elektronlar atom çekirdeğinin çevresinde yer alan belirli enerji seviyelerine belirli bir düzende yerleşmeye çalışırlar. Bu enerji seviyelerine katman adı verilir. Her katmanda bulunabilecek elektron sayısı için iki temel kural vardır. 1. n enerji seviyesini gösteren bir sayısal değer olarak alındığında(n = 1,,3,.., ), bir katmanın bulundurabileceği elektron sayısı en fazla. n kadar olabilir.. Son enerji seviyesinde en fazla 8 elektron bulunabilir(1. enerji seviyesinde en fazla elektron bulunabilir). Yukarıda belirtilen kuralın geçerliliği, periyodik cetveldeki baş grup elementleri ile sınırlıdır. Buna göre periyodik cetveldeki ilk 18 elementin elektron dizilimi aşağıdaki tablodaki gibi olur. Lewis Elektron Nokta Gösterimi Atomlardan iyomların oluşumu sırasında, en yüksek enerji seviyesinde(en dış katman) bulunan değerlik elektronları transfer edildiğinde birtakım değişiklikler olur. Atomlar iyonik bağ oluşturduklarında, elektronlarını transfer ederken, Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page

23 kovalent bağ oluşturduklarında da en dış katmanda yer alan elektronlarını paylaşırlar. Amerikalı kimyacı G. N. Lewis, bir atomun değerlik elektronlarının her birini bir nokta ile atomun çevresine dizmiş ve oluşan bu gösterim şekline Lewis elektron nokta gösterimi adı verilmiştir. Bir elementin Lewis sembolü gösterilirken, sembolünün çevresine her bir değerlik elektronuna karşılık bir nokta ya da benzeri bir sembol konulur ve gösterim yapılmış olur. Örneğin 3Li elementinin sembolü dış katmanında bir elektron bulunduğu için bir nokta ile gösterilir. Li sembolünün çevresindeki 1 elektron noktası, değerlik elektron ayısının 1 olduğunu gösterir. 1A grubunda yer alan tüm elementlerin değerlik elektron sayısı 1 olduğu için tüm 1A grubu elementlerinin Lewis gösteriminde sembollerinin yanında bir nokta bulunur. Periyodik cetvelde yer alan A grubu elementlerinin Lewis sembolleri aşağıdaki gibidir. Yukarıda Lewis gösterimleri yapılan elemenlerle aynı grupta olup, altlarında yer alan elementlerin de Lewis gösterimleri aynıdır. Bir atomun değerlik elektron sayısı dörtten fazla olduğunda, elektronlar atom sembolünün çevresine çiftler halnde yazılmaya başlanır. Örnek: Periyodik cetvelin 5A grubunda yer alan As elementinin Lewis gösterimini yapınız. Çözüm: İyonik bileşiklerin Lewis elektron nokta gösterimi Lewis elektron nokta gösterimi, çoğunlukla kovalent bağların oluşumu sırasında yapılır; ancak iyonik bağların oluşumunu açıklamak için de Lewis elektron nokta gösterimi kullanılabilir. Örneğin Sodyum atomu, klor atomuna elektron vererek tepkimeye girer ve NaCl bileşiğini oluşturur. Bileşik oluşumu ile ilgili elektron nokta gösterimi aşağıdaki gibi yazılır. Sodyum atomunun dış katmanında elektron kalmadığı için nokta konulmamıştır. Klorun bir elektron almasıyla dış katmanındaki elektron sayısı 8 olmuştur. Köşeli parantez kullanılarak yapılan gösterimde, Cl atomunun çevresindeki her bir elektronun aynı özellikte olduğu köşeli parantezle belirtilmiş olur. Benzer şekilde A grubundaki Ca elementi ile 7A grubundaki Cl elementinin oluşturduğu bileşiğin Lewis gösterimini yapalım. İYONİK BİLEŞİKLER Kimyasal olaylar sırasında atomun çekirdeğinde bir değişme olmaz; atomlar elektron alabilir ya da verebilirler. Bir atom elektron aldığında ya da verdiğinde oluşan taneciğe iyon adı verilir. Pozitif yüklü iyonlara katyon, negatif yüklü iyonlara anyon adı verilir. Örneğin, Sodyum atomunun 11 protonu ve 11 elektronu varken bir elektron verdiğinde 11 protonu ve 10 elektronu olur. Böylece net yükü 1+ olur. Cl atomunun 17 proton ve 17 elektronu varken, bir elektron aldığında 17 proton ve 18 elektronu olur. Böylece net yükü -1 olur. Oluşan iyonun yükünü sembolü sağ üst köşeye yazılır(na +, Cl - ). Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 3

24 Genel olarak, metal atomları elektron vererek katyon oluşturma eğilimindeyken, ametaller elektron alarak anyon oluşturma eğilimindedirler. Bu nedenle, metallerin ametallerle bağ oluşturması sırasında elektron metalden ametale transfer edilir ve iyonik bileşik oluşur. Örneğin NaCl bileşiğinde Na bir elektronunu Cl atomuna verir ve aralarında bir elektron alışverişi gerçekleşmiş olur. İyonik bileşiklerin oluşumu sırasındaki elektron transferi metal atomlarından ametal atomlarına doğrudur. Örneğin, Ca atomları oksijenle tepkimeye girdiklerinde, iki elektron kaybederek Ca + iyonuna dönüşürler. elektronları alan Oksijen atomları ise O - iyonlarına dönüşürler. İyon formülleri yazılırken pozitif ya da negatif yükün sayısı işaretinden önce yazılır. Şekilde verilen NaCl kristali incelendiğinde, artı ve eksi yüklü iyonların biribirini çekmesinden dolayı, çok sıkı bir şekilde tutundukları görülür. İyonik bileşiklerde küçük molekül birimlerinden söz edilemez. İyonik bileşiklerde kullanılan atomların altına yazılan katsayılar, iyonların basit, tamsayılı oranını göstermektedir. Bu nedenle sofra tuzunun formülü Na 3Cl 3 veya Na Cl değilde NaCl şeklinde basit tamsayılarla gösterilecek şekilde yazılır. İyonik bileşiklerin formülleri, atomlarının basit tamsayılı oranlarını gösterdiği için, bu bileşiklerin formül birimlerinden bahsedilebilir. NaCl bileşiğinin bir formül birimi, bir Na + ve bir Cl - taneciklerinden oluşur. CaCl bileşiğinin bir formül birimi bir Ca + ve iki Cl - iyonundan oluşur. Na + ve Cl - gibi tek tanecikli basit iyonların yanında, çok sayıda atomun biraraya gelmesiyle oluşmuş poliatomik iyonlar da vardır( ). Bu iyonlar çok sayıda atomun moleküler yapıda biraraya gelmesi ve net bir pozitif ya da negatif yüke sahip olmasıyla oluşurlar(bakınız tablo). İyonların kimyasal özellikleri kendilerini oluşturan atomlardan farklıdır. Poliatomik iyonlara, hücrelerde, minerallerin yapısında, okyanuslarda, besinlerde çok fazla miktarda rastlayabiliriz. Periyodik cetvelde yer alan elementlerin soygaz atomlarına yakın dizilmiş olanları elektron alırken veya verirken elektron dizilimlerini soygaz atomlarının elektron dizilimine benzetmeye çalışırlar. Çünkü soygazların elektron dizilimleri kararlıdır. Tepkimeye girme istekleri yoktur. Soygazların çevresinde olan atomlarda elektron düzenlerini soygazlarınki gibi yaparak kararlı olmaya çalışırlar. Örneğin, Na atomu bir elektron verdiğinde oluşan iyonun elektron düzeni kendinden önce gelen soygazinki(ne) gibi olur ve kararlı hale geçer. Klor atomu ise elektron düzenini kendisinden bir sonra gelen soygaza(ar) benzetmek için bir elektron alarak kararlı hale geçer. Periyodik cetvelin solunda ve sağında yer alan iyonların yüklerinin hatırlanması diğer atomların yüklerinin hatırlanmasından daha kolay olur. Aşağıdaki tablo bu elementlerin iyon yüklerini bir periyodik cetvel üzerinde göstermektedir. 1A grubu elementleri 1+, A grubu elementleri +, 7A grubu elementleri 1-, 6A grubu elementleri - iyonları oluşturmaktadır. Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 4

25 İyonik Bileşiklerin Formüllerinin Yazılması Bütün kimyasal bileşikler elektriksel olarak nötr'dür. O halde bir iyonik bileşik oluşumunda iyonlar, toplam artı yükleri, toplam eksi yüklere eşitleyecek bir oranda birleşmelidir. Başka bir deyişle artı yükler toplamı, eksi yükler toplamına eşit olmalıdır. NaCl iyonik bileşiğinde artı yüklerin eksi yüklere oranı 1 olduğu için Na + ve Cl - birebir birleşmektedir. Şeklin alt kısmındaki gösterime Lewis gösterimi adı verilir. Bu gösterimde atomların en dış katmanlarında yer alan elektronlar(değerlik elektronları) elektron alışverişinde kullanılır. Atomların değerlik elektronlarının noktalarla gösterimine de elektron nokta gösterimi adı verilir. Sodyumun en dış katmanında yer alan bir elektronunu, son katmanında 7 elektron bulunduran Cl atomuna vermesiyle her iki tanecikte kararlı hale gelir. İyonik bileşiklerin molekül birimleri olmadığı için, atomlar arasındaki oranın basit ve tamsayılı bir oran çıkması gerekir. Aşağıdaki basamaklar uygulanarak iyonik bir bileşiğin formülü yazılabilir. 1. Formülde önce artı yüklü iyon oluşur.. Kullanılacak atom sayıları formül biriminin elektriksel olarak nötr olmasını sağlamalıdır. 3. Kullanılacak atom sayıları en küçük tamsayılarla ifade edilebilene kadar birbirine bölünerek basit bir formül oluşturulmalıdır. Örneğin, iyonik bileşikteki atomların tümü çift sayılı ise hepsi 'ye bölünerek basitleştirilmelidir. Bu işlem sayılar birbirine bölünemeyecek hale gelene kadar devam ettirilmelidir. 4. Bileşik formülünde iyonların yükleri son durumda gösterilmemelidir. Atomun formüldeki sayısı 1 ise, sayı yazılmadan formül yazılmalıdır. Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 5

26 Örnek: Örnek: Aşağıdaki maddelerden hangileri iyonik, hangileri kovalent yapılı(moleküler) bileşiktir? ( 11Na, 7N, 8O, 17Cl, 16S, 9F, 0Ca, 6C, 53Br, 6Fe, 15P, 8Pb, Elementlerin alabileceği değerlikler ve periyodik cetveldeki grupları için yukarıda verilen değerlik tablosunu kullanınız.) A) N O B) Na O C) CaCl D) SF 4 E) CBr 4 F) FeS G) P 4O 6 H) PbF Örnek: Aşağıdaki element çiftlerinin oluşturduğu iyonik bileşiklerin formüllerini yazınız.(mg, Ba = A, Al = 3A, O ve S = 6A, Cl = 7A grubu elementleridir.) A) Ba ve S B) Al ve Cl C) Al ve O D) Mg ve poliatomik iyonu Çözüm: A) Ba elementi A grubunda olduğuna göre iyonunun yükü + olur. S elementi 6A grubundadır ve iyonunun yükü - olur. Ba + ve S - iyonlarının yükleri birbirine eşit ve zıt olduğuna göre atomların 1'e 1 oranında birleşmesi gerekir. Böylece toplam yük sıfıra eşitlenmiş olur. Oluşan bileşiğin formülü BaS olarak yazılır. Atomların altına 1 sayılarının yazılmadığına ve iyon yüklerinin formülde gösterilmediğine dikkat ediniz. Bu örnekte görüldüğü gibi iyon yükleri birbirine eşitse atomların katsayıları herzaman bir olur. B) Soruda verilen bilgiler kullanılırsa Al ve Cl atomlarının iyonlarının Al 3+ ve Cl - olduğu görülür. Oluşacak bileşiğin toplam yükünün sıfır olabilmesi için 1 tane Al 3+ iyonuna karşılık, 3 tane Cl - iyonunun kullanılması gerekir. Bu durumda oluşan bileşiğin formülü, AlCl 3 olur. 1(3+) + 3(1-) = 0 Bu örnekte görüldüğü gibi anyon ve katyon yükü eşit değilse, katyon ve anyon yanyana yazıldıktan sonra, birinin yükü diğerinin katsayısı olacak şekilde bir çapraz taşıma yapılırsa yine aynı sonuca ulaşılır. Taşınan sayılar birbirine bölünebiliyorsa, basit birbirine bölünemeyen tamsayılara ulaşana kadar bölme işlemi yapılarak formül bulunur. C) Al ve O elementlerinin iyonları Al 3+ ve O - şeklindedir. Bileşiğin formülündeki artı yüklerin sayısı ile eksi yüklerin sayısı birbirine eşit olacağından tane Al 3+ ile 3 tane O - alınmalıdır. Al 3+ (3+) = 6+ 3 O - 3(-) = 6- toplam = 0 Bu nedenle bileşiğin formülü Al O 3 olur. Ya da, ile aynı sonuca ulaşılır. Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 6

27 D) Mg elementi A grubunda olduğuna göre iyonu Mg + şeklinedir. Poliatomik iyonların varlığında da formül bulma işlemi aynı şekilde gerçekleştirilmektedir. 1 tane Mg + ve tane iyonu kullanıldığında yüklerin toplamı sıfır olacaktır. Bu durumda poliatomik iyonun altına 1'den farklı bir sayı yazılacağı için poliatomik iyon parantez içine alınarak formül oluşturulmalıdır. 1 tane Mg + ve tane ile toplam yük = 1(+) + (1-) = 0 olur Mg(NO 3) olur. Geçiş elementlerinin katyonları Geçiş elementleri periyodik cetvelin ortasında yer almaktadırlar. Grup numaraları 3B ile başlamakta ve B ile bitmektedir(iupac sistemine göre 3 ile 1 gruplar). Geçiş elementleri metalloidlerin solunda yer alırlar ve tümü metaldir. Demir, bakır, krom, gümüş ve altın gibi tanınan elementler B gruplarında yer alırlar. Geçiş metallerinin birçoğu 1A ve A grubu metallerinden daha az reaktiftirler; ancak ametallerle tepkimeye girdiklerinde onlar gibi iyonik bileşikler oluştururlar. Geçiş metallerinin iyon yükleri 1A ve A grubundaki elementlerin iyon yükleri gibi sabit bir değere sahip değildir. Geçiş elementlerinin belki de en önemli özelliklerinden birisi, birçoğunun bileşik oluştururken farklı değerliklere sahip olabilmeleridir. Örneğin, demir Fe + ve Fe 3+ gibi iki farklı iyon oluşturabilir. Bu durumda demir bir ametalle birden farklı formüle sahip bileşik oluşturabilir. Örneğin, Cl - iyonuyla FeCl ve FeCl 3 gibi iki farklı bileşik oluşturabilir. Oksijenle FeO ve Fe O 3 bileşiklerini oluşturabilir. Bu bileşiklerde de toplam yükün sıfır olduğu görülmektedir. Bazı geçiş metallerinin çok bilinen iyonları tabloda verilmiştir.tabloda verilen iyonu, moleküler maddelerdeki gibi iki atomlu bir yapıya sahip olan tek metal iyonudur. Cıvanın Hg + şeklinde bir iyonu yoktur. Geçiş elementlerinin hemen peşinden gelen bazı A grubu metalleri de farklı yüklü iyonlar oluşturabilmektedir. Bunlardan en çok bilinenleri Pb ve Sn'dir. Her ikisi de + ve 4+ yüklü iyonlar oluşturmakta ve aynı ametalle farklı kimyasal formülleri olan bileşikler oluşturabilmektedir. Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 7

28 Bazı Poliatomik İyonların Formülleri ve Adları Amonyum iyonu Hidronyum iyonu Hidroksit iyonu Siyanür iyonu Nitrit iyonu Nitrat iyonu veya Hipoklorit iyonu Klorit iyonu Klorat iyonu Bazı Geçiş Metalleri ve Geçiş Metallerini Takip Eden Metallerin İyonları Titanyum Ti +, Ti 3+, Ti 4+ Krom Cr +, Cr 3+ Mangan Mn +, Mn 3+ Demir Fe +, Fe 3+ Cobalt Co +, Co 3+ Nikel Ni + Bakır Cu +, Cu + Çinko Zn + Gümüş Ag + Kadmiyum Cd + Altın Au +, Au 3+ Cıva, Hg + Kalay Sn +, Sn 4+ Kurşun Pb +, Pb 4+ Bizmut Bi 3+ Perklorat iyonu Permanganat iyonu Asetat iyonu Okzalat iyonu Karbonat iyonu Hidrojen karbonat iyonu(bikarbonat) Sülfit iyonu Sülfat iyonu Hidrojen sülfit iyonu(bisülfit) Hidrojen sülfat iyonu(bisülfat) Tiyosiyanat iyonu Tiyosülfat iyonu Kromat iyonu Dikromat iyonu Fosfat iyonu Monohidrojen fosfat iyonu Dihidrojen fosfat iyonu Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 8

29 Yükseltgenme Basamağı Metal ve ametal atomları arasında elektron alışverişi sonucunda iyonik bileşikler, ametal-ametal atomları arasında ise elektron ortaklığına dayalı kimyasal bağlar kurularak kovalent yapılı(moleküler) bileşikler oluşur. İyonik bileşiklerde metal atomu elektron vererek (+) yüklü katyon haline dönerken, ametal atomu da elektron alarak (-) yüklü anyon haline dönüşür. Kovalent bağ oluşurken ametal atomları elektronları ortak kullandıkları için net bir şekilde elektron alan ya da veren atom şeklinde bir belirleme yapılamaz. Örneğin, su molekülleri oluşurken oksijen atomu iki hidrojen atomunun herbirinin bir elektronunu ortak kullanır ve son yörüngesindeki elektron sayısını sekiz yapmış olur. Bu iki elektronu hidrojenden tümüyle koparmamış olmasına rağmen, son enerji seviyesindeki bu fazladan iki elektron nedeniyle oksijen - yükseltgenme basamağına sahip olur. Hidrojenlerin her biri birer elektronlarını oksijenin paylaşmasına izin verdikleri için herbirinin yükselgenme basamağı 1+ olur. Bu durumda kovalent yapılı bileşiklerde, iyon yükü yerine, atomların bileşik içerisindeki durumlarını daha iyi açıklayabileceğimiz yükseltgenme basamağı tanımlamasını kullanmak daha doğru olur. Yükseltgenme basmaklarının belirlenmesi sırasında bazı kurallara uyulması gerekir. Bu kuralların uygulanması sırasında dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, elektriksel olarak nötr olan bileşiklerde yükseltgenme basamakları toplamı sıfır olmalıdır. İyon yapılı bir madde için, yükseltgenme basamaklarının toplamı iyonun yüküne eşit olacaktır.yükseltgenme basamağı bulunurken aşağıdaki kurallar sırasıyla takip edilerek herbir elementin yükseltgenme basamağı belirlenir. 1. Element atomlarının yükseltgenme basamağı sıfırdır. Na(k), O (g), O 3(g), Hg(s) gibi element haldeki maddelerin yükseltgenme basamağı sıfırdır.. Bir monoatomik iyonun yükseltgenme basamağı iyon yüküne eşittir. Na + iyonunun yükseltgenme basamağı 1+'dır. 3. Flor elementinin bileşiklerindeki yükseltgenme basamağı 1-'dir. 4. 1A grubu elementleri(li, Na, K, Rb gibi) bileşiklerinde 1+ yükseltgenme basamağına sahiptirler. 5. A grubu elementleri(mg, Ca, Ba gibi) bileşiklerinde + yükseltgenme basamağına sahiptirler. 6. 3A grubu elementleri(al) bileşiklerinde 3+ yükseltgenme basamağına sahiptir. 7. Hidrojen elementi bileşiklerinde genellikle 1+ yükseltgenme basamağına sahiptir; ancak metallerle bileşik oluşturduğunda(metal hidrürlerinde) 1- yükseltgenme basamağına sahip olur. 8. Oksijen elementi bileşiklerinde genellikle - yükseltgenme basamağına sahiptir; ancak peroksitlerinde yükseltgenme basamağı 1- iken, süperoksitlerinde 1/- dir. Oksijen yalnızca flor ile oluşturduğu bileşiklerde + yükseltgenme basamağına sahiptir(of bileşiğinde oksijenin yükseltgenme basamağı +'dır). 9. 7A grubu elementlerinin yükseltgenme basamağı genellikle 1-'dir A grubu elementlerinin yükseltgenme basamağı genellikle -'dir A grubu elementlerinin yükseltgenme basamağı genellikle 3-'dir. 1. Yükseltgenme basamağının belirlenmesinde, bu kurallar arasında bir çakışma olursa, düşük numaralı kural doğru kabul edilerek yükseltgenme basamağı belirlenmelidir. Örnek: Aşağıdaki bileşik ve iyonlardaki atomların yükseltgenme basamaklarını belirleyiniz. a) CO b) SF 6 c) Çözüm: Kurallar sırasıyla takip edilirse yükseltgenme basamakları belli olanlar yerlerine yazılıp gerekli katsayılarla çarpılarak eşitlikler oluşturulursa tümünün yükseltgenme basamakları belirlenmiş olur. Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 9

30 İyonik Bileşiklerin Adlandırılması İyonik bileşikler adlandırılırken aşağıdaki kurallara göre bir adlandırma yapılır. Pozitif İyonların adlandırılması 1a. Tek cins katyon oluşturan metallerin iyonları metalin adının sonuna iyon eki getirilerek adlandırılır. Örneğin, Mg + iyonunun adı magnezyum iyonudur. 1b. Birden fazla türde katyon oluşturan metalleri adlandırırken, iyonun taşıdığı yükü gösterecek şekilde adlandırılması gerekir. İyonun yükü iyonun adının peşine, parantez içerisinde Romen rakamıyla yazılarak adlandırılır. Örneğin Cu + iyonunun adı bakır(ii) iyonu, Cu + iyonunun adı bakır(i) iyonudur. Negatif iyonların adlandırılması a. Tek atomlu bir anyonun ametal adının sonuna -ür iyonu eki getirilerek adlandırma yapılır. Anyon O - iyonu ise -it iyonu ekini alır. Örneğin, P 3- iyonuna fosfür iyonu, Cl - iyonuna klorür iyonu adı verilir. 7A grubundaki anyonların iyonlarına genel olarak halojenür iyonları adı verilir. b. Poliatomik anyonların adları tabloda verilmiştir. Bu iyonların adlarının ezberlenmesi gerekir. Örnek: Aşağıda verilen iyon çiftleri arasında oluşacak iyonik bileşiğin formülünü yazarak adlandırınız. 1) K + ve Cl - ) K + ve Br - 3) Ca + ve Cl - 4) Ca + ve I - 5) Mg + ve I - 6) Na + ve S - 7) Na + ve N -3 8) Ba + ve F - 9) Al +3 ve Cl - 10) Al +3 ve S - 11) Al +3 ve O - 1) Na + ve O - 13) Mg + ve O - 14) Ba + ve O - 15) Al +3 ve N -3 16) Cu +1 ve Cl - 17) Cu + ve Cl - 18) Cu +1 ve O - 19) Cu + ve O - 0) Cu + ve S - 1) Ag + ve Cl - ) Ag + ve O - 3) Fe + ve O - 4) Fe + ve Cl - 5) Fe +3 ve Cl - 6) Pb +4 ve O - 7) Pb + ve Cl - 8) Ag + ve NO 3 9) NH 4 ve Cl - 30) NH 4 ve NO 3 31) Pb + ve NO 3 3) NH 4 ve CO 3 33) Sn + ve CO 3 34) Na + ve ClO 3 35) Ca + ve CrO 7 36) NH 4 ve CrO 7 37) Na + ve CrO 7 38) Li + ve CrO 4 39) Sn + ve CrO 4 40) Na + ve H - 41)Ca + ve H - 4) Al +3 ve OH - 43) Ba + ve S - 44) K + ve CN - Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 30

31 45) Ca + ve OH - 46) Mg + ve N -3 47) Na + ve Br - Örnek: Aşağıdaki iyonik bileşikleri adlandırınız. Bazı bileşiklerin adları yanlarına yazılmıştır. 1. AlCl 3 Aluminyum klorür. NaCl 3. Ca(NO 3) 4. MgBr 5. Al(NO 3) 3 6. Li 3N 7. LiCl 8. Li O 9. Na O 10. CaCl 11. CaO 1. CuCl 13. CuCl Bakır(II) klorür 14. Cu(NO 3) 15. FeBr FeBr 17. SnCl 18. SnCl 4 19.SnO 0. SnO 1. Sn(NO 3). Sn(OH) 3. Mg(OH) 4. KCN 5. NaCN Sodyum siyanür 6. Na Cr O 7 7. Sr 3(PO 4) 8. Ca(HCO 3) 9. PbF 4 Kurşun(IV) florür 30. PbSO Na SO 4 3. CaSO CuSO 4 Bakır(II) sülfat 34. CuCN 35. KNO Ag CO Al (CO 3) AlPO Na 3PO 4 40.(NH 4) SO 4 Amonyum sülfat 41. (NH 4) 3PO 4 4. (NH 4) Cr O Fe S NaClO Ca(ClO 3) 46. CaSO NH 4HSO CrCl KMnO SrCl 51. Ba 3N 5. CsNO Pb(NO 3) 54. SnCO NaHCO NH 4NO 57. NaNO 58. Ca(NO ) 59. Fe(OH) Ba 3P Örnek: Aşağıda adları verilmiş olan iyonik bileşiklerin formüllerini yazınız. 1. Gümüş klorür. Sodyum nitrat 3. Amonyum klorür 4. Amonyum karbonat 5. Amonyum sülfat 6. Amonyum bikarbonat 7. Sodyum bikarbonat 8. Kalsiyum bikarbonat 9. Sodyum hidroksit 10. Sodyum sülfat 11. Kalsiyum hidroksit 1. Baryum hidroksit 13. Magnezyum hidroksit 14. Aluminyum hidroksit 15. Aluminyum karbonat 16. Aluminyum sülfat 17. Bakır (I) hidroksit 18. Bakır (II) sülfat 19. Demir (III) hidroksit 0. Kalay (II) hidroksit 1. Demir (II) sülfat. Demir (III) fosfat 3. Bakır (I) klorür 4. Cıva (II) klorür 5. Magnezyum sülfat 6. Amonyum fosfat 7. Baryum nitrat 8. Demir (II) sülfür 9. Baryum fosfür 30. Kalsiyum siyanür 31. Lityum hidroksit 3. Lityum karbonat 33. Demir (III) fosfat 34. Demir (III) siyanür 35. Kalay (II) sülfat 36. Gümüş karbonat 37. Amonyum dikromat 38. Sodyum dikromat 39. Kalsiyum dikromat 40. Lityum karbonat 41. Baryum nitrat 4. Sodyum klorat 43. Demir (II) sülfür 44. Demir (III) sülfür 45. Magnezyum nitrür 46. Kurşun (IV) sülfür 47. Potasyum klorür 48. Aluminyum oksit CuSO 4.5H O gibi yapısında su tutabilen maddelere hidrat bileşikleri denir. Hidrat bileşikleri, iyonik bir bileşiğin yapısında belirli bir oranda su tutmasıyla oluşurlar. Adlandırılmalarında iyonik bileşiğin adı ve tuttuğu su molekülü sayısının bilinmesi gerekir. Su moleküllerinin sayısı aşağıdaki öneklerle belirtilir. Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 31

32 mono-=1 di-= tri-=3 tetra-=4 penta-=5 hekza-=6 hepta-=7 okta-=8 nona-=9 deka-=10 bu önekler hidrat kelimesinin önüne getirilerek adlandırma yapılır. CuSO 4.5H O bileşiğinin bu durumda adı Bakır(II) sülfat pentahidrat olur. FeCl 3.6H O bileşiğinin adı Demir(III)klorür hekzahidrat olur. Örnek: Aşağıda verilen hidrat bileşiklerinin formüllerini yazınız. A) Kalsiyum sülfat dihidrat B) Kalsiyum klorür hegza hidrat C) Baryum klorür dihidrat C) Manga (II klorür heptahidrat E) Bakır(II)sülfat pentahidrat F) Magnezyumsülfat heptahidrat Moleküler Bileşikler Daltonun atom teorisinde bahsettiği gibi, elementlerin atomları belirli bir oranda birleşerek bileşik moleküllerini oluştururlar. Günümüzdeki tanımıyla molekül iki ya da daha fazla atomdan oluşan ve elektriksel bakımdan nötr olan taneciklerdir. Bu tanım, hem bileşiklere hem de pek çok elemente uygulanabilir bir tanımdır. H O molekülü, 3 atomdan oluşan bir bileşik molekülü, O ise, iki atomdan oluşan bir element molekülüdür. Bir molekülde atomları birarada tutan elektriksel çekim kuvvetlerine kimyasal bağ adı verilir. Moleküler bileşiklerde, kimyasal bağlar atomların elektronlarını ortaklaşa kullanmaları ile oluşur. Molekülü oluşturan atomlar bu kuvvetlerin etkisiyle bir arada durarak tek bir tanecik gibi hareket ederler. Moleküllerden oluşan bir bileşiğin yapısını, o bileşiğin moleküllerinin formülüyle gösterebiliriz. Bir moleküler bileşiğin tek başına hareket edebilen her bir taneciğinin oluşturduğu formüle molekül formülü denir. Bir bileşiğin molekül formülü, o moleküllerin kaç atomun biraraya gelmesiyle oluştuğunu gösteren formüldür. Su ve sodyum klorür bileşiklerinin yapıları incelendiğinde, suyun her bir taneciğinin hidrojen atomu ile bir oksijen atomunun birarada durmasıyla oluşan moleküller olduğu görülür. Moleküller su içerisinde tek tek parçacıklar halindedirler. Sodyum klorür yapısı incelendiğinde iyonların birbirlerini çekerek bir yığın oluşturduklarını, artı ve eksi yüklü iyonların belirli bir düzende sıralandıklarını görebiliriz. Sodyum klorürde bir molekül birimi görebilmemiz sözkonusu değildir. Her sodyum iyonu altı klor iyonu tarafından, her klor iyonu da altı sodyum iyonu tarafından çevrilmişlerdir. Bir sodyum iyonunun bir tek klor iyonuna ait olduğunu söyleyebilmek mümkün değildir. Yani iyonik maddelerin bir molekül biriminden bahsedemeyiz. Onların formül birimlerinden bahsedebiliriz. Genel olarak, ametal atomlarının birleşmesiyle oluşan bileşiklere moleküler bileşikler adı verilir. Örneğin,hidrojen ve oksijen birleşerek suyu, karbon ve oksijen birleşerek CO veya CO bileşiklerini oluşturur. Moleküler bileşikler elementlerin birleşmesiyle oluşmalarının yanında, farklı bileşiklerin kimyasal tepkimeleri sonucunda da oluşurlar. Her ne kadar az sayıda ametal element varsa da, biraraya gelerek oluşturdukları maddeler inanılamayacak kadar fazladır. Bunun nedeni Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 3

33 ametal atomlarının biraraya geldiklerinde farklı dizilişlerde çok sayıda molekül oluşturabilmelerinden kaynaklanır. Oluşan bileşiklerdeki çeşitlilik karbon elementinin, hidrojen, oksijen ve azot gibi elementlerle oluşturduğu bileşiklerle maksimuma ulaşır. Moleküllerin boyutları çok küçük olabildiği gibi, dev boyutta moleküllerde oluşabilir. Birçok molekül kompleks bir yapıya sahiptir ve çok sayıda atomun biraraya gelmesiyle oluşurlar. Su molekülleri 3 atomlu iken çay şekeri(c 1H O 11) molekülü 45 atomludur. Bazı moleküller daha da büyük olabilir. Örneğin canlı vücudunda yer alan bazı organik maddeler milyonlarca atomun biraraya gelmesiyle oluşmuş moleküllerdir. Kovalent Bağlı bileşiklerde Lewis Gösterimi Ametallerin kendi aralarında elektronlarını ortaklaşa kullanarak oluşturdukları bileşiklere kovalent bağlı bileşikler adı verilir. Kovalent bileşiklerde bağların oluşumu Lewis elektron nokta gösterimi ile yapılır. Bu elementlerin soygaz elektron dizilimine ulaşmaları sırasında aşağıdaki kurallar uygulanır. Hidrojen kararlı moleküller oluştururken iki elektron paylaşır. Bu nedenle hidrojen duplet kuralına uyar. Duplet kuralı, dış katmanındaki elektron sayısını ikiye tamamlama kuralıdır. Örneğin iki hidrojen atomu, birer elektronlarını ortaklaşa kullanarak molekül oluştururken, her ikisi de duplet kuralına uymuş olur. Her hidrojen dış katmanındaki elektron sayısını iki yaparak kararlı hale gelmiş olur. Bir soygaz olan Helyum en dış katmanında iki elektron bulundurduğu için kararlı bir yapıya sahiptir; çünkü birinci katmanda bulunabilecek en yüksek elektron sayısı ikidir. Bu nedenle He kovalent bağ oluşturmaz. İkinci periyotta yer alan ametallerin dış katmanlarındaki elektron sayılarını sekize tamamlamaları gerekir. Bu nedenle, bu elementlerin oktet kuralı adı verilen, dış katmanlarındaki elektron sayılarını sekize tamamlama kuralına uymaları gerekir. Örneğin flor molekülü(f ) oluşurken Lewis elektron nokta gösterimi aşağıdaki gibi yapılır(f elementi 7A grubundadır ve değerlik elektron ayısı 7'dir). Flor molekülünde iki atom arasında bir çift elektron bağ yapımında kullanılmıştır. Bu elektron çiftine ortaklanmış(bağ yapmış) elektron çifti, flor atomunun etrafında yer alan ve bağ yapımına katılmamış elektron çiftlerine ortaklanmamış elektron çiftleri adiı verilir. Bağ yapımına katılan atomlar aynı cins atomlarsa oluşan bağa apolar kovalent bağ denir. Ne elementi 8A grubunda yer aldığı ve okteti de tamam olduğu için kararlı bir yapıdadır. Bu nedenle başka element atomlarıyla kovalent bağ oluşturmaz. İkinci periyotta yer alan elementlerin kendi aralarında oluşturdukları moleküllerin Lewis elektron nokta gösterimleri yapılırken aşağıdaki kurallar uygulanır. 1. Molekülü oluşturan bütün atomların değerlik elektron sayıları toplanır. Burada önemli olan elektronların hangi atomdan geldiği değil, toplam elektron sayısıdır. Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 33

34 . Bir elektron çifti, iki atom arasında bir bağ oluşturacak şekilde yerleştirilir. 3. Kalan elektronlar, hidrojen duplet kuralına, diğer. periyot ametalleri oktet kuralına uyacak şekilde dağıtılır. Bu kuralların nasıl uygulanacağını, birkaç moleküle uygulayarak görelim. Su molekülünü oluşturan hidrojenin değerlik elektron sayısı 1, oksijenin değerlik elektron sayısı altıdır. Su molekülü(h O), hidrojen atomu ve 1 oksijen atomundan oluştuğuna göre, su molekülündeki toplam değerlik elektron sayısı, = 8 değerlik elektronu Bağ başına bir çift elektron kullanarak iki tane O - H bağı oluşturalım. Yukarıda görüldüğü gibi, artık bağ yapımında kullanılan bir çift elektron yerine çizgi ile bir bağ gösterimini yapıyoruz. Bu gösterim bundan sonra elektron çifti yerine kullanacağımız gösterimdir. Kalan elektronlar(8-4 = 4 elektron), atomlar duplet ve oktet kurallarına uyacak şekilde dağıtılırsa, hidrojen zaten duplet kuralına uyduğu için oksijenin etrafına iki çift elektron daha yazılır. Böylece oksijen de oktet kuralına uymuş olur. İkinci örnek olarak CO molekülünün Lewis elektron nokta gösterimini yapalım. C elementinin değerlik elektron sayısı 4, O elementinin değerlik elektron sayısı 6 olduğuna göre, = 16 değerlik elektronu arasında önce birer bağ oluşturulur. Bir C atomuna tane O atomu birer çift elektron(1 bağ) ile bağlanır. Kalan elektronlar her atomun soygaz elektron düzenine ulaşabilmesi için dağıtılır(önce dışarıdaki atomlar doldurulur). Toplam değerlik elektron sayısını yukarıdaki gibi dağıttımızda molekül tamamlanmış gibi görünmektedir; ancak ortada yer alan karbonun oktet kuralına uymadığına dikkat edilmesi gerekir. Başka bir deyişle Lewis elektron nokta gösterimi yukarıdaki şekliyle doğru değildir. Bu gibi durumlarda çevredeki elektronlar atomlar arasında birer bağ oluşturacak şekilde çiftler halinde yerleştirilir. Tüm atomların elektron sayıları incelendiğinde hepsinin oktet kuralına uyduğu görülür. Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 34

35 Örnek: Aşağıdaki bileşik moleküllerinin Lewis elektron nokta gösterimlerini yapınız. a) HF b) N CH 4 c) NH 3 d) CH 4 e) CF 4 Çözüm: Molekül Toplam Değerlik e - Tek bağlı gösterim Kalan değerlik e - Oktete uygun durum Oktet ve duplet Hidrojen içeren bileşikler Hidrojen diğer elementlerle çok çeşitli bileşikler oluşturabilir. Hidrojenin diğer elementlerle oluşturduğu bileşiklere ametal hidrürler adı verilir. Bazı basit ametal hidrürler aşağıdaki tabloda verilmiştir. Hidrojenin Ametal Elementlerle Oluşturduğu Basit Bileşik Örnekleri Grup Periyot 4A 5A 6A 7A CH 4 NH 3 H O HF 3 SiH 4 PH 3 H S HCl 4 GeH 4 AsH 3 H Se HBr 5 SbH 3 H Te HI Bu bileşikler bize, periyodik cetvelde yer alan elementlerin kaç hidrojen atomu ile birleşerek kararlı bir yapıya ulaştıklarını da göstermektedir. Bir ametal atomuyla birleşecek olan hidrojen sayısı o periyotta, hidrojenle birleşecek elementin soygaza ulaşana kadar kaç basamak yol alması gerektiğini gösterir. Örneğin, azotun Ne soygazının elektron düzenine ulaşabilmesi için üç basmak ilerlemesi gerekir. Bu durumda azot üç hidrojen Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 35

36 atomuyla birleşir. Aynı şekilde, oksijenin Ne soygazının elektron düzenine ulaşması için iki basmak ilerlemesi yani iki H atomuyla birleşmesi gerekir. Yukardaki tablo incelendiğinde aynı grupta bulunan elementlerin H ile oluşturdukları moleküllerdeki toplam atom sayıları da aynıdır. Karbon Bileşikleri:Organik Kimyanın Temeli Bütün elementler içerisinde, diğer elementlerle en fazla sayıda ve çeşitte bileşik oluşturabilen element organik kimyanın da temelini oluşturan karbondur. Organik kimya yapısında, C, H, N, O gibi elementleri barındıran maddeleri inceler. Organik kimya karbon kimyası olarak ta adlandırılabilir. Organik maddeler, büyük ve karmaşık yapılarda maddeler oldukları ve genellikle canlı organizmalaeda bulundukları için önceleri bu maddelere "hayatın gücü" anlamında organik maddeler denmiştir. 188 yılında Alman Kimyacı Friedrich Wöhler, laboratuvarda anorganik bir madde olan KCN'den organik bir madde olan üreyi elde etmiştir. Wöhler böylece organik maddelerin laboratuvar şartlarında da oluşabileceklerini ispatlamıştır. Organik maddelerin laboratuvarda elde edilmesinden sonra, yapılan çalışmalarda çıok fazla sayıda yeni organik maddeler üretilmiş ve günümüzde çok sayıda organik bileşik laboratuvar koşullarında sentezlenmiştir. Organik maddelerin çok çeşitte ve sayıda olmasının temel nedeni karbon elementinin çok sayıda ve çeşitlilikte bağlantılar kurabilmesindendir. Organik kimya çalışmaları Hidrokarbonlar'la başlar. Hidrokarbonlar karbon ve hidrojenden oluşmuş organik bileşiklerdir. En basit formüle sahip hidrokarbon metan(ch 4)'dır. Metan genel formülü C nh n+ olarak gösterilen( n bir tamsayıdır.) bir hidrokarbon serisinin ilk maddesidir. Bu seriyi oluşturan bileşiklere alkanlar adı verilir. Alkanların ilk altı üyesi kaynama noktaları ile birlikte aşağıda sıralanmıştır. Görüldüğü gibi molekül büyüdükçe kaynama noktası da yükselmektedir. Metan, etan, propan ve bütan bileşiklerinin molekül modelleri şekildeki gibidir. Bileşik Alkan Serisine Ait Hidrokarbon Bileşikleri 5 o C sıcaklıkta Fiziksel Adı Kaynama Noktası Yapısal Formülü Hali CH 4 Gaz Metan -161,5 CH 4 C H 6 Gaz Etan -88,6 CH 3CH 3 C 3H 8 Gaz Propan -4,1 CH 3CH CH 3 C 4H 10 Gaz Bütan -0,5 CH 3CH CH CH 3 C 5H 10 Sıvı Pentan 36,1 CH 3CH CH CH CH 3 C 6H 10 Sıvı Hekzan 68,7 CH 3CH CH CH CH CH 3 Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 36

37 C atomları birbirine bağlanarak bir halka oluşturmuş ise oluşan halkalı yapıdaki hidrokarbonlara siklo alkanlar adı verilir. Sikloalkanların genel formülü C nh n şeklindedir. Sikloalkanların formülleri aşağıdaki gibi gösterilir. Karbon atomları arasında bir tane ikili bağ içeren hidrokarbonlara alkenler, bir tane üçlü bağ içeren hidrokarbonlara alkinler adı verilir. Alkenler ve alkinler, yapılarında yer alan ikili ve üçlü bağlar nedeniyle doymamış hidrokarbonlar olarak bilinirler. Alkenlerin en küçük üyesi karbonlu olan eten veya etilen, alkinlerin en küçük üyesi karbonlu olan etin veya asetilen'dir. Bir hidrokarbon yapısında benzen halkası bulunduruyorsa, bu yapıdaki organik bileşiklere aromatik bileşikler denir. Benzen halkasında atomların dağılımı ve benzen halkasının değişik gösterimleri aşağıdaki gibidir. Hidrokarbonlar dışında yapısında oksijen ve azot gibi elementleri de içeren çok çeşitli organik bileşikler vardır. H ve C hariç diğer atomları içeren gruplara fonksiyonel gruplar adı verilir. Yapısındaki C zincirine bağlı en az bir tane -OH (hidroksil) fonksiyenel grubunu bulunduran maddelere alkoller denir. Alkolleri en basit iki üyesi olan metanol, etanol, iki hidroksil grubu içeren ve üç hidroksil grubu içeren üyelerinin formülleri aşağıdaki gibidir. Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 37

38 Yapısında bir karbon zincirine bağlı -COOH(karboksil grubu) içeren maddelere karboksilli asitler adı verilir. Karboksilli asitlerin en basit iki üyesinin formülleri ve adları aşağıdaki gibidir. Yapısında bir tane -COOH(karboksil grubu) ve bir tane de -NH (amino grubu) organik bileşiklerdir. En basit formüle sahip iki aminoasitin formülü ve adları aşağıdaki gibidir. Hidrofil ve Hidrofob Gruplar Organik bileşiklerin apolar olanları suda çözünmezler. Ancak fonksiyonlu grup içeren birçok organik bileşik suda çözünür. Suda çözünebilen bu organik maddeler polar yapıdadırlar. Bir bileşik suda çözünüyorsa, o bileşiğin su ile etkileşime girebilecek bir grup içermesi gerekir. Bir molekülde, su ile etkileşimini sağlayan ve onunla çekim kuvvetleri oluşturabilen kısma hidrofil(suyu seven) denir. Bu özelliği üzerinde taşıyan tanecikler su gibi polar çözücülerde kolaylıkla çözünürler. -OH, -COOH, -NH, -SO 3H gibi fonksiyonlu gruplar hidrofil gruplardır. Bir organik bileşiğin suyla etkileşmeyen ve sudan uzak durmaya çalışan ve çözünmeyen kısımlarına hidrofob(suyu sevmeyen) kısım denir. Hidrofobik moleküller apolar yapıya sahiptir ve suda çözünmezler. Hidrofob yapıdaki maddelere hidrokarbonlar ve yağlar örnek olarak gösterilebilirler. Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 38

39 Moleküler Bileşiklerin Adlandırılması İkili moleküler bileşiklerin adlandırılması İkili bileşiklerin adlandırılmasında aşağıdaki kurallar uygulanır. 1. Periyodik cetvelde metallere yakın olan element önce yazılır. Bunun istisnası, oksijenin klor, brom ve iyotla(florla değil) oluşturduğu bileşiklerde oksijen metallere daha yakın tarafta yer almasına rağmen sonra yazılır.. İki element aynı grupta yer alıyorsa, grupta aşağıda olan element ilk olarak söylenir. 3. İkinci elementin adının sonuna -ür eki getirilir. 4. Daha önce verdiğimiz yunanca sayı önekleri kullanılarak atom sayıları söylenir. Mono- öneki ilk element için hiçbir zaman kullanılmaz. İkili moleküler bileşiklerde adlandırma yapılırken, bileşiğin molekülündeki elementleri ve atom sayılarını belirtmemiz gerekir. Formüldeki ilk elementin adı belirlenir. Daha sonra ikinci elementin adı belirlenerek sonuna -ür eki getirilir. Bileşiğin adı oluşturulurken varsa ilk elementin atom sayısını adının önüne getirerek, yine aynı şekilde ikinci elementin atom sayısını adının önüne getirerek, oluşan parçaları birleştirerek adlandırmayı tamamlamalıyız. PCl 5 bileşiğindeki ilk element fosfordur ve bir tanedir. İkinci element klor ve atom sayısı 5(penta) olduğuna göre olduğuna göre, bileşiğin adı fosfor pentaklorür olur. Hidrojenli ikili moleküler bileşikler okunurken, hidrojenin atom sayısı söylenmeden de adlandırma yapılır. Hidrojenli bileşiklerde, hidrojenle bileşik oluşturan elementin hangi grup elementi olduğu bilinirse, moleküldeki hidrojen sayısının da kaç olacağı bulunabilir. Örneğin Hidrojen sülfür bileşiğinde S elementi 6A grubunda olduğuna göre, elektron sayısını 8A grubundaki soygaz gibi yapmak isteyeceği için iki hidrojenle birleşecektir. Böylece molekülde kaç hidrojen olduğu da bilinecektir. Örnek: Cl O diklor monoksit NF 3 azot triflorür N O 4 diazot tetraoksit P 4S 10 tetrafosfor dekasülfür Mustafa Atalay mustafaatalay.wordpress.com Page 39

PERİYODİK CETVEL. Yanıt : D. www.kimyahocam.com. 3 Li : 1s2 2s 1 2. periyot 1A grubu. 16 S : 1s2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4 3.

PERİYODİK CETVEL. Yanıt : D. www.kimyahocam.com. 3 Li : 1s2 2s 1 2. periyot 1A grubu. 16 S : 1s2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4 3. PERİODİK CETVEL Periyodik cetvel, elementlerin atom numaraları temel alınarak düzenlenmiş bir sistemdir. Periyodik cetvelde, nötr atomlarının elektron içeren temel enerji düzeyi sayısı aynı olan elementler

Detaylı

1. ATOMLA İLGİLİ DÜŞÜNCELER

1. ATOMLA İLGİLİ DÜŞÜNCELER 1. ATOMLA İLGİLİ DÜŞÜNCELER Democritus Maddenin tanecikli yapıda olduğunu ileri sürmüş ve maddenin bölünemeyen en küçük parçasına da atom (Yunanca a-tomos, bölünemez ) adını vermiştir Lavoisier Gerçekleştirdiği

Detaylı

PERİYODİK CETVEL

PERİYODİK CETVEL BÖLÜM4 W Periyodik cetvel, elementlerin atom numaraları esas alınarak düzenlenmiştir. Bu düzenlemede, kimyasal özellikleri benzer olan (değerlik elektron sayıları aynı) elementler aynı düşey sütunda yer

Detaylı

Periyodik Tablo(sistem)

Periyodik Tablo(sistem) Periyodik Tablo(sistem) Geçmişten Günümüze Periyodik Tablo Bilim adamları elementlerin sayısı arttıkça bunları benzer özelliklerine göre sıralamaya çalışmışlardır.(bunu süpermarketlerdeki ürünlerin dizilişlerine

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ. Atomların Yapısı

MALZEME BİLGİSİ. Atomların Yapısı MALZEME BİLGİSİ Dr.- Ing. Rahmi ÜNAL Konu: Atomların Yapısı 1 Atomların Yapıları Atomlar başlıca üç temel atom altı parçacıktan oluşur; Protonlar (+ yüklü) Nötronlar (yüksüz) Elektronlar (- yüklü) Basit

Detaylı

ATOM BİLGİSİ I ÖRNEK 1

ATOM BİLGİSİ I  ÖRNEK 1 ATOM BİLGİSİ I Elementlerin özelliklerini ta ıyan en küçük yapıta ı atomdur. Son çözümlemede, bütün maddelerin atomlar toplulu u oldu unu söyleyebiliriz. Elementler, aynı tür atomlardan, bile ik ve karı

Detaylı

Element atomlarının atom ve kütle numaraları element sembolleri üzerinde gösterilebilir. Element atom numarası sembolün sol alt köşesine yazılır.

Element atomlarının atom ve kütle numaraları element sembolleri üzerinde gösterilebilir. Element atom numarası sembolün sol alt köşesine yazılır. Atom üç temel tanecikten oluşur. Bunlar proton, nötron ve elektrondur. Proton atomun çekirdeğinde bulunan pozitif yüklü taneciktir. Nötron atomun çekirdeğin bulunan yüksüz taneciktir. ise çekirdek etrafında

Detaylı

Serüveni 2.ÜNİTE:ATOM VE PERİYODİK SİSTEM ATOMUN BÖLÜNEBİLİRLİĞİ ATOM ALTI TANECİKLER

Serüveni 2.ÜNİTE:ATOM VE PERİYODİK SİSTEM ATOMUN BÖLÜNEBİLİRLİĞİ ATOM ALTI TANECİKLER Serüveni 2.ÜNİTE:ATOM VE PERİYODİK SİSTEM ATOMUN BÖLÜNEBİLİRLİĞİ ATOM ALTI TANECİKLER ATOMUN BÖLÜNEBİLİRLİĞİ: ATOM ALTI TANECİKLER SÜRTÜNME İLE ELEKTRİKLENME ELEKTROLİZ DENEYİ FARADAY SÜRTÜNME İLE ELEKTRİKLENME:

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU. hasanyolcu.wordpress.com

Yrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU. hasanyolcu.wordpress.com Yrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU hasanyolcu.wordpress.com En az iki atomun belli bir düzenlemeyle kimyasal bağ oluşturmak suretiyle bir araya gelmesidir. Aynı atomda olabilir farklı atomlarda olabilir. H 2,

Detaylı

PERİYODİK CETVEL-ÖSS DE ÇIKMIŞ SORULAR

PERİYODİK CETVEL-ÖSS DE ÇIKMIŞ SORULAR PERİODİK CETVEL-ÖSS DE ÇIKMIŞ SORULAR 1. Bir elementin periyodik cetveldeki yeri aşağıdakilerden hangisi ile belirlenir? A) Atom ağırlığı B) Değerliği C) Atom numarası D) Kimyasal özellikleri E) Fiziksel

Detaylı

PERİYODİK CETVEL Mendeleev Henry Moseley Glenn Seaborg

PERİYODİK CETVEL Mendeleev Henry Moseley Glenn Seaborg PERİYODİK CETVEL Periyodik cetvel elementleri sınıflandırmak için hazırlanmıştır. İlkperiyodik cetvel Mendeleev tarafından yapılmıştır. Mendeleev elementleri artan kütle numaralarına göre sıralamış ve

Detaylı

Nötr (yüksüz) bir için, çekirdekte kaç proton varsa çekirdeğin etrafındaki yörüngelerde de o kadar elektron dolaşır.

Nötr (yüksüz) bir için, çekirdekte kaç proton varsa çekirdeğin etrafındaki yörüngelerde de o kadar elektron dolaşır. ATOM ve YAPISI Elementin özelliğini taşıyan en küçük parçasına denir. Atom Numarası Bir elementin unda bulunan proton sayısıdır. Protonlar (+) yüklü olduklarından pozitif yük sayısı ya da çekirdek yükü

Detaylı

ATOM BİLGİSİ Atom Modelleri

ATOM BİLGİSİ Atom Modelleri 1. Atom Modelleri BÖLÜM2 Maddenin atom adı verilen bir takım taneciklerden oluştuğu fikri çok eskiye dayanmaktadır. Ancak, bilimsel bir (deneye dayalı) atom modeli ilk defa Dalton tarafından ileri sürülmüştür.

Detaylı

Serüveni PERİYODİK ÖZELLİKLER DEĞİŞİMİ

Serüveni PERİYODİK ÖZELLİKLER DEĞİŞİMİ Serüveni PERİYODİK ÖZELLİKLER DEĞİŞİMİ PERİYODİK ÖZELLİKLERİN DEĞİŞİMİ ATOM YARIÇAPI Çekirdeğin merkezi ile en dış kabukta bulunan elektronlar arasındaki uzaklık olarak tanımlanır. Periyodik tabloda aynı

Detaylı

İÇİNDEKİLER TEMEL KAVRAMLAR - 2. 1. Atomlar, Moleküller, İyonlar...36. 1.2. Atomlar...36. 1.2. Moleküller...37. 1.3. İyonlar...37

İÇİNDEKİLER TEMEL KAVRAMLAR - 2. 1. Atomlar, Moleküller, İyonlar...36. 1.2. Atomlar...36. 1.2. Moleküller...37. 1.3. İyonlar...37 vi TEMEL KAVRAMLAR - 2 1. Atomlar, Moleküller, İyonlar...36 1.2. Atomlar...36 1.2. Moleküller...37 1.3. İyonlar...37 2. Kimyasal Türlerin Adlandırılması...38 2.1. İyonların Adlandırılması...38 2.2. İyonik

Detaylı

7. Sınıf Maddenin Tanecikli Yapısı ve Çözünme Kazanım Kontrol Sınavı

7. Sınıf Maddenin Tanecikli Yapısı ve Çözünme Kazanım Kontrol Sınavı 7. Sınıf Maddenin Tanecikli Yapısı ve Çözünme Kazanım Kontrol Sınavı 1- Bir katyona ait atom parçacıkları ve sayısını gösteren sütun grafiği aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir? Öğretmen: Çocuklar bu

Detaylı

Kimyafull Gülçin Hoca

Kimyafull Gülçin Hoca 1.ÜNİTE MODERN ATOM TEORİSİ 1. BÖLÜM: Atomla İlgili Düşünceler 1. Dalton Atom Modeli 2. Atom Altı Tanecikler Elektronun Keşfi Protonun Keşfi Nötronun Keşfi 0 Kimyafull Gülçin Hoca DALTON ATOM MODELİ Democritus

Detaylı

2. HAMLE web:

2. HAMLE web: 2. HAMLE Nötron sayısı İZOTOP ATOM 1-Proton sayıları... nötron ve kütle numaraları.. atomlardır. 2-İzotop atomların fiziksel özellikleri. 3-Nötr izotop atomlar kimyasal özellikleri. 4-İzotop atomlar aynı

Detaylı

2.ÜNİTE:ATOM VE PERİYODİK SİSTEM ATOM ALTI TANECİKLER

2.ÜNİTE:ATOM VE PERİYODİK SİSTEM ATOM ALTI TANECİKLER 2.ÜNİTE:ATOM VE PERİYODİK SİSTEM ATOM ALTI TANECİKLER ATOM ALTI TANECİKLER: Atom numarası=proton sayısı=çekirdek yükü Kütle numarası (Nükleon sayısı)=proton sayısı+ nötron sayısı Kütle No iyon yükü Atom

Detaylı

MADDE VE ENDüSTRi ünite 4

MADDE VE ENDüSTRi ünite 4 Johann Wolfgang öbereiner PERİOİK SİSTEMİN TARİHSEL GELİŞİMİ Johann Wolfgang öbereiner Elementleri belirli bir düzene koymak için ilk çalışmayı yaptı. Alman kimyacı benzer fiziksel ve kimyasal özelliklere

Detaylı

MADDENİN SINIFLANDIRILMASI

MADDENİN SINIFLANDIRILMASI MADDENİN SINIFLANDIRILMASI MADDE Saf madde Karışımlar Element Bileşik Homojen Karışımlar Heterojen Karışımlar ELEMENT Tek cins atomlardan oluşmuş saf maddeye element denir. ELEMENTLERİN ÖZELLİKLERİ Elementler

Detaylı

Yrd.Doç.Dr. Emre YALAMAÇ. Yrd.Doç.Dr. Emre YALAMAÇ İÇERİK

Yrd.Doç.Dr. Emre YALAMAÇ. Yrd.Doç.Dr. Emre YALAMAÇ İÇERİK İÇERİK Elementlere, Bileşiklere ve Karışımlara atomik boyutta bakış Dalton Atom Modeli Atom Fiziğinde Buluşlar - Elektronların Keşfi - Atom Çekirdeği Keşfi Günümüz Atom Modeli Kimyasal Elementler Periyodik

Detaylı

Kimyasal Bağ. Atomları birarada tutan kuvvetlere kimyasal bağ denir

Kimyasal Bağ. Atomları birarada tutan kuvvetlere kimyasal bağ denir Kimyasal Bağlar Kimyasal Bağ Atomları birarada tutan kuvvetlere kimyasal bağ denir İyonik bağ Kovalent bağ Polar Kovalent bağ Apolar Kovalent bağ Metalik bağ Lewis bağ teorisi Kimyasal bağlanma için atomun

Detaylı

MOL KAVRAMI I. ÖRNEK 2

MOL KAVRAMI I.  ÖRNEK 2 MOL KAVRAMI I Maddelerin taneciklerden oluştuğunu biliyoruz. Bu taneciklere atom, molekül ya da iyon denir. Atom : Kimyasal yöntemlerle daha basit taneciklere ayrılmayan ve elementlerin yapıtaşı olan taneciklere

Detaylı

ELEMENTLERİN SINIFLANDIRILMASI

ELEMENTLERİN SINIFLANDIRILMASI ELEMENTLERİN SINIFLANDIRILMASI Element: Aynı cins atomlardan oluşan saf maddelere element denir. Elementler sembollerle gösterilir. 7. Sınıfta 20 elementi görmüştük. Bu yirmi element şunlardı, Elementin

Detaylı

PERİYODİK SİSTEM VE ELEKTRON DİZİLİMLERİ#6

PERİYODİK SİSTEM VE ELEKTRON DİZİLİMLERİ#6 PERİYODİK SİSTEM VE ELEKTRON DİZİLİMLERİ#6 Periyodik sistemde yatay sıralara Düşey sütunlara.. adı verilir. 1.periyotta element, 2 ve 3. periyotlarda..element, 4 ve 5.periyotlarda.element 6 ve 7. periyotlarda

Detaylı

8.Sınıf Fen ve Teknoloji. KONU: Elementlerin Sınıflandırılması

8.Sınıf Fen ve Teknoloji. KONU: Elementlerin Sınıflandırılması KONU: Elementlerin Sınıflandırılması Element: Aynı cins atomlardan oluşan saf maddelere element denir. Elementler sembollerle gösterilir. 7. Sınıfta 20 elementi görmüştük. Bu yirmi element şunlardı, Elementin

Detaylı

Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı

Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere sahip milyonlarca yani madde yani bileşik

Detaylı

İnstagram:kimyaci_gln_hoca MODERN ATOM TEORİSİ-2.

İnstagram:kimyaci_gln_hoca MODERN ATOM TEORİSİ-2. MODERN ATOM TEORİSİ-2 ATOM YARIÇAPI PERİYODİK ÖZELLİK DEĞİŞİMİ Kovalent Yarıçap: Tek bir kovalent bağla bağlanmış eşdeğer iki atomun çekirdekleri arasındaki uzaklığın yarısına kovalent yarıçap denir.(şekil1)

Detaylı

www.ilketkinlik.com www.ilketkinlik.com/blog www.muzikkitabisarkilari.com www.ingilizcedefteri.com Online Test www.ilketkinlik.com/sinavilketkinlikte

www.ilketkinlik.com www.ilketkinlik.com/blog www.muzikkitabisarkilari.com www.ingilizcedefteri.com Online Test www.ilketkinlik.com/sinavilketkinlikte www.ilketkinlik.com www.ilketkinlik.com/blog www.muzikkitabisarkilari.com www.ingilizcedefteri.com Online Test www.ilketkinlik.com/sinavilketkinlikte atomu ile ilgili şu bilgiler veriliyor; Kütle numarası

Detaylı

PERİYODİK ÖZELLİKLER 1.ATOMLARIN BÜYÜKLÜĞÜ VE ATOM YARIÇAPI: Kovalent yarıçap: Van der Waals yarıçapı: İyon yarıçapı:

PERİYODİK ÖZELLİKLER 1.ATOMLARIN BÜYÜKLÜĞÜ VE ATOM YARIÇAPI: Kovalent yarıçap: Van der Waals yarıçapı: İyon yarıçapı: PERİYODİK ÖZELLİKLER 1.ATOMLARIN BÜYÜKLÜĞÜ VE ATOM YARIÇAPI: Elementlerin fiziksel ( erime ve kaynama noktaları, yoğunluk, iletkenlik vb.) ve kimyasal özellikleri ( elektron alma ve verme ) atom yarıçaplarıyla

Detaylı

Maarif Günlüğü FEN BİLİMLERİ MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ. Eğitim ve Kültür Yayıncılığı PERİYODİK SİSTEMİN TARİHÇESİ

Maarif Günlüğü FEN BİLİMLERİ MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ. Eğitim ve Kültür Yayıncılığı PERİYODİK SİSTEMİN TARİHÇESİ PERİYODİK SİSTEMİN TARİHÇESİ (1) benzer özellik gösteren elementleri üçerli gruplar hâlinde göstermiştir. (2)... Elementleri atom ağırlıklarına göre sıralamıştır. İlk sekiz elementten sonra benzer özelliklerin

Detaylı

Atomlar Atomlar başlıca üç temel altı parçaçıktan oluşur: Protonlar Nötronlar Elektronlar

Atomlar Atomlar başlıca üç temel altı parçaçıktan oluşur: Protonlar Nötronlar Elektronlar Atomlar Atomlar başlıca üç temel altı parçaçıktan oluşur: Protonlar Nötronlar Elektronlar Malzemelerin İç Yapısı Karbon elementinin şematik atom yapısı 1 Atomun çekirdeği pozitif yüklü (+) proton yüksüz

Detaylı

1H: 1s 1 1.periyot 1A grubu. 5B: 1s 2 2s 2 2p 1 2.periyot 3A grubu. 8O: 1s 2 2s 2 2p 4 2.periyot 6A grubu. 10Ne: 1s 2 2s 2 2p 6

1H: 1s 1 1.periyot 1A grubu. 5B: 1s 2 2s 2 2p 1 2.periyot 3A grubu. 8O: 1s 2 2s 2 2p 4 2.periyot 6A grubu. 10Ne: 1s 2 2s 2 2p 6 PERİYODİK CETVEL Periyodik cetvel, benzer kimyasal özellik gösteren elementlerin alt alta gelecek şekilde artan atom numaralarına göre sıralandıkları çizelgelerdir. Periyodik cetveli oluşturan yatay satırlara

Detaylı

KİMYA. davranış. umunu, reaksiyonlar sırass. imleri (enerji. vs..) gözlem ve deneylerle inceleyen, açıklayan a

KİMYA. davranış. umunu, reaksiyonlar sırass. imleri (enerji. vs..) gözlem ve deneylerle inceleyen, açıklayan a KİMYA Maddenin yapısını, özelliklerini, farklı koşullardaki davranış ışlarını,, bir maddeden diğer bir madde oluşumunu, umunu, reaksiyonlar sırass rasındaki değişimleri imleri (enerji vs..) gözlem ve deneylerle

Detaylı

BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ

BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ Bileşikler : Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur). Bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞİŞİM ÜNİTE 4 : MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞİŞİM ÜNİTE 4 : MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞİŞİM ÜNİTE 4 : MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ E BİLEŞİKLER VE FRMÜLLERİ (4 SAAT) 1 Bileşikler 2 Bileşiklerin luşması 3 Bileşiklerin Özellikleri 4 Bileşik Çeşitleri 5 Bileşik

Detaylı

Elektronların Dizilişi ve Kimyasal Özellikleri

Elektronların Dizilişi ve Kimyasal Özellikleri Elektronların Dizilişi ve Kimyasal Özellikleri ELEKTRON ALIŞVERİŞİ VE SONUÇLARI: Helyum (2), neon (10), argon (18)in elektron dağılımları incelendiğinde Eğer bu üç elementin birer elektronu daha olsaydı,

Detaylı

ATOM ve YAPISI Maddelerin gözle görülmeyen (bölünmeyen) en parçasına atom denir. Atom kendinden başka hiçbir fiziksel ya da kimyasal metotlarla

ATOM ve YAPISI Maddelerin gözle görülmeyen (bölünmeyen) en parçasına atom denir. Atom kendinden başka hiçbir fiziksel ya da kimyasal metotlarla ATOM ve YAPISI Maddelerin gözle görülmeyen (bölünmeyen) en parçasına atom denir. Atom kendinden başka hiçbir fiziksel ya da kimyasal metotlarla kendinden farklı atomlara dönüşemezler. Atomda (+) yüklü

Detaylı

MADDE NEDİR? Çevremize baktığımızda gördüğümüz her şey örneğin, dağlar, denizler, ağaçlar, bitkiler, hayvanlar ve hava birer maddedir.

MADDE NEDİR? Çevremize baktığımızda gördüğümüz her şey örneğin, dağlar, denizler, ağaçlar, bitkiler, hayvanlar ve hava birer maddedir. MADDE NEDİR? Çevremize baktığımızda gördüğümüz her şey örneğin, dağlar, denizler, ağaçlar, bitkiler, hayvanlar ve hava birer maddedir. Her maddenin bir kütlesi vardır ve bu tartılarak bulunur. Ayrıca her

Detaylı

TARIK ÖLMEZ FEN-atik Facebook Grubu

TARIK ÖLMEZ  FEN-atik Facebook Grubu 1) Periyodik sistemin tarihsel süreci ile ilgili araştırma yapan Suden bir bilim adamı hakkında Benzer özellik gösteren elementleri üçerli gruplar hâlinde göstermiştir. şeklinde bir bilgiye ulaşıyor. 3)

Detaylı

KİMYASAL BAĞLAR İYONİK BAĞ KOVALANT BAĞ POLAR KOVALENT BAĞ APOLAR KOVALENT BAĞ

KİMYASAL BAĞLAR İYONİK BAĞ KOVALANT BAĞ POLAR KOVALENT BAĞ APOLAR KOVALENT BAĞ KİMYASAL BAĞLAR İYONİK BAĞ KOVALANT BAĞ POLAR KOVALENT BAĞ APOLAR KOVALENT BAĞ Atomlar bağ yaparken, elektron dizilişlerini soy gazlara benzetmeye çalışırlar. Bir atomun yapabileceği bağ sayısı, sahip

Detaylı

ELEKTRONLARIN DİZİLİMİ, KİMYASAL ÖZELLİKLERİ VE

ELEKTRONLARIN DİZİLİMİ, KİMYASAL ÖZELLİKLERİ VE ELEKTRONLARIN DİZİLİMİ, KİMYASAL ÖZELLİKLERİ VE ELEMENTLER ELEMENTLER METALLER AMETALLER SOYGAZLAR Hiçbir kimyasal ayırma yöntemi ile kendinden daha basit maddelere ayrıştırılamayan saf maddelere element

Detaylı

YKS KİMYA Atom ve Periyodik Sistem 6

YKS KİMYA Atom ve Periyodik Sistem 6 YKS KİMYA Atom ve Periyodik Sistem 6 Atom ve Periyodik Sistem 6 1 Soru 01 Aşağıdaki özelliklerden hangisi periyodik sistemin aynı periyodunda sağa doğru azalırken, aynı grupta aşağıya doğru artar? A) İyonlaşma

Detaylı

Serüveni 3. ÜNİTE KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM GÜÇLÜ ETKİLEŞİM. o İYONİK BAĞ o KOVALENT BAĞ o METALİK BAĞ

Serüveni 3. ÜNİTE KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM GÜÇLÜ ETKİLEŞİM. o İYONİK BAĞ o KOVALENT BAĞ o METALİK BAĞ Serüveni 3. ÜNİTE KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİM GÜÇLÜ ETKİLEŞİM o İYONİK BAĞ o KOVALENT BAĞ o METALİK BAĞ KİMYASAL TÜR 1. İYONİK BAĞ - - Ametal.- Kök Kök Kök (+) ve (-) yüklü iyonların çekim kuvvetidir..halde

Detaylı

Soygazların bileşik oluşturamamasının sebebi bütün orbitallerinin dolu olmasındandır.

Soygazların bileşik oluşturamamasının sebebi bütün orbitallerinin dolu olmasındandır. KİMYASAL BAĞLAR Kimyasal bağ, moleküllerde atomları birarada tutan kuvvettir. Bir bağın oluşabilmesi için atomlar tek başına bulundukları zamankinden daha kararlı (az enerjiye sahip) olmalıdırlar. Genelleme

Detaylı

NELER KAZANACAĞIZ?

NELER KAZANACAĞIZ? NELER KAZANACAĞIZ? Mendeleyev in periyodik sistem üzerine yaptığı çalışmaları ve Moseley in katkılarını, Atomların katman-elektron dağılımlarıyla periyodik sistemdeki yerleri arasındaki ilişkiyi (İlk 20

Detaylı

Serüveni 2.ÜNİTE:ATOM VE PERİYODİK SİSTEM. Elementlerin periyodik sistemdeki yerlerine göre sınıflandırılması

Serüveni 2.ÜNİTE:ATOM VE PERİYODİK SİSTEM. Elementlerin periyodik sistemdeki yerlerine göre sınıflandırılması Serüveni 2.ÜNİTE:ATOM VE PERİYODİK SİSTEM Elementlerin periyodik sistemdeki yerlerine göre sınıflandırılması METALLER Metaller doğada..atomlu halde ya da bileşikleri halinde bulunur. Oda sıcaklığında..hariç

Detaylı

Periyodik Sistem. Mendeleyev

Periyodik Sistem. Mendeleyev Element: Aynı cins atomlardan oluşan saf maddelere element denir. Elementler sembollerle gösterilir. Elementin Numarası Elementin Adı 1 Hidrojen H 2 Helyum He 3 Lityum Li 4 Berilyum Be 5 Bor B 6 Karbon

Detaylı

Örnek : 3- Bileşiklerin Özellikleri :

Örnek : 3- Bileşiklerin Özellikleri : Bileşikler : Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere sahip milyonlarca yani

Detaylı

PERİYODİK SİSTEM. Kimya Ders Notu

PERİYODİK SİSTEM. Kimya Ders Notu PERİYODİK SİSTEM Kimya Ders Notu PERİYODİK SİSTEM Elementler atom numaralarının artışına göre arka arkaya sıralanırken benzer özellikte olanların alt alta getirilmesiyle oluşturulan tabloya (periyodik

Detaylı

KĐMYA DERSĐ ÇALIŞMA YAPRAĞI KONU ANLATIMI PERĐYODĐK CETVEL PERİYODİK CETVEL

KĐMYA DERSĐ ÇALIŞMA YAPRAĞI KONU ANLATIMI PERĐYODĐK CETVEL PERİYODİK CETVEL KĐMYA DERSĐ ÇALIŞMA YAPRAĞI KONU ANLATIMI PERĐYODĐK CETVEL PERİYODİK CETVEL Periyodik Cetvel, elementleri gösteren ve özellikleriyle ilgili bilgi veren bir tablodur. Bu tabloda elementler belirli bir düz-

Detaylı

GENEL KİMYA. 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar

GENEL KİMYA. 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar GENEL KİMYA 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar Kimyasal Türler Doğada bulunan bütün maddeler tanecikli yapıdadır. Maddenin özelliğini gösteren küçük yapı

Detaylı

Dalton atom modelinde henüz keşfedilmedikleri için atomun temel tanecikleri olan proton nötron ve elektrondan bahsedilmez.

Dalton atom modelinde henüz keşfedilmedikleri için atomun temel tanecikleri olan proton nötron ve elektrondan bahsedilmez. MODERN ATOM TEORİSİ ÖNCESİ KEŞİFLER Dalton Atom Modeli - Elementler atom adı verilen çok küçük ve bölünemeyen taneciklerden oluşurlar. - Atomlar içi dolu küreler şeklindedir. - Bir elementin bütün atomları

Detaylı

Element ve Bileşikler

Element ve Bileşikler Element ve Bileşikler Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere element denir. Bir elementi oluşturan bütün atomların

Detaylı

MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ ATOM

MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ ATOM MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ ATOM ATOMUN YAPISI Elementlerin tüm özelliğini gösteren en küçük parçasına atom denir. Atomu oluşturan parçacıklar farklı yüklere sa-hiptir. Atomda bulunan yükler; negatif

Detaylı

Nadir ve Kıymetli Metaller Metalurjisi. Y.Doç.Dr. Işıl KERTİ

Nadir ve Kıymetli Metaller Metalurjisi. Y.Doç.Dr. Işıl KERTİ Nadir ve Kıymetli Metaller Metalurjisi Y.Doç.Dr. Işıl KERTİ Ders içeriği 1. Giriş ve Periyodik cetvel 2. Kıymetli Metaller (Ag, Au, Pt, ) 3. Kıymetli Metaller (Ag, Au, Pt, ) 4. Kıymetli Metaller (Ag, Au,

Detaylı

7. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi 4. Ünite: Madde ve Yapısı Konu: Elementler ve Sembolleri

7. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi 4. Ünite: Madde ve Yapısı Konu: Elementler ve Sembolleri ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞĐMĐ 7. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi 4. Ünite: Madde ve Yapısı Konu: Elementler ve Sembolleri Çalışma Yaprağı Konu Anlatımı-Değerlendirme çalışma Yaprağı- Çözümlü

Detaylı

MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ 1. Atomun Yapısı KONULAR 2.Element ve Sembolleri 3. Elektronların Dizilimi ve Kimyasal Özellikler 4. Kimyasal Bağ 5. Bileşikler ve Formülleri 6. Karışımlar 1.Atomun Yapısı

Detaylı

ATOM NEDİR? -Atom elementin özelliğini taşıyan en küçük parçasına denir. Her canlı-cansız madde atomdan oluşmuştur.

ATOM NEDİR? -Atom elementin özelliğini taşıyan en küçük parçasına denir. Her canlı-cansız madde atomdan oluşmuştur. DERS: KİMYA KONU : ATOM YAPISI ATOM NEDİR? -Atom elementin özelliğini taşıyan en küçük parçasına denir. Her canlı-cansız madde atomdan oluşmuştur. Atom Modelleri Dalton Bütün maddeler atomlardan yapılmıştır.

Detaylı

GENEL KİMYA. 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar

GENEL KİMYA. 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar GENEL KİMYA 4. Konu: Kimyasal türler, Kimyasal türler arasındaki etkileşimler, Kimyasal Bağlar Kimyasal Türler Doğada bulunan bütün maddeler tanecikli yapıdadır. Maddenin özelliğini gösteren küçük yapı

Detaylı

8. Sınıf Fen ve Teknoloji. KONU: Sıvılarda ve Gazlarda Basınç

8. Sınıf Fen ve Teknoloji. KONU: Sıvılarda ve Gazlarda Basınç Sıvılar bulundukları kabın her yerine aynı basıncı uygulamazlar. Katılar zemine basınç uygularken sıvılar kabın her yerine basınç uygularlar. Sıvı basıncı, kapta bulunan sıvının hacmine, kabın şekline

Detaylı

BÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK. Atom yapısı. Bağ tipleri. Chapter 2-1

BÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK. Atom yapısı. Bağ tipleri. Chapter 2-1 BÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK Atom yapısı Bağ tipleri 1 Atomların Yapıları Atomlar başlıca üç temel atom altı parçacıktan oluşur; Protonlar (+ yüklü) Nötronlar (yüksüz) Elektronlar (-yüklü) Basit bir atom

Detaylı

ARES PERİYODİK SİSTEM MADDENĠN YAPISI VE ÖZELLĠKLERĠ 1.PERĠYODĠK SĠSTEM 8.SINIF FEN BĠLĠMLERĠ. Geçmişten Günümüze Periyodik Sistem

ARES PERİYODİK SİSTEM MADDENĠN YAPISI VE ÖZELLĠKLERĠ 1.PERĠYODĠK SĠSTEM 8.SINIF FEN BĠLĠMLERĠ. Geçmişten Günümüze Periyodik Sistem ARES EĞĠTĠM MERKEZĠ *Metni yazın+ MADDENĠN YAPISI VE ÖZELLĠKLERĠ 1.PERĠYODĠK SĠSTEM 8.SINIF FEN BĠLĠMLERĠ PERİYODİK SİSTEM DİMİTRİ İVANOVİÇ MENDELEYEV (Dimitri İvanoviç Mendelyef) (1834-1907) Elementleri

Detaylı

Bir atomdan diğer bir atoma elektron aktarılmasıyla

Bir atomdan diğer bir atoma elektron aktarılmasıyla kimyasal bağlar Kimyasal bağ, moleküllerde atomları bir arada tutan kuvvettir. Atomlar daha düşük enerjili duruma erişmek için bir araya gelirler. Bir bağın oluşabilmesi için atomlar tek başına bulundukları

Detaylı

s, p, d Elementleri f Elementleri Asal Gazlar

s, p, d Elementleri f Elementleri Asal Gazlar s, p, d Elementleri Hidrojen 1A Grubu: Alkali metaller 2A Grubu: Toprak Alkali Metaller 3A Grubu: Toprak Metalleri 4A Grubu 5A Grubu 6A Grubu: Kalkojenler 7A Grubu: Halojenler B Grubu: Geçiş Metalleri

Detaylı

İSRAFİL ARSLAN KİM ÖĞR. YGS ÇALIŞMA KİMYA SORULARI I

İSRAFİL ARSLAN KİM ÖĞR. YGS ÇALIŞMA KİMYA SORULARI I İSRAFİL ARSLAN KİM ÖĞR. YGS ÇALIŞMA KİMYA SORULARI I D) Elmas E) Oltu taşı 1. I. Civa II. Kil III. Kireç taşı Yukarıdaki maddelerden hangileri simyacılar tarafından kullanılmıştır? D) II ve III E) I, II

Detaylı

ÖN SÖZ. Üniversiteye hazırlık yolunda, yeni sınav sistemine uygun olarak hazırladığımız YKS Alan Yeterlilik

ÖN SÖZ. Üniversiteye hazırlık yolunda, yeni sınav sistemine uygun olarak hazırladığımız YKS Alan Yeterlilik ÖN SÖZ Sevgili Öğrenciler, Üniversiteye hazırlık yolunda, yeni sınav sistemine uygun olarak hazırladığımız YKS Alan Yeterlilik Testi Kimya Soru Bankası kitabımızı sizlere sunmaktan onur duyuyoruz. Başarınıza

Detaylı

GÜLEN MUHARREM PAKOĞLU ORTAOKULU FEN BİLİMLERİ 8 SORU BANKASI

GÜLEN MUHARREM PAKOĞLU ORTAOKULU FEN BİLİMLERİ 8 SORU BANKASI 1- John Newlands: Bilinen elementleri artan atom ağırlıklarına göre sıralamıştır. Alexandre Beguyer de Chancourtois: İlk periyodik çizelgeyi oluşturmuştur. Elementler dışında bazı iyon ve bileşiklere de

Detaylı

PERĐYODĐK ÇĐZELGE. Yrd.Doç.Dr. İbrahim İsmet ÖZTÜRK

PERĐYODĐK ÇĐZELGE. Yrd.Doç.Dr. İbrahim İsmet ÖZTÜRK PERĐYODĐK ÇĐZELGE Yrd.Doç.Dr. İbrahim İsmet ÖZTÜRK 8.1. PERĐYODĐK ÇĐZELGENĐN GELĐŞMESĐ 8.2. ELEMENTLERĐN PERĐYODĐK SINIFLANDIRILMASI Katyon ve Anyonların Elektron Dağılımları 8.3.FĐZĐKSEL ÖZELLĐKLERDEKĐ

Detaylı

Kimya EğitimiE. Ders Sorumlusu Prof. Dr. Đnci MORGĐL

Kimya EğitimiE. Ders Sorumlusu Prof. Dr. Đnci MORGĐL Kimya EğitimiE Ders Sorumlusu Prof. Dr. Đnci MORGĐL Konu:Metallerin Reaksiyonları Süre: 4 ders saati Metallerin Su Đle Reaksiyonları Hedef : Metallerin su ile verdikleri reaksiyonları kavratabilmek. Davranışlar:

Detaylı

FEN BİLİMLERİ LGS 1. FÖY. 2 Ders Saati PERİYODİK SİSTEM. Ünite: 4. Periyodik Sistem. 8. sınıf. Neler Öğreneceğiz?

FEN BİLİMLERİ LGS 1. FÖY. 2 Ders Saati PERİYODİK SİSTEM. Ünite: 4. Periyodik Sistem. 8. sınıf. Neler Öğreneceğiz? . FÖY FEN BİLİMLERİ Maddenİn VE ENDÜSTRİ LGS Neler Öğreneceğiz? Ders Saati PERİYODİK SİSTEM Ünite: 4 Periyodik Sistem Periyodik Sistemin Özellikleri Elementlerin Periyot ve Gruplarını Belirleme Periyodik

Detaylı

MADDENİN YAPISI ve ÖZELLİKLERİ

MADDENİN YAPISI ve ÖZELLİKLERİ MADDENİN YAPISI ve ÖZELLİKLERİ ÜNİTE : MADDENİN YAPISI ve Üniteye Giriş ÖZELLİKLERİ Her madde kendinden küçük atomlardan oluşmuştur. Ancak her madde aynı atomlardan oluşmamıştır. Maddeyi oluşturan atomlar

Detaylı

ATOMİK YAPI. Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0

ATOMİK YAPI. Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0 ATOMİK YAPI Atom, birkaç türü birleştiğinde çeşitli molekülleri, bir tek türü ise bir kimyasal öğeyi oluşturan parçacıktır. Atom, elementlerin özelliklerini taşıyan en küçük yapı birimi olup çekirdekteki

Detaylı

KİMYA -ATOM MODELLERİ-

KİMYA -ATOM MODELLERİ- KİMYA -ATOM MODELLERİ- ATOM MODELLERİNİN TARİHÇESİ Bir çok bilim adamı tarih boyunca atomun yapısı ile ilgili pek çok fikir ortaya atmış ve atomun yapısını tanımlamaya çalışmış-tır. Zaman içerisinde teknoloji

Detaylı

KONU ANLATIMLI ÇALIŞMA YAPRAĞI

KONU ANLATIMLI ÇALIŞMA YAPRAĞI KONU ANLATIMLI ÇALIŞMA YAPRAĞI PERĐYODĐK CETVEL 1) Periyodik cetvel elementlerin artan atom numaralarına göre dizilimini gösteren bir tablodur.bu tabloda belli kimyasal özellikleri birbirine yakın olan

Detaylı

Elektronların Dağılımı ve Kimyasal Özellikleri

Elektronların Dağılımı ve Kimyasal Özellikleri Elektronların Dağılımı ve Kimyasal Özellikleri Helyum (2), neon (10), argon (18)in elektron dağılımları incelendiğinde Eğer bu üç elementin birer elektronu daha olsaydı, her birinde yeni bir katman oluşacaktı.

Detaylı

Çalışma Soruları 2: Bölüm 2

Çalışma Soruları 2: Bölüm 2 Çalışma Soruları 2: Bölüm 2 2.1) Kripton(Kr) atomunun yarıçapı 1,9 Å dur. a) Bu uzaklık nanometre (nm) ve pikometre (pm) cinsinden nedir? b) Kaç tane kripton atomunu yanyana dizersek uzunlukları 1,0 mm

Detaylı

1. ÜNİTE: MODERN ATOM TEORİSİ

1. ÜNİTE: MODERN ATOM TEORİSİ . ÜNİTE: MODERN ATOM TEORİSİ.4. Elektron Dizilimi ve Periyodik Sisteme Yerleşim Atomun Kuantum Modeli oluşturulduktan sonra Bohr, yaptığı çalışmalarda periyodik cetvel ile kuantum teorisi arasında bir

Detaylı

1. ÜNİTE: MODERN ATOM TEORİSİ İyon Yükleri ve Yükseltgenme Basamakları

1. ÜNİTE: MODERN ATOM TEORİSİ İyon Yükleri ve Yükseltgenme Basamakları 1. ÜNİTE: MODERN ATOM TEORİSİ 1.7. İyon Yükleri ve Yükseltgenme Basamakları Yüksüz bir atomun yapısındaki pozitif (+) yüklü protonlarla negatif () yüklü elektronların sayıları birbirine eşittir. Yüksüz

Detaylı

ATOMİK YAPI. Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0

ATOMİK YAPI. Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0 ATOMİK YAPI Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0 Elektron Kütlesi 9,11x10-31 kg Proton Kütlesi Nötron Kütlesi 1,67x10-27 kg Bir kimyasal elementin atom numarası (Z) çekirdeğindeki

Detaylı

Maddenin Yapısı ve Özellikleri

Maddenin Yapısı ve Özellikleri Maddenin Yapısı ve Özellikleri Madde ve Özellikleri Kütlesi hacmi ve eylemsizliği olan her şeye madde denir. Maddenin şekil almış haline cisim denir. Cam bir madde iken cam bardak bir cisimdir. Maddeler

Detaylı

PERĐYODĐK CETVEL. Periyodik cetvelde soldan sağa gittikçe Elementlerin enerji seviyeleri (yörünge sayıları) değişmez.

PERĐYODĐK CETVEL. Periyodik cetvelde soldan sağa gittikçe Elementlerin enerji seviyeleri (yörünge sayıları) değişmez. PERĐYODĐK CETVEL Elementlerin fiziksel ve kimyasal özellikleri ile ilgili bilgiler veren ve elementlerin artan atom numarasına göre elementlerin sıralandığı tabloya periyodik cetvel denir. Periyodik cetvelde

Detaylı

ATOMUN YAPISI. Özhan ÇALIŞ. Bilgi İletişim ve Teknolojileri

ATOMUN YAPISI. Özhan ÇALIŞ. Bilgi İletişim ve Teknolojileri ATOMUN YAPISI ATOMLAR Atom, elementlerin en küçük kimyasal yapıtaşıdır. Atom çekirdeği: genel olarak nükleon olarak adlandırılan proton ve nötronlardan meydana gelmiştir. Elektronlar: çekirdeğin etrafında

Detaylı

BÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK. Atom yapısı. Bağ tipleri. Chapter 2-1

BÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK. Atom yapısı. Bağ tipleri. Chapter 2-1 BÖLÜM 2 ATOMİK YAPI İÇERİK Atom yapısı Bağ tipleri 1 Atomların Yapıları Atomlar başlıca üç temel atom altı parçacıktan oluşur; Protonlar (+ yüklü) Nötronlar (yüksüz) Elektronlar (-yüklü) Basit bir atom

Detaylı

Örneğin; İki hidrojen (H) uyla, bir oksijen (O) u birleşerek hidrojen ve oksijenden tamamen farklı olan su (H 2

Örneğin; İki hidrojen (H) uyla, bir oksijen (O) u birleşerek hidrojen ve oksijenden tamamen farklı olan su (H 2 On5yirmi5.com Madde ve özellikleri Kütlesi, hacmi ve eylemsizliği olan herşey maddedir. Yayın Tarihi : 21 Ocak 2014 Salı (oluşturma : 2/9/2016) Kütle hacim ve eylemsizlik maddenin ortak özelliklerindendir.çevremizde

Detaylı

Paylaşılan elektron ya da elektronlar, her iki çekirdek etrafında dolanacaklar, iki çekirdek arasındaki bölgede daha uzun süre bulundukları için bu

Paylaşılan elektron ya da elektronlar, her iki çekirdek etrafında dolanacaklar, iki çekirdek arasındaki bölgede daha uzun süre bulundukları için bu 4.Kimyasal Bağlar Kimyasal Bağlar Aynı ya da farklı cins atomları bir arada tutan kuvvetlere kimyasal bağlar denir. Pek çok madde farklı element atomlarının birleşmesiyle meydana gelmiştir. İyonik bağ

Detaylı

MALZEMEN MALZEMENİN. Ç YAPISI: Kat. Katılarda Atomsal Ba

MALZEMEN MALZEMENİN. Ç YAPISI: Kat. Katılarda Atomsal Ba MALZEMEN İN İİÇ Ç YAPISI: Kat ılarda MALZEMENİN Katılarda Atomsal Ba ğ Bağ Bölüm İçeriği Bağ Enerjisi ve Kuvveti Atomlar arası mesafe, Kuvvet ve Enerji İlişkisi Atomlar arası Mesafeyi Etkileyen Faktörler.

Detaylı

Atom Y Atom ap Y ısı

Atom Y Atom ap Y ısı Giriş Yarıiletken Malzemeler ve Özellikleri Doç.. Dr. Ersan KABALCI 1 Atom Yapısı Maddenin en küçük parçası olan atom, merkezinde bir çekirdek ve etrafında dönen elektronlardan oluşur. Çekirdeği oluşturan

Detaylı

6. I. Sirke ruhu (CH 3 COOH)

6. I. Sirke ruhu (CH 3 COOH) ph ve poh Kavramları - Asit Baz İndikatörleri BÖLÜM 08 Test 04 1. Aşağıdaki maddelerin standart koşullarda ph değerleri ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? 4. mavi turnusol kağıdı kırmızı

Detaylı

Atomlar ve Moleküller

Atomlar ve Moleküller Atomlar ve Moleküller Madde, uzayda yer işgal eden ve kütlesi olan herşeydir. Element, kimyasal tepkimelerle başka bileşiklere parçalanamayan maddedir. -Doğada 92 tane element bulunmaktadır. Bileşik, belli

Detaylı

maddelere saf maddeler denir

maddelere saf maddeler denir Madde :Kütlesi olan her şeye madde denir. Saf madde: Aynı cins atom veya moleküllerden oluşan maddeye denir. Fiziksel yollarla kendisinden başka maddelere ayrışmayan maddelere saf maddeler denir Element:

Detaylı

ATOMLAR ARASI BAĞLAR Doç. Dr. Ramazan YILMAZ

ATOMLAR ARASI BAĞLAR Doç. Dr. Ramazan YILMAZ ATOMLAR ARASI BAĞLAR Doç. Dr. Ramazan YILMAZ Sakarya Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Esentepe Kampüsü, 54187, SAKARYA Atomlar Arası Bağlar 1 İyonik Bağ 2 Kovalent

Detaylı

Elementlerin büyük bir kısmı tabiatta saf hâlde bulunmaz. Çoğunlukla başka elementlerle bileşikler oluşturmuş şekilde bulunurlar.

Elementlerin büyük bir kısmı tabiatta saf hâlde bulunmaz. Çoğunlukla başka elementlerle bileşikler oluşturmuş şekilde bulunurlar. Elementlerin büyük bir kısmı tabiatta saf hâlde bulunmaz. Çoğunlukla başka elementlerle bileşikler oluşturmuş şekilde bulunurlar. Elementlerin bileşik oluşturma istekleri onların kararlı yapıya ulaşma

Detaylı

Atomlar birleştiği zaman elektron dağılımındaki değişmelerin bir sonucu olarak kimyasal bağlar meydana gelir. Üç çeşit temel bağ vardır:

Atomlar birleştiği zaman elektron dağılımındaki değişmelerin bir sonucu olarak kimyasal bağlar meydana gelir. Üç çeşit temel bağ vardır: Atomlar birleştiği zaman elektron dağılımındaki değişmelerin bir sonucu olarak kimyasal bağlar meydana gelir. Üç çeşit temel bağ vardır: İyonik bağlar, elektronlar bir atomdan diğerine aktarıldığı zaman

Detaylı

İyonlar. İyon? Pozitif veya negatif yükü olan bir atoma yada atomlar grubuna iyon denir.

İyonlar. İyon? Pozitif veya negatif yükü olan bir atoma yada atomlar grubuna iyon denir. İyonlar İyon? Pozitif veya negatif yükü olan bir atoma yada atomlar grubuna iyon denir. 1 Atomlardan İyon Oluşumu ve İyon Bir atomdan iyon denilen yüklü bir parçacık oluşturulabilir. Bunun için, nötral

Detaylı

Atom ve Elektrik. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II. D) II ve III E) I, II ve III

Atom ve Elektrik. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II. D) II ve III E) I, II ve III Siyah isim Işıması Siyah cisim ideal bir cisimdir ve üzerine gelen tüm ışımaları soğurur. 1. Üzerine düşen bütün ışınları absorplar. 2. Her dalga boyunda ışıma yapar. 3. Işıma şiddeti ve spektrumu sıcaklığa

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ. Atomlar Arası Bağlar

MALZEME BİLGİSİ. Atomlar Arası Bağlar MALZEME BİLGİSİ Dr.- Ing. Rahmi ÜNAL Konu: Atomlar Arası Bağlar 1 Giriş Atomları bir arada tutarak iç yapıyı oluştururlar Malzemelerin mukavemeti, elektriksel ve ısıl özellikleri büyük ölçüde iç yapıya

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU. hasanyolcu.wordpress.com

Yrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU. hasanyolcu.wordpress.com Yrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU hasanyolcu.wordpress.com En az iki atomun belli bir düzenlemeyle kimyasal bağ oluşturmak suretiyle bir araya gelmesidir. Aynı atomda olabilir farklı atomlarda olabilir. H 2,

Detaylı

Maddenin Ayırtedici Özellikleri

Maddenin Ayırtedici Özellikleri Maddenin Ayırtedici Özellikleri Bir maddeyi diğer maddelerden ayırmaya yarayan özellikleri Ayırtedici Özellikler denir. Bunlar; Özkütle (Yoğunluk) Erime Noktası Kaynama Noktası Çözünürlük Esneklik İletkenlik

Detaylı